ม.ค.63 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.ป่าไก่ อ.ปากท่อ จ.ราชบุรี

ทาเนียบภูมปิ ัญญาท้องถ่ิน ตาบลป่าไก่ อาเภอปากท่อ จงั หวัดราชบรุ ี ประจาเดือน มกราคม 2563 ศนู ยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยอาเภอปากทอ่ สานกั งานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั จงั หวัดราชบรุ ี สานักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัย สานักงานปลัดกระทรวงศกึ ษาธกิ าร กระทรวงศึกษาธกิ าร

คานา ภูมปิ ญั ญา คือ ความรู้ ความเชอ่ื ความสามารถของคนในทอ้ งถนิ่ ท่ีได้จากการส่งั สมประสบการณ์ และการเรียนรู้มาเป็นระยะเวลายาวนาน โดยอาศัยความสัมพันธ์ระหว่างคนกับคน คนกับธรรมชาติ ผ่าน กระบวนการทางจารีตประเพณี วิถีชีวิต การทามาหากินและพิธีกรรมต่าง ๆ เพ่ือให้เกิดความสมดุลระหว่าง ความสัมพนั ธ์เหล่านี้ และมีคุณคา่ ทางวัฒนธรรม ตลอดจนเป็นเอกลกั ษณป์ ระจาทอ้ งถิน่ กศน.ตาบลป่าไก่ จึงได้เล็งเห็นถึงความสาคัญของผู้ท่ีทาคุณประโยชน์ เสียสละ และปฏิบัติตนเป็น แบบอย่างที่ดีต่อคนในชุมชน จึงได้จัดทาทาเนียบภูมิปัญญาท้องถิ่นข้ึนเพ่ือยกย่อง อนุรักษ์และเผยแพร่ ภูมิปญั ญาในตาบลปา่ ไก่ ให้ชนรนุ่ หลังไดถ้ อื เปน็ แบบอย่างที่ดีในการดารงชวี ติ ต่อไป ในการน้ี กศน.ตาบลป่าไก่ ขอขอบคุณเจ้าของภูมิปัญญา ผู้นาชุมชน ภาคีเครือข่าย และนักศึกษา ที่ให้การช่วยเหลือ สนับสนุนและแนะนาข้อมูลเกี่ยวกับการจัดทาทาเนียบภูมิปัญญาของตาบลจน ประสบผลสาเร็จ หวังเป็นอย่างยิ่งกว่าทาเนียบภูมิปัญญาฉบับน้ีจะมีประโยชน์ไม่มาก็น้อยสาหรับผู้ที่ต้องการ ศึกษาหาความร้เู พ่อื การพฒั นาตนเอง กศน.ตาบลปา่ ไก่ มกราคม 2563

คานา สารบญั หนา้ สารบัญ พุฒหอมรื่น 1 จันทร ภูมปิ ัญญาท้องถิ่น นางพรพรรณี หงษ์สวสั 3 ภูมปิ ญั ญาท้องถน่ิ นางสาวนิภาพร 5 ภูมปิ ญั ญาท้องถิ่น นางเชื้อ คณะผ้จู ดั ทา

