การก้าวหน้าทางเศรษฐกิจของสาธารณรัฐประชาชนจีน ค.ศ. 1949-2014 #เรียนกับครูบลูมิ้นท์

การกา้ วหนา้ ทางเศรษฐกิจของสาธารณรฐั ประชาชนจนี ในปี ค.ศ. 1949-2014 นักยุทธศาสตร์ นกั เศรษฐศาสตร์ และผนู้ าทางการเมือง นับแต่ในอดีตแสดงความเหน็ วา่ “มหาอานาจ” คอื รฐั ที่สามารถเข้าครอบครองถอื สิทธิความเปน็ เจา้ ของตอ่ รัฐอ่ืน ซ่ึงจาเป็นต้องมีพืน้ ฐานความ มัน่ คงทางเศรษฐกจิ มหาอานาจในปจั จบุ นั ต่างก็ต้องเผชิญภาวะขน้ึ ลงทีม่ ีมาแต่ในอดีต ด้วยการเปลี่ยนแปลง การผลิตนวัตกรรมทางเทคโนโลยี การเปลยี่ นแปลงระหวา่ งประเทศ การใช้จ่ายดา้ นอาวุธ และการ เปลีย่ นแปลงดุลอานาจ ดงั นน้ั เศรษฐกจิ จึงถือเป็นปจั จัยสาคัญในการทาให้ประเทศหน่ึงประเทศจะก้าวขึน้ มา เป็นมหาอานาจของโลกได้ จนี เปน็ ประเทศใหญท่ ่ีมพี ลเมืองมากเกือบหน่งึ ในห้าของประชากรโลกและมีพื้นทีก่ ว้างขวางมาก ใน อดีตจนี เคยเปน็ ประเทศท่ีมีความเจรญิ กา้ วหนา้ ทางเศรษฐกิจสงู กวา่ ประเทศอ่ืน ๆ ในโลก แตห่ ลังจากประมาณ ศตวรรษที่ 15 เปน็ ต้นมา ประเทศตา่ ง ๆ โดยเฉพาะประเทศทอี่ ยู่ในทวีปยโุ รปมีความก้าวหนา้ ในการพัฒนา เศรษฐกจิ ระดบั สงู จนมขี นาดเศรษฐกจิ ที่ใหญ่ขนึ้ กวา่ เดิมมาก หลังศตวรรษท่ี 17 ประเทศจีนมสี ภาพทาง เศรษฐกิจและสงั คมล้าหลงั กว่าประเทศในโลกตะวนั ตก ต้ังแต่เกิดสงครามฝ่ินในปี ค.ศ. 1840 เป็นตน้ มาจนถึง ปลายสมัยราชวงศช์ ิง จนี ต้องประสบกบั การรุกรานจากประเทศอนื่ ๆ จนมสี ภาพคล้ายกับอาณานิคม การ ปฏวิ ัติทีน่ าโดยซุนยดั เซ็นในปี ค.ศ. 1911 ก็มไิ ด้ทาให้ประเทศจีนเจริญข้ึนมามากนัก เพราะตงั้ แต่ ค.ศ. 1911- 1949 จนี ตอ้ งประสบกบั เหตกุ ารณห์ ลายอยา่ ง ทาใหก้ ารพัฒนาเศรษฐกิจต้องหยุดชะงกั เช่น สงครามกลาง เมอื ง การแยง่ ชิงอานาจระหว่างขุนศึกในภูมิภาคต่าง ๆ และการถกู รุกรานโดยญ่ีปนุ่ เม่ือยา่ งเข้าสู่คริสตศ์ ตวรรษท่ี 21 เศรษฐกจิ ของจีนได้ก้าวยา่ งเข้าส่กู ารเป็นประเทศอุตสาหกรรมอยา่ ง กา้ วกระโดด ในปี ค.