วิชาการบัญชีร่วมค้าและฝากขาย รหัสวิชา 20201-2104

ครู วชิ าการบญั ชรี ว่ มคา้ และฝากขาย รหัสวิชา 20201-2104 หน่วยที่ 4 การบนั ทึกบญั ชขี องการรว่ มคา้ โดยวธิ กี ารบญั ชีทใี่ ช้สมดุ บญั ชีชุดหนง่ึ ตากหาก 098-2184324 ID: 098-2184324 สอนโดย อ.พชั รพร มากมณี



แ เป็นวิธีท่ีผรู้ ว่ มค้าจะมีสมุดบญั ชีของตนแยกออกจากการค้าปกติ และจะต้อง มีสมุดบญั ชีสาหรบั บนั ทึกรายการเก่ียวกบั ร่วมค้าแยกออกมาอีกเล่มหนึ่ง ซ่ึงจะใช้ บันทึกทุกรายการที่เก่ียวข้องกับการร่วมค้าโดยวิ ธีการบันทึกรายการบัญชี เช่นเดียวกบั การค้าปกติ ส่วนผ้รู ่วมค้าจะบนั ทึกเฉพาะรายการท่ีเก่ียวข้องกบั ตนเอง เท่านัน้ ผ้รู ่วมค้าแต่ละรายจะบนั ทึกรายการร่วมค้าที่เกี่ยวข้องกบั ตนในสมุดบญั ชี ของตนเท่านัน้ ส่วนผดู้ าเนินการรว่ มค้าจะเป็นผบู้ นั ทึกทกุ รายการที่เก่ียวขอ้ งกบั การ ร่วมค้าในสมดุ บญั ชีของกิจการรว่ มค้าท่ีเปิ ดขึน้ ต่างหาก 45

สมุดบัญชีของกิ จการร่วมค้า ผู้ร่วมค้าที่ทาหน้าท่ีเป็ น 1 ผ้ดู าเนิ นการร่วมค้าจะเป็ นผ้บู นั ทึกรายการทงั้ หมดท่ีเก่ียวกบั การ ร่วมค้าในสมุดบัญชีของกิ จการร่วมค้า ซึ่งชื่อบัญชีต่างๆ จะ เหมือนกบั บญั ชีของการดาเนิ นกิจการค้าตามปกติ เช่น บญั ชีขาย บญั ชีซื้อ เป็ นต้น ดงั นัน้ เม่ือกิจการร่วมค้าสิ้นสุด หรือปิ ดบญั ชีตาม งวดบญั ชีกิจการรว่ มค้าจะมีบญั ชีกาไรขาดทนุ เพื่อใช้ในการสรปุ ผล การดาเนิ นงานแทนบญั ชีร่วมค้า และแบ่งกาไรขาดทุนให้แก่ผ้รู ่วมค้า โดยผา่ นบญั ชีทุนของผ้รู ่วมค้าแต่ละคนในท่ีสุด ซึ่งบญั ชีทุนนี้เองจะ เป็นบญั ชีท่ีแสดงส่วนได้เสียในกิจการรว่ มค้าและตรวจสอบยอดกบั บญั ชีเงินลงทุนในกิจการร่วมค้าท่ีอยู่ในสมุดบญั ชีของผ้รู ่วมค้าแต่ ละคนได้ จึงต้องเขา้ ใจคณุ ลกั ษณะของบญั ชีทุนที่ถกู ต้อง 46

บญั ชีทนุ เครดิต = บนั ทึกสินทรพั ยท์ ่ีผรู้ ว่ มค้านามาลงทุน = ค่าใช้จ่ายที่ผรู้ ่วมค้าจ่ายแทนไป เงินเดือนและค่านายหน้า = ส่วนแบง่ กาไร เดบิต = บนั ทึกสินทรพั ยท์ ่ีผรู้ ว่ มค้ารบั คืนไป = ส่วนแบง่ ขาดทนุ = เงินที่จ่ายคืนให้เมอ่ื เลิกกิจการ 47

