SÁCH GIÁO KHOA TIẾNG VIỆT LỚP 4 - Tập 1

cm yk Ti’t 7 BÄI LUYåN TÜP A - ߉c th«m Qu™ h≠¨ng Chfi S¯ y™u bi’t bao nhi™u c∏i chËn nµy, n¨i chfi oa oa c†t ti’ng kh„c Æ«u ti™n, n¨i qu∂ ng‰t, tr∏i sai Æ∑ thæm hÂng da dŒ chfi. Ch›nh tπi n¨i nµy, mã chfi Æ∑ h∏t ru chfi ngÒ. Vµ Æ’n lÛc lµm mã, chfi lπi h∏t ru con nh˜ng c©u h∏t ngµy x≠a... Chfi S¯ y™u Hfln ߆t bªng c∏i t◊nh y™u h«u nh≠ lµ m∏u thfit. Chfi th≠¨ng ng´i nhµ sµn l©u n®m c„ c∏i bÀc thang, n¨i mµ b†t c¯ lÛc nµo Ưng Æ„, chfi cÚng c„ th” nh◊n th†y s„ng bi”n, th†y x„m nhµ xen l…n trong v≠Ín c©y, th†y ruÈng ÆÂng, th†y nÛi Ba Th™ vfli v‰i xanh lam c¯ mÁi buÊi hoµng h´n lπi hi÷n træng nh˜ng c∏nh cfl. Énh næng l™n tÌi bÍ c∏t, l≠Ìt qua nh˜ng th©n tre nghi™ng nghi™ng, vµng „ng. Næng Æ∑ chi’u s∏ng loµ cˆa bi”n. X„m l≠Ìi cÚng ngÀp trong næng Æ„. S¯ nh◊n nh˜ng lµn kh„i bay l™n tı c∏c m∏i nhµ chen chÛc cÒa bµ con lµng bi”n. S¯ cfln th†y r‚ nh˜ng vπt l≠Ìi Æan bªng sÓi ni l´ng „ng vµng, ph†t ph¨ b™n cπnh nh˜ng vπt l≠Ìi Æen ng®m, trÔi trÚi. Næng sÌm Æ…m chi’u ng≠Íi S¯. Énh næng chi’u vµo Æ´i mæt chfi, tæm m≠Ót m∏i t„c, phÒ Æ«y Æ´i bÍ vai trfln trfia cÒa chfi. Theo Anh ߯c 100

cm yk B - D˘a vµo nÈi dung bµi Ɖc, ch‰n c©u tr∂ lÍi ÆÛng 1. T™n vÔng qu™ Æ≠Óc t∂ trong bµi v®n lµ g◊ ? a) Ba Th™ b) Hfln ߆t c) Kh´ng c„ t™n 2. Qu™ h≠¨ng chfi S¯ lµ : a) Thµnh phË b) VÔng nÛi c) VÔng bi”n 3. Nh˜ng tı ng˜ nµo giÛp em tr∂ lÍi ÆÛng c©u h·i 2 ? a) C∏c m∏i nhµ chen chÛc b) NÛi Ba Th™ vfli v‰i xanh lam c) S„ng bi”n, cˆa bi”n, x„m l≠Ìi, lµng bi”n, l≠Ìi 4. Nh˜ng tı ng˜ nµo cho th†y nÛi Ba Th™ lµ mÈt ng‰n nÛi cao ? a) Xanh lam b) Vfli v‰i c) Hi÷n træng nh˜ng c∏nh cfl 5. Ti’ng y™u gÂm nh˜ng bÈ phÀn c†u tπo nµo ? a) Chÿ c„ v«n b) Chÿ c„ v«n vµ thanh c) Chÿ c„ ©m Æ«u vµ v«n 6. Bµi v®n tr™n c„ 8 tı l∏y. Theo em, tÀp hÓp nµo d≠Ìi Æ©y thËng k™ ÆÒ 8 tı l∏y Æ„ ? a) Oa oa, da dŒ, vfli v‰i, nghi™ng nghi™ng, chen chÛc, ph†t ph¨, trÔi trÚi, trfln trfia. b) Vfli v‰i, nghi™ng nghi™ng, ph†t ph¨, vµng „ng, s∏ng loµ, trÔi trÚi, trfln trfia, xanh lam. c) Oa oa, da dŒ, vfli v‰i, chen chÛc, ph†t ph¨, trÔi trÚi, trfln trfia, nhµ sµn. 101

cm yk 7. Ngh‹a cÒa ch˜ ti™n trong Æ«u ti™n kh∏c ngh‹a vÌi ch˜ ti™n nµo d≠Ìi Æ©y ? a) Ti™n ti’n b) Tr≠Ìc ti™n c) Th«n ti™n 8. Bµi v®n tr™n c„ m†y danh tı ri™ng ? a) MÈt tı. ß„ lµ tı nµo ? b) Hai tı. ß„ lµ nh˜ng tı nµo ? c) Ba tı. ß„ lµ nh˜ng tı nµo ? Ti’t 8 BÄI LUYåN TÜP A - Ch›nh t∂ (nghe - vi’t) Chi“u tr™n qu™ h≠¨ng ß„ lµ mÈt buÊi chi“u mÔa hπ c„ m©y træng x´ ÆuÊi nhau tr™n cao. N“n trÍi xanh vÍi vÓi. Con chim s¨n ca c†t l™n ti’ng h„t t˘ do, tha thi’t Æ’n nÁi khi’n ng≠Íi ta ph∂i ao ≠Ìc gi∏ mµ m◊nh c„ mÈt Æ´i c∏nh. Tr∂i khæp c∏nh ÆÂng lµ næng chi“u vµng dfiu vµ th¨m h¨i Ɔt, lµ gi„ Æ≠a thoang tho∂ng h≠¨ng lÛa ngÀm Æflng vµ h≠¨ng sen. Theo ßÁ Chu B - TÀp lµm v®n Vi’t mÈt b¯c th≠ ngæn (kho∂ng 10 dflng) cho bπn ho∆c ng≠Íi th©n n„i v“ ≠Ìc m¨ cÒa em. 102

cm yk C„ ch› th◊ n™n 103

cm yk Tu«n 11 TÜP ßñC §ng Trπng th∂ di“u Vµo ÆÍi vua Tr«n Th∏i T´ng, c„ mÈt gia Æ◊nh nghÃo sinh Æ≠Óc cÀu con trai Æ∆t t™n lµ Nguy‘n Hi“n. ChÛ bä r†t ham th∂ di“u. LÛc cfln bä, chÛ Æ∑ bi’t lµm l†y di“u Æ” ch¨i. L™n s∏u tuÊi, chÛ h‰c ´ng th«y trong lµng. Th«y ph∂i kinh ngπc v◊ chÛ h‰c Æ’n Æ©u hi”u ngay Æ’n Æ„ vµ c„ tr› nhÌ lπ th≠Íng. C„ h´m, chÛ thuÈc hai m≠¨i trang s∏ch mµ v…n c„ th◊ giÍ ch¨i di“u. Sau v◊ nhµ nghÃo qu∏, chÛ ph∂i b· h‰c. Ban ngµy, Æi ch®n tr©u, dÔ m≠a gi„ th’ nµo, chÛ cÚng Ưng ngoµi lÌp nghe gi∂ng nhÍ. TËi Æ’n, chÛ ÆÓi bπn h‰c thuÈc bµi mÌi m≠Ón vÎ v“ h‰c. ß∑ h‰c th◊ cÚng ph∂i ÆÃn s∏ch nh≠ ai nh≠ng s∏ch cÒa chÛ lµ l≠ng tr©u, n“n c∏t, bÛt lµ ng„n tay hay m∂nh gπch vÏ ; cfln ÆÃn lµ v· tr¯ng th∂ Æom Æ„m vµo trong. BÀn lµm, bÀn h‰c nh≠ th’ mµ c∏nh di“u cÒa chÛ v…n bay cao, ti’ng s∏o v…n vi vÛt t«ng m©y. MÁi l«n c„ k◊ thi Î tr≠Íng, chÛ lµm bµi vµo l∏ chuËi kh´ vµ nhÍ bπn xin th«y ch†m hÈ. Bµi cÒa chÛ ch˜ tËt v®n hay, v≠Ót xa c∏c h‰c trfl cÒa th«y. Th’ rÂi vua mÎ khoa thi. ChÛ bä th∂ di“u ÆÁ Trπng nguy™n. §ng Trπng khi †y mÌi c„ m≠Íi ba tuÊi. ß„ lµ Trπng nguy™n trŒ nh†t cÒa n≠Ìc Nam ta. Theo Trinh ß≠Íng 104

