สัญญาเช่า

วชิ าการบญั ชีชน้ั สูง 1 รหสั 30201-2005 บทท่ี 3 สญั ญาเช่า

ความหมายสญั ญาเช่า เดิมตามมาตรฐานการบญั ชีฉบบั ท่ี 17 เร่อื ง สญั ญาเช่า ปจั จุบนั ใชม้ าตรฐานการรายงานทางการเงนิ ระหว่าง ประเทศ ฉบบั ท่ี 16 เป็นสญั ญาหรอื ขอ้ ตกลงท่ผี ูใ้ หเ้ ช่า ใหส้ ทิ ธิผูเ้ ช่านา สนิ ทรพั ยไ์ ปใชป้ ระโยชน์ โดย ผูเ้ ช่า จะตอ้ งจ่าย คา่ ตอบแทน

สญั ญาเช่า ครอบคลมุ สญั ญาดงั ต่อไปน้ี การเช่า ลสิ ซ่ิง เช่าซื้อ - เช่าใชส้ ินทรัพย์ -เช่าใชส้ ินทรัพย์ - เช่า ส/ท. เมื่อจ่ายค่างวดหมด - ระยะเวลาส้ัน -ระยะยาว ต้งั แต่ 3 ปี ข้ึนไป กรรมสิทธ์ิใน สท. เป็นของผเู้ ช่า - ค่าเช่าท่ีผเู้ ช่าจ่ายถือเป็นคา่ ใชจ้ ่าย -ระบุในสญั ญา ผเู้ ช่ามีสิทธ์ิซ้ือ ส/ท. ที่ - วตั ถุประสงคใ์ ช้ และครอบครอง สท. ประจางวด เช่า หรือไม่มีสิทธ์ิ - คา่ เช่าท่ีเกิดข้ึนดา้ นผเู้ ช่าท่ีจ่าย ถือเป็น - สิ้นสุดสัญญาเช่า ตอ้ งคืนสินทรัพย์ (เป็นการซ้ือซาก ส/ท.ท่ีเช่าหลงั หมด สินทรัพย์ ใหผ้ ใู้ หเ้ ช่า สัญญา) - สิ้นสุดสญั ญา กรรมสิทธ์ิใน สท. เป็น - ค่าเช่าท่ีผเู้ ช่าจ่ายถือเป็นคา่ ใชจ้ ่ายหรือ ของผเู้ ช่า ไม่ตอ้ งคืน สท. ใหผ้ ใู้ หเ้ ช่า ส/ท.กไ็ ดต้ ามเง่ือนไขในสัญญา เรื่อง กาหนดสิทธ์ิการซ้ือ ส/ท.หลงั หมด สัญญา – สิ้นสุดสญั ญา ส/ท=ผเู้ ช่า หรือ ผใู้ หเ้ ช่า

การเช่า ลสิ ซ่งิ การเช่าซ้ือ สญั ญาเช่าดาเนินงาน สญั ญาเช่าการเงนิ ผูเ้ ช่า นกั บญั ชี วเิ คราะห์ ผูใ้ หเ้ ช่า ความเสย่ี ง & ผลตอบแทน มูลคา่ ความผนั ผวนเปล่ยี นแปลงท่บี คุ คลไดร้ บั ผลกระทบ& ผูร้ บั ผลประโยชน์จากสนิ ทรพั ย์

