วิชาการบัญชีร่วมค้าและฝากขาย รหัส 20201-2104

ครู วชิ าการบญั ชรี ว่ มคา้ และฝากขาย รหสั วิชา 20201-2104 หน่วยที่ 1 ความรูเ้ กยี่ วกบั การบญั ชรี ว่ มค้า 098-2184324 ID: 098-2184324 สอนโดย อ.พชั รพร มากมณี



ตามมาตรฐานการบญั ชี ฉบบั ท่ี 31 เรือ่ ง ส่วนได้เสียในการร่วมค้า ได้ให้ คานิยามตามคาศพั ทไ์ ว้ดงั ต่อไปนี้ คาศพั ทท์ ่ีใช้ในมาตรฐานการบญั ชีฉบบั นี้มีความหมายโดยเฉพาะ ดงั นี้ การควบคมุ หมายถึง อานาจในการกาหนดนโยบายทางการเงินและการดาเนินงานของ กิจกรรมเชิงเศรษฐกิจเพ่ือให้ได้รบั ประโยชน์จากกิจกรรมนัน้ วิธีส่วนได้ หมายถึง วิธีการบญั ชีซึ่งบนั ทึกเงินลงทนุ เมื่อเริ่มแรกในการร่วมค้าด้วย เสีย ราคาทนุ และปรบั ปรงุ ด้วยการเปล่ียนแปลงที่เกิดขึน้ ภายหลงั การ ลงทนุ ตามสดั ส่วนของผรู้ ว่ มค้าในสินทรพั ยส์ ทุ ธิของกิจการที่ ควบคมุ ร่วมกนั กาไรหรอื ขาดทนุ ของผรู้ ว่ มค้ารวมถึงส่วนแบง่ ใน กาไรหรอื ขาดทนุ ของกิจการที่ควบคมุ รว่ มกนั 3

คาศพั ทท์ ี่ใช้ในมาตรฐานการบญั ชีฉบบั นี้มีความหมายโดยเฉพาะ (ต่อ) ผลู้ งทนุ ใน หมายถึง บคุ คลหรอื กิจการท่ีเข้าร่วมในการรว่ มค้า และไม่มีอานาจควบคมุ การร่วมค้า รว่ มในการรว่ มค้านัน้ การควบคมุ หมายถึง การมีส่วนร่วมในการควบคมุ กิจกรรมเชิงเศรษฐกิจตามท่ีตกลงไว้ รว่ ม ในสญั ญา และการควบคมุ รว่ มดารงอยู่ ต่อเมื่อการตดั สินใจ เชิงกลยทุ ธท์ างการเงินและการดาเนินงานในกิจกรรมเชิง เศรษฐกิจต้องได้รบั ความเหน็ ชอบเป็นเอกฉันทจ์ ากผรู้ ว่ มค้า ซ่ึงมีส่วนร่วมในการควบคมุ การรว่ มค้า หมายถึง การประกอบกิจกรรมเชิงเศรษฐกิจของบคุ คลหรอื กิจการตงั้ แต่ สองรายขึน้ ไปโดยให้มีการควบคมุ รว่ มกนั ตามท่ีตกลงไว้ในสญั ญา วิธีรวมตาม หมายถึง วิธีการบญั ชีของผรู้ ว่ มค้าโดยนาสินทรพั ย์ หนี้สิน รายได้และ สดั ส่วน ค่าใช้จ่ายในการรว่ มค้าเฉพาะส่วนที่เป็นของผรู้ ่วมค้ามารวมกบั รายการที่เหมือนกนั ตามเกณฑแ์ ต่ละบรรทดั หรอื นาเสนอโดย แสดงรายการดงั กล่าวเป็นแต่ละบรรทดั แยกต่างหากจากรายการ ชนิดเดียวกนั ในงบการเงินของผรู้ ่วมค้า 4

