judpai

รปู แบบการพฒั นาสมรรถนะการบริหารงานปกครองของ พระสงั ฆาธิการระดับเจ้าอาวาสA Model of Competency Development in Sangha Administration of Temple Abbots สมสวย เจริญใจธนะกลุ Somsauy Charoenjaithanakun๑ วีระ สภุ ะ Wera supa๒ บทคดั ยอ่ บทความนี้เป็นส่วนหน่ึงของดุษฎีนิพนธ์ เร่ือง “รูปแบบการพัฒนาสมรรถนะการบริหารงานปกครองของพระสังฆาธิการระดับเจ้าอาวาส” มีวัตถุประสงค์ (๑) เพ่ือศึกษาแนวคิดทฤษฎี สภาพปัจจุบันปัญหาของสมรรถนะการบริหารงานปกครองของพระสังฆาธิการระดับเจ้าอาวาส (๒) เพื่อพฒั นารปู แบบการพัฒนาสมรรถนะการบริหารงานปกครองของพระสังฆาธิการระดับเจ้าอาวาส และ(๓) เพ่ือตรวจสอบรูปแบบการพัฒนาสมรรถนะการบริหารงานปกครองของพระสงั ฆาธกิ ารระดับเจา้ อาวาส ใช้ระเบียบวธิ วี ิจัยแบบผสมผสานวธิ ี ผลการวจิ ยั พบวา่ สภาพปัจจบุ นั ปัญหาของสมรรถนะการบรหิ ารงานปกครอง ขาดการวางแผนและโครงสร้างการบริหาร ขาดความรู้ความเข้าใจในการบริหาร ขาดการมีส่วนร่วมในการบริหารการปกครอง ขาดความยุติธรรม ขาดความร่วมมือของบุคลากร ผู้บริหารขาดความรัดกุมในการชว่ ยเหลอื ซ่ึงกันและกัน และยังขาดความรดู้ า้ นเทคโนโลยีเพอ่ื การส่อื สาร การพัฒนารูปแบบการพัฒนาสมรรถนะการบริหารงานปกครอง มี ๓ ส่วน ได้แก่ ส่วนที่ ๑ ส่วนนา สว่ นท่ี ๒ การนารปู แบบไปใช้ และส่วนท่ี ๓ กระบวนการการบริหารงานปกครอง การตรวจสอบรูปแบบมีความเหมาะสมในการพัฒนาสมรรถนะการบริหารงานปกครองของพระสังฆาธิการระดับเจา้ อาวาสคาสาคญั : การพฒั นาสมรรถนะ การบรหิ ารงานปกครอง พระสังฆาธิการระดบั เจา้ อาวาส ๑ สาขาวิชาพุทธบรหิ ารการศึกษา บันฑิตวิทยาลยั คณะครศุ าสตร์มหาวิทยาลยั มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย Buddhist Educational Administration ,Graduate School,Mahachulalongkornrajavidyalaya University, Thailand ๒ คณบดคี ณะนิเทศศาสตร์ มหาวิทยาลยั นอร์ทกรุงเทพ Dean of CommunicationArts Faculty, North Bangkok University, Thailand