1 แบบบนั ทกึ ข้อมูลคลงั ปัญญา-ภูมปิ ัญญาทอ้ งถน่ิ ตาบลป่าไก่ อาเภอปากท่อ จงั หวัดราชบุรี ชือ่ ภูมปิ ัญญา การทาปลาส้ม สาขาภูมิปัญญา ดา้ นด้านพาณชิ ย์และบริการ ข้อมูลพนื้ ฐาน รายบคุ คล เจ้าของภูมิปญั ญาท้องถ่ิน ช่ือ นางพรพรรณี นามสกุล พุฒหอมรื่น วนั เดือนปีเกิด 13 ตุลาคม พ.ศ. 2518 ทีอ่ ยู่ปัจจุบนั (ทส่ี ามารถตดิ ต่อได)้ บ้านเลขท่ี 41 หมู่ที่ 1 ตาบล/แขวง ปา่ ไก่ อาเภอ/เขตปากท่อ จงั หวัดราชบรุ ี รหสั ไปรษณีย์ 70140 โทรศัพท์: 089-2590599 ความเปน็ มาของบุคคลคลงั ปญั ญา การทาปลาสม้ มาฝาก เปน็ การแปรรปู อาหารจากปลาชนดิ หนงึ่ เป็นการสืบทอดภมู ิปัญญา ท้องถ่ินในการถนอมอาหารจากปลา เป็นบุคคลท่ีมีความรู้ด้านการทาปลาส้มเป็นอย่างดี เมื่อสมัยก่อนปลาท่ี หามาได้มีจานวนมากก็ต้องหาวิธีการแปรรูป เพื่อจะได้เก็บไว้กินนานๆ โดยเอาปลามาหมักกับเกลือ และข้าว สวย ซ่ึงไม่น่าเชื่อว่าจะได้เมนูอร่อยๆ ท่ีเรารู้จักและเรียกกันว่า ปลาส้ม ปลาเปร้ียว ส้มปลา ประกอบอาชีพ การทาปลาสม้ ปัจจุบันประกอบอาชีพ การทาปลาส้ม เพ่ือขายและไปสง่ ตามรา้ นค้าหรือแหล่งท่องเท่ียวต่างๆ ในเขตจงั หวดั ราชบุรี จดุ เด่นของภูมิปญั ญาท้องถ่ิน การนาภมู ิปญั ญามาประกอบอาชพี เพือ่ มีรายได้เสริมและใช้วัตถุดบิ ในพื้นบ้าน มาใช้ประโยชน์ในการผลิตภัณฑ์ที่เกิดจากภูมิปัญญา ซ่ึงพ้ืนท่ีอื่นไม่มี ได้แก่ เคร่ืองปรุงในการหมัก เช่น กระเทียม พรกิ ปลาตะเพียน ข้าว เกลอื เปน็ ต้น รายละเอียดของภูมิปัญญาท้องถ่นิ (ลักษณะภูมิปญั ญา/รปู แบบ/วิธีการ/เทคนคิ ทใี่ ช้/ภาพถ่ายหรือ ภาพวาดประกอบ/พฒั นาการของผลิตภณั ฑห์ รือผลงาน/กระบวนการสรา้ งภูมิปญั ญา/ลักษณะการใช้ ประโยชน์จากภมู ิปัญญาทเ่ี กิดข้ึน ฯลฯ) - เป็นการนาภูมิปัญญามาประกอบอาชีพ รูปแบบและลกั ษณะการถา่ ยทอด การประชาสัมพนั ธ์ เผยแพร่ภูมิปญั ญาท้องถน่ิ  ยงั ไม่มีการเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพาะบุคคล  เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชมุ ชน  มกี ารเผยแพรผ่ ่านส่ือมวลชนและสื่ออ่นื อย่างแพรห่ ลาย  มกี ารดูงานจากบุคคลภายนอก จานวน - ครัง้ จานวน - คน  มีการนาไปใช้ ในพ้ืนท่ี - คน นอกพน้ื ท่ี - คน  อื่นๆ (ระบุ) ลักษณะของภูมิปญั ญาทอ้ งถ่ิน การพัฒนาต่อยอดภมู ปิ ญั ญาให้เปน็ นวตั กรรม คณุ คา่ (มูลคา่ ) และ ความ ภาคภมู ิใจ  ภมู ปิ ัญญาทอ้ งถ่นิ /นวัตกรรมท่คี ิดข้ึนมาใหม่  ภูมปิ ัญญาทอ้ งถ่นิ ดง้ั เดิมไดร้ บั การถ่ายทอด  ภูมปิ ญั ญาท้องถนิ่ ท่ีไดร้ บั การพฒั นาและต่อยอด