cm yk : - Trπng : t¯c Trπng nguy™n, ng≠Íi ÆÁ Æ«u k◊ thi cao nh†t thÍi x≠a. - Kinh ngπc : c∂m th†y r†t lπ tr≠Ìc Æi“u hoµn toµn kh´ng ngÍ. ? 1. T◊m nh˜ng chi ti’t n„i l™n t≠ ch†t th´ng minh cÒa Nguy‘n Hi“n. 2. Nguy‘n Hi“n ham h‰c vµ chfiu kh„ nh≠ th’ nµo ? 3. V ◊ sao chÛ bä Hi“n Æ≠Óc g‰i lµ \"´ng Trπng th∂ di“u \" ? 4. TÙc ng˜ ho∆c thµnh ng˜ nµo d≠Ìi Æ©y n„i ÆÛng ˝ ngh‹a cÒa c©u chuy÷n tr™n ? a) TuÊi trŒ tµi cao. b) C„ ch› th◊ n™n. c) C´ng thµnh danh toπi. CHêNH TÅ 1. NhÌ - vi’t : 4 khÊ Æ«u bµi th¨ N’u chÛng m◊nh c„ phäp lπ. (2). a) ßi“n vµo chÁ trËng s hay x ? Tr∏i nh„t nh≠ ng‰n ÆÃn t›n hi÷u Tr· lËi ...ang mÔa hà Qu∂ cµ chua nh≠ c∏i ÆÃn lÂng nh· ...›u Thæp mÔa Æ´ng †m nh˜ng Æ™m th©u Qu∂ Ìt nh≠ ng‰n lˆa ÆÃn d«u Chπm Æ«u l≠Ïi - chπm vµo ...¯c n„ng. Mπch Ɔt ta dÂi dµo ...¯c ...Ëng N™n nhµnh c©y cÚng thæp ...∏ng qu™ h≠¨ng. Phπm Ti’n DuÀt b) ß∆t tr™n nh˜ng ch˜ in ÆÀm d†u h·i hay d†u ng∑ ? §ng Trπng NÂi Ngµy x≠a c„ mÈt h‰c trfl nghÃo n´i ti’ng khæp vÔng lµ ng≠Íi hi’u h‰c. Khi ´ng Æ´ trπng, nhµ vua muËn ban th≠¨ng, cho phäp ´ng t˘ ch‰n quµ t∆ng. Ai n†y r†t Æ´i ngπc nhi™n khi th†y ´ng chi xin mÈt chi’c nÂi nho ÆÛc bªng vµng. Th◊ ra, ´ng muËn mang chi’c nÂi vµng †y v“ tπ ¨n ng≠Íi 105

cm yk hµng x„m. Thu¨ hµn vi, v◊ phai ´n thi, kh´ng c„ thÍi gian ki’m gπo, ´ng th≠Íng hoi m≠Ón nÂi cua nhµ hµng x„m lÛc h‰ vıa dÔng b≠a xong Æ™ ®n vät c¨m ch∏y suËt m†y th∏ng trÍi. NhÍ th’ ´ng c„ thÍi gian h‰c hµnh vµ Æ´ Æπt. : Hµn vi : nghÃo vµ kh´ng c„ Æfia vfi g◊. 3. V i’t lπi c∏c c©u sau cho ÆÛng ch›nh t∂ : a) TËt gÊ h¨n tËt n≠Ìc x¨n. b) S†u ng≠Íi, Æãp n’t. c) MÔa hà c∏ x´ng, mÔa Æ´ng c∏ b‘. d) Tr®ng mÍ cfln t‚ h¨n xao D»u rªng nÛi lÏ cfln cao h¨n ÆÂi. LUYåN T\\ VÄ C¢U Luy÷n tÀp v“ ÆÈng tı 1. C∏c tı in ÆÀm sau Æ©y bÊ sung ˝ ngh‹a cho nh˜ng ÆÈng tı nµo ? ChÛng bÊ sung ˝ ngh‹a g◊ ? - TrÍi †m, lπi pha lµnh lπnh. T’t sæp Æ’n. T´ Hoµi - R∆ng Ƶo Æ∑ trÛt h’t l∏. 2. Em ch‰n tı nµo trong ngo∆c ƨn (Æ∑, Æang, sæp) Æ” Æi“n vµo ´ trËng ? a) MÌi dπo nµo nh˜ng c©y ng´ cfln l†m t†m nh≠ mπ non. Th’ mµ chÿ ›t l©u sau, ng´ thµnh c©y rung rung tr≠Ìc gi„ vµ ∏nh næng. Theo Nguy™n hÂng b) Sao ch∏u kh´ng v“ vÌi bµ 106 Chµo mµo h„t v≠Ín na mÁi chi“u. SËt ruÈt, bµ nghe chim k™u Ti’ng chim r¨i vÌi r†t nhi“u hπt na. H’t hÃ, ch∏u v…n xa Chµo mµo v…n h„t. MÔa na tµn. L™ Th∏i S¨n

cm yk 3. Trong truy÷n vui sau c„ nhi“u tı chÿ thÍi gian dÔng kh´ng ÆÛng. Em h∑y ch˜a lπi cho ÆÛng bªng c∏ch thay ÆÊi c∏c tı †y ho∆c b· bÌt tı. ß∑ng tr› MÈt nhµ b∏c h‰c Æ∑ lµm vi÷c trong phflng. BÁng ng≠Íi phÙc vÙ Æang b≠Ìc vµo, n„i nh· vÌi ´ng : - Th≠a gi∏o s≠, c„ trÈm lŒn vµo th≠ vi÷n cÒa ngµi. Nhµ b∏c h‰c h·i : - N„ sœ Ɖc g◊ th’ ? KÕ CHUYåN Bµn ch©n k◊ di÷u Theo Truy÷n Ɖc 3 (1995) 1. D˘a vµo lÍi k” cÒa c´ gi∏o (th«y gi∏o) vµ c∏c tranh vœ d≠Ìi Æ©y, k” lπi tıng Æoπn c©u chuy÷n : 12 3 K˝ Æ’n lÌp xin c´ gi∏o cho h‰c. C´ gi∏o kh´ng d∏m nhÀn em C´ gi∏o ngπc nhi™n vµ c∂m ÆÈng 4 vµo h‰c. th†y K˝ tÀp vi’t bªng ch©n. 5 6 K˝ Æ≠Óc nhÀn vµo h‰c. C´ gi∏o vµ c∏c bπn lÛc nµo cÚng K˝ Æ≠Óc th≠Îng hai Huy hi÷u tÀn t◊nh ch®m s„c, giÛp ÆÏ K˝. cÒa B∏c HÂ. 2. K” lπi toµn bÈ c©u chuy÷n. 107 3. Em h‰c Æ≠Óc Æi“u g◊ Î Nguy‘n Ng‰c K˝ ?

cm yk TÜP ßñC C„ ch› th◊ n™n 1. C„ c´ng mµi sæt, c„ ngµy n™n kim. 2. Ai ¨i Æ∑ quy’t th◊ hµnh ß∑ Æan th◊ lÀn trfln vµnh mÌi th´i ! 3. Thua keo nµy, bµy keo kh∏c. 4. Ng≠Íi c„ ch› th◊ n™n Nhµ c„ n“n th◊ v˜ng. 5. H∑y lo b“n ch› c©u cua DÔ ai c©u chπch, c©u rÔa m∆c ai ! 6. ChÌ th†y s„ng c∂ mµ r∑ tay chÃo. 7. Th†t bπi lµ mã thµnh c´ng. TÙc ng˜ : - N™n : thµnh c´ng. - Hµnh : lµm. 108 - LÀn : dÔng bµn ch©n vµ tay næn, uËn t†m m™ (Æan bªng tre, n¯a) vµo vµnh cπp Æ” tπo thµnh h◊nh nong, nia, rÊ, r∏. - Keo : mÈt l«n Ɔu s¯c. - C∂ : lÌn. - R∑ : bu´ng r¨i.