สมสวย เจรญิ ใจธนะกลุ และคณะ ~ ๒๓๑ ~ ปที ่ี ๑๓ ฉบับพิเศษ เล่ม ๒ มิถนุ ายน ๒๕๖๐ Abstract This article is a part of a dissertation entitled “A Model ofCompetency Development in Sangha Administration of Temple Abbots” :Objectives (1) To study theoretical concepts. The present situation of theproblem of the administrative capacity of the abbot (2) to develop the model ofthe administrative development of the abbot and (3) to examine the model ofthe development of administrative capacity of the abbot. Priest Abbot Use ahybrid methodology. The research found that : Current situation of problems ofadministrative performance. Lack of planning and management structure Lack ofmanagement knowledge Lack of participation in administration. Lack of justiceLack of cooperation of personnel Executives lack the support to help each other.And lack of technology knowledge for communication. The development of amodel for the development of administrative management competencies isdivided into three parts: Part 1, Part 2, Implementation, and Part 3. Formalexamination is appropriate for the development of the administrative capacity ofthe abbot.Keywords: Capacity Development, Administration, Abbot

วารสารบณั ฑิตศกึ ษาปรทิ รรศน์ ~ ๒๓๒ ~ ปีที่ ๑๓ ฉบบั พเิ ศษ เล่ม ๒ มถิ นุ ายน ๒๕๖๐๑. บทนา การปกครองคณะสงฆ์สมัยกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๑ ถึงรัชกาลที่ ๙ ทรงปรับปรุงคณะสงฆ์มาเป็นลาดบั โดยในสมัยรัชกาลท่ี ๕ มกี ารเปลยี่ นแปลงคร้ังใหญ่ จากระบบเก่าสู่ระบบใหม่ด้านศาสนา โดยได้โปรดให้ตราพระราชบัญญัติลักษณะปกครองคณะสงฆ์ขึ้น เพื่อส่งเสริมสนับสนุนการปฏิบตั พิ ระธรรมวินยั ใหส้ อดคล้องกบั การปกครองบ้านเมือง สภาพปัจจุบันปัญหาของสมรรถนะการบริหารงานปกครองของพระสังฆาธิการระดับเจา้ อาวาส ขาดการวางแผนและโครงสร้างการบริหาร ขาดความรู้ความเข้าใจในการบริหาร ขาดการมีส่วนร่วมในการบริหารการปกครอง ขาดความยุติธรรม ขาดความร่วมมือของบุคลากร ขาดแรงจงู ใจในการปฏิบัตงิ าน การดาเนินงานเกิดความล่าช้า ผู้บริหารขาดความรัดกุมในการช่วยเหลือซ่ึงกนั และกัน ขาดงบประมาณ สนับสนุนการบริหารงานปกครอง และยังขาดความรู้ด้านเทคโนโลยีเพอื่ การสอ่ื สาร ทาให้มองเห็นถึงสภาพสังคมในยุคปัจจุบัน ในศรรตวรรษที่ ๒๑ ดังนั้นจาเป็นต้องมีการให้ความรู้ การฝึกอบรม และการพัฒนาแก่พระสังฆาธิการระดับเจ้าอาวาส เพ่ือให้รู้เท่าทันกับสังคมในปจั จบุ ัน ให้ก้าวทนั ตอ่ สถานการณอ์ ย่างทันทว่ งที เพอ่ื ให้เกิดความม่ันคงต่อประเทศชาติและพระพทุ ธศาสนา๒. วัตถุประสงคก์ ารวิจัย ๒.