พลเมืองดิจิทัลและความฉลาดทางดิจิทัล

พลเมอื งดจิ ทิ ัลและ ความฉลาดทางดจิ ทิ ัล

ความเปนพลเมอื งดจิ ทิ ัล (Digital Citizenship) เปน พลเมอื งทีมคี วามสามารถในการใชอ้ ินเทอรเ์ นต็ ในการ บรหิ ารจดั การ ควบคมุ กํากับตน รผู้ ดิ รถู้ กู และรเู้ ท่าทัน เปน บรรทัดฐานในการใชเ้ ทคโนโลยดี จิ ทิ ัลอยา่ งเหมาะสม มคี วาม รบั ผดิ ชอบ เรยี นรทู้ ีจะใชเ้ ทคโนโลยอี ยา่ งชาญฉลาด และ ปลอดภัย พลเมอื งดจิ ทิ ัลจงึ ต้องตระหนกั ถึงโอกาสและ ความเสยี งในโลกดจิ ทิ ัล เขา้ ใจถึงสทิ ธแิ ละความรบั ผดิ ชอบ ในโลกออนไลน์ ความเปนพลเมอื งดจิ ทิ ัล ทีมา:https://www.ops.go.th/main/index.php/knowledge- base/article-pr/1355-goto-citizens21st

ความฉลาดทางดจิ ทิ ัล เปนผลจากศึกษาและพฒั นาของ DQ institute หน่วยงานทีเกิดจากความรว่ มมอื กันของภาครฐั และ เอกชนทัวโลกประสานงานรว่ มกับ เวลิ ด์อีโคโนมกิ ฟอรมั (World Economic Forum) ทีมุง่ มนั ใหเ้ ด็ก ๆ ทกุ ประเทศได้รบั การศึกษา ดา้ นทักษะพลเมอื งดจิ ทิ ัลทีมคี ณุ ภาพและใชช้ วี ติ บนโลกออนไลน์ อยา่ งปลอดภัยด้วยความก้าวหน้าของเทคโนโลยสี มยั ใหม่ ความ ฉลาดทางดจิ ทิ ัล เปนกรอบแนวคิดทีครอบคลมุ ของความสามารถ ทางเทคนิคความรูค้ วามเขา้ ใจและความคิดทางสงั คมทีมพี นื ฐานอยู่ ในค่านยิ มทางศีลธรรมทีชว่ ยใหบ้ ุคคลทีจะเผชญิ กับความท้าทาย ทางดจิ ทิ ัล ความฉลาดทางดิจทิ ัล มสี ามระดับ 8 ดา้ น และ 24 สมรรถนะทีประกอบด้วย ความรู้ ทักษะ ทัศนคติและค่านิยม โดย บทความนจี ะกล่าวถึงทักษะ 8 ด้านของความฉลาดดจิ ทิ ัลในระดบั พลเมอื งดจิ ทิ ัล ซงึ เปนความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยดี จิ ทิ ัลและ สอื ในรูปแบบทีปลอดภัยรบั ผดิ ชอบ และมจี รยิ ธรรม

1.เอกลักษณพ์ ลเมอื งดจิ ทิ ัล (DigitalCitizenIdentity) เอกลักษณพ์ ลเมอื งดจิ ทิ ัล เปน ความสามารถสรา้ งและบรหิ าร จดั การอัตลักษณท์ ีดขี อง ตนเองไวไ้ ดอ้ ยา่ งดที ังในโลก ออนไลนแ์ ละโลกความจรงิ อัต ลักษณท์ ีดคี ือ การทีผใู้ ชส้ อื ดจิ ทิ ัลสรา้ งภาพลักษณใ์ นโลก ออนไลนข์ องตนเองในแง่บวก ทังความคิดความรสู้ กึ และ การกระทํา โดยมวี จิ ารณญาณ ในการรบั สง่ ขา่ วสารและแสดง ความคิดเหน็ มคี วามเหน็ อก เหน็ ใจผรู้ ว่ มใชง้ านในสงั คม ออนไลน์ และรจู้ กั รบั ผดิ ชอบต่อ การกระทํา ไมก่ ระทําการทีผดิ กฎหมายและจรยิ ธรรมในโลก ออนไลน์ เชน่ การละเมดิ ลิขสทิ ธิ การกลันแกล้งหรอื การใชว้ าจาที สรา้ งความเกลียดชงั ผอู้ ืนทาง สอื ออนไลน์

