บัญชีร่วมค้าฯ-06-64

ครู วชิ าการบัญชรี ว่ มคา้ และฝากขาย รหสั วชิ า 20201-2104 หนว่ ยที่ 6 การแสดงรายการรว่ มคา้ ในงบการเงนิ 098-2184324 ID: 098-2184324 สอนโดย อ.พัชรพร มากมณี



การแสดงสิทธิส่วนได้เสียจากกิจการร่วมค้าในงบการเงินของผ้รู ่วมค้า ตามมาตรฐานการบญั ชีฉบบั ท่ี 31 เรื่อง ส่วนได้เสียในการร่วมค้า กาหนดให้ผู้ ร่วมค้าสามารถเลือกวิธีการรบั ร้สู ่วนได้เสียของกิจการร่วมค้า ในงบการเงิน ของผรู้ ่วมค้าได้ 2 วิธี คือ 1 วิธีท่ี  วิธีตามสดั ส่วน 2 วิธีที่ วิธีส่วนได้เสีย 71

บริษทั แก้ว จากดั บริษทั เกลา้ จากดั และบริษทั กรงุ จากดั มี อานาจในการควบคมุ และมีส่วนได้เสียในสินทรพั ยข์ องกิจการร่วมค้าในอตั ราเท่ากนั ส่วนได้เสียในสินทรพั ยส์ ทุ ธิของกิจการร่วมค้าของผรู้ ่วมค้าแต่ละรายเป็นดงั นี้ เงินสด 50,000 บาท สินค้าคงเหลือ 175,000 บาท อปุ กรณ์สานักงาน 75,000 บาท รวมสินทรพั ย์ 300,000 บาท หกั เจ้าหนี้การค้า 60,000 บาท สินทรพั ยส์ ทุ ธิ 240,000 บาท การแสดงรายการส่วนได้เสียที่มีในกิจการร่วมค้าในงบการเงินของทงั้ สาม บริษทั แสดงได้ดงั นี้ (การแสดงรายการของทงั้ สามบริษทั จะมีลกั ษณะเดียวกนั จึง ยกตวั อย่างเฉพาะบริษทั แก้ว จากดั เพียงบริษทั เดียว) 72

บริษทั แก้ว จากดั (หน่วย : บาท) งบแสดงฐานะการเงิน (บางส่วน) 50,000 ณ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 2558 175,000 225,000 สินทรพั ย์ 75,000 สินทรพั ยห์ มนุ เวียน 300,000 เงินสด 60,000 สินค้าคงเหลือ รวมสินทรพั ยห์ มนุ เวียน 73 สินทรพั ยไ์ มห่ มุนเวียน อปุ กรณ์สานักงาน รวมสินทรพั ย์ หนี้สินและส่วนของผรู้ ่วมค้า หนี้สินหมุนเวียน เจ้าหนี้การค้า

บริษทั แก้ว จากดั (หน่วย : บาท) งบแสดงฐานะการเงิน (บางส่วน) 50,000 ณ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 2558 175,000 สินทรพั ย์ 225,000 75,000 สินทรพั ยห์ มนุ เวียน 300,000 เงินสด 60,000 เงินสด-กิจการรว่ มค้า สินค้าคงเหลือ 74 สินค้าคงเหลือ-กิจการรว่ มค้า รวมสินทรพั ยห์ มุนเวียน สินทรพั ยไ์ มห่ มุนเวียน อปุ กรณ์สานักงาน อปุ กรณ์สานักงาน-กิจการร่วมค้า รวมสินทรพั ย์ หนี้สินและส่วนของผรู้ ่วมค้า หนี้สินหมุนเวียน เจา้ หนี้การค้า

บริษทั ก้อง จากดั บริษทั ก้อย จากดั และบริษทั กงุ้ จากดั ทา การค้ารว่ มกนั เงินลงทนุ ในกิจการรว่ มค้าของผรู้ ่วมค้าแต่ละรายมีดงั นี้ เงินลงทุน-บริษทั ก้อง จากดั 42,750 บาท เงินลงทนุ -บริษทั ก้อย จากดั 33,375 บาท เงินลงทุน-บริษทั ก้งุ จากดั 38,375 บาท กิจการร่วมค้ามีกาไรจากการดาเนิ นงาน 30,000 บาท แบ่งกาไรขาดทุน เท่ากนั ดงั นัน้ ผรู้ ว่ มค้าจะได้รบั ส่วนแบง่ กาไรขาดทุนรายละ 10,000 บาท การแสดงรายการในงบการเงินของผรู้ ่วมค้า แต่ละรายเป็นดงั นี้ (การแสดงรายการทงั้ สามบริษทั จะมีลกั ษณะเดียวกนั จึงยกตวั อยา่ งเพียงบริษทั เดียว) 75