๑ เพื่อศึกษาแนวคิดทฤษฎี สภาพปัจจุบันปัญหาของสมรรถนะการบริหารงานปกครองของพระสังฆาธิการระดบั เจ้าอาวาส ๒.๒ เพ่ือพัฒนารูปแบบการพัฒนาสมรรถนะการบริหารงานปกครองของพระสังฆาธิการระดับเจ้าอาวาส ๒.๓ เพ่ือตรวจสอบรูปแบบการพัฒนาสมรรถนะการบริหารงานปกครองของพระสงั ฆาธิการระดบั เจา้ อาวาส๓. วธิ ีการดาเนินงาน เป็นการวจิ ยั แบบผสมผสานวิธี (Mixed Research Method) มีขน้ั ตอนดงั น้ี ข้ันตอนที่ ๑ ศึกษาแนวคิดทฤษฎี สภาพปัจจุบันปัญหาของสมรรถนะการบริหารงานปกครองของพระสังฆาธิการระดับเจ้าอาวาส โดยการ ๑) การศึกษาตารา เอกสาร บทความวิชาการส่ือออนไลน์ และงานวิจัยท่ีเก่ียวข้อง และ ๒) การสัมภาษณ์ผู้ให้ข้อมูลสาคัญ จานวน ๑๐ รูป ด้วยการเลือกเจาะจง (Purposive Selection) ขั้นตอนท่ี ๒ พัฒนารูปแบบการพัฒนาสมรรถนะการบริหารงานปกครองของพระสังฆาธิการระดับเจ้าอาวาส ๑) ยกร่างรูปแบบการพัฒนาสมรรถนะการบริหารงานปกครองของพระ

สมสวย เจรญิ ใจธนะกลุ และคณะ ~ ๒๓๓ ~ ปที ่ี ๑๓ ฉบบั พิเศษ เล่ม ๒ มิถุนายน ๒๕๖๐สังฆาธิการระดบั เจ้าอาวาส ๒) โดยการสนทนากลุ่ม (Focus Group) ผู้ให้ข้อมูลสาคัญ จานวน ๑๐รปู /คน ดว้ ยการเลือกเจาะจง (Purposive Selection) ข้ันตอนที่ ๓ ตรวจสอบรูปแบบการพัฒนาสมรรถนะการบริหารงานปกครองของพระสังฆาธกิ ารระดบั เจ้าอาวาส ๑) ตรวจสอบโดยผู้เชี่ยวชาญ (Seminar) เชิงคุณภาพ ๒) ตรวจสอบโดยการตอบแบบสอบถาม (Questionnaire) เชิงปริมาณ ๓) แก้ไขปรับปรุงและตรวจสอบรูปแบบการพฒั นาสมรรถนะการบริหารงานปกครองของพระสังฆาธิการระดบั เจ้าอาวาส ประชากรและกล่มุ ตัวอยา่ ง ประชากร ทใี่ ช้การวจิ ัยครง้ั นี้ ได้แก่ วัดในท่วั ประเทศไทย จานวน ๓๙,๔๒๑๓ รูป โดยมพี ระสังฆาธกิ ารรับดบั เจา้ อาวาส เปน็ ผ้ใู หข้ อ้ มลู กลุ่มตัวอย่าง ในการวิจัยครั้งนี้ ได้แก่ พระสังฆาธิการระดับเจ้าอาวาส ที่ได้จากการกาหนดโดยการเปิดตารางทาโร่ ยามาเน่ (Taro Yamane)๔ ในระดับความเช่ือม่ัน ๙๕%ความคลาดเคลื่อนที่ ๐.๐๕ ได้จานวน ๓๙๖ รูป และผู้วิจัยได้ทาการสุ่มแบบหลายขั้นตอน (Multi-stage Random Sampling) ดังนี้ กาหนดเขตการปกครองคณะสงฆ์ ๑๘ ภาค แบ่งประชากรตามจังหวัดในแต่ละเขต กาหนดสัดส่วนกลุ่มตัวอย่างในแต่ละจังหวัด โดยเทียบบัญญัติไตรยางค์ ตามสัดส่วน ทาการสุ่มอย่างง่าย (Simple Random Sampling)๔. ผลการวิจัย ๔.