หลกั การวเิ คราะห์ ความเสย่ี ง & ผลตอบแทน เกดิ รายการ ขอ้ ใดขอ้ หน่ึงใน 5 ขอ้ และ 3 ขอ้ บง่ ช้ี ถอื เป็นสญั ญาเช่าการเงนิ เพราะความเสย่ี งเกดิ ดา้ นผูเ้ ช่า เงื่อนไข 5 ข้อ  1. สัญญาเช่าระบุ ให้โอนกรรมสิทธ์ิในสินทรัพย์แก่ผู้เช่าเมื่อสิ้นสุดสัญญา  2. สัญญาเช่าระบุ ให้สิทธิผู้เช่าเลือกซื้อสินทรัพย์ (ซื้อซากสินทรัพย์) ได้ ในราคาทถ่ี ูกมาก คือ ไม่เกนิ 5% ของราคา ยุตธิ รรม (เกดิ ขนึ้ กบั ลสิ ซ่ิง) EX….ราคายตุ ธิ รรม 300,000 ให้สิทธ์ิซื้อซากสินทรัพย์ 8,000 8,000 * 100 /300,000 = 2.66 % ถือว่าไม่เกนิ 5% ของราคายุตธิ รรม จงึ ถือเป็ นสัญญาเช่าการเงนิ 3. อายกุ ารเช่าครอบคลมุ (ไม่น้อยกว่า 80% พจิ ารณาจาก อายสุ ินทรัพย์และอายุสัญญา) อายุสินทรัพย์หรือไม่ EX….- อายุสินทรัพย์ 10 ปี สัญญาเช่า 8 ปี 8 * 100 /10 = 80% ถือเป็ นสัญญาเช่าการเงนิ - อายุสินทรัพย์ 10 ปี สัญญาเช่า 6 ปี 6 * 100 /10 = 60% ไม่ถงึ 80 % ถือเป็ นสัญญาเช่าดาเนินงาน

หลกั การวเิ คราะห์ ความเสย่ี ง & ผลตอบแทน เกดิ รายการ ขอ้ ใดขอ้ หน่ึงใน 5 ขอ้ และ 3 ขอ้ บ่งช้ี ถอื เป็นสญั ญาเช่าการเงนิ เพราะความเสย่ี งเกดิ ดา้ นผูเ้ ช่า เงื่อนไข 5 ข้อ (ต่อ)  4. มูลค่าปัจจุบนั ของสินทรัพย์ เท่ากบั หรือ เกือบเท่ากบั มูลค่ายุตธิ รรมของสินทรัพย์ทเ่ี ช่า เทยี บไม่น้อยกว่า 90% EX…สินทรัพย์มรี าคายุติธรรม 105,000 บาท อายุ 3 ปี ดอกเบยี้ 9% จ่ายค่าเช่าทุกสิ้นปี ปี ละ 40,000 คานวณ มูลค่าปัจจุบนั = เงนิ งวด * Factor = ตาราง PVIFA N=จานวนปี /งวด ดูแนวต้งั I= %อตั ราดอกเบยี้ ดูแนวนอน = 40,000 * 3.2781 = 131,124 บาท เปรียบเทยี บ มูลค่าปัจจุบนั กบั ราคายุตธิ รรม ไม่น้อยกว่า 90% 131,124 */* 105,000 131,124 * 100/105,000 = 124.88% เกนิ 90% ถือเป็ นสัญญาเช่าการเงนิ 5. สิทธิการใช้สินทรัพย์ทเ่ี ช่า ใช้ได้เฉพาะผู้เช่ารายน้ัน ถือว่า ความเส่ียงและผลตอบแทนตกทผ่ี ู้เช่าโดยตรง ดงั น้ันถ้าเข้าเงื่อนไขนี้ จึงถือเป็ นสัญญาเช่าการเงนิ ตารางท่ี 1 ตารางมูลค่าดอกเบยี้ ปัจจุบัน และ ตารางที่ 2 ตารางมูลค่าปัจจุบนั เงนิ งวด หน้า 166-168

