บทที่1บทนำ

การอธิบายปรากฏการณ์ธรรมชาติ เนือหาบทที 1 ฟิ สิกส์ ฟิ สิกส์ ปริมาณกายภาพและหน่วย บทที 1 บทนํา การทดลองในวชิ าฟิ สิกส์ 5 ความไม่แน่นอนในการวดั ครูวรรLณOนภGา Oจาํ เนียรพชื 6 เลขนัยสําคญั 7 การบันทกึ ผลการคาํ นวณ การอธบิ ายปรากฏการณ์ธรรมชาติ 8 การวเิ คราะห์ผลการทดลอง ศึกษาหนังสือหน้า 1 - 4 แล้วสรุปลงในสมุดให้เรียนร้อย ปริมาณกายภาพและหน่วย การค้นคว้าหาความรู้ทางฟิ สิกส์ ปริมาณกายภาพเป็ นปริมาณทสี ามารถวดั ได้ด้วยเครืองมือโดยตรงหรือโดยอ้อม เป็ นปริมาณทมี คี วามหมายเฉพาะเจาะจงอย่างใดอย่างหนงึ เช่น หนังสือหน้า 5 แล้วสรุปลงในสมดุ ให้เรียนร้อย  ปริมาตร  มวล  นาํ หนัก  แรง  ความเร็ว  ความดัน  กระแสไฟฟ้า  ความต่างศักย์  อุณหภูมิ ปริมาณกายภาพและหน่วย ปริมาณกายภาพและหน่วย ปริมาณกายภาพเป็ นปริมาณทสี ามารถวดั ได้ด้วยเครืองมือโดยตรงหรือโดยอ้อม ปริมาณกายภาพเป็ นปริมาณทสี ามารถวดั ได้ด้วยเครืองมือโดยตรงหรือโดยอ้อม เป็ นปริมาณทมี คี วามหมายเฉพาะเจาะจงอย่างใดอย่างหนงึ เช่น เป็ นปริมาณทมี คี วามหมายเฉพาะเจาะจงอย่างใดอย่างหนงึ เช่น  ปริมาตร  ปริมาตร o นําหนักของวัตถุไม่ได้มีค่าคงทีเสมอไป ขึนอยู่กับว่าวัตถุนันอย่ทู ีไหน  มวล มวล เป็ นคุณสมบตั ิหนึงของวตั ถุ ทบี ่งบอกปริมาณ  มวล เนืองมาจากว่าค่า g มคี ่าแตกต่างกนั ไปแล้วแต่สถานที  นาํ หนกั  นาํ หนัก  แรง ของสสารทวี ตั ถุนนั มี ดาวเสแารง gS=11.2 m/s2 ดวงจนั ทร gM=1.554 m/s2 โลก gE=9.8 m/s2 นา้ํ หนคกั ววตัามถุเเมรื่อ็วอยบู นดาวเสาร นาํ้ หนกั วัตถเุ มอ่ื อยูบ นดวงจันทร นํา้ หนกั วัตถเุ ม่ืออยูบนโลก  ความเร็ว m1= m2= m3 WS =ค1ว1า.2มNดนั WS = 1.554 N WS = 9.8 N  ความดัน  กระแสไฟฟ้า  กระแสไฟฟ้า  ความต่างศักย์  ความต่างศักย์  อุณหภูมิ  อุณหภูมิ มวลของวตั ถหุ นง่ึ ๆ มคี า คงทเ่ี สมอไมว า มวลน้ีจะอยูที่ใดในจกั รวาล เพราะ มวลขนึ้ อยูกับมวลของอะตอมและโมเลกลุ ของวตั ถุ เมอ่ื วัตถุ มวล(Mass : m) คา 1 kg อยู ณ สถานท่ีตางๆ กัน 1

ปริมาณกายภาพและหน่วย ปริมาณกายภาพและหน่วย ปริมาณกายภาพเป็ นปริมาณทสี ามารถวดั ได้ด้วยเครืองมือโดยตรงหรือโดยอ้อม ปริมาณกายภาพเป็ นปริมาณทสี ามารถวดั ได้ด้วยเครืองมือโดยตรงหรือโดยอ้อม เป็ นปริมาณทมี คี วามหมายเฉพาะเจาะจงอย่างใดอย่างหนงึ เช่น เป็ นปริมาณทมี คี วามหมายเฉพาะเจาะจงอย่างใดอย่างหนงึ เช่น  ปริมาตร  ปริมาตร  มวล แรง (force) หมายถึง ปริมาณทีกระทําต่อวัตถุ  มวล  นาํ หนกั แล้วทําให้วัตถุเปลียนแปลงจากสภาพเดิม แรงนีอาจจะ  นาํ หนัก ความเร็ว คือ ระยะทางทเี ปลียนไปในหนึงหน่วยเวลาเป็ น  แรง สัมผัสกับวัตถุหรือไม่สัมผัสกับวตั ถุก็ได้ แรงดึง แรงผลัก  แรง ปริมาณเวกเตอร์  ความเร็ว และแรงยก  ความเร็ว  ความดัน  ความดนั  กระแสไฟฟ้า  กระแสไฟฟ้า  ความต่างศักย์  ความต่างศักย์  อุณหภูมิ  อุณหภูมิ ปริมาณกายภาพและหน่วย ปริมาณกายภาพและหน่วย ปริมาณกายภาพเป็ นปริมาณทสี ามารถวดั ได้ด้วยเครืองมือโดยตรงหรือโดยอ้อม ปริมาณกายภาพเป็ นปริมาณทสี ามารถวดั ได้ด้วยเครืองมือโดยตรงหรือโดยอ้อม เป็ นปริมาณทมี คี วามหมายเฉพาะเจาะจงอย่างใดอย่างหนงึ เช่น เป็ นปริมาณทมี คี วามหมายเฉพาะเจาะจงอย่างใดอย่างหนงึ เช่น  ปริมาตร  ปริมาตร  มวล ความดนั (อังกฤษ: pressure; สัญลกั ษณ์ p หรือ P) เป็ น  มวล กระแสไฟฟ้า (องั กฤษ: Electric current) คือการไหลของ  นาํ หนัก ปริมาณชนดิ หนงึ ในทางฟิ สิกส์ หมายถงึ อัตราส่วนระหว่างแรง  นาํ หนกั ประจไุ ฟฟ้า ในวงจรไฟฟ้า ประจนุ ีมกั จะถูกนาํ พาไป  แรง ทกี ระทาํ ตังฉากซึงทาํ โดยของแข็ง ของเหลว หรือแก๊ส ต่อพืนที  แรง อเิ ล็กตรอน ทเี คลือนทใี นประจุยังสามารถถูกนําพาโดย  ความเร็ว ของสารใด ๆ  ความเร็ว ไอออน ได้เช่นกนั ในสาร อเิ ลก็ โทรไลต์ หรือโดยทงั ไอออน  ความดัน และอเิ ล็กตรอนเช่นใน พลาสมา  ความดนั  กระแสไฟฟ้า  กระแสไฟฟ้า  ความต่างศักย์  ความต่างศักย์  อุณหภูมิ  อุณหภูมิ ปริมาณกายภาพและหน่วย ปริมาณกายภาพและหน่วย ปริมาณกายภาพเป็ นปริมาณทสี ามารถวดั ได้ด้วยเครืองมือโดยตรงหรือโดยอ้อม ปริมาณกายภาพเป็ นปริมาณทสี ามารถวดั ได้ด้วยเครืองมือโดยตรงหรือโดยอ้อม เป็ นปริมาณทมี คี วามหมายเฉพาะเจาะจงอย่างใดอย่างหนงึ เช่น เป็ นปริมาณทมี คี วามหมายเฉพาะเจาะจงอย่างใดอย่างหนงึ เช่น  ปริมาตร  ปริมาตร  มวล ความต่างศักย์ไฟฟ้า คือ ความแตกต่างของ  มวล อุณหภูมิ คือ ตวั เลขทบี อกว่า ณ. จดุ ๆนันมคี วาม  นาํ หนกั พลงั งานไฟฟ้าระหว่างจดุ สองจดุ ซึงทาํ ให้เกิด  นาํ หนกั ร้อน หรือเยน็ มากน้อยแค่ไหน ซึงเครืองมือทใี ช้วดั  แรง กระแสไฟฟ้าขนึ โดยกระแสไฟฟ้าจะไหลจากจุด  แรง อุณหภูมิ คือ เทอร์โมมิเตอร์ (Thermometer) โดยที  ความเร็ว ทมี รี ะดบั พลงั งานไฟฟ้าสูง (ศักย์ไฟฟ้าสูง) ไปยงั  ความเร็ว เทอร์โมมเิ ตอร์มหี ลากหลายแบบ แต่ละแบบก็จะ  ความดนั จดุ ทมี รี ะดบั พลงั งานไฟฟ้าตาํ กว่า (ศักย์ไฟฟ้าตาํ )  ความดัน เหมาะสมขนึ กบั ลกั ษณะงานต่างๆกนั ไป  กระแสไฟฟ้า และจะหยุดไหลเมือศักย์ไฟฟ้าทงั สองจดุ เท่ากัน  กระแสไฟฟ้า  ความต่างศักย์  ความต่างศักย์  อุณหภูมิ  อุณหภูมิ 2

ปริมาณกายภาพและหน่วย ปริมาณกายภาพและหน่วย  หน่วย ฐาน (base unit) ระบบหน่วยระหว่างชาติ หน่วยฐานเป็ นหน่วยหลักของหน่วยเอสไอ มที งั หมด 7 หน่วย ดงั ตาราง 1.1 ปริมาณฐาน สัญลกั ษณ์ของ ชือหน่วย สัญลักษณ์ของ ปริมาณเหล่านจี ะต้องมหี น่วยกาํ กับจงึ จะมคี วามหมายชัดเจน เช่น ปริมาตร มี (Base quantities) ปริมาณ Unit หน่วย หน่วย ลูกบาศก์เซนติเมตร ลูกบาศก์เมตรหรือลูกบาศก์ฟุต และยังมี ลติ ร ถงั แกลลอน Symbol อีกด้วย ซึงรวมแล้วมหี น่วยได้หลายอย่าง แต่ทนี ยิ มใช้กนั ในทตี ่างๆ เพือให้การใช้หน่วย ความยาว (lengh) S,d,l เมตร (metre) เป็ นมาตรฐานเดียวกันทวั โลกโดยเฉพาะในวงการวทิ ยาศาสตร์ องค์กรระหว่างชาตเิ พือการ มวล (mass) m