๑ สภาพปัจจุบันปัญหาในการบริหารงานปกครองของพระสังฆาธิการระดับเจ้าอาวาส พบวา่ ขาดการวางแผนหรือโครงสร้างการบริหาร ขาดความรู้ความเข้าใจในการบริหาร ขาดการมีส่วนร่วมในการบริหารการปกครอง ขาดความยุติธรรม ขาดความร่วมมือของบุคลากร ขาดแรงจงู ใจในการปฏิบัตงิ าน การดาเนินงานเกิดความล่าช้า ผู้บริหารขาดความรัดกุมในการช่วยเหลือซ่ึงกนั และกัน ขาดงบประมาณ เพื่อสนับสนนุ การบริหารงานปกครอง ขาดความรู้ด้านเทคโนโลยีเพ่ือการส่ือสาร ๔.๒ การพัฒนารูปแบบการพัฒนาสมรรถนะการบริหารงานปกครองของพระสังฆาธกิ ารระดับเจ้าอาวาส พบวา่ ส่วนที่ ๑ ส่วนนา ประกอบด้วย ๑) หลักการการบริหารงานปกครอง ๒) วัตถุประสงค์การบรหิ ารงานปกครอง ๓) สภาพแวดลอ้ มของพระสงั ฆาธกิ าร มีรายละเอียด ดังน้ี ๑) หลกั การการบรหิ ารงานปกครอง คือ (๑) ทาให้พระสงั ฆาธิการมีการบริหารงานปกครองอยา่ งเป็นระบบ ๓ สุทธนู ศรไี สย, สถิตปิ ระยุกตสาหรับงานวิจัยทางสงั คมศาสตร์, กรุงเทพฯ: คณะครุศาสตรจฬุ าลง-กรณมหาวทิ ยาลยั ,(๒๕๕๑). ๔ บญุ ชม ศรสี ะอาด, การวจิ ัยทางการวัดผลและประเมินผล, กรงุ เทพมหานคร : สุวีรยิ าสาส์น, ๒๕๔๕.

วารสารบัณฑติ ศึกษาปริทรรศน์ ~ ๒๓๔ ~ ปีท่ี ๑๓ ฉบับพิเศษ เลม่ ๒ มิถุนายน ๒๕๖๐ (๒) ทาให้การบรหิ ารงานปกครองพระสังฆาธิการมีคุณภาพ ๒) วตั ถุประสงค์การบริหารงานปกครอง คอื (๑) เพื่อใหพ้ ระสังฆาธิการบริหารงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ (๒) เพอื่ ให้พระสังฆาธกิ ารยกระดับคณุ ภาพ มาตรฐานการบรหิ ารงานปกครอง (๓) เพอื่ ใหพ้ ระสังฆาธกิ ารมีความรทู้ กั ษะ คุณลักษณะทดี่ ี ๓) สภาพแวดลอ้ มการบรหิ ารงานปกครอง (๑) สภาพแวดลอ้ มด้านสถานท่ี สะอาด เปน็ ระเบยี บ สงบ (๒) สภาพแวดล้อมด้านบคุ คล (๓) สภาพแวดลอ้ มด้านวฒั นธรรม พธิ กี รรม ส่วนท่ี ๒ กระบวนการพัฒนาสมรรถนะการบริหารงานปกครอง ประกอบด้วย ๑)องคป์ ระกอบสมรรถนะ ๒) วิธกี ารพัฒนาสมรรถนะ และ ๓) องค์ประกอบการบริหารงานปกครอง มีรายละเอยี ด ดังนี้ ๑) องคป์ ระกอบสมรรถนะการบริหารงานปกครอง มี ๓ ขอ้ ยอ่ ย ได้แก่ (๑) ด้านความรู้ มีความรู้พ้ืนฐานการบริหารงานปกครองเป็นอย่างดี มีความรู้ในโครงสรา้ งของพระสังฆาธิการ และมีความรู้ในการดูแลรกั ษาศรัทธาญาติโยม (๒) ด้านทักษะ ความสามารถในการบริหารเป็นทีม