2.การบรหิ ารจดั การเวลาบนโลกดจิ ทิ ัล (Screen Time Management) การบรหิ ารจดั การเวลาบนโลกดจิ ทิ ัล เปนความสามารถควบคมุ ตนเอง ความสามารถในการจดั สรรเวลาใน การ ใชง้ านอุปกรณด์ จิ ทิ ัลและอุปกรณ์ เทคโนโลยไี ดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ รวม ถึงการใชง้ านสอื สงั คม (Social Media) และเกม ออนไลน์ (Online Games) ดว้ ยความรบั ผดิ ชอบต่อ ตนเอง สามารถบรหิ ารเวลาทีใช้ อุปกรณย์ ุคดจิ ทิ ัล รวมไปถึงการ ควบคมุ เพอื ใหเ้ กิดสมดลุ ระหวา่ งโลก ออนไลน์ และโลกความเปนจรงิ อีกทัง ตระหนกั ถึงอันตราย และสขุ ภาพจาก การใชเ้ วลาหนา้ จอนานเกินไป และผล เสยี ของการเสพติดสอื ดจิ ทิ ัล

3.การจดั การการกลันแกล้งบนไซเบอร์ (CyberbullyingManagement) การจดั การการกลันแกล้งบนไซเบอร์ เปนความสามารถในการปองกันตนเอง การมภี มู คิ ้มุ กันในการรบั มอื และจดั การ กับ สถานการณก์ ารกลันแกล้งบน อินเทอรเ์ น็ตไดอ้ ยา่ งชาญฉลาด การใช้ อินเทอรเ์ น็ตเปนเครอื งมอื หรอื ชอ่ งทาง เพอื ก่อใหเ้ กิดการคกุ คามล่อลวงและ การกลันแกล้งบนโลกอินเทอรเ์ น็ตและ สอื สงั คมออนไลน์ โดยกล่มุ เปาหมายมกั จะเปนกล่มุ เดก็ จนถึง เดก็ วยั รนุ่ การก ลันแกล้งบนโลกไซเบอรค์ ล้ายกันกับ การกลันแกล้งในรูปแบบอืน หากแต่ การกลันแกล้งประเภทนีจะกระทําผา่ นสอื ออนไลน์หรอื สอื ดจิ ทิ ัล เชน่ การสง่ ขอ้ ความทางโทรศัพท์ ผกู้ ลันแกล้งอาจ จะเปนเพอื นรว่ มชนั คนรูจ้ กั ในสอื สงั คม ออนไลน์ หรอื อาจจะเปนคนแปลกหนา้ ก็ได้ แต่สว่ นใหญผ่ ทู้ ีกระทําจะรูจ้ กั ผทู้ ีถกู กลันแกล้งรูปแบบของการกลันแกล้งมกั จะเปนการวา่ รา้ ย ใสค่ วาม ขูท่ ํารา้ ย หรอื ใชถ้ ้อยคําหยาบคาย การคกุ คามทางเพศ ผา่ นสอื ออนไลน์ การแอบอ้างตัวตนของ ผอู้ ืน การแบล็กเมล์ การหลอกลวง การ สรา้ งกล่มุ ในโซเชยี ลเพอื โจมตีโดยเฉพาะ

4.การจดั การความปลอดภัยบนระบบ เครอื ขา่ ย (Cybersecurity Management) การจดั การความปลอดภัยบนระบบเครอื ขา่ ย เปนความสามารถในการสาํ รวจ ตรวจสอบ การปองกัน และ การรกั ษา ความปลอดภัยของขอ้ มูลในระบบเครอื ขา่ ย ปองกันขอ้ มูลด้วยการสรา้ งระบบ ความปลอดภัยทีเขม้ แขง็ และปองกันการ โจรกรรมขอ้ มูลหรอื การถกู โจมตีออนไลน์ ได้ มที ักษะในการรกั ษาความปลอดภัย ของตนเองในโลกออนไลน์การรกั ษาความ ปลอดภัยของตนเองในโลกไซเบอร์ คือ การปกปองอุปกรณ์ดิจทิ ัลขอ้ มูลทีจดั เก็บ และขอ้ มูลสว่ นตัวไมใ่ หเ้ สยี หาย สญู หาย หรอื ถกู โจรกรรมจากผไู้ มห่ วงั ดีในโลก ไซเบอร์

5.การจดั การความเปนสว่ นตัว (Privacy Management) การจดั การความเปนสว่ นตัว เปนความ สามารถในการจดั การกับความเปนสว่ น ตัวของตนเองและของผอู้ ืน การใชข้ อ้ มูล ออนไลนร์ ว่ มกัน การแบง่ ปนผา่ นสอื ดิจทิ ัล ซงึ รวมถึงการบรหิ ารจดั การ รูจ้ กั ปองกันขอ้ มูลสว่ นบุคคลของตนเอง เชน่ การแชรข์ อ้ มูลต่าง ๆ ด้วยเครอื งมอื ดจิ ทิ ัล การขโมยขอ้ มูลอัตลักษณ์ เปนต้น โดยต้องมคี วามสามารถในการฝกฝนใช้ เครอื งมอื หรอื วธิ กี ารในการปองกัน ขอ้ มูลตนเองได้เปนอยา่ งดี รวมไปถึง ปกปดการสบื ค้นขอ้ มูลต่างๆ ในเวบ็ ไซต์ เพอื รกั ษาความเปนสว่ นตัวความเปน สว่ นตัวในโลกออนไลน์ คือสทิ ธกิ าร ปกปองขอ้ มูลความสว่ นตัวในโลก ออนไลนข์ องผใู้ ชง้ านทีบุคคลหรอื การ บรหิ ารจดั การขอ้ มูลสว่ นตัว รวมถึงการ ใชด้ ลุ ยพนิ จิ ปกปอง ขอ้ มูลสว่ นบุคคล และขอ้ มูลทีเปนความลับของผอู้ ืน

