วัฒนธรรม(แก้)

วฒั นธรรมไทย

ความหมายของวฒั นธรรม วัฒนธรรมเป็นสงิ่ ท่มี นษุ ยส์ ร้างขน้ึ มา เชน่ ภาษา ศิลปะ กฎหมาย การปกครอง และศีลธรรม เป็นตน้ ถือเป็นความเจรญิ งอกงามทางสตปิ ัญญาของมนุษย์ วัฒนธรรมจงึ เปน็ สิ่งเรียนรแู้ ละรบั ถา่ ยทอดมาจากการติดต่อสัมพันธ์ระหว่างกนั อนั ความรวมถึงภาษา ธรรมเนยี มประเพณแี ละสถาบนั ทางสงั คมเป็นวิธีการด ารงชีวิตของคนในสงั คม

ความสาคญั ของวฒั นธรรม 1) วัฒนธรรมเป็นเครอ่ื งสร้างระเบยี บแก่สังคมมนษุ ย์ ให้มรี ะเบยี บแบบแผนท่ชี ัดเจนรวมถึงผลของการ แสดงพฤตกิ รรมตลอดจนถงึ การสร้างแบบแผนของความคิด ความเช่ือ และค่านิยม 2) วฒั นธรรมทาใหเ้ กิดความสามัคคีความเปน็ อันหน่ึงอนั เดยี วกัน สงั คมท่มี ีวัฒนธรรมเดยี วกันยอ่ มจะ มคี วามร้สู กึ ผกู พันเดียวกนั เกดิ ความเป็นปึกแผน่ จงรกั ภกั ดีและอทุ ิศตนให้กบั สังคมทาให้สงั คมอยูร่ อด 3) วฒั นธรรมเปน็ ตวั กาหนดรปู แบบของสถาบัน เชน่ รูปแบบของครอบครัวจะเหน็ ไดว้ ่าลกั ษณะของ ครอบครวั แตล่ ะสังคมต่างกันไปเช่น วฒั นธรรมไทยกาหนดเปน็ แบบสามภี รรยาเดียว ในอีกสงั คมหนงึ่ กาหนดวา่ ชาย อาจมีภรรยาไดห้ ลายคน

4) วฒั นธรรมเปน็ เครือ่ งมือชว่ ยแกป้ ัญหา และสนองความตอ้ งการของมนษุ ย์ มนษุ ยไ์ มส่ ามารถดารงชีวิต ภายใตส้ ิ่งแวดลอ้ มได้อย่างสมบรู ณ์ ดังนั้นมนุษยต์ อ้ งแสวงหาความรจู้ ากประสบการณท์ ตี่ นไดร้ ับการประดษิ ฐ์คดิ คน้ วิธกี ารใชท้ รพั ยากรนั้นให้เกดิ ประโยชนต์ อ่ ชีวติ 5) วฒั นธรรมช่วยใหป้ ระเทศชาตเิ จริญก้าวหน้า หากสังคมใดมวี ัฒนธรรมทด่ี ีงามเหมาะสม เชน่ ความมี ระเบยี บวินัย ขยัน ประหยัด อดทน การเหน็ ประโยชน์สว่ นรวมมากกวา่ สว่ นตวั เปน็ ตน้ สงั คมนน้ั ย่อมจะเจริญกา้ วหนา้ ได้ อยา่ งรวดเร็ว 6) วฒั นธรรมเปน็ เครื่องแสดงเอกลกั ษณ์ของชาติ คาวา่ เอกลักษณ์ หมายถงึ ลักษณะพิเศษหรอื ลกั ษณะ เด่นของบุคคลหรอื สังคม ที่แสดงว่าสงั คมหนึ่งแตกต่างไปจากอีกสงั คมหนึ่ง