กิโลกรัม (kilogram) m มาตรฐาน จงึ ได้กาํ หนดระบบหน่วยมาตรฐาน ทเี รียกว่า ระบบหน่วยระหว่างชาติ หรือ เวลา (time) t วินาที (second) kg ระบบเอสไอ (SI) ให้ทกุ ประเทศใช้เป็ นมาตรฐานเดยี วกัน กระแสไฟฟ้า (Electric current) I แอมแปร์ (Ampere) s อุณหภูมิอณุ หพลวัติ T,t เคลวนิ (Kelvin) A  ระบบเอสไอประกอบด้วย (temperature) n โมล (Mole) K ปริมาณของสาร (Amount of I แคนเดลา (candela) mol 1. หน่วยฐาน 2. หน่วยอนุพนั ธ์ substance) cd ความเข้ มของการส่ องสว่าง (Luminous intensity) ปริมาณกายภาพและหน่วย ปริมาณกายภาพและหน่วย  หน่วยอนุพันธ์ (Derived units) เป็ นหน่วยซึงประกอบด้วยหน่วยฐานหลายหน่วยมา  หน่วยอนุพนั ธ์ (Derived units) เป็ นหน่วยซึงประกอบด้วยหน่วยฐานหลาย เกยี วข้องกนั ในลักษณะการคูณหรือหารกนั หน่วยมาเกียวข้องกนั ในลกั ษณะการคูณหรือหารกัน เช่น หน่วยอนุพันธ์เป็ นหน่วยทสี ร้างจากหน่วยฐาน เช่น  อัตราเร็ว (m/s)  หน่วยของ “แรง” ให้ชือว่า นิวตัน (newton, N) ซึงเป็ นชือทตี งั ขนึ เพือเป็ นเกียรตกิ ับ  แรงหรือ N (kg.m/s2 )  J = (N.m) หรือ (kg.m2/s2) เซอร์ ไอแซก นิวตนั โดยสัญลกั ษณ์ย่อจะใช้พิมพ์ใหญ่ คือ N หน่วยของนวิ ตันจะ  พืนที (A) = ความยาว x ความยาว = เมตร x เมตร = ตารางเมตร (m2)  ปริมาตร (V) = ความยาว x ความยาว x ความยาว เทยี บกบั กิโลกรัม เมตรต่อวนิ าท2ี หรือ (kg.m/s2 ) = ความยาว x พืนที = ลูกบาศก์เมตร (m3)  ความเร็ว (v) = ความยาว/เวลา = เมตร/วนิ าที (m/s) หน่วยอนุพันธ์เป็ นหน่วยทสี ร้างจากหน่วยฐาน เช่น  หน่วยของ “พลังงาน” ให้ชือว่า จลู (joule, J) ซึงหน่วยจลู เทยี บกบั นิวตัน เมตร (N.m) หรือ (kg.m2/s2) ปริมาณกายภาพและหน่วย ปริมาณกายภาพและหน่วย  หน่วยอนุพนั ธ์ (Derived units) เป็ นหน่วยซึงประกอบด้วยหน่วยฐานหลาย  คาํ อุปสรรค (Prefixes) / คาํ นําหน้าหน่วย หน่วยมาเกียวข้องกนั ในลักษณะการคูณหรือหารกัน คาํ อุปสรรคเป็ นเลข 10 ±n ทใี ช้คูณหน้าหน่วย (ตัวพหุคูณ) เพือทจี ะทาํ ให้หน่วยนันใหญ่ ขนึ หรือเล็กลง ปริมาณ Quantity ชือหน่วย Unit สัญลักษณ์ Symbol ชือ ตวั พหุคูณ สัญลกั ษณ์ ชือ ตวั พหุคูณ สัญลกั ษณ์ ความเร็ว (Velocity) เมตร/วนิ าที m/s เทระ 1012 T พิโก 10-12 p ความเร่ง (Acceleration) เมตร/วนิ าที2 m/s2 จกิ ะ 109 G นาโน 10-9 n แรง (Force) N งาน (Work) นิวตนั J เมกะ 106 M ไมโคร 10-6 µ กาํ ลงั (power) จูล W กิโล 103 k มลิ ลิ 10-3 m วตั ต์ เฮคโต 102 h เซนติ 10-2 c เดคา 101 da เดซิ 10-1 d เอกซะ 1018 E อัตโต 10-18 a 3

