การจัดการชั้นเรียน_1566563678

การจัดการช้นั เรยี นสรา้ งสรรค์ (Creative Classroom Management) พืน้ ทีศ่ ักยภาพ (Potential space) เป็นของผ้เู รยี นทกุ คน รองศาสตราจารย์ ดร.วชิ ัย วงษใ์ หญ่ รองศาสตราจารย์ ดร.มารตุ พัฒผล บณั ฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ

การจัดการชนั้ เรียนสร้างสรรค์ (Creative Classroom Management) รองศาสตราจารย์ ดร.วิชยั วงษ์ใหญ่ รองศาสตราจารย์ ดร.มารตุ พัฒผล บณั ฑติ วิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวโิ รฒ

การจัดการชน้ั เรยี นสร้างสรรค์ (Creative Classroom Management) รองศาสตราจารย์ ดร.วิชัย วงษใ์ หญ่ รองศาสตราจารย์ ดร.มารตุ พฒั ผล พมิ พเ์ ผยแพรอ่ อนไลน์ สงิ หาคม 2562 แหล่งเผยแพร่ ศนู ย์ผูน้ านวตั กรรมหลักสตู รและการเรยี นรู้ www.curriculumandlearning.com พมิ พท์ ี่ ศูนยผ์ นู้ านวัตกรรมหลกั สูตรและการเรยี นรู้, กรงุ เทพมหานคร หนงั สอื เลม่ นีไ้ ม่มีลิขสทิ ธิ์ จดั พมิ พ์เพอื่ สง่ เสริมสงั คมแหง่ การเรยี นรแู้ ละการแบ่งปนั

คานา หนังสือ “การจัดการชั้นเรียนสร้างสรรค์ (Creative Classroom Management)” เล่มน้ี เขียนข้ึนโดยมีวัตถุประสงค์เพ่ือ นาเสนอแนวคิดและหลักการจัดการช้นั เรียนด้วยการเปดิ พื้นทศี่ ักยภาพ (Potential space) ให้กับผู้เรียน ให้ผู้เรียนได้ใช้ศักยภาพของตนเอง ในกระบวนการเรียนรู้ ซ่งึ เปน็ มติ ิใหม่ของการจัดการช้นั เรียนสร้างสรรค์ ห วั ง เ ป็ น อ ย่ า ง ยิ่ ง ว่ า ห นั ง สื อ เ ล่ ม น้ี จ ะ เ ป็ น ป ร ะ โ ย ช น์ ต่อผ้ทู ีเ่ กีย่ วขอ้ งได้มากพอสมควร รองศาสตราจารย์ ดร.วชิ ัย วงษใ์ หญ่ รองศาสตราจารย์ ดร.มารตุ พฒั ผล

สารบญั 1. บทนา 1 2. ความหมายของการจัดการช้ันเรียนสรา้ งสรรค์ 2 3. ความสาคัญของการจัดการชนั้ เรียนสร้างสรรค์ 2 4. จุดเนน้ ของการจัดการช้ันเรียนสรา้ งสรรค์ 4 5. การจัดการช้ันเรยี นสรา้ งสรรค์เริ่มท่ี Growth mindset ของผสู้ อน 5 6. การจัดการชน้ั เรยี นสรา้ งสรรค์ดว้ ยการ Synergy ความเก่ง ของผู้เรยี น 7 7. กระบวนการจัดการช้ันเรียนสรา้ งสรรค์บูรณาการจดั การเรียนรู้ 10 8. บทสรปุ 12 บรรณานุกรม 13