สมุดบญั ชีของผ้รู ่วมค้าแต่ละราย ผ้รู ่วมค้าแต่ละรายรวมทงั้ 2 ผ้ดู าเนิ นการร่วมค้าจะบนั ทึกเฉพาะรายการค้าของกิจการร่วมค้า เฉพาะส่วนที่ตนเกี่ยวข้องเท่านัน้ ในกรณีนี้ผ้รู ่วมค้าแต่ละรายจะไม่มี บญั ชีร่วมค้าท่ีมีลกั ษณะเหมือนบญั ชีกาไรขาดทุนแต่จะมีบญั ชีเงิน ลงทุนในกิ จการร่วมค้าไว้แสดงถึงส่วนได้เสี ยในกิ จการร่วมค้าและ ตรวจสอบยอดกบั บญั ชีทุนในสมุดของกิจการร่วมค้าได้ ซึ่งบญั ชีเงิน ลงทุนในกิจการรว่ มค้ามีลกั ษณะดงั ต่อไปนี้ บญั ชีเงินลงทนุ ในกิจการร่วมค้า = บนั ทึกรายการที่เกี่ยวข้องกบั ตนเองเท่านัน้ เดบิต = ลงทนุ ด้วยเงินสด/สินค้า = ส่วนแบง่ กาไร เครดิต = ถอนทนุ และเบิกสินค้าไปใช้ = ส่วนแบง่ ขาดทนุ และรบั คืนทนุ ยอดคงเหลือของบญั ชีทนุ แต่ละคน = ยอดคงเหลือในบญั ชีเงินลงทนุ ในกิจการร่วมค้า 48

แ นาย ก นาย ข นาย ค ตกลงดาเนิ นกิจการจาหน่ายสินค้า ร่วมกนั เม่อื วนั ที่ 1 มีนาคม 2558 และจดั ทาสญั ญาการร่วมค้าโดยมีขอ้ ตกลงดงั นี้ 1 นาย ก เป็นผจู้ ดั การของกิจการรว่ มค้า 2 กาไรขาดทุนแบง่ เท่ากนั 3 ผรู้ ่วมค้าที่ขายสินค้าได้จะได้รบั ค่านายหน้า 5% ของยอดขาย 49

2558 มี.ค. 1 นาย ก เงินสดมาร่วมลงทุน 90,000 บาท นาย ข และนาย ค ส่งสินค้ามารว่ มลงทนุ 20,000 บาท และ 30,000 บาท ตามลาดบั 3 นาย ก ซื้อสินค้าเพ่ิมเติมเป็นเงินสด 20,000 บาท 5 ขายสินค้าเป็นเงินสดได้ 150,000 บาท 12 ขายสินค้าเป็นเงินเชื่อได้ 50,000 บาท 18 ส่งคืนสินค้าที่ซื้อเมื่อวนั ที่ 3 เป็นเงิน 5,000 บาท 22 รบั ชาระหนี้ค่าสินค้าท่ีขายทงั้ หมด ให้ส่วนลด 2% 26 ก ขายสินค้าที่เหลือทงั้ หมดได้เงิน 100,000 บาท 31 ก จ่ายค่าใช้จ่ายเป็นเงินสดดงั นี้  ค่าโฆษณา 25,000 บาท  คิดเงินเดือนให้นาย ก เป็นเงิน 20,000 บาท การร่วมค้าสิ้นสดุ ให้คานวณดอกเบี้ยและค่านายหน้าให้ผ้รู ่วมค้า แบ่ง กาไรขาดทนุ ตามข้อตกลงและส่งคืนเงินให้กบั ผรู้ ่วมค้า 50

2558 รายการ สมดุ บญั ชีของผรู้ ่วมค้า สมดุ บญั ชีของผรู้ ่วมค้า สมดุ บญั ชีของผรู้ ่วมค้า (ส่อง) (แสง) 2558 เดบิต เงินสด 90,000 (เทียน) มี.ค. 1 เครดิต ทุน-ก 90,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี เดบิต เงินลงทุนในกิจการรว่ มค้า เดบิต เงินลงทุนในกิจการรว่ มค้า 90,000 30,000 เครดิต ซื้อสินค้า 30,000 เครดิต เงินสด 90,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี เดบิต ซื้อสินคา้ 50,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี เดบิต เงินลงทนุ ในกิจการ เครดิต ทนุ -ข 20,000 รว่ มคา้ 20,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี ทนุ -ค 30,000 เครดิต ซื้อสินค้า 20,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี 5 เดบิต เงินสด 150,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี เครดิต ขายสินค้า ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี ไมบ่ นั ทึกบญั ชี 150,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี ไมบ่ นั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี 12 เดบิตลูกหนี้การคา้ 50,000 เครดิต ขายสินคา้ 50,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไมบ่ นั ทึกบญั ชี 18 เดบิต เงินสด 5,000 เครดิต ส่งคนื สินค้า 5,000 22 เดบิต เงินสด 49,000 ส่วนลดจา่ ย 1,000 เครดิต ลกู หนี้การค้า 50,000 26 เดบิต เงินสด 100,000 เครดิต ขายสินค้า 100,000 51

