ภาษีบุคคลธรรมดา

ภาษีเงินไดบ้ คุ คลธรรมดา อาจารยอ์ นวุ ตั ร เดชศิริ

โครงสรา้ งของกฎหมายภาษีอากร ผมู้ ีหน้าที่เสียภาษี เบีย้ ปรบั ฐานภาษีอากร เงินเพิ่ม และโทษ กฎหมาย การอทุ ธรณ์ ภาษีอากร ภาษีอากร อตั ราภาษีอากร การประเมิน การจดั เกบ็ ภาษีอากร

การจาแนกภาษีอากรตามกฎหมาย ภาษีทางตรง ภาษีทางอ้อม - ภาษีเงินได้บคุ คลธรรมดา - ภาษีมลู ค่าเพิ่ม - ภาษีเงินได้นิติบคุ คล - ภาษีธรุ กิจเฉพาะ - ภาษีศลุ กากร - ภาษีสรรพสามิต

ประเภทภาษีอากรตามบทบญั ญตั ิแห่ง ประมวลรษั ฎากร ประมวลรษั ฎากร ของประเทศไทย ภาษี ภาษี ภาษี อากร เงินได้ มลู ค่าเพ่ิม ธรุ กิจเฉพาะ แสตมป์

ภาษีเงินไดบ้ คุ คลธรรมดา ผมู้ ีหน้าที่ ผมู้ ีหน้าท่ีรบั ผิดชอบ เสียภาษี ในการย่ืนแบบแสดง เงินได้ ≠ รายการ บคุ คล + ธรรมดา ผตู้ ้องรบั ผิด เสียภาษีอากร

ประเภทของผมู้ ีเงินไดท้ ่ีอยใู่ นขา่ ยตอ้ งเสีย ภาษีเงินไดบ้ คุ คลธรรมดา บคุ คลธรรมดา ห้างห้นุ ส่วนสามญั ผถู้ ึง แก่ความตาย และคณะบคุ คล ท่ีมิใช่นิติบคุ คล กองมรดกที่ยงั ไม่ได้แบง่

เงินไดพ้ ึงประเมินและแหลง่ เงินได้  เงินได้พึงประเมิน (ม.39) ประมวลรษั ฎากรได้หมาย รวมถึงเงินได้พึงประเมินไว้ดงั นี้ (1) เงิน ทไี่ ดร้ บั จรงิ (2) ทรพั ยส์ ินที่อาจคิดคานวณได้เป็นเงิน (เกณฑ์ เงนิ สด) (3) ประโยชน์ท่ีอาจคิดคานวณได้เป็นเงิน (4) เงินค่าภาษีอากรท่ีผจู้ ่ายเงินหรอื ผอู้ ่ืนออกแทนให้ (5) เครดิตภาษีตามกฎหมายกาหนด

เงินไดพ้ ึงประเมินและแหลง่ เงินได้ (ต่อ)  แหล่งเงนิ ได้ (ม.41) ประมวลรษั ฎากรได้แบ่งเป็น เงินได้จากแหล่งในประเทศและนอกประเทศ ซ่ึง จะตอ้ งนาไปรวมคานวณภาษเี งนิ ไดบ้ ุคคลธรรมดา หรอื ไม่ ให้พิจารณาดงั น้ี (1) กรณีเงินได้เกิดจากแหล่งในประเทศ (1.1) หน้าทง่ี านทท่ี าในประเทศไทย หรอื (1.2) กจิ การทท่ี าในประเทศไทย หรอื (1.3) กจิ การของนายจา้ งในประเทศไทย หรอื (1.4) ทรพั ยส์ นิ อยใู่ นประเทศไทย

เงินไดพ้ ึงประเมินและแหลง่ เงินได้ (ต่อ) (2) กรณีเงินได้เกิดจากแหล่งนอกประเทศไทย (2.1) หน้าทง่ี านทท่ี าในต่างประเทศ หรอื (2.2) กจิ การทท่ี าในตา่ งประเทศ หรอื (2.3) ทรพั ยส์ นิ ทอ่ี ยใู่ นตา่ งประเทศ สาหรบั ผมู้ เี งนิ ไดจ้ ากแหล่งนอกประเทศไทยในปีภาษี ท่ีล่ วง ม า แ ล้วจ ะต้อ ง เ สีย ภ า ษีเ งิน ได้เ ม่ือ เ ข้ า องคป์ ระกอบครบทงั้ 2 ประการ ดงั น้ี 1. เป็นผอู้ ยใู่ นประเทศไทยในปีภาษนี นั้ และ 2. ไดน้ าเงนิ ไดน้ นั้ เขา้ มาในประเทศในปีภาษนี ัน้ ดว้ ย