1 การจดั การช้ันเรียนสร้างสรรค์ (Creative Classroom Management) 1. บทนา การกระตุ้นศักยภาพผู้เรียนระหว่างการจัดกิจกรรม การเรียนรู้ เป็นสิ่งท่ีผู้สอน ควรให้ความสาคัญของการใช้เวลาทุกนาที เพอื่ พัฒนาผเู้ รยี น ซง่ึ นอกจากผ้สู อนจะตอ้ งออกแบบกจิ กรรมการเรียนรู้ ที่ตอบสนองความต้องการ ธรรมชาติ และความสนใจของผู้เรียน รายบคุ คลแลว้ ผสู้ อนยงั ต้องจัดการชน้ั เรียนให้เกดิ ประสทิ ธภิ าพและมี ความสร้างสรรค์ เรียกว่าการจัดการชั้นเรียนสร้างสรรค์ (Creative Classroom Management) ผู้เรียนแต่ละคนมีความเก่งแตกต่างกัน ผู้เรียนบางคน มีความรับผิดชอบ ผู้เรียนบางคนมีวินัยในตนเองสูง ในขณะที่ผู้เรียน บางคนมีความกระตือรือร้น หรือผู้เรียนบางคนอาจจะกากับตนเองและ ควบคุมตนเองได้ไม่ดีพอ “การจัดการช้ันเรียนสร้างสรรค์” ช่วยทาให้ ผสู้ อนทาความเข้าใจกบั ความแตกต่างระหวา่ งบคุ คลของผูเ้ รียนที่ต่าง ก็มจี ดุ แขง็ หรอื ความเก่งทีส่ ามารถพฒั นาได้

2 2. ความหมายของการจดั การชั้นเรยี นสรา้ งสรรค์ การจัดการช้ันเรียนสร้างสรรค์ (Creative Classroom Management) หมายถึง การบริหารจัดการกิจกรรมการเรียนรู้ ในช้ันเรียนให้ดาเนินไปได้อย่างมีประสิทธิภาพและเกิดประสิทธิผล ผู้เรียนมีพ้ืนที่ในการใช้ศักยภาพหรือความเก่งของตนเองด้วยความ เช่ือมั่นและความภาคภูมิใจ ช่วยเสริมสร้างคุณลักษณะนักสร้างสรรค์ นวัตกรรมของผเู้ รียน 3. ความสาคญั ของการจดั การชั้นเรียนสรา้ งสรรค์ การจัดการช้ันเรียนสร้างสรรค์ช่วยเปิดพื้นท่ีให้ผู้เรียนทุก คนมีความเท่าเทียมกันในการเรียนรู้และประสบความสาเร็จในส่ิง ตา่ งๆ ผ่านการปฏบิ ัตกิ จิ กรรมการเรยี นรู้ทีห่ ลากหลาย ผู้เรียนมีพื้นที่ศักยภาพ (Potential space) หรือพ้ืนท่ี แสดงความสามารถหรือความเก่งของตนเอง ในการปฏิบัติกิจกรรม การเรยี นรอู้ ย่างมีวนิ ัย มงุ่ มนั่ ดว้ ยความรับผดิ ชอบ ให้บรรลุเปา้ หมาย

3 ผู้สอนเป็นโค้ชและอานวยความสะดวกในการเรียนรู้ ลดบทบาทการควบคุมพฤติกรรม การสร้างเงื่อนไขที่ไม่ส่งเสริม การเรียนรู้ เพราะเป็นการสะกัดกั้น Growth mindset และ Creativity ของผู้เรียน ผู้สอนเพิ่มบทบาทการกระตุ้นผู้เรียนให้ใช้ กระบวนการเรียนรู้ กระบวนการคิด การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ตลอดจน การกระตุ้นให้ผู้เรียนใช้ศักยภาพหรือความเก่งของตนเองให้เกิด ประโยชน์ท้ังตอ่ ตนเองและผอู้ ่ืนใหไ้ ดม้ ากทส่ี ุด พืน้ ทีศ่ ักยภาพ (Potential space) เปน็ ของผูเ้ รียนทกุ คน ภาพประกอบ 1 พ้นื ที่ศักยภาพท่ีเป็นของผู้เรียนทุกคน

