Zeka Yetenek Eğitim Dergisi - Sayı:6

1

ZYE BU SAYIMIZDA NİSAN 2021 SAYI:6 EDİTÖRDEN ZEKA YETENEK EĞİTİM KADINA ŞİDDETE HAYIR DERGİSİ KÖŞESİZ SANAT YAYIN HAKKI MADAM CURIE MERAL ŞENGÜLER ÜSTÜN ZEKALILAR/YETENEKLİLER ENSTİTÜSÜ’NE AİTTİR. KİTAPLIĞIMDAN: VAN GOGH ve EMILE ZOLA BAL ARILARI HAKKINDA ŞAŞIRTICI BİLGİLER EDİTÖR DR. MERAL ŞENGÜLER EINSTEIN WEB – TEKNİK PANDEMİ DÖNEMİNDE SALGIN EDEBİYATI ERŞAN ALTÜRK NEJAT ŞENGÜLER GALILE KAPAK TASARIMI SMA HASTALIĞI NEDİR? NEHİR NAZ AYAR Mİ KADIN ŞAİRLERİMİZ LOGO LEONARDO DA VINCI EZGİ KANARGI RHAPSODY ULUSLARARASI PİYANO YARIŞMASI SEVGİ MÜLAYİM ONLINE GERÇEKLEŞTİ NEJAT ŞENGÜLER GÜLEN KÖŞE YAZI İŞLERİ SORUMLUSU GÜLEN BULMACA DR. MERAL ŞENGÜLER NEWTON 2

EDİTÖRDEN KADIN VE ÇOCUKLARA ŞİDDETE HAYIR! HAYIR! HAYIR! aksine “Kadın Cinayetleri” Kadın sadece her yönden boyutuna ulaşmıştır. boyun eğen olması beklenendir. Boyun Hem ülkemizde hem de eğmediğinde ise işte o zaman dünyada kadına şiddet en olanlar olur. Şiddet kişi çok yaşanan sosyal üzerindeki süreğenliğini sorunların başında yer kaybedip sona ulaşır ki bu almaktadır. Kadına şiddet noktada “Kadın” cinayet Türkiye’de kadın hakları ile temel olarak eşit olmayan güç kurbanı olur. ilgili olarak 1924 yılında kullanılması sonucu hak ve eğitimde eşit haklara sahip özgürlüklerin ihlal Şiddet sadece vurmak ya da olunması yönünde ilk adım edilmesidir. Kadının, erkek öldürmek şeklinde derin atılmış ve Tevhid-i Tedrisat egemen baskı altında ezilmesi anlamları olsa da basit iki kanunu çıkarılmıştır. Bunu çocuk yaştan ve aile içinden kelimeye sığdırılamayacak 1926’da kadının gerek aile başlamaktadır. kadar farklı şekillerde içinde gerekse birey olarak Sosyokültürel, eğitimsel, hayatımızda. Erkeğin kadına, toplumdaki yasal statüsünü psikolojik, ekonomik, cinsel kadının kadına, kadının değiştirecek ve erkek ile eşit birçok alanda kadının şiddet erkeğe ya da erkeğin erkeğe haklara sahip olmasını gördüğü kaçınılmaz bir şiddeti. Şiddetin kime kim sağlayan Türk Medeni gerçektir. Bu durumun en tarafından olduğunun önemi kanunu takip etmiştir. “Türk temel sebebi toplumda olmaksızın yanlış, çirkin ve Kadını” 1930 yılında yerel erkeğin kadından değerli onaylanmaz bir davranış seçimlerde, 1934 yılında ise görülmesi meselesidir. Erkeği biçimidir. Özellikle erkek genel seçimlerde seçme güçlü ve iktidar sahibi olarak egemen toplumlarda kadına seçilme hakkını almıştır. konumlandıran toplum, yönelik çok daha yüksek kadını otomatik olarak geri seviyelerde görülen ve Birleşmiş Milletler Kadınlara planda bırakmaktadır. özellikle kadına hükmetmeye Karşı Her Tür Ayrımcılığın Erkeğin hemen her konuda yönelik davranışlar bu Önlenmesi Sözleşmesi sözü geçen ve güç sahibi, hak konuyu daha da önemli (CEDAW) başta olmak üzere sahibi olması kadının geride kılmaktadır. Avrupa’da, Pekin ve kalması, uyum sağlaması ve Kahire’deki Eylem Planları ve kabullenmesi beklentisini de Beş temel şiddet türünden Sözleşmelere dayanarak beraberinde getirir. Erkek bahsedilmektedir. Fiziksel, ülkemizde çalışmalar sahip olduğu eşit olmayan psikolojik, sözel, ekonomik ve yürütülmektedir. Buna hak ve imkanlar ile birlikte cinsel şiddet. karşın toplumumuzdaki kadına hükmetme yanılgısına şiddet oranı ve özellikle kapılır. Bu kadının annesi, kadına şiddet azalmamış, kardeşi, eşi ya da çocuğu olmasının bir önemi kalmaz. 3

düşürülmesi, nasıl hareket sözlü tacizden tecavüze edeceği, ne giyeceği, kiminle uzanan bir yelpazede kadının görüşeceği, hareketlerinin zorlanması ve zor durumda takip edilmesi, eve bırakılması, kadının kapatılarak başkalarıyla ihtiyaçlarının görüştürülmemesi, başka önemsenmemesi, cinsel kadınlarla kıyaslanması gibi içerikli isimler takmak, farklı Fiziksel Şiddet: El yahut bir tutumlar, kadının özsaygısını giyimlere zorlamak, hoyrat araç ile kadının vücuduna ve psikolojisini alt üst yaklaşımlarla cinsel ilişkiye fiziksel olarak zarar verme ederken, birey olarak kadını zorlamak cinsel şiddet eylemidir. En sık ve görünür yetersiz hissetme, mahkûm davranışları olarak şiddet türü olan bu tür edilme, iletişim becerileri ve sayılabilir. Kadının çocuk bedensel güce dayanır. sorumluluklarında isteksizlik yaşta hatta bebek yaşlarında Kadını kontrol etmeyi, ve beceriksizlik noktasına cinsel müdahaleye maruz korkutmayı hedefler. Kadın taşır. bırakılması sadece kadın bu şekilde kendisini değersiz olarak değil aynı zamanda bir hisseder ve özsaygısını yitirir. Ekonomik Şiddet: Kadına çocuk olarak da katlanan bir Yaşamı korku duygusuyla para vermemek, çalışmasına acıyı beraberinde dolar. engel olmak, çalışan kadın getirmektedir. ise parasına, banka kartına Sözel Şiddet: Hakaretten el koymak yahut her yaptığı Dünyanın her yerinde aşağılamaya, itham eder harcamayı denetlemek ya da Pandemi dönemi ile birlikte ifadeler kullanmaktan sürekli tam tersine kadını çalışmaya özellikle aile içi şiddetin emir vererek komuta etmeye zorlama ve kazandığı parayı arttığı görülmektedir. varan davranışlardır. elinden alma, sahip olunan Birleşmiş Milletler Kadın Özellikle toplum içinde alaycı, mal mülkü erkeğin üzerine Biriminin yaptığı araştırmaya hor gören, suçlayan ifadeler yapma gibi davranışlardır. Bu göre, şiddet görenlerin ile kadının kendini kötü şekilde erkek ailedeki tek söz yardım çağrılarında yardım hissetmesine ve toplum sahibi olmaya çalışır. Kadın hatlarına yapılan aramalarda içinde değersizleşmesine güvenilmeyen, hak etmeyen, 5 kat artış olduğu sebep olur. Bu davranışları emir kulu olarak isteneni görülmüştür. 2014 yılında onaylayan kişiler ve yapan bir role büründürülür. Hacettepe Üniversitesi bakışlarla kadının hissettiği Kadın iş gücüne katkı tarafından yapılan bir değersizleşme ve hor görülme sağladığı halde yok kabul araştırmaya göre şiddet gören durumu katlanarak artarken edilmeyi benimsemek kadınların %89’u herhangi onaylamayan bakışlar ve zorunda bırakılır. bir yardım çağrısı yapmıyor. kişilerin varlığı kadına acıma Hatta şiddet gördüğünü duygusunu yoğunlaştırır ve gizliyor. ALO 183 hattı şiddet kadın kendini her iki yönden görenlerin yardım çağrısı de güçsüzleştirilmiş, yapabilmeleri için değersizleştirilmiş bir halde oluşturulmuş bir hat. KADES bulur. Kadın Destek Uygulaması Cinsel Şiddet: Kişinin kendi yine aynı şekilde şiddet gören Psikolojik Şiddet: rızası olmaksızın cinsel kadınları destekleme Kıskançlık, sürekli davranışa zorlamak ya da birimleri. Bu tür çalışmalar hatalarının söylenmesi, cinsel yaklaşımlara maruz sayesinde son yıllarda şiddet özellikle kadının önemsediği bırakmaktır. Bakışlardan, gördüğünü saklamayı tercih ortamlarda küçük edenlerin oranında azalmalar 4