cm yk ? 1. D˘a vµo nÈi dung c∏c tÙc ng˜ tr™n, h∑y x’p chÛng vµo ba nh„m sau : a) Khºng Æfinh rªng c„ ˝ ch› th◊ nh†t Æfinh thµnh c´ng. b) Khuy™n ng≠Íi ta gi˜ v˜ng mÙc ti™u Æ∑ ch‰n. c) Khuy™n ng≠Íi ta kh´ng n∂n lflng khi g∆p kh„ kh®n. 2. C∏ch di‘n Æπt cÒa tÙc ng˜ c„ Æ∆c Æi”m g◊ khi’n ng≠Íi Ɖc d‘ nhÌ, d‘ hi”u ? Ch‰n ˝ em cho lµ ÆÛng nh†t Æ” tr∂ lÍi : a) Ngæn g‰n, c„ v«n Æi÷u. b) C„ h◊nh ∂nh so s∏nh. c) Ngæn g‰n, c„ v«n Æi÷u, h◊nh ∂nh. 3. Theo em, h‰c sinh ph∂i rÃn luy÷n ˝ ch› g◊ ? L†y v› dÙ v“ nh˜ng bi”u hi÷n cÒa mÈt h‰c sinh kh´ng c„ ˝ ch›. 4. H‰c thuÈc lflng c∏c c©u tÙc ng˜ tr™n. TÜP LÄM V°N Luy÷n tÀp trao ÆÊi ˝ ki’n vÌi ng≠Íi th©n ß“ bµi Em vµ ng≠Íi th©n trong gia Æ◊nh cÔng Ɖc mÈt truy÷n n„i v“ mÈt ng≠Íi c„ nghfi l˘c, c„ ˝ ch› v≠¨n l™n. Em trao ÆÊi vÌi ng≠Íi th©n v“ t›nh c∏ch Æ∏ng kh©m phÙc cÒa nh©n vÀt Æ„. H∑y cÔng bπn Æ„ng vai ng≠Íi th©n Æ” th˘c hi÷n cuÈc trao ÆÊi tr™n. GÓi ˝ 1. T◊m Æ“ tµi trao ÆÊi Î Æ©u ? - C∏c truy÷n trong s∏ch gi∏o khoa. - C∏c truy÷n kh∏c trong s∏ch b∏o. 2. X∏c Æfinh nÈi dung trao ÆÊi : - Hoµn c∂nh sËng cÒa nh©n vÀt : + Nh©n vÀt g∆p nh˜ng kh„ kh®n g◊ ? + Nh˜ng kh„ kh®n †y c„ g◊ kh∏c th≠Íng ? 109

cm yk - Nghfi l˘c cÒa nh©n vÀt : + Nh©n vÀt Æ∑ v≠Ót qua kh„ kh®n nh≠ th’ nµo ? + S˘ v≠Ót kh„ cÒa nh©n vÀt c„ g◊ Æ∏ng khen ngÓi ? - S˘ thµnh Æπt cÒa nh©n vÀt : + Nh©n vÀt Æπt Æ≠Óc ˝ nguy÷n cÒa m◊nh nh≠ th’ nµo ? + Nghfi l˘c, ˝ ch› cÒa nh©n vÀt Æ„ng vai trfl g◊ trong s˘ thµnh Æπt †y ? 3. X∏c Æfinh h◊nh th¯c trao ÆÊi : - Ng≠Íi n„i chuy÷n vÌi em lµ ai (bË, mã hay anh, chfi) ? - Em x≠ng h´ nh≠ th’ nµo ? - Em chÒ ÆÈng n„i chuy÷n vÌi ng≠Íi th©n v“ c©u chuy÷n mÌi Ɖc hay Æ≠Óc ng≠Íi th©n gÓi chuy÷n ? LUYåN T\\ VÄ C¢U I - NhÀn xät T›nh tı 1. ߉c truy÷n sau : CÀu h‰c sinh Î Éc-boa Éc-boa lµ mÈt thfi tr†n nh·, kh´ng c„ nh˜ng l©u Ƶi Æ sÈ, nguy nga, chÿ th†y nh˜ng ng´i nhµ nh· bä, cÊ k›nh vµ nh˜ng v≠Ín nho con con. Dflng s´ng Quy-d®ng-x¨ hi“n hoµ l≠Ón quanh thµnh phË vÌi nh˜ng chi’c c«u træng phau. §ng bË dæt con Æ’n g∆p th«y gi∏o Æ” xin h‰c. Th«y R¨-n™ Æ∑ giµ, m∏i t„c ng∂ mµu x∏m, da nh®n nheo, nh≠ng Æi lπi v…n nhanh nhãn... Th«y c¯ læc Æ«u ch™ Lu-i cfln bä qu∏. Th’ mµ chÿ ›t l©u sau, Lu-i Æ∑ khi’n th«y r†t hµi lflng. CÀu lµ h‰c sinh ch®m chÿ vµ gi·i nh†t lÌp. Theo ߯c Hoµi : - Lu-i : Lu-i Pa-xt¨ (1822 - 1895), nhµ b∏c h‰c nÊi ti’ng ng≠Íi Ph∏p. - ß sÈ : h’t s¯c to lÌn. - Nguy nga : (c´ng tr◊nh ki’n trÛc) to lÌn, Æãp Æœ. 110

cm yk 2. T◊m c∏c tı trong truy÷n tr™n mi™u t∂ : a) T›nh t◊nh, t≠ ch†t cÒa cÀu bä Lu-i b) Mµu sæc cÒa s˘ vÀt : - Nh˜ng chi’c c«u - M∏i t„c cÒa th«y R¨-n™ c) H◊nh d∏ng, k›ch th≠Ìc vµ c∏c Æ∆c Æi”m kh∏c cÒa s˘ vÀt : - Thfi tr†n - V≠Ín nho - Nh˜ng ng´i nhµ - Dflng s´ng - Da cÒa th«y R¨-n™ 3. Trong cÙm tı Æi lπi v…n nhanh nhãn, tı nhanh nhãn bÊ sung ˝ ngh‹a cho tı nµo ? II - Ghi nhÌ T›nh tı lµ nh˜ng tı mi™u t∂ Æ∆c Æi”m ho∆c t›nh ch†t cÒa s˘ vÀt, hoπt ÆÈng, trπng th∏i,... III - Luy÷n tÀp 1. T◊m t›nh tı trong c∏c Æoπn v®n sau : a) ChÒ tfich H Ch› Minh, vfi ChÒ tfich cÒa Ch›nh phÒ L©m thÍi n≠Ìc Vi÷t Nam D©n chÒ CÈng hoµ, ra mæt ÆÂng bµo. ß„ lµ mÈt cÙ giµ g«y gfl, tr∏n cao, mæt s∏ng, r©u th≠a. CÙ ÆÈi chi’c mÚ Æ∑ cÚ, m∆c ∏o ka ki cao cÊ, Æi däp cao su træng. §ng cÙ c„ d∏ng Æi nhanh nhãn. LÍi n„i cÒa CÙ Æi“m Æπm, Æ«m †m, khÛc chi’t, r‚ rµng. Theo V‚ Nguy™n Gi∏p b) S∏ng sÌm, trÍi quang hºn ra. ß™m qua, mÈt bµn tay nµo Æ∑ giÈi rˆa vflm trÍi sπch b„ng. Mµu m©y x∏m Æ∑ nh≠Íng chÁ cho mÈt mµu træng phÌt xanh nh≠ mµu men s¯. ߪng Æ´ng, ph›a tr™n d∂i Æ™ chπy dµi rπch ngang t«m mæt, ng®n kh´ng cho th†y bi”n kh¨i, ai Æ∑ näm l™n bËn n®m m∂ng m©y hÂng to t≠Ìng, lπi Æi”m xuy’t th™m ›t nät m©y mÏ gµ vÛt dµi thanh m∂nh. BÔi Hi”n 111