ศ. 2014 เศรษฐกจิ จนี มีขนาดใหญ่เป็นอันดับท่ี 2 ของโลกรองจากสหรัฐฯ และมเี งนิ ทุน สารองทีม่ ากที่สุดในโลก การขยายตัวของเศรษฐกจิ จีนนบั เปน็ อตั ราการขยายตัวที่สูงทส่ี ุดในรอบ 30 ปี โดย ความสาเรจ็ น้ีนามาซ่ึงโอกาสดา้ นเศรษฐกิจ การค้า และการลงทุน ปจั จุบันประเทศจนี น้ันมคี วามเจรญิ กา้ วหน้าทางเศรษฐกจิ อย่างรวดเร็ว มีพลวัตรสูง และเป็นพลงั ขับเคลื่อนทางเศรษฐกจิ (economic powerhouse) ของภูมภิ าคและของโลกด้วยอัตราเฉล่ยี รอ้ ยละ 10 ต่อปี และการพฒั นาประเทศแบบก้าวกระโดดกาลังเป็นทจ่ี ับตามองของทุกฝา่ ยว่าการเติบโตนี้จะมงุ่ ไปในทิศทางใด การเปล่ียนแปลงนโยบายเศรษฐกจิ จนี ก่อนศตวรรษที่ 21 หลังจากการสถาปนาสาธารณรฐั ประชาชนจีนในปี ค.ศ. 1949 รัฐบาลจีนภายใต้การนาของพรรค คอมมิวนสิ ต์ต้องว่นุ อยู่กับการรวมประเทศให้เปน็ ปึกแผน่ ปราบปรามกลุ่มนายทุน เจา้ ของทีด่ ิน และผู้ทเ่ี ป็น ปฏิปกั ษต์ ่อการปกครองเป็นเวลาหลายปี จนถงึ ปี 1953 จึงมีการเรม่ิ แผนพฒั นาฉบับท่หี นงึ่ (1953-1957) ซงึ่ มี นโยบายเศรษฐกิจที่สาคัญ คอื การพฒั นาอตุ สาหกรรมหนัก เช่น อตุ สาหกรรมเหล็ก ถา่ นหิน ปโิ ตรเลียมและ เครอ่ื งจักรกล ทงั้ น้ีเป็นการเจรญิ รอยตามแบบอยา่ งของสหภาพโซเวียต แต่การพัฒนาอตุ สาหกรรมหนกั ต้องใช้ นางสาวอารยา วิชาสวสั ด์ิ คณะศกึ ษาศาสตร์ สาขาวิชาสังคมศกึ ษา รหัสนสิ ิต 58010512119 | 1

เงนิ ทุนสูงและต้องใช้เงนิ ตราต่างประเทศจานวนมากในการนาเขา้ เครื่องจักรและเทคโนโลยี ซึง่ ในช่วงต้น ทศวรรษ 1950 จีนยงั เป็นประเทศท่ียากจน ขาดแคลนทั้งเงินทุนและเงนิ ตราต่างประเทศ แต่ดว้ ยความ ปรารถนาท่แี รงกลา้ รฐั บาลจงึ ยอมทุ่มเทเงินทนุ และทรัพยากรจานวนมากเพือ่ พฒั นาอุตสาหกรรมหนกั โดยใช้ นโยบายเศรษฐกิจท่ีไม่สอดคล้องกบั กลไกตลาด เช่น กาหนดอตั ราคา่ จ้าง อัตราดอกเบย้ี และอัตราแลกเปลย่ี น เงินตราตา่ งประเทศใหอ้ ยู่ในระดับต่า และกาหนดราคาสนิ คา้ ที่จาเปน็ ต่อการครองชพี เชน่ อาหาร เครื่องนุ่งห่ม และของใชต้ ามครัวเรือนในระดับที่ต่ามาก โดยรัฐบาลเป็นผู้ผูกขาดการรับซื้อและการจัดสรร ผลผลิต อีกท้ังห้ามไมใ่ หป้ ระชาชนยา้ ยถนิ่ ฐานจากชนบทเข้ามาสเู่ มอื ง ผลการใชน้ โยบายทีเ่ นน้ อตุ สาหกรรม หนัก มสี ่วนทาใหป้ ระชาชนมีความเป็นอยู่ที่แร้นแคน้ สินค้าบรโิ ภคขาดแคลน คนทางานในภาคเศรษฐกจิ ตา่ งๆ โดยเฉพาะชาวนาในภาคการเกษตรขาดความกระตือรือร้นในการทางาน เพราะเม่ือผลิตไดแ้ ลว้ ต้องถูกรบั ซ้ือ ผลผลิตในราคาต่า รฐั วสิ าหกจิ ซง่ึ เป็นผผู้ ลิตสินค้าอุตสาหกรรมก็มปี