ปริมาณกายภาพและหน่วย ปริมาณกายภาพและหน่วย  คาํ อุปสรรค (Prefixes) / คาํ นําหน้าหน่วย สูตร การแปลงหน่ วย = หน่วยทีโจทยก์ าํ หนดให้ คาํ อุปสรรคเป็ นเลข 10 ±n ทใี ช้คูณหน้าหน่วย (ตัวพหุคูณ) เพือทจี ะทาํ ให้หน่วยนนั ใหญ่ หน่วยทีโจทยถ์ าม ขนึ หรือเลก็ ลง ตวั อย่าง 1 จงเปลยี น 4200 เมตร ให้มีหน่วยเป็ นไมโครเมตร โดยใช้ตัวพหุคูณ หลักการเปลียนหน่วยในระบบเอสไอ ให้นกั เรียนนําเลข 10 x ไปคูณกบั วธิ ีทาํ 4200 m (หารดว้ ย 10–6 เพิมเขา้ ไป ) หน่วยเดมิ ทกี ําหนดมา โดยที x คือ ผลต่างของเลขชีกําลังของอุปสรรคตัวแรกกบั ตวั สุดท้าย ตามหลักการของเลขพชี คณติ = 4200 m µm เช่น ต้องการเปลยี น 60 กโิ ลเมตร (km) ให้เป็ นหน่วยนาโนเมตร (nm) = = 4.20 x 103 x 106 จะพบว่าเลขชีกาํ ลังของตวั k คือ 3 ส่วนเลขชีกาํ ลังของตวั n คือ - 9 = 4.20 x 109 µm ดังนัน x ในทนี กี ค็ ือ 3-(-9) = 3 + 9 = 12 แสดงว่า 60 km จงึ มคี ่าเท่ากับ 60 x 10 12 nm ดงั นนั 4200 เมตร มีค่าเท่ากบั 4.20 x 109 ไมโครเมตร เพิมเตมิ ในการเขียนคาํ อุปสรรค ห้ามเขยี นคาํ อุปสรรคซ้อนกัน เช่น ไมโครนาโนวนิ าที ปริมาณกายภาพและหน่วย ปริมาณกายภาพและหน่วย ตัวอย่าง 2 จงเปลยี น 720 ไมโครกรัม ให้มหี น่วยเป็ นกรัม โดยใช้ตัวพหุคูณ ตวั อยา่ ง 3 จงเปลียน 8.25 กิโลเมตร ใหม้ ีหน่วยเป็นเมตร โดยใชต้ วั พหุคูณ วธิ ีทาํ 8.25 km m ( เปลียน k เป็ น 103 ไดโ้ ดยตรง เพราะมคี ่าเท่ากนั ) วธิ ีทาํ 720 µg g ( เปลียน µ เป็ น 10–6 ได้โดยตรง เพราะมคี ่าเท่ากัน ) = 8.25 x 103 m = 720 x 10–6 g = 8250 m ดงั นนั 8.25 กิโลเมตร มคี ่าเท่ากบั 8250 เมตร = 7.20 x 10+2 x 10–6 g = 7.20 x 10–4 g ดงั นัน 720 ไมโครกรัม มคี ่าเท่ากับ 7.20 x 10–4 กรัม ปริมาณกายภาพและหน่วย ปริมาณกายภาพและหน่วย แบบฝึ กหัดที 1.1 รัศมนี ิวเคลียสของทองมคี ่าประมาณ 7 x 10-15เมตร จงแปลงรัศมี 1.4) จงเปลยี นตวั เลขต่อไปนี เพอื ให้สอดคล้องกบั หน่วยทกี าํ หนดให้ นวิ เคลยี สของทองคาํ ให้เป็ นหน่วยต่อไปนี 7.91 x 10-8 kg = ____________________ µ g  ก. นาโนเมตร  ข. ไมโครเมตร ………………………………………………………………………………  ค. พโิ กเมตร ……………………………………………………………………………… แบบฝึ กหัดที 1.2 จงเปลยี น 4.58 x 109 เมตร ให้เป็ นหน่วยต่อไปนี ………………………………………………………………………………  ก. มลิ ลิเมตร ………………………………………………………………………………  ข. เมกะเมตร 1.5) จงเปลยี นตัวเลขต่อไปนี เพอื ให้สอดคล้องกบั หน่วยทกี าํ หนดให้  ค. เซนติเมตร แบบฝึ กหัดที 1.3 จงเปลยี น 9.28 x 109 กรัม ให้เป็ นหน่วยต่อไปนี 8.35 x 10-11 Tm = ____________________ nm  ก. นาโนกรัม ………………………………………………………………………………  ข. จกิ กะกรัม ………………………………………………………………………………  ค. ไมโครกรัม ……………………………………L…O…G…O………………………………… ……………………………………………………………………………… 4

ปริมาณกายภาพและหน่วย 5 ความไม่แน่นอนในการวัด 1.6) จงแปลงจาก 108 กโิ ลเมตรต่อชัวโมง ให้เป็ นหน่วย เมตรต่อวินาที ไม้บรรทัด ตลบั เมตร ……………………………………………………………………………… ไมโครมิเตอร์ เวอร์เนียแคลลเิ ปิ ร์ส ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… 1.7) จงแปลงจาก 10 เมตรต่อวนิ าที ให้เป็ นหน่วย กโิ ลเมตรต่อชัวโมง ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………L…O…G…O………………………………… 