บริษทั ก้อง จากดั งบแสดงฐานะการเงิน (บางส่วน) ณ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 2558 สินทรพั ย์ สินทรพั ยห์ มุนเวียน XX รวมสินทรพั ยห์ มนุ เวียน XX สินทรพั ยไ์ ม่หมุนเวียน XX เงินลงทุนในกิจการรว่ มค้า ** 42,750 XX รวมสินทรพั ยไ์ ม่หมนุ เวียน XX รวมสินทรพั ย์ XX (**เงินลงทุนในกิจการร่วมค้า จะแสดงเป็ นสินทรพั ย์หมุนเวียน หรือสินทรพั ย์ไม่ หมุนเวียนกไ็ ด้ ทงั้ นี้ ขึน้ อย่กู บั ระยะเวลาในการดาเนิ นงานของกิจการร่วมค้า) 86

ส่วนได้เสียในกิจการที่ควบคมุ ร่วมกนั ซ่ึงจดั ประเภทเป็ นเงินลงทนุ ท่ีถือไว้เพ่ือขายตามมาตรฐานการรายงานทางการเงินเรื่อง สินทรพั ยไ์ ม่ หมุนเวียนถือไว้เพื่อขาย และการดาเนิ นงานท่ียกเลิก ต้องปฏิบตั ิตาม มาตรฐานการรายงานทางการเงินดงั กล่าว เม่ือส่วนได้เสียในกิจการท่ีควบคมุ ร่วมกนั ซ่ึงเคยถกู จดั ประเภทเป็ นเงิน ลงทุนท่ีถือไว้เพ่ือขายไม่เข้าเกณฑ์ตามที่จดั ประเภทไว้แล้ว กิจการต้องบนั ทึก เงินลงทุนดงั กล่าวโดยใช้วิธีรวมตามสดั ส่วนหรือวิธีส่วนได้เสีย และปรบั งบ การเงินย้อนหลงั สาหรบั ช่วงระยะเวลานับตงั้ แต่วนั ที่มีการจดั ประเภทเงินลงทุน นัน้ เป็นถือไว้เพ่ือขาย 77

เมื่อผ้ลู งทุนหมดอานาจในการควบคุมร่วมในกิจการ โดยท่ีกิจการที่ ควบคุมร่วมกนั เดิม ไม่ได้กลายมาเป็ นบริษทั ย่อยหรือบริษทั ร่วมของผ้ลู งทุน ผ้ลู งทุนต้องบนั ทึกบญั ชีสาหรบั เงินลงทุนที่คงเหลืออย่ใู นกิจการตามที่กาหนด ไว้ในมาตรฐานการบญั ชีเร่ืองการรบั รู้และการวดั มูลค่าเคร่ืองมือทางการเงิน นับตงั้ แต่วนั ท่ีหมดอานาจควบคุมร่วม เม่ือวนั ที่กิจการที่ควบคุมร่วมกนั ได้ กลายสภาพเป็ นบริษทั ย่อย ผ้ลู งทุนต้องบนั ทึกบญั ชีสาหรบั ส่วนได้เสียดงั กล่าว ตามมาตรฐานการบญั ชีเรื่องงบการเงินรวมและงบการเงินเฉพาะกิจการ และ ตามมาตรฐานการรายงานทางการเงินเร่ืองการรวมธรุ กิจ นอกจากนี้เมื่อวนั ที่ กิจการท่ีควบคมุ ร่วมกนั ได้กลายสภาพเป็ นบริษทั ร่วม ผ้ลู งทุนต้องบนั ทึกบญั ชี สาหรบั ส่วนได้เสียดงั กล่าวตามมาตรฐานการบญั ชีเร่ืองเงินลงทุนในบริษทั ร่วม ในการสูญเสียอานาจในการควบคุมร่วม ผู้ลงทุนต้องวดั มูลค่าเงินลงทุนท่ี คงเหลืออยู่ในกิจการที่ควบคุมร่วมกนั เดิมด้วยมูลค่ายุติธรรมและต้องรบั รู้ ผลต่างระหว่างมลู ค่าต่อไปนี้ในกาไรหรือขาดทนุ 78

