หน่วยที่ 1

วิชา เทคนิคการเลี้ยงปลา รหสั 3601 – 2005 1ความสําคัญของปลาตอ มนุษย หนวยท่ี 1 ความสาํ คัญของการเลย้ี งปลา ปลาเปนอาหารหลกั สาํ คญั ของมนุษย โดยเฉพาะอยางยิง่ ในประเทศไทย เน้ือปลาอุดม สมบูรณไปดวยโปรตนี ไขมนั และแรธาตุตา งๆ ซ่ึงรางกายของเราตองการ ตามหลักฐานของ องคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาติ ประชาชนชาวไทยสวนใหญ บริโภคปลาเปนอาหาร จํานวนถึง 55.2 เปอรเซ็นต ของอาหารโปรตีนท่ีไดจากสัตวทง้ั หมดท่ีใชบ รโิ ภค ประชาชนในประเทศของเราใชปลาเปนอาหารเปน จํานวนประมาณ 22กิโลกรัมตอคนตอ ป ในประเทศอน่ื ๆ โดยเฉพาะญี่ปุน เกาหลี และประเทศในยุโรปหลายประเทศ ก็ใชปลาเปนอาหารประจําวันกนั อยางแพรห ลาย ตามสถิติขององคก ารอาหารและเกษตรฯ ปรมิ าณปลาทะเลท่ีจับขึ้นมาใชประโยชน ในโลกมีปรมิ าณทงั้ สิน้ กวา 60 ลา นตนั คดิ เปนมูลคาหลายแสนลานบาท นอกจากเราจะใชปลาเปนอาหารแลวยังใชในการอุตสาหกรรมอ่ืนๆ เชน ใชในการเล้ียงไก เปด และสุกร เปนตน ทําใหบังเกิดผลประโยชนท ด่ี ตี อ เศรษฐกิจของประเทศของเราเปน อนั มาก การประมงของประเทศมีสวนทําใหอุตสาหกรรมอื่นๆ ขยายตัวอยางกวางขวาง เชน การทาํ เคม็ ตากแหง การทํานํา้ ปลา การผลิตน้ํามันตับปลา นํ้ามันปลาสรอยการผลติ ปุยจากปลา การทาํ อวน ฯลฯ เปน ตน รปู ที่ 1 ปลาสาํ คญั บางชนิดทางเศรษฐกจิ เชน ปลากะพงชนิดตางๆ ปลาสวยงามหากเลี้ยงไวดูเลนในบานก็มีสวนทําใหเราไดรับความสุขเพลิดเพลิน และความ สงบทางจติ ใจ ประเทศสงิ คโปรม รี ายไดจ ากปลาประเภทปลาสวยงามตางๆ เปนอันมาก เพราะเปนประเทศที่ผลิตปลาสวยงามสงขายในตางประเทศ จนเปนอุตสาหกรรมใหญโตเปนล่ําเปนสัน นักวิทยาศาสตรใชปลาเปนสัตวท ดลอง เพื่อนําความรูใหมๆ มาทําใหเกิดประโยชนแกมนุษย เชน ใชปลาในการทดลองหาวงจรชีวิตของพยาธบิ างจาํ พวก ท่ีเปนอันตรายแกมนุษย ตลอดจนใชปลาในการทดลองประดิษฐรูปยานพาหนะที่เหมาะสมและว่งิ เร็ว ในระดับความตา นทานตา งๆ กัน รวมทัง้ การใชปลาในการศกึ ษาเสยี งใตน ้าํ เปน ตนแผนกวิชาประมง วทิ ยาลัยเกษตรและเทคโนโลยนี ครราชสมี า

