งาน

หน่วยกำรเรียนรทู้ ี่ ๑ หนว่ ยกำรเรียนรู้ท่ี ๒ หน่วยกำรเรยี นรู้ที่ ๓ ประวตั ศิ าสตร์ ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ่ี ๒ กลุ่มสาระการเรยี นรสู้ งั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม หน่วยกำรเรยี นรู้ท่ี ๔ หน่วยกำรเรยี นร้ทู ่ี ๕ หน่วยกำรเรยี นรูท้ ี่ ๖ ๑_หลกั สูตรวชิ าประวตั ิศาสตร์ ๒_แผนการจดั การเรียนรู้ ๓_PowerPoint_ประกอบการสอน ๔_Clip ๕_ใบงาน_เฉลย ๖_ขอ้ สอบประจาหนว่ ย_เฉลย ๗_การวดั และประเมนิ ผล ๘_เสรมิ สาระ ๙_ส่ือเสรมิ การเรยี นรู้ บรษิ ัท อักษรเจริญทศั น์ อจท. จำกดั : 142 ถนนตะนำว เขตพระนคร กรุงเทพฯ 10200 Aksorn CharoenTat ACT.Co.,Ltd : 142 Tanao Rd. Pranakorn Bangkok 10200 Thailand โทรศัพท์ : 02 622 2999 โทรสำร : 02 622 1311-8 [email protected] / www.aksorn.com

๑หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี ความสาคัญของหลกั ฐาน ทางประวตั ิศาสตร์ จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ ๑. ประเมนิ ควำมน่ำเชอื่ ถือของหลกั ฐำนทำงประวัติศำสตร์ในลกั ษณะตำ่ งๆได้ ๒. วิเครำะห์ควำมแตกตำ่ งระหว่ำงควำมจริงกับขอ้ เทจ็ จริงของเหตกุ ำรณ์ทำงประวัติศำสตรไ์ ด้ ๓. เหน็ ควำมสำคัญของกำรตคี วำมหลักฐำนทำงประวัติศำสตรท์ ่นี ำ่ เชอื่ ถือ

หลกั ฐานทางประวตั ศิ าสตรใ์ นข้นั ตอนของวธิ ีการทางประวัตศิ าสตร์ • หลกั ฐำนทำงประวัตศิ ำสตร์มคี วำมสำคัญอย่ำงมำกในกำรศึกษำคน้ คว้ำ เรียบเรยี งงำนทำงประวตั ศิ ำสตร์ เพรำะ กำรศกึ ษำประวตั ิศำสตรต์ ้องอำศัยหลักฐำนต่ำงๆ โดยเฉพำะผทู้ ีเ่ กย่ี วข้องกับเหตกุ ำรณ์ทั้งหลำยได้บันทกึ ไว้ หำก ไม่มีหลกั ฐำน กำรศกึ ษำประวัตศิ ำสตร์กจ็ ะไมถ่ ูกตอ้ งหรอื ถกู ตอ้ งน้อย และอำจเปรยี บได้กบั นวนิยำย • กำรรวบรวมหลักฐำนเปน็ ขน้ั ตอนต้นๆ ของวธิ กี ำรทำงประวตั ศิ ำสตร์ เป็นข้นั ตอนท่ีสำคญั มำก มีผลต่อขนั้ ตอน ต่อไปของวิธกี ำรทำงประวัตศิ ำสตรท์ ั้งหมด หำกรวบรวมหลักฐำนไมส่ มบูรณ์ หลักฐำนท่ีไม่สำคญั หลักฐำนทีไ่ ม่ เป็นกลำงหรือหลกั ฐำนปลอม ก็จะทำใหก้ ำรวเิ ครำะห์ กำรเขียนงำนทำงประวัตศิ ำสตร์ไม่น่ำเชือ่ ถือ หรอื เกดิ ควำมผิดพลำดขนึ้ ได้ การเรยี นรู้ การศึกษาวิชาประวัติศาสตร์ หากการทบทวนในขนั้ ตอนตา่ งๆ ของวธิ กี ารทางประวตั ศิ าสตร์ ก็จะทาให้เขา้ ใจ ความสาคญั ของหลกั ฐานทางประวัติศาสตรไ์ ดด้ ีย่ิงข้ึน