ระสทิ ธิภาพตา่ อยูไ่ ด้ดว้ ยการอุดหนุนของ รัฐบาล ในความจรงิ ภาคเกษตรของจีนมีชว่ งเวลาหนึง่ ทม่ี ีการเจรญิ เติบโตมากพอควร ในชว่ งแรกของการ สถาปนาสาธารณรฐั รฐั บาลจนี มีนโยบายปฏิรูปที่ดิน ทาให้ชาวนามีท่ดี ินทากนิ ของตนเอง และมีผลทาให้ ผลิตผลทางการเกษตรเพ่ิมข้ึนในอัตราสูงในช่วงระยะเวลาหนง่ึ แตด่ ว้ ยนโยบายรับซอ้ื ผลผลติ การเกษตรใน ราคาตา่ ผลผลติ ทางการเกษตรก็ลดลงไปมาก ในชว่ งปี 1959-1961 หลงั การใช้นโยบาย “กา้ วกระโดดไป ข้างหน้า”1 (Great Leap Forward) ถงึ กบั เกิดการขาดแคลนอาหาร ทาใหป้ ระชาชนหลายสบิ ลา้ นคนล้มตาย ไปจากการขาดแคลนอาหาร ในชว่ งปฏวิ ัติวฒั นธรรม2 ซึง่ นาโดย เหมา เจอ๋ ตงุ ซึ่งเน้นการใช้ระบอบ คอมมวิ นสิ ต์ พฒั นาเศรษฐกิจการเกษตรและชนบท กลบั ปรากฏว่าไมส่ ามารถผลิตสินคา้ เกษตรสว่ นเกินเพ่ือ สนองตอบความต้องการของผู้บริโภคภายในประเทศได้ จงึ ทาให้เกิดภาวะความอดอยากกระจายไปท่ัว และมี อตั ราการขยายตวั ทางเศรษฐกจิ อยู่ในระดบั ตา่ มากประมาณไมเ่ กินรอ้ ยละ 3-4 ต่อปี จึงทาให้เศรษฐกิจจีนทกุ ภาคส่วนก็ต้องหยุดชะงักลง จุดหกั เหในการพฒั นาเศรษฐกิจของจีน คอื การใช้นโยบายการปฏริ ปู และการเปดิ ประเทศ ซึง่ เพ่ิมขนึ้ อยา่ งเปน็ ทางการในปลายปี ค.ศ. 1978 การปฏริ ูปที่ดาเนินการในขอบเขตที่กว้างขวางครอบคลุมกิจกรรมทาง เศรษฐกจิ หลายภาคส่วน 1 นโยบายก้าวกระโดไปข้างหน้า (Great Lead Forward ) เปน็ นโยบายเพื่อการพัฒนาดา้ นเศรษฐกิจ และเทคนิคของประเทศ ใหเ้ กิดผลเรว็ และผลลัพธท์ ม่ี ากกวา่ 2 นโยบาย “ปฏิวัติวัฒนธรรม” (1966-1976) เกิดจากความพยายามที่เหมา เจ๋อ ตงุ จะเร่งพฒั นาจนี ใหเ้ ปน็ ระบบสงั คมนิยม อย่างรวดเรว็ โดยพฒั นาจากระบบเศรษฐกิจจนี ปี 1949 ท่มี ลี ักษณะเป็นสงั คมกง่ึ ศกั ดินาท่มี ีระบบเกษตรลา้ สมยั ไปสรู่ ะบบ คอมมวิ นิสตโ์ ดยไมผ่ า่ นขัน้ ตอนของการเปน็ ระบบทุนนยิ ม และการจดั ต้ังระบบคอมมวิ นิสต์ แต่นโยบายดงั กล่าวลม้ เหลว ทั้งหมด นางสาวอารยา วิชาสวสั ดิ์ คณะศกึ ษาศาสตร์ สาขาวชิ าสงั คมศึกษา รหสั นสิ ิต 58010512119 | 2