คาศพั ทท์ ี่ใช้ในมาตรฐานการบญั ชีฉบบั นี้มีความหมายโดยเฉพาะ (ต่อ) งบการเงิน หมายถึง งบการเงินที่นาเสนอโดยบริษทั ใหญ่ หรอื โดยผลู้ งทนุ ในบริษทั ร่วม เฉพาะกิจการ หรอื โดยผรู้ ว่ มค้าในกิจการที่ควบคมุ รว่ มกนั ซ่ึงแสดงเงินลงทนุ ตามเกณฑส์ ่วนได้เสียทางตรงในส่วนของเจ้าของ มิใช่ตามเกณฑ์ ของผลการดาเนินงานท่ีเกิดขึน้ และสินทรพั ยส์ ทุ ธิของกิจการที่ถกู ลงทนุ อิทธิพลอย่าง หมายถึง อานาจในการเข้าไปมีส่วนรว่ มในการตดั สินใจเก่ียวกบั นโยบาย มีนัยสาคญั ทางการเงินและการดาเนิ นงานของกิจกรรมเชิ งเศรษฐกิจแต่ไม่ถึง ระดบั ท่ีจะควบคมุ หรอื ควบคมุ รว่ มในนโยบายดงั กล่าว ผรู้ ่วมค้า หมายถึง บคุ คลหรือกิจการท่ีเข้าร่วมในการรว่ มค้าและมีอานาจควบคมุ ร่วมในการร่วมค้านัน้ ดงั นัน้ การร่วมค้า (Joint Venture) จึงหมายถึง การประกอบกิจกรรม เชิงเศรษฐกิจของบุคคลหรือกิจการตงั้ แต่สองรายขึ้นไปโดยให้มีการควบคุม ร่วมกนั ตามท่ีตกลงไว้ในสญั ญา 5

1 ช่วยให้ธรุ กิจท่ีจาเป็ นต้องใช้เงินลงทุนหรือทรพั ยากรเพิ่มขึ้น จานวนมาก สามารถดาเนินธรุ กิจต่อไปได้ 2 ช่ ว ย ลด แ ละก ระจาย ค วา ม เสี่ ย ง อันเกิ ด จาก ก ารป ระก อบ กิจการในภาวะขาดทนุ หรือดาเนินกิจการล้มเหลว 3 ช่วยลดค่าใช้จ่ายในการดาเนิ นงาน เนื่องจาก การใช้เครื่องมือและเคร่ืองจกั รรว่ มกนั 4 ช่วยประหยดั ภาษี โดยเฉพาะภาษีจากส่วนแบ่งกาไร 6

โครงสร้าง การร่วมค้าประกอบด้วยบุคคลหรือ กิจการตัง้ แต่สองฝ่ ายขึ้นไปลงทุนร่วมกัน เพื่อประกอบกิจการค้า วัตถุประสงค์ การร่วมค้ามี วตั ถปุ ระสงค์เฉพาะเจาะจงและมี ขอบเขตจากดั โดยมากจะเป็ นการร่วมค้ากนั เพ่ือหวงั ผลกาไร ระยะเวลาการดาเนิ นงาน การร่วมค้าเป็ นกิจกรรมท่ี ทาขึน้ ในระยะสนั้ และเป็นการชวั่ คราวเท่านัน้ 7

การดาเนิ นงาน ที่ควบคมุ รว่ มกนั สินทรพั ย์ ท่ีควบคมุ ร่วมกนั กิจการ ที่ควบคมุ รว่ มกนั 8

มาตรฐานการบญั ชี ฉบบั ท่ี 31 ได้กาหนดวิธีปฏิบตั ิทางบญั ชีในการ รายงานสาหรบั การรว่ มค้าในแต่ละรปู แบบ ดงั นี้ รปู แบบท่ี 1 การดาเนินงานที่ควบคมุ ร่วมกนั จะไม่ได้มีการจดั ตงั้ เป็นหน่วยงาน ตามกฎหมายโดยจะแฝงการรว่ มค้าอยใู่ นกิจการเดิม รปู แบบท่ี 2 สินทรพั ยท์ ี่ควบคมุ ร่วมกนั จะมีรปู แบบที่เหมือนกนั กบั รปู แบบท่ี 1 คือ ไม่ได้มีการจดั ตงั้ เป็นหน่วยงานตามกฎหมายโดยจะแฝงการร่วมค้าอย่ใู นกิจการเดิม รปู แบบท่ี 3 เป็ นแบบกิจการที่ควบคุมร่วมกนั หรือกิจการร่วมกนั ซ่ึงจะมีการ จดั ตงั้ การร่วมค้าเป็นหน่วยงานตามกฎหมายแยกการร่วมค้าออกจากกิจการเดิมของ ผรู้ ่วมค้าแต่ละคน 9