วชิ า เทคนิคการเลย้ี งปลา รหสั 3601 – 2005 2 รปู ท่ี 2 ปลาทะเลหลายชนิดเปน ปลาที่สวยงาม ปลาทะเลหลายชนิดเปน ปลาทสี่ วยงาม นอกจากนีป้ ลายังมีสวนชวยทําใหสวัสดิภาพความเปนอยูของมนุษยดขี ้นึ เชน ชวยทําลาย แมลง เชน ยงุ ในแหลง นาํ้ ใหล ดนอ ยลง เปน การชว ยปองกนั โรคระบาด ของมนุษยไดเปนอยา งดเี พราะเปน วิธกี ารควบคมุ ทางชวี ภาพความสาํ คัญของการเพาะเล้ียงสัตวน ํา้1. สตั วนํา้ เปนอาหาร สัตวน ํ้ายงั สามารถเลย้ี งและหาไดงาย จะเหน็ ไดว าเดมิ ประชาชนนิยมจบั สัตวน้ํามาบรโิ ภคในครัวเรอื นมากข้นึ สวนท่ีเหลือจึงจําหนายนอกจากน้ีสัตวน้ําเปนผูใชประโยชนจากหวงโซอาหารในแหลงนํ้าเพื่อสรางอาหารแกมนุษย สัตวนํ้ายังเปนอาหารที่มีคุณคาทางโภชนาการสูงและเปนผลดีตอสุขภาพของมนษุ ย ในปลายงั มีแรธ าตุ วิตามิน โปรตีนและเอนไซคตาง ๆ ท่ีมปี ระโยชนตอรางกาย เชน วิตามินเอ บี มีความจําเปนตอการเจริญเติบโตการซอมบํารุงเน้ือเย้ือผิวหนัง ประสาทสายตา และกระดูก วิตามินดี เปนองคประกอบของฮอรโ มนทเี่ ก่ยี วของกับเมทตาบอรซิ ึมของแคลเซียมและฟอสฟอรสั ที่เกี่ยวกับการสรางกระดูกธาตเุ หล็กมีเอนไซคท่ีสรา งเม็ดเลอื ดแดง ธาตุไอโอดีนเก่ียวของกับการสรางไทรอยฮอรโมน ธาตุแคลเซียมเปนองคประกอบของกระดกู ฟน การควบคมุ การทํางานของสมองและกลามเนื้อ ซีรเี นยี ม เก่ยี วขอ งกับระบบกลไกของเอนไซค กลูตาติโนน เปนออกซิเดสท่ีควบคุมการสะสมของอนุมูลอิสระในรางกายท่ีเปนสาเหตุของ โรคมะเร็ง โคเอนไซค Q10 ทําหนาท่ีเปนสารตาน อนุมูลอิสระในระดับเซลล taurine เปนอมิโนเอซิ ในการใหตับสรางน้ําเกลือยอยคลอเรสเตอรอล EPA เปนสวนประกอบท่ีจําเปนสําหรับผนังเซลล ข อ ง mitochondrial แ ล ะ ก า ร ส ร า ง prostaglandin และ leukotriene สวน DHA มี ความสําคัญตอสารอาหารเพ่ือเพ่ิมประสิทธิภาพ ของสมอง และสายตาสามารถทําใหลดความเส่ียงรปู ที่ 3 ปลายา งเทอริยากิ ของโรคที่เกิดกับสายตาไดถึง 68 % (Choo andแผนกวชิ าประมง วทิ ยาลัยเกษตรและเทคโนโลยีนครราชสมี า

วชิ า เทคนคิ การเล้ยี งปลา รหัส 3601 – 2005 3Williams, 2003) นอกจากน้ีในนํ้ามันปลายังมียังมีกรดไขมันที่มีชื่อวา โอเมกา 3 มีกรดไขมันท่ีสําคัญ 2 ชนิดคือ DEA และ DHA ท่ีชวยใหเลือดแข็งตัวชาทําใหไขมันเกาะตัวในหลอดเลือดนอยลงปองกันการอุดตันของไขมันในเสนเลือด ชวยลดความเส่ียงที่จะเกิดโรคหัวใจและความดัน โรคซึมเศราหรือลงลืม เชน อัลไซเมอรพารก นิ สนั ออทซิ ม่ึ ตลอดจนระดบั สตปิ ญ ญา การกินปลาอยางนอยสัปดาหละ 3-4 ครั้ง จะทําใหไดโอเมกา 3เพียงพอ และถากินรวมกับผักผลไมและออกกําลังไดเพียงพอ ก็จะทําใหสุขภาพและคุณภาพชีวิตท่ีดีข้ึนจากขอ มูลของภาคเอกชน ในป 2547 คนไทยบรโิ ภคปลาน้ําจดื ในปริมาณ 5 กก/คน/ป เทยี บกับการบริโภคสัตวนํ้าท้ังหมดในปรมิ าณ 31 กก./คน/ป ซ่ึงถาเทียบกับคนอเมรกิ นั บรโิ ภคในปริมาณ 50 กก./คน/ป หรือคนในญ่ีปุนในปริมาณ 69 กก./คน/ป จะเห็นไดวาหากคนไทยบริโภคปลาเพิ่มขึ้นทุก ๆ 1 กก./คน/ป เราตองผลิตปลาเพม่ิ ข้ึน 66,000 ตนั /ป จากฐานประชากร 66 ลา นคนรปู ท่ี 4 ปลาทอด รูปท่ี 5 เมย่ี งปลาทูรูปที่ 6 ปลาดกุ ยาง รูปท่ี 7 ปลานิลเผาเกลอืแผนกวชิ าประมง วิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยนี ครราชสมี า