2558 รายการ สมดุ บญั ชีของผรู้ ่วมค้า สมดุ บญั ชีของผ้รู ่วมค้า สมดุ บญั ชีของผ้รู ่วมค้า (เทียน) (ส่อง) (แสง) 31 เดบิต ค่าโฆษณา 25,000 เงินเดือน 20,000 ไมบ่ นั ทึกบญั ชี ไมบ่ นั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี เครดิต เงินสด 45,000 เดบิต เงินลงทุนในกิจการรว่ มค้า 15,000 ไมบ่ นั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี เดบิต ค่านายหน้า 15,000 เครดิต รายได้ค่านายหน้า 15,000 เครดิต ทนุ -ก 15,000 (300,000x5%) เดบิต ขายสินค้า 300,000 ไมบ่ นั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี เครดิต กาไรขาดทนุ 300,000 เดบิต กาไรขาดทนุ 126,000 ไมบ่ นั ทึกบญั ชี ไมบ่ นั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี ส่งคืนสินค้า 5,000 เดบิต เงินลงทนุ ในกิจการร่วมค้า 58,000 เดบิต เงินลงทนุ ในกิจการรว่ มค้า เดบิต เงินลงทนุ ในกิจการรว่ มค้า เครดิต ซือ้ สินค้า 70,000 เครดิต กาไรจากการร่วมค้า 8,000 58,000 ส่วนลดจ่าย 1,000 58,000 ค่าโฆษณา 25,000 เดบิต เงินสด 183,000 เครดิต กาไรจากการรว่ มค้า เครดิต กาไรจากการรว่ มค้า เงินเดือน 20,000 เครดิต เงินลงทุนในกิจการร่วมค้า 58,000 ค่านายหน้า 15,000 183,000 เดบิต เงินสด 88,000 58,000 เดบิต เงินสด 78,000 เดบิต กาไรขาดทุน 174,000 เครดิต เงินลงทนุ ในกิจการ เครดิต เงินลงทุนในกิจการ เครดิต ทุน–ก 58,000 ร่วมค้า 78,000 รว่ มค้า 88,000 ทุน–ข 58,000 ทนุ –ค 58,000 เดบิต ทนุ –ก 183,000 ทนุ –ข 78,000 ทนุ –ค 88,000 เครดิต เงินสด 349,000 52

การผ่านรายการไปบญั ชีแยกประเภทของผ้รู ่วมค้าแต่ละคน เพ่ือคานวณหา จานวนเงินท่ีต้องชาระระหว่างกนั 53

บญั ชีแยกประเภทเงินลงทุนในกิจการร่วมค้า จะบนั ทึกอยู่ในสมุดบญั ชีของ ผ้รู ่วมค้าแต่ละราย และรายการในบญั ชีแยกประเภทจะมีจานวนเงินเท่ากนั กบั บญั ชี ทุนในสมดุ บญั ชีของกิจการร่วมค้าทุกประการ แต่ละรายการจะอย่ตู รงกนั ข้าม 54

แ นาย ก นาย ข นาย ค ตกลง ดาเนิ นกิจการจาหน่ายสินค้าร่วมกันเมื่อวนั ที่ 1 เมษายน 2558 และจดั ทาสญั ญาการร่วมค้าโดยมี ขอ้ ตกลงดงั นี้ 1. นาย ก เป็นผจู้ ดั การของกิจการร่วมค้า 2. กาไรขาดทนุ แบง่ เท่ากนั 55

2558 เม.ย. 1 ก เงินสดมาร่วมลงทุน 50,000 บาท ข นาเคร่ืองใช้สานักงาน ราคา 60,000 บาท มาลงทุนและ ค ส่งสินค้ามาร่วมลงทุนราคา 48,500 บาท 3 ก ซื้อสินค้าเพ่ิมเติมเป็นเงินเช่ือ 120,000 บาท 5 ขายสินค้าเป็นเงินสดได้ 70,000 บาท 12 ขายสินค้าเป็นเงินเชื่อได้ 80,000 บาท 18 รบั คืนสินค้าท่ีขายเม่ือวนั ท่ี 3 เป็นเงิน 5,000 บาท 22 รบั ชาระหนี้ค่าสินค้าที่ขายทงั้ หมดให้ส่วนลด 2% 26 ก ขายสินค้าได้เงิน 100,000 บาท 30 ก จ่ายค่าใช้จ่ายเป็นเงินสดดงั นี้  ค่าเช่าสานักงาน 10,000 บาท  คิดเงินเดือนให้นาย ก เป็นเงิน 15,000 บาท สิ้นเดือนตรวจนับสินค้ามีสินค้าคงเหลือจานวน 10,000 บาท 56

