บทที่ 8 การทดสอบ

ภ า ค วิ ช า ค อ ม พิ ว เ ต อ ร์ ธุ ร กิ จ > > วิ ท ย า ลั ย อ า ชี ว ศึ ก ษ า ม ห า ส า ร ค า ม

91 บทท่ี 8 การทดสอบ (Test) การทดสอบ (Test) เปน็ ขนั้ ตอนสุดท้ายในกระบวนการคดิ เชงิ ออกแบบ (Design Thinking) และถือเปน็ ข้นั ตอนสําคัญในการพัฒนาผลิตภัณฑ์หรอื บริการท่ีจะสามารถตอบโจทยป์ ญั หาและความตอ้ งการของผู้ใชง้ านได้ อย่าง ตรงจดุ ตามหลกั ของกระบวนการคดิ เชิงออกแบบแล้ว ข้ันตอนการทดสอบและพัฒนาต้นแบบจะเปน็ ขนั้ ตอนที่ มคี วาม เก่ียวโยงกนั และจะเป็นการทําซํ้าทีจ่ ะต้องทาํ การพัฒนาอยู่เรือ่ ยๆ เพื่อให้ม่ันใจว่าผลงานสดุ ทา้ ยท่ีจะออกสู่ ตลาดจะตอ้ งเปน็ ผลงานการออกแบบทส่ี ามารถตอบโจทยป์ ัญหาและความตอ้ งการของผใู้ ชง้ านได้อย่างดที สี่ ุด ในการทําการทดสอบตน้ แบบนั้นจะต้องยึดเอาวตั ถปุ ระสงค์ของโครงการหรือกรอบปัญหาท่ีได้นิยามไวใ้ น ขน้ั ตอนก่อนหน้านี้เป็นเปา้ หมาย เพ่อื ให้ผลงานออกแบบท่ีได้บรรลวุ ัตถปุ ระสงค์หลัก คือ การตอบโจทยป์ ัญหาที่ได้ นยิ ามไวใ้ นขณะเดียวกนั กระบวนการคดิ เชิงออกแบบจะเปน็ การยึดเอาผู้ใช้งานเป็นศูนย์กลางของการออกแบบ (Human-Centric Design) ดงั นน้ั ในข้ันตอนการทดสอบต้นแบบ จงึ จําเปน็ ท่ีจะตอ้ งใหผ้ ู้ใชง้ านมสี ว่ นร่วมได้มาก เท่าที่ จําเป็นเพอื่ ทาํ การรวบรวมความคิดเหน็ และข้อเสนอแนะจากผู้ใชง้ านจรงิ ในการพัฒนาตน้ แบบรุน่ ตอ่ ไป จากน้ันถึงทําการรวบรวมข้อมูลเพอื่ ทําการวเิ คราะหแ์ ละประเมินตน้ แบบผ่านเกณฑก์ ารประเมนิ 5 หลักทสี่ ําคัญ คือ ประสทิ ธภิ าพในการทาํ งาน ราคา/ต้นทนุ การใชง้ าน ความสวยงาม และความทนทาน/การบํารุงรกั ษา วัตถุประสงคข์ องการทําการทดสอบ วัตถุประสงค์ของการสร้างต้นแบบคอื การทีจ่ ะถ่ายทอดไอเดียทเ่ี ราคาดวา่ เปน็ ไอเดียที่ดีทส่ี ดุ ใหก้ บั ผู้ใช้งาน เพอ่ื ใหผ้ ู้ใช้งานได้ทดลองใช้เพ่ือเป็นพสิ ูจน์ความถูกตอ้ งของสมมติฐานทว่ี า่ ไอเดยี นัน้ ๆเปน็ ไอเดยี ทดี่ แี ละข้ันตอนต่อ จาก การสร้างตน้ แบบจําลองกค็ ือการทดสอบ (Test) การทําการทดสอบตน้ แบบ คือการประเมนิ ผล เผือ่ ท่ีจะทําให้ มัน่ ใจได้วา่ ผลงานสุดท้ายทถี่ ูกพัฒนาข้นึ จะเปน็ ผลงานท่สี ามารถตอบโจทยป์ ญั หาและความตอ้ งการของผู้ใชง้ านได้ อย่างถูกต้องและตรงประเดน็ รวมถึงยังเป็นผลงาน ท่ีมคี วามน่าเชอื่ ถือ และมคี ณุ ภาพท่ดี ี จฬุ าลกั ษณ์ ถาไชยลา >> หลกั การคดิ เชงิ ออกแบบและนวตั กรรมธรุ กจิ ดจิ ิทลั