การใชน้ โยบายการปฏริ ปู และการเปดิ ประเทศ ภาคการเกษตร มกี ารนาวธิ ีการแบ่งปันผลผลิตโดยระบบความรบั ผิดชอบในครัวเรือน (Household Responsibility System) มาใช้ โดยครวั เรอื นการเกษตรเม่ือส่งผลผลิตสว่ นหนึ่งให้แกร่ ัฐตามสัญญา สว่ นท่ี เหลือกต็ กเป็นของตนเอง ซงึ่ นอกจากใชใ้ นการบริโภคแลว้ ยังสามารถนาไปขายได้ ชว่ งแรกเกดิ จากการริเริ่ม ของชาวนาในตาบลหนง่ึ เม่อื รัฐเห็นความสาเร็จของระบบน้ีแล้วจงึ อนญุ าตให้เกษตรกรในพ้ืนที่อืน่ ๆ ของ ประเทศทาข้อตกลงในลักษณะทคี่ ล้ายคลึงกันได้ จนถึงปี 1984 ระบบการรบั ผิดชอบโดยครวั เรือนนกี้ ็ได้ใชก้ นั อย่างแพรห่ ลายในทุกพ้ืนท่ีของประเทศ การเปล่ียนแปลงในภาคการเกษตรทาให้เกษตรกรส่วนใหญ่ของ ประเทศมคี วามเปน็ อยู่ที่ดีขึน้ เมื่อเกษตรมีรายไดส้ ูงขึ้นก็มีความต้องการสนิ ค้าและบรกิ ารมากข้ึน ภาคอตุ สาหกรรมและบริการในเขตเมืองก็มกี ารเปลี่ยนแปลงไปมาก ก่อนการปฏิรูปอุตสาหกรรม ขนาดใหญ่ของจีนถกู ครอบงาโดยรัฐวิสาหกิจ แต่เมอ่ื เปลีย่ นแปลงทางนโยบาย ทาให้ภาคอตุ สาหกรรมบริการมี เอกชนเข้ามาเปน็ ผู้ประกอบการมากข้ึน ต่อมากม็ ีนักลงทนุ ชาวตา่ งประเทศเขา้ มาลงทุนในจนี มากขน้ึ ตามลาดบั จนปจั จบุ ันกจิ การอตุ สาหกรรมและบรกิ ารสว่ นใหญ่ในจีน มีผู้ประกอบการเอกชนเปน็ เจา้ ของ แตธ่ รุ กิจบาง อย่างเช่น ธนาคาร การผลติ และการคา้ น้ามัน และการคมนาคมขนสง่ ยังถูกครอบงาโดยรฐั วิสาหกิจอยู่ การเปิดประเทศทางเศรษฐกจิ ถือไดว้ ่าเป็นส่วนสาคญั สว่ นหน่งึ ของการปฏริ ูป ก่อนการปฏิรูปจีนทา การคา้ กบั ต่างประเทศนอ้ ยมากโดยสว่ นใหญเ่ ปน็ การคา้ กับประเทศในกลุ่มสงั คมนิยม หลังการปฏิรูป มูลค่า การค้าตา่ งประเทศของจีนมีการเจรญิ เตบิ โตแบบก้าวกระโดด จนทาให้จนี เปน็ ประเทศท่ีมีมลู คา่ การคา้ ตา่ งประเทศสงู ที่สุดในโลกในปจั จบุ นั นโยบายเศรษฐกิจระหว่างประเทศของจนี สาระสาคญั ในนโยบายเศรษฐกจิ ระหวา่ งประเทศของจีนอาจสรุปได้ดังนี้ คอื 1. เปิดให้มีการค้าและการลงทุนกบั ต่างประเทศในรปู แบบทห่ี ลากหลาย 2. มีการผอ่ นคลายกฎเกณฑ์ซึ่งลดการควบคุมจากภาครฐั บาลลง 3. เปดิ เขตเศรษฐกจิ พเิ ศษเพื่อส่งเสรมิ การค้าและการลงทุนกับตา่ งประเทศ 4. เขา้ เป็นสมาชิกองค์การการคา้ โลก (WTO) ในปี 1991 5. ผอ่ นคลายการควบคมุ เงินตราต่างประเทศ และส่งเสริมใหว้ สิ าหกจิ ของจนี ออกไปลงทนุ ในภูมภิ าคตา่ ง ๆ ทว่ั โลกจากนโยบาย “เดินออกไปข้างนอก” 6. การผลักดนั