บคุ คลท่ีไดร้ บั ยกเวน้ ภาษีเงินไดบ้ คุ คลธรรมดา บคุ คลท่ีได้รบั ยกเว้นภาษีเงินได้บคุ คลธรรมดาตาม กฎหมายดงั ต่อไปนี้ 1. บคุ คลตาม พ.ร.ฎ. (ฉบบั ที่ 9) พ.ศ. 2499 2. บคุ คลตาม พ.ร.ฎ. (ฉบบั ที่ 10) พ.ศ. 2500 3. บคุ คลตาม พ.ร.ฎ. (ฉบบั ท่ี 18) พ.ศ. 2505 4. บคุ คลตามประกาศคณะปฏิวตั ิฉบบั ท่ี 17 พ.ศ.2515 5. บคุ คลตาม พ.ร.บ.ให้อานาจปฏิบตั ิเกี่ยวกบั ธนาคาร พฒั นาเอเชีย พ.ศ. 2509 6. บคุ คลตามคาสงั่ คณะปฏิวตั ิที่ 79/2515

เงินไดท้ ่ีไดร้ บั ยกเวน้ ภาษีเงินไดบ้ คุ คลธรรมดา เงิ นได้ท่ีสาคัญๆ ที่ได้รับยกเว้นเงิ นได้พึง ประเมิ นตามท่ี กาหนดไว้โดยมาตรา 42 และ กฎกระทรวงท่ีออกมาตรานี้ เชน่ 1. คา่ เบย้ี เลย้ี ง หรอื คา่ พาหนะ 2. คา่ เบย้ี ประชุม คา่ สอน ทท่ี างราชการจา่ ยให้ 3. ดอกเบย้ี 4. การขายอสงั หารมิ ทรพั ยห์ รอื สงั หารมิ ทรพั ยม์ รดก 5. เงนิ ทไ่ี ดร้ บั จากการอุปการะโดยหน้าท่ี หรอื จากมรดก หรอื จากการใหโ้ ดยเสน่หาเน่ืองในพธิ หี รอื โอกาส

เงินไดท้ ่ีไดร้ บั ยกเวน้ ภาษีเงินไดบ้ คุ คลธรรมดา (ต่อ) 6. เงินท่ีได้จากการประกันภัยหรือฌาปนกิจ สงเคราะห์ 7. รางวลั สลากกนิ แบ่งหรอื สลากออมสนิ ของรฐั บาล 8. คา่ รกั ษาพยาบาลทน่ี ายจา้ งจา่ ยให้ 9. เงนิ ไดข้ องชาวนาทไ่ี ดจ้ ากการขายขา้ ว 10. เงนิ ไดท้ ท่ี างราชการจา่ ยใหเ้ ป็นเงนิ คา่ เช่าบา้ น 11. ยกเวน้ ภาษีเงนิ ไดส้ าหรบั เงนิ ไดส้ ุทธจิ ากการ คานวณตามมาตรา 48(1) เฉพาะส่วนท่ไี ม่เกิน 150,000 บาท ในปีภาษนี นั้ (พ.ร.ฎ. ฉบบั ท่ี 470)

ประเภทของเงินไดพ้ ึงประเมิน และการหกั ค่าใชจ้ ่าย  เงนิ ไดต้ ามมาตรา 40(1) – (8) แหง่ ประมวลรษั ฎากร  หกั คา่ ใชจ้ า่ ยตามมาตรา 42 ทวิ – มาตรา 46 เงินได้พึงประเมินประเภทท่ี 1 1. เงนิ ไดเ้ น่ืองจากการจา้ งแรงงาน ม. 40(1) (ก) เงนิ เดอื น คา่ จา้ ง โบนสั บาเหน็จบานาญ (ข) เงนิ คา่ เชา่ บา้ นทไ่ี ดร้ บั จากนายจา้ ง (ค) เงนิ ทน่ี ายจา้ งจา่ ยชาระหน้ีให้ (ง) เงนิ ทรพั ยส์ นิ หรอื ประโยชน์ใดๆ ทไ่ี ด้ เน่ืองจากการจา้ งแรงงาน เชน่ คา่ อาหารกลางวนั

