จากละครไทยสู่การส่งออก

จากละครไทยสู่ การส่ งออก คอลมั น์: ดุลยภาพ ดุลยพนิ ิจ มติชน (กรอบบ่าย) ฉบบั วนั ที่ 23 มกราคม พ.ศ. 2556

เปิ ดศกั ราชกนั ดว้ ยเรื่องเบาๆ ก่อนนะคะ สาหรับท่านที่เพงิ่ กลบั มาจากการท่องเที่ยวในประเทศคงจะพบนกั ท่องเท่ียวจีนอยทู่ วั่ ทุกหวั ระแหง ท่านผอู้ า่ นท่ีติดตามขา่ วมติชนเมื่อวนั ที่ 29 ธนั วาคม 2555 ท่ีผา่ นมาคงไดเ้ ห็นขา่ วภาพยนตร์จีนที่เปล่ียนโฉมหนา้ ใหก้ บั การท่องเท่ียวไทย ท้งั ๆ ที่เป็นภาพยนตร์ตน้ ทุนสร้างต่าแค่30 ลา้ นหยวน ของดาราตลกจนี ชื่อ ซวี เจิง ชื่อ Lost in Thailand ภาพยนตร์เรื่องน้ีไดท้ าหนา้ ที่ช่วยส่งเสริมการท่องเที่ยวไทย ถ่ายทอดเร่ืองความมีน้าใจของคนไทย วถิ ีชีวติ ความงดงามของสถานที่ท่องเท่ียวและการปล่อยโคมลอยในภาคเหนือ จนทาใหผ้ ชู้ มภาพยนตร์ในประเทศจีนมาตามรอยภาพยนตร์เร่ืองน้ีอยา่ งอุน่ หนาฝาคงั่ ที่จงั หวดั เชียงใหม่ เรียกวา่ ตอ้ งแยง่ กนั หาท่ีกินแข่งกบั นกั ทอ่ งเที่ยวจีนทีเดียว ทาใหส้ ถิติจานวนนกั ท่องเที่ยวท่ีเขา้ มาเที่ยวเมืองไทยพุง่ ข้ึน 5 เทา่ ท้งั ๆ ท่ีหนงั เพ่งิ ทารายไดแ้ ค่ 1,000 ลา้ นหยวน คาดกนั วา่ ภาพยนตร์เรื่องน้ีน่าจะสร้างรายได้ 4,000 ลา้ นหยวน ถึงตอนน้นั นกั ท่องเที่ยวจีนที่สนใจมาไทยยอ่ มจะตอ้ งสูงข้ึนอีกมาก ภาพยนตร์และละครไทยจึงน่าจะเป็นเครื่องมือในการขยายตลาดการคา้ และบริการท่องเท่ียวของไทยในตา่ งประเทศ ท่ีจริงแลว้ ภาพยนตร์ไทยและละครโทรทศั น์ไทยไดท้ าให้คนจีนรู้จกั ประเทศไทยมาก่อนหนา้ น้ีแลว้ต้งั แตป่ ี พ.ศ.2546 โดยผา่ นสถานีโทรทศั น์แห่งชาติและทอ้ งถ่ินของจีน แต่ช่องทางเผยแพร่ที่สร้างกระแสในจีนที่ดีท่ีสุดกลบั เป็ น เวบ็ วดิ ีโอต่างๆ เช่น www.youku.com , www.tudou.com และ www.funshion.com ในปี พ.ศ.2554-2555 สถานีโทรทศั น์ของมณฑลอนั ฮุยจะนาเขา้ ละครโทรทศั น์ไทยถึง 10 เร่ือง ทาให้ป้ อง(ณวฒั น์) กลายเป็นดาราในดวงใจของสาวจีนไปดว้ ย 2

อะไรเป็ นจุดแข็งและจุดอ่อนแห่งความสาเร็จของละครไทย จากการศึกษาของ อาจารย์ดนัยธัญพงษ์พชั ราธรเทพ จากมหาวทิ ยาลยั เชียงใหม่ โดยการสนบั สนุนของสถาบนั ศึกษานโยบายสาธารณะ พบส่ือจีนวจิ ารณ์ละครไทยวา่ สูตรของละครไทยอยทู่ ่ีการใชค้ วามรุนแรง เลิฟซีน และความเขา้ ใจผิดระหวา่ งคู่รัก ฟังดูแลว้ น่าตกใจนะคะ เกือบเหมือนภาพยนตร์ของสหรัฐ ซ่ึงเราคิดวา่ เขามกั เนน้ Sex-Greed-Violenceแต่ดว้ ยจุดเด่นของละครไทยท่ี 1) เน้ือหาที่ไมซ่ บั ซอ้ น แยกผดู้ ีและผรู้ ้ายออกจากกนั ไดง้ ่าย 2) ดาราไทยหน้าตาดี แต่ละคนสวยหล่อแบบมีเอกลกั ษณ์ไม่เป็ นพิมพ์เดียวกนั แบบพระเอก นางเอกเกาหลี 3) ทิวทศั น์ ประเทศไทยสวยงาม ส่วนจุดอ่อนก็คือ ขาดอตั ลกั ษณ์ดา้ นวฒั นธรรมในเน้ือหาละคร อธิบายง่ายๆ ว่าไม่มีการถ่ายทอดความเป็นไทย ในขณะที่ละครเกาหลีเป็นเน้ือยา่ งเกาหลี แทนที่ละครไทยจะเป็ นส้มตายาเน้ือกลบั กลายเป็ นเน้ือบด เน้ือทอด หรือไอศกรีมไป 3