görülmeye başlanmıştır. cinayeti vakası tespit %45’i 36-65 yaş arasındadır. Buradan da destek alabilecek edilmiştir. 2020 yılının 0-11 yaş arası %10, 15-18 olan kadınların destek çağrısı bütününde 300 kadının yaş arası %10, 19-24 yaş yapma cesareti gösterdiği öldürüldüğü, 171 kadının arası %5, 25-35 yaş arası görülüyor. Aralık 2020 ölümünün şüpheli olduğu öldürülen kadınların %10 itibariyle KADES oranında olduğu tespit uygulamasını indirenlerin edilmiştir. 66 yaş üstü yine sayısı 630 bini bulmuş %10’luk bir orana karşılık durumda. Ve işin daha da gelmektedir. acısı bu şiddet olayları cinayet boyutuna yükseliyor. rapor edilmiştir. İstatistiksel Sayılara indirgediğimizde bile sonuçlara göre 2008-2020 tüyleri diken diken eden bu Kadın Cinayetleri; yılları arasında 3621 kadın kayıplar birkaç satırda Türkiye’de kadınların %56’sı cinayete kurban gitmiştir. anlatılabilecek kadar basit fiziksel şiddete maruz kalıyor. olaylar değildir. Bir kadının Şiddeti uygulayanların %67’si Farklı platformlarda yapılan yaşadığı şiddet, acı, korku ve eşler, %13’ü anne-baba- araştırmalar ve istatistikler hayatının sona erdirilmesinin kardeş, %5’i erkek arkadaş, göstermektedir ki faili meçhul yanısıra bu insanın yaşamı yakınları, eşinin aile fertleri olan birçok kadın cinayeti bu için planları, hedefleri, yahut sokaktaki adam olarak sayıların dışında emekleri bir anda hiçe karşımıza çıkıyor. Birleşmiş kalmaktadır. Öldürülen dönüştürülmesi bu toplum, o Milletler ’in yayınladığı rapora kadınların %50’si ateşli kadının ailesi ve sevenleri göre, 2017 yılında 50 bine silahla, %25’i kesici aletle, tarafından büyük bir yakın kadın ve kız çocuğu %15’i ise boğularak kayıptır. Bu kayıpların eşleri, arkadaşları yahut aile öldürülmüştür. Bu sonlanması için toplum bireyleri tarafından kadınların %80’i evde olarak bilinçlenmeliyiz. öldürülmüş. İç İşleri öldürülürken, %20’si sokakta Bakanlığının açıklamasına ya da arazide öldürülmüştür. göre 2020 yılının ilk beş aylık Yine 2020 Nisan verilerine döneminde 120 kadın göre, öldürülen kadınların 5

KÖŞESİZ SANAT Sevgi MÜLAYİM Ressam ve İllüstrasyon Sanatçısı Numan SEVEN Kendinizi biraz tanıtır yıllarında başladı. İçe dönük bir mısınız? karakterim vardı her zaman. Kendimi ifade edecek bir alan Çizimle olan ilişkiniz ne zaman başladı? bulmuşum sanırım. Okul kitaplarıma çizimler, Merhabalar ben Numan Seven. karikatürler yapıyordum 1984 Ankara doğumluyum. derste. Öğretmenimin anlayışlı Hacettepe Üniversitesi Güzel bir şekilde yönlendirdiğini Sanatlar Fakültesi Resim hatırlıyorum. Bölümünde 2006 yılında lisans eğitimimi tamamladım. 2018 İllüstrasyon nedir? yılında aynı bölümde Yüksek İllüstrasyon kitap resmi olarak Lisans eğitimime başladım. biliniyor. Günümüzde ilk akla Ankara ve İstanbul’da olmak çocuk resimleri geliyor. Aslında üzere 3 kişisel sergi bir şeyleri tarif etmek amacıyla gerçekleştirdim. Pek çok karma fotoğrafın olmadığı yıllarda sergiye katıldım. Çalışmalarıma oldukça işlevsel resimler de atölyemde devam ediyorum. yapıldı. Çizimle olan ilişkim orta okul 6

Eski ansiklopedilerde bakmaya Sanmıyorum. Hiçbir şey için o doyamadığım çizimler işin okulunun okunması bulunurdu. Bunlar da gerektiğini düşünmüyorum. illüstrasyonun harika İnsan kendini geliştirebiliyorsa, örnekleriydi. Hatta çeşitli av o işin püf noktalarını öğrenecek sahnelerini betimleyen ilkel kaynaklara sahipse, azimle mağara resimlerine çaba gösteriyorsa ve istek illüstrasyonun ilk örnekleri duyuyorsa her şeyin üstesinden diyebiliriz. Eğer durum buysa gelebilir. illüstratörler de insanlık tarihi kadar eskiler. Tarihi Bir çizer kitaba nasıl hazırlanır? görselleştirdiler. çalışmalarını hem de Linux Pek çok yönü olan bir konu bu. kardeşliği kapsamında yol Ben önce okuyorum, okurken göstericiliğini çok hayal kuruyorum. Hayalimdeki önemsiyorum. sahneleri beğendiğimde metnin Zorlu bir süreçten geçiyoruz o kısımlarını işaretliyorum. özellikle çocuklar için eve Hikâyeye uygun karakterleri kapalı kalmak onların düşlüyorum. Karakterlerin ses yaratıcılığını etkiyecektir. tonunu bile hayal ediyorum Onların evden çalışmasına kafamda. Sonra eskizler katkı olarak ne yapmalarını birtakım karalamalar önerirsiniz? yapıyorum. Emin olduğumda hazır hissediyorum. Evet bu süreç oldukça yıpratıcı geçiyor. İleride pandemi kuşağı Sanatınızı/çizimlerinizi olarak anılacak bu kuşak için beslemek için neler kaygılanıyorum. Okullarından Daha çok yağlı boya yapıyorsunuz? alındılar sanal dünyalara resimlerinize aşina olanlar var gönüllüce terk edildiler. peki. Çocuk kitabı çizeri İşimle ilgili her şeyi araştırmayı Çocukların boya kalemleriyle olmaya ne zaman karar çok severim. Kim, nerede, nasıl kağıtları doldurmasını görmek verdiniz? yapmış hep ilgimi çeker. Yeni denemeleri eklemekten ne büyük mutluluk olurdu Bilgisayarla aram oldukça korkmam çalışmalarımda. oysaki. Yine de pek çok online iyiydi. Lise yıllarında dijital Çizgi filmler, animasyon aktivite mevcut çocuklar için, karikatür dergisi çıkartıyorduk. filmleri izlemek, çocuk Emre Yılmaz'ın Karikatür Dijital boyamaya, mizanpaj edebiyatı okumak ve hayal Atölyesi bunlardan biri mesela. yapmaya alışkındım zaten. kurmak, insan ve çocuk Dünyanın pek çok müzesi bu 2016 yılında Öykü psikolojisini gözlemlemek bu süreçte online fırsatlar sunuyor. Yayıncılık'tan çocuk edebiyatı işin en önemli besin kaynakları Ailelerin bu süreçte çocuklarını klasiklerini resimlemek için bir benim için. sanatsal aktivitelere teklif aldım. O gün bugündür yönlendirmeleri gerektiğini belli aralıklarda kitap Sizi etkileyen sanatçılar düşünüyorum. resimliyorum. Sanırım 50 kitap kimlerdir? oldu. İllüstratör olarak Quentin Bu süreçte çizim yeteneklerini geliştirmek isteyen çocuklara Çocuk kitabı çizeri olmak için Greban'ın, Kim Minji'nin ne önerirsiniz? güzel sanatlar çalışmalarına bayılıyorum. üniversitesinden mi mezun David Revoy'un hem Hayal dünyalarını geliştirecek tüm aktivitelere sarılmalarını, olmak gerekir? önlerine hazır sunulan sahte 7

dünyalardan uzak durmalarını benim çalışmam diyerek değil de kendini ifade etme öneriyorum. Kalemle, kağıtla, üstelik. Ne Leonardo ne de biçimi olarak görsünler. boyalarla düşleyerek vakitlerini Picasso benim resmimi benden geçirsinler. Ben güzel daha iyi yapamazdı değil mi? yapamıyorum demeden, işte Çizim yapmayı yetenek işi 8