ใหม้ ีการใชเ้ งนิ หยวนของจีนในการซื้อขายแลกเปลยี่ นในเศรษฐกจิ โลก หลงั การเปิดประเทศ จีนสามารถดึงดดู การลงทุนจากตา่ งประเทศในปริมาณมหาศาล จากการทีเ่ ปน็ ประเทศท่ีมีตลาดขนาดใหญ่ มอี ตั ราการเจรญิ เติบโตรวดเร็ว มคี ่าจา้ งแรงงานต่า และมนี โยบายทเี่ อ้ือต่อการรับ การลงทุนจากตา่ งประเทศ นักลงทนุ จากทัว่ โลกจึงพากนั เข้าไปลงทุนในจีนตั้งแตป่ ี 2000 เปน็ ต้นมา วสิ าหกจิ จีนเรม่ิ ออกไปลงทุนในต่างประเทศมากขึ้น จนี ไดส้ ะสมทนุ สารองระหว่างประเทศในปริมาณมาก รฐั บาลจีน นางสาวอารยา วิชาสวสั ดิ์ คณะศกึ ษาศาสตร์ สาขาวิชาสงั คมศกึ ษา รหสั นสิ ิต 58010512119 | 3

สนบั สนุนใหว้ สิ าหกิจจีนออกไปลงทุนในต่างประเทศ เพ่ือแสวงหาตลาด วตั ถดุ ิบ และเทคโนโลยี นอกจากการ ลงทุนโดยตรงแล้ว จีนยังมีการสง่ ออกเงินทนุ ในรปู แบบอื่น เช่น การซื้อพันธบตั รและสนิ ทรัพยอ์ ่ืน ๆ ใน ตา่ งประเทศ เป็นต้น ปจั จัยทีเ่ อ้ือต่อการเจรญิ เติบโตของเศรษฐกจิ จนี การเจริญเตบิ โตอย่างรวดเร็วเป็นเวลาตอ่ เนอื่ งยาวนานทางเศรษฐกจิ จีน เกิดจากสาเหตหุ ลายประการ ที่เช่ือมโยงและสนบั สนุนซึ่งกันและกัน เนอ่ื งจากสภาพทางเศรษฐกจิ สังคมและการเมืองการปกครองของจนี มี ลกั ษณะทีแ่ ตกต่างจากประเทศอ่นื และความคิดทางการเมืองโดยเฉพาะความคดิ ของผู้นาในแต่ละสมยั มีสว่ น สาคัญต่อการเปลยี่ นแปลงนโยบายทางเศรษฐกิจ ทิศทางการพัฒนาเศรษฐกจิ ของจีนจึงเชือ่ มโยงอย่างใกล้ชิด กับการเปล่ยี นแปลงทางการเมือง ปจั จัยหรอื สาเหตุสาคัญทเ่ี อื้อต่อการเจริญเติบโตอย่างตอ่ เน่ืองเปน็ เวลานานของจีนอาจแบ่งออกได้ เป็น 5 ประการคอื 1. การเปลี่ยนแปลงทางนโยบายโดยใชร้ ะบบตลาดเป็นกลไกสาคัญต่อการขับเคลือ่ นทางเศรษฐกจิ 2. การเจริญเติบโตของตลาดภายในประเทศ 3. การเคล่ือนย้ายทรัพยากรหรือปัจจัยการผลติ โดยเฉพาะการเคลือ่ นยา้ ยแรงงานที่มีความคล่องตวั มาก ข้ึน 4. การขยายตวั ของการค้าต่างประเทศ 5. การลงทนุ ทีเ่ พม่ิ ข้นึ ในอัตราท่ีสงู ทง้ั การลงทุนในประเทศและการลงทนุ จากต่างประเทศ ปจั จัยท้งั หา้ นมี้ คี วามเช่ือมโยงกันยากที่จะกล่าวได้ว่าอะไรเป็นปจั จัยหลกั อะไรเป็นปจั จยั รอง แต่ เนือ่ งจากการเปล่ียนแปลงเหล่านเ้ี กิดข้นึ หลงั จากการปฏิรูปทางเศรษฐกจิ หลงั ปี 1978 