ชุดการสอนที่ 1_การใช้งานโปรแกรม Proteus

11 เอกสารประกอบการเรียน วชิ าการออกแบบวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ด้วยคอมพวิ เตอร์ รหสั วชิ า 3105.2010 หลกั สูตรประกาศนียบตั รวชิ าชีพช้ันสูง พุทธศักราช 2557 ประเภทวชิ าอุตสาหกรรม สาขางานอเิ ลก็ ทรอนิกส์อตุ สาหกรรม ชุดที่ 1 เร่ือง การเขยี นแบบวงจรอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ด้วยโปรแกรม Proteus นายสิทธิพงษ์ จีนหม้นั วทิ ยาลยั เทคนิคเทคนิคสุราษฎร์ธานี จงั หวดั สุราษฎร์ธานี สานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ

12 คาแนะนาสาหรับนักศึกษา 1. ใหน้ กั ศกึ ษาทาแบบทดสอบก่อนเรียน จานวน 10 ขอ้ เวลา 10 นาที 2. ใหน้ กั ศึกษา ศึกษาใบความรู้เรื่องการเขียนแบบวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์ดว้ ย โปรแกรม Proteus 3. ใหน้ กั ศกึ ษาทากิจกรรมเสริมความรู้เร่ืองการจดั การอุปกรณ์อิเลก็ ทรอนิกส์ และเคร่ืองมือวดั ต่างๆ 4. ใหน้ กั ศึกษาปฏิบตั ิงานตามใบงาน 5. ใหน้ กั ศึกษาทาแบบทดสอบหลงั เรียน จานวน 10 ขอ้ เวลา 10 นาที

13 จุดประสงค์เชิงพฤตกิ รรม 1. บอกข้นั ตอนการตดิ ต้งั โปรแกรม Proteusได้อย่างถูกต้อง 2. อธิบายองค์ประกอบหน้าจอหลกั ของโปรแกรม Proteusได้อย่างถูกต้อง 3. จัดวางอุปกรณ์อเิ ลก็ ทรอนิกส์ลงบนแผ่นงานของโปรแกรม Proteus ได้อย่างถูกต้อง 4. เขียนแบบอเิ ลก็ ทรอนิกส์ด้วยโปรแกรม Proteus ได้อย่างถูกต้อง เนื้อหา ชุดท่ี 1 1. ข้นั ตอนการติดต้งั โปรแกรม Proteus 2. องคป์ ระกอบหนา้ จอหลกั ของโปรแกรม Proteus 3. การจดั วางอุปกรณ์อิเลก็ ทรอนิกส์ลงบนแผน่ งาน

14 แบบทดสอบก่อนเรียน/หลงั เรียน หน่วยท่ี 1 เร่ือง การเขยี นแบบวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ด้วยโปรแกรม Proteus ......................................................................... ให้นักศึกษาทาแบบทดสอบโดยเลือกคาตอบข้อทถี่ ูกต้องทสี่ ุด ทาเคร่ืองหมาย (X) ลงใน กระดาษคาตอบ 1. ส่วนประกอบหลกั ของโปรแกรม Proteus มีกี่ส่วน อะไรบา้ ง ก. 1 ส่วนคือ ISIS ข. 1 ส่วนคือ ARES ค. 2 ส่วนคือ ARES และ Visual C++ ง. 2 ส่วนคือ ISIS และ Visual C++ จ. 2 ส่วนคือ ISIS และ ARES 2. ขอ้ ใดไม่ใช่โปรแกรมงานดา้ น CAD อิเล็กทรอนิกส์ ก. Orcad ข. Eagle ค. Protel ง. Visual Basic จ. Proteus 3. ไฟลง์ านของโปรแกรม Proteus มีท้งั หมดก่ีชนิด ก. 1 ชนิด ข. 2 ชนิด ค. 3 ชนิด ง. 4 ชนิด จ. 5 ชนิด 4. ขอ้ ใดคือไฟลง์ านของโปรแกรม Proteus ท่ีรวบรวมและจดั เกบ็ ขอ้ มูลของการเขียนวงจรไว้ ท้งั หมด ก. Project Files (*.PDSPRJ) ข. Workspace Files (*.WORKSPACE) ค. Module Files (*.MOD) ง. Library Files (*.LIB) จ. Section Files (*.SEC)

15 5. การเปิ ดโครงงานเดิมสามารถทาไดท้ ้งั หมดก่ีวธิ ี ก. 1 วธิ ี ข. 2 วธิ ี ค. 3 วธิ ี ง. 4 วธิ ี จ. 5 วธิ ี 6. การบนั ทึกโครงงานทาไดท้ ้งั หมดก่ีวธิ ี ก. 1 วธิ ี ข. 2 วธิ ี ค. 3 วธิ ี ง. 4 วธิ ี จ. 5 วธิ ี 7. ขอ้ ใดไม่ใช่เปอร์เซ็นตก์ ารยอ่ ขนาดการพิมพข์ องโปรแกรม Proteus ก. 25% ข. 33% ค. 50% ง. 66% จ. 75% 8. การใชส้ ัญลกั ษณ์คาสง่ั ซูม บนแถบเคร่ืองมือ เพือ่ แสดงภาพวงจรเตม็ หนา้ กระดาษ คือ ก. คาสัง่ Zoom in ข. คาส่งั Zoom out ค. คาส่ัง Fit to page ง. คาสัง่ Zoom area จ. คาสงั่ Zoom Tool 9. ขอ้ ใดไมใ่ ช่กลุ่มคาสงั่ File / Project Commands ก. New project ข. Open project ค. Save project ง. New (root) sheet จ. Close project

16 10. ขอ้ ใดไมใ่ ช่กลุ่มคาสงั่ ของการหมุนอุปกรณ์ ก. Rotate clockwise ข. Rotate anti.180 degree ค. Rotate anti.clockwise ง. Rotate 180 degree จ. X.mirror

17 ใบความรู้ที่ 1 การเขยี นแบบวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ด้วยโปรแกรม Proteus การออกแบบและพฒั นาวงจรอิเล็กทรอนิกส์ที่ดีน้นั จาเป็ นตอ้ งทราบผลลพั ธ์ของวงจรว่า เป็ นไปตาม วตั ถุประสงค์ท่ีออกแบบไวห้ รือไม่ ซ่ึงในสมยั อดีตท่ีผ่านมาเครื่องคอมพิวเตอร์ยงั มี ประสิทธิภาพต่า การออกแบบและพฒั นาวงจรอิเล็กทรอนิกส์ยงั ตอ้ งใช้วิธีการนาอุปกรณ์ ต่างๆ มาต่อวงจรจริงซ่ึงค่อนขา้ ง ยุง่ ยากในการจดั ซ้ืออุปกรณ์ต่างๆ รวมท้งั ยงั ตอ้ งการเครื่องมือพิเศษอีก หลายชนิด เช่น แหล่งจ่ายไฟฟ้าแบบ ปรับค่าได้ และออสซิลโลสโคป เป็ นตน้ อีกท้งั หากผูท้ ดลอง ต่อวงจรไม่ถูกตอ้ งกจ็ ะทาใหเ้ กิดความเสียหายตอ่ อุปกรณ์และเคร่ืองมือต่างๆ ได้ จนกระทง่ั ในปัจจุบนั การพฒั นาไปของเทคโนโลยที าใหเ้ ครื่องคอมพิวเตอร์มีประสิทธิภาพ สูงข้ึน กว่าเดิมมาก จึงมีการพฒั นาโปรแกรมคอมพิวเตอร์ข้ึนเพื่อใช้ประโยชน์ในหลากหลาย รูปแบบ รวมท้งั โปรแกรมสาหรับทดลองวงจรอิเล็กทรอนิกส์ดว้ ย โดยในหนงั สือเล่มน้ีไดน้ าเสนอ วิธีข้นั ตอนการติดต้งั โปรแกรม Proteus ซ่ึงมีความสามารถในการจาลองการทางานของวงจร อิเล็กทรอนิ กส์ ที่เขียนข้ึนในโปรแกรมได้ รวมท้ังยังสามารถจาลองการทางานของ ไมโครคอนโทรเลอร์ที่เขียนโปรแกรมควบคุมไวไ้ ดเ้ ป็ นอยา่ งดี รูปท่ี 2 ถึง รูปที่ 4 แสดงตวั อยา่ ง วงจรอิเลก็ ทรอนิกส์ท่ีออกแบบดว้ ยโปรแกรม Proteus รูปท่ี 1.1 โปรแกรม Proteus