9

10

KİTAPLIĞIMDAN: VAN GOGH ve EMILE ZOLA Beste EMNALAR AYDIN Van Gogh ve Zola ile Yaşama Sevinci Van Gogh’un sarısı, iki kitap muhteviyatından ileri bir gözlemci gibi oldukça ve sönmüş bir mum… gelmektedir. nesnel ama bir o kadar da insan psikolojisinin tüm Ressamın kitaplara olan Belki de karakterlerin zıt evrelerini içeren bir Zola tutkusu resimlerine ve kutuplarda birleşmesidir. senfonisi! İçerisinde Van kardeşine yazdığı Lazare’ın gel gitleri, ölüm Gogh sarısının her tonunu mektuplara da konu karşısındaki melankolik barındıran, tüm setleri aşıp olmuştur. Ama özellikle bir duruşu, sanrılarına bir köyü yutan dalgalar kitap var ki, birden fazla duyduğu yakınlık ve kendi iç misâli kimi zaman resminde kendisine ihtiyacı dünyasını okuma hissidir. alabildiğine coşkun, kimi olan direnci verdiği için Ya da, Pauline’in tüm zaman da dalgaların usulca seçilmiştir. Tutkunu olduğu haksızlıklara ve yalnızlığına yaladığı kum taneleri gibi un sarı ile resmedilmiş ve açık rağmen bir şekilde ayakta ufak. En sevdiğiyle sahil duran İncil’in yanında bir tutmayı başardığı yaşama boyu sessizce yürümek Zola! Adı gibi, yaşama sevinci ve hayata olan gibi… sevinci veren bir başyapıt. bağlılığıdır. -e rağmenlerin ortasında inci gibi Gerçeği süslemeden ve Bu bağlamda, Natüralizm kalabilmesidir. Ve yine her çirkinlikleri törpülemeden akımının öncüsü Emile Zola şeye rağmen hayata dâir aktararak, Natüralizm ve onun en sevgi ve umut umudunu her an sulayarak akımını Realizmin ileri bir yüklü eseri olan Yaşama yeşertebilmesidir… aşaması olarak ortaya koyan Sevinci’nin, Van Gogh’un da Zola, bu doğrultuda çok da resimlerine zemin “Sanat, doğanın bir kopyası özel kahramanlar oluşturması, bu eserin olmalıdır” tezini sonuna yaratmadan yazmıştır. kadar irdeleyen, kimi zaman Çünkü onun kahramanları 11

halkın içindedir zaten. Ve bu Eserlerinde daha çok Gogh’un bu esere ve görüşlerini ispatlamak için çalışan, emekçi insanların içindekilerine olan bağı, bu de 20 ciltlik “Deneysel yaşamlarını ve sorunlarını yolculuğa duyduğu sevgiden Roman” içerisinde en tüm çıplaklığıyla dillendiren kaynaklanmaktadır. kıymetli eserleri olan yazar, bu naif eserinde bir Meyhane, Nana ve Germinal mola vererek, daha insanî Emile Zola’dan okuma adlı başyapıtlarını edebiyat duyguları işlemiş; tertemiz önerileri: Meyhane, Nana, dünyasına armağan bir genç kızın hayata karşı Germinal, Yaşama Sevinci, etmiştir. masum mücadelesinin Hayvanlaşan İnsan, Therese kapısını aralayarak, bizleri Raquin, Bir Aşk Sayfası, Sevgi, fedakârlık, acı, ölüm kırsalın boylu boyunca Paris Yaşamı, Gerçek, gibi pek çok temayı uzanan düzlüklerinde keyifli Toprak, Emek… barındıran Yaşama Sevinci ve bir o kadar da hüzünlü adlı eseri ise, yazarın en bir yolculuğa çıkarmıştır. Ve yürek burkan eseridir. muhtemelen de Van 12

BAL ARILARI HAKKINDA ŞAŞIRTICI BİLGİLER Nazlı AKÇURA Geçtiğimiz aylarda, kapımızın kaşığının ucuna az bir onu kovanına, kolonisine geri önünde yerde hareketsiz miktarda bal koyduk. Ballı kazandırmıştık. Bu arı yatan bir arı ile karşılaştık. kaşığı yerde yatan arıya muhtemelen çok aç ya da çok Eğilip daha yakından doğru uzattık. Bir anda susuz kalmış, yorgunluktan baktığımızda bir de gördük ki antenleri daha hızlı hareket yönünü kaybetmişti ve işte küçük antenleri hâlâ oynuyor etmeye başladı. Hemen birazcık bal onu hayata ve kanatları ufak ufak ardından balı iştahla döndürmeye yetmişti. hareket ediyor. “Yaşasın yalamaya koyuldu. Bir ölmemiş,” diye sevindik ama dakika geçmemişti ki Sizin de karşınıza böyle yarı baygın bir arı çıkarsa, ona bu küçük arıya yardım kanatları hareketleniverdi. etmezsek sevincimiz kısa Balın bir süre daha tadına biraz bal (ya da o anda sürecek gibiydi. Uçmak için baktıktan sonra pırrrr, küçük balınız yoksa bir kaşığın ucu kanatlarını açamıyordu bile. arı havalandı. Havada birkaç ile su) vererek kendine tur attı, kapımızın gelmesini sağlayabilirsiniz Kızım bana baktı ve “Anne, kenarındaki çiçeklerin sevgili okur dostlarım. sen arıcısın, ne yapmalıyız, üzerinde gezindi, onları haydi söyle, bu arının kokladı ve sonra gökyüzüne “Peki arı beni sokar mı?” diye hayatını kurtarmamız doğru hızlıca uçtu ve gitti. soracak olursanız da cevabım gerekiyor,” dedi. Yapacağımız Kızımla sevinç içinde kocaman bir hayır şey aslında çok basitti. birbirimize sarıldık. Minik bir Hemen mutfağa gittik, bir çay arının hayatını kurtarmış, 13

büyüyünce yakın çevrede ederek, nektarın ve polenin kısa uçuşlar yapabilir. Daha hangi yönde ve kaç metre da gelişip ergin olduğu uzakta olduğunu diğer arılara zaman ise uzun uçuşlar işaret eder. Arıların dansını yapabilir ve koloni için gerekli çözen Avusturyalı bilim nektarı, poleni toplamaya adamı Karl Ritter von Frisch başlayabilir. bu keşfi ile Nobel bilim - Arılar arasında her zaman bir ödülünü kazanmıştır. iş bölümü vardır. Bazısı bala - Arılar vücut ağırlıklarının olur. O küçük arı hayatını kurtardığınız için mutlulukla dönüşecek olan nektarı 330 katı kadar bir yükü hemen kovanına geri toplamakla görevlidir, bazıları taşıyabilirler. dönecektir. Arılar aslında son polen toplamak, bazısı da - Arılar kovanlarından her gün derece sakin canlılardır. kovana su getirmekle. 5 km uzağa uçabilirler. Kovanlarında rahatsız - Bir kovanda 20.000 ile edilmedikleri sürece ya da ani 60.000 arasından arı yaşar. hareketlerle kovalanmadıkları - Dünya genelinde üretilen sürece durup dururken tüm tarımsal gıdaların 1/3’ü sokmazlar. Sokmaları ancak arıların tozlaşmaya olan kendilerini savunmaları katkıları sayesinde elde içindir. edilmektedir. Yani arılar bir Arıların şaşırtıcı dünyasını ağaçtan, çiçekten aldıkları daha detaylı anlatabilmek poleni bir başka ağaca, çiçeğe için sizinle bazı kısa bilgileri taşımazlarsa bu ağaçlar de paylaşmak istiyorum. - meyve, topraktaki bitki de - Bir arı 40 günlük ömrü - Biz daha uzun yaşadıklarını içerisinde sadece bir çay sebzeyi veremez hale gelir. düşünürüz ama bir bal kaşığının 1/12’si kadar bal Verim düşer. Örneğin: 50 kg arısının ömrü ortalama 40 yapabilmektedir. Yani bir meyve veren bir kayısı gündür. damladan biraz daha fazla, ağacının yaklaşık 28 - Bir bal arısı doğar ama öyle hepsi o kadar… Tabağımızda, kilogramlık meyvesi arıların hemen dışarıda nektar ve bal kâsesinde ya da tozlaşmaya olan katkıları polen toplamaya başlayamaz. kavanozun dibinde arta sayesinde oluşur. Her arının belli başlı görevleri kalan bal aslında onlarca Arılar hakkında vardır. Genç arı önce kovan arının bir ömürlük emeğidir. anlatılacaklar ve faydaları içinde bazı görevlerini yerine Bu nedenle bir damla bal bile saymakla bitmez, burada getirir. Kovanın temizliğine, bizim için çok değerlidir. yazdıklarım arıların yeni doğan diğer arıların - Bir kilo bal için yaklaşık 40 dünyasına kısa bir giriş oldu. Umarım ilginizi çekmiştir bakımına, ana arının (kraliçe bin arının 6 milyon kez sevgili okurlar Hepinize, arı) beslenmesine, kovanın çiçeklere ya da çamlara sağlıklı, bal gibi tatlı günler dışarıdan gelecek istenmeyen konması gerekmektedir. dileklerimle… ziyaretçilere karşı (eşekarısı, - Arılar birbirleriyle dans sarıca arı vb.) korunmasına ederek iletişim kurarlar. yardımcı olur. Biraz daha Tarlacı arı kovana gelip dans 14