วธิ กี ารทางประวตั ิศาสตร์ การกาหนดหัวเรอื่ งที่จะศึกษา ข้นั ที่ ๑ เลือกหัวขอ้ หรือประเด็นทำงประวตั ศิ ำสตร์ท่สี นใจ การรวบรวมหลักฐาน การประเมินคุณค่าของหลักฐาน ขั้นท่ี ๒ ศึกษำจำกหลกั ฐำนลำยลักษณ์อักษรเป็นสำคัญ และใช้ วเิ ครำะห์และประเมินค่ำว่ำหลักฐำนใดเปน็ ของแท้ มคี วำมนำ่ เชอ่ื ถือ ถูกตอ้ งหรือไม่ หลกั ฐำนอ่นื ประกอบ การเรยี บเรียงหรือการนาเสนอ ขั้นที่ ๓ นำข้อมูลทั้งหลำยท่ีได้มำเรียบเรยี งหรือนำเสนอแก่ บุคคลท่วั ไป การวิเคราะห์ สังเคราะห์ และจดั หมวดหมู่ขอ้ มูล ขน้ั ท่ี ๔ แยกแยะและรวมประเด็น แล้วนำข้อมลู มำจดั เป็น หมวดหมู่ ขน้ั ที่ ๕

หลักฐานทางประวตั ิศาสตร์ หลกั ฐานทเ่ี ปน็ ลายลักษณ์อักษร • หลักฐำนทำงประวตั ศิ ำสตร์ของไทยทีเ่ ป็นลำยลกั ษณอ์ กั ษร มพี ระรำชพงศำวดำรฉบบั ตำ่ งๆ เช่น พระรำชพงศำวดำรฉบบั บริติชมวิ เซียม พระรำชพงศำวดำรกรงุ เก่ำ พระรำชพงศำวดำร ฉบบั หลวงประเสริฐอักษรนติ ิ์ ฉบับพระรำชหตั ถเลขำ

หลกั ฐานของไทย หลกั ฐานของต่างชาติ • พระรำชพงศำวดำรฉบับต่ำงๆ เช่น พระรำชพงศำวดำร • จดหมำยเหตุ ลำ ลู แบร์, สำเภำกษัตรยิ ส์ ลุ ัยมำน, หมิงสือล,ู่ กรงุ เกำ่ ฉบับหลวงประเสริฐอกั ษรนิติ์ ชิงสอื ลู่

หลกั ฐานทไ่ี มเ่ ปน็ ลายลักษณอ์ กั ษร • หลกั ฐำนทไี่ มเ่ ปน็ ลำยลักษณ์อักษรมีหลำยประเภท เช่น พระรำชวังเกำ่ ทพี่ ระนครศรอี ยุธยำ ที่ลพบรุ ี วดั ทร่ี ะนครศรอี ยธุ ยำ และทอ่ี ื่นซึ่งสร้ำงในสมัยอยธุ ยำ ศลิ ปวัตถสุ มยั อยธุ ยำ หมู่บำ้ นชำวต่ำงชำตทิ ่เี ขำ้ มำค้ำขำยหรือเผยแผ่คริสต์ศำสนำ ภำพเขยี น เกย่ี วกับชีวิตผคู้ น หลักฐำนเหลำ่ นีส้ ำมำรถใช้ประกอบกบั หลกั ฐำนที่เปน็ ลำยลักษณอ์ กั ษรในกำรศึกษำค้นคว้ำ ซ่งึ จะทำให้ ประวัติศำสตรส์ มัยอยุธยำมคี วำมชดั เจนยงิ่ ขึ้น

การประเมินคุณคา่ ของหลักฐานทางประวัติศาสตร์ ๑ เป็นของแท้หรือของทำเลียนแบบ ดไู ด้จำกวัสดทุ ใ่ี ชเ้ ขยี น รูปแบบตวั เขยี น สำนวนภำษำ ๒ กำรศกึ ษำภมู ิหลงั ของผูท้ ำหรือผเู้ ก่ยี วข้อง เปน็ พวกเดยี วกัน เปน็ ศตั รู หรือเป็นผมู้ คี วำมรู้ในเรอ่ื งท่ีบันทึกหรือไม่ ๓ วตั ถุประสงค์ของกำรจดั ทำ พจิ ำรณำวำ่ เหตใุ ดจึงต้องบันทกึ หรือจัดทำหลักฐำนนน้ั ๆ ๔ ช่วงระยะเวลำท่จี ัดทำหลกั ฐำน โดยพิจำรณำว่ำจดบนั ทึกแบบทนั ที หรือเวลำผ่ำนไปนำนแล้ว จึงจดบนั ทึก ๕ รูปลักษณ์ของหลักฐำน หำกเป็นรำยงำนทำงรำชกำร จะเขยี นกระชับ หำกเปน็ บันทึกสว่ นตวั จะเขียนเชงิ พรรณนำ