cm yk 2. H∑y vi’t mÈt c©u c„ dÔng t›nh tı : a) N„i v“ mÈt ng≠Íi bπn ho∆c ng≠Íi th©n cÒa em. b) N„i v“ mÈt s˘ vÀt quen thuÈc vÌi em (c©y cËi, con vÀt, nhµ cˆa, Æ vÀt, s´ng nÛi,...). TÜP LÄM V°N MÎ bµi trong bµi v®n k” chuy÷n I - NhÀn xät 1. ߉c truy÷n sau : RÔa vµ th· TrÍi mÔa thu m∏t mŒ. Tr™n bÍ s´ng, mÈt con rÔa Æang cË s¯c tÀp chπy. MÈt con th· th†y th’ li“n mÿa mai : - ß∑ g‰i lµ chÀm nh≠ rÔa mµ cÚng Æfli tÀp chπy. RÔa Æ∏p : - Anh Æıng gi‘u t´i ! Anh vÌi t´i thˆ chπy thi coi ai h¨n ! Th· ngπc nhi™n : - RÔa mµ d∏m chπy thi vÌi th· sao ? Ta ch†p chÛ em mÈt nˆa Æ≠Íng Æ„ ! RÔa kh´ng n„i g◊. Bi’t m◊nh chÀm chπp, n„ dËc s¯c chπy thÀt nhanh. Th· nh◊n theo, mÿm c≠Íi. N„ ngh‹ : \"Ch∂ vi÷c g◊ mµ vÈi, rÔa g«n tÌi Æ›ch, m◊nh ph„ng cÚng thıa s¯c thæng cuÈc.\" V◊ vÀy, n„ c¯ nhÎn nh¨ nh◊n trÍi, m©y, c©y c·. 112

cm yk LÛc s˘c nhÌ Æ’n cuÈc thi, ng»ng Æ«u l™n, n„ th†y rÔa Æ∑ g«n tÌi Æ›ch, bÃn væt ch©n l™n cÊ mµ chπy. Nh≠ng muÈn m†t rÂi. RÔa Æ∑ tÌi Æ›ch tr≠Ìc n„. Theo La Ph´ng-ten 2. T◊m Æoπn mÎ bµi trong truy÷n tr™n. 3. C∏ch mÎ bµi sau Æ©y c„ g◊ kh∏c vÌi c∏ch mÎ bµi n„i tr™n ? Trong mu´n loµi, rÔa vËn nÊi ti’ng lµ chÀm chπp, cfln th· th◊ chπy nhanh nh≠ bay. Th’ mµ c„ mÈt con rÔa d∏m chπy thi vÌi th· vµ thæng c∂ th·. V◊ sao c„ chuy÷n ng≠Óc ÆÍi nh≠ vÀy ? Sau Æ©y, em xin k” Æ«u Æu´i c©u chuy÷n †y. II - Ghi nhÌ C„ hai c∏ch mÎ bµi : 1. MÎ bµi tr˘c ti’p : k” ngay vµo s˘ vi÷c mÎ Æ«u c©u chuy÷n. 2. MÎ bµi gi∏n ti’p : n„i chuy÷n kh∏c Æ” d…n vµo c©u chuy÷n Æfinh k”. III - Luy÷n tÀp 1. ߉c c∏c mÎ bµi sau vµ cho bi’t Æ„ lµ nh˜ng c∏ch mÎ bµi nµo ? a) C„ mÈt con rÔa sËng b™n s´ng. Bi’t m◊nh chÀm chπp n™n h´m nµo cÚng vÀy, vıa s∏ng sÌm tinh m¨, n„ Æ∑ ra bÍ s´ng tÀp chπy. b) X≠a nay, ng≠Íi cÀy tµi cÀy gi·i mµ chÒ quan, bi’ng nh∏c th◊ chºng lµm n™n vi÷c g◊. Ng≠Óc lπi, s¯c c„ käm nh≠ng quy’t t©m, nh…n nπi æt thµnh c´ng. C©u chuy÷n RÔa vµ th· ch¯ng minh Æi“u Æ„. c) ß«u n®m h‰c vıa qua, lÌp em c„ m†y bπn v◊ chÒ quan, l≠Íi bi’ng n™n k’t qu∂ h‰c tÀp sÛt käm hºn so vÌi hÂi lÌp ba. C´ gi∏o bÃn k” chuy÷n RÔa vµ th· Æ” khuy™n c∏c bπn ph∂i cË gæng, ch®m chÿ. C©u chuy÷n nµy nh≠ sau : 113

cm yk d) Trong c∏c loµi thÛ, m†y ai chπy nhanh bªng b‰n th· chÛng t´i ? Th†y b„ng chÛng t´i tr™n Æ≠Íng Æua th◊ h≠¨u, nai cfln ph∂i ki™ng dÃ, ch≠a n„i g◊ tÌi b∏c tr©u hay chfi lÓn. Th’ mµ c„ l«n th· t´i ph∂i ngÀm Ææng nuËt cay chfiu thua anh chµng rÔa nÊi ti’ng lÔ ÆÔ, chÀm chπp. C©u chuy÷n †y dπy cho t´i mÈt bµi h‰c nhÌ ÆÍi. ß«u Æu´i th’ nµy : 2. C©u chuy÷n sau Æ©y mÎ bµi theo c∏ch nµo ? Hai bµn tay HÂi †y, Î Sµi Gfln, B∏c H c„ mÈt ng≠Íi bπn t™n lµ L™. MÈt h´m, B∏c H h·i b∏c L™ : - Anh c„ y™u n≠Ìc kh´ng ? B∏c L™ tr∂ lÍi : - C„ ch¯. - Anh c„ th” gi˜ b› mÀt kh´ng ? - C„. - T´i muËn Æi ra n≠Ìc ngoµi xem Ph∏p vµ c∏c n≠Ìc kh∏c h‰ lµm nh≠ th’ nµo, sau Æ„, trÎ v“ giÛp ÆÂng bµo chÛng ta. Nh≠ng Æi mÈt m◊nh cÚng mπo hi”m. Anh c„ muËn Æi vÌi t´i kh´ng ? B∏c L™ sˆng sËt : - Nh≠ng chÛng ta l†y Æ©u ra ti“n mµ Æi ? - ß©y, ti“n Æ©y ! Vıa n„i, B∏c H vıa gi¨ hai bµn tay ra vµ ti’p : - ChÛng ta sœ lµm b†t c¯ vi÷c g◊ Æ” sËng vµ Æ” Æi. Anh Æi vÌi t´i ch¯ ? Theo Tr«n D©n Ti™n 3. K” lπi ph«n mÎ Æ«u c©u chuy÷n tr™n theo c∏ch mÎ bµi gi∏n ti’p. 114

cm yk Tu«n 12 TÜP ßñC \"Vua tµu thu˚\" Bπch Th∏i B≠Îi B≠Îi m c´i cha tı nh·, ph∂i theo mã qu»y g∏nh hµng rong. Th†y em kh´i ng´, nhµ h‰ Bπch nhÀn lµm con nu´i vµ cho ®n h‰c. N®m 21 tuÊi, Bπch Th∏i B≠Îi lµm th≠ k› cho mÈt h∑ng bu´n. Chºng bao l©u, anh Ưng ra kinh doanh ÆÈc lÀp, tr∂i ÆÒ m‰i ngh“ : bu´n gÁ, bu´n ng´, mÎ hi÷u c«m ÆÂ, lÀp nhµ in, khai th∏c m·,... C„ lÛc m†t træng tay, anh v…n kh´ng n∂n ch›. Bπch Th∏i B≠Îi mÎ c´ng ti vÀn t∂i Æ≠Íng thu˚ vµo lÛc nh˜ng con tµu cÒa ng≠Íi Hoa Æ∑ ÆÈc chi’m c∏c Æ≠Íng s´ng mi“n Bæc. §ng cho ng≠Íi Æ’n c∏c b’n tµu di‘n thuy’t. Tr™n mÁi chi’c tµu, ´ng d∏n dflng ch˜ \"Ng≠Íi ta th◊ Æi tµu ta\" vµ treo mÈt c∏i Ëng Æ” kh∏ch nµo ÆÂng t◊nh vÌi ´ng th◊ vui lflng b· Ëng ti’p s¯c cho chÒ tµu. Khi bÊ Ëng, ti“n ÆÂng r†t nhi“u, ti“n hµo, ti“n xu th◊ v´ k”. Kh∏ch Æi tµu cÒa ´ng ngµy mÈt Æ´ng. Nhi“u chÒ tµu ng≠Íi Hoa, ng≠Íi Ph∏p ph∂i b∏n lπi tµu cho ´ng. RÂi ´ng mua x≠Îng sˆa ch˜a tµu, 115

