ธ.ค.62 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.ปากท่อ อ.ปากท่อ จ.ราชบุรี

ทำเนียบภมู ปิ ญั ญำทอ้ งถ่ิน ตำบลปำกท่อ อำเภอปำกทอ่ จังหวดั รำชบรุ ี ประจำเดอื น ธนั วำคม ๒๕๖๒ ศูนยก์ ำรศึกษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศยั อำเภอปำกทอ่ สำนกั งำนส่งเสรมิ กำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอัธยำศยั จงั หวัดรำชบุรี สำนกั งำนส่งเสริมกำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอัธยำศัย สำนกั งำนปลัดกระทรวงศึกษำธิกำร กระทรวงศึกษำธกิ ำร

คำนำ ด้วย กศน.ตำบลปำกท่อ ได้ดำเนินกำรจัดทำภูมิปัญญำในท้องถ่ิน ให้กับประชำชนในพื้นท่ี ตำบลปำกท่อ เพ่ือเพิ่มพูนควำมรู้และทักษะในกำรดำเนินชีวิตแบบพอเพียง สำมำรถเรียนรู้และฝึกฝนได้ทั้ง จำกกำรศึกษำด้วยตนเอง และได้รับกำรถ่ำยทอดจำกผู้อ่ืน กำรนำภูมิปัญญำมำเผยแพร่เพ่ือให้ประชำชนใน พนื้ ท่ีไดน้ ำไปใช้และเรียนรู้เพ่ือเพ่ิมอำชีพ และประสบกำรณ์ให้กับตนเองและครอบครัว ให้มีกำรเจริญเติบโต อย่ำงต่อเน่ืองและเกื้อกลู ในกำรผลติ ซ่ึงกันและกันโดยกำรใชท้ รัพยำกรทมี่ อี ยใู่ หเ้ กดิ ประโยชน์และไม่มีสำรพิษ เช่น น้ำ ดิน แสงแดดอย่ำงเหมำะสม เกิดประโยชน์สูงสุด มีควำมสมดุล ของสภำพแวดล้อมอย่ำงต่อเน่ือง และเกดิ ผลในกำรเพ่มิ พูนควำมอุดมสมบูรณ์ของทรัพยำกรธรรมชำติด้วย กศน.ตำบลปำกท่อ หวังว่ำเอกสำร เลม่ นคี้ งมปี ระโยชนต์ อ่ ผูอ้ ่ำนและผปู้ ฏิบตั งิ ำนต่อไป กศน.ตำบลปำกท่อ ธันวำคม 2562

สำรบัญ หนำ้ คำนำ 1 สำรบัญ 4 กศน.ตำบลปำกทอ่ 7 10 - ภมู ิปัญญำทอ้ งถิน่ นำยสมพงศ์ มีศรีผอ่ ง - ภูมปิ ัญญำท้องถ่ิน นำยสนิ จติ ตำนุภำพ - ภูมิปญั ญำท้องถน่ิ นำงสำวสงั วำลย์ แปน้ แหลม คณะผู้จัดทำ