5 ความไม่แน่นอนในการวดั พจิ ารณาต่อไปนี 5 ความไม่แน่นอนในการวดั  การวดั ปริมาณต่างๆ ด้วยเครืองมือวดั ย่อมมคี วามแม่นยาํ อยู่ในช่วงจาํ กดั เพราะไม่มี ความละเอียดของสเกล = 1 cm เครืองวดั ใดทสี ามารถวดั ได้ทุกช่วง เช่น การวดั ความยาว ความละเอียดในการวดั = 0.1 cm ความละเอยี ดของสเกล = 0.1 cm  ถ้าต้องการวดั ความยาวดนิ สอควรใช้ไม้บรรทดั วดั จงึ จะเหมาะสม ความละเอยี ดในการวดั = 0.01 cm  แต่ถ้าต้องการวดั ความกว้างของสนามฟุตบอลควรใช้ตลับเมตร เพราะถ้าใช้ไม้ ความละเอยี ดของสเกล = 0.01 cm ความละเอยี ดในการวดั = 0.001 cm บรรทดั อาจคลาดเคลือนมาก  ถ้าสิงทตี ้องการวดั มคี วามยาวมากๆ อย่างเช่น ระยะทางระหว่างจงั หวดั การใช้ตลับ เมตรวดั ระยะนนั เป็ นการใช้เครืองมือไม่เหมาะสม จงึ ต้องหาวธิ ีอืนในการวดั  และถ้าวดั ความยาวทสี ันมากๆ เช่น - ความหนาของเหรียญบาท - ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางของเส้นลวด ควรใช้ไมโครมเิ ตอร์ หรือเวอร์เนียแคลลเิ ปิ ร์ส 5 ความไม่แน่นอนในการวดั 5 ความไม่แน่นอนในการวัด 1. เครืองมือวดั ดงั รูป มคี วามละเอียดของช่องสเกล และความละเอียดของการวดั เป็ นเท่าใด  ดงั นนั ในการวดั แต่ละครังควรเลือกใช้เครืองมือให้เหมาะสมกับสิงทตี ้องการ ในหน่วย cm วดั เพือให้ค่าทไี ด้จากการวดั มคี วามคลาดเคลือนจากค่าจริงน้อยทสี ุด ก. 1 cm และ 0.1 cm ข. 0.1 cm และ 1 cm ค. 0.1 cm และ 0.01 cm ง. 0.01 cm และ 0.1 cm โดยจะขึนอยู่กับ 1. เครืองมือ 2. เครืองมือวดั ดังรูป มคี วามละเอียดของช่องสเกล และความละเอียดของการวดั เป็ น 2. วธิ ีทใี ช้วดั เท่าใด ในหน่วย cm 3. ความสามารถของผู้วดั 4. ประสบการณ์ของผู้วดั 5

6 เลขนยั สําคัญ หลกั ในการนับจาํ นวนตวั ของเลขนัยสําคญั 6 เลขนัยสําคัญ หลกั การอ่านค่าทไี ด้จากวดั โดยทวั ไปนนั ให้อ่านค่าทปี รากฏบนสเกลแล้วสามารถเดาค่า 1) เลขทีไม่ใช่เลข 0 ทกุ ตวั ถือเป็ นเลขนัยสําคญั ได้แก่ 1,2,3,4,5,6,7,8,9 เช่น 2 มีเลขนยั สาํ คญั 1 ตาํ แหน่ง ทศนิยมต่อได้อกี 1 ตาํ แหน่ง เช่นในรูป การอ่านขนาดความยาวของดินสอในรูปนี 123 มีเลขนยั สาํ คญั 3 ตาํ แหน่ง ต้องอ่านค่าทมี อี ยู่แล้วบนสเกลคือ 1.8 cm 9845 มีเลขนยั สาํ คญั 4 ตาํ แหน่ง แล้วเดาทศนิยมต่อได้อกี 1 ตําแหน่ง ซึง 91246845 มีเลขนยั สาํ คญั 8 ตาํ แหน่ง มคี ่าประมาณ 0.05 cm รวมแล้วความยาว ดินสอแท่งนีควรอ่านค่าเป็ น 1.85 cm ( 1.8 มอี ยู่แล้วบนสเกล 0.05 ได้มาจากการคาดเดา ) 2) เลข 0 ทีอยู่หน้าจาํ นวนทังหมด ไม่ถือเป็ นเลขนัยสําคัญ เช่น 0.00046 มีเลขนยั สาํ คญั 2 ตวั คือ 4 และ 6 เท่านนั เลขนัยสําคัญ คือ เลขทไี ด้จากการอ่านค่าในการวดั 0.2 มีเลขนยั สาํ คญั 1 ตาํ แหน่ง คือ เลขทแี น่นอน (เลขทอี ยู่บนสเกล) และเลขทไี ม่แน่นอน (เลขทไี ด้จากการคาดเดา 1 ตัว) 0.38 มีเลขนยั สาํ คญั 2 ตาํ แหน่ง 0.06 มีเลขนยั สาํ คญั 1 ตาํ แหน่ง 0.005 มีเลขนยั สาํ คญั 1 ตาํ แหน่ง หลกั ในการนับจํานวนตวั ของเลขนัยสําคัญ 6 เลขนยั สําคญั หลกั ในการนับจํานวนตวั ของเลขนัยสําคญั 6 เลขนัยสําคญั 3) เลข 0 ทีอยู่ระหว่างตัวเลขอืนให้นับทุกตวั ถือเป็ นเลขนัยสําคัญ 5) ถ้าเขยี นจาํ นวนในรูป a x 10n ให้นบั จาํ นวนเลขนยั สําคญั ของ a เท่านันเป็ นคาํ ตอบ เช่น 7.03 มีเลขนยั สาํ คญั 3 ตาํ แหน่ง คือ 7 , 0 และ 3 เช่น 5.23 x 109 มีเลขนยั สาํ คญั 3 ตวั คือ 5 , 2 และ 3 เท่านนั 3.60 x 104 มีเลขนยั สาํ คญั 3 ตวั 1205 มีเลขนยั สาํ คญั 4 ตาํ แหน่ง 2.5 x 103 มีเลขนยั สาํ คญั 2 ตวั 3002 มีเลขนยั สาํ คญั 4 ตาํ แหน่ง 0.8 x 103 มีเลขนยั สาํ คญั 1 ตวั 1.02 มีเลขนยั สาํ คญั 3 ตาํ แหน่ง 1.0002 มีเลขนยั สาํ คญั 5 ตาํ แหน่ง 4) เลข 0 ทีอย่หู ลงั ตวั เลขอนื ให้นับทุกตวั ถือเป็ นเลขนัยสําคญั เช่น 8.000 มีเลขนยั สาํ คญั 4 ตวั คือ 8 , 0 , 0 และ 0 2.0 มีเลขนยั สาํ คญั 2 ตาํ แหน่ง 20.0 มีเลขนยั สาํ คญั 3 ตาํ แหน่ง 2.20 มีเลขนยั สาํ คญั 3 ตาํ แหน่ง 0.00020 มีเลขนยั สาํ คญั 2 ตาํ แหน่ง หลกั ในการนับจํานวนตัวของเลขนัยสําคญั 6 เลขนัยสําคัญ หลกั ในการนับจํานวนตวั ของเลขนัยสําคญั 6 เลขนยั สําคญั 1. นักเรียนคนหนงึ บันทกึ ตวั เลขจากการทดลองเป็ น 0.0413 กโิ ลกรัม , 5.33 x 10–42 4. จงบอกจํานวนเลขนัยสําคญั ในข้อต่อไปนีให้ถูกต้อง เมตร , 36.4 เซนตเิ มตร และ 2.00 วนิ าที จาํ นวนเหล่านมี เี ลขนยั สําคญั กตี วั 1). 123.5 เมตร มเี ลขนยั สาํ คญั ___________________ตาํ แหน่ง 2). 2.7 x 10-5 kg มเี ลขนยั สาํ คญั __________________ ตาํ แหน่ง 1. 1 ตวั 2. 2 ตวั 3. 3 ตวั 4. 4 ตวั 3). 4.1 x 10-6 V มีเลขนยั สาํ คญั ___________________ตาํ แหน่ง 4). 4.0 A มเี ลขนยั สาํ คญั ________________________ตาํ แหน่ง 2. ระยะทางจากกรุงเทพถงึ นราธิวาสเป็ น 1150 กโิ ลเมตร ท่านคดิ ว่า 1150 มเี ลข 5). 5.70 x 103 kHz มเี ลขนยั สาํ คญั ________________ตาํ แหน่ง นยั สําคญั กีตวั 6). 0.25 mm มเี ลขนยั สาํ คญั ____________________ ตาํ แหน่ง 7). 0.00013 เมตร มีเลขนยั สาํ คญั _________________ตาํ แหน่ง 1. 1 ตัว 2. 2 ตัว 3. 3 ตัว 4. 4 ตัว 8). 1.3 x 10-4 เมตร มีเลขนยั สาํ คญั ________________ตาํ แหน่ง 9). 1.002 nm มเี ลขนยั สาํ คญั ____________________ ตาํ แหน่ง 3. จงเรียงลําดับเลขนยั สําคญั ต่อจากนีจากมากไปน้อย 0.05 , 0.70 , 0.145 , 0.1025 10). 0.105 x 10-7 km มีเลขนยั สาํ คญั ______________ตาํ แหน่ง ก. 0.05 , 0.70 , 0.145 , 0.1025 ข. 0.70 , 0.145 , 0.1025 , 0.05 ค. 0.1025 , 0.145 , 0.70 , 0.05 ง. 0.145 , 0.1025 , 0.05 , 0.70 6