การแยกแยะข้อมลู จากหลกั ฐานทางประวัตศิ าสตร์ ขอ้ เทจ็ จรงิ เป็นขอ้ มลู ท่ีมีควำมเปน็ ไปได้ ซง่ึ อำจตรงกัน หรืออำจขดั แยง้ กันบ้ำง ความแตกตา่ งระหว่าง ข้อเทจ็ จริงกบั ความคิดเห็น ควำมคดิ เหน็ เปน็ ขอ้ มูลสว่ นทผ่ี บู้ ันทกึ แสดงควำมรู้สึก แสดงควำมคำดคะเนหรือเสนอแนะ

ควำมจริง เปน็ ขอ้ มูลหรือเรอ่ื งรำวท่ีเกดิ ขึ้นจรงิ เชน่ ไทยเสียกรงุ ศรอี ยุธยำ ใน พ.ศ. ๒๑๑๒ และ พ.ศ.๒๓๑๐ ความแตกตา่ งระหว่าง ความจริงกบั ข้อเท็จริง ข้อเทจ็ จรงิ ขอ้ มูลท่ีเป็นคำอธบิ ำยท่ีปรำกฏในหลกั ฐำน ซงึ่ คำอธิบำยอำจถูกต้อง หรอื ไมถ่ ูกต้อง

การตคี วามจากหลกั ฐาน ความสาคญั ของการตีความทางประวัตศิ าสตร์ • เพอ่ื อธิบำยเร่ืองรำวที่ปรำกฏในหลกั ฐำน เพรำะหลกั ฐำนทใ่ี ชศ้ ึกษำคน้ คว้ำอำจเขียน โดย กล่ำวถึงบคุ คลหรอื สถำนท่ี หรือเหตกุ ำรณ์ไว้สน้ั ๆ • เพ่อื ตีควำม วิเครำะห์ควำมสำคัญของหลกั ฐำนทำงประวัตศิ ำสตร์ • เพอ่ื วพิ ำกษห์ รือวจิ ำรณห์ ลกั ฐำนวำ่ มคี วำมเที่ยงตรง ไม่ลำเอยี ง ที่มีกำรบันทึกไวห้ ลำหลำย โดยเฉพำะผ้ทู ่เี สยี ผลประโยชน์ และมมี มุ มอง แตกต่ำงกัน • ชว่ ยอธิบำยควำมถูกผิดของหลกั ฐำนได้ เพรำะหลกั ฐำนอำจมีกำรเขียนข้อมูลผิด มีรับรมู้ ำผิด จดบันทึกผดิ หรือเขำ้ ใจผิด • เพอื่ อธิบำยหลกั ฐำนใหเ้ ขำ้ ใจง่ำยข้นึ เชน่ เกีย่ วกบั ตวั บุคคล สถำนท่ี

ตวั อยา่ งการตคี วามขอ้ มูลจากหลกั ฐาน “(สมเดจ็ พระนเรศวรมหำรำช) “เสด็จทรงช้ำงตน้ พญำไชยำนภุ ำพ เสดจ็ ออกรบมหำอุปรำชำ (ที่) ตำบล หนองสำหรำ่ ย... แลได้ชนชำ้ งดว้ ยพระมหำอปุ รำชำน้นั ... ครงั้ น้ันมหำอปุ รำชำขำดคอช้ำง ตำยในทน่ี นั้ ” ทม่ี า : พระรำชพงศำวดำรกรงุ เก่ำฉบบั หลวงประเสรฐิ ฯ ข้อมูลน้ตี ีควำมได้ว่ำ... สมเด็จพระนเรศวรมหำรำชเสด็จทรงชำ้ งตน้ คอื พระยำไชยำนุภำพ แล้วนำกองทพั ไป ต่อต้ำนกองทพั ของพระมหำอปุ รำชำของพมำ่ สมเดจ็ พระนเรศวรมหำรำชทรงชนชำ้ งหรอื ทำยุทธหตั ถีกบั พระ มหำอุปรำชำ ทรงฟนั พระมหำอุปรำชำด้วยพระแสงของำ้ วขำดบนคอชำ้ งจนสน้ิ พระชนม์

การวเิ คราะห์และสงั เคราะหข์ ้อมูล ความสาคัญของการวิเคราะห์และสังเคราะหข์ อ้ มลู ความสาคัญของการวเิ คราะหข์ อ้ มูล • เพื่อแยกข้อมูลในสว่ นทีเ่ ปน็ ข้อเท็จจริงจำกหลักฐำน ๑ กับควำมคิดเหน็ ของบคุ คล ๒ • เพ่อื แยกขอ้ มูลท่มี ีข้อเทจ็ จรงิ ทีต่ รงกัน สนับสนุนกนั กับข้อมูลทแ่ี ตกต่ำงหรือคัดคำ้ น • เพื่อแยกขอ้ มลู ท่ีตอ่ เนอ่ื งกัน เป็นข้อมลู ที่เป็นควำม ๓ เปล่ียนแปลงของเหตกุ ำรณ์