2 แบบเดิม การทาปลาสม้ ปลาตะเพียน เป็นการแปรรูปอาหารจากปลาชนิดหน่ึง เป็นการสบื ทอดภมู ปิ ญั ญา ท้องถ่ินในการถนอมอาหารจากปลาเป็นบุคคลทม่ี ีความรู้ด้านการทาปลาส้มเปน็ อย่างดี เมอื่ สมัยกอ่ นปลาที่หา มาได้มจี านวนมากกต็ อ้ งหาวธิ ีการแปรรปู เพ่ือจะได้เก็บไว้กินนานๆ โดยเอาปลามาหมักกับเกลอื และข้าวสวย ซง่ึ ไมน่ า่ เชื่อว่าจะได้เมนูอรอ่ ยๆ ทีเ่ รารูจ้ กั และเรียกกนั ว่า ปลาสม้ ปลาเปร้ยี ว ส้มปลา ประกอบอาชีพ การทาปลาสม้ พัฒนาต่อยอด ปจั จบุ นั ประกอบอาชีพ การทาปลาส้ม เพ่ือขายและไปสง่ ตามร้านค้าหรือแหลง่ ทอ่ งเท่ียวต่างๆ ในเขตจงั หวดั ราชบุรี รูปภาพเจา้ ของภูมิปัญญา นางพรพรรณี พุฒหอมร่นื รปู ภมู ิปัญญา วัตถุดิบการทาปลาส้ม ผลติ ภัณฑป์ ลาส้ม

3 แบบบันทกึ ข้อมูลคลงั ปัญญา-ภมู ิปญั ญาท้องถิ่น ตาบลปา่ ไก่ อาเภอปากท่อ จงั หวัดราชบุรี ชือ่ ภมู ิปัญญา การทาน้าสมุนไพรจากกระเทียมไทย สาขาภูมปิ ัญญา ดา้ นการแพทยแ์ ละสาธารณสุข ข้อมูลพนื้ ฐาน รายบคุ คล เจ้าของภมู ิปญั ญาทอ้ งถ่ิน ชอื่ นางสาวนิภาพร นามสกุล จันทร วันเดอื นปเี กิด 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2513 ท่อี ยู่ปจั จบุ นั (ทีส่ ามารถติดต่อได้) บ้านเลขท่ี 9 หม่ทู ี่ 4 ตาบล/แขวงปา่ ไก่ อาเภอ/เขตปากท่อ จงั หวัดราชบรุ ี รหัสไปรษณยี ์ 70140 โทรศัพท์: 094-0248820 ความเปน็ มาของบคุ คลคลังปญั ญา การกระเทยี มเป็นสมนุ ไพร พืชพื้นเมืองที่เกา่ แกท่ ีร่ จู้ กั กันดีโดยถูกนามาใชเ้ ป็นอาหารมี ความเชื่อเก่ียวกับการกินกระเทียม และการนากระเทียมไปใช้ในการบาบัด รักษาโรคกระเทียมมีคุณสมบัติใน การเพม่ิ พละกาลังและสร้างความแขง็ แกร่งใหแ้ ก่รา่ งกาย จึงทาให้มีความคิดทารบั ประทานเองแล้วมีความรู้สึก ร่างกายดีข้นึ จึงทามาจาหนา่ ยเพ่ือมีรายไดเ้ สรมิ จดุ เด่นของภมู ิปัญญาท้องถิ่น เนอ่ื งจากเหน็ คณุ ประโยชนข์ องน้าสมุนไพรกระเทยี มไทยมีประโยชนต์ อ่ รา่ งกาย วตั ถุดิบทใี่ ชป้ ระโยชนใ์ นผลติ ภัณฑ์ทเ่ี กิดจากภมู ปิ ัญญา มะนาว นา้ ผึ้ง กระเทยี มไทย รายละเอียดของภูมปิ ัญญาท้องถ่ิน (ลกั ษณะภูมิปัญญา/รปู แบบ/วธิ กี าร/เทคนคิ ท่ใี ช้/ภาพถา่ ยหรือ ภาพวาดประกอบ/พัฒนาการของผลิตภัณฑห์ รือผลงาน/กระบวนการสรา้ งภมู ิปญั ญา/ลักษณะการใช้ ประโยชนจ์ ากภูมิปัญญาท่ีเกิดขน้ึ ฯลฯ) เปน็ การนาภมู ิปัญญามาใช้ในชมุ ชน รปู แบบและลกั ษณะการถา่ ยทอด การประชาสมั พนั ธ์ เผยแพร่ภมู ปิ ญั ญาท้องถนิ่  ยงั ไมม่ ีการเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพาะบุคคล เคยเผยแพร่เฉพาะในชุมชน  มีการเผยแพรผ่ ่านสื่อมวลชนและส่ืออนื่ อยา่ งแพร่หลาย  มกี ารดูงานจากบุคคลภายนอก จานวน - ครั้ง จานวน - คน  มีการนาไปใช้ ในพน้ื ท่ี - คน นอกพน้ื ที่ - คน  อน่ื ๆ (ระบุ) ลกั ษณะของภมู ิปญั ญาทอ้ งถิ่น การพฒั นาตอ่ ยอดภูมปิ ัญญาใหเ้ ป็นนวตั กรรม คณุ คา่ (มูลค่า) และ ความ ภาคภูมิใจ  ภูมิปญั ญาท้องถิ่น/นวตั กรรมท่คี ิดขน้ึ มาใหม่  ภูมปิ ัญญาทอ้ งถนิ่ ดง้ั เดิมได้รับการถ่ายทอด  ภูมิปญั ญาทอ้ งถน่ิ ท่ีได้รบั การพัฒนาและต่อยอด