วิธีการปฏิบตั ิทางการบญั ชีสาหรบั กิจการรว่ มค้า จึงแบ่งเป็น 2 วิธี ดงั นี้ วิธีที่  การบนั ทึกบญั ชีของกิจการร่วมค้า โดยวิธีผ้รู ่วมค้า แต่ละฝ่ ายจดบนั ทึกรายการทงั้ สิ้นในสมุดบญั ชีของตน (ไม่เปิ ดสมุด บญั ชีแยกจากสมดุ บญั ชีของกิจการ) กิจการต้องเปิ ดบญั ชีขึ้นใหม่ นอกเหนื อจากการบนั ทึกรายการค้า ตามปกติ ดงั นี้ วิธีผรู้ ว่ มค้าแต่ละฝ่าย บญั ชีรว่ มค้า มีลกั ษณะเป็นบญั ชีกาไรขาดทุนจากการ จดบนั ทึกรายการทงั้ สิ้น บญั ชีผรู้ ่วมค้า รว่ มค้า โดยใช้บนั ทึกรายการเกี่ยวกบั ในสมุดบญั ชีของตน ต้นทุนขาย ค่าใช้จ่าย และรายได้ แยกเป็นผรู้ ว่ มค้าแต่ละรายใช้ บนั ทึกส่วนได้เสียของผรู้ ว่ มค้า 10

วิธีท่ี  การบนั ทึกบญั ชีของกิจการร่วมค้า โดยวิธีการบญั ชีท่ี ใช้สมดุ บญั ชีชดุ หน่ึงต่างหาก (เปิ ดสมดุ บญั ชีใหม่) วิธีการบญั ชี บญั ชีเก่ียวกบั เปิ ดในสมดุ บญั ชีของกิจการรว่ มค้า ที่ใช้สมดุ บญั ชี การร่วมค้า เพื่อบนั ทึกรายการท่ีเกิดขึน้ เก่ียวกบั ชุดหนึ่งต่างหาก บญั ชีเงินลงทนุ การร่วมค้า ในกิจการรว่ มค้า เปิ ดในสมดุ บญั ชีของกิจการร่วมค้าทุกคน เพ่ือบนั ทึกรายการเก่ียวกบั การลงทุน ในกิจการรว่ มค้า 11

กิจการรว่ มค้า (Joint Venture) เป็นการท่ีธรุ กิจตงั้ แต่ 2 ธรุ กิจขึน้ ไปทาข้อตกลงกนั ที่จะร่วมลงทุนเพ่ือดาเนิ นธุรกิจร่วมกนั ในทางการค้าหรือหากาไร โดยนาเงินทุน ที่ดิน อาคาร เทคโนโลยี การผลิต หรอื บคุ ลากร มาร่วมลงทนุ ภายใต้ข้อตกลงหรอื สญั ญาร่วมค้า ซ่ึงกาหนดวตั ถปุ ระสงค์และเป้ าหมายในการดาเนิ นการอย่างชัดเจน เช่น ผลิตหรือ จาหน่ายสินค้า หรอื ดาเนินโครงการใดโครงการหนึ่งร่วมกนั โดยต้องมีการกาหนดสดั ส่วน การถือห้นุ หน้าที่ความรบั ผิดชอบ และสิทธิของแต่ละฝ่ าย รวมถึงการจดั สรรผลประโยชน์ อนั เกิดจากการดาเนิ นการ ทงั้ นี้ ในการทาการร่วมค้า จะต้องมีผ้รู ่วมค้าฝ่ ายหนึ่งเป็ นนิ ติ บคุ คล เช่น บริษทั กบั บริษทั หรอื บริษทั กบั บคุ คลธรรมดา ซึ่งต้องจดทะเบียนเป็นนิติบคุ คล ใหม่ใช้ชื่อว่า “กิจการร่วมค้า” โดยวิธีการปฏิบตั ิทางการบญั ชีสาหรบั กิจการร่วมค้า แบ่งเป็น 2 วิธี คือ วิธีที่ 1 การบนั ทึกบญั ชีของกิจการร่วมค้า โดยวิธีผ้รู ่วมค้าแต่ละฝ่ ายจด บนั ทึกรายการทงั้ สิ้นในสมุดบญั ชีของตน และวิธีที่ 2 การบนั ทึกบญั ชีของกิจการร่วมค้า โดยวิธีการบญั ชีท่ีใช้สมดุ บญั ชีชดุ หนึ่งต่างหาก (เปิ ดสมดุ บญั ชีใหม่) 12