1 แบบบันทกึ ชดุ ขอ้ มลู คลงั ปัญญำ-ภูมปิ ญั ญำทอ้ งถ่ิน ตำบลปำกท่อ อำเภอปำกท่อ จังหวดั รำชบุรี ช่อื ภมู ิปัญญำ กำรรักษำแบบกวำดคอ ชอื่ นำยสมพงศ์ นำมสกุล มศี รผี ่อง วนั เดอื นปเี กดิ 4 สิงหำคม พ.ศ.2503 ทีอ่ ยู่ปัจจุบนั (ทส่ี ำมำรถตดิ ต่อได้) บ้ำนเลขที่ หมูท่ ่ี 1 หมทู ่ี 1 ตำบลปำกท่อ อำเภอปำกท่อ จังหวดั รำชบรุ ี รหสั ไปรษณยี ์ 70140 โทรศพั ท์ 080-3527258 ควำมเป็นมำของบุคคลคลงั ปัญญำ ในสมัยก่อนกำรรักษำมีหมอจำนวนน้อย บิดำของนำยสมพงศ์ มีศรีผ่อง เป็นผู้ที่มีควำม สนใจในเร่ืองของสมนุ ไพร เม่ือตอนเด็กนำยสมพงศ์ ชอบกำรแสวงหำควำมรู้กับบิดำอยู่เสมอๆ มักจะออกไป หำสมุนไพรรอบๆ บ้ำน มำทดลองรกั ษำเกี่ยวกบั โรคต่ำง ๆ ต่อมำเมอ่ื บดิ ำของนำยสมพงศ์ เสียชีวิตลง ก็ได้ นำควำมรู้เกี่ยวกับกำรใช้สมุนไพร นำมำเป็นยำกวำดคอรักษำแก้ซำงไข้ ให้กับเด็กในหมู่บ้ำน บ้ำนใดเม่ือมี เด็กป่วยเป็นไข้ หรือไอ ก็มักจะนำมำให้รักษำโดยกำรกวำดคอ ซึ่งมีควำมเชื่อกันว่ำจะช่วยรักษำอำกำรป่วย ของเด็กๆ ได้ แต่ในปัจจุบันสมุนไพรบำงชนิดหำยำก จึงได้ประยุกต์ใช้ตัวยำที่มีขำยมำดัดแปลง ร่วมกับ สมนุ ไพรบำงตวั รกั ษำแกซ้ ำงเดก็ ได้ จุดเดน่ ของภูมิปัญญำท้องถ่ิน - เป็นตวั อยำ่ งในกำรนำสมุนไพรมำใช้กับในชมุ ชน วัตถดุ ิบทีใ่ ชป้ ระโยชน์ในผลติ ภณั ฑ์ทเี่ กดิ จำกภมู ิปญั ญำ ซ่ึงพ้ืนทีอ่ น่ื ไม่มี ไดแ้ ก่ - สมนุ ไพรทีม่ ีอยใู่ นชุมชน นำมำรกั ษำ รำยละเอียดของภูมปิ ัญญำท้องถิ่น - เปน็ กำรนำภมู ปิ ัญญำมำใชใ้ นชมุ ชน - เป็นตวั อยำ่ งบุคคล ทีส่ ำมำรถมำศึกษำเรียนรู้ได้ รูปแบบและลักษณะกำรถำ่ ยทอด กำรประชำสัมพนั ธ์ เผยแพรภ่ มู ปิ ัญญำท้องถิ่น มกี ำรเผยแพร่ผ่ำนส่อื มวลชนและสอ่ื อื่นอยำ่ งแพรห่ ลำย มีกำรดูงำนจำกบุคคลภำยนอก จำนวน ........ ครัง้ จำนวน........คน มีกำรนำไปใช้ อนื่ ๆ (ระบุ) ลักษณะของภูมิปญั ญำทอ้ งถิ่น กำรพฒั นำต่อยอดภูมปิ ัญญำให้เปน็ นวัตกรรม คุณคำ่ (มูลคำ่ ) และ ควำมภำคภมู ใิ จ ภมู ิปญั ญำท้องถิ่น/นวตั กรรมท่คี ดิ คน้ ขึ้นมำใหม่ ภูมิปญั ญำท้องถ่ินด้งั เดิมได้รบั กำรถ่ำยทอดมำจำก ภูมิปัญญำท้องถ่ินทไี่ ด้พฒั นำและต่อยอด

2 แบบเดมิ เปน็ กำรรกั ษำแบบใชย้ ำที่มอี ยู่ทวั่ ไปมำบดรักษำ กำรตอ่ ยอดพัฒนำ มกี ำรพัฒนำกำรรกั ษำ โดยหำตัวยำที่มำจำกสมุนไพรท่ีมีอยใู่ นชมุ ชนมำทำกำรรกั ษำโดย นำมำผสมกบั ยำที่ใชใ้ นกำรรักษำแบบกวำดคอ รูปภำพเจ้ำของภมู ิปญั ญำ นำยสมพงศ์ มีศรผี ่อง (เจ้ำของภมู ิปญั ญำ กำรรักษำแบบกวำดคอ)