15

PANDEMİ DÖNEMİNDE SALGIN EDEBİYATI Beste EMNALAR AYDIN Günümüzde tüm dünya bir bilinç yarattı. Eski normale yılı aşkın bir süredir Covid19 ne zaman döneriz salgını ile mücadele bilemiyorum ama normalin içerisinde. Daha önceden eskide kaldığı oldukça net okuduğumuz ya da gibi gözüküyor. izlediğimiz distopik bir Geçmiş yüzyıllarda yaşanan kurgunun baş kahramanları ve milyonlarca kayba sebep gibiyiz. Ve maalesef bir süre olan salgınlar, elbette ki daha bu “pandemi” kelimesi birçok yazarı da derinden ve bu zorlu mücadele ile etkilemiş, toplumların yaşamaya devam edeceğiz. ruhlarına işleyen bu irinleri 1-VEBA – Albert Camus Dünya, geçtiğimiz yüzyıllarda akıtmak da güçlü kalemler Keskin bir gözlem gücünün da çeşitli hastalıklar sayesinde edebiyatın hayatla desteklediği ve arı bir bilinçle sebebiyle pek çok kez bu nefes alan sayfalarına yazılmış olan Veba, yalnızca savaşı vermiştir. Veba, işlenmiştir. Kimi yazar XX. Yüzyılın değil, bütün bir Kolera, İspanyol Gribi… yaşanmış ve derin yaralar insanlık tarihinin de ortak Milyonlarca can kaybına açmış salgın dönemlerini tüm sorununa değinir; felaketin neden olan bu salgınlar, pek gerçekliğiyle okura yazgıya dönüşmesi. Nobel çok dünya ülkesini etkilemiş; anlatırken, kimi yazar da ödüllü yazar Camus’nün çağları kapatıp kültürel ve distopik kurgularla hiçbir yapıtı böylesine acı bir ekonomik zararlar vermiş ve insanların çaresizliğini yazgı, böylesine şiirsel bir belki de en önemlisi, resmetmiştir. Her ne şekilde dille ele alınmamıştır. bireylerin psikolojik olursa olsun, dünya yansımalarına bakıldığında edebiyatına birbirinden geri dönülmez hasarlar kıymetli eserler bıraktığı gözlemlenmiştir. kazandırmıştır. “Salgın Tıpkı günümüzde olduğu Edebiyatı” olarak adlandırılan gibi… bu eserlerden birkaçını, özellikle bu edebiyata adını Şimdiden hepimizin altın harflerle yazdıranları hayatında “kayıp” olarak sizler için derlemeye çalıştım. tanımlanabilecek bir yıl Çeşitli yayınevlerinden hatıralarımıza titrek harflerle okuyucu ile buluşan bu yazıldı bile. “Sözde” gelişmiş eserler, günümüz şartları ve modern çağımızın bile düşünüldüğünde kişiye 2-KOLERA GÜNLERİNDE çaresiz kaldığı, her akşam “halimize şükür” dedirtiyor. AŞK – Gabriel Garcia yitip giden canları turkuaz Marqez bir sütundan elem içerisinde takip ettiğimiz bu dönem, Büyülü gerçeklik akımının anksiyetenin tavan yaptığı büyük ustası Marquez’den bireylerin üzerini de kara bir destana dönüşen bir roman. bulut gibi kapladı. Ve pek çok Arka plana salgını alan, lirik şeyin de değerini, kıymetini ve aynı zamanda yazarın öğretti. Farkındalık adına insancıl mizahının sürekli içimize döndüğümüz bir hissedildiği pastoral bir aşk hikâyesi. 16

3-KÖRLÜK – Jose Saramago 4-VEBA YILI GÜNLÜĞÜ – 5-DECAMERON – Giovanni Usta yazarın belki de en Daniel Defoe Boccaccio etkileyici yapıtı; toplumsal Yazarın 1665’te Londra’da 1348 yazında Avrupa’yı toplu yaşamın nasıl bir vahşete yaşanmış olan veba salgınını ölümlerle sarsan veba dönüşebileceğini müthiş bir anlattığı esre, doğal afetler salgınından kaçan yedi incelikle gözler önüne seriyor. hakkında kaleme alınmış en gencin eğlenmek ve yola Yarattığı distopik ve kaotik etkileyici edebî eserlerden devam edebilmek için on gün bu dünya, insanın da biridir. boyunca birbirlerine karanlık yüzünü simgeliyor. anlattıkları öyküleri içerir. Eser aynı zamanda Avrupa hikâye anlatıcılığının da ilk başyapıtıdır. 17

18

19

20

SMA HASTALIĞI NEDİR? Dr. Meral ŞENGÜLER Spinal Musküler Atrofi – ay arasındaki süreçte ortaya SMA, omurilikte bulunan ön çıkan SMA tipidir. Bebek boynuz hücrelerinin ve beyin sapındaki motor hücre çekirdeklerinin maruz kaldığı hücre hastalıkları ve ölümleridir. Vücudun istemli kasları kuvvetsizleşip SMA hastalığı en basit ifade eriyerek motor hareket ile, SMN yaşamsal motor kabiliyetinin gerileyerek yok genindeki kromozomun başını kontrol edebilse de olmasına sebep olur. kopup kaybolması ile kopan ayakta durmakta zorluk parça yerine başka bir çeker, yürüyemez. Öksürme, Omurilik, vücudun istemsiz kromozomun kilo alamama ve ellerde davranış ve reflekslerini bağlanamaması üzerine titreme görülür. uygular ve kontrol eder. gerekli gelişimin hücre Beyin sapından bele kadar bölünmesine katılamaması Tip-3 SMA; Bebeklerin uzanan bu sinir dokusu, sonucudur. 18.ayından itibaren görülen beyin ile beden arasında SMA tipidir. Ergenlik iletişim köprüsü görevi HASTALIK TİPLERİ dönemine kadar uzayan bir görür. süreçte ortaya çıkan Tip-1 SMA; 6 aya kadar belirtiler olabilir. Hastalığın Beyin sapı, büyük beynin olan bebeklerde görülen ilerleme sürecinde kas arkasında bulunur. Kendi SMA tipidir. Anne karnında güçsüzlükleri artıp ani içinde ayrılmış bölümleri ile bebeğin hareketlerini kramplar ve sık sık vücudun kan dolaşımını, yavaşlatıp, akciğer düşmeler görülebilir. İleri solunum-yutkunma- kapasitesinin yaşlarda yürüyemez hale hapşırma-öksürme gelişememesine neden olur. gelinip tekerlekli sandalye reflekslerini, denge Solunum yolu enfeksiyonu gereksinimi duyulabilir. Tip- koordinasyonunu, genel ve bebeğin hareketlerinin ve 1 ve Tip-2’de olduğu kadar olarak bedenin motor baş kontrolünü olmasa da solunum güçlüğü birimlerinin yönetim ve sağlayamaması en önemli de görülebilir. organizasyonu ile ilgilenir. belirtilerdir. Tip-2 SMA; Normal gelişimi devam eden bebeklerin 6-18 21