18 รูปที่ 1.2 ตวั อยา่ งวงจร Opamp รูปที่ 1.3 การจาลองการทางานของวงจร Opamp

19 รูปที่ 1.4 วงจรไมโครคอนโทรเลอร์ คุณลกั ษณะของเครื่องคอมพวิ เตอร์ทเี่ หมาะสม โปรแกรม Proteus สามารถติดต้งั ลงบนเครื่องคอมพิวเตอร์ที่ติดต้งั ระบบปฏิบตั ิการวินโดว์ ต้ังแต่ เวอร์ชั่น 7 ข้ึนไป โดยผูผ้ ลิตโปรแกรมได้แนะนาให้ติดต้ังบนเครื่องคอมพิวเตอร์ท่ีมี คุณลกั ษณะอยา่ งต่าดงั น้ี 1. มีหน่วยประมวลผลกลางความเร็วไมต่ ่ากวา่ 2.6 GHz 2. มีหน่วยความจาหลกั ไม่นอ้ ยกวา่ 2 GB 3. ฮาร์ดดิสมีความจุไม่นอ้ ยกวา่ 500 GB 4. มีเคร่ืองอ่านแผน่ ดีวดี ี 5. จอภาพสีขนาด 15 นิ้ว 6. ติดต้งั ระบบปฏิบตั ิการวนิ โดว์ 7 การดาวน์โหลดโปรแกรม Proteus โปรแกรม Proteus พฒั นาข้ึนโดยบริษทั Labcenter Electronics Ltd. ซ่ึงเปิ ดให้ผูม้ ีความ สนใจ สามารถดาวน์โหลดโปรแกรมมาทดลองใช้งานได้ โดยสามารถเข้าได้จาก http://www.labcenter.com/download/prodemo_download.cfm#professional ซ่ึงจะได้ไฟล์สาหรับ ติดต้งั โปรแกรมช่ือ PRODEMO.EXE มีขนาด 165 MB โดยในเวอร์ชั่นทดลองใช้งานน้ีจะมี ข้อจากัดคือ ไม่สามารถบันทึก พิมพ์ หรื อ ออกแบบการทางานของวงจรที่ประกอบด้วย ไมโครคอนโทรเลอร์ ยกเวน้ การออกแบบ โปรแกรมควบคุมไมโครคอนโทรเลอร์ในตวั อยา่ งท่ีมีให้ เทา่ น้นั รวมท้งั ไมส่ ามารถใชง้ านบางฟังกช์ น่ั ในส่วน ของการสร้างแผน่ วงจรพมิ พ์

20 ข้นั ตอนการติดต้งั โปรแกรม มีดงั นี้ 1. ดบั เบิลคลิกท่ีไฟลช์ ื่อ prodemo.exe และคลิกป่ ุม Next รูปท่ี 1.5 เริ่มการติดต้งั โปรแกรม Proteus 2. คลิกท่ีช่อง I accept the term of this agreement และคลิกป่ ุม Next รูปที่ 1.6 การยอมรับเงื่อนไขข้นั ตอน

21 3. เลือก Typical รูปที่ 1.7 เลือกรูปแบบการติดต้งั โปรแกรม 4. โปรแกรมจะเริ่มการติดต้งั รูปที่ 1.8 ดาเนินการติดต้งั โปรแกรม

22 5. ติดต้งั โปรแกรมสาเร็จ รูปที่ 1.9 สิ้นสุดการติดต้งั โปรแกรม โปรแกรม Proteus จะแบง่ ออกเป็น 2 โปรแกรมยอ่ ย ชื่อ ISIS ซ่ึงใชส้ าหรับเขียนวงจรและ จาลองการทางาน ส่วนอีกโปรแกรมหน่ึง ช่ือ ARES ใชส้ าหรับออกแบบแผน่ วงจรพมิ พข์ องวงจรที่ ทดสอบแลว้ น้นั ดงั น้นั ในข้นั ตอนโปรแกรมใหม้ ีประสิทธิภาพน้นั จาเป็ นตอ้ งเรียนรู้คาสั่งใชง้ าน ต่างๆ และข้นั ตอนในการ เขียนวงจร เช่น การเลือกใชง้ านอุปกรณ์ การเคลื่อนยา้ ย การเชื่อมต่อ วงจร การเปล่ียนคา่ อุปกรณ์ การเลือกใชง้ านเคร่ืองมือวดั และควบคุมชนิดตา่ งๆ และการจาลองการ ทางาน การเรียกใชง้ านโปรแกรมใหเ้ ขา้ ไปที่ Start > All programs > Proteus 8 Demonstration จะ ไดห้ นา้ โปรแกรมดงั รูปท่ี 1.10 รูปที่ 1.10 หนา้ จอแรกของโปรแกรม

23 ไฟล์งานของโปรแกรม Proteus ไฟลง์ านของโปรแกรม Proteus มีท้งั สิ้น 5 ชนิด ประกอบดว้ ย 1. Project Files (*.PDSPRJ) รวบรวมและจดั เก็บข้อมูลของการเขียนวงไวท้ ้งั หมด ประกอบดว้ ย ขอ้ มูลสกีลเมทิค (Schematic data) ขอ้ มูลเลเอาท์ (Layout data) ฐานขอ้ มูลโปรแกรม (Project database) ขอ้ มูลการจาลองการทางานตา่ งๆ 2. Workspace Files (*.WORKSPACE) เก็บขอ้ มูลช่วยสาหรับการเปิ ดไฟล์งาน เช่น ตาแหน่ง ของวงจรบนจอมอนิเตอร์ รายการอุปกรณ์ การออกแบบตา่ งๆ 3. Section Files (*.SEC) เก็บขอ้ มูลส่วนประกอบต่างๆ ของการเขียนวงจร ซ่ึงสามารถ ส่งออก และนาเขา้ ไฟลง์ านไดจ้ ากคาส่งั บนแถบเมนู 4. Module Files (*.MOD) ใชร้ ่วมกบั การออกแบบตามลาดบั ช้นั ของProteus 5. Library Files (*.LIB) เกบ็ ขอ้ มูลสญั ลกั ษณ์และไลบาร่ีที่ถูกเรียกใชง้ านในการเขียนวงจร การสร้างโครงงานใหม่ 1. ให้คลิกที่ New Project (รูปที่ 1.11) จะปรากฏหนา้ จอนาทางในช่อง Name ให้ใส่ช่ือของ โครงงานท่ีตอ้ งการ ส่วนช่อง Path เป็ นการกาหนดโฟลเดอร์ปลายทางานท่ีตอ้ งการจดั เก็บและคลิก Next รูปท่ี 1.11 หนา้ จอสร้างโครงงานใหม่ รูปที่ 1.12 หนา้ จอนาทางสาหรับสร้างโครงงานใหม่