ตามมาตรฐานการบญั ชี ฉบบั ที่ 31 เร่ือง ส่วนได้เสียในการร่วมค้า การกาหนดให้ผรู้ ่วมค้าต้องเปิ ดเผยข้อมลู ในงบการเงินดงั นี้ ผ้รู ่วมค้าต้องเปิ ดเผยจานวนรวมของรายการหนี้สินที่อาจเกิดขึ้นทุก ข้อต่อไปนี้แยกต่างหากจากรายการหนี้สินที่อาจจะเกิดขึน้ อื่น ยกเว้น กรณีที่ความน่าจะเป็ นของผลขาดทุนจากรายการดงั กล่าวอยู่ใน ระดบั ที่ไม่น่าจะเกิดขึน้ ผ้รู ่วมค้าต้องเปิ ดเผยจานวนรวมของภาระผกู พนั ของตนที่เกิดจาก การมีส่วนได้เสียในการร่วมค้าทกุ ข้อดงั ต่อไปนี้แยกต่างหากจากภาระ ผกู พนั อ่ืน 79

ผรู้ ว่ มค้าต้องเปิ ดเผยรายการและคาอธิบายเก่ียวกบั ส่วนได้เสียในการ ร่วมค้าท่ีมีนัยสาคญั และสดั ส่วนของส่วนได้เสียในส่วนของเจ้าของท่ีมี ในกิจการท่ีควบคมุ ร่วมกนั ผรู้ ่วมค้าท่ีรบั รสู้ ่วนได้เสียของตนในกิจการ ท่ีควบคมุ ร่วมกนั โดยนารายการต่างๆ ของกิจการที่ควบคมุ ร่วมกนั มา รวมกบั รายการท่ีคล้ายคลึงกนั ในงบการเงินของตนเป็ นรายบรรทดั ตามวิธีรวมตามสดั ส่วนหรือรบั ร้ตู ามวิธีส่วนได้เสียให้เปิ ดเผยจานวน รวมของส่วนได้เสียแต่ละรายการที่ตนมีในการร่วมค้าโดยแยกเป็ น สินทรพั ยห์ มุนเวียน สินทรพั ย์ไม่หมุนเวียน หนี้สินหมุนเวียน หนี้สิน ระยะยาว รายได้และค่าใช้จ่ายท่ีเกี่ยวข้องในการรว่ มค้า ผ้รู ่วมค้าต้องเปิ ดเผยวิธีการท่ีใช้ในการรบั ร้สู ่วนได้เสียในกิจการท่ี ควบคมุ รว่ มกนั 80

การแสดงรายการเงินลงทุนในกิจการร่วมค้าในงบแสดงฐานะการเงิน สามารถแยกพิจารณาตามวิธีการบนั ทึกบญั ชีได้ 2 วิธี คือ การบญั ชีของกิจการร่วมค้า วิธีผู้ร่วมค้าแต่ละฝ่ ายจดบนั ทึก รายการทัง้ สิ้นในสมุดบญั ชีของตน ถ้าบญั ชีร่วมค้ามียอดทาง ด้านเดบิตมากกว่าทางด้านเครดิต ซึ่งจะต้องแสดงงบแสดงฐานะ การเงินทางด้านสิ นทรัพย์ แต่จะนาเข้าไปอยู่ในสิ นทรัพย์ หมนุ เวียนหรือสินทรพั ยอ์ ่ืนๆ แล้วแต่การคาดคะเนว่าระยะเวลา ของการดาเนิ นกิจการร่วมค้าจะมีระยะสนั้ หรือระยะยาว และ ทางด้านเครดิตมีมากกว่าทางด้านเดบิตจะแสดงงบฐานะการเงิน ทางด้านหนี้ สิน แต่จะเป็ นหนี้ สินประเภทใดก็ต้องขึ้นอยู่กับ ระยะเวลาของกิจการร่วมค้าเช่นกนั 81

การบญั ชีของกิจการรว่ มค้าวิธีท่ีใช้สมดุ บญั ชีชุดหน่ึงต่างหาก เม่ือ การร่วมค้ายงั ไม่สิ้นสุด หรือการร่วมค้าสิ้นสุดแล้ว แต่ผ้รู ่วมค้ายงั ไม่มีการชาระเงินระหว่างกนั ดงั นัน้ ในงบแสดงฐานะการเงินของผู้ ร่วมค้าแต่ละคนที่จดั ทาขนึ้ จะปรากฏยอดเงินลงทุนในกิจการร่วม ค้าหรือยอดหนี้สินในกิจการร่วมค้าสาหรบั วิธีท่ี 2 กิจการร่วมค้า ทาบญั ชีแยกต่างหากอีกชุดหนึ่ง และผ้รู ่วมค้าแต่ละคนจะบนั ทึก เงินลงทุนไว้ในบญั ชีเงินลงทุนของในกิจการร่วมค้า ในสมุดบญั ชี ของตนเอง แต่ถือเป็ นสิ นทรัพย์หมุนเวียนในงบแสดงฐานะ การเงินรายการหนึ่ง 82