cm yk thu™ k‹ s≠ gi·i tr´ng nom. LÛc thfinh v≠Óng nh†t, c´ng ti cÒa Bπch Th∏i B≠Îi c„ tÌi ba m≠¨i chi’c tµu lÌn nh· mang nh˜ng c∏i t™n lfich sˆ : HÂng Bµng, Lπc Long, Tr≠ng Træc, Tr≠ng Nhfi,... Chÿ trong m≠Íi n®m, Bπch Th∏i B≠Îi Æ∑ trÎ thµnh \"mÈt bÀc anh hÔng kinh t’\" nh≠ Æ∏nh gi∏ cÒa ng≠Íi cÔng thÍi. Theo Tı Æi”n nh©n vÀt lfich sˆ Vi÷t Nam : - Hi÷u c«m Æ : cˆa hµng nhÀn Æ cÒa ng≠Íi Æang tÛng b†n Æem gˆi Æ” vay ti“n. - Træng tay : m†t sπch ti“n cÒa. - ßÈc chi’m : chi’m gi˜ mÈt m◊nh, kh´ng chia sŒ cho ai. - Di‘n thuy’t : n„i tr≠Ìc c´ng chÛng nhªm tuy™n truy“n. - Thfinh v≠Óng : Æang ph∏t tri”n mπnh, giµu c„ l™n. ? 1. Tr≠Ìc khi mÎ c´ng ti vÀn t∂i Æ≠Íng thu˚, Bπch Th∏i B≠Îi Æ∑ lµm nh˜ng c´ng vi÷c g◊ ? 2. Bπch Th∏i B≠Îi Æ∑ thæng trong cuÈc cπnh tranh kh´ng ngang s¯c vÌi c∏c chÒ tµu ng≠Íi n≠Ìc ngoµi nh≠ th’ nµo ? 3. Em hi”u th’ nµo lµ \"mÈt bÀc anh hÔng kinh t’ \" ? 4. Theo em, nhÍ Æ©u mµ Bπch Th∏i B≠Îi thµnh c´ng ? CHêNH TÅ 1. Nghe - vi’t : Ng≠Íi chi’n s‹ giµu nghfi l˘c Trong trÀn chi’n Ɔu gi∂i ph„ng Sµi Gfln cuËi th∏ng 4 n®m 1975, L™ Duy `ng bfi th≠¨ng n∆ng. Anh Æ∑ qu÷t m∏u ch∂y tı Æ´i mæt bfi th≠¨ng vœ mÈt b¯c ch©n dung B∏c HÂ. T∏c ph»m cÒa ng≠Íi th≠¨ng binh h·ng mæt Æ∑ g©y xÛc ÆÈng cho ÆÂng bµo c∂ n≠Ìc. Tı Æ„ Æ’n nay, hoπ s‹ L™ Duy `ng Æ∑ c„ h¨n 30 tri”n l∑m tranh, t≠Óng ; Æoπt 5 gi∂i th≠Îng m‹ thuÀt quËc gia vµ quËc t’. Nhi“u t∏c ph»m cÒa anh Æ≠Óc Æ∆t tr©n tr‰ng trong c∏c b∂o tµng lÌn cÒa Ɔt n≠Ìc. Theo b∏o Lao ÆÈng 116

cm yk (2). ßi“n vµo chÁ trËng : a) tr hay ch ? Ngu C´ng dÍi nÛi Ngµy x≠a, Î ...ung QuËc c„ mÈt cÙ giµ ...›n m≠¨i tuÊi t™n lµ Ngu C´ng. B˘c m◊nh v◊ hai ...∏i nÛi Th∏i Hµng vµ V≠¨ng ˇc ...æn ngang Æ≠Íng vµo nhµ, Ngu C´ng hªng ngµy mang cuËc ra Ƶo nÛi ÆÊ Æi. C„ ng≠Íi ...™ c≠Íi cÙ lµm vÀy uÊng c´ng. CÙ n„i : \"Ngµy nµo t´i cÚng Ƶo. T´i ...’t th◊ con t´i Ƶo. Con t´i ch’t th◊ ...∏u t´i Ƶo. ...∏u t´i ch’t, cfln c„ ...æt cÒa t´i Ƶo. H‰ hµng nhµ t´i ...uy“n nhau ÆÍi nµy Æ’n ÆÍi kh∏c Ƶo. NÛi ...ºng th” m‰c cao h¨n Æ≠Óc n™n nh†t Æfinh sœ c„ ngµy bfi san bªng.\" ...Íi nghe cÙ giµ n„i vÀy, li“n Æ»y hai ...∏i nÛi ra xa Æ” cÙ c„ lËi Æi lπi. Theo NgÙ ng´n Trung QuËc b) Ti’ng c„ v«n ≠¨n hay ≠¨ng ? Bπch Th∏i B≠Îi lu´n c„ ˝ ch› l™n, kh´ng bao giÍ buÂn n∂n, ch∏n tr≠Ìc th†t bπi. V◊ vÀy, ´ng Æ∑ thµnh Æπt tr™n th≠¨ng . CuÈc cπnh tranh vÌi nh˜ng chÒ tµu ng≠Íi Hoa tı sau ngµy khai c´ng ti vÀn t∂i thu˚ ch¯ng t· tµi kinh doanh cÒa ´ng. T· t≠Íng t©m l› kh∏ch hµng, bi’t kh¨i dÀy lflng t˘ hµo d©n tÈc trong mÁi ng≠Íi Vi÷t, ´ng Æ∑ thæng c∏c chÒ tµu ng≠Íi Hoa, lÀp Æ≠Óc mÈt c´ng ti lÛc thfinh c„ tÌi ba m≠¨i chi’c tµu lÌn nh·. §ng x¯ng Æ∏ng vÌi danh hi÷u \"bÀc anh hÔng kinh t’\" mµ ng≠Íi Æ≠¨ng thÍi khen t∆ng. 117

cm yk LUYåN T\\ VÄ C¢U MÎ rÈng vËn tı : ≥ ch› - Nghfi l˘c 1. X’p c∏c tı c„ ti’ng ch› sau Æ©y vµo hai nh„m trong b∂ng : ch› ph∂i, ˝ ch›, ch› l›, ch› th©n, ch› kh›, ch› t◊nh, ch› h≠Ìng, ch› c´ng, quy’t ch›. Ch› c„ ngh‹a lµ r†t, h’t s¯c (bi”u thfi M : ch› ph∂i m¯c ÆÈ cao nh†t). M : ˝ ch› Ch› c„ ngh‹a lµ ˝ muËn b“n bÿ theo ÆuÊi mÈt mÙc Æ›ch tËt Æãp. 2. Dflng nµo d≠Ìi Æ©y n™u ÆÛng ngh‹a cÒa tı nghfi l˘c ? a) Lµm vi÷c li™n tÙc, b“n bÿ. b) S¯c mπnh tinh th«n lµm cho con ng≠Íi ki™n quy’t trong hµnh ÆÈng, kh´ng lÔi b≠Ìc tr≠Ìc m‰i kh„ kh®n. c) Chæc chæn, b“n v˜ng, kh„ ph∏ vÏ. d) C„ t◊nh c∂m r†t ch©n t◊nh, s©u sæc. 3. Em ch‰n tı nµo trong ngo∆c ƨn (nghfi l˘c, quy’t t©m, n∂n ch›, quy’t ch›, ki™n nh…n, nguy÷n v‰ng) Æ” Æi“n vµo ´ trËng ? Nguy‘n Ng‰c K˝ lµ mÈt thi’u ni™n giµu . Bfi li÷t c∂ hai tay, em buÂn nh≠ng kh´ng . ô nhµ, em t˘ tÀp vi’t bªng ch©n. cÒa em lµm c´ gi∏o c∂m ÆÈng, nhÀn em vµo h‰c. Trong qu∏ tr◊nh h‰c tÀp, cÚng c„ lÛc K˝ thi’u , nh≠ng Æ≠Óc c´ gi∏o vµ c∏c bπn lu´n tÀn t◊nh giÛp ÆÏ, em cµng h‰c hµnh. CuËi cÔng, K˝ Æ∑ v≠Ót qua m‰i kh„ kh®n. TËt nghi÷p mÈt tr≠Íng Æπi h‰c danh ti’ng, Nguy‘n Ng‰c K˝ Æπt trÎ thµnh th«y gi∏o vµ Æ≠Óc t∆ng danh hi÷u cao qu˝ Nhµ gi∏o ¶u tÛ. 4. MÁi c©u tÙc ng˜ sau Æ©y khuy™n ng≠Íi ta Æi“u g◊ ? a) Lˆa thˆ vµng, gian nan thˆ s¯c. b) N≠Ìc l∑ mµ v∑ n™n h Tay kh´ng mµ nÊi c¨ Æ mÌi ngoan. 118