ประเภทของเงินไดพ้ ึงประเมิน และการหกั ค่าใชจ้ ่าย (ต่อ) เงินได้พึงประเมินประเภทท่ี 2 2. เงนิ ไดเ้ น่ืองจากหน้าทห่ี รอื ตาแหน่งงาน ม. 40(2) (ก) คา่ ธรรมเนียม คา่ นายหน้า (ข) เบย้ี ประชุม บาเหน็จ โบนสั (ค) คา่ เชา่ บา้ นทไ่ี ดร้ บั เน่ืองจากหน้าท่ี (ง) เงนิ ทผ่ี จู้ า่ ยเงนิ ไดจ้ ่ายชาระหน้ีใดๆ (ฉ) เงนิ ทรพั ยส์ นิ หรอื ประโยชน์ใดๆ ทไ่ี ด้ เน่ืองจากหน้าทห่ี รอื ตาแหน่งงานทท่ี า ไม่วา่ ชวั่ คราว หรอื เป็นการประจา

ประเภทของเงินไดพ้ ึงประเมิน และการหกั คา่ ใชจ้ ่าย (ต่อ) การหกั คา่ ใชจ้ า่ ยของเงนิ ไดพ้ งึ ประเมนิ ประเภทท่ี 1-2 กฎหมายใหห้ กั คา่ ใชจ้ ่ายเป็นการเหมาไดต้ าม เงอ่ื นไขทก่ี าหนด คอื ผมู้ ีเงินได้ สามีภรรยา หกั เป็นการเหมา ต่างฝา่ ยต่างหกั เป็น รอ้ ยละ 40 การเหมา รอ้ ยละ 40 แตร่ วมกนั ไมเ่ กนิ แต่ไมเ่ กนิ ฝา่ ยละ 60,000 บาท 60,000 บาท

ประเภทของเงินไดพ้ ึงประเมิน และการหกั คา่ ใชจ้ ่าย (ต่อ) เงินได้พึงประเมินประเภทที่ 3 3. เงนิ ไดส้ นิ ทรพั ยไ์ มม่ ตี วั ตน ม. 40(3) (ก) คา่ ลขิ สทิ ธิ ์ (ข) เงนิ ปี คา่ ก๊ดู วลิ ล์ หรอื สทิ ธอิ ยา่ งอ่นื (ค) เงนิ ทม่ี ลี กั ษณะเป็นรายปีอนั มาจาก พนิ ยั กรรม นิตกิ รรมอน่ื หรอื คาพพิ ากษาของศาล ข้อ(ก) หกั คา่ ใชจ้ า่ ยเหมาไดร้ อ้ ยละ 40 แตไ่ มเ่ กนิ 60,000 บาท ขอ้ (ข)-(ค) กฎหมายไมย่ อมใหห้ กั คา่ ใชจ้ า่ ยใดๆ ทงั้ สน้ิ

ประเภทของเงินไดพ้ ึงประเมิน และการหกั ค่าใชจ้ ่าย (ต่อ) เงินได้พึงประเมินประเภทที่ 4 4. เงนิ ไดจ้ ากดอกผลแหง่ เงนิ ลงทนุ ม. 40(4) (ก) ดอกเบย้ี (ข) เงนิ ปนั ผล สว่ นแบ่งกาไร การหกั ค่าใช้จ่ายกฎหมายไม่ยอมให้หกั ค่าใช้จ่ายใดๆ ทงั้ สิ้น

ประเภทของเงินไดพ้ ึงประเมิน และการหกั ค่าใชจ้ ่าย (ต่อ) เงินได้พึงประเมินประเภทที่ 5 5. เงนิ ไดจ้ ากคา่ เชา่ ทรพั ยส์ นิ ม. 40(5) (ก) บา้ น โรงเรอื น สงิ่ ปลกู สรา้ งอน่ื (ข) ทด่ี นิ ทใ่ี ชใ้ นการเกษตรกรรม (ค) ทด่ี นิ ทไ่ี มไ่ ดใ้ ชใ้ นการเกษตรกรรม ขอ้ (ก) หกั ค่าใช้จ่ายได้รอ้ ยละ 30 ยกเว้นการให้เช่าช่วง ข้อ (ข) หกั ค่าใช้จ่ายได้ร้อยละ 20 ยกเว้นการให้เช่าช่วง ข้อ (ค) หกั ค่าใช้จ่ายได้ร้อยละ 15 ยกเว้นการให้เช่าช่วง