92 ในหนังสือ Complete Design Thinking Guide for Successful Professionals ของ Daniel Ling ได้ สรปุ วัตถุประสงค์ของการทดสอบเอาไว้ 4 ขอ้ ดังน้ี (Ling, 2015): 1. เพ่ือทาํ การทดสอบความถูกต้องและปรับแก้อยา่ งรวดเร็วทีส่ ุด เพราะในกระบวนการออกแบบ นัก ออกแบบ จะต้องทําการปรับแกไ้ อเดียต้นแบบอยู่ตลอดเวลา เพือ่ พัฒนารูปแบบของผลิตภณั ฑ์หรือบริการใหส้ ามารถ ตอบโจทย์ความต้องการของผู้ใชง้ านได้มากทส่ี ุด ดงั นั้นการทําการทดสอบจงึ เป็นวธิ กี ารที่จะสามารถรวบรวม ความ คดิ เห็นของผใู้ ชง้ านได้ดที สี่ ดุ เพอ่ื นาํ มาปรบั แก้และพฒั นาต่อไป 2. เพอ่ื ให้มัน่ ใจว่าผลงานการออกแบบเปน็ ไปตามความคาดหวังของผ้ใู ชง้ าน ข้นั ตอนการทดสอบยงั เป็น ขัน้ ตอนที่ทีมนักออกแบบจะต้องสื่อสารกบั ผใู้ ช้งานอย่างใกล้ชิด และพฒั นารปู แบบของผลติ ภณั ฑ์หรือบรกิ าร ให้ สามารถตอบโจทย์ความต้องการและความคาดหวังของผู้ใช้งานได้อยา่ งดที สี่ ดุ 3. เพื่อทาํ การประเมินข้อแนะนําและความคดิ เหน็ ของผใู้ ช้งาน การทดสอบยังช่วยให้ทีมนักออกแบบ สามารถ รวบรวมความคดิ เห็นของผู้ใชง้ าน และนาํ มาประเมนิ เพ่ือทําการปรับปรงุ ผลติ ภัณฑห์ รือบริการ ให้ สอดคลอ้ ง กบั ความต้องการของผ้ใู ชง้ านไดด้ ีทสี่ ุด 4. เพอื่ สอื่ สารผลลพั ธท์ ่ีไดไ้ ปสู่ผู้ใช้งานอยา่ งมีประสิทธภิ าพ การทดสอบและปรับแก้จะช่วยให้ทมี นัก ออกแบบ สามารถสอ่ื สารท่ีมาที่ไปของผลลพั ธ์ท่ีไดใ้ ห้กับผู้ใช้งานได้อยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ ขน้ั ตอนในการทําการทดสอบ หลักการของการทําการทดสอบคือทีมนกั ออกแบบจะต้องเปิดใจกับการยอมรบั ฟังความคิดเห็นของผูใ้ ชง้ าน โดยผ้ใู ชง้ านที่จะทาํ การทดสอบดว้ ยน้ัน ควรเปน็ ผู้ใช้งานที่มีคณุ ลักษณะท่ตี รงกบั ตัวละครสมมติหรือ กลุ่มเปา้ หมายท่ี เราต้ังไวโ้ ดยการทดสอบจะเป็นการทาํ ซาํ้ ไปเร่ือย ๆ ในกระบวนการของการรวบรวมความคิดเหน็ ของผใู้ ชง้ าน นํา ความคดิ เห็นมาประเมนิ ทาํ การปรับแกแ้ ละกลบั ไปทดสอบใหม่อีกครั้ง และจาํ ทําไปเรอ่ื ย ๆ จนกวา่ ผใู้ ชง้ านจะพอใจ เพราะผลงานตอบโจทย์ความตอ้ งการของเขา และสามารถแกไ้ ขปญั หาของเขาได้อยา่ งตรงจุด (Yayici, 2016) ในการทาํ การทดสอบ ทีมงานนกั ออกแบบอาจจะได้พบกบั ผู้ใชง้ านท่ใี ห้ความรว่ มมือเปน็ อย่างดีและมี มุมมอง ท่ดี ตี อ่ ผลงานต้นแบบ และในขณะเดียวกัน กอ็ าจมีผใู้ ช้งานที่มีลกั ษณะต่อต้านส่งิ ใหมๆ่ และอาจให้ความ คิดเห็นในแง่ ลบ แตท่ มี งานก็จําเป็นทจ่ี ะต้องเปิดรับทั้งความคดิ เหน็ ในแงล่ บ และความคิดเห็นในแง่บวก และ สว่ นมากแล้ว ความคิดเห็นในแงล่ บมกั จะเปน็ ความคิดเห็นทม่ี ีประโยชนต์ ่อโครงการของงานออกแบบมากกว่า เพราะ จะสามารถชี้ จดุ บกพร่องของตน้ แบบของเรา เพื่อใหเ้ รากลับไปพฒั นาได้ดีย่ิงขึ้น จุฬาลกั ษณ์ ถาไชยลา >> หลกั การคดิ เชงิ ออกแบบและนวตั กรรมธรุ กจิ ดจิ ิทลั