cm yk c) C„ v†t v∂ mÌi thanh nhµn Kh´ng d≠ng ai d‘ c«m tµn che cho. : - C¨ Æ : s˘ nghi÷p. - Ngoan : kh´n ngoan, gi·i giang ; ngoan c≠Íng. - Tµn : Æ dÔng Æ” che cho vua chÛa, che ki÷u trong c∏c Æ∏m r≠Ìc, c„ c∏n dµi, c„ khung h◊nh trfln b‰c mÈt t†m v∂i nhi‘u, xung quanh c„ tua rÒ. KÕ CHUYåN K” chuy÷n Æ∑ nghe, Æ∑ Ɖc ß“ bµi H∑y k” mÈt c©u chuy÷n mµ em Æ∑ Æ≠Óc nghe ho∆c Æ≠Óc Ɖc v“ mÈt ng≠Íi c„ nghfi l˘c. GÓi ˝ 1. NhÌ lπi nh˜ng truy÷n em Æ∑ h‰c v“ ng≠Íi c„ nghfi l˘c : - Trong c∏ch mπng vµ chi’n Ɔu : B∏c H b†t ch†p m‰i kh„ kh®n, nguy hi”m, quy’t t©m ra Æi t◊m Æ≠Íng c¯u n≠Ìc (Hai bµn tay). - Trong lao ÆÈng : Bπch Th∏i B≠Îi tı mÈt cÀu bä nghÃo, m c´i cha trÎ thµnh \"vua tµu thu˚\" (\"Vua tµu thu˚\" Bπch Th∏i B≠Îi ) ; ß∆ng V®n Ng˜ kh´ng qu∂n ngπi gian khÊ, hi sinh, phÙc vÙ kh∏ng chi’n (Ng≠Íi tr› th¯c y™u n≠Ìc - Ti’ng Vi÷t 3, tÀp hai ) ; L≠¨ng ßfinh CÒa tπo giËng lÛa mÌi (N©ng niu tıng hπt giËng - Ti’ng Vi÷t 3, tÀp hai ). - Trong h‰c tÀp : truy÷n C„ c´ng mµi sæt, c„ ngµy n™n kim (Ti’ng Vi÷t 2, tÀp mÈt), g≠¨ng v≠Ót kh„ cÒa nh˜ng h‰c sinh c„ hoµn c∂nh kh„ kh®n (Nguy‘n Hi“n, §ng Trπng NÂi) hay nh˜ng h‰c sinh khuy’t tÀt (Nguy‘n Ng‰c K˝ ) . - Trong nh˜ng l‹nh v˘c kh∏c : Ngu C´ng vÌi quy’t t©m dÍi nÛi ; vÀn ÆÈng vi™n Æua xe Æπp Am-xt¨-r´ng bfi ung th≠, sau khi mÊ v…n ki™n tr◊ luy÷n tÀp, nhi“u l«n Æoπt gi∂i v´ Æfich Vflng Æua n≠Ìc Ph∏p (Ti’ng Vi÷t 3, tÀp hai). 119

cm yk 2. T◊m trong s∏ch b∏o nh˜ng truy÷n t≠¨ng t˘ c∏c truy÷n Æ∑ h‰c : - Truy÷n v“ g≠¨ng ng≠Íi tËt x≠a vµ nay, truy÷n v“ c∏c anh hÔng, danh nh©n. - S∏ch Truy÷n Ɖc lÌp 4. - C∏c truy÷n ho∆c tin t¯c Æ®ng tr™n c∏c b∏o thi’u nhi (Nhi ÆÂng, Thi’u ni™n Ti“n phong, M˘c t›m, Hoa h‰c trfl,...). 3. K” chuy÷n trong nh„m, lÌp : - GiÌi thi÷u c©u chuy÷n : + N™u t™n c©u chuy÷n. + N™u t™n c∏c nh©n vÀt trong c©u chuy÷n. - K” chuy÷n : + MÎ Æ«u c©u chuy÷n. + Di‘n bi’n c©u chuy÷n (n™u c∏c s˘ vi÷c theo ÆÛng th¯ t˘). + K’t thÛc c©u chuy÷n. 4. Trao ÆÊi vÌi c∏c bπn v“ ˝ ngh‹a cÒa c©u chuy÷n. TÜP ßñC Vœ tr¯ng Ngay tı nh·, cÀu bä L™-´-n∏c-Æ´ Æa Vin-xi Æ∑ r†t th›ch vœ. Cha cÀu Æ≠a cÀu Æ’n nhÍ nhµ danh hoπ V™-r´-ki-´ dπy dÁ. SuËt m≠Íi m†y ngµy Æ«u, th«y V™-r´-ki-´ chÿ cho L™-´-n∏c-Æ´ vœ tr¯ng. CÀu bä vœ h’t qu∂ nµy Æ’n qu∂ kh∏c vµ Æ∑ bæt Æ«u t· vŒ ch∏n ng∏n. Th«y V™-r´-ki-´ bÃn b∂o : - Con Æıng t≠Îng vœ tr¯ng lµ d‘ ! Trong mÈt ngh◊n qu∂ tr¯ng x≠a nay kh´ng c„ l†y hai qu∂ hoµn toµn giËng nhau Æ©u. MuËn th” hi÷n thÀt ÆÛng h◊nh d∏ng cÒa tıng qu∂ tr¯ng, ng≠Íi hoπ s‹ ph∂i r†t khÊ c´ng mÌi Æ≠Óc. 120

cm yk L™-´-n∏c-Æ´ Æa Vin-xi Th«y lπi n„i : (1452 - 1519) - TÀp vœ Æi vœ lπi qu∂ tr¯ng thÀt nhi“u l«n, con sœ bi’t quan s∏t s˘ vÀt mÈt c∏ch tÿ mÿ vµ mi™u t∂ n„ tr™n gi†y vœ mÈt c∏ch ch›nh x∏c. ß’n lÛc †y, con muËn vœ b†t c¯ c∏i g◊ cÚng Æ“u c„ th” vœ Æ≠Óc nh≠ ˝. L™-´-n∏c-Æ´ hi”u ra vµ mi÷t mµi tÀp vœ. Sau nhi“u n®m khÊ luy÷n, L™-´-n∏c-Æ´ Æa Vin-xi Æ∑ trÎ thµnh nhµ danh hoπ ki÷t xu†t. C∏c t∏c ph»m cÒa ´ng Æ≠Óc tr©n tr‰ng tr≠ng bµy Î nhi“u b∂o tµng lÌn tr™n th’ giÌi, lµ ni“m t˘ hµo cÒa toµn nh©n loπi. Kh´ng nh˜ng th’, L™-´-n∏c-Æ´ Æa Vin-xi cfln lµ nhµ Æi™u khæc, ki’n trÛc s≠, k‹ s≠ vµ lµ nhµ b∏c h‰c lÌn cÒa thÍi Æπi PhÙc h≠ng. Theo Xu©n Y’n : - L™-´-n∏c-Æ´ Æa Vin-xi : danh hoπ ng≠Íi I-ta-li-a. - KhÊ luy÷n : dµy c´ng luy÷n tÀp, kh´ng n“ hµ v†t v∂. - Ki÷t xu†t : c„ tµi n®ng, gi∏ trfi nÊi bÀt. - ThÍi Æπi PhÙc h≠ng : thÍi k◊ c„ nh˜ng ti’n bÈ v≠Ót bÀc v“ v®n ho∏, khoa h‰c, kinh t’ vµ x∑ hÈi Î ch©u ¢u, tı th’ kÿ XV Æ’n th’ kÿ XVI. 1. V ◊ sao trong nh˜ng ngµy Æ«u h‰c vœ, cÀu bä L™-´-n∏c-Æ´ ? c∂m th†y ch∏n ng∏n ? 2. Th«y V ™-r´-ki-´ cho h‰c trfl vœ tr¯ng Æ” lµm g◊ ? 3. L™-´-n∏c-Æ´ Æa V in-xi thµnh Æπt nh≠ th’ nµo ? 4. Theo em, nh˜ng nguy™n nh©n nµo khi’n cho L™-´-n∏c-Æ´ Æa V in-xi trÎ thµnh hoπ s‹ nÊi ti’ng ? Nguy™n nh©n nµo lµ quan tr‰ng nh†t ? 121