พัฒนาการของวฒั นธรรม “สังคม” คอื กล่มุ คนที่ดารงชวี ติ อยู่รว่ มกนั เปน็ หมู่ สั ง ค ม แ ล ะ วั ฒ น ธ ร ร ม ไ ท ย มี ลั ก ษ ณ ะ ที่ คณะ ในสถานทีแ่ ละเวลาที่กาหนดรู้ได้ “วฒั นธรรม” คือ เปลี่ยนแปลงไปได้ในยุคสมัยท่ีต่างกัน เพราะปัจจัย แบบอยา่ งการดาเนนิ ชีวิตของคนทอี่ ยกู่ ันเปน็ สงั คมนัน้ ซึ่ง สาคัญได้แก่ จานวน ประเภท และความสัมพันธ์ ประกอบด้วยอุปกรณ์ วธิ กี าร และความคดิ ความเช่ือ ท่ี ของบุคคล สภาพแวดล้อมของสังคม ความรู้ สรา้ งและใช้รว่ มกนั ลักษณะของสังคมและวัฒนธรรมจึง ความสามารถของคนไทย และความต้องการพอใจ ขนึ้ อยูก่ บั ปัจจยั ทเี่ กีย่ วกับคนและอปุ กรณ์ วธิ กี ารที่ใช้ ของคนไทยในการมชี วี ิตรว่ มกัน ดารงชีวิตในหมคู่ ณะนนั้

ประเภทของวฒั นธรรม 1. วฒั นธรรมทางวัตถุเปน็ วฒั นธรรมท่ีสามารถมองเหน็ หรอื จับตอ้ งได้ เปน็ รปู ธรรม เชน่ หนังสือ แว่นตา รถยนต์ เปน็ ตน้ เป็นสิ่งประดิษฐ์ตา่ งๆ ท่ี สมาชกิ ในสงั คมคิดค้นข้ึนมา 2. วฒั นธรรมที่ไม่ใช่วตั ถุ เป็นวฒั นธรรมทม่ี องไมเ่ ห็น เป็นภาพ นามธรรม เช่น คา่ นิยม มารยาท ปรัชญา บรรทัดฐาน สถาบนั สงั คม ความเชอ่ื เป็นตน้

สาเหตขุ องวัฒนธรรม 1.ความต้องการที่จะไดร้ บั การ 3. ความตอ้ งการทางจติ ใจ ตอบสนองทางชีววิทยา (biological (psychological needs) ซ่งึ วัฒนธรรม needs) ซ่ึงเป็นความต้องการพน้ื ฐาน ท่มี า ตอบสนองความต้องการ คอื ระบบ คอื ปจั จัย 4 ความเชือ่ (ลทั ธิ/ศาสนา) 2. ความต้องการทางสงั คม (social needs) เนื่องจากการอยรู่ ว่ มกัน ของ คน การแบง่ หนา้ ท่ี การร่วมมือกัน แก้ไขปัญหาพ้ืนฐาน ก่อให้เกดิ วัฒนธรรม คอื การจัดระเบียบทางสังคม (social organization)

ปัญหาพืน้ ฐานทางวฒั นธรรม ปญั หาพื้นฐาน ส่วนของวัฒนธรรม ปญั หาความสมั พันธ์ทางเพศและการควบคมุ เพศสมั พันธ์ ระบบเครอื ญาติ ปัญหาเรื่องปากท้อง ระบบเศรษฐกิจ ปัญหาความขัดแยง้ และการควบคุมทางสังคม ระบบการเมืองการปกครอง ปัญหาเรอื่ งการอบรมสง่ั สอนสมาชิกใหมข่ องสงั คม ระบบการศกึ ษา ปญั หาเรอ่ื งลีล้ ับอานาจเหนือธรรมชาติ ระบบศาสนาและความเชือ่ ปญั หาเรอ่ื งโรคภยั ไขเ้ จ็บ ระบบการแพทย์และสาธารณสุข ปญั หาเรอ่ื งการส่ือสาร ระบบการสื่อสาร ปญั หาเร่ืองความคิดสร้างสรรค์ และการแสดงออก ศิลปะ ปญั หาเรอ่ื งการพกั ผอ่ นหยอ่ นใจ กีฬา และนนั ทนาการ