Tip-4 SMA; Belirtilerin yaşam sürmeleri için ışık Kanada ve İsrail’de de yetişkinlik döneminde olurken ilaçlara ulaşabilmek onaylanan ilaç ülkemizdeki ortaya çıktığı SMA tipidir. ise ciddi bir sorun SMA hastalarının ailelerinin Diğer tiplerine göre daha az olmaktadır. Çünkü hem bu açtığı dava sonucunda çıkan rastlanır. Hastalık yavaş ilaçları bulmak hem de mahkeme kararı ile yurtdışı ilerler. Kol ve bacaklarda ilaçların maddi yükünün ilaç listesine alınmıştır. güçsüzlük hissedilip altından kalkmak ayrı bir Ancak SGK kapsamında omurilikte eğrilik görülebilir. zordur. değildir. Dünya genelinde 10.000 SMA tedavisi için kullanılan doğumda bir, Türkiye’de ise ilaçlar 3 tiptir. 6.000 doğumda bir görülen bu hastalık, anne babanın 1- Spinraza genetik taşıyıcılığına bağlı (Etken maddesi Musinersen olarak ortaya çıkar. Taşıyıcı Sodyum) ebeveynlerin çocuklarında 2-Evrysdi %25 oranında görülme (Etken maddesi Risdiplam) SMA hastalığı üzerine dünya tespit edilmiştir. Taşıyıcılık genelinde araştırmalar oranı ise 50 kişide bir olarak 3-Zolgensma sürdürülmektedir. belirlenmiştir. (Etken maddesi Abepervovec Ülkemizde de son olarak xioi) Henüz kesin bir tedavisi Başkent Üniversitesi ve bulanamamakla birlikte Spinraza; 2016 yılı Aralık Ankara Büyükşehir hastanın yaşam kalitesinin ayında ABD Gıda ve İlaç Belediyesi iş birliği ile SMA artması sağlanabilmektedir. Dairesi tarafından hastalığının önlenmesine Özellikle Tip-1 ve Tip-2 SMA onaylanmış, patenti Biogen’e yönelik sosyal sorumluluk hastalarının solunum ait bir ilaçtır. Ülkemizde projesi başlatılmıştır. BU düzensizliği, yetersizliği 2017 Temmuz’da Tip-1 için, projeye göre, Ankara’nın oldukça ağır seyreder. Ve bu 2019 Şubat’ta ise Tip-2 ve tüm ilçelerinde talep eden tip hastalar akciğer Tip-3 için bu ilacın çiftlere ücretsiz SMA enfeksiyonları sebebiyle kullanımı SGK kapsamına taraması yapılacaktır. hayatlarını kaybederler. Bu alınmıştır. Genetik bir hastalık olan hastaların nefes yollarının Evrysdi; ABD Gıda ve İlaç SMA’nın taşıyıcılık temizlenmesi son derece Dairesi tarafından 2020 yılı düzeyinde tespit edilebilmesi önemlidir. Ağustos ayında gerekli önleyici tedbirler alınmasını sağlayarak SMA’lı bebek ve çocuklarda onaylanmıştır. 2 aydan hastalığı engelleme gücüne kullanılan ilaçlar mevcuttur. büyük SMA hastaları için sahip olabilme kabiliyeti Bu ilaçlar kesin tedavi kullanılan bu ilaç Türkiye’de getirmektedir. BU ve benzeri etmese de SMA’lı çocukların 2020 Eylül’de yurtdışı ilaç çalışmaların artarak sancılı yaşam listesine alınıp ancak SGK çözümler üretmesini, SMA mücadelelerine destek verip kapsamına alınmamıştır. hastalarının ihtiyaçları olan hayatta kalma şansını Zolgensma; ABD Gıda ve ilaçlara ulaşabilmeleri ve yükseltir. Bu ilaçların ömür İlaç Dairesi tarafından 2019 maddi anlamda da ihtiyaç boyu kullanılması Mayıs ayında, Avrupa İlaç duydukları desteklerin gerekmektedir. Bu durum Kurumu tarafından ise 2020 sağlanabilmesi en büyük bir taraftan SMA’lı Mayıs ayında onaylanmış temennimizdir. çocukların daha sağlıklı SMA ilacıdır. Japonya, 22

KADIN ŞAİRLERİMİZ Dr. Meral ŞENGÜLER KADIN ŞAİRLERİMİZ VE KADINLARIMIZ İÇİN ŞİİRLER KADIN ŞAİRLERİMİZ özellikler ile sosyal içeriklere medh ile zemmin dek geniş bir çerçeveden Sağ olsun ahibbâ da ne Duygular yaş ve cinsiyete etnolojik bilgilerin tarihsel derlerse desinler. bakmaksızın savurur insanı. olarak aktarımını Bazen umutla doldurur sağlamıştır. Ayrıca bazen hüsranla. “Hanımlara Mahsus Gazete” Kadınlarımızın arasında adlı en uzun süreli çıkan Günümüz Türkçesi birçoğu bu duyguları öyle kadın dergisinin yazar ile: güzel dile getirmişlerdir ki kadrosunda uzun süre aktif Aldırma buluş Türk Şiir’inde önemli isimler rol almıştır. sevdiğinle, olarak adlarını tarihe Çıkar keyfini mısralarını yüreklerimize Bilirim kalbini cânâ birlikteliğin, ne derlerse yazmışlardır. bilerek aldanırım desinler. Bilerek aldanırım … isteyerek aldanırım Övgüye de, yergiye Belki insafa gelirsin aldırmam diyerek aldanırım. Dostların canı sağ Bilerek aldanırım olsun, ne derlerse isteyerek aldanırım. desinler. 1850 doğumlu LEYLA SAZ. (Günümüz Türkçesine Hem şair hem de bestekar Orijinal metin: serbest aktarım Meral olarak önemli bir isimdir. Kıl meclisi âmâde ne Akkent) Besteci ve şairliğinin derlerse desinler yanısıra anı yazarlığı ile ayrı İç dilber ile bâde ne bir önem taşımaktadır. derlerse desinler. Kaleme aldığı anıları dönem … ile ilgili yaşayış ve dönemsel Alemde nedir farkı bana 23

Yâ râb ne içün zâr-ı Dün gece sen uyurken nigârı şu cihanda İsmini fısıldadım Nâşâd edecek çoksa da Ve hayvanların korkunç dil-şâd edecek yok Öykülerini anlattım Dün gece sen uyurken Çiçeklere su verdim Ve insanların korkunç Öykülerini anlattım 1862 doğumlu NİGAR onlara HANIM . Yazmış olduğu şiir Tanburi Cemil tarafından Dün gece sen uyurken Türk Sanat Müziğinin Yüreğim bir yıldız gibi önemli bir eseri olacak 1956 doğumlu LALE bağlandı sana kadar güzel bir beste ile MÜLDÜR. Şiir bursu alarak İşte bu yüzden, sırf bu Türk Müzik dünyasına da İtalya’da okumaya giden yüzden imzasını atmıştır. Çağdaşı Aydın’lı şairimiz, Türkiye’ye Yeni bir isim verdim Leyla Saz ile dönemin hem dönüp ODTÜ Elektronik ve sana şair hem de anı yazarlığını Ekonomi bölümlerine devam Destina yapan kadınları olarak etmiştir. 1977 yılında isimlerine bir önem daha İngiltere’ye giderek Sen öyle umarsız katmışlardır. Manchester Üniversitesinde uyusan da bir köşede Ekonomi Lisans Eğitimini, İşte bu yüzden, sırf bu Feryâd ki feryâdıma Essex Üniversitesi Edebiyat yüzden işte imdâd edecek yok Sosyolojisi Bölümünden Yaşamdan çok ölüme Efsûs ki gamdan beni Master derecesini almıştır. yakın olduğun için âzâd edecek yok Şiir kitapları ve deneme Seni bu denli yıktıkları yazıları yanısıra çeşitli için Te’sir-i muhabbetle gazete ve dergilerde yer Yaşamımın gizini yıkılmış mütellim almıştır. Yeni Türkü vereceğim sana Virâne dili bir dahi grubunun şarkısı “Destina” âbâd edecek yok Müldür’ün şiirinin bestelenmiş halidir. 24

portakal sandığı eğitimini Erenköy Kız Lisesi çakması sinemalar ve İstanbul Üniversitesi ne sığ o etsel Edebiyat Fakültesi Türk Dili kalkışmalar ve Edebiyat bölümünde zavallı yazık adamlar tamamlamıştır. Emekliye nasıl da bu denli ayrılana dek ülkenin çeşitli kötüsünüz, yerlerinde lise öğretmenliği 1932 doğumlu FÜRUZAN alışılmışlık yapmıştır. Kurtuluş (FÜRUZAN SELÇUK ÇERÇİ, çağlık yazgınız Savaşının etkisi le şiir FÜRUZAN YERDELEN hazinsiniz, yazmaya başlamıştır. imzalarıyla da bilinir). üstelik ağır Şiirlerinin yanısıra yazdığı Yalova’da ilkokulu bitiren kırılır dal dal yaprakları hikaye ve düzyazıları çeşitli Füruzan, küçük yaşta suyunu veren yoksa dergilerde yayınlanmıştır. babasını kaybettikten sonra çocukların Ayrıca yayınlanmış orta öğrenimini yarım sunarlar istenen romanları da vardır. bırakmak durumunda yerlerini kalmıştır. Bir süre tiyatro yumarak içlerine Gel Bahar oyunculuğu yaptıktan sonra gözlerini Gel bahar, erit bu yolun kendisini edebiyat alanında büyükler hantaldır, karını, yetiştirmeye adamıştır. ayrımsamaz Geçen seneleri Çeşitli gazete ve dergilerde onlarınki heykel gözleri. anmayalım hiç yazıları çıkan Füruzan’nın Nasıl hiçlik bu, Dinle bülbüllerin 1971 yılında ilk öykü kitabı suskudan beter. şarkılarını “Parasız Yatılı” dan sonra Güllerin kıpkızıl şarabını yazdığı öykü kitapları ve iç. romanlarına 1991 yılında Bu dünya bir büyük “Lodoslar Kenti” adlı şiir meyhanedir, gel! kitabını eklemiştir. Ulusal Gel bahar, gel bahar, ve uluslararası ödüller alan yakınlarda gül! Füruzan’ın kitapları sinema Denize renginden filmi yapılarak uluslararası armağan bırak izleme sunulmuştur. Ufuklarda gezin, semaya 1901 doğumlu HALİDE süzül NUSRET ZORLUTUNA. Sonra yavaş yavaş in, İstanbul’da dünyaya gelmiş, 25