cm yk TÜP LÄM V°N K’t bµi trong bµi v®n k” chuy÷n I - NhÀn xät 1. ߉c lπi truy÷n §ng Trπng th∂ di“u. 2. T◊m Æoπn k’t bµi cÒa truy÷n. 3. Th™m vµo cuËi truy÷n mÈt lÍi Æ∏nh gi∏, nhÀn xät lµm Æoπn k’t bµi. M : C©u chuy÷n nµy giÛp em th†m th›a h¨n lÍi khuy™n cÒa ng≠Íi x≠a : \"C„ ch› th◊ n™n\". Ai nÁ l˘c v≠¨n l™n, ng≠Íi †y sœ Æπt Æ≠Óc Æi“u m◊nh mong ≠Ìc. 4. So s∏nh 2 c∏ch k’t bµi n„i tr™n. II - Ghi nhÌ C„ hai c∏ch k’t bµi : 1. K’t bµi mÎ rÈng : n™u ˝ ngh‹a ho∆c Æ≠a ra lÍi b◊nh luÀn v“ c©u chuy÷n. 2. K’t bµi kh´ng mÎ rÈng : chÿ cho bi’t k’t cÙc cÒa c©u chuy÷n, kh´ng b◊nh luÀn g◊ th™m. III - Luy÷n tÀp 1. Sau Æ©y lµ mÈt sË k’t bµi cÒa truy÷n RÔa vµ th·. Em h∑y cho bi’t Æ„ lµ nh˜ng k’t bµi theo c∏ch nµo. a) LÛc s˘c nhÌ Æ’n cuÈc thi, ng»ng Æ«u l™n, th· th†y rÔa Æ∑ g«n tÌi Æ›ch, bÃn væt ch©n l™n cÊ mµ chπy. Nh≠ng muÈn m†t rÂi. RÔa Æ∑ tÌi Æ›ch tr≠Ìc n„. b) C©u chuy÷n RÔa vµ th· lµ lÍi nhæc nhÎ nghi™m khæc ÆËi vÌi nh˜ng ai hay ˚ vµo s¯c m◊nh mµ chÒ quan, bi’ng nh∏c. c) ß„ lµ toµn bÈ c©u chuy÷n chÛ th· hÓm h‹nh ph∂i n’m mÔi th†t bπi tr≠Ìc anh rÔa c„ quy’t t©m cao. d) Nghe xong c©u chuy÷n c´ gi∏o k”, ai cÚng t˘ nhÒ : kh´ng bao giÍ Æ≠Óc l¨ lµ trong h‰c tÀp vµ rÃn luy÷n b∂n th©n. 122

cm yk e) Cho Æ’n b©y giÍ, mÁi khi nhÌ lπi chuy÷n chπy thi vÌi rÔa, t´i v…n Æ· m∆t v◊ x†u hÊ. Mong sao Æıng ai mæc b÷nh chÒ quan, hÓm h‹nh nh≠ th· t´i ngµy nµo. 2. T◊m ph«n k’t bµi cÒa c∏c truy÷n sau. Cho bi’t Æ„ lµ nh˜ng k’t bµi theo c∏ch nµo. a) MÈt ng≠Íi ch›nh tr˘c b) NÁi dªn v∆t cÒa An-Ær©y-ca 3. V i’t k’t bµi cÒa truy÷n MÈt ng≠Íi ch›nh tr˘c ho∆c NÁi dªn v∆t cÒa An-Ær©y-ca theo c∏ch k’t bµi mÎ rÈng. LUYåN T\\ VÄ C¢U T›nh tı (Ti’p theo) I - NhÀn xät 1. ß∆c Æi”m cÒa c∏c s˘ vÀt Æ≠Óc mi™u t∂ trong nh˜ng c©u sau kh∏c nhau nh≠ th’ nµo ? a) TÍ gi†y nµy træng. b) TÍ gi†y nµy tr®ng træng. c) TÍ gi†y nµy træng tinh. 2. Trong c∏c c©u d≠Ìi Æ©y, ˝ ngh‹a m¯c ÆÈ Æ≠Óc th” hi÷n bªng nh˜ng c∏ch nµo ? a) TÍ gi†y nµy r†t træng. b) TÍ gi†y nµy træng h¨n. c) TÍ gi†y nµy træng nh†t. II - Ghi nhÌ C„ mÈt sË c∏ch th” hi÷n m¯c ÆÈ cÒa Æ∆c Æi”m, t›nh ch†t nh≠ sau : 1. Tπo ra c∏c tı ghäp ho∆c tı l∏y vÌi t›nh tı Æ∑ cho. 2. Th™m c∏c tı r†t, qu∏, læm,... vµo tr≠Ìc ho∆c sau t›nh tı. 3. Tπo ra phäp so s∏nh. 123

cm yk III - Luy÷n tÀp 1. T◊m nh˜ng tı ng˜ bi”u thfi m¯c ÆÈ cÒa Æ∆c Æi”m, t›nh ch†t (Æ≠Óc in nghi™ng) trong Æoπn v®n sau : Hoa cµ ph™ th¨m ÆÀm vµ ng‰t n™n mÔi h≠¨ng th≠Íng theo gi„ bay Æi r†t xa. Nhµ th¨ Xu©n Di÷u chÿ mÈt l«n Æ’n Æ©y ngæm nh◊n vŒ Æãp cÒa cµ ph™ Æ∑ ph∂i thËt l™n : Hoa cµ ph™ th¨m læm em ¨i Hoa cÔng mÈt Æi÷u vÌi hoa nhµi Trong ngµ træng ng‰c, xinh vµ s∏ng Nh≠ mi÷ng em c≠Íi Æ©u Æ©y th´i. MÁi mÔa xu©n, ßæk Læk lπi kho∏c l™n m◊nh mÈt mµu træng ngµ ng‰c vµ to∂ ra mÔi h≠¨ng ngan ng∏t khi’n Ɔt trÍi trong nh˜ng ngµy xu©n Æãp h¨n, lÈng l…y h¨n vµ tinh khi’t h¨n. Theo Thu Hµ M : Hoa cµ ph™ th¨m ÆÀm vµ ng‰t n™n mÔi h≠¨ng th≠Íng theo gi„ bay Æi r†t xa. 2. H∑y t◊m nh˜ng tı ng˜ mi™u t∂ m¯c ÆÈ kh∏c nhau cÒa c∏c Æ∆c Æi”m sau : Æ·, cao, vui. 3. ß∆t c©u vÌi mÁi tı ng˜ em vıa t◊m Æ≠Óc Î bµi tÀp 2. TÜP LÄM V°N K” chuy÷n (Ki”m tra vi’t) ß“ bµi gÓi ˝ 1. K” mÈt c©u chuy÷n em Æ∑ Æ≠Óc nghe ho∆c Æ≠Óc Ɖc v“ mÈt ng≠Íi c„ t†m lflng nh©n hÀu. 2. K” lπi c©u chuy÷n NÁi dªn v∆t cÒa An-Ær©y-ca bªng lÍi cÒa cÀu bä A n-Ær©y-ca. 3. K” lπi c©u chuy÷n \"V ua tµu thu˚ \" Bπch Th∏i B≠Îi bªng lÍi cÒa mÈt chÒ tµu ng≠Íi Ph∏p ho∆c ng≠Íi Hoa. 124

cm yk Tu«n 13 TÜP ßñC Ng≠Íi t◊m Æ≠Íng l™n c∏c v◊ sao Tı nh·, Xi-´n-cËp-xki Æ∑ m¨ ≠Ìc Æ≠Óc bay l™n b«u trÍi. C„ l«n, ´ng dπi dÈt nh∂y qua cˆa sÊ Æ” bay theo nh˜ng c∏nh chim. K’t qu∂, ´ng bfi ng∑ g∑y ch©n. Nh≠ng rÒi ro lπi lµm n∂y ra trong Æ«u „c non nÌt cÒa ´ng lÛc b†y giÍ mÈt c©u h·i : \"V◊ sao qu∂ b„ng kh´ng c„ c∏nh mµ v…n bay Æ≠Óc ?\" ß” t◊m Æi“u b› mÀt Æ„, Xi-´n-cËp-xki Ɖc kh´ng bi’t bao nhi™u lµ s∏ch. Ngh‹ ra Æi“u g◊, ´ng lπi h◊ hÙc lµm th› nghi÷m, c„ khi Æ’n hµng tr®m l«n. C„ ng≠Íi bπn h·i : - CÀu lµm th’ nµo mµ mua Æ≠Óc nhi“u s∏ch vµ dÙng cÙ th› nghi÷m nh≠ th’ ? Xi-´n-cËp-xki c≠Íi : - C„ g◊ Æ©u, m◊nh chÿ ti’t ki÷m th´i. 125