24 2. คลิกเลือกท่ี Create a schematic from the selected template ส่วนในช่อง Design templates ให้เลือกตามลกั ษณะและขนาดของแผ่นงานไดต้ ามความตอ้ งการ หรือ เลือก Default จากน้นั คลิก Next รูปที่ 1.13 หนา้ จอเลือกลกั ษณะและขนาดของแผน่ งาน 3. ในข้นั ตอนน้ีหากตอ้ งการใหโ้ ปรแกรมสร้างแผน่ วงจรพิมพด์ ว้ ยใหเ้ ลือกที่ Create a PCB laout from the selected template (รูปท่ี 1.14) และเลือกชนิดของแผ่นวงจรพิมพท์ ี่ตอ้ งการสร้าง (รายละเอียด ของแผน่ วงจรพิมพช์ นิดต่างๆ จะกล่าวถึงในหวั ขอ้ การสร้างแผ่นวงจรพิมพ)์ หรือ เลือก Default จากน้นั คลิก Next รูปที่ 1.14 หนา้ จอเลือกชนิดของแผน่ วงจรพมิ พ์

25 4. สาหรับโครงงานท่ีมีไมโครคอนโทรเลอร์เป็ นส่วนประกอบในวงจรและตอ้ งการจาลอง การเขียน โปรแกรมในไมโครคอนโทรเลอร์ดว้ ย ใหเ้ ลือกท่ี Create firmware project เพ่ือกาหนด ตระกูล (Family) เบอร์ของไมโครคอนโทรเลอร์ (Controller) และโปรแกรมคอมไพลเออร์ (Complier) ซ่ึงมีความจาเป็ นตอ้ งกาหนดให้ถูกตอ้ งเพื่อให้โปรแกรมจาลองการทางานไดถ้ ูกตอ้ ง จากน้นั คลิก Next รูปที่ 1.15 หนา้ จอกาหนดไมโครคอนโทรเลอร์ รูปท่ี 1.16 หนา้ จอสรุปขอ้ มูลการเปิ ดโครงงานใหม่

26 5. ในหนา้ จอสุดทา้ ยจะสรุปขอ้ มูลท่ีผใู้ ชง้ านกาหนดท้งั หมด และคลิก Finish เพ่ือสร้าง โครงงานใหม่ หลงั จากน้นั โปรแกรมจะเขา้ สู่หนา้ จอหลกั ดงั รูปท่ี 1.17 รูปท่ี 1.17 หนา้ จอหลกั ของโปรแกรม Proteus การเปิ ดโครงงานเดิม การเปิ ดโครงงานเดิมสามารถทาได้ 3 วธิ ี คือ 1. จากหนา้ จอ Start (รูปที่ 1.11) คลิกเลือก Open project 2. เขา้ ที่โปรแกรม ISIS และเปิ ดจากคาสั่งที่แถบเมนู โดยคลิกที่แถบเมนู เลือก File > Open projects 3. ดบั เบิลคลิกท่ีไฟล์ ในหนา้ ต่าง Windows explorer การนาเข้าโครงงานเวอร์ช่ันเก่า สาหรับไฟล์งานท่ีพฒั นาข้ึนบนโปรแกรม Proteus เวอร์ชน่ั เก่า จะมีนามสกุลของไฟล์ท่ี แตกต่างจาก ในเวอร์ชั่น 8 น้ี โดยไฟล์สกีลเมทิคจะมีนามสกุล .DSN ขอ้ มูลการเลเอ้าท์ จะมี นามสกุล .LYT และไฟลเ์ ฟอร์แวร์จะมีนามสกุล .vsmprj ดงั น้นั การนาเขา้ โครงงานจากเวอร์ชนั่ เก่า จึงมีลาดบั ข้นั ตอนดงั น้ี 1. จากหนา้ จอ Start (รูปท่ี 1.11) คลิกเลือก Import legacy design 2. ในช่อง Schematic เลือกไฟลใ์ นโครงงานท่ีมีนามสกุล .DSN 3. ในช่อง Laout เลือกไฟลใ์ นโครงงานที่มีนามสกลุ .lyt 4. ในช่อง VSM Studio เลือกไฟลใ์ นโครงงานท่ีมีนามสกุล .vsmprj 5. ในช่อง Name ใหต้ ้งั ช่ือโครงงานท่ีตอ้ งการ

27 6. ในช่อง Path ใหเ้ ลือกตาแหน่งของการบนั ทึกโครงงาน 7. คลิกป่ ุม Import รูปท่ี 1.18 การนาเขา้ โครงงานในเวอร์ชน่ั เก่า การบันทกึ โครงงาน ทาได้ 2 วธิ ี คือ 1. คลิกท่ีแถบเมนู File > Save project as ใชใ้ นกรณีที่ตอ้ งการเปลี่ยนชื่อโครงงานใหม่ 2. คลิกท่ีแถบเมนู File > Save project หรือ กดป่ ุม Ctrl + s หรือ คลิกไอคอน ใชใ้ นกรณี ท่ี ตอ้ งการบนั ทึกช่ือโครงงานเดิม การสั่งพมิ พ์โครงงาน การพิมพว์ งจรท่ีสร้างข้ึนบนโปรแกรม Proteus ทาไดโ้ ดยใชค้ าส่ัง File > Print design จะ ปรากฏ หน้าต่าง Print design (รูปที่ 1.19) และจะแสดงภาพร่างท้งั หมดของวงจรท่ีสร้างข้ึน ผใู้ ชง้ านสามารถเลือก คุณสมบตั ิของการพมิ พไ์ ดด้ งั น้ี 1. What to print ใชก้ าหนดแผน่ งานท่ีตอ้ งการพมิ พ์ โดย 1.1 Current sheet คือ พมิ พแ์ ผน่ งานปัจจุบนั 1.2 All sheet คือ พิมพแ์ ผน่ งานท้งั หมด 2. Scale ใชส้ าหรับกาหนดสเกลของการพิมพบ์ นกระดาษ โดย 2.1. 1 : 1 (Normal) คือการพิมพใ์ นขนาดปกติ 2.2 พิมพแ์ บบยอ่ สามารถกาหนดใหย้ อ่ ขนาดการพมิ พไ์ ดต้ ้งั แต่ 33% 50% 66% และ 75% 2.3 Fit to page โปรแกรมจะยอ่ ขนาดวงจรใหพ้ ิมพไ์ ดเ้ ตม็ หนา้ กระดาษพอดี

28 3. Page orientation ใชเ้ ลือกวา่ จะพิมพต์ ามแนวต้งั (Portrait) หรือ แนวนอน (Lanscape) รูปที่ 1.19 หนา้ ตา่ ง Print design องค์ประกอบของโปรแกรม 1. หน้าจอหลกั ประกอบดว้ ย 1.1 หนา้ ต่างแกไ้ ขวงจร (Editing window) มีพ้ืนที่ขนาดใหญ่ท่ีสุดของหนา้ จอ ใช้ สาหรับการ วาดและแก้ไขวงจรอิเล็กทรอนิกส์และส่วนประกอบต่างๆ ของวงจรที่เปิ ดข้ึนใน หน้าต่างน้ี นอกจากน้ียงั สามารถเคลื่อนยา้ ยอุปกรณ์ต่างๆ ดว้ ยการคลิก ทาการซูมพ้ืนท่ีงานดว้ ย การหมุนป่ ุมกลางของเมาส์ ใช้คาส่ัง ซูมเขา้ ซูมออก โดยกรอบสีฟ้าแสดงถึงขอบของกระดาษท่ี เลือกใชง้ าน 1.2 หน้าต่างภาพรวม (Overview window) ใช้สาหรับแสดงภาพรวมของวงจร ท้งั หมดที่ เขียนข้ึนและยงั แสดงภาพร่างของอุปกรณ์และเครื่องมือท่ีเลือกจะใชง้ าน 1.3 หนา้ ต่างเลือกอุปกรณ์ (Object selector) ใชส้ าหรับเลือกอุปกรณ์ ข้วั ต่อ เคร่ือง กาเนิด สัญญาณและกราฟตา่ งๆ 1.4 แถบเครื่องมือ (Tools bar) แสดงไอคอนของคาสั่งสาคญั ท่ีใช้งานบ่อย โดย ผใู้ ชง้ าน สามารถเลือกใหแ้ สดงไอคอนของเครื่องมือไดต้ ามความตอ้ งการ 1.5 แถบเมนู (Menu bar) เก็บคาสั่งข้นั ตอนท้งั หมดของโปรแกรม โดยจะแยก ออกเป็ น หมวดหมูอ่ ยา่ งชดั เจน