จึงอาจสรุปไดว้ า่ การ ปฏริ ูปทางเศรษฐกจิ สู่ระบบตลาดเปน็ ปัจจัยท่ีนา่ จะมีความสาคัญมากทีส่ ุดต่อการเปลีย่ นแปลงในประเทศจีน ความสาคญั ของจีนต่อเศรษฐกจิ โลก 1. การค้าและการลงทุนระหวา่ งประเทศ ปรมิ าณการคา้ ระหวา่ งประเทศของจีนมีการขยายตัวไปมาก หลังการเปิดประเทศทางเศรษฐกจิ หลงั จากทม่ี ีการเปิดทาการคา้ กบั ต่างประเทศทาให้จีนกลายเป็น ประเทศทม่ี มี ูลคา่ การค้าตา่ งประเทศสงู ท่สี ุดของโลกในปจั จุบัน มกี ารส่งสินคา้ ไปสตู่ ลาดต่าง ๆ ท่ัวทกุ ภมู ภิ าคของโลก 2. การคา้ ในสินคา้ โภคภัณฑ์ ความตอ้ งการของจนี ท่ีมตี อ่ สนิ คา้ โภคภณั ฑ์ในช่วงเวลาท่ผี ่านมามีผลกระทบ ต่อราคาของสินค้าโภคภัณฑ์ในตลาดโลกอยา่ งมีนยั สาคัญ ในแต่ละปจี นี ต้องนาเข้าสนิ คา้ โภคภณั ฑ์ต่าง ๆ จานวนมาก ทั้งผลติ ภณั ฑป์ ิโตรเลียม พืชผลทางการเกษตร ผลิตภณั ฑแ์ ร่ธาตุและโลหะ การพฒั นา เศรษฐกิจของจนี จึงมีส่วนสาคญั ตอ่ การนาเขา้ สนิ ค้าโภคภณั ฑ์จากประเทศต่าง ๆ และมผี ลตอ่ ราคา สนิ คา้ โภคภัณฑใ์ นตลาดโลก นางสาวอารยา วิชาสวสั ดิ์ คณะศกึ ษาศาสตร์ สาขาวิชาสงั คมศึกษา รหัสนสิ ติ 58010512119 | 4

3. ผลกระทบต่อตลาดเงินทุนของโลก จนี ยังสง่ ออกเงินทนุ ในปรมิ าณมาก มีการซ้ือพันธบตั รใน สหรัฐอเมรกิ าคิดเปน็ มูลค่ากวา่ ล้าน ๆ เหรยี ญ ซอ้ื สินทรัพย์และหลกั ทรัพยใ์ นประเทศต่าง ๆ อกี ท้ัง รฐั บาลจนี ได้ทาข้อตกลงการแลกเปล่ียนเงนิ ตรา (Currency Swap Agreement) กับประเทศตา่ ง ๆ กว่า 20 ประเทศทัว่ โลก โดยประเทศทีท่ าข้อตกลงกับจนี เหลา่ นสี้ ามารถใชเ้ งนิ ตราสกลุ ของตนจานวน หนึ่งมาแลกเป็นเงนิ หยวนจนี เพ่อื นามาซื้อสนิ ค้าจากประเทศจนี ได้ 4. การท่องเทย่ี วและการเดินทาง จนี เป็นประเทศท่ีมีประชากรมากถึงประมาณหนง่ึ ในห้าของโลก การ พัฒนาทางเศรษฐกิจอยา่ งรวดเร็วทาให้ประชาชนจนี มีรายได้สงู ขนึ้ มีชวี ิตความเป็นอยู่ดขี ึ้น จึงทาให้ใน แต่ละปมี นี ักท่องเทย่ี วจากจนี เดนิ ทางไปในประเทศตา่ ง ๆ ท่ัวโลกเปน็ จานวนมาก 5. บทบาทจีนในเวทีความรว่ มมือทางเศรษฐกิจระหว่างประเทศ ตัง้ แต่ปลายศตวรรษที่ 20 เปน็ ตน้ มา จีน มีการทาข้อตกลงทางการค้าเสรกี ับประเทศต่าง ๆ หลายประเทศ ทั้งท่เี ป็นขอ้ ตกลงรายประเทศ และ กลุ่มประเทศ นอกจากนีจ้ นี ยังเปน็ สมาชิกของกลมุ่ ความรว่ มมอื ระหว่างประเทศขนาดใหญ่ 6. ดุลอานาจทางเศรษฐกิจกบั สภาพการแขง่ ขนั ในตลาดโลก การเจริญเติบโตอยา่ งตอ่ เน่ืองเป็นเวลากวา่ สามทศวรรษของประเทศจนี หลงั การปฏิรปู มสี ่วนสาคัญอย่างชัดเจนตอ่ ปรากฏการณบ์ ูรพาภิวัฒน์ การขยายตัวในระดบั สูงของเศรษฐกจิ จีนมสี ่วนสาคญั ต่อการลดผลกระทบทีเ่ กิดจากความอ่อนแอใน สหรฐั อเมริกา ญปี่ ุน่ และยโุ รป การพัฒนาของจีนยงั มผี ลกระทบต่อการเปล่ียนแปลงในโครงสรา้ งของ สนิ ค้าและสภาพการแข่งขนั ในตลาดโลกอีกดว้ ย 7. สวัสดิภาพของประชากรโลก ผลสาเรจ็ จากการพัฒนาเศรษฐกจิ ทาใหป้ ระเทศจีนมสี ่วนสาคัญต่อการ ยกระดบั ชีวิตความเป็นอยูข่ องชาวโลก เฉพาะในประเทศจีนมคี นอยา่ งนอ้ ย 600 ลา้ นคนท่ีหลดุ พน้ สถานะท่ีอยใู่ ตเ้ ส้นความยากจน ในปจั จุบนั บทบาทของจีน (ซึ่งรัฐบาลจนี มักจะเรียกประเทศของตนว่าเป็นประเทศกาลังพัฒนา) มี บทบาทสาคญั ต่อพฒั นาการทางเศรษฐกจิ โลกหลายประการ คือ 1. เปน็ ประเทศผสู้ ่งสนิ คา้ ออกเป็นอนั ดบั หน่ึงของโลก 2. เปน็ ประเทศผู้นาเข้าสินคา้ เป็นอันดับสองของโลก 3. เป็นประเทศผ้สู ง่ สนิ คา้ ทางด้านบรกิ ารเปน็ อันดับ 4 ของโลก 4. เปน็ ประเทศผนู้ าเข้าสินค้าทางด้านบริการเป็นอนั ดบั 3 ของโลก 5. เปน็ ประเทศอนั ดบั หน่ึงที่เปน็ ผรู้ บั ลงทุนต่างประเทศของประเทศกาลังพฒั นา 6. เป็นประเทศอนั ดับหนึ่งท่ไี ปลงทุนในต่างประเทศของประเทศกาลังพฒั นา นางสาวอารยา วชิ าสวสั ด์ิ คณะศกึ ษาศาสตร์ สาขาวชิ าสังคมศึกษา รหัสนสิ ิต 58010512119 | 5

สรปุ ความสาเรจ็ ของจนี ในการพัฒนาเศรษฐกจิ และเทคโนโลยีในปจั จุบนั เปน็ ความหวังทชี่ าวจนี รอคอยมา นานกว่า 150 ปี แต่เปา้ หมายของการพัฒนาประเทศจีนทแ่ี ทจ้ รงิ น้นั ไม่ใช่การเป็นประเทศมหาอานาจของโลก แต่เป็นการพัฒนาใหจ้ นี ทันสมัยทดั เทียมกบั ประเทศยุโรปตะวันตกและอเมริกาที่เปน็ ประเทศอุตสาหกรรมท่ี พฒั นาแล้ว แตก่ ารเปน็ ประเทศมหาอานาจของโลกเป็นผลลัพธข์ องความสาเร็จของการพัฒนาเศรษฐกจิ ของจีน อีกทั้งนบั เปน็ ความโชคดีท่ปี ระเทศจีนมีประชากรมากเปน็ อันดับหนึ่งของโลก ชว่ งครสิ ต์ศตวรรษท่ี 19 สมัย ราชวงศช์ งิ คนจีนนน้ั ถูกกดข่ีข่มเหง มกี ารเสยี ภาษตี ่าง ๆ เป็นจานวนมาก ประชนชนจงึ ต้องดนิ้ รน