içime ak! yılında 29 yaşındayken diplerimiz olmuştu, Gönlüm hasretinle hayatını kaybetti. Ölümü ile Uzun uzadıya bir fener divanedir, gel! ilgili intihar dense de alayı... öldürüldüğü yönünde Karanlık aynı, yarasa fikirler de oluşmuştur. ayna, bu eller bu Marmara’nın tüm yüz'den yıkandıktan, çalışmaları ve eserleri Manolya delirdikten ölümünden sonra basıldı. sonra. MANOLYA O zaman da aynı karanlık aynı yarasaydı, 1958 doğumlu NİLGÜN Manolya delirmezden önce. MARMARA. İstanbul’da 1933 doğumlu GÜLTEN Büyükannemizin dünyaya gelmiş, Maarif AKIN. Yozgat’ta doğup kocaman bakla bir evi, koleji ve Anadolu Lisesinde Ankara’da büyüyen Akın, Uzun pencereleri vardı, ortaöğrenimini öğrencilik yıllarında şiir sedirinde ölü doğmuş tamamladıktan sonra yazmaya başladı. Atatürk fareler pembeliği. Boğaziçi Üniversitesi Batı Kız Lisesi ve ardından Okurduk leziz balgamlı Dilleri ve Edebiyatları Ankara Üniversitesi Hukuk gazetelerini bölümünde yüksek Fakültesinde öğrenci iken büyükbabamızın, öğrenimini “ Slyvia Plath’ın okul dergilerinde yayınlanan Okşarken ve korkarken şairliğinin intiharı şiirleri ile şair olarak ilk erkek anamızdan, bağlamında analizi” isimli ürünlerini vermeye Babamız bir gılman, pir tezi ile tamamlamıştır. başlamıştır. İlk şiir kitabı şefkat, Ardından Plath’ın şiirlerini 1956 yılında yayınlanmıştır. Acımızın cümbüşünde çevirmeye ve yaşama karşı Birçok şehirde avukatlık ve sarsak bir kukla, ölüm temalı şiirler yazmaya öğretmenlik yapan Akın, O yokuşta onursuz başlamıştır. İçine özellikle bulunduğu müezzin kuşları, kapanıklığı ve duygusal şehirlerde kadınlara okuma Sabaha karşılar, durumu sebebiyle bir süre yazma çalışmaları akşama karşılar hep, psikiyatr ile görüşmeler düzenlemiş ve pek çok Dizleri topunun yapmasından sonra 1987 davada gönüllü avukat 26

olarak bulunmuştur. yılında arkadaşlarıyla Ankara’da Türk Dil Kurumu Yağmur yağar birlikte Göçebe adlı bir dergi Derleme ve Tarama akasyalar ıslanır çıkardılar. Çeşitli yayın Kolu’nda, Halkevleri, İnsan Bulutlar uçuşur kuruluşlarında editör olarak Hakları Derneği, Dil Derneği geceleyin çalıştı. İlk şiir kitabı 1991’de gibi kuruluşlarda da kurucu Ben yağmura deli yayınlandı. Şairin beş şiir ve yönetici olarak görev buluta deli kitabı yayımlanmıştır. almıştır. Ulusal birçok ödüle Bir büyük oyun layık görülen Akın özellikle yaşamak dediğin Kaybolanlar İçin “Milliyet” tarafından Beni ya sevmeli ya Yanıp Durma Ayini “Yaşayan En Büyük Türk öldürmeli Ey ölümden ve Şairi” olarak hayattan olma çocuk onurlandırılmıştır. Yitirmeli büyük yolların Suna'yı ve denizi bildin birinde ne varsa Şimdi bir başka soru Sana büyük caddelerin Böcekler gibi başlamalı bul kendine birinde rastlasam yeniden bir yakamoz neden Elimi uzatsam tutsam Bu Allahsız bu yağmur durup durup bir dubayı götürsem işlemez karanlıkta kovalar Gözlerine baksam Yan garipliğine yürek gibi örneğin, gözlerine konuşmasak yan Ölümden ve hayattan Anlasan Gitti giden çok bahsettik suskun, ağızsız, sözsüz Elimi uzatsam ilahi bir koronun tutamasam gülümsemesini Olanca sevgimi istiyorum ben yalnızlığımı yerli yersiz Düşünsem hayır hem neden küçük bir düşünmesem gülümseme için 1963 doğumlu BİRHAN Senin hiç haberin büyük espriler gerekli KESKİN. Kırklareli’nde olmasa bize doğan keskin, İstanbul Senin hiç haberin ve neden cinnet beşinci Üniversitesi Edebiyat olmaz ki kattayken yakalar Fakültesi Sosyoloji Başlar biter kendi insanı Bölümünü bitirdi.1984’te ilk kendine o türkü ve bu mermer insanlar şiir yayınlanan Keskin, 1995 27

nasıl olur da “Grapon Kağıtları” İnkılap İpek yolunda ipektim o romatizmadan Kitabevi Şiir Ödülü aldı. zaman bahsederler? Baharat yolunda Ey ölümden ve Ağlayan Kaya baharat. hayattan olma çocuk Ben şiirin nefer taşı Aşk kırmızı atlastı, hüt hüt kuşunu ve Büyük bir Amerika Ten Greenwich gözyaşını bildin keşfettim ruhunuzda başlangıç meridyeni peki, niçin bir new york Ben başarıların Kristof Yağmur yağardı, bulur kendine Kolomb’u durmadan yağmur tatar çağrışımlı ve Ne duruyorsunuz hadi Coğrafyadan da balkonlu kızlar alkışlayın! anlarım, hadi saçlarını taşırken Cennete gitmek alkışlayın! çınaraltının serin isterdim otostopla, Keşke aşk şiiri yazsam sabahlarına Cinnete kadardı tüm Ne güzel, ve bir şairin yüzüne yollar oysa, Aktarlara tarçın diye niçin kurtlar iner her Tüm hayatı okşamak satardım akşam isterdim kedilerin Ticareti de öğrendim durup dururken bir şahsında bakın, koridor ıssızlığına... Tüm sarı, tüm kara, Hadi alkışlayın. tüm yumuşak. Cesaret sanırım bir İlk sevgilimle bir çeşit esaretti, kilisenin bahçesinde Iskat edilmekti buluşurduk. mirastan Bir mezarlıkta öpüştük Tüm malvarlığını ilk defa, veremli kıza bırakmak Rengarenk boncuklar Ananın vasiyetini saçılmıştı benden her çekirdek külahı olarak 1970 doğumlu DİDEM tarafa, kullanmak MADAK. Eğitim hayatı Kapkaraydı ama Korkuyorum ama artık İzmir’de geçen Madak, toprak. Hadi alkışlayın! Dokuz Eylül Üniversitesi Binlerce ruhu taciz Cesaretim bir süredir Hukuk Fakültesini bitirdi. etmiş bir ilk aşk gözaltında Şiirleri bir çok dergide Tanrım sorarım sana İhzar müzekkeremi yayınlanan şairin ilk kitabı neye yarar? 28

kendim yazdım Rıhtımda kalanlar bu Ulur aya karşı kirli çakallar, seyahatten elemli ………… Bakar ürkek ürkek Günlerce siyah ufka bakar Hadi alkışlayın! gözleri nemli tavşanlar dağa. Biliyorum hala biraz Monna Rosa, bugün bende Biçare gönüller! Ne giden safım. son gemidir bu! bir hal var. Hicranlı hayatın ne de son Keşfettim Yağmur iğri iğri düşer matemidir bu Küçük ruhlarınızdaki toprağa, Dünyada sevilmiş ve seven büyük Amerika’yı Ulur aya karşı kirli çakallar. nafile bekler Hadi alkışlayın! Bilinmez ki giden sevgililer dönmeyecekler BU SİZİN BAŞARINIZ. Açma pencereni, perdeleri Birçok gidenin her biri çek: memnun ki yerinden Monna Rosa, seni Birçok seneler geçti; dönen KADINLARIMIZ İÇİN yok seferinden görmemeliyim. ŞİİRLER Bir bakışın ölmem için yetecek; Sezai Karakoç ünlü Monna Yahya Kemal’in ölüme dair Anla Monna Rosa, ben Rosa şiirini, şairin yazdığı sanılan ünlü şiiri öteliyim... Mülkiye’de okurken okulun “Sessiz Gemi”, Nazım Açma pencereni, perdeleri popüler kızı Muazzez’e Hikmet’in annesi Celile çek. uzaktan uzağa duyduğu Hanım’a duyduğu aşkla aşkla yazmıştır. Her kıtanın yazılmıştır. Ada vapuruyla Zeytin ağacının karanlığıdır ilk harfleri birleştiğinde uzaklaşan Celile Hanım’ın Elindeki elma ile başlayan... sevdiğinin ismi oluşur. ardından duyulan acı ve Bir yakut yüzükte hüzünle yazılmış satırlar aydınlanan sır, Monna Rosa, siyah güller, şöyledir. Sıcak ve minnacık ak güller. yüzündeki kan, Gülce'nin gülleri ve beyaz Zeytin ağacının karanlığıdır. Sessiz Gemi yatak; Artık demir almak günü Kanadı kırık kuş merhamet Zambaklar en ıssız yerlerde gelmişse zamandan ister; Meçhule giden bir gemi açar kalkar bu limandan Ah senin yüzünden kana Ve vardır her vahşi çiçekte Hiç yolcusu yokmuş gibi batacak, gurur. sessizce alır yol Monna Rosa, siyah güller, Bir mumun ardında Sallanmaz o kalkışta ne ak güller. mendil ne de bir kol bekleyen rüzgâr, 29