หลกั การวเิ คราะห์ ความเสย่ี ง & ผลตอบแทน เกดิ รายการ ขอ้ ใดขอ้ หน่ึงใน 5 ขอ้ และ 3 ขอ้ บ่งช้ี ถอื เป็นสญั ญาเช่าการเงนิ เพราะความเส่ยี งเกดิ ดา้ นผูเ้ ช่า 1. ผูเ้ ช่ายกเลกิ สญั ญาเช่าเอง และผูเ้ ช่ารบั ผิดชอบในผลเสยี หายทเ่ี กดิ จากการยกเลกิ 2. ผูเ้ ช่าเป็นผูร้ บั ผลกาไรหรอื ขาดทนุ จากการผนั ผวนของมูลค่ายุตธิ รรม คงเหลอื 3. ผูเ้ ช่าต่อสญั ญาเช่าครง้ั ท่ี 2 ในราคาถกู กวา่ ราคาทอ้ งตลาดทวั่ ไป สาหรบั สนิ ทรพั ยท์ ่ผี ูเ้ ช่าทาการเช่า

การเช่า นกั บญั ชี วิเคราะห์ การเช่าซ้ือ ลสิ ซ่งิ สญั ญาเช่าดาเนินงาน สญั ญาเช่าการเงนิ

หลกั การคานวณค่างวดท่ตี อ้ งชาระ 2 วธิ ี วธิ ีท่ี 1 ผลรวมจานวนปี (การทางาน) วธิ ีท่ี 2 ตารางเงินรายปี PV, PVIFA (นักบญั ชี) - เป็ นวธิ ีการคานวณดอกเบยี้ แบบ ลดเงนิ ต้น ไม่ - เป็ นวธิ ีการหาอตั ราดอกเบยี้ ทแ่ี ท้จริง ลดเงนิ ต้น ลดดอกเบยี้ สังหาริมทรัพย์ เช่น รถยนต์, ลดดอกเบยี้ อสังหาริมทรัพย์ เช่น อาคาร ท่ีพกั เครื่องจักร, เครืองใช้สานักงาน อาศัย EX…สินทรัพย์ราคายุติธรรม 350,000 บาท EX…สินทรัพย์ราคายุตธิ รรม 350,000 บาท สัญญาเช่า 3 ปี ดอกเบยี้ 8% สัญญาเช่า 3 ปี ดอกเบยี้ 8% (ใช้ตารางค่าเงิน คานวณดอกเบยี้ 350,000*8%*3 ปี 72,000 PVIFA) n=3 i=8 (ตารางหน้า 168) ราคาสินทรัพย์ตามราคายุตธิ รรม 350,000 350,000/2.5771 = 135,811.571 รวม 422,000 ค่างวด ๆ ละ 135,811.571 ค่างวดๆละ 422,000/3 140,666.67

หลกั การบนั ทกึ บญั ชีสญั ญาเช่าการเงนิ ผูเ้ ช่า ผูใ้ หเ้ ช่า ** วธิ ที ่ี 1 (บนั ทกึ ดอกเบ้ยี รอการรบั รูห้ รอื ** ลกั ษณะใหก้ ูย้ มื ดอกเบ้ยี จ่ายรอตดั บญั ชี ** การขาย ** วธิ ที ่ี 2 ไมบ่ นั ทกึ ดอกเบ้ยี รอการรบั รูห้ รอื ดอกเบ้ยี จ่ายรอตดั บญั ชี

หลกั การบนั ทึกบญั ชีดา้ นผูเ้ ช่า กรณีเป็นสญั ญาเช่าการเงนิ วธิ ีท่ี 1 (บนั ทกึ ดอกเบ้ยี รอการรบั รูห้ รอื ดอกเบ้ยี วธิ ีท่ี 2 ไม่บนั ทกึ ดอกเบ้ยี รอการรบั รูห้ รอื จา่ ยรอตดั บญั ชี ดอกเบ้ยี จา่ ยรอตดั บญั ชี วนั เร่มิ สญั ญา เดบติ สทิ ธใิ ชส้ นิ ทรพั ย์ ** ** เดบติ สทิ ธใิ ชส้ นิ ทรพั ย์ ** เครดติ หน้สี นิ ตามสญั ญาเช่า ดอกเบ้ยี จ่ายรอการรบั รู ้ ** เครดติ หน้สี นิ ตามสญั ญาเช่า ** วนั ท่จี า่ ยชาระ ค่าเช่า เดบติ หน้สี นิ ตามสญั ญาเช่า ** เดบติ หน้สี นิ ตามสญั ญาเช่า ** เครดติ เงนิ สด ** เครดติ เงนิ สด **