93 ในหนงั สอื Complete Design Thinking Guide for Successful Professionals ของ Daniel Ling ได้ อธิบายถึงข้ันตอนการทาํ การทดสอบประสบการณ์ของผู้ใชง้ านไว้ 5 ขั้นตอนดงั น้ี (Ling, 2015): 1. การนยิ ามวัตถุประสงค์ของโครงการและลักษณะของผู้ใช้งานไวอ้ ย่างชัดเจน ในข้นั แรกนเี้ ปน็ จดุ เร่ิมต้น ของการวางกรอบปญั หาและการวางโจทย์ของการทดสอบ ซึ่งหากเราไดผ้ ่าน กระบวนการคดิ เชิงออกแบบใน 2 ขน้ั ตอนแรก คือการสรา้ งความเขา้ ใจอยา่ งลึกซ้งึ (Empathize) และการ นิยามหรอื ตีกรอบปญั หา (Define) มาแล้ว ข้ันตอนน้ีก็จะเป็นเพียงการสรปุ โจทยท์ ีไ่ ดเ้ พื่อเปน็ กรอบในการดําเนนิ การทดสอบต่อไปได้อย่างชดั เจน 2. การระดมผู้ใชง้ านท่จี ะมาทําการทดสอบ โดยปกติแลว้ เราอาจจะทําการระดมหาผู้ใชง้ านเพ่อื ทดสอบซัก ประมาณ 6-8 คน ซ่งึ Daniel Ling กลา่ วว่า โดยสถติ ิแลว้ การทดสอบต้นแบบกบั ผใู้ ชง้ านเพียง 6-8 คน ก็จะ สามารถช่วยช้จี ดุ บกพร่องของผลงานได้มาก ถงึ 80% สิง่ สาํ คัญคือการกระจายกลมุ่ ผู้ใชง้ านใหค้ รอบคลมุ ท่ีสดุ โดย จะตอ้ งมที ัง้ กลุ่มผใู้ ชง้ านสดุ โต่งท้งั 2 คั่ว (Extreme User) และกลุม่ ผใู้ ช้งานกระแสหลกั 3. การทําการทดลองประสบการณ์ ในการทาํ การทดลองประสบการณ์ของผ้ใู ชง้ าน อาจเปน็ การเรม่ิ ต้นด้วย การสัมภาษณผ์ ใู้ ชง้ านแต่ละคนแบบ คร่าว ๆ โดยในข้นั ตอนน้ที มี งานจะต้องสร้างความเขา้ ใจกบั ผูใ้ ช้งาน ถึง วตั ถุประสงค์ของการทาํ การทดสอบ ในครั้งนี้และทําใหผ้ ู้ใช้งานเข้าใจวา่ เขาจะสามารถให้ความคดิ เห็นไดอ้ ย่างอสิ ระ และจะต้องสรา้ งความผอ่ น คลายเพ่ือให้ผู้ใชง้ านเปน็ ธรรมชาตทิ ีส่ ดุ ในหระว่างการทดสอบ จากน้ันจึงเริ่มการทดสอบ ต้นแบบ โดยอาจเป็น การใหผ้ ้ใู ช้งานทดลองใช้งานผลติ ภณั ฑ์ตน้ แบบโดยที่ไมต่ ้องอธบิ ายอะไรเพิ่มเติม หรอื อาจมี กระดาษแนะนําการใช้งาน เพื่อสังเกตปฏกิ ิริยาของผ้ใู ชง้ านในการใช้งานตน้ แบบ หรืออาจเป็นการนาํ พาผู้ใชง้ านเข้า สู่ สถานการณ์จําลองบริการ และประสบการณใ์ นการเข้าสูก่ ระบวนการทจี่ ะทําการทดสอบ จากนนั้ จงึ ทําการพูดคุย กบั ผู้ใช้งานเปน็ การปิดท้ายการทดสอบ ตามดว้ ยการพูดคยุ เพอ่ื เก็บรวบรวมความคิดเหน็ โดยจะต้องมีผู้ สังเกตการณ์ เขา้ รว่ มในขัน้ ตอนน้ดี ้วยอย่างน้อย 1 คน โดยมหี นา้ ทีบ่ นั ทกึ ข้อมูลอย่างเปน็ กลางทส่ี ดุ โดย จะตอ้ งบนั ทกึ ทง้ั คาํ พูด และอากัปกิรยิ าท่าทางของผู้ทําการทดสอบและผู้ใช้และผู้สงั เกตการณ์จะต้องไม่พูด ระหวา่ งจดบนั ทึก แสดงความ คดิ เหน็ ใด ๆ ระหวา่ งการสงั เกตการณ์ 4. การวเิ คราะหแ์ ละใหค้ าํ แนะนาํ ทาํ การสรปุ ขอ้ มลู กบั ผสู้ งั เกตการณใ์ นขน้ั ตอนก่อนหน้า เพือ่ รวบรวม ข้อมูลท่ีได้รบั ท้ังหมดจากการทดสอบเพ่อื ทําการประเมินผล โดยผู้สงั เกตการณ์จะต้องทําตวั เป็นกลาง โดยไมใ่ ส่ ความคดิ เห็นส่วนตัวใด ๆ เกย่ี วกบั การ สังเกต จากนน้ั ทาํ การใหข้ ้อเสนอแนะในการปรับปรงุ ตน้ แบบ โดยควรที่ จะตอ้ งให้ทั้งความคดิ เห็นเชงิ บวกและ เชิงลบ 5. การนําเสนอบทเรียนทไี่ ดร้ ับ จากน้ันในขน้ั ตอนสดุ ท้าย ทีมทดสอบกจ็ ะตอ้ งเรียบเรียงขอ้ มูลและบทสรุป ของการทดสอบ และทาํ การถ่ายทอดและส่อื สารให้กับสมาชกิ คนอ่นื ๆ ในทีมพัฒนาหรือทมี ออกแบบ เพื่อทาํ การ ปรบั แกต้ น้ แบบ และ ทดสอบซํ้าอกี ครง้ั เพ่ือให้ไดผ้ ลงานท่จี ะสามารถเปน็ ที่พึงพอใจของผู้ใช้งาน และสามารถตอบ โจทยป์ ญั หาและความต้องการของผู้ใชง้ านได้ดีที่สุด จุฬาลกั ษณ์ ถาไชยลา >> หลกั การคดิ เชงิ ออกแบบและนวตั กรรมธรุ กิจดจิ ิทลั

94 การประเมนิ ต้นแบบ หลงั จากการทาํ การทดสอบต้นแบบในแตล่ ะครัง้ ส่ิงสาํ คัญทจี่ ะต้องทํากค็ ือการทําการประเมนิ ผลของการ ทดสอบตน้ แบบ เพ่ือปรบั แก้และปรบั ปรุงต้นแบบใหม้ คี ุณภาพท่ดี ีขึ้น และสามารถตอบโจทย์ความต้องการและ ปัญหา ของผใู้ ชง้ านได้ดีย่ิงข้นึ Daniel Ling ไดเ้ สนอแบบฟอรม์ ในการประเมินตน้ แบบไว้ดังตาราง โดยจะเปน็ การประเมินจากเกณฑ์ การ ประเมนิ ดงั น้ี (Ling, 2015): 1. การทาํ งาน (Functionality) โดยเปน็ การประเมินประสิทธภิ าพในความสามารถของการบรรลุ วตั ถุประสงค์ ของโครงการ 2. ราคาตน้ ทุน (Cost) โดยเปน็ การประเมินจากตน้ ทนุ ในการสร้าง และราคาท่ีผู้ใช้งานจะสามารถยอมรับได้ 3. ความสวยงาม (Aesthetics) โดยเปน็ การประเมนิ ถึงความดึงดูดทางด้านรูปลกั ษณ์ของผลิตภัณฑแ์ ละ บรกิ ารต่อผู้บริโภคหรือผ้ใู ช้งาน 4. การใช้งาน (Usability) โดยเปน็ การประเมินถงึ ความยากง่ายในการใช้งานโดยผูใ้ ชง้ าน 5. การบํารุงรกั ษา (Maintenance) โดยเปน็ การประเมนิ ถึงความทนทานและค่าใช้จา่ ยในการบํารุงรักษา ซงึ่ จะต้องทาํ การประเมินในทุก ๆ รุ่นการพัฒนาของต้นแบบ ตัวอยา่ งแบบฟอร์มการประเมินต้นแบบดังตาราง โดยในทกุ ข้นั ตอนของการประเมินจะต้องมีการบนั ทึกความคิดเหน็ จากผู้ใช้งานในข้นั ตอนการทดสอบ และ ใน ขนั้ ตอนนี้อาจจะต้องมกี ารย้อนกลบั ไปท่ขี ั้นตอนที่ 3 คือการระดมความคิดในทีมอีกครงั้ เพื่อทีจ่ ะทําการปรับปรงุ แกไ้ ขไอเดียและต้นแบบ และพฒั นาไปจนกวา่ จะสามารถตอบโจทย์ผ้ใู ช้งานกลุ่มมากได้ดีทีส่ ดุ ************************ จฬุ าลกั ษณ์ ถาไชยลา >> หลกั การคดิ เชงิ ออกแบบและนวตั กรรมธรุ กิจดจิ ิทลั