cm yk ßÛng lµ quanh n®m ´ng chÿ ®n b∏nh m◊ su´ng. Qua nhi“u l«n th› nghi÷m, ´ng Æ∑ t◊m ra c∏ch ch’ kh› c«u bay bªng kim loπi. Sa hoµng ch≠a tin n™n kh´ng Òng hÈ. Kh´ng n∂n ch›, ´ng ti’p tÙc Æi s©u vµo l› thuy’t bay trong kh´ng gian. ß≠Óc gÓi ˝ tı chi’c ph∏o th®ng thi™n, sau nµy ´ng Æ∑ thi’t k’ thµnh c´ng t™n lˆa nhi“u t«ng, trÎ thµnh mÈt ph≠¨ng ti÷n bay tÌi c∏c v◊ sao. H¨n bËn m≠¨i n®m khÊ c´ng nghi™n c¯u, t◊m tfli, Xi-´n-cËp-xki Æ∑ th˘c hi÷n Æ≠Óc Æi“u ´ng hªng t©m ni÷m : \"C∏c v◊ sao kh´ng ph∂i Æ” t´n thÍ mµ Æ” chinh phÙc.\" Theo L™ nguy™n long - phπm ng‰c toµn : - Kh› c«u : dÙng cÙ h◊nh qu∂ c«u, ch¯a Æ«y kh› nhã, c„ th” bay l™n cao. - Sa hoµng : vua n≠Ìc Nga. - Thi’t k’ : lÀp tµi li÷u k‹ thuÀt Æ” theo Æ„ mµ x©y d˘ng c´ng tr◊nh hay s∂n xu†t thi’t bfi. - T©m ni÷m : th≠Íng xuy™n ngh‹ tÌi vµ t˘ nhæc m◊nh ghi nhÌ, lµm theo. - T´n thÍ : coi tr‰ng Æ’n m¯c cho lµ thi™ng li™ng. ? 1. Xi-´n-cËp-xki m¨ ≠Ìc Æi“u g◊ ? 2. §ng ki™n tr◊ th˘c hi÷n m¨ ≠Ìc cÒa m◊nh nh≠ th’ nµo ? 3. Nguy™n nh©n ch›nh giÛp Xi-´n-cËp-xki thµnh c´ng lµ g◊ ? 4. Em h∑y Æ∆t t™n kh∏c cho truy÷n. CHêNH TÅ 1. Nghe - vi’t : Ng≠Íi t◊m Æ≠Íng l™n c∏c v◊ sao (tı Æ«u... Æ’n c„ khi Æ’n hµng tr®m l«n.) (2). a) T◊m c∏c t›nh tı : M : l·ng lŒo - C„ hai ti’ng Æ“u bæt Æ«u bªng l. M : n„ng n∂y - C„ hai ti’ng Æ“u bæt Æ«u bªng n. 126

cm yk b) ßi“n vµo ´ trËng ti’ng c„ ©m i hay i™ ? £-Æi-x¨n r†t khæc vÌi b∂n th©n. ß” c„ Æ≠Óc b†t k◊ mÈt ph∏t nµo, ´ng cÚng tr◊ lµm h’t th› nµy Æ’n th› kh∏c cho tÌi khi Æπt k’t qu∂. Khi c¯u v“ æc quy, ´ng th› tÌi 5000 l«n. Khi t◊m vÀt li÷u lµm d©y t„c b„ng , con sË th› l™n Æ’n 8000 l«n. (3). T◊m c∏c tı : a) Ch¯a ti’ng bæt Æ«u bªng l ho∆c n, c„ ngh‹a nh≠ sau : - Kh´ng gi˜ v˜ng Æ≠Óc ˝ ch›, thi’u ki™n tr◊ tr≠Ìc kh„ kh®n, trÎ ngπi. - MÙc Æ›ch cao nh†t, tËt Æãp nh†t mµ ng≠Íi ta ph†n Ɔu Æ” Æπt tÌi. - Kh´ng theo Æ≠Óc ÆÛng Æ≠Íng, ÆÛng h≠Ìng ph∂i Æi. b) Ch¯a ti’ng c„ v«n im ho∆c i™m, c„ ngh‹a nh≠ sau : - VÀt dÔng Æ” kh©u v∏, mÈt Æ«u c„ mÚi nh‰n, mÈt Æ«u c„ lÁ x©u chÿ. - Gi∂m bÌt hao ph› ti“n cÒa, s¯c l˘c, thÍi gian,... trong s∂n xu†t ho∆c sinh hoπt. - BÈ phÀn trung t©m cÒa h÷ tu«n hoµn, nªm b™n tr∏i lÂng ng˘c. LUYåN T\\ VÄ C¢U MÎ rÈng vËn tı : ≥ ch› - Nghfi l˘c 1. T◊m c∏c tı : a) N„i l™n ˝ ch›, nghfi l˘c cÒa con ng≠Íi. M : quy’t ch› b) N™u l™n nh˜ng thˆ th∏ch ÆËi vÌi ˝ ch›, nghfi l˘c cÒa con ng≠Íi. M : kh„ kh®n 2. ß∆t c©u vÌi mÈt tı em vıa t◊m Æ≠Óc Î bµi tÀp 1 : a) Tı thuÈc nh„m a. b) Tı thuÈc nh„m b. 3. V i’t mÈt Æoπn v®n ngæn n„i v“ mÈt ng≠Íi do c„ ˝ ch›, nghfi l˘c n™n Æ∑ v≠Ót qua nhi“u thˆ th∏ch, Æπt Æ≠Óc thµnh c´ng. 127

cm yk KÕ CHUYåN K” chuy÷n Æ≠Óc ch¯ng ki’n ho∆c tham gia ß“ bµi K” mÈt c©u chuy÷n em Æ≠Óc ch¯ng ki’n ho∆c tr˘c ti’p tham gia th” hi÷n tinh th«n ki™n tr◊ v≠Ót kh„. GÓi ˝ 1. T◊m v› dÙ v“ tinh th«n ki™n tr◊ v≠Ót kh„ : - T◊m m‰i c∏ch Æ” gi∂i bµi to∏n kh„. - Luy÷n tÀp Æ” vi’t ch˜ Æãp. - V≠Ót qua hoµn c∂nh kh„ kh®n Æ” h‰c tÀp ho∆c rÃn luy÷n. - Nhµ nghÃo, ph∂i lµm nhi“u vi÷c giÛp gia Æ◊nh nh≠ng v…n h‰c tÀp tËt. - C„ b÷nh tÀt nh≠ng v…n h‰c tÀp tËt ho∆c rÃn luy÷n thµnh vÀn ÆÈng vi™n th” thao, thµnh thÓ gi·i. 1 23 4 2. LÀp dµn ˝ c©u chuy÷n Æfinh k” : - MÎ Æ«u c©u chuy÷n : GiÌi thi÷u nh©n vÀt, hoµn c∂nh x∂y ra c©u chuy÷n. - Di‘n bi’n c©u chuy÷n : Tr◊nh bµy c∏c kh„ kh®n mµ nh©n vÀt g∆p ph∂i vµ lflng ki™n tr◊ v≠Ót kh„ cÒa nh©n vÀt. - K’t thÛc c©u chuy÷n : N™u k’t qu∂ mµ nh©n vÀt Æπt Æ≠Óc ho∆c n™u nhÀn xät v“ nh©n vÀt, v“ ˝ ngh‹a c©u chuy÷n. 3. D˘a vµo dµn ˝, n„i thµnh lÍi. ChÛ ˝ : - L˘a ch‰n tı ng˜ phÔ hÓp vÌi nh©n vÀt, s˘ vi÷c. - K’t hÓp gi‰ng k” vÌi Æi÷u bÈ, cˆ chÿ Æ” di‘n t∂ c©u chuy÷n, h†p d…n ng≠Íi nghe. 128

cm yk TÜP ßñC V®n hay ch˜ tËt ThuÎ Æi h‰c, Cao B∏ Qu∏t vi’t ch˜ r†t x†u n™n nhi“u bµi v®n dÔ hay v…n bfi th«y cho Æi”m käm. MÈt h´m, c„ bµ cÙ hµng x„m sang kh»n kho∂n : - Gia Æ◊nh giµ c„ mÈt vi÷c oan uÊng muËn k™u quan, nhÍ cÀu vi’t giÛp cho l∏ ƨn, c„