พันธกิจของภาษา

สาระการเรียนรู้ภาษาไทย

ความหมาย พนั ธกจิ หมายถงึ หน้าท่ี พนั ธ, พนั ธ์, พนั ธะ หมายถงึ ผูก, มดั , ข้อผูกมดั , ข้อผูกพนั กจิ หมายถึง งานธุระ ภาษา หมายถึง ถ้อยคาที่ใช้พูดหรือเขียนเพอ่ื ส่ือความของชนกลุ่มใดกลุ่มหน่ึง พนั ธกิจของภาษา คือ หน้าท่ีของภาษา นั่นเอง

พนั ธกจิ ของภาษามดี งั นี้ ๑. ภาษาช่วยธารงสังคม ๒. ภาษาแสดงความเป็ นปัจเจกบุคคล ๓. ภาษาช่วยให้มนุษย์พฒั นา ๔. ภาษาช่วยกาหนดอนาคต ๕. ภาษาช่วยจรรโลงใจ

๑. ภาษาช่วยธารงสังคม ภาษาสังคมจะธารงอยู่ได้ด้วยเหตุผล ๓ ประการ คอื ๑) มนุษย์มีไมตรีต่อกนั เช่น การทักทายปราศรัย มนุษย์ปฏิบัติตาม กฎระเบียบของสังคม ๒) มนุษย์ประพฤตตนให้เหมาะแก่ฐานะของตน เช่น การใช้ภาษาตาม ฐานะในสังคมและใช้ให้เหมาะสมกับความสัมพนั ธ์กับผู้อ่ืน ๓) บทกวที ่ีช่วยธารงสังคม เช่น “อันจระเข้เต่าปลาพงึ่ วาริน สกุณบินร่อนเร่พง่ึ เวหา ทารกเลก็ เดก็ น้อยพงึ่ มารดา คนเขญ็ ใจไพร่ฟ้ าพง่ึ บารมี”

๒. ภาษาแสดงความเป็ นปัจเจกบุคคล ปัจเจกบุคคล หมายถึง ลกั ษณะเฉพาะของแต่ละบุคคล รวมถงึ อุปนิสัย อารมณ์ รสนิยม สติปัญญา ความคิด ทรรศนะ ภาษาของแต่ละคนที่ แสดงออก จะสะท้อนให้เห็นถึงลกั ษณะของความเป็ นปัจเจกบุคคล เช่น “ฉันเหนื่อยเหลอื เกิน ฉันไม่เดนิ ต่อไปอีกแล้ว” (คนพูดยึดตัวเองเป็ นท่ีต้ัง) “เหน่ือยได้ยนิ ไหม เหนื่อยจะตายอยู่แล้วยงั จะให้เดินอกี ” (คนพดู ชอบตาหนิผู้อ่นื ) “เหน่ือยจงั เลย หยุดพกั ก่อนเถอะ” (คนพูดชอบชักชวนหรือเสนอแนะ)

๓. ภาษาช่วยให้มนุษย์พฒั นา มนุษย์แต่ละคนย่อมมปี ระสบการณ์และความคิดเห็นต่างกัน เมื่อมกี าร เผยแพร่และถ่ายทอดกนั ต่อ ๆ ไปโดยอาศัยภาษา ทาให้มผี ู้รู้มากขึน้ และความรู้ก็ เผยแพร่ขยายออกไปมากขึน้ เรื่อย ๆ สังคมมนุษย์จงึ พฒั นาต่อเน่ืองมาตลอด เช่น ภาษาพฒั นาความคิดและถ่ายทอดความคิดมนุษย์ ตัวอย่าง “หญงิ ไม่อยากมสี ามี หาในโลกนีห้ าไหน อนั พวงบุปผามาลยั เกลียดแมลงภู่ไซร้ฤๅมี ควรจาธรรมดานาไร่ จักไม่รับไถใช่ท่ี ฉันใดชาดานารี พงึ มสี ามีแนบตัว”

๔. ภาษาช่วยกาหนดอนาคต มนุษย์ใช้ภาษาเพอ่ื ดาเนินมาตรการ หรือเตรียมรับเหตุการณ์ที่ จะเกิดขนึ้ ภาษา เพอ่ื กาหนดอนาคตให้ได้ดงั ประสงค์น้ัน ผ้ใู ช้ต้องมี ความสามารถในการใช้ภาษา อาจใช้ในรูปแบบของการวางแผน การทา สัญญา การพพิ ากษา การดาเนินมาตรการ การพยากรณ์ เช่น “เย็นนีค้ ุณพ่อซื้อเค้กหน้าปากซอยมาให้ด้วยนะ” “พรุ่งนีต้ ้องซ่อมรถให้เสร็จนะ” “ ...พลาง ธ ให้ตรวจเตรียมพล โดยสถลพยุหบาตร บอกพระราช กาหนด กฎแก่ขุนทัพขุนพล จกั ยกพหลยาตรา ในเวลาคา่ ... ”

๕. ภาษาช่วยจรรโลงใจ จรรโลงใจ หมายถึง คา้ จุนจติ ใจไว้ให้ม่นั คง ใช้ได้กับท้ังสิ่งที่เป็ นนามธรรม และรูปธรรม การจรรโลงใจ หมายถงึ การคา้ จุนจิตใจให้เบิกบานมน่ั คง ไม่ตกไปข้าง อานาจฝ่ ายต่า สิ่งเหล่านีต้ ้องการการร้อยเรียงทางภาษาท้ังสิ้น เช่น การร้องเพลง การพดู ให้ขบขัน หรือต้องการจรรโลงใจจากนิทาน บทกวี สุนทรพจน์ สุภาษิต คาขวญั เป็ นต้น