Işıksız ruhumu sallar da Ki ben, Monna Rosa, Meyvalar sabırla durur. bulurum seni olgunlaşırmış. Zambaklar en ıssız yerlerde İncir kuşlarının Bir gün gözlerimin ta içine açar. bakışlarında. bak: Hayatla doldurur bu boş Anlarsın ölüler niçin Ellerin, ellerin ve yelkeni yaşarmış, parmakların O mâsum bakışlar... Su Yağmurlardan sonra Bir nar çiçeğini eziyor gibi. kenarında büyürmüş başak. Ellerinden belli olur bir Ki ben, Monna Rosa, kadın, bulurum seni. Altın bilezikler, o kokulu ten Denizin dibinde geziyor gibi. Cevap versin bu kanlı kuş Ellerin, ellerin ve Kırgın kırgın bakma yüzüme tüyüne. parmakların. Rosa. Bir tüy ki, can verir Henüz dinlemedin benden gülümsesen, Zaman çabuk çabuk geçiyor türküler. Bir tüy ki kapalı geceye, Monna; Benim aşkım uymaz öyle her güne. Saat on ikidir, söndü saza. Altın bilezikler, o kokulu lâmbalar. En güzel şarkıyı bir kurşun ten. Uyu da turnalar gelsin söyler. rüyana, Kırgın kırgın bakma yüzüme Mona Rosa, siyah güller, ak Bakma tuhaf tuhaf göğe bu Rosa. güller. kadar; Gülce'nin gülleri ve beyaz Zaman çabuk çabuk geçiyor Artık inan bana muhacir yatak. Monna. kızı, Kanadı kırık kuş merhamet Dinle ve kabul et itirafımı. ister, Akşamları gelir incir kuşları, Bir soğuk, bir garip, bir Ah senin yüzünden kana Konarlar bahçemin mavi sızı batacak. incirlerine. Alev alev sardı her tarafımı, Monna Rosa, siyah güller, Kiminin rengi ak kiminin Artık inan bana muhacir ak güller. sarı. kızı. Ah beni vursalar bir kuş yerine. Yağmurlardan sonra Abdülhak Hamit Tarhan, Akşamları gelir incir kuşları. büyürmüş başak, ölümün ayırdığı eşi Fatma Hanım’ın ardından yazdığı 30

mısralar için bir kadın için yazılmış en hüzünlü şiir Ya bir kulu sevmiyor musun Karadut olarak tanım bulmuştur. sen? .. Ya böyle bir ölüm değil mi Karadutum, çatal karam, Makber erken? .. çingenem Hiç bulmamak üzre gâib Nar tanem, nur tanem, bir Eyvâh! .. Ne yer, ne yâr ettim, tanem kaldı, Mecnun gibi ben onu Ağaç isem dalımsın salkım Gönlüm dolu âh ü zâr kaldı. severken. saçak Şimdi buradaydı gitti elden, Petek isem balımsın a Gitti ebede gelip ezelden. …… gülüm Günahımsın, vebalimsin. Ben gittim o hâksâr kaldı, Kabrin çiçekten bir türbe Bir kûşede târumâr kaldı. olmuş, Dili mercan, dizi mercan, Bâkî o, enîs–i dilden eyvâh! Dönmüş o türbe bir dişi mercan Beyrût’ta bir mezâr kaldı. haclegâhe, Yoluna bir can koyduğum Bir haclegâhe dönmüşse Gökte ararken yerde …… türben bulduğum Çık Fâtıma, lâhdden kıyâm Aç koynunu aç maşukânım Karadutum, çatal karam, et, ben. çingenem Yâdımdaki hâlime devâm et! …… Daha nem olacaktın bir Ketmetme bu râzı, söyle bir Sen öldün, ölüm güzel tanem söz, demektir, Gülen ayvam, ağlayan Ben isterim âh öyle bir söz! Ölsem yaraşır gamınla her narımsın .. gün. Kadınım, kısrağım, ….. karımsın. Yâ Rab, öleyim mi neyleyim ben? .. Bedri Rahmi Eyüboğlu, Ayrı yaşayım mı Karadut şiirini üniversitede sevdiğimden? .. misafir öğrenci olarak gelen Edip Cansever ve Cemal Verdin bana böyle bir Mari’ye yazmıştır. Mari’nin Süreyya’nın aynı kadına mûsibet, hastalığına çare duydukları aşklarını anlatan Ettin beni düşmen-i bulunamaması sonucu mısralar Tomris Uyar muhabbet. hayatını kaybetmiştir. içindir. 31

Yağmur olabilirdim yağardım Sayım / Cemal Süreya Lavinia Ay ışığında oturduk Sana gitme demeyeceğim. Kasım'da bir çınar olurdum Bileğinden öptüm seni Üşüyorsun, ceketimi al. Yaprak yaprak dökülürdüm Sonra ayakta öptüm Günün en güzel saatleri Kalbimi sıkı tutmasam Dudağından öptüm seni bunlar. Kapı aralığında öptüm Yanımda kal. Döküp saçıp boşaltsam Soluğundan öptüm seni İçimde yükselen şiiri Bahçede çocuklar vardı Sana gitme demeyeceğim. Kaldırımlara döküp Çocuğundan öptüm seni Gene de sen bilirsin. harcasam Yalanlar istiyorsan yalanlar Gözleri balıkçıl gözleri Yaş Değiştirme Törenine söyleyeyim Dudaklarında tutup rüzgarı Yetişen Öyle Bir Şiir / İncinirsin. Maria Missakian adında biri Edip Cansever Gelse göğsüne kapansam Sana gitme demeyeceğim Ben seni uzun bir yolda Ama gitme, lavinia yürürken görmedim ki hiç Adını gizleyeceğim. Yağmurlar altında gördüm, Sen de bilme, lavinia. Ahmet Muhip Dıranas’ın annesinin annesi olan kadeh tutarken gördüm de komşuları Fahriye Hanım’a Bir kıyıya bakarken, yazdığı şiir edebiyatımızın en bakarken ki ağlayan yüzünle Attila İlhan’ın Paris bilinenlerindendir. Ve yarışırsa ancak seyahatinde tanışıp Türkiye’ye getirtemediği aşkı Monet’nin Fahriye Abla Maria ile aşkları bir süre Kadınlarına yaraşan mısralarla sürmüştür. giysilerinle Hava keskin bir kömür Gördüm de kokusuyla dolar, Maria Missakian Ben seni uzun bir yolda Kapanırdı daha gün yürürken görmedim ki hiç. batmadan kapılar. Yüksek kaldırımda bir akşam Bu, afyon ruhu gibi baygın mahalleden, Maria Missakian'ı Hayalimde tek çizgi bir sen Ünlü Lavinia şiiri, Özdemir düşündüm kalmışsın, sen! Asaf’ın Mevhibe’ye duyduğu Eğer kendimi bıraksam Hülyasındaki geniş aydınlığa karşılıksız aşkla yazılmıştır. gülen 32