ท่ีจริงเคล็ดลบั แห่งความสาเร็จของละครไทยไม่ไดเ้ กิดจากเน้ือในของละครเรา แต่เกิดดว้ ยเหตุผลหลกั 3 ประการคือ 1) รัฐบาลจีนควบคุมการนาเขา้ ภาพยนตร์เพือ่ เป็นการตอบโตล้ ะครเกาหลี แมจ้ ีนจะยอมใหล้ ะคร เกาหลีเขา้ จีนเพื่อลดอิทธิพลของละครญี่ป่ ุน แต่ละครจีนกลบั ถูกจากดั เวลาออกอากาศใน เกาหลี จึงเกิดช่องวา่ งท่ีทาใหเ้ ราเขา้ ได้ ถึงแมไ้ ทยจะมีโอกาสตีต้ืนเพราะโอกาสอานวย แต่ยงั ห่างช้นั เกาหลีอยมู่ ากดงั ตารางที่ 1 ละครท็อปฮิต 5 อนั ดบั แรกของเรามีผเู้ ขา้ ชมประมาณร้อย ละ 10 ของผเู้ ขา้ ชมละครเกาหลี 2) เน้ือหาประวตั ิศาสตร์ของภาพยนตร์และโทรทศั น์ในเกาหลีไม่ตรงกบั ของจีน ในส่วนที่คาบ เกี่ยวกบั ประวตั ิศาสตร์ความสัมพนั ธ์ระหวา่ งสองประเทศ ทาใหเ้ กิดความรู้สึกขดั แยง้ กนั และ 3) ละครไทยมีราคาต่ากวา่ ราคาละครเกาหลี ขอ้ น้ีอาจทาใหล้ ะครช่อง 3 ไม่แพร่หลายในจีนเท่า ช่อง 5 ในสถานีโทรทศั น์ในจีนและมีการเผยแพร่ในเวบ็ วิดีโอ แต่ไม่ผา่ นสถานีโทรทศั น์ใน จีนท่ีตอ้ งซ้ือลิขสิทธ์ิ ในขณะที่ละครไทยแนวรักกุ๊กก๊ิก แบบตบจูบหรือตบกระจาย ได้ใจแม่บ้านและสาวๆ ในจีนภาพยนตร์ไทยและภาพยนตร์โฆษณากลบั ไปสร้างภาพลกั ษณ์ใหมข่ องประเทศไทยวา่ เป็นประเทศที่อารยะแล้ว เช่น โฆษณายาสระผมท่ีว่าดว้ ยแรงปรารถนาของเด็กหูหนวกท่ีจะเป็ นนกั ไวโอลิน โฆษณา ความมุง่ มนั่ ของทีมฟุตบอลเกาะปันหยี ภาพยนตร์แหวกกระแสสงั คมเช่น \"รักแห่งสยาม\" และ \"อยากรักก็รักเลย\" ท่ีแสดงถึงความรักในเพศเดียวกนั อยา่ งละมุนละไมแต่ไมถ่ ึงเน้ือถึงตวั หรือเร่ือง \"แฟนฉนั \" และ \"ส่ิงเล็กๆ ที่เรียกวา่ รัก\" ซ่ึงเป็ นตวั อยา่ งของภาพยนตร์ท่ีจุดประกายความรักแบบที่คนจีนบอกวา่ ดูแลว้ \"อ่ิมเอมใจ\" น่ียังไม่นับความสามารถของผู้สร้างภาพยนตร์ไทยแนวลกึ ทีไ่ ปชนะรางวัลภาพยนตร์ท่ีเมอื งคานส์ เราตอ้ งยอมรับวา่ สื่อละครและภาพยนตร์ไม่ใช่แค่เรื่องบนั เทิงอีกต่อไป แต่เป็ นเครื่องมือส่ือสารภาพลกั ษณ์และเป็ นเคร่ืองมือครอบงาทางวฒั นธรรมต่อเนื่องไปถึงการเข้าถึงการตลาดได้อีกด้วย แต่ในขณะน้ีจุดแขง็ ของไทยโดยเฉพาะละครยงั พ่ึงพงิ ทรัพยากรธรรมชาติและหนา้ ตาบุคลิกของดารา ยงั ไม่ได้อาศัยความสามารถสร้างสรรค์ศิลปะ นวตั กรรมการถ่ายทอด รัฐจึงควรมีบทบาทส่งเสริมละครท่ีมีนวตั กรรม และมีการแสดงเอกลกั ษณ์ของวฒั นธรรมไทย เชื่อมน่ั ในความดี (เช่น เร่ืองเหนือเมฆ 2) เพ่ือให้ละครไทยสามารถตีตลาดท้งั ในจีนและยดึ หวั หาด ASEAN ไดก้ ่อนประเทศอื่น นโยบายของภาครัฐน่าจะเป็นการร่วมกบั กลุ่ม AEC ต่อรองใหจ้ ีนเปิ ดตลาดภาพยนตร์ต่างประเทศในประเทศจีนให้แก่ประเทศในภูมิภาค ซ่ึงการสร้างภาพยนตร์และละครเพ่ือส่งออกของไทยน่าจะเป็ นอุตสาหกรรมที่ไดเ้ ปรียบประเทศสมาชิก AEC ดว้ ยกนั ข้อสาคญั อย่าพยายามเอาการเมอื งไปยุ่งกบั ละคร!! 4