ทักษะในการวางแผนพัฒนาของพระสังฆาธิการ ทักษะการใช้ภาษาเพื่อการสื่อสารการบริหารปกครอง และทักษะในการใช้เทคโนโลยีเพ่อื การบรหิ ารงานปกครอง (๓) ด้านคุณลักษณะเฉพาะส่วนบุคคล เป็นต้นแบบท่ีดีกับหมู่คณะ บุคลิกภาพเสง่ียม สงบ สง่างาม เป็นผู้ประพฤติดี ประพฤติชอบท้ังกาย วาจา ใจ เป็นผู้ที่ คิดดี ทาดี และรู้จักผอ่ นปรนตามสถานการณ์บรรลุผลตามเปา้ หมาย ๒) วธิ กี ารพฒั นาสมรรถนะการบริหารงานปกครอง มีข้อ ๓ ขอ้ ยอ่ ย ไดแ้ ก่ (๑) การศึกษา ส่งเสริมให้เรียนปริยัติธรรมท้ังแผนกธรรมและบาลี ส่งเสริมให้ศึกษาดงู านในประเทศและตา่ งประเทศดา้ นการบรหิ ารงานปกครอง (๒) การฝึกอบรม มีการจัดอบรมพระสังฆาธิการในหลักการบริหารงานปกครองและมีการฝึกการทางานเพื่อเพม่ิ สมรรถนะการเปน็ ผนู้ า (๓) การพัฒนา พัฒนาวัดแบบบูรณการ โดยการเชื่อมโยงกิจกรรมของวัดให้สอดคล้องกับกิจกรรมคณะสงฆ์ ให้สอดคล้องกับเศรษฐกิจสังคม และสิ่งแวดล้อมในปัจจุบัน และมีการพฒั นาบุคลิกภาพของพระสังฆาธกิ าร ๓) องค์ประกอบการบริหารงานปกครองของพระสังฆาธิการระดับเจ้าอาวาส มี ๕ ข้อยอ่ ย ไดแ้ ก่ (๑) การวางแผน มีการวางแผนที่สามารถนาไปปฏิบัติได้จริง มีการวางแผนให้สอดคล้องกบั นโยบายท่ีกาหนดไว้ และมีการวางแผนการบรหิ ารงานปกครองอยา่ งเป็นระบบ

สมสวย เจรญิ ใจธนะกลุ และคณะ ~ ๒๓๕ ~ ปที ี่ ๑๓ ฉบับพิเศษ เล่ม ๒ มถิ ุนายน ๒๕๖๐ (๒) การจัดองค์การ โครงสร้างของการบริหารมีการแบ่งหน้าที่ฝ่ายต่างๆสอดคล้องกับการปฏิบัติงานที่เล็งถึงผลประโยชน์ของคณะสงฆ์ มีความรับผิดชอบต่อตนเองและต่อผู้อื่น พร้อมท่ีจะรับความสาเร็จและความล้มเหลวร่วมกัน องค์การควรมีวัฒนธรรมการทางานเน้นคณุ ภาพ มสี ่วนรว่ มในการจัดองคก์ าร สง่ เสริม สนับสนนุ ให้องค์การมีความกา้ วหนา้ อย่างเหมาะสม (๓) การจัดบคุ ลากร แบ่งหน้าทตี่ า่ งๆให้สอดคล้องกับการปฏิบัติงาน จัดบุคลากรให้เหมาะสมกับงาน มีการกาหนดภาระงานให้แก่บุคลากรอย่างชัดเจนและตรงต่อความสามารถ มีสว่ นในการตัดสินใจในการปฏิบัติหน้าท่ี และมีการเปิดโอกาสให้บุคลากรมีการแสดงความสามาถได้อยา่ งเต็มที่ (๔) การประสานงาน ประสานความร่วมมือของฝ่ายต่างๆ ในชุมชน มีส่วนร่วมและให้ความสนับสนุน ควรมีการประสานท่ีมีคุณภาพ และชัดเจน มีการประสานงานสั่งการให้บุคลากรปฏิบัติเพอ่ื ใหบ้ รรลเุ ป้าหมาย มีการประสานงานดว้ ยวาจาหรือลายลักษณ์อกั ษร (๕) การควบคุม มอบหมายงานโดยติดตามผล สังเกตและบันทึกผลกิจกรรมตามแบบทีก่ าหนด มีการปฏิบตั ิตามกฎระเบยี บทว่ี างไว้ ใหอ้ ิสระในการปฏิบัติงาน และมีการควบคุมการปฏบิ ัตงิ าน ส่วนท่ี ๓ การนารูปแบบไปใช้ในการพัฒนาสมรรถนะการบริหารงานปกครองประกอบด้วย ๑) การเตรียมการดาเนนิ การ ๒) การดาเนินงาน ๓) ตดิ ตาม/ประเมนิ ผล ๔.