4 4. จดุ เน้นของการจดั การช้นั เรียนสรา้ งสรรค์ การจัดการชั้นเรยี นสร้างสรรค์มีจุดเน้นท่ีแตกต่างจากการจัดการ ชนั้ เรยี นไม่สรา้ งสรรค์ ดงั ภาพประกอบตอ่ ไปนี้ การจดั การชัน้ เรียนสรา้ งสรรค์ การจดั การช้นั เรียนไมส่ ร้างสรรค์ - เปดิ พืน้ ที่ศักยภาพผเู้ รียนตามท่ผี ู้เรยี น - เปดิ พน้ื ท่ศี ักยภาพตามที่ผสู้ อนกาหนด ตอ้ งการ (หา้ มทาสิง่ นน้ั ส่งิ น้)ี - โอกาสทางการเรียนรู้เป็นของผ้เู รยี น - ผ้สู อนกาหนดใหผ้ เู้ รยี นตอ้ งเรียนรู้ ผู้เรยี นเลือกท่ีจะเรยี นรู้ - เปิดโอกาสให้ผูเ้ รียนแสดงพฤติกรรม - ควบคมุ การแสดงพฤติกรรมการเรียนรู้ การเรียนรู้อย่างหลากหลาย ตามทกี่ าหนด (ตอ้ งทาอย่างนน้ั ตอ้ งทาอยา่ งน้)ี - เสรมิ สร้างวินยั เชงิ บวกและการ - สรา้ งกฎเกณฑ์และเง่ือนไข สรา้ งสรรค์ - ให้เสรีภาพทางความคดิ แกผ่ เู้ รยี น - ออกแบบกระบวนการคดิ ใหก้ บั ผเู้ รยี น ส่งเสริมคุณลักษณะ ไม่สง่ เสริมคุณลกั ษณะ นักสร้างสรรคน์ วตั กรรม นักสร้างสรรคน์ วัตกรรม ภาพประกอบ 2 จุดเน้นของการจดั การชนั้ เรียนสรา้ งสรรค์และไม่สรา้ งสรรค์

5 การจัดการชั้นเรียนสร้างสรรค์ช่วยส่งเสริมคุณลักษณะนัก สร้างสรรค์นวัตกรรมของผู้เรียน จากการท่ีผู้เรียนจะได้ปฏิบัติกิจกรรม ภายใต้บรรยากาศการเรียนรู้ที่มีลักษณะเปิด (Open Learning Atmosphere) ผู้เรียนได้ใช้ความคิดและจินตนาการของตนเอง อย่างกว้างขวาง ใช้วินัยในตนเอง กากับ และควบคุมตนเองไปสู่ เปา้ หมายทางการเรยี นรู้ 5. การจดั การช้นั เรียนสรา้ งสรรค์เริม่ ที่ Growth mindset ของผ้สู อน ผู้สอนทุกคนสามารถจัดการชั้นเรียนสร้างสรรค์ได้ด้วยตนเอง อย่างมีประสทิ ธิภาพ เพียงขอใหผ้ สู้ อนมี Growth mindset ดงั ตอ่ ไปนี้ 1. ผู้เรียนแต่ละคนมีธรรมชาติที่แตกต่างกัน ส่งผลให้มี ความต้องการในการปฏิบัติกิจกรรมการเรียนรู้แตกต่างกัน จึงจะทาให้ เกิดการเรยี นร้ไู ดด้ ีทส่ี ดุ 2. ผู้เรียนทุกคนต้องการแสดงศักยภาพของตนเอง ซึ่งทา ให้ได้รับการยอมรับจากเพื่อนและบุคคลรอบข้าง ผู้สอนเปิดใจกว้าง ยอมรับศกั ยภาพทห่ี ลากหลายของผู้เรียน