กรมพฒั นาธรุ กิจการค้าได้กาหนดให้งบการเงินของผ้มู ีหน้าท่ีจดั ทาบญั ชี ของกิจการรว่ มค้าตามประมวลรษั ฎากร ต้องมีรายการย่อตามแบบ 5 เพื่อให้ผ้มู ีหน้าที่จดั ทาบญั ชีเข้าใจถึงแนวคิดในการกาหนดรูปแบบและ ความหมายของรายการย่อท่ีต้องมีในงบการเงิน รวมทงั้ เพ่ือให้การจดั ทางบ การเงินมีมาตรฐานเดียวกนั จึงขอสรปุ ดงั นี้ การกาหนดความหมายและรปู แบบของรายการย่อที่ ต้องมีในงบการเงินของกิจการรว่ มค้า การจดั ทางบการเงินของกิจการร่วมค้า ตามประมวลรษั ฎากร 83

สินทรพั ย์ หนี้สินและส่วนของผรู้ ่วมค้า 1. สินทรพั ยห์ มนุ เวียน 3. หนี้สินหมนุ เวียน (Current assets) (Current liabilities) 2. สินทรพั ยไ์ ม่หมนุ เวียน 4. หนี้สินไม่หมนุ เวียน (Non-current assets) (Non-current liabilities) 5. ส่วนของผรู้ ว่ มค้า (Venturers’ equity) 84

2.1 งบกาไรขาดทนุ จาแนกค่าใช้จ่ายตามลกั ษณะของค่าใช้จ่าย 2.2 งบกาไรขาดทนุ จาแนกค่าใช้จ่ายตามหน้าที่ – แบบขนั้ เดียว 2.3 งบกาไรขาดทนุ จาแนกค่าใช้จ่ายตามหน้าท่ี – แบบหลายขนั้ 85

การแสดงรายการเงิ นลงทุนในกิ จการร่วมค้าในงบแสดงฐานะ การเงิน สามารถแยกพิจารณาได้ตามวิธีการบนั ทึกบญั ชีได้ 2 วิธี คือ 1. การบญั ชีของกิจการร่วมค้า วิธีผ้รู ่วมค้าแต่ละฝ่ ายจดบนั ทึก รายการทัง้ สิ้นในสมุดบญั ชีของตน ถ้าบญั ชีร่วมค้ามียอดทางด้านเดบิต มากกว่าทางด้านเครดิต ซึ่งจะต้องแสดงงบแสดงฐานะการเงินทางด้าน สินทรพั ย์ แต่จะนาเขา้ ไปอย่ใู นสินทรพั ยห์ มนุ เวียนหรือสินทรพั ยอ์ ่ืนๆ แล้วแต่ การคาดคะเนว่าระยะเวลาของการดาเนินกิจการร่วมค้าจะมีระยะสนั้ หรือยาว และทางด้านเครดิตมีมากกว่าทางด้านเดบิตจะแสดงงบฐานะการเงินทางด้าน หนี้สิน แต่จะเป็ นหนี้สินประเภทใดกต็ ้องขึน้ อยู่กบั ระยะเวลาของกิจการร่วม ค้าเช่นกนั 86

2. การบญั ชีของกิจการร่วมค้า วิธีที่ใช้สมดุ บญั ชีชุดหน่ึงต่างหาก เมอื่ การร่วมค้ายงั ไมส่ ิ้นสดุ หรือการร่วมค้าสิ้นสดุ แล้ว แต่ผรู้ ว่ มค้ายงั ไม่มีการ ชาระเงินระหว่างกนั ดงั นัน้ ในงบแสดงฐานะการเงินของผ้รู ่วมค้าแต่ละคนท่ี จดั ทาขึน้ จะปรากฏยอดเงินลงทุนในกิจการร่วมค้าหรือยอดหนี้สิน ในกิจการ ร่วมค้า สาหรบั วิธีท่ี 2 กิจการร่วมค้าทาบญั ชีแยกต่างหากอีกชุดหน่ึง และผู้ รว่ มค้าแต่ละคน จะบนั ทึกเงินลงทุนไว้ในบญั ชีเงินลงทุนของในกิจการร่วมค้า ในสมุดบญั ชีของตนเอง แต่ถือเป็ นสินทรพั ย์หมุนเวียนในงบแสดงฐานะ การเงินรายการหน่ึง 87