3 รปู ภำพภมู ิปัญญำ นำตวั อยำ่ งมำผสมใหเ้ ขำ้ กนั และนำมำใชร้ กั ษำแบบกวำด คอ

4 แบบบนั ทกึ ชดุ ขอ้ มลู คลงั ปญั ญำ-ภมู ปิ ญั ญำท้องถนิ่ ตำบลปำกท่อ อำเภอปำกท่อ จงั หวัดรำชบุรี ช่ือภูมิปัญญำ กำรเลยี้ งไก่ชน ชือ่ นำยสิน นำมสกุล จติ ตำนุภำพ วันเดอื นปเี กิด 27 มิถนุ ำยน พ.ศ. 2503 ทีอ่ ยู่ปจั จุบัน (ทส่ี ำมำรถติดต่อได)้ บำ้ นเลขที่ 50/1 หม่ทู ี่ 3 ตำบล ปำกทอ่ อำเภอ ปำกท่อ จงั หวัด รำชบรุ ี รหสั ไปรษณยี ์ 70140 โทรศพั ท์ 098-0062060 ควำมเปน็ มำของบคุ คลคลงั ปญั ญำ เดิมที่บำ้ นเลย้ี งไก่ไข่ เพอื่ จำหน่ำยในร้ำนคำ้ ของตนเอง ต่อมำเห็นว่ำไก่ชนมีรำคำแพง และมีบ้ำน ใกลเ้ รอื นเคียงเล้ียงไก่ชนอยู่บ้ำง จึงไปขอพันธุ์ไก่ชนมำเลี้ยง ต่อมำเพำะไก่ชนได้เป็นจำนวนมำก และพบว่ำ กำรเลี้ยงไก่ชนไม่ค่อยมีปัญหำ ประกอบกับคนท่ัวไปจะนิยมนำไก่ชนมำแข่งขันเป็นกีฬำพ้ืนบ้ำนกัน โดยจะ นำไก่ชนไปแข่งขันในพื้นท่ีใกล้เคียง และต่ำงจังหวัดกันเป็นจำนวนมำก อีกท้ังที่บ้ำนมีบริเวณพื้นท่ี พอท่ีจะ เลี้ยงไกช่ นไดอ้ ยู่ จึงมีควำมคดิ วำ่ กำรเพำะไก่ชนสำมำรถสรำ้ งรำยไดใ้ หก้ ับตัวเอง และครอบครัวได้เป็นอย่ำง ดี จุดเด่นของภูมปิ ัญญำท้องถ่ิน - เป็นกำรเล้ยี งแบบธรรมชำติ เป็นที่นยิ มของคนรักกีฬำตไี ก่ชน วัตถดุ ิบท่ีใช้ประโยชน์ในผลิตภัณฑ์ทเ่ี กดิ จำกภูมปิ ญั ญำ ซึ่งพ้ืนทอี่ ่นื ไม่มี ได้แก่ - ไก่ชนพ้ืนบำ้ นท่ีมอี ยู่ในชุมชน รำยละเอยี ดของภมู ิปัญญำท้องถิ่น - เป็นกำรนำภูมิปัญญำมำใช้ในชมุ ชน - เปน็ กำรนำควำมรู้ ไปต่อยอดกำรเพำะพันธ์ไุ ก่ชนเพอ่ื นำไปจำหน่ำยให้กับคนในชมุ ชน รปู แบบและลักษณะกำรถำ่ ยทอด กำรประชำสมั พนั ธ์ เผยแพรภ่ ูมิปัญญำทอ้ งถิ่น มีกำรเผยแพร่ผำ่ นสือ่ มวลชนและส่อื อนื่ อย่ำงแพร่หลำย มีกำรดูงำนจำกบุคคลภำยนอก จำนวน ........ ครง้ั จำนวน........คน มีกำรนำไปใช้ อนื่ ๆ (ระบุ) ลกั ษณะของภูมิปญั ญำทอ้ งถิ่น กำรพฒั นำต่อยอดภูมปิ ัญญำใหเ้ ปน็ นวตั กรรม คณุ ค่ำ (มลู ค่ำ) และ ควำมภำคภูมใิ จ ภูมปิ ญั ญำท้องถิ่น/นวัตกรรมที่คิดคน้ ขึน้ มำใหม่ ภมู ิปญั ญำท้องถิ่นดงั้ เดมิ ได้รับกำรถ่ำยทอดมำจำก ภมู ิปัญญำท้องถ่ินที่ได้พัฒนำและต่อยอด