ลักษณะสาคญั ของวฒั นธรรม 1. วฒั นธรรมที่มนุษยส์ ร้างขึน้ เพอื่ ตอบสนองความต้องการของสังคม เชน่ การสรา้ งอาคาร บ้านเรอื น คอมพวิ เตอร์ เปน็ ตน้ หรือการแตง่ เตมิ สงิ่ ทเี่ ป็นธรรมชาตใิ ห้มีรปู ร่างลกั ษณะใหม่ 2. วัฒนธรรมที่เกดิ จากการเรยี นรู้ วฒั นธรรมไมใ่ ชส่ ่งิ ทีต่ ิดตัวมนษุ ยม์ าแตก่ าเนิดและไมใ่ ชส่ งิ่ ท่ี อาจถ่ายทอดทางพันธกุ รรมไดว้ ฒั นธรรมเป็นสง่ิ ทส่ี รา้ งมนุษยโ์ ดยเดก็ จะไดร้ บั การอบรมเลยี้ งดแู ลขัด เกลาสงั คมจากพ่อแม่ ญาตพิ น่ี ้อง ครอู าจารย์ เม่อื เดก็ ได้เรยี นรู้สง่ิ ต่าง ๆ รอบตวั และความรู้พืน้ ฐานก็ ปรบั ปรงุ พฒั นาความคิด ประดษิ ฐเ์ ป็นวฒั นธรรมใหม่ๆ 3. วัฒนธรรมเป็นสิ่งทสี่ มาชิกของสังคมยอมรบั เปน็ ส่วนรว่ มและน าไปใชใ้ นการสร้าง วัฒนธรรมใหม่ขนึ้ มาเป็นแบบแผนการด ารงชวี ติ ร่วมกนั ของสมาชิกในสงั คม

4. วัฒนธรรมเปน็ สงิ่ ที่ส่งั สมและถา่ ยทอดใหแ้ ก่อนชุ นรุ่นหลัง วฒั นธรรมเปน็ ผลของการถ่ายทอดและการ เรียนรู้จากสมาชิกร่นุ หน่งึ ไปส่สู มาชิกอกี รุ่นตอ่ ไป การถ่ายทอดน้ัน ตอ้ งใชเ้ วลา และมีภาษาเป็นส่ือกลางช่วยใช้มนษุ ยไ์ ด้ แสดงความรู้สึกและสามารถเขา้ ใจผู้อ่นื ได้ ภายหลงั ที่มกี ารสรา้ งวัฒนธรรมและพฒั นาขึน้ กจ็ ะมกี ารส่ังสมกลายเปน็ องค์ ความร้ขู องสงั คม 5. วฒั นธรรมมีการเปลย่ี นแปลงอยเู่ สมอ ตามกาลเวลาที่สอดคล้องกับธรรมชาติรอบขา้ งและความต้องการ ของสมาชิกในสงั คม บุคคลทเี่ กิดในสงั คมใดก็ต้องเรียนรู้วัฒนธรรมของสังคมนั้น ซึ่งแตกต่างกันไปตามแตล่ ะสงั คม ไม่ สามารถนามาเปรียบเทยี บไดว้ า่ ของใครดกี วา่ กนั เพราะแต่ละวฒั นธรรมยอ่ มมีความเหมาะสมตามสภาพแวดล้อมของแต่ ละสังคม

การเลือกรบั วัฒนธรรมสากล 1) เลอื กรับวฒั นธรรมสากลท่ีจาเป็นตอ่ การดาเนินชวี ิตประจาวนั วฒั นธรรมสากล เชน่ ภาษาอังกฤษ คอมพิวเตอร์ โทรศพั ทม์ อื ถอื ความร้ทู างวทิ ยาศาสตร์ เทคโนโลยี ตลอดจนระบบระเบียบการค้าขายระหวา่ งประเทศ มีความสาคญั ในการติดตอ่ สัมพันธร์ ะหวา่ งคนไทยและคนตา่ งชาติ อย่างมาก จงึ จาเปน็ ตอ้ งศกึ ษาหาความรใู้ ห้ถ่องแท้ เลอื กรบั เฉพาะวฒั นธรรมทด่ี ี เหมาะกบั สังคมไทยเพอื่ เปน็ ประโยชน์ต่อ การดาเนินชีวิตขอแงคนไทยในยคุ ปัจจุบนั