หลกั การบนั ทึกบญั ชีดา้ นผูเ้ ช่า กรณีเป็นสญั ญาเช่าการเงนิ วธิ ีท่ี 1 (บนั ทกึ ดอกเบ้ยี รอการรบั รูห้ รอื ดอกเบ้ยี จา่ ยรอตดั วธิ ที ่ี 2 ไม่บนั ทกึ ดอกเบ้ยี รอการรบั รูห้ รอื ดอกเบ้ยี จา่ ยรอ บญั ชี ตดั บญั ชี วนั ส้นิ ปี บนั ทกึ จ่ายดอกเบ้ยี และค่าเสอ่ื มราคา เดบติ ดอกเบ้ยี จ่าย ** เดบติ ดอกเบ้ยี จ่าย ** เครดติ ดอกเบ้ยี จ่ายรอการรบั รู้ ** เครดติ ดอกเบ้ยี คา้ งจ่าย ** เดบติ ค่าเสอ่ื มราคา-สทิ ธกิ ารใชส้ นิ ทรพั ย์ ** เดบติ ค่าเสอ่ื มราคา-สทิ ธกิ ารใชส้ นิ ทรพั ย์ ** เครดติ ค่าเสอ่ื มราคาสะสม- เครดติ ค่าเสอ่ื มราคาสะสม- สทิ ธกิ ารใชส้ นิ ทรพั ย์ ** สทิ ธกิ ารใชส้ นิ ทรพั ย์ **

หลกั การบนั ทกึ บญั ชีดา้ นผูใ้ หเ้ ช่า กรณีเป็นสญั ญาเช่าการเงนิ สญั ญาการกยู้ มื สญั ญาการขาย วนั เร่มิ สญั ญา เดบติ ลูกหน้สี ญั ญาเช่า ** เดบติ ลูกหน้สี ญั ญาเช่า ** เครดติ ขาย ** เครดติ สนิ ทรพั ย,์ สทิ ธใิ ชส้ นิ ทรพั ย์ ** ดอกเบ้ยี รบั รอการรบั รู ้ ** ดอกเบ้ยี รบั รอการรบั รู้ ** เดบติ ตน้ ทนุ ขาย ** เครดติ สนิ คา้ /ซ้อื ** (บนั ทกึ ตามหลกั บญั ชี periodic/pert

หลกั การบนั ทึกบญั ชีดา้ นผูใ้ หเ้ ช่า กรณีเป็นสญั ญาเช่าการเงนิ สญั ญาการกยู้ มื สญั ญาการขาย วนั ท่รี บั เงนิ ค่าเช่าจากผูเ้ ช่า วนั ท่รี บั เงนิ ค่าเช่าจากผูเ้ ช่า เดบติ เงนิ สด ** บนั ทกึ เหมอื นกนั เครดติ ลูกหน้สี ญั ญาเช่า ** บนั ทกึ เหมอื นกนั วนั ส้นิ ปีบนั ทกึ รบั ดอกเบ้ยี เดบติ ดอกเบ้ยี รบั รอการรบั รู ้ เครดติ ดอกเบ้ยี รบั

หลกั การบนั ทกึ บญั ชี สญั ญาเช่าดาเนินงาน ดา้ นผูเ้ ช่า ดา้ นผูใ้ ชเ้ ช่า วนั จา่ ยคา่ เช่า วนั รบั คา่ เช่า เดบติ ค่าเช่า ** เดบติ เงนิ สด ** เครดติ เงนิ สด *** เครดติ รายไดค้ ่าเช่า ** วนั ส้นิ ปี (บนั ทึกค่าเช่า เพราะผูใ้ หเ้ ช่ามี กรรมสทิ ธ์ิในสนิ ทรพั ย)์ เดบติ ค่าเสอ่ื มราคาสนิ ทรพั ย์ เครดติ ค่าเสอ่ื มราคาสะสมสนิ ทรพั ย์