อีกทั้งเป็น ประเทศท่มี ีทรัพยากรไมเ่ พยี งพอต่อประชากรภายในประเทศ จงึ ทาใหเ้ กิดการอดทน ดิน้ รน และเอาชวี ิตรอด จากการแข่งขนั ทางแรงงานสูง จนเรยี กไดว้ า่ ประเทศจีนเป็นประเทศทีม่ ปี ระชากรท่ีขยนั ต้องปากกัดตนี ถีบ ประกอบกบั เหตุผลที่ว่าจนี เป็นประเทศทมี คี วามเป็นผนู้ าในด้านการค้า “ความหวั หมอง” หรือ ความฉลาด แกมโกงในทางการคา้ มีกลยุทธใ์ นการคา้ จงึ ทาใหป้ ระสบความสาเร็จ หากจะอธิบายใหม้ องเหน็ ภาพได้ชดั คง จะตอ้ งใช้คาวา่ “เส่อื ผนื หมอนใบ” หมายถงึ คนจนี ในอดตี อพยพมาประเทศไทยแลว้ ทาการค้าขายต่าง ๆ จน รา่ รวยและกลายเป็นเศรษฐีที่ลกู หลานอย่สู บายในปจั จุบนั นางสาวอารยา วชิ าสวสั ด์ิ คณะศกึ ษาศาสตร์ สาขาวิชาสังคมศึกษา รหัสนสิ ิต 58010512119 | 6

บรรณานกุ รม กระมล ทองธรรมชาต.ิ เอเชียความรูท้ ั่วไป. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ธรี านุสรณ,์ 2525. เขยี น ธีระวิทย์. นโยบายตา่ งประเทศของจนี . กรงุ เทพฯ: สถาบันเอเชยี ศึกษา จุฬาลงกรณม์ หาวทิ ยาลัย, กก กกกกกกก2541. เขยี น ธรี ะวิทย์. วัฒนธรรมการปกครองของจนี . กรุงเทพฯ: ไทยวฒั นาพานชิ , 2517. จอหน์ เค แฟรแบงค์ และคนอนื่ ๆ (ศรีสขุ ทวิชาประสิทธ์ิ, แปล). เอเชยี ตะวันออกยุคใหม่ เล่ม 2. กรงุ เทพฯ: กกกกกกกมูลนิธโิ ครงการตาราสงั คมศาสตร์และมนุษยศ์ าสตร์, 2526. จนั ทร์ฉาย ภัคอธิคม. บทบาทจีนตอ่ กจิ การโลก. กรุงเทพฯ: โรงพิมพม์ หาวิทยาลยั รามคาแหง, 2521. เจียง เจอ๋ หมนิ . (บุญศักดิ์ แสงระวี, แปล). จีนกา้ วสู่อนาคต:รายงานของเจียงเจอ๋ หมนิ ในสมัชชาผ้แู ทนทั่วกก กกกกกกกประเทศครงั้ ที่ 16 ของคอมมิวนสิ ตจ์ ีน. กรงุ เทพฯ: สุขภาพใจ, 2546. ชลธริ า สัตยาวฒั น.์ จนี ในกระแสการเปลี่ยนแปลง. กรงุ เทพฯ: สุขภาพใจ, 2545. ถอ่ งแท้ รจนาสณั ห์. สาธารณรฐั ประชาชนจนี . กรงุ เทพฯ: โพธสิ์ ามต้นการพิมพ์, 2519. ประสงค์ สนุ่ ศริ ิ. อยู่อย่างจนี . กรุงเทพฯ: บรษิ ัทควอลพิ ริน้ , 2535. วุฒชิ ัย มูลศลิ ป์. จีน การต่อสเู้ พอื่ มหาอานาจ. กรงุ เทพฯ: สานักพมิ พศ์ ึกษิตสยาม, 2527. สิริ เปรมจิตต์. บทบาทเมืองจีน. กรุงเทพฯ: ประจักษ์การพิมพ,์ 2515. นางสาวอารยา วชิ าสวสั ดิ์ คณะศกึ ษาศาสตร์ สาขาวชิ าสังคมศึกษา รหัสนสิ ิต 58010512119 | 7