29 5 24 31 รูปที่ 1.20 หนา้ จอหลกั ของโปรแกรม Proteus 2. การแสดงภาพวงจรบนหน้าต่างแก้ไขวงจร บานหนา้ ต่างแกไ้ ขวงจรทาหนา้ ที่แสดงอุปกรณ์ตา่ งๆ ที่ประกอบกนั ข้ึนเป็นวงจร อิเลก็ ทรอนิกส์ ผใู้ ชง้ านสามารถแกไ้ ข กาหนดค่า เคล่ือนยา้ ย หรือทาสิ่งตา่ งๆ ไดบ้ นหนา้ ตา่ งน้ี การแสดงวงจรบนหนา้ ต่างสามารถทาไดด้ งั น้ี 1. การแพน (Panning) 1.1 โดยการคลิกเมาส์ท่ีหนา้ ต่างภาพรวม (Overview window) จะเป็ นการเปลี่ยน ตาแหน่งจุดศูนยก์ ลางของหนา้ ต่างแกไ้ ขวงจร ทาใหแ้ พนภาพไปมาไดอ้ ยา่ งรวดเร็ว รูปท่ี 1.21 หนา้ ต่างภาพรวม

30 1.2 โดยการคลิกป่ ุมกลางของเมาส์ จะเป็ นการแพนภาพไปมาบนหน้าต่างแกไ้ ข วงจรเช่นกนั 2. การซูม (Zoom) คือการขยายหรือลดขนาดของวงจรท่ีแสดงบนหนา้ ต่างแกไ้ ขวงจร 2.1 การหมุนป่ ุมกลางของเมาส์ โดยการหมุนข้ึนจะเป็ นการขยายขนาด (Zoom in) หากหมุนลงจะเป็ นการลดขนาด (Zoom out) ของภาพวงจร โดยการซูมจะมีจุดศูนยก์ ลางอยู่ท่ี เคอร์เซอร์ ของเมาส์ 2.2 การใชค้ าสงั่ ซูม บนแถบเคร่ืองมือ ประกอบดว้ ย 2.2.1 คาสั่ง Zoom in เพ่อื ขยายขนาด ของภาพวงจร 2.2.2 คาสั่ง Zoom out เพือ่ ลดขนาด ของภาพวงจร 2.2.3 คาส่งั Fit to page เพอ่ื แสดงภาพวงจรเตม็ หนา้ กระดาษ 2.2.4 คาสั่ง Zoom area เพ่อื กาหนดพ้ืนที่ในการซูม 3. แถบเครื่องมือ โปรแกรม Proteus ไดจ้ ดั แบ่งหมวดหมูข่ องแถบเครื่องมือไวด้ งั น้ี 3.1 กลุ่มคาส่ัง File / Project Commands 3.1.1 New project หมายถึง สร้างงานใหม่ 3.1.2 Open project หมายถึง เปิ ดงานใหม่ 3.1.3 Save project หมายถึง บนั ทึกงาน 3.1.4 Close project หมายถึง ปิ ดงาน 3.2 กล่มุ คาส่ัง Application Commands 3.2.1 Home หมายถึง กลบั สู่หนา้ หลกั ของโปรแกรม 3.2.2 Schematic capture หมายถึง เขา้ สู่โปรแกรมออกแบบวงจร 3.2.3 PCB layout หมายถึง เขา้ สู่โปรแกรมออกแบบแผน่ วงจรพิมพ์ 3.2.4 D visualizer หมายถึง เขา้ สู่ส่วนการแสดงผล 3 มิติ

31 3.2.5 Gerber viewer หมายถึง การเช่ือมโยงหนา้ ต่างการทางาน 3.2.6 Design expoler หมายถึง การตรวจสอบการออกแบบวงจร 3.2.7 Bill of material หมายถึง แสดงรายการอุปกรณ์ในวงจร 3.2.8 Source code หมายถึง แสดงโคด้ ของโปรแกรม 3.2.9 Over view หมายถึง แสดงหนา้ ต่างความช่วยเหลือ 3.3 กล่มุ คาสั่ง Display Commands 3.3.1 Redraw display หมายถึง ทาการวาดใหม่ 3.3.2 Toggle guide หมายถึง แสดง / ไม่แสดงเส้นไกด์ 3.3.3 Toggle false origin หมายถึง สลบั คา่ เริ่มตน้ 3.3.4 Center at cuesor หมายถึง เล่ือนภาพ ณ จุดเคอร์เซอร์ใหม้ าอยกู่ ลางจอภาพ 3.3.5 Zoom in หมายถึง ขยายภาพเขา้ 3.3.6 Zoom out หมายถึง ขยายภาพออก 3.3.7 Zoom to view entire sheet หมายถึง ดูภาพท้งั แผน่ งาน 3.3.8 Zoom to area หมายถึง ขยายภาพเฉพาะพ้ืนที่ 3.4 กลุ่มคาสั่ง Editing Commands 3.4.1 Undo changes หมายถึง ยกเลิกการทางานของคาสัง่ ล่าสุด 3.4.2 Redo changes หมายถึง ทาซ้าคาส่ังล่าสุด 3.4.3 Cut to clipboard หมายถึง ตดั และนาไปเกบ็ ยงั คลิปบอร์ด 3.4.4 Copy to clipboard หมายถึง คดั ลอกและนาไปเกบ็ ยงั คลิปบอร์ด 3.4.5 Paste from clipboard หมายถึง วางจากคลิปบอร์ด 3.4.6 Block copy หมายถึง คดั ลอกสิ่งท่ีอยใู่ นบลอ็ ก 3.4.7 Block move หมายถึง ยา้ ยสิ่งท่ีอยใู่ นบลอ็ ก 3.4.8 Block rotate หมายถึง หมุนส่ิงที่อยใู่ นบลอ็ ก 3.4.9 Bloge delete หมายถึง ลบส่ิงท่ีอยใู่ นบลอ็ ก 3.4.10 Pick parts from libralies หมายถึง เลือกชิ้นส่วนจากชุดอุปกรณ์ 3.4.11 Make device หมายถึง กาหนดอุปกรณ์ใหม่ 3.4.12 Packing tool หมายถึง เคร่ืองมือสร้างแพก็ เกจ 3.4.13 Decompose หมายถึง แยกส่วนอุปกรณ์ 3.5 กล่มุ คาสั่ง Design Tools

32 3.5.1 Wire autorouter หมายถึง เส้นเชื่อมต่อวงจรอตั โนมตั ิ 3.5.2 Search tag หมายถึง คน้ หาอุปกรณ์ 3.5.3 Property assignment tool หมายถึง เครื่องมือกาหนดคุณสมบตั ิอุปกรณ์ 3.5.4 New (root) sheet หมายถึง สร้างแผน่ งานใหม่ 3.5.5 Remove / delete sheet หมายถึง ลบแผน่ งาน 3.5.6 Exit to parent sheet หมายถึง กลบั สู่แผน่ งานหลกั 3.5.7 Electrical rules check หมายถึง การตรวจสอบกฎทางไฟฟ้า 3.6 กลุ่มคาสั่ง Main Modes 3.6.1 Selection mode หมายถึง เคอร์เซอร์เลือกการทางาน 3.6.2 Component mode หมายถึง โหมดอุปกรณ์พ้ืนฐาน 3.6.3 Junction dot mode หมายถึง โหมดเส้นทางและการเช่ือมต่อ 3.6.4 Wire lable mode หมายถึง โหมดการใชเ้ ลเบลแสดงการเช่ือมตอ่ วงจรแทน เส้นเช่ือมต่อ 3.6.5 Text scrip mode หมายถึง โหมดสคริปตข์ อ้ ความ 3.6.6 Buses mode หมายถึง โหมด โหมดการเดินเส้นบสั 3.6.7 Subcircuit mode โหมดเลือกตาแหน่งวงจร 3.7 กลุ่มคาส่ัง Gadgets 3.7.1 Terminal mode หมายถึง โหมดการเลือกใชง้ านเทอร์มินลั 3.7.2 Device pin mode หมายถึง โหมดการเลือกใชอ้ ุปกรณ์บนแผน่ วงจรพมิ พ์ 3.7.3 Graph mode หมายถึง โหมดการเลือกใชง้ านอุปกรณ์แสดงผลแบบกราฟ 3.7.4 Active popup mode หมายถึง โหมดการแสดงอุปกรณ์ท่ีใชง้ านล่าสุด 3.7.5 Generator mode หมายถึง โหมดการเลือกใชง้ านอุปกรณ์กาเนิดสัญญาณ 3.7.6 Probe mode หมายถึง โหมดข้นั ตอนโพรปวดั สญั ญาณ 3.7.7 Instrument หมายถึง โหมดการเลือกใชง้ านเครื่องมือวดั 3.8 กล่มุ คาสั่ง 2D Graphics 3.8.1 D graphic line mode หมายถึง โหมดข้นั ตอนเส้นแบบ 2 มิติ 3.8.2 D graphic box mode หมายถึง โหมดข้นั ตอนเส้นส่ีเหล่ียมแบบ 2 มิติ 3.8.3 D graphic circle mode หมายถึง โหมดข้นั ตอนเส้นวงกลมแบบ 2 มิติ 3.8.4 D graphic arc mode หมายถึง โหมดข้นั ตอนเส้นโคง้ แบบ 2 มิติ

33 3.8.5 D graphic text mode หมายถึง โหมดข้นั ตอนขอ้ ความแบบ 2 มิติ 3.8.6 D graphic symbols mode หมายถึง โหมดข้นั ตอนสัญลกั ษณ์แบบ 2 มิติ 3.8.7 D graphic markers mode หมายถึง โหมดข้นั ตอนเคร่ืองหมายแบบ 2 มิติ 3.9 กล่มุ คาสั่ง Rotation 3.9.1 Rotate clockwise หมายถึง การหมุนสิ่งที่เลือกตามเขม็ นาฬิกา 3.9.2 Rotate anti.clockwise หมายถึง การหมุนสิ่งที่เลือกทวนเขม็ นาฬิกา 3.10 กล่มุ คาส่ัง Reflection 3.10.1 X – mirror หมายถึง การกลบั สิ่งที่เลือกตามแนวแกนต้งั 3.10.2 Y – mirror หมายถึง การกลบั ส่ิงที่เลือกตามแนวแกนนอน 4. ชนิดของเคอร์เซอร์ เมื่อนาเมาส์เคอร์เซอร์เขา้ ใกลห้ รือวางอยูเ่ หนือวตั ถุใดๆ เคอร์เซอร์ของโปรแกรม จะมีการ เปล่ียนแปลงไปตามเหตุการณ์หรือคาส่ังท่ีถูกเรียกใชง้ านโดยอตั โนมตั ิ โดยสามารถสรุป รูปแบบของ เคอร์เซอร์ไดด้ งั ตารางที่ 1 ตารางท่ี 1 สรุปรูปแบบเคอร์เซอร์ของโปรแกรม เคอร์เซอร์ คาอธิบาย Standard Cursor ใชใ้ นโหมดการเลือกวตั ถุใดๆ Placement Cursor ปรากฏเป็นสีขาวเม่ือผใู้ ชง้ านจะวางวตั ถุใดๆ Hot Placement Cursor ปรากฏเป็ นสีเขียวเม่ือเขา้ ใกลจ้ ุดเชื่อมต่อของวตั ถุ โดย ผใู้ ชง้ านสามารถคลิกเมาส์ป่ ุมซา้ ยเพอ่ื เขียนเส้นเชื่อมตอ่ วงจร Bus Placement Cursor ปรากฏเป็นสีน้าเงินเมื่อผใู้ ชง้ านตอ้ งการเขียนบสั ของวงจร โดยสามารถคลิกเมาส์ป่ ุมซา้ ยเพอื่ เขียนเส้นบสั ได้ Selection Cursor ปรากฏเม่ือเคลื่อนเมาส์ไปเหนือวตั ถุท่ีตอ้ งการคลิก Move Cursor ปรากฏเมื่อเคลื่อนเมาส์ไปเหนือวตั ถุที่ถูกคลิกเมาส์ป่ ุมซ้าย โดยเม่ือ คลิก ป่ ุมซา้ ยคา้ งท่ีวตั ถุใดๆ จะเป็นการจบั เพือ่ เคลื่อนยา้ ยวตั ถุน้นั Drag Cursor จะปรากฏเม่ือเคล่ือนเมาส์ไปเหนือเส้นเชื่อมต่อวงจร เม่ือคลิกเมาส์ ป่ ุมซา้ ย คา้ งจะเป็นการเคลื่อนยา้ ยเส้น

34 การจัดวางอปุ กรณ์อิเลก็ ทรอนิกส์ลงบนแผ่นงาน โปรแกรม ISIS มีอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ เครื่องกาเนิดสญั ญาณและเคร่ืองมือวดั หลากหลาย ชนิดให้ เลือกใชง้ าน ผใู้ ชง้ านสามารถจดั การกบั อุปกรณ์ต่างๆ ไดด้ งั น้ี 1. การวางอุปกรณ์ 1.1 คลิกขวาที่หนา้ จอ เลือกคาส่ัง Place > Component > From Libraries (รูปท่ี 1.22) จะ ปรากฏหนา้ ต่าง Pick device ใส่ชื่อหรือเบอร์ของอุปกรณ์ที่ตอ้ งการลงในช่อง Keywords (รูปท่ี 1.23) รูปท่ี 1.22 คาสงั่ การวางอุปกรณ์ 1.2 จะปรากฏผลการคน้ หาในช่อง Results : ซ่ึงจะแสดงสญั ลกั ษณ์ของอุปกรณ์และ ฟุตปริ้นทใ์ นส่วน PCB ใหเ้ ห็น 1.3 จากน้นั คลิกเลือกรายการอุปกรณ์ที่ตอ้ งการ และกดป่ ุม OK จากน้นั หนา้ ต่าง Pick device จะหายไป รูปท่ี 1.23 หนา้ ตา่ ง Pick device

35 1.4 คลิกเมาส์ป่ ุมซ้ายท่ีหน้าจอทางาน 1 คร้ัง จะปรากฏอุปกรณ์ที่ไดเ้ ลือกไวเ้ ป็ นโครงร่าง สีม่วงของอุปกรณ์ท่ีตอ้ งข้นั ตอน (รูปท่ี 1.24) และเม่ือคลิกป่ ุมซ้ายอีกคร้ังจะเป็ นการวางอุปกรณ์ท่ี เลือกไว้ บนแผน่ งาน (รูปที่ 1.25) รูปท่ี 1.24 โครงร่างของอุปกรณ์ก่อนการวาง รูปที่ 1.25 อุปกรณ์ท่ีวางสาเร็จ

36 2. การเคล่ือนย้ายอปุ กรณ์ ทาได้ 2 วธิ ี ดงั น้ี 1. การเคลื่อนย้ายอุปกรณ์เพียง 1 ตัว ทาได้โดยนาเมาส์ไปคลิกที่อุปกรณ์ท่ีต้องการ เคล่ือนยา้ ย อุปกรณ์น้นั จะเปล่ียนเป็ นสีแดง จากน้นั ให้คลิกเมาส์คา้ งไวท้ ี่อุปกรณ์และเคล่ือนยา้ ยไป ตาแหน่ง ที่ตอ้ งการ รูปท่ี 1.26 ก่อนการเคลื่อนยา้ ยอุปกรณ์ รูปท่ี 1.27 ระหวา่ งการเคลื่อนยา้ ยอุปกรณ์

37 รูปท่ี 1.28 เมื่อเคลื่อนยา้ ยอุปกรณ์สาเร็จ 2. การเคลื่อนยา้ ยอุปกรณ์หลายตวั พร้อมกนั ทาไดโ้ ดยคลิกเมาส์ขา้ งซ้ายคา้ งไว้ จากน้นั ลาก กวาดใหค้ รอบคลุมตวั อุปกรณ์ทุกตวั ที่ตอ้ งการเคลื่อนยา้ ยและปล่อยเมาส์จะปรากฏกรอบเส้นประ คลุมรอบ อุปกรณ์ (รูปที่ 1.29) ต่อจากน้นั ให้เคลื่อนเมาส์เขา้ ไปในกรอบส่ีเหล่ียม คลิกป่ ุมซ้ายคา้ ง เพื่อเคลื่อนยา้ ย อุปกรณ์ไปยงั ตาแหน่งท่ีตอ้ งการ รูปที่ 1.29 การเคลื่อนยา้ ยอุปกรณ์เป็นกลุ่ม 3. การเคล่ือนย้ายเลเบลของอุปกรณ์ ทาได้โดยคลิกป่ ุมซ้ายของเมาส์ที่อุปกรณ์ที่ตอ้ งการเคลื่อนยา้ ยเลเบล เม่ืออุปกรณ์น้ัน เปล่ียนเป็นสีแดง ใหค้ ลิกเมาส์ไปคลิกคา้ งไวท้ ี่เลเบลที่ตอ้ งการเคลื่อนยา้ ยและเคล่ือนยา้ ยไปตาแหน่ง ที่ ตอ้ งการ

38 (1) (2) รูปที่ 1.30 (1) ก่อนการเคลื่อนยา้ ยเลเบล (2) เม่ือเคล่ือนยา้ ยเลเบลสาเร็จ 4. การลบอุปกรณ์ นาเคอร์เซอร์ไปช้ีที่อุปกรณ์ท่ีตอ้ งการลบ จากน้นั คลิกขวาเลือกคาสั่ง Delete object หรือ คลิกขวาท่ีอุปกรณ์ที่ตอ้ งการลบ 2 คร้ัง จะเป็นการลบอุปกรณ์โดยอตั โนมตั ิ รูปที่ 1.31 การลบอุปกรณ์ 5. การหมุนอปุ กรณ์ ทาโดยการคลิกเมาส์ป่ ุมขวาบนอุปกรณ์ที่ตอ้ งการหมุน จะปรากฏคาหนา้ ต่างคาสั่งข้ึนมา ผใู้ ชง้ านสามารถเลือกใชค้ าสัง่ หมุนไดใ้ นช่องส่ีเหลี่ยมสีแดง (รูปที่ 1.32) โดยจะปรากฏผลดงั น้ี 5.1 Rotate clockwise หมุนตามเขม็ นาฬิกาคร้ังละ 90 องศา 5.2 Rotate anti.clockwise หมุนทวนเขม็ นาฬิกาคร้ังละ 90 องศา

39 5.3 Rotate 180 degree หมุนตามเขม็ นาฬิกา 180 องศา 5.4 X.mirror กลบั ดา้ นอุปกรณ์ในแกน X 5.5 Y.mirror กลบั ดา้ นอุปกรณ์ในแกน Y รูปท่ี 1.32 คาส่ัง Rotate 6. การแก้ไขคุณสมบตั ิของอุปกรณ์ 6.1 ดบั เบิลคลิกท่ีอุปกรณ์ท่ีตอ้ งการแกไ้ ข (รูปที่ 1.33) จะปรากฏหนา้ ตา่ ง Edit component ผใู้ ชง้ านสามารถแกไ้ ขคุณลกั ษณะของอุปกรณ์ไดต้ ามความเหมาะสม รูปที่ 1.33 ตวั อยา่ งหนา้ ตา่ ง Edit component

40 6.2 สาหรับบริเวณกรอบดา้ นล่าง หากทาเคร่ืองหมาย จะเกิดผลดงั น้ี 6.2.1 Exclude from simulation หมายถึง ไม่รวมอุปกรณ์น้ีเขา้ สู่ระบบจาลอง การทางาน 6.2.2 Exclude from PCB layout หมายถึง ไม่รวมอุปกรณ์น้ีเขา้ สู่การสร้าง แผน่ วงจรพมิ พ์ 6.2.3 Exclude from bill of Current Variant หมายถึง ไม่รวมอุปกรณ์น้ีเขา้ สู่ การสร้างรายการอุปกรณ์ 7. การคดั ลอกอุปกรณ์ คลิกเลือกอุปกรณ์ที่ตอ้ งการคดั ลอก หากตอ้ งการเลือกอุปกรณ์มากกวา่ 1 ตวั ให้กดป่ ุม Ctrl คา้ งไวพ้ ร้อมกบั คลิกเมาส์ จากน้นั ใชค้ าส่ัง Edit > Copy to clipboard (รูปที่ 1.34) เพ่ือคดั ลอก อุปกรณ์ที่ ตอ้ งการ จากน้นั ใชค้ าส่ัง Edit > Paste from clipboard โปรแกรมจะวางอุปกรณ์ที่คดั ลอก ไวบ้ นแผ่นงาน โดยจะเปล่ียนช่ือของอุปกรณ์ที่คดั ลอกใหม่ให้โดยอตั โนมตั ิโดยไม่ซ้ากบั ช่ือที่ใช้ งานอยใู่ นปัจจุบนั (รูปที่ 1.35) รูปท่ี 1.34 การคดั ลอกอุปกรณ์บนแผน่ งาน

41 รูปที่ 1.35 ผลการวางอุปกรณ์จากคาส่ัง Paste from clipboard 8. การเชื่อมต่อแหล่งจ่ายพลงั งานของอุปกรณ์ โดยปกติไอซีในไลบราล่ีของโปรแกรม Proteusจะไม่แสดงขาเชื่อมต่อแหล่งจ่ายพลงั งาน ภายนอก ดงั น้นั ผใู้ ชง้ านตอ้ งกาหนดเลเบล (Label) ของแหล่งจ่ายพลงั งานกบั เลเบลที่ขาของไอซีให้ มีชื่อ ตรงกนั ทาไดโ้ ดยการดบั เบิลคลิกท่ีเมาส์ป่ ุมซา้ ยจะปรากฏหนา้ ตา่ ง Edit component และกดป่ ุม Hidden pins จะปรากฏหนา้ ต่าง Edit hidden power pin ข้ึน ในช่อง Pin VDD ใหก้ าหนดช่ือของ แหล่งจา่ ย พลงั งานใหต้ รงกบั แหล่งจา่ ยพลงั งานภายนอก โดยในตวั อยา่ งน้ีกาหนดช่ือ +12 V เพ่ือให้ ตรงกบั แหล่งจ่าย พลงั งานภายนอกท่ีกาหนดไวก้ ่อนหนา้ รูปท่ี (1.36) ส่วนในช่อง Pin VSS ใช้ กาหนดชื่อของแหล่งจ่ายพลงั งาน ภายนอกแบบไฟลบ หรือ จุดอา้ งอิงแรงดนั ไฟฟ้า 0 โวลต์ (GND) รูปท่ี 1.36 การเช่ือมต่อแหล่งจา่ ยพลงั งานใหก้ บั ไอซีที่ไม่แสดงขาพลงั งาน