สญั ญาเช่าดาเนินงาน คอื 1. สัญญาท่ไี ม่ได้โอนความเสี่ยงและผลตอบแทนส่วนใหญ่หรือท้ังหมดให้กบั ผู้เช่า 2. สินทรัพย์เป็ นกรรมสิทธ์ิของผู้ให้เช่า และผู้เช่าต้องจ่ายค่าเช่าตลอดระยะเวลาทใ่ี ช้สินทรัพย์ 3. จานวนเงนิ ท่จี ่ายรับรู้ตามวธิ ีเส้นตรงตลอดอายุสัญญาเช่า นอกจากว่าจะมเี กณฑ์อ่ืนทเี่ ป็ นระบบท่ี แสดงให้ผู้เช่ารับรู้ถงึ รูปแบบของการได้รับประโยชน์ท่ีเพมิ่ ขนึ้ 4. อตั ราค่าเช่ามีการกาหนดโครงสร้างให้มจี านวนเพม่ิ ขนึ้ แต่ละช่วงระยะเวลาตามประโยชน์เชิง เศรษฐกจิ หรือ อตั ราค่าเช่ากาหนดตามโครงสร้างตามอตั ราเงนิ เฟ้อถวั เฉลยี่ ทค่ี าดว่าจะเกดิ ขนึ้ ลกั ษณะการจ่ายค่าเช่าไม่เท่ากนั ต้องรับรู้เป็ นวธิ ีเส้นตรง เช่น ปี ที่ 1 กาหนดให้จ่าย เดือนละ 7,000 ต่อปี 7,000*12 = 84,000 ปี ท่ี 2 กาหนดให้จ่าย เดือนละ 5,000 ต่อปี 5,000*12 = 60,000 ปี ท่ี 3 กาหนดให้จ่าย เดือนละ 3,000 ต่อปี 3,000*12 = 36,000 ค่าเช่าทต่ี ้องรับรู้แต่ละปี 180,000/3 = 60,000

ตวั อยา่ งท่ี 9 หนา้ 150 สญั ญาเช่าดาเนินงาน วธิ เี สน้ ตรง

11 42,000 36,000 36,000 6,000 6,000 36,000 36,000 42,000 30,000 6,000 36,000 22 36,000 36,000 33 36,000 30,000 6,000 ** / / 108,000/3 = 36,000

การขายและการเช่ากลบั คนื เจา้ ของสนิ ทรพั ยน์ าสนิ ทรพั ยไ์ ปขาย และขอเช่ากลบั คนื เพอ่ื ใหผ้ ู้ ซ้อื ชาระหน้ีแทนไปกอ่ น ผูข้ ายจะทยอยจา่ ยคนื เป็นงวด ๆ ใน ลกั ษณะของการเช่า การบนั ทึกบญั ชี แบง่ เป็น 2 วธิ ี 1.1 การโอนสินทรัพย์เป็ นการขาย ตัวอย่างที่ 10 1.2 การโอนสินทรัพย์ที่ไม่ใช่การขาย ตวั อย่างท่ี 11

จบเน้ือหาวนั น้ี 8 ก.พ. 2565 ใบงาน ใหว้ เิ คราะห์ โจทยข์ อ้ 3-1 ถงึ 3-4 เป็นสญั ญาเช่าการเงนิ หรอื สญั ญาเช่าดาเนินงาน โดยพจิ ารณาจากเงอ่ื นไข 5 ขอ้ 3 ขอ้ บง่ ช้ี ระบวุ า่ เขา้ เงอ่ื นไขและเป็นสญั ญาเช่าประเภทใด กาหนดสง่ 10.30 น. ท่โี ตะ๊ หอ้ งแผน