หลกั ในการนับจํานวนตัวของเลขนัยสําคัญ 6 เลขนัยสําคัญ  การบวก และลบ เลขนัยสําคัญ 6 เลขนยั สําคญั 5. ข้อใดต่อไปนีมเี ลขนยั สําคญั 4 ตัวทงั หมด วิธกี าร “ ให้คดิ เลข “บวก” หรือ “ลบ” ตามปกติ ก. 1010, 04.00, 50.12 ข. 1 x 103, 2.582, -1.000 แต่ผลลัพธ์ทไี ด้ต้องมตี าํ แหน่งทศนยิ ม เท่ากบั ตําแหน่งทศนยิ มของจาํ นวนในโจทย์ ค. 1.010, 0.1000, 12.00 x 102 ทนี ้อยทสี ุด ” ง. 014.0, 123.0, 4890  ตวั อย่าง เชน่ 4.187 + 3.4 - 2.32 = ? 6. จากรูปทกี ําหนดให้ ความยาวทอี ่านได้ควรเป็ นข้อใด 4.187 มที ศนยิ ม 3 ตาํ แหน่ง + 3.4 มที ศนยิ ม 1 ตาํ แหน่ง = 7. 5 8 7 – 2 . 32 มที ศนิยม 2 ตาํ แหน่ง = 5 . 2 6 7 ~ 5.3 เนืองจาก 3.4 ในโจทย์ มตี ําแหน่งทศนิยมน้อยทสี ุดคือ 1 ตําแหน่ง ดงั นันคาํ ตอบต้องมี 1. 2 cm 2. 2.4 cm 3. 2.45 cm 4. 2.455 cm ทศนยิ ม 1 ตาํ แหน่งด้วย จงึ ต้องตอบ 5.3 เท่านนั 6 เลขนัยสําคัญ หลกั ในการนับจาํ นวนตัวของเลขนัยสําคัญ 6 เลขนยั สําคัญ ตัวอย่างที 1.1 มวลของภาชนะใบหนงึ มคี ่า 75.1 กรัม เมือใส่ทรายลงไปจาํ นวนหนงึ 1. จงตอบคาํ ถามต่อไปนี แล้วนําไปชังอย่างละเอียดได้ค่า 80.25 กรัม ทรายทเี ตมิ ลงไปมมี วลเท่าใด 1.1) 703.0 ซม. + 7.00 ซม. + 0.66 ซม.________________________________________ -วธิ ีทาํ เมือใส่ทรายลงไปในภาชนะใบหนงึ = 80.25 กรัม มีทศนิยม 2 ตําแหน่ง 1.2) 18.425 ม. + 7.21 ม. + 5.0 ม. ___________________________________________ มที ศนิยม 1 ตําแหน่ง มวลของภาชนะใบหนงึ มคี ่า = 75.1 กรัม 1.3) 0.0035 m + 0.097 m + 0.255 m _________________________________________ ทรายทเี ตมิ ลงไปมมี วล = 5.15 กรัม 1.4) 2.0 m + 0.632 m + 0.148 m ____________________________________________ ~ 5.2 กรัม มที ศนิยม 1 ตาํ แหน่ง 1.5) 7.26 m - 0.2 m = ________________________________m. **เนืองจากในโจทย์ มตี ําแหน่งทศนิยมน้อยทสี ุดคือ 1 ตาํ แหน่ง ดงั นันคาํ ตอบต้องมี 1.6) 562.4g - 16.8g = ________________________________g. ทศนิยม 1 ตาํ แหน่งด้วย จงึ ต้องตอบ 5.2 เท่านนั 1.7) 34.00 kg - 0.2 kg = ______________________________Kg. 1.8) 0.015 g - 1.5 g = ________________________________ g.  การคูณ และหาร เลขนัยสําคัญ 6 เลขนัยสําคญั 6 เลขนัยสําคญั วธิ กี าร ให้ “คูณ” หรือ “หาร” ตามปกติ ตวั อย่างที 1.2 ทองเหลืองแท่งหนึงมวล 26.5 กรัม มปี ริมาตร 3.0 ลูกบาศก์เซนตเิ มตร จงหาความหนาแน่นของทองเหลือง แต่ผลลัพธ์ทไี ด้ ต้องมจี าํ นวนเท่ากบั ตัวเลขนยั สําคญั ของโจทย์ทนี ้อยทสี ุด ” วธิ ีทาํ ความหนาแน่น = มวล ปริมาตร  ตัวอย่าง เชน่ 3.24 x 2.0 = ? มเี ลขนยั สําคญั 3 ตําแหน่ง ความหนาแน่น = . มเี ลขนัยสําคญั 3 ตัว 3 . 2 4 มเี ลขนยั สําคญั 2 ตําแหน่ง . มีเลขนัยสําคญั 2 ตัว 2 . 0 x ความหนาแน่น = 8.833 g/cm3 ~ 8.8 = 6.480 มเี ลขนยั สําคญั 4 ตาํ แหน่ง ~ 6 .5 **เนืองจากในโจทย์ มจี าํ นวนตวั เลขนัยสําคญั น้อยทสี ุด คือ 2 ตัว ดงั นันคาํ ตอบ จะต้องมี เนืองจาก 2.0 ในโจทย์ มจี าํ นวนตัวเลขนัยสําคญั น้อยทสี ุด คือ 2 ตวั เลขนยั สําคญั 2 ตัวด้วย ข้อนีจงึ ต้องตอบ 8.8 เท่านัน ดังนันคาํ ตอบ จะต้องมเี ลขนัยสําคญั 2 ตัวด้วย ข้อนจี งึ ต้องตอบ 6.5 เท่านัน 7