2) พจิ ารณาถึงข้อดแี ละขอ้ เสยี ควบคกู่ ันไป เน่ืองจากสง่ิ ประดิษฐ์และนวัตกรรมจากวฒั นธรรมภายนอกมีทง้ั ข้อดแี ละขอ้ เสยี หรอื กล่าวอีนัยหนึ่ง คอื ก่อใหเ้ กดิ คณุ อนนั ตแ์ ละโทษมหันต์ ซ่งึ ถ้าหากเราศกึ ษาให้ดใี ชใ้ ห้เปน็ ประโยชน์ก็จะก่อให้เกิดความสะดวกสบาย ช่วยแกไ้ ข ปญั หาไดท้ ันทว่ งที และตอบสนองความต้องการในด้านตา่ งๆ ไดด้ ังใจ แต่ผลเสยี ก็มีอยมู่ าก เช่น ทาใหม้ นษุ ยเ์ กิดความฟุ้งเฟอ้ ให้ความสาคัญทางดา้ นวตั ถุมากกวา่ จติ ใจ เกดิ การแก่งแย่งแข่งขันกัน อกี ทัง้ สง่ ผลเสยี ตอ่ สภาพแวดล้อม เน่ืองจากตอ้ งใช้ ทรพั ยากรธรรมชาตอิ ยา่ งมากและมีการปลอ่ ยของเสยี ออกมาเป็นจานวนมาก

3) มกี ารร่วมมือ ค้นคว้า เผยแพร่ รวมถึงการประยกุ ต์ใชภ้ ูมปิ ญั ญาไทย โดยสืบคน้ จากคาบอกกลา่ วของผ้เู ฒ่า ผูอ้ าวุโส และผูร้ ู้ จากนิยาย นทิ านชาวบา้ น คมั ภยี ์ทางศาสนา วรรณคดี ประเภทต่างๆ คาคม สภุ าษิต คาพังเพย รวมถึงการสงั เกตและเปรยี บเทยี บการดาเนินชีวติ ความสัมพนั ธร์ ะหวา่ งบุคคลในสังคม และความสมั พันธ์กับสง่ิ แวดลอ้ ม โดยได้จัดระบบความรู้ เพอ่ื สร้างเปน็ องคค์ วามร้ขู ้ึน พร้อมทัง้ เผยแพร่ใหท้ กุ ภาคส่วนได้ ตระหนักถึงความสาคญั ของภมู ิปัญญาไทย

4) มีการพฒั นาและผสมผสานวัฒนธรรมไทยใหเ้ หมาะสมกับสมยั ปัจจุบัน เราจะเหน็ ได้วา่ ภมู ปิ ญั ญาไทยหลายเร่อื งไดก้ ลายเปน็ ภูมิปัญญาสากล เชน่ อาหารไทยไดร้ บั ความนยิ มท่ัวโลก มี การผสมผสานภมู ปิ ญั ญาไทยกบั ภูมิปัญญาตะวนั ตก โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ ด้านสถาปตั ยกรรม เช่น โบสถว์ ัดเบญจมบพิตรดุสิตวนา ราม พระท่ีนั่งจักรีมหาปราสาทในพระบรมมหาราชวัง พระทนี่ ั่งอนันตสมาคม และสถาปตั ยกรรมแบบชิโน-โปรตกุ ีส ในจงั หวัด ภูเกต็ เป็นตน้ การผสมผสานอยา่ งลงตัวของภูมปิ ญั ญาไทยกับภมู ิปัญญาตะวนั ตก ไดก้ ลายเปน็ มรดกสาคัญของวัฒนธรรมรว่ ม สมัยของไทย

การเรยี นรู้วฒั นธรรมสากล ในยุคปจั จบุ นั โลกของเรามคี วามเจริญกา้ วหน้าทางด้านเทคโนโลยอี ยา่ งสงู เป็นยคุ แหง่ โลกาภวิ ัตน์ ท่ีมกี ารเชอ่ื มโยงถึงกันไดอ้ ย่างงา่ ยดาย มีการติดต่อซ่งึ กันและกนั เมอื่ มกี ารตดิ ตอ่ สื่อสารกันมากข้นึ กย็ ่อมส่งผล ให้วัฒนธรรมมีการผสมผสานกนั มากข้นึ จนในท่ีสดุ มนุษย์จงึ ต้องมีการคน้ หาหรอื สรา้ งวัฒนธรรมสากลในด้าน ต่างๆ ข้นึ มาเพ่ือเปน็ แนวทางในการปฏิบตั ิรว่ มกัน เช่น มีการกาหนดภาษาสากล ระบอบการเมอื งการปกครอง มาตรฐานด้านความปลอดภัย เปน็ ต้น การที่หลายประเทศในโลกรวมถงึ ประเทศไทยมีความต้องการจะพัฒนาตนเองเพอ่ื กา้ วสูค่ วามเป็น สากล วฒั นธรรมสากลจงึ มีความสาคญั ซงึ่ คนในสงั คมจาเป็นทจ่ี ะต้องศกึ ษาและรบั มาเป็นแนวทางหนง่ึ ในการ ดาเนินชีวิต เพอ่ื ทีจ่ ะพัฒนาศกั ยภาพของตนเองและกา้ วทันความเปลยี่ นแปลงท่เี กดิ ขึน้ อย่างรวดเร็ว แต่ใน ขณะเดยี วกนั หากมกี ารรับวัฒนธรรมสากลมากเกนิ ไป ก็อาจสง่ ผลเสียทาให้วฒั นธรรมดั้งเดมิ ของชาตสิ ญู หายไป