6 3. ผู้เรียนทุกคนต้องการประสบความสาเร็จ ด้วยการใช้ ความสามารถของตนเองโดยไม่จาเป็นว่าความสาเร็จของเขาจะต้องสูง หรือดีกว่าเพื่อน แต่เป็นความสาเร็จท่ีผู้เรียนมีความภาคภูมิใจ ในความสาเร็จนั้น 4. แท้จริงแล้วผู้สอนไม่สามารถจัดการหรือควบคุม พฤติกรรมใดๆ ของผู้เรียนได้โดยใช้กฎ ข้อบังคับ เงื่อนไข หรืออานาจ สั่งการ แต่อยู่ท่ีความสามารถในการออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้ ให้ผู้เรียนแสดงศักยภาพของเขาออกมา สิ่งนี้คือการจัดการช้ันเรียน เชงิ บรู ณาการ 5. ผู้เรียนทุกคนมีความเก่งติดตัวมา หากผู้สอนค้นพบ แล้วนามาออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้ให้ผู้เรียนทุกคนมีพ้ืนท่ีแสดง ความเก่งของตนเองออกมา นั่นคือ การจัดการช้ันเรียนสร้างสรรค์ ท่แี ท้จริง * การจัดการช้ันเรียนจะเป็นเร่ืองยาก หากผู้สอนไม่เปิด พื้ น ที่ ใ ห้ ผู้ เ รี ย น ไ ด้ แ ส ด ง ค ว า ม ส า ม า ร ถ ห รื อ ค ว า ม เ ก่ ง ข อ ง ต น เ อ ง ในกิจกรรมการเรียนรู้ เพราะกิจกรรมการเรียนรู้เหล่าน้ันไม่ได้อยู่ใน ขอบเขตความสนใจของผเู้ รียน

7 6. การจัดการชั้นเรียนสร้างสรรคด์ ว้ ยการ Synergy ความเกง่ ของผู้เรียน ผู้เรียนแต่ละคนมีความเก่งไม่เหมือนกัน หากผสู้ อนค้นพบ ความเก่งของผู้เรียนและนาความเก่งของผู้เรียนแต่ละคน มาเป็น จุดเร่ิมต้นของการออกแบบการจัดการเรียนรู้จะทาให้ชั้นเรียนเป็น ชั้นเรียนสร้างสรรค์ (Creative classroom) ลักษณะการเรียนรู้ จะเปล่ียนจาก Passive เป็น Active ทนั ที ความเก่งของผู้เรียนแต่ละคนไม่เหมือนกัน เช่น พูดเก่ง ประสานงานเก่ง ค้นคว้าเก่ง เป็นต้น การจัดการชนั้ เรียนสร้างสรรค์ คือ การนาความเก่งของผู้เรียนทุกคนมาสังเคราะห์หรือ Synergy เข้าด้วยกัน แล้วออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้ ให้ทุกคนได้ใช้ความเก่ง ของตนเองในการทางานหรือทาโครงงานหรือผลงานต่างๆ เป็นต้น หากผู้สอนใช้แนวทางการจัดการช้ันเรียนโดย Synergy ความเก่งของผเู้ รยี นดังกล่าว จะทาให้การจดั การช้ันเรียนเปน็ ไปอย่างมี ประสิทธิภาพ และเอื้อต่อการกระตุ้นศักยภาพของผู้เรียนแต่ละคน ไม่เหน่ือยกับการออกคาส่ังและควบคุมพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ ของผู้เรียน เพราะผู้เรียนมีพื้นที่การเรียนรู้ พ้ืนที่แสดงความเก่ง ของตนเองเป็น Active learning