6.การคิดอยา่ งมวี จิ ารณญาณ (Critical Thinking) การคิดอยา่ งมวี จิ ารณญาณ หมายถึง ความสามารถในการตัดสนิ ของบุคคล วา่ ควรเชอื ไมค่ วรเชอื ควรทํา หรอื ไม่ ควรทําบนความคิดเชงิ เหตแุ ละผล มี ความสามารถในการวเิ คราะหแ์ ยกแยะ ระหวา่ งขอ้ มูลทีถกู ต้องและขอ้ มูลทีผดิ ขอ้ มูลทีมเี นือหาเปนประโยชนแ์ ละขอ้ มูล ทีเขา้ ขา่ ยอันตราย ขอ้ มูลติดต่อทาง ออนไลนท์ ีนา่ ตังขอ้ สงสยั และน่าเชอื ถือ ได้ เมอื ใชอ้ ินเทอรเ์ น็ต ทราบวา่ เนือหาใด มปี ระโยชน์ รูเ้ ท่าทันสอื และสารสนเทศ สามารถวเิ คราะหแ์ ละประเมนิ ขอ้ มูลจาก แหล่งขอ้ มูลทีหลากหลายได้ เขา้ ใจรูป แบบการหลอกลวงต่าง ๆ ในสอื ดิจทิ ัล เชน่ ขา่ วปลอม เวบ็ ไซต์ปลอม ภาพตัด ต่อ ขอ้ มูลอันทีเท็จ เปนต้น

7.รอ่ งรอยทางดิจทิ ัล (Digital Footprints) รอ่ งรอยทางดจิ ทิ ัล เปนความสามารถ ในการเขา้ ใจธรรมชาติของการใชช้ วี ติ ใน โลกดจิ ทิ ัลวา่ จะหลงเหลือรอ่ งรอยขอ้ มูล ทิงไวเ้ สมอ รอ่ งรอยทางดิจทิ ัล อาจจะ สง่ ผลกระทบในชวี ติ จรงิ ทีเกิดจากรอ่ ง รอยทางดิจทิ ัลเขา้ ใจผลลัพธท์ ีอาจเกิด ขนึ เพอื นาํ มาใชใ้ นการจดั การกับชวี ติ บทโลกดิจทิ ัลดว้ ยความรบั ผดิ ชอบ ขอ้ มูลรอ่ งรอยทางดิจทิ ัล เชน่ การลง ทะเบยี น อีเมล การโพสต์ขอ้ ความหรอื รปู ภาพ ไฟล์งานต่าง ๆ เมอื ถกู สง่ เขา้ โลกอินเทอรเ์ นต็ แล้ว จะทิงรอ่ งรอย ขอ้ มูลสว่ นตัวของผใู้ ชง้ านไว้ ใหผ้ อู้ ืน สามารถติดตามได้ และจะเปนขอ้ มูลที ระบุตัวบุคคลได้อยา่ งง่ายดาย

8.ความเหน็ อกเหน็ ใจและสรา้ งสมั พนั ธภาพ ทีดีกับผอู้ ืนทางดิจทิ ัล (Digital Empathy) ความเหน็ อกเหน็ ใจและสรา้ งสมั พนั ธภาพทีดี กับผอู้ ืนทางดจิ ทิ ัล เปนความสามารถในการ เขา้ ใจผอู้ ืน การตอบสนองความต้องการ ของผอู้ ืน การแสดง ความเหน็ ใจและการ แสดงนําใจต่อผอู้ ืนบนโลกดิจทิ ัลไดอ้ ยา่ ง เหมาะสม มปี ฏิสมั พนั ธอ์ ันดีต่อคนรอบขา้ ง ไมว่ า่ พอ่ แม่ ครู เพอื นทังในโลกออนไลนแ์ ละ ในชวี ติ จรงิ ไมด่ ่วนตัดสนิ ผอู้ ืนจากขอ้ มูล ออนไลน์แต่เพยี งอยา่ งเดยี ว และจะเปนกระ บอกเสยี งใหผ้ ทู้ ีต้องการความชว่ ยเหลือใน โลกออนไลน์

TThyhyoaoauunn!!kk