5 แบบเดิมคอื กำรเล้ยี งไก่ไข่ และเปด็ พัฒนำต่อยอดคอื กำรเลี้ยงไก่ชน เพื่อนำมำแข่งขนั เปน็ กีฬำพื้นบ้ำนกนั โดยจะนำไก่ชนไปแข่งขันในพ้ืนที่ ใกลเ้ คียง และตำ่ งจงั หวดั กนั เปน็ จำนวนมำก อีกทั้งที่บ้ำนมีบริเวณพ้ืนที่ พอที่จะเล้ียงไก่ชนได้อยู่ ต่อมำมี ควำมคิดวำ่ กำรเพำะไกช่ นสำมำรถสรำ้ งรำยไดเ้ ปน็ อยำ่ งดี รูปภำพเจ้ำของภูมปิ ัญญำ นำยสิน จติ ตำนุภำพ (เจำ้ ของภมู ิปัญญำกำรเลย้ี งไก่ชน)

6 รปู ภำพภูมปิ ญั ญำ

7 แบบบันทกึ ชุดข้อมูลคลังปัญญำ-ภูมปิ ญั ญำท้องถิน่ ตำบลปำกท่อ อำเภอปำกท่อ จังหวดั รำชบรุ ี ช่ือภูมิปัญญำ ปูนกินหมำกไล่ยุง ชอ่ื นำงสำวสงั วำลย์ นำมสกลุ แป้นแหลม วนั เดอื นปีเกดิ 29 มีนำคม พ.ศ. 2509 ท่อี ยู่ปจั จบุ ัน (ท่ีสำมำรถติดต่อได)้ บ้ำนเลขท่ี 48 หมทู ี่ 3 ตำบล ปำกท่อ อำเภอ ปำกท่อ จงั หวัด รำชบรุ ี รหสั ไปรษณยี ์ 70140 โทรศพั ท์ 065-6019087 Facebook : หนงิ ปำกท่อ ควำมเปน็ มำของบุคคลคลงั ปญั ญำ นำงสำวสังวำลย์ แป้นแหลม อยู่บ้ำนเลขที่ 48 หมู่ที่ 3 บ้ำนโพธิ์เกี้ยว ตำบลปำกท่อ อำเภอ ปำกท่อ จังหวัดรำชบุรี เกิดวันที่ 29 เดือนมีนำคม พ.ศ.2509 ประกอบอำชีพรับจ้ำงทั่วไป และเป็น อำสำสมัครสำธำรณสุขประจำหมู่บ้ำน (อสม.) หมู่ที่ 3 บ้ำนโพธิ์เก้ียว ตำบลปำกท่อ อำเภอปำกท่อ จังหวัด รำชบุรีในแต่ละเดอื นจะปฏิบัติงำนตำมภำรกิจทีไ่ ด้รับมอบหมำยจำกโรงพยำบำลปำกท่อ โดยนำทรำยอะเบท ไปหยอดตำมบ้ำนเรอื นของประชำชน เพ่ือกำจดั ลกู น้ำของยุงลำย ทรำยอะเบทจะมสี ว่ นผสมสำรเคมี และ มีกล่นิ เหมน็ จึงไดท้ ดลองนำปูนแดงกินหมำกมำปนั้ แล้วตำกแดดให้แห้งนำมำใส่ในภำชนะหรือถังน้ำ พบว่ำ สำมำรถกำจัดยุงได้เหมอื นกบั ทรำยอะเบท จงึ ได้ไปสำธติ ใหค้ วำมรู้ และนำไปแจกจ่ำยชมุ ชนตำบลปำกทอ่ จดุ เดน่ ของภูมปิ ัญญำท้องถ่ิน - ลดกำรใชส้ ำรเคมี วัตถดุ ิบทใ่ี ชป้ ระโยชนใ์ นผลิตภณั ฑ์ทเ่ี กดิ จำกภมู ปิ ัญญำ ซ่ึงพน้ื ทอี่ ื่นไม่มี ไดแ้ ก่ - สมุนไพร เชน่ ตะไคร้ รำยละเอียดของภมู ปิ ัญญำท้องถนิ่ - เปน็ กำรนำภูมปิ ญั ญำมำใช้ในชุมชน - เปน็ บคุ คลตวั อยำ่ ง ลดกำรใชส้ ำรเคมี รปู แบบและลกั ษณะกำรถ่ำยทอด กำรประชำสัมพนั ธ์ เผยแพร่ภมู ิปญั ญำทอ้ งถิน่ มีกำรเผยแพร่ผ่ำนสื่อมวลชนและส่อื อนื่ อยำ่ งแพร่หลำย มกี ำรดงู ำนจำกบุคคลภำยนอก จำนวน ........ ครั้ง จำนวน........คน มกี ำรนำไปใช้ อืน่ ๆ (ระบุ) ลักษณะของภูมิปญั ญำท้องถ่ิน กำรพฒั นำตอ่ ยอดภูมิปญั ญำให้เปน็ นวตั กรรม คณุ ค่ำ (มูลค่ำ) และ ควำมภำคภูมิใจ ภูมปิ ญั ญำท้องถิ่น/นวตั กรรมที่คดิ ค้นขนึ้ มำใหม่ ภูมปิ ัญญำท้องถ่ินด้ังเดิมไดร้ บั กำรถ่ำยทอดมำจำก ภมู ิปญั ญำทอ้ งถิ่นท่ไี ด้พฒั นำและตอ่ ยอด

8 แบบเดมิ คือ กำรนำทรำยอะเบทมำใชใ้ นกำรไล่ยุง กำรพฒั นำตอ่ ยอดคอื จึงได้ทดลองนำปนู แดงกนิ หมำกมำป้นั แล้วตำกแดดใหแ้ ห้ง นำมำใสใ่ นภำชนะหรอื ถังน้ำ พบวำ่ สำมำรถกำจัดยงุ ได้เหมือนกบั ทรำยอะเบท จึงได้ไปสำธิตใหค้ วำมรู้และนำไปแจกจ่ำยชุมชน ตำบลปำกท่อ ไปใช้ในกำรกำจดั ยงุ ลำยตอ่ ไป รปู ภำพเจำ้ ของภมู ิปัญญำ นำงสำวสังวำลย์ แปน้ แหลม (เจำ้ ของภมู ิปัญญำ ปูนกินหมำกไล่ยุง)

9 รปู ภำพภูมิปญั ญำ ใหค้ วำมรูก้ บั ประชำชนในกำรปั้นปนู กินหมำก เพื่อนำไปกำจดั ยงุ โดยลดกำรใชส้ ำรเคมี

ทปี่ รกึ ษำ คณะผูจ้ ดั ทำ นำงสำวดำรตั น์ กำญจนำภำ นำงสำวชำลนิ ี ดำรำ ผูอ้ ำนวยกำรสำนักงำน กศน. จงั หวัดรำชบรุ ี ครู รักษำในตำแหนง่ ผอ.กศน.อำเภอปำกท่อ ร่ำง/เรยี บเรยี งและจัดพิมพ์ นำงจรัญญำ กมิ สรำ้ ง ครู กศน.ตำบลปำกท่อ