8 ดังน้ันผู้สอนควรสังเกตพฤติกรรมที่ผู้เรียนชอบปฏิบัติ หรือ พฤติกรรมที่ผู้เรียนทาได้อย่างคล่องแคล่ง ชานาญ และเปิดใจกว้าง ยอมรับความเก่งที่หลากหลายของผู้เรียน เช่น ผู้เรียนบางคนคิดเลข เก่ง บางคนพูดภาษาอังกฤษเก่ง บางคนวาดรูปเก่ง บางคนแต่งกลอน เก่ง บางคนใช้โปรแกรมคอมพิวเตอรเ์ กง่ เปน็ ตน้ ความเก่งเหล่าน้ีผู้สอนนามาเป็นต้นทุนของการจัดการ ชั้นเรียนสร้างสรรค์ โดยการออกแบบการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ให้ตอบสนองความเก่งของผู้เรียน ให้ผู้เรียนทุกคนได้ใช้ความเก่งของ ตนเองในการเรียนรู้ ทาให้ชั้นเรียนมีความสร้างสรรค์ (Creative classroom) เม่ือช้ันเรียนมีความสร้างสรรค์แล้วจะช่วยส่งเสริม คณุ ลักษณะนกั สร้างสรรคน์ วตั กรรมของผ้เู รยี น ความเก่งของผู้เรียนแต่ละคน ถูกนามา Synergy และ น า ไ ป สู่ ก า ร อ อ ก แ บ บ ก า ร เ รี ย น รู้ ร่ ว ม กั น อ ย่ า ง ส ร้ า ง ส ร ร ค์ (Co-Creative Learning) ผู้สอนดาเนนิ การจดั การชั้นเรียนสรา้ งสรรค์ (เปิดพื้นท่ีศักยภาพให้กับผู้เรียนทุกคน) ซ่ึงเป็นการเสริมสร้าง คุณลักษณะนักสร้างสรรค์นวัตกรรมของผู้เรียน แสดงได้ดัง ภาพประกอบต่อไปน้ี

9 พูดเก่ง ประสานงานเก่ง การเรยี นรรู้ ว่ มกนั เสริมสร้างคณุ ลกั ษณะ ออกแบบเก่ง อย่างสร้างสรรค์ นักสร้างสรรคน์ วัตกรรม .................. การจดั การชนั้ เรียน สร้างสรรค์ ภาพประกอบ 3 การ Synergy ความเกง่ ของผเู้ รยี นส่กู ารเรียนรู้ และการจดั การชัน้ เรยี นสร้างสรรค์

10 7. กระบวนการจัดการชนั้ เรยี นสรา้ งสรรค์บูรณาการจัดการเรียนรู้ การจัดการช้ันเรียนสร้างสรรค์บูรณาการการจัดการเรยี นรู้ หมายถึง การผสมผสานการจัดการชั้นเรียนเข้ากับการออกแบบการ จัดการเรียนรู้แล้วนาไปสู่การจัดกิจกรรมการเรียนรู้และการจัดการ ชน้ั เรียนทรี่ าบร่นื ผู้เรียนปฏิบัตกิ ิจกรรมการเรียนรู้ดว้ ยความรับผิดชอบ มงุ่ มนั่ และมวี ินัยในตนเอง มีกระบวนการดังน้ี 1. ผู้สอนวิเคราะห์ความเก่งของผู้เรียนรายบุคคล ให้เห็นว่าผู้เรียนแต่ละคนมีความเก่งอะไร ซึ่งควรวิเคราะห์ให้ชัดเจน เป็นรูปธรรม เช่น หากจะระบุว่าผู้เรียนเล่นดนตรีเก่งเท่านั้นยังไม่พอ ต้องระบุได้ด้วยว่าเล่นเครื่องดนตรีชนิดใดเก่ง เพราะจะช่วยการ ออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้ได้ตรงกับความเก่งที่แท้จริงของผู้เรียน ชว่ ยให้การจดั การชน้ั เรียนมคี วามราบรน่ื ไม่สบั สนวุ่นวาย 2. ออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้ให้มีกิจกรรมอย่าง หลากหลาย ตรงตามความเก่งของผูเ้ รยี น เพื่อใหผ้ ูเ้ รียนไดใ้ ช้ความเก่ง ของตนเองในระหว่างท่ีปฏิบัติกิจกรรมการเรียนรู้ ทาให้ช้ันเรียน มีกิจกรรมสร้างสรรค์ ผู้เรียนแสดงพฤติกรรมการเรียนรู้ที่พึงประสงค์ จากการท่ีได้ใช้ความเก่งของตนเอง ลักษณะการเรียนรู้จะมีลักษณะ เป็น Active learning