ความสาคญั ของการสงั เคราะห์ข้อมลู • เพอื่ จดั รวมขอ้ มลู ทีเ่ ป็นเรอ่ื ง ประเด็น หรือหัวข้อเดียวกัน ๑ ไว้ดว้ ยกนั เพอ่ื สะดวกในกำรนำเสนอ ๒ • เพื่อจัดลำดับเหตุกำรณ์ ควำมต่อเนื่อง หรือควำม- เปลี่ยนแปลงของข้อมลู เพื่อสะดวกในกำรนำเสนอ • เพ่อื จัดรวบรวมควำมคดิ เห็นส่วนตัว เป็นผลจำกกำรอ่ำน ๓ ค้นคว้ำขอ้ มลู ต่ำงๆ เพือ่ นำเสนอตอ่ ไป

ตัวอย่างการวิเคราะหแ์ ละสงั เคราะหข์ ้อมูลจากหลกั ฐาน เอกสารสมยั อยธุ ยา “กรุงศรีอยุธยำจึงเป็นสถำนที่ที่ผู้คนเดินทำงเข้ำมำค้ำขำยทั้งโดยทำงบกและทำงน้ำ มีชำติต่ำงๆ จำก เอเชยี และพวกพ่อค้ำครสิ เตียน... พระเจำ้ แผน่ ดินและพระอนุชำของพระองค์ทรงส่งเรือลำหน่ึงบรรทุกสินค้ำมี ค่ำผ่ำนตะนำวศรีไปยังโจฬะมณฑลทุกปี ท้ังทรงส่งไปยังกวำงตุ้ง กับทรงส่งเรือสำเภำ ๒ หรือ ๓ ลำไปยังท่ี อนื่ ๆ ในประเทศจีน...” ท่ีมา : รวมบันทึกประวัติศาสตร์อยุธยาของฟาน ฟลีต (วัน วลิต). กรุงเทพมหำนคร : กรมศิลปำกร,๒๕๔๘ หน้ำ ๑๔๐ - ๑๔๓. ผลจำกวเิ ครำะหแ์ ละสังเครำะห์ขอ้ มูล • ทำให้เหน็ ควำมเจริญรุ่งเรอื ง ควำมกำ้ วหน้ำทำงกำรค้ำของกรุงศรีอยุธยำ โดยเฉพำะในรัชกำลสมเดจ็ พระเจำ้ ปรำสำท ทอง (ซงึ่ วัน วลติ ไดเ้ ขียนบันทกึ นี้ขึน้ เมือ่ ประมำณ พ.ศ. ๒๑๘๐ ตรงกับรัชกำลน้ี) เห็นควำมคึกคกั ของตลำดค้ำขำยท่ีมี พอ่ ค้ำต่ำงชำตหิ ลำยชำติเข้ำมำค้ำขำย เช่น เรอื สำเภำจนี

เอกสารสมยั ธนบุรี “ข้อหนึ่ง ทูตำนุทูตพระนครศรีอยุธยำคุมเครื่องรำชบรรณำกำรออกไปแต่ก่อนต้องขังใส่ตึกล่ันกุญแจไว้ (ที่) กรุงจีน ทุกคร้ัง ไม่ได้เท่ียวเตร่ ข้อนี้ทรำบถึงสมเด็จพระเจ้ำกรุงต้ำฉ้ิงผู้ใหญ่หรือไม่ กลัวจะกบฏประทุษร้ำยประกำรใด พระนครศรีอยธุ ยำ ใครแ่ จ้ง ขอ้ หนึ่ง” ท่ีมา : สัมพันธภาพระหว่างไทย-จีน. กรุงเทพมหำนคร : กองจดหมำยเหตุแห่งชำติ กรมศิลปำกร, ๒๕๒๑ หน้ำ ๗. ผลจำกวเิ ครำะหแ์ ละสงั เครำะหข์ ้อมูล • สมเด็จพระเจำ้ ตำกสินมหำรำชทรงบอกกล่ำวในลักษณะตอ่ วำ่ จีนท่ีไม่ใหเ้ กียรติแก่บคุ คลในคณะทตู ไทยท่ีไปถวำย บรรณำกำร ใหอ้ ยู่แตใ่ นท่พี ักและใส่กุญแจขงั ไว้เหมอื นเป็นนกั โทษ ทำใหร้ ำชทตู และคณะไม่ได้ออกไปดสู ภำพ บ้ำนเมอื ง วถิ ชี ีวติ ของผคู้ น วฒั นธรรมประเพณีจนี จักรพรรดิจีนทรำบหรือไม่ เปน็ เพรำะเหตใุ ด หรอื กลวั ว่ำคณะ รำชทูตไทยจะเป็นกบฏคิดประทษุ รำ้ ยจนี