4 แบบเดิม การทาน้าสมุนไพรจากกระเทียมไทย เน่ืองจากกระเทยี มเป็นสมุนไพร พืชพื้นเมืองที่เก่าแกท่ ร่ี ู้จัก กันดโี ดยถกู นามาใชเ้ ป็นอาหาร มีความเชอื่ เก่ียวกับการกินกระเทยี ม และการนากระเทยี มไปใชใ้ นการบาบดั รักษาโรคกระเทียมมีคุณสมบัติในการเพิ่มพละกาลังและสร้างความแข็งแกร่งใหแ้ กร่ ่างกาย พฒั นาตอ่ ยอด การทานา้ สมุนไพรจากกระเทียมไทย จึงทาให้มีความคดิ ทารบั ประทานเองแล้วมีความรู้สึก รา่ งกายดขี ึ้นจึงทามาจาหน่ายเพ่ือมรี ายได้เสริม รปู ภาพเจา้ ของภมู ปิ ัญญา นางสาวนภิ าพร จนั ทร รูปภาพภมู ิปญั ญา วตั ถุดบิ การทาน้าสมนุ ไพร นา้ สมนุ ไพรจากกระเทียม

5 แบบบนั ทึกข้อมูลคลงั ปัญญา-ภมู ิปัญญาทอ้ งถน่ิ ตาบลป่าไก่ อาเภอปากท่อ จังหวัดราชบุรี ชอ่ื ภมู ปิ ัญญา การตดั เย็บเสื้อผ้า สาขาภมู ปิ ญั ญา ดา้ นอุตสาหกรรมและหัตถกรรม ขอ้ มูลพื้นฐาน รายบคุ คล เจ้าของภมู ิปัญญาท้องถิ่น ชอ่ื นางเช้ือ นามสกลุ หงษ์สวสั วนั เดือนปีเกิด 23 กุมภาพนั ธ์ 2495 อายุ 67 ปี ที่อยู่ปัจจบุ นั (ที่สามารถตดิ ต่อได)้ บ้านเลขที่ 30 หมทู่ ี่ 2 ตาบล/แขวง ป่าไก่ อาเภอ/เขต ปากท่อ จังหวัดราชบรุ ี รหัสไปรษณีย์ 70140 โทรศพั ท์: 032-281902 ความเป็นมาของบคุ คลคลังปญั ญา เปน็ ผู้มคี วามรู้ เรอ่ื งการตดั เย็บเสอื้ ผ้า ในปัจจบุ ันประกอบอาชีพรับจ้างเยบ็ เสื้อผา้ มาประมาณมากวา่ 30 ปี เพอื่ เพ่ิมรายได้ให้ตนเองและครอบครัว จุดเด่นของภมู ิปัญญาท้องถิ่น มคี วามชนื่ ชอบในการตัดเยบ็ เส้ือผา้ และเปน็ อาชพี ทใ่ี ช้ความสามารถในการตดั เยบ็ เส้ือผา้ วัตถดุ บิ ทีใ่ ช้ประโยชนใ์ นผลิตภัณฑท์ ี่เกิดจากภูมิปญั ญา ซ่ึงพื้นที่อ่ืนไม่มี