วชิ า เทคนคิ การเลีย้ งปลา รหสั 3601 – 2005 4 2. สัตวนํ้าเปนสินคาทํารายไดและเปนอาชีพ ในป 2545 สัตวนํ้าที่ไดจากการเพาะเล้ียงฯ มีมูลคาทง้ั สน้ิ 60 ลา นบาท จากผลผลติ ทง้ั หมด (จากสัตวนํ้าจืด 294।5 สัตวน้ําชายฝง 660.1 ลานบาท) และนับวันที่จะมปี รมิ าณและทาํ รายไดเพม่ิ ขน้ึ รปู ท่ี 8 สินคา ทีส่ รา งรายได 3. เพือ่ การพกั ผอ น การทองเทย่ี ว ตกแตง บรเิ วณอาคารสถานที่ รูปท่ี 9 ตูป ลาตกแตงสถานที่ อันไดแกก ิจกรรม เชน การเล้ียงปลาสวยงามจัดตปู ลาแสดงหรือการจัดสวนปลา ซึ่งในปจจุบันน้ีเปนที่นยิ มคอ นขางมากข้ึน นอกจากนธ้ี ุรกิจปลาสวยงามยังสรา งอาชพี และนํารายไดเขา ประเทศเพม่ิ ข้ึนทุกป ปจจุบันสงออกเปนมูลคาประมาณ 1,000 ลานบาท การตกปลาก็นับวาเปนเกมสกีฬาอีกชนิดหนึ่งที่กําลังไดรับความนยิ มเพิ่มขน้ึ ทั้งในประเทศและตา งประเทศ มีการจัดการแขงขันประกวดตกปลา โดยสังเกตไดวามีรานอาหารหลายแหงทมี่ บี อ ปลา มกั จะเปดโอกาสใหล ูกคา ไดตกปลาดวย ในอางเกบ็ น้ําหรือแหลงนํ้า การตกปลานอกจากจะชวยในเร่ืองกีฬา การพักผอน ยังเปนการบริหารการใชทรัพยากรประมงอีกวิธีหนึ่ง และชวยสงเสริมการทองเทยี่ วไปในตัวดว ย หากเรารูวธิ กี ารจดั การเลือกขนาดและชนดิ ปลาท่ีสมควรใชใ หเกดิ ประโยชนแผนกวิชาประมง วิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยนี ครราชสมี า

วชิ า เทคนคิ การเล้ียงปลา รหัส 3601 – 2005 5 รปู ท่ี 10 สถานแสดงพนั ธุสัตวนํา้ 4. ชว ยสุขภาพใหด ขี นึ้ วงการแพทยวจิ ัยพบวา การเลีย้ งปลาสวยงามสามารถลดสภาวะความเครียดไดดี เน่อื งจากสภาพเศรษฐกิจและสงั คมในเมือง คอนขางสับสนตองทํางานแขงขันกับเวลาท่ีจํากัด นอกจากน้ีคณุ ภาพโภชนาศาสตรและองคประกอบของเนือ้ ปลามไี ขมนั ท่ีไมอ มิ่ ตวั มี โอเมกาทีและ DHA ที่ชวยใหรางกายสามารถนาํ ไปใชบ ํารงุ สมองตลอดจนเนือ้ ปลาสามารถยอยไดงายและไมเปน โรคเนือ่ งจากความดนั โลหติ สูง 5. ชวยกาํ จดั เศษอาหาร แมลง และวัชพืชน้ํา มีปลาหลายชนิดสามารถนําเศษอาหารจากครัวเรือนมาใชป ระโยชน อาทิเชน ปลาสวาย ปลาไน ปลาที่ชอบกนิ หนอนแมลงเปนอาหาร เชน ปลาเสือพนน้ํา, ปลานิลปลาชวยกําจดั ตัวออ นของยุง เชน ปลาหางนกยงู ปลากัด และปลาที่ชวยกําจัดวัชพืช สาหราย แหน เชน ปลากินหญา (ปลาเฉา) ปลาตะเพียน สวนพวกกุง ปู สามารถกินซากอาหารเนาเปอยตามพ้ืนบอได พวกหอยสามารถกินอาหารขนาดเลก็ ไดดี เปนตน รูปท่ี 11 ปลาเสอื พน นาํ้แผนกวิชาประมง วิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยนี ครราชสมี า

วชิ า เทคนคิ การเล้ยี งปลา รหสั 3601 – 2005 6 6. เปนตัวอยางในการศึกษา เชน พิพิธภัณฑแสดงพันธุปลา ทําใหทราบถึงชนิด การพัฒนาวิวัฒนาการของสัตวน ํ้า ตัวอยางการศึกษาสรีระวิทยาและอนุกรมวิทยา นอกจากนี้ความหลากหลายของชนิดพันธสุ ตั วน้ํายงั ชวยบอกถงึ ความอดุ มสมบูรณของแหลง นํา้ ไดดว ย รปู ท่ี 12 เพอ่ื การศึกษา ************************************** เอกสารอา งอิง http://kanchanapisek.or.th/kp6/sub/book/book.php?book=1&chap=5&page=t1-5-infodetail11.html http://angkoon-aquaculture.blogspot.com/2009/06/blog-post.html https://th.theasianparent.com/ http://www.naibann.com/2017/05/06/miang-pla-too-recipe/ http://www.kingsmes.com/2016/11 http://www.wegointer.com/2013/03 http://www.greenpeace.org/seasia/th/campaigns/Ocean/overfishing-and-destructive-fishing/overfishing/แผนกวิชาประมง วิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยนี ครราชสมี า