๓ ผลการตรวจสอบ และนาเสนอรูปแบบการพัฒนาสมรรถนะการบริหารงานปกครองของพระสงั ฆาธกิ ารระดับเจา้ อาวาส โดยภาพรวมอยู่ในระดับมาก เม่ือพิจารณาเป็นรายด้านพบว่า องค์ประกอบสมรรถนะการบริหารงานปกครอง อยู่ในระดับมาก ได้แก่ ๑) ด้านคุณลักษณะเฉพาะส่วนบุคคล ๒) ด้านความรู้ ๓) ด้านทักษะ รองลงมาเป็นองค์ประกอบการบริหารงานปกครอง ได้แก่ ๑) การประสานงาน ๒) การจัดองค์การ ๓) การจัดบุคลากร ๔) การวางแผน ๕) การควบคมุ และวธิ กี ารพัฒนาสมรรถนะการบริหารงานปกครอง ได้แก่ ๑) การพัฒนา๒) การฝกึ อบรม ๓) การศึกษา ตามลาดบั๕. องคค์ วามรทู้ ีไ่ ดจ้ ากการวจิ ยั ผู้วิจัยได้นาเสนอองค์ความรู้ใหม่จากผลการวิจัยรูปแบบการพัฒนาสมรรถนะการบริหารงานปกครองของพระสังฆาธิการระดับเจ้าอาวาส ได้รูปแบบเป็น C A P Model มีรายละเอียด ดังน้ี C = Competency องคป์ ระกอบสมรรถนะการบริหารงานปกครอง มี ๓ ข้อ ไดแ้ ก่ ๑) ดา้ นคุณลักษณะเฉพาะสว่ นบคุ คล (Personal Attributes-A) ๒) ด้านความรู้ (Knowledge) ๓) ดา้ นทกั ษะ (Skill) A = Administration องค์ประกอบการบริหารงานปกครองมี ๕ ขอ้ ไดแ้ ก่

วารสารบณั ฑติ ศกึ ษาปริทรรศน์ ~ ๒๓๖ ~ ปีท่ี ๑๓ ฉบับพเิ ศษ เล่ม ๒ มถิ นุ ายน ๒๕๖๐ ๑) การประสานงาน (Coordinating) ๒) การจดั องค์การ (Organizing) ๓) การจดั บคุ ลากร (Staffing) ๔) การวางแผน (Planning) ๕) การควบคุม (Control)P = Process วิธกี ารพัฒนาสมรรถนะการบรหิ ารงานปกครอง มีขอ้ ๓ ข้อ ได้แก่ ๑) การพัฒนา (Development) ๒) การฝึกอบรม (Training) ๓) การศกึ ษา (Education)ดังแสดงในภาพที่ ๑ ดังน้ีภาพที่ ๑ รปู แบบการพฒั นาสมรรถนะการบริหารงานปกครองของพระสังฆาธิการระดับเจา้อาวาส “CAP Model”ทม่ี า : นางสาวสมสวย เจรญิ ใจธนะกุล (ผู้วิจัย), ๒๕๕๙. บรรณานกุ รมบุญชม ศรีสะอาด. การวิจัยทางการวัดผลและประเมินผล. กรุงเทพมหานคร : สุวีริยาสาส์น, ๒๕๔๕.สุทธนู ศรีไสย. สถิติประยุกตสาหรับงานวิจัยทางสังคมศาสตร.์ กรุงเทพมหานคร: คณะครุ ศาสตรจุฬาลงกรณมหาวทิ ยาลัย, ๒๕๕๑..