11 3. เตรียมความพร้อมด้านแหล่งการเรียนรู้ วัสดุ อุปกรณ์ต่างๆ เพื่อให้การดาเนินการจัดกิจกรรมมีความราบร่ืน ไม่ติดขัด และช่วยทาให้ผู้เรียนมีสมาธิอยู่กับกิจกรรมการเรียนรู้ อย่างตอ่ เนอื่ ง 4. ดาเนินการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ผู้สอนใช้บทบาท การโค้ช กระตุ้นผู้เรียนให้ใช้ศักยภาพหรือความเก่งของตนเองออกมา มากท่ีสุด และใช้ให้เกิดประโยชน์กับการเรียนรู้ของตนเองและเพ่ือน อย่างสร้างสรรค์ (Co-Creative Learning) ผู้สอนจัดการช้ันเรียน สร้างสรรค์โดยเปิดพื้นท่ีการเรียนรู้ (Learning space) ให้ผู้เรียนใช้ ความเก่งจนประสบความสาเร็จ ผู้สอนประคับประคองกระบวนการ เรียนรู้ของผู้เรียน (Scaffolding) ประเมินเพ่ือพัฒนาการเรียนรู้ (Assessment for Learning) อยา่ งต่อเนอ่ื ง 5. ให้ข้อมูลย้อนกลับอย่างสร้างสรรค์ (Creative feedback) เพ่ือส่งเสริมให้ผู้เรียนเกิด Growth mindset ในการ ปรับปรุงและพัฒนาตนเอง เห็นคุณค่าของการเรียนรู้ เห็นคุณค่า ในตนเอง และทาให้การจัดการชั้นเรียนสร้างสรรค์ของผู้สอน มีประสิทธิภาพ

12 8. บทสรปุ การจัดการชั้นเรียนสร้างสรรค์ เปิดพื้นที่และโอกาสให้ผู้เรียน ไ ด้ ใ ช้ ศั ก ย ภ า พ ห รื อ ค ว า ม เ ก่ ง ข อ ง ต น เ อ ง ใ น ก า ร ป ฏิ บั ติ กิ จ ก ร ร ม การเรยี นร้รู ว่ มกบั เพอ่ื น เสริมสรา้ งคุณลักษณะนักสรา้ งสรรคน์ วตั กรรม ซึ่ ง เ ป็ น คุ ณ ลั ก ษ ณ ะ พื้ น ฐ า น ข อ ง ก า ร พั ฒ น า สั ง ค ม แ ล ะ ป ร ะ เ ท ศ ช า ติ ในอนาคต ผู้ ส อ น มี Growth mindset ต่ อ ก า ร จั ด ก า ร ชั้ น เ รี ย น สร้างสรรค์โดยบูรณาการไปกับ การออกแบบการจัดกิจกรรม การเรียนรู้ที่ตอบสนองธรรมชาติและความเก่งของผู้เรียนนับว่าเป็น การจดั การช้ันเรียนสร้างสรรค์ไปพรอ้ มกับการจดั การเรียนรู้

13 บรรณานกุ รม ราชบัณฑิตยสถาน. (2555). พจนานุกรมศัพท์ศึกษาศาสตร์ฉบับ ราชบัณฑิตยสถาน. กรุงเทพฯ: อรณุ การพิมพ.์ วิชัย วงษ์ใหญ่ และมารุต พัฒผล. (2561). ขอบฟ้าใหม่แห่งการเรียนรู้ สกู่ ารสร้างสรรคอ์ นาคต. กรุงเทพฯ: จรลั สนิทวงศก์ ารพิมพ.์ James, Molly A. (2019). Managing Classroom for Creativity. Retrieved August 16, 2019 from https://file.scrip.org/ pdf/CE_2015061915593867.pdf

การจดั การช้นั เรยี นสรา้ งสรรค์ (Creative Classroom Management) หมายถึง การเปดิ พ้นื ที่ศักยภาพให้กบั ผเู้ รยี น ได้ใชค้ วามเกง่ ของตนเองในการเรียนรู้ พนื้ ท่ศี กั ยภาพ (Potential space) เป็นของผู้เรียนทกุ คน