6 เลขนยั สําคญั 6 เลขนัยสําคัญ ตวั อย่างที 1.3 แผ่นโลหะรูปทรงกลม วดั เส้นผ่านศูนย์กลางได้ 13.12 เซนติเมตร จงหา หลกั ในการนับจํานวนตวั ของเลขนัยสําคัญ พืนทขี องโลหะ 2. จงตอบคาํ ถามต่อไปนี วธิ ีทาํ พืนทวี งกลม = ������������ 2.1) 2.21 m/s2 x 0.3 s = ____________________________ หน่วย ____________ 2.2) 72.4 m/s x 0.84 s = ___________________________ หน่วย____________ π = 3.1416 มเี ลขนัยสําคญั 5 ตัว 2.3) 2.2 cm x 4.1 cm = ___________________________หน่วย____________ 2.4) 107.88 N x 0.61 s = ___________________________ หน่วย ____________ รัศมี = เสน้ ผา่ นศูนยก์ ลาง ������ มีเลขนัยสําคญั 4 ตวั แทนค่าพืนทขี องแผ่นโลหะรูปวงกลม = ( 3.1416) ������������.������������ ������������ ������ = ������ 135.1944 cm2 ~ 135.2 cm2 **เนืองจากในโจทย์ มจี าํ นวนตัวเลขนัยสําคญั น้อยทสี ุด คือ 4 ตัว ดงั นันคาํ ตอบ จะต้องมี เลขนัยสําคญั 4ตวั ด้วย ข้อนจี งึ ต้องตอบ 135.2 เท่านัน หลกั ในการนับจาํ นวนตัวของเลขนัยสําคัญ 6 เลขนยั สําคญั หลกั ในการนับจํานวนตัวของเลขนัยสําคญั 6 เลขนัยสําคญั 3. จงหาผลลัพธ์ของคาํ ถามต่อไปนีตามหลกั เลขนัยสําคญั 4.37 + 2.1 – 0.002 6. ผลลพั ธ์ตามหลกั ของเลขนัยสําคญั ของ ( 2.25 ÷ 1.5 ) + 1.25 เท่ากบั เท่าใด 1. 6 2. 6.5 3. 6.46 4. 6.458 ก. 3.0 ข. 3.00 ค. 2.75 ง. 2.8 4. ห้องเรียนห้องหนึงกว้าง 3.40 เมตร ยาว 12.71 เมตร ห้องนีจะมพี ืนทเี ท่าไร 7. ผลลพั ธ์ตามหลกั ของเลขนยั สําคญั ของ 360 ÷3.00 เท่ากับเท่าใด 1. 43.214 ตารางเมตร 2. 43.2 ตารางเมตร ก. 12.00x101 ข. 1.20x102 ค. 1.2x102 ง. 12.0x101 3. 43.21 ตารางเมตร 4. 43.2140 ตารางเมตร 5. เหล็กแท่งหนงึ มวล 40.0 กรัม มปี ริมาตร 5.0 ลูกบาศก์เซนตเิ มตร ถามว่าตวั เลขทเี หมาะ สมสําหรับค่าความหนาแน่นของเหลก็ แท่งนีเป็ นกีกรัมต่อลูกบาศก์เซนตเิ มตร 1. 8 2. 8.0 3. 8.00 4. 8.000 หลกั ในการนับจาํ นวนตวั ของเลขนัยสําคัญ 6 เลขนัยสําคัญ 8. (En 35) เหล็กแท่งหนึงมวล 47.0 กรัม มปี ริมาตร 6.0 ลูกบาศก์เซนตเิ มตร ถามว่า  ให้นักเรียนทําแบบฝึ กหัดต่อไปนีทําลงกระดาษรายงาน เข้าสันมปี กใส ตวั เลขที เหมาะสมสําหรับค่าความหนาแน่นของเหล็กแท่งนีเป็ นกกี รัม/ลูกบาศก์ ให้เรียบร้อย (งานเดยี วค่ะ) เซนตเิ มตร 1. 7.8 2. 7.83 3. 7.833 4. 7.8333  ให้นักเรียนทําคําถามตรวจสอบความเข้าใจ 1.2 ข้อที 1 – 6 (หน้า 19)  แบบฝึ กหัด 1.2 ข้อที 1-5 (หน้า 20) 9. (แนว Pat2) วงกลมวงหนึงมีเส้นผ่านศูนย์กลาง 5.27 เซนตเิ มตร รัศมวี งกลมนีควร  แบบฝึ กหัดท้ายบทที 1 ข้อที 6 – 8 (หน้า 20) มคี ่าเท่ากับกเี ซนตเิ มตร  ปัญหาบทที 1 ข้อที 1-9 (หน้า 31 - 32) 1. 3 2. 2.6 3. 2.64 4. 2.635 8

จบบทที 1 คะ LOGO 9