การปรบั ปรุงเปลยี่ นแปลงวัฒนธรรมไทย สาเหตทุ ่ตี อ้ งมกี ารปรบั ปรงุ เปลี่ยนแปลงวัฒนธรรม มีดงั น้ี 1. การคดิ คน้ วิทยาการและการแสวงหาผลประโยชน์จากต่างชาติ 2. กระแสโลกาภวิ ัตน์ 2.1 ขอ้ มลู ขา่ วสารจากตา่ งประเทศ 2.2 ลทั ธิบรโิ ภคนิยม การคดิ คน้ วทิ ยาการและการแสวงหาผลประโยชนจ์ ากตา่ งชาติ ประเทศทตี่ ้องพ่งึ พาวทิ ยาการจากต่างประเทศ จาเป็นตอ้ งรูเ้ ท่าทนั วัฒนธรรมตา่ งประเทศดว้ ย เพื่อนาไปปรับปรุงใหเ้ หมาะกับวัฒนธรรมของตน และปอ้ งกันการครอบงาของตา่ งชาติ

กระแสโลกาภิวตั น์ : ข้อมลู ข่าวสารจากต่างประเทศ ข้อมูลขา่ วสารอาจจะมสี าระท่ีเป็นอนั ตรายต่อความเช่อื และพฤติกรรมของเยาวชน กอ่ ใหเ้ กิด ค่านยิ มฟงุ้ เฟ้อ การมีเพศสัมพันธ์ก่อนวัยอนั ควร กระแสโลกาภิวัตน์ : ลทั ธบิ ริโภคนยิ ม ได้แก่ อาหาร การแตง่ กาย การใช้อินเทอรเ์ น็ต การบรโิ ภคข้อมูลข่าวสารจากความก้าวหนา้ ทางเทคโนโลยี และ การคา้ ขายทางอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ทาใหเ้ กดิ การหมกมุ่นตอ่ สอ่ื อเิ ลก็ ทรอนิกส์ แต่งกาย ลอ่ แหลม ความรนุ แรงละเมิดซ่งึ กนั และกนั บริโภคอาหารขาดคณุ คา่ ทางโภชนาการ

เอกสารอา้ งองิ สุรชยั ภทั รดิษฐ์ ภมู ิภักดิเมธี. (2564). เอกสารประกอบการสอน วชิ าวัฒนธรรมสงั คมดจิ ทิ ัล (212052). นครราชสมี า : มหาวทิ ยาลัยราชภัฏนครราชสีมา. นดั ดา แสนทา. (2560). ประเพณี 4 ภาคของไทย ความสาคัญของวฒั นธรรมไทย. [ออนไลน์]. แหล่งท่ีมา : https://sites.google.com. สืบคน้ วันท่ี 13 ตลุ าคม 2564. นชุ ภนิ นั ท์ สนิทปู่. (2549). ความหมาย ลกั ษณะและความสาคัญ ของวฒั นธรรม. [ออนไลน์]. แหลง่ ทีม่ า : https://www.gotoknow.org/posts/377088. สบื ค้นวันที่ 13 ตุลาคม 2564.

จดั ทาโดย นายหัสดนิ เถยี งกระโทก รหสั นักศกึ ษา 6340109229 ชั้นปีที่ 2 คณะครุศาสตร์ สาขาสงั คมศกึ ษา วชิ าวัฒนธรรมสงั คมดจิ ิทัล เสนอ ผศ.ดร.สุรชยั ภทั รดษิ ฐ์ ภมู ิภักดิเมธี