เม.ย. สมุดบญั ชี สมุดบญั ชีของผรู้ ว่ มคา้ (ก) สมดุ บญั ชีของผรู้ ว่ มคา้ (ข) สมุดบญั ชีของผรู้ ว่ มคา้ (ค) ของกิจการรว่ มค้า 1 เดบิต เงินสด 50,000 เดบิต เงินลงทนุ ในกิจการรว่ มคา้ เครดิต ทุน-ก 50,000 50,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไมบ่ นั ทึกบญั ชี เครดิต เงินสด 50,000 เดบิต เครอ่ื งใช้สานักงาน เดบิต เงินลงทนุ ใน 60,000 ไมบ่ นั ทึกบญั ชี กิจการรว่ มคา้ 60,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี เครดิต ทนุ -ข 60,000 เครดิต เครอ่ื งใช้สานักงาน 60,000 เดบิต ซื้อสินค้า 48,500 เดบิต เงินลงทนุ ใน เครดิต ทนุ -ค 48,500 ไมบ่ นั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี กิจการรว่ มค้า 48,500 เครดิต ซื้อสินคา้ 48,500 3 เดบิต ซื้อสินค้า 120,000 เดบิต เงินลงทนุ ในกิจการรว่ มคา้ เครดิต ทุน-ก 120,000 120,000 ไมบ่ นั ทึกบญั ชี ไมบ่ นั ทึกบญั ชี เครดิต เงินสด 120,000 5 เดบิต เงินสด 70,000 ไมบ่ นั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี เครดิต ขายสินค้า 70,000 12 เดบิต ลูกหนี้ 80,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี เครดิต ขายสินค้า 80,000 18 เดบิต รบั คนื สินค้า 5,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไมบ่ นั ทึกบญั ชี ไมบ่ นั ทึกบญั ชี เครดิต ลกู หนี้การค้า 5,000 22 เดบิต เงินสด 73,500 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไมบ่ นั ทึกบญั ชี ไมบ่ นั ทึกบญั ชี สว่ นลดจา่ ย1,500 เครดิต ลกู หนี้การค้า 75,000 57

เม.ย. สมดุ บญั ชี สมดุ บญั ชีของผรู้ ว่ มค้า (ก) สมดุ บญั ชีของผรู้ ว่ มค้า (ข) สมดุ บญั ชีของผรู้ ว่ มคา้ (ค) ของกิจการรว่ มคา้ ไมบ่ นั ทึกบญั ชี ไมบ่ นั ทึกบญั ชี ไมบ่ นั ทึกบญั ชี 26 เดบิต เงินสด 100,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไมบ่ นั ทึกบญั ชี ไมบ่ นั ทึกบญั ชี เครดิต ขายสินค้า 100,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไมบ่ นั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี 30 เดบิต ค่าเช่า 10,000 ไมบ่ นั ทึกบญั ชี เงินเดือน 15,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไมบ่ นั ทึกบญั ชี เครดิต เงินสด 25,000 เดบิต ขายสินค้า 250,000 เครดิต กาไรขาดทุน 243,500 รบั คืนสินค้า 5,000 ส่วนลดจ่าย 1,500 เดบิต กาไรขาดทนุ 183,500 สินค้าคงเหลือ 10,000 เครดิต ซื้อสินค้า 168,500 ค่าเช่า 10,000 เงินเดือน 15,000 58

ในสมดุ บญั ชีของกิจการร่วมค้า จะผา่ นรายการไปบญั ชีแยกประเภทของผรู้ ่วมค้าดงั นี้ 59

60

61

การร่วมค้ายงั ไม่สิ้นสุดและยงั มีสินทรพั ย์ คงเหลือในกิ จการร่วมค้าคือ เงิ นสดและ เ ค รื่ อ ง ใ ช้ ส า นั ก ง า น ก า ร แ ส ด ง ร า ย ก า ร ท า ง การเงินของกิจการร่วมค้า เม่ือการร่วมค้ายงั ไม่เสรจ็ สิ้น จึงยงั ไม่มีการคืนทนุ 62

การบนั ทึกบญั ชีของการร่วมค้าโดยวิธีการบญั ชีที่ใช้สมุดบญั ชี ชุดหนึ่งต่างหาก ซึ่งจะอยู่ในความรบั ผิดชอบของผ้จู ดั การ ส่วนผ้รู ่วมค้า แต่ละรายจะบนั ทึกรายการค้าลงในสมุดบญั ชีเฉพาะรายการค้าส่วนท่ี เก่ียวข้องกบั ส่วนของตนเท่านัน้ ส่วนผ้ทู ่ีเก่ียวข้องกบั ผ้รู ่วมค้าคนอ่ืนๆ จะ ไม่บนั ทึกบญั ชี 63