ประเภทของเงินไดพ้ ึงประเมิน และการหกั คา่ ใชจ้ ่าย (ต่อ) เงินได้พึงประเมินประเภทท่ี 6 6. เงนิ ไดจ้ ากวชิ าชพี อสิ ระ ม. 40(6) (ก) การประกอบโรคศลิ ป (ข) กฎหมาย วศิ วกรรม สถาปตั ยกรรม บญั ชี ประณตี ศลิ ปกรรม และวชิ าชพี อน่ื ข้อ (ก) หกั ค่าใช้จ่ายเป็นการเหมาได้ร้อยละ 60 ข้อ (ข) หกั ค่าใช้จ่ายเป็นการเหมาได้รอ้ ยละ 30

ประเภทของเงินไดพ้ ึงประเมิน และการหกั คา่ ใชจ้ ่าย (ต่อ) เงินได้พึงประเมินประเภทท่ี 7 7. เงนิ ไดจ้ ากการรบั เหมาทผ่ี รู้ บั เหมาตอ้ งลงทนุ ดว้ ย การจดั หาสมั ภาระในสว่ นสาคญั นอกจากเครอ่ื งมอื ม. 40(7) การหกั ค่าใช้จ่ายหกั ได้ตามความจาเป็นและ สมควร หรือหกั ค่าใช้จ่ายเป็นการเหมาได้ใน อตั รารอ้ ยละ70

ประเภทของเงินไดพ้ ึงประเมิน และการหกั คา่ ใชจ้ ่าย (ต่อ) เงินได้พึงประเมินประเภทที่ 8 8. เงนิ ไดน้ อกเหนือจากทร่ี ะบไุ วใ้ นประเภทท่ี 1 - 7 ม. 40(8) การหกั ค่าใช้จ่ายหกั ได้ตามความจาเป็นและ สมควร หรอื หกั ค่าใช้จ่ายเป็นการเหมาได้ในอตั รา รอ้ ยละตามตารางท้ายมาตรานี้ เช่น เงินได้จากการเป็นนักแสดง (ก) ส่วนท่ีไม่เกิน 30,000 บาท หกั ได้รอ้ ยละ 60 (ข) ส่วนท่ีเกิน 30,000 บาท หกั ได้ร้อยละ 40 ซ่ึงรวมข้อ (ก) และ (ข) ต้อง ไมเ่ กิน 600,000 บาท

การหกั ลดหยอ่ น (มาตรา 47)  การหกั ลดหย่อนในกรณีทวั่ ไป (1) ผมู้ ีเงินได้ 30,000 บาท (2) สามีหรือภริยาของผมู้ ีเงินได้ 30,000 บาท (3) บตุ รชอบด้วยกฎหมาย หรอื บตุ รบญุ ธรรม 1. เกดิ กอ่ นหรอื ใน พ.ศ. 2522 คนละ 15,000 บาท 2. เกดิ หลงั พ.ศ. 2522 คนละ 15,000 บาทแต่รวมกนั ไมเ่ กนิ 3 คน ทงั้ น้ีหกั ไดเ้ ฉพาะบตุ รทม่ี อี ายุไมเ่ กนิ 25 ปีและ ยงั ศกึ ษาอยู่ในระดบั อุดมศกึ ษา แต่ถ้าศกึ ษาอยู่ในระดบั ตา่ กวา่ อุดมศกึ ษาในสถาบนั การศกึ ษาตามกฎหมาย หกั เพมิ่ ได้ อกี 2,000 บาท

การหกั ลดหยอ่ น (มาตรา 47) (ต่อ)  การหกั ลดหย่อนในกรณีทวั่ ไป (ต่อ) (4) เบี้ยประกนั ภยั หกั ได้ตามจานวนจ่ายจริงแต่ไม่เกิน 100,000 บาท แต่สามหี รอื ภรยิ าของผูม้ เี งนิ ได้ หกั ได้ 10,000 บาท (กรมธรรมต์ งั้ แต่ 10 ปีขน้ึ ไป) (5) เงินสะสมท่ีจ่ายเข้ากองทนุ สารองเลี้ยงชีพ หกั ไดต้ าม จานวนจา่ ยจรงิ แต่ไมเ่ กนิ 100,000 บาท (6) ดอกเบี้ยเงินก้ยู ืม หกั ไดต้ ามจานวนจ่ายจรงิ แต่ไม่เกนิ 100,000 บาท แต่สามหี รอื ภรยิ าของผู้มเี งนิ ได้ หกั ได้ 10,000 บาท (7) เงินสมทบที่จ่ายเข้ากองทุนประกนั สงั คม หกั ไดต้ าม จานวนทจ่ี า่ ยจรงิ