Gözlerin, dişlerin ve ak pak Gözümü yumsam aklımdan gerdanınla Ayten geçiyor Ne güzel komşumuzdun sen, Bana sorarsanız Fahriye abla! mevsimlerden Ayten'deyiz Ahmed Arif’in genç yaşında Günlerden Ayten'ertesidir. yüreğine yerleştirip yıllarca karşılıksızca beslediği Leyla Hanım yazdığı şiirlerden biri Ümit Yaşar Oğuzcan şöyledir. bankada çalışırken, kendisinden ufak yaştaki Abdurrahim Karakoç’un, stajyer kıza duyduğu gençlik yıllarında sevdiği Hasretinden Prangalar ama kavuşamadığı aşkına tutkuyu anlattığı dizeler şöyledir. yazdığı şiir yıllar sonra Eskittim bestelenip meşhur bir türkü olarak dillere yayılmıştır. seni, anlatabilmek seni. iyi çocuklara, Milyon Kere Ayten kahramanlara, Mihriban seni, anlatabilmek seni, Ben bir Ayten'dir tutturmuşum namussuza, haldan bilmez, Sarı saçlarına deli gönlümü Oh ne iyi Ayten'li içkiler içip kahpe yalana. sarhoş oluyorum ne güzel Bağlamıştın, çözülmüyor ard-arda kaç zemheri, Mihriban Hoşuma gitmiyorsa rengi Ayrılıktan zor belleme ölümü kurt uyur, kuş uyur, zindan denizlerin uyurdu. Görmeyince sezilmiyor Biraz Ayten sürüyorum dışarda gürül-gürül akan bir güzelleşiyor Mihriban dünya... Şarkılar söylüyorum şiirler bir ben uyumadım, yazıyorum Yar, deyince kalem elden düşüyor kaç leylim bahar, Ayten üstüne hasretinden prangalar Gözlerim görmüyor aklım Saatim her zaman Ayten'e eskittim. beş var şaşıyor Lambada titreyen alev saçlarına kan gülleri Ya da Ayten'i beş geçiyor takayım, üşüyor Ne yana baksam gördüğüm Aşk kağıda yazılmıyor bir o yana, o Mihriban bir bu yana... 33

34

RHAPSODY ULUSLARARASI PİYANO YARIŞMASI ONLINE GERÇEKLEŞTİ Doç.Ulviyye GÜLER 2019 yılının sonu, 2020 süreci hariç) yüz yüze içerisinde Azerbaycan’ın yılının başı itibariyle tüm yürütmeye devam ettik. Aynı Gence ve Berde şehirlerinde dünya Covid 19 pandemisiyle zamanda online ve az seyirci şehit düşen insanların karşı karşıya kaldı. İnsanlık içeren çeşitli konserler ve anısına Antalya Akdeniz tarihinde ender bulunan bu master classlar düzenledik. Üniversitesi Devlet küresel salgın hepimizin Konservatuvarı öğretim yaşantısını yeniden 28 yıl boyunca işgal altında üyeleri tarafından konser konumlandırmasına yol açtı. bulunan Azerbaycan’ın düzenlendi. Konser, Karabağ toprakları 10 Kasım Sosyal mesafe her şeyin Çukurova Üniversitesi Devlet önüne geçti. Maalesef bu 2020 tarihinde Azerbaycan Konservatuvarı beyaz salonda küresel salgında alınan ordusu tarafından uzun az sayıda seyirci ile önlemler kimi zaman yetersiz mücadeleden sonra azat gerçekleşti ve aynı zamanda kalarak hepimizi acı ve edilmiştir. Maalesef işgalci; çeşitli sanal platformlar uzun süre boyunca bu haksız üzüntülerle dolu bir sürece üzerinden canlı yayın olarak sürükledi. koşulları ortadan yayınlandı. kaldıracağına ve savaş Covid 19 pandemisi şartlarını durduracağına, Ancak bizim için en zor olan; süresince her alanda olduğu savaşı sivil yerleşim yerlerine tüm hazırlıklarını gibi sanatsal faaliyetlerde de taşımıştır. Ekim ayı içerisinde tamamladığımız Çukurova sosyal mesafeyi korumak Azerbaycan’ın gence ve Berde Üniversitesi 2.Uluslararası adına online iletişime geçmek şehirlerinde savunmasız “Rhapsody” Piyano Festivali zorunda kaldık. Sanat uyuyan sivil halkına uzun ve Yarışmasının, pandemi aleminde başlarda imkânsız menzilli füzelerle saldırılar sebebiyle etkinliğe 4 gün kala görünen çevrimiçi eğitim bir düzenlenmiştir. O saldırıların ileri bir tarihe erteleyip, yıl içerisinde hepimiz için sonucunda 88 kişi hayatını sonrasında sanal platforma nerdeyse mecburi hale geldi. kaybetmiş ve 386 kişi ise ağır taşımak zorunda kalmamızdı. Çukurova Üniversitesi Devlet yaralanmıştır. İnternet üzerinde erişimin, Konservatuvarı olarak her iletişimi başka bir boyuta şeye rağmen bireysel branş 18.11.2020 tarihinde taşıması sonucunda online Çukurova Sanat Girişimciler derslerini (genel kısıtlama enstrüman dersleri yapma Topluluğu ile iş birliği 35

tecrübesiyle online festival ve Üniversitesi Devlet Üçüncülük: Eda Öncül, Ufuk yarışma düzenlemeye karar Konservatuvarı, Cem Şengüler verdik. Babacan /Maltepe Üniversitesi Konservatuvarı. Mansiyon: Efe Demir, Zeynep Çukurova Üniversitesi Özden 2.Uluslararası “Rhapsody” Rhapsody Piyano Festivali ve Special Prize: Raman Hamo, Piyano Festivali ve Yarışması Yarışması 5 farklı yaş online olmasına rağmen kategorilerinde gerçekleşti ve Ulkar Alizade, Tamerlan katılımcılar tarafından çok yarışma sonuçları da şu Adıgüzelov olumlu karşılanarak yoğun şekilde oldu: D Kategori /17 – 21 Yaş/ katılım içerisinde gerçekleşti. A Kategori /6-8 Yaş/ “Rhapsody” Festival ve Birincilik: Alaz İkiz Yarışması, genç yetenekli Birincilik: Deniz Karadaş, İkincilik: Yasemin Perşembe piyanistlere pandemi İnci Akbaş sürecinde iyi bir motivasyon Üçüncülük: Gökay Özgür nedeni oldu. Türkiye’nin dört İkincilik: Benjamin Sabbah, E Kategori /22-26 Yaş/ bir yanından (İstanbul, Nesibe Sultan Çiftçi Ankara, İzmir, Adana, Üçüncülük: Yok Birincilik: Berke Baha Antalya, Mersin, Gaziantep, Dikmen Bursa, Kayseri) aynı Mansiyon: Rüzgar Kuruşçu, İkincilik: Ayşegül Beril Eren zamanda da yurtdışından Duru Manap (Rusya, Azerbaycan, Norveç, B Kategori /9 -12 Yaş/ Üçüncülük: Yok Almanya, İsveç) çok sayıda Mansiyon: Yok katılımcılarımız oldu. Birincilik: Samuel Sabbah, Rhapsody Piyano Çinara Manaflı Online olmasına rağmen Yarışması’nın jüri üyeleri: İkincilik: Carmen Dilara Çukurova Üniversitesi Prof.Ludmil Angelov / Bağış, Ecem Taçalan 2.Uluslararası “Rhapsody” Bulgaristan Üniversitesi Piyano Festivali ve Konservatuvarı, Prof.Yalçın Üçüncülük: Sena Erünsal, Yarışmasına çok ilgi olması Adıgüzelzade /Azerbaycan Uras Düzen ve almış olduğumuz pozitif Devlet Konservatuvarı, Mansiyon: Yağmur Naz yorumlar bizi çok mutlu etti Prof.Eser Bilgeman Şakir Deveci, Kuzey Çiftçi ve her koşulda sanatsal /İstanbul Üniversitesi Devlet faaliyetlerde devamlılık Konservatuvarı, Doç.Gökhan C Kategori /13-16 Yaş/ sağlanması gerekliliğini Aybulus /Anadolu Birincilik: Bilge Gürer, Alp bizlere bir kez daha hatırlattı. Üniversitesi Devlet Birsel Konservatuvarı, Doç.Yuriy Sayutkin /Akdeniz İkincilik: Olga Fadeeva 36

37

38

Bahar – Burak – Oktay GÜLEN 39

GÜLEN BULMACA Bahar – Burak – Oktay GÜLEN Yukarıdan Aşağı Sorular: Soldan Sağa Sorular: 1- Yüzyıl. 8- İn. 2- Yüksek üçgen, eğimli kara kütlesi. 9- Kakao, un ve şeker karışımı. 3- Büyükbaş hayvanların evi. 10- Tırşik yemeği ile ünlü şehrimiz. 4- İki şeyi birbirinden ayıran uzaklık. 11- Gençlik dönemi. 5- Trafik polislerinin kullandığı hız ölçer cihaz. 12- Katre. 6- Pinus. 13- Giz. 7- Kuzey Amerika kıtasının en kuzeyindeki ülke. 14- Uzak. Yanıtlarınızı [email protected] adresine gönderin. Doğru cevaplayıp mail ile gönderen ilk 3 çocuğumuzu ilan edelim. 40

41