ได้แก่ รายละเอยี ดของภูมปิ ัญญาท้องถิน่ (ลกั ษณะภูมปิ ัญญา/รปู แบบ/วธิ กี าร/เทคนิคที่ใช้/ภาพถา่ ยหรือ ภาพวาดประกอบ/พฒั นาการของผลิตภณั ฑห์ รอื ผลงาน/กระบวนการสรา้ งภมู ิปญั ญา/ลักษณะการใช้ ประโยชน์จากภูมิปัญญาทเ่ี กิดขึ้น ฯลฯ) เป็นการนาภมู ปิ ัญญามาใชใ้ นชุมชน รปู แบบและลกั ษณะการถา่ ยทอด การประชาสมั พนั ธ์ เผยแพร่ภูมปิ ัญญาท้องถ่นิ  ยงั ไมม่ ีการเผยแพร/่ ใช้เฉพาะบุคคล เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชุมชน  มีการเผยแพร่ผ่านสื่อมวลชนและสื่ออน่ื อย่างแพร่หลาย  มีการดงู านจากบคุ คลภายนอก จานวน - ครั้ง จานวน - คน  มกี ารนาไปใช้ ในพนื้ ท่ี - คน นอกพื้นที่ - คน  อ่ืนๆ (ระบุ) ลักษณะของภมู ิปัญญาทอ้ งถ่ิน การพัฒนาตอ่ ยอดภมู ิปัญญาใหเ้ ปน็ นวตั กรรม คุณค่า (มลู ค่า) และ ความ ภาคภมู ิใจ  ภมู ปิ ัญญาทอ้ งถน่ิ /นวตั กรรมทค่ี ดิ ข้ึนมาใหม่  ภูมปิ ัญญาทอ้ งถนิ่ ดัง้ เดิมไดร้ ับการถา่ ยทอด  ภมู ิปญั ญาท้องถ่ินที่ไดร้ ับการพัฒนาและต่อยอด แบบเดิม ซ่อมเสอื้ ผา้ เช่น ใสซ่ ิบ พัฒนาตอ่ ยอด การตดั เย็บเสื้อผา้ เป็นผู้มีความรู้ในเร่อื งการตัดเย็บเสอ้ื ผ้าและ ประกอบอาชพี รบั จ้างเยบ็ เสื้อผา้ มาประมาณมากวา่ 30 ปี เพื่อเพิ่มรายได้ให้ตนเองและครอบครวั

6 รปู ภาพเจ้าของภูมปิ ัญญา นางเชือ้ หงษ์สวัส รปู ภาพภูมปิ ัญญา ตัดเย็บผ้า กระโปรง่ ผ้าไทย

คณะผจู้ ดั ทา ที่ปรกึ ษา 1.นางสาวดารัตน์ กาญจนาภา ผู้อานวยการสานกั งาน กศน. จงั หวัดราชบุรี 2.นางสาวชาลนิ ี ดารา ครรู ักษาการผอู้ านวยการ กศน. อาเภอปากท่อ รา่ ง/เรยี บเรียงและจดั พิมพ์ นางสาวรงุ่ ขวญั อยดู่ ี ครู กศน.ตาบลป่าไก่