การหกั ลดหยอ่ น (มาตรา 47) (ต่อ)  การหกั ลดหย่อนในกรณีทวั่ ไป (ต่อ) (8) ค่าอปุ การะบิดามารดาของผมู้ ีเงินได้ หกั ไดค้ นละ 30,000 บาท ซง่ึ บดิ ามารดาตอ้ งมอี ายุ 60 ปีขน้ึ ไป (9) เงินบริจาค เม่อื หกั ลดหยอ่ นต่างๆ หมดแลว้ เหลอื เท่าใดให้หกั ลดหย่อนเงินบริจาคได้อีกแต่ต้องไม่เกิน รอ้ ยละ 10 ของเงนิ ไดห้ ลงั หกั คา่ ใชจ้ ่ายและค่าลดหยอ่ น ต่างๆ แลว้

การหกั ลดหยอ่ น (มาตรา 47) (ต่อ)  การหักลดหย่อนในกรณีสามีและภริยาต่างฝ่ าย ต่างมีเงินได้ ให้นารวมกัน หรือแยกกันหักค่าลดหย่อนได้ตาม กฎเกณฑ์ เงอ่ื นไข และวธิ กี ารทก่ี าหนด  การหกั ลดหย่อนในกรณีผมู้ ีเงินได้ถึงแก่ความตาย สามารถหกั ลดหยอ่ นไดเ้ สมอื นวา่ มชี วี ติ อยตู่ ลอดปีภาษที ่ี ถงึ แก่ความตาย

การหกั ลดหยอ่ น (มาตรา 47) (ต่อ)  การหกั ลดหย่อนในกรณีผ้มู ีเงินได้เป็ นกองมรดกท่ี ยงั ไม่ได้แบง่ ใหห้ กั คา่ ลดหยอ่ นได้ 30,000 บาท  การหกั ลดหย่อนในกรณีผมู้ ีเงินได้เป็ นห้างห้นุ ส่วน สามญั หรือคณะบคุ คลท่ีมิใช่นิติบคุ คล ใหห้ กั ลดหยอ่ นไดค้ นละ 30,000 บาทแต่รวมกนั ไมเ่ กนิ 60,000 บาท

บญั ชีอตั ราภาษีเงินไดบ้ คุ คลธรรมดา เงินได้สทุ ธิ ช่วงเงินได้ อตั ราภาษี ภาษีในแต่ละ สทุ ธิ (%) ขนั้ เงินได้ 0 – 100,000 100,000 5 5,000 100,000 – 400,000 10 40,000 500,000 500,000 20 100,000 3,000,000 30 900,000 500,000 – 37 1,000,000 1,000,000 – 4,000,000 4,000,000 ขน้ึ ไป

กาหนดเวลาการยนื่ แบบแสดงรายการ กาหนดการย่นื แบบแสดงรายการเก่ยี วกบั เงนิ ได้ พงึ ประเมนิ นนั้ มี 2 ระยะ คอื  เงนิ ไดพ้ งึ ประเมนิ ประเภทท่ี 5, 6, 7, หรอื 8 (ไมว่ า่ จะมีเงนิ ได้ประเภทอืน่ รวมอยู่ก็ตาม) ย่นื ภายใน เดอื นกนั ยายนของปีภาษีนัน้ “ภาษีเงินได้บุคคล ธรรมดาครึ่งปี ”  เงนิ ไดพ้ งึ ประเมนิ ต่างๆ ทไ่ี ดร้ บั ระหวา่ งปีภาษี ย่นื ภายในเดือนมีนาคมของปีถัดไป “ภาษีเงินได้ บคุ คลธรรมดาสิ้นปี ”

แบบแสดงรายการท่ีใชต้ ามกฎหมาย ช่ือแบบ ใช้ย่ืนกรณี กาหนดเวลายื่น ภ.ง.ด. 90 มเี งนิ ไดพ้ งึ ประเมนิ ทุก ม.ค. – ม.ี ค. ของปี ประเภท ถดั ไป ภ.ง.ด. 91 มเี งนิ ไดพ้ งึ ประเมนิ ม.ค. – ม.ี ค. ของปี ประเภทท่ี 1 อยา่ งเดยี ว ถดั ไป ภ.ง.ด. 93 มเี งนิ ไดข้ อชาระภาษี กอ่ นถงึ กาหนดเวลา ล่วงหน้า การยน่ื แบบปกติ ภ.ง.ด. 94 ยน่ื ครง่ึ ปีสาหรบั ผมู้ เี งนิ ก.ค. – ก.ย. ของปี ไดป้ ระเภทท่ี 5 - 8 ภาษนี นั้