42 สรุป โปรแกรม Proteus ถูกแนะนาใหต้ ิดต้งั บนเคร่ืองคอมพิวเตอร์ท่ีมีคุณลกั ษณะประกอบดว้ ย 1. มีหน่วยประมวลผลกลางความเร็วไมต่ ่ากวา่ 2.6 GHz 2. มีหน่วยความจาหลกั ไม่นอ้ ยกวา่ 2 GB 3. ฮาร์ดดิสมีความจุไม่นอ้ ยกวา่ 500 GB 4. จอภาพสีขนาด 15 นิ้ว และ 5. ติดต้งั บนระบบปฏิบตั ิการวนิ โดว์ 7 การวางอุปกรณ์อิเลก็ ทรอนิกส์ลงบนแผน่ งานทาไดด้ งั น้ี 1. การคน้ หาอุปกรณ์ท่ีตอ้ งการลงบนแผ่นงานดว้ ยคาสั่ง Place > Component > From Libraries หรือ คลิก P ที่หนา้ ต่าง Device 2. วางอุปกรณ์ที่คน้ หาแลว้ ยงั ตาแหน่งที่ตอ้ งการ ผูใ้ ชง้ านสามารถหมุนอุปกรณ์ได้ โดยการกดป่ ุม + หรือ – ท่ีคียบ์ อร์ด 3. การกาหนดคา่ หรือคุณสมบตั ิของอุปกรณ์ ทาไดด้ ว้ ยการดบั เบิลคลิกที่อุปกรณ์ที่ ตอ้ งการแกไ้ ข โดยจะปรากฏหนา้ ตา่ ง Edit component ใหแ้ กไ้ ขได้

43 แบบฝึ กหดั หน่วยที่ 1 เร่ือง การเขียนแบบวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ด้วยโปรแกรม Proteus วชิ า การออกแบบวงจร อเิ ลก็ ทรอนิกส์ด้วยคอมพวิ เตอร์ ช่ือ...............................................................................ช้ัน...................เลขท.ี่ ..............กลุ่ม.................. คาชี้แจง 1. แบบฝึกหดั ชนิดตอบคาถาม จานวน 10 ขอ้ ๆ ละ 1 คะแนน คะแนนเตม็ 10 คะแนน 2. ใหน้ กั ศึกษาเขียนคาตอบลงในช่องวา่ งใหถ้ ูกตอ้ ง 3. เวลาที่ใชใ้ นการทาแบบฝึกหดั จานวน 10 นาที 1. โปรแกรม Proteus มีโปรแกรมย่อยภายในก่ีโปรแกรม แต่ละโปรแกรมมีความสามารถในดา้ น ใดบา้ ง ............................................................................................................................................................. 2. โปรแกรม Proteus มีความสามารถในการจาลองการทางานของวงจรอิเล็กทรอนิกส์ในดา้ น ใดบา้ ง ............................................................................................................................................................. 3. ลกั ษณะของเคอร์เซอร์ของโปรแกรม Proteus แบ่งออกเป็ นกี่รูปแบบ แต่ละรูปแบบมีความหมาย อยา่ งไร ............................................................................................................................................................. 4. องคป์ ระกอบของหนา้ จอหลกั โปรแกรม Proteus ประกอบดว้ ยอะไรบา้ ง ............................................................................................................................................................. 5. คุณลกั ษณะของคอมพิวเตอร์ท่ีเหมาะสมในการคิดต้งั โปรแกรม Proteus ตอ้ งมีคุณลกั ษณะ อยา่ งไรบา้ ง ............................................................................................................................................................. 6. ไฟลง์ านของโปรแกรม Proteus สามารถแบ่งไดก้ ี่ชนิด แตล่ ะชนิดมีหนา้ ที่อะไรบา้ ง ............................................................................................................................................................. 7. จงอธิบายวธิ ีการคดั ลอกอุปกรณ์อิเลก็ ทรอนิกส์บนแผน่ งาน ............................................................................................................................................................. 8. อธิบายการลบอุปกรณ์ของโปรแกรม Proteus มาพอสังเขป ............................................................................................................................................................. 9. จงอธิบายการจดั วางวงจรอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์โปรแกรม Proteus ลงบนแผน่ งาน ............................................................................................................................................................. 10. การเคลื่อนยา้ ยอุปกรณ์ของโปรแกรม Proteus สามารถทาไดก้ ี่วธิ ีอยา่ งไรบา้ ง .............................................................................................................................................................

44 ใบงานท่ี 1.1 ช่ือวชิ า การออกแบบวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์ดว้ ยคอมพิวเตอร์ รหัสวชิ า 3105–2010 สอนคร้ังท่ี 1 หน่วยท่ี 1 ชื่อหน่วย การเขียนแบบวงจรอิเล็กทรอนิกส์ดว้ ยโปรแกรม Proteus รวม 6 ชว่ั โมง ชื่องาน การจดั วางอุปกรณ์อิเลก็ ทรอนิกส์ลงบนแผน่ งานของโปรแกรม Proteus จานวน 3 ชว่ั โมง จุดประสงค์ทว่ั ไป 1. เพ่ือใหม้ ีความรู้และเขา้ ใจเก่ียวกบั ข้นั ตอนการติดต้งั โปรแกรม Proteus 2. เพือ่ ใหม้ ีความรู้และเขา้ ใจองคป์ ระกอบหนา้ จอหลกั ของโปรแกรม Proteus 3. เพ่ือให้มีความรู้และเข้าใจการจดั วางอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ลงบนแผ่นงานของ โปรแกรม Proteus 4. เพ่ือใหม้ ีทกั ษะในการเขียนแบบวงจรอิเล็กทรอนิกส์ดว้ ยโปรแกรม Proteus 5. เพือ่ ใหม้ ีคุณธรรม จริยธรรม และคุณลกั ษณะอนั พึงประสงค์ จุดประสงค์เชิงพฤตกิ รรม เมื่อให้นกั ศึกษาเรียนเรื่องการเขียนแบบวงจรอิเล็กทรอนิกส์ดว้ ยโปรแกรม Proteus แลว้ สามารถ 1. บอกข้นั ตอนการติดต้งั โปรแกรม Proteusไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง 2. อธิบายองคป์ ระกอบหนา้ จอหลกั ของโปรแกรม Proteusไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง 3. จดั วางอุปกรณ์อิเลก็ ทรอนิกส์ลงบนแผน่ งานของโปรแกรม Proteusไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง 4. เขียนแบบอิเล็กทรอนิกส์ดว้ ยโปรแกรม Proteus ไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง สื่อการเรียน เคร่ืองมือ อุปกรณ์ 1. ใบความรู้ หน่วยท่ี 1 การเขียนแบบวงจรอิเล็กทรอนิกส์ดว้ ยโปรแกรม Proteus 2. ส่ือของจริง 3. สื่อ Power Point เร่ืองการเขียนแบบวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์ดว้ ยโปรแกรม Proteus 4. เคร่ืองคอมพิวเตอร์ PC หรือ Notebook (ถา้ มี) 5. เคร่ืองฉายโปรเจคเตอร์ 6. โทรทศั น์ ข้อเสนอแนะ 1. ตอ้ งปฏิบตั ิใบงานอยา่ งมี ลาดบั ข้นั ตอน 2. ควรทาความสะอาดของหอ้ งปฏิบตั ิงานหลงั เลิกเรียนทุกคร้ัง 3. ความถูกตอ้ งของการเปิ ด-ปิ ด โปรแกรมคอมพวิ เตอร์

45 4. ควรส่งงานใหต้ รงตามเวลาที่กาหนด ข้อควรระวงั 1. ระดบั ความยากง่ายตอ้ งเหมาะกบั ระดบั ของผเู้ รียน 2. เน้ือหาสาระตอ้ งถูกตอ้ งและทนั สมยั ลาดบั ข้นั การทดลอง 1. ใหน้ กั ศึกษาคน้ หาอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ลงบนแผน่ งาน รูปท่ี 1 การคน้ หาอุปกรณ์ 2. ใหน้ กั ศึกษาทดลองวางอุปกรณ์อิเลก็ ทรอนิกส์ลงบนแผน่ งาน รูปท่ี 2 การวางอุปกรณ์

46 3. ใหน้ กั ศึกษาทดลองเคลื่อนยา้ ยอุปกรณ์อิเลก็ ทรอนิกส์บนแผน่ งาน รูปท่ี 3 การเคลื่อนยา้ ยอุปกรณ์ 4. ใหน้ กั ศึกษาทดลองหมุนอุปกรณ์อิเลก็ ทรอนิกส์บนแผน่ งาน รูปท่ี 4 การหมุนอุปกรณ์ 5. ใหน้ กั ศึกษาทดลองคดั ลอกอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์บนแผน่ งาน รูปท่ี 5 การคดั ลอกอุปกรณ์

47 6. ใหน้ กั ศึกษาทดลองลบอุปกรณ์อิเลก็ ทรอนิกส์บนแผน่ งาน รูปที่ 6 การลบอุปกรณ์ สรุปผลการทดลอง ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

48 ใบงานท่ี 1.2 ช่ือวชิ า การออกแบบวงจรอิเล็กทรอนิกส์ดว้ ยคอมพวิ เตอร์ รหสั วชิ า 3105–2010 สอนคร้ังที่ 2 หน่วยท่ี 1 ช่ือหน่วย การเขียนแบบวงจรอิเล็กทรอนิกส์ดว้ ยโปรแกรม Proteus รวม 6 ชวั่ โมง ช่ืองาน การจดั วางอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ลงบนแผน่ งานของโปรแกรม Proteus จานวน 3 ชวั่ โมง จุดประสงค์ทวั่ ไป 1. เพอ่ื ใหม้ ีความรู้และเขา้ ใจเก่ียวกบั ข้นั ตอนการติดต้งั โปรแกรม Proteus 2. เพอ่ื ใหม้ ีความรู้และเขา้ ใจองคป์ ระกอบหนา้ จอหลกั ของโปรแกรม Proteus 3. เพ่ือให้มีความรู้และเข้าใจการจดั วางอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ลงบนแผ่นงานของ โปรแกรม Proteus 4. เพ่อื ใหม้ ีทกั ษะในการเขียนแบบวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์ดว้ ยโปรแกรม Proteus 5. เพอ่ื ใหม้ ีคุณธรรม จริยธรรม และคุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์ จุดประสงค์เชิงพฤตกิ รรม เมื่อให้นกั ศึกษาเรียนเร่ืองการเขียนแบบวงจรอิเล็กทรอนิกส์ดว้ ยโปรแกรม Proteus แลว้ สามารถ 1. บอกข้นั ตอนการติดต้งั โปรแกรม Proteusไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง 2. อธิบายองคป์ ระกอบหนา้ จอหลกั ของโปรแกรม Proteusไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง 3. จดั วางอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ลงบนแผน่ งานของโปรแกรม Proteusไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง 4. เขียนแบบอิเล็กทรอนิกส์ดว้ ยโปรแกรม Proteus ไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง ส่ือการเรียน เครื่องมือ อุปกรณ์ 1. ใบความรู้ หน่วยท่ี 1 การเขียนแบบวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์ดว้ ยโปรแกรม Proteus 2. ส่ือของจริง 3. ส่ือ Power Point เร่ืองการเขียนแบบวงจรอิเล็กทรอนิกส์ดว้ ยโปรแกรม Proteus 4. เคร่ืองคอมพิวเตอร์ PC หรือ Notebook (ถา้ มี) 5. เครื่องฉายโปรเจคเตอร์ 6. โทรทศั น์ ข้อเสนอแนะ 1. ตอ้ งปฏิบตั ิใบงานอยา่ งมี ลาดบั ข้นั ตอน 2. ควรทาความสะอาดของหอ้ งปฏิบตั ิงานหลงั เลิกเรียนทุกคร้ัง

49 3. ความถูกตอ้ งของการเปิ ด-ปิ ด โปรแกรมคอมพิวเตอร์ 4. ควรส่งงานใหต้ รงตามเวลาที่กาหนด ข้อควรระวงั 1. ระดบั ความยากง่ายตอ้ งเหมาะกบั ระดบั ของผเู้ รียน 2. เน้ือหาสาระตอ้ งถูกตอ้ งและทนั สมยั ลาดบั ข้นั การทดลอง 1. ใหน้ กั ศึกษาเขียนแบบและจดั วางอุปกรณ์ตามรูปต่อไปน้ีใหถ้ ูกตอ้ ง รูปที่ 7 การวางอุปกรณ์ลงบนแผน่ งานเพ่ือที่จะลากสายสญั ญาณ

50 2. ใหน้ กั ศึกษาตอ่ สายอุปกรณ์แบบบสั ตามรูปตอ่ ไปน้ีให้ถูกตอ้ ง รูปที่ 8 การต่อสายสัญญาณอุปกรณ์แบบบสั สรุปผลการทดลอง ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

51 ข้อแนะนำกำรใช้ส่ือกำร 1. เตรียมเคร่ืองมืออุปกรณ์ในกำรใช้ส่ือ 1.1 ใบความรู้ หน่วยท่ี 1 เริ่มตน้ ใชง้ านโปรแกรม Proteus 1.2 เครื่องฉายโปรเจคเตอร์ 1.3 โตะ๊ วางชิ้นงานตวั อยา่ ง 1.4 เครื่องคอมพิวเตอร์ PC หรือ Notebook (ถา้ มี) ที่ตอ้ งใชเ้ ฉพาะเรื่อง วธิ ีกำรใช้งำนส่ือกำร 2. วธิ ีใช้ส่ือ Power Point และภำพเคล่ือนไหว 2.1 เครื่องคอมพิวเตอร์ท่ีใช้ Microsoft 2010 หรือสูงกวา่ 2.2 ท่ีมมุ ด้านซ้ายของหน้าจอจะมีสญั ลกั ษณ์ ( คือการถอยกลบั การ เลื่อนไปข้างหน้า) เม่ือต้องการย้อนกลบั ให้กด 1 ครัง้ และถ้าต้องการเล่ือนไปข้างหน้าให้กด 1 ครัง้ เพื่อนาเสนอแตล่ ะบรรทดั คลิกที่รูปภาพ ( )เพ่ือใช้สื่อภาพเคลื่อนไหว 2.3 หากเป็นเครื่องคอมพิวเตอร์ PC หรือ Notebook (ถ้ามี)หรือห่นุ จาลอง ต้อง ชีแ้ จงให้นกั ศกึ ษาวธิ ีการใช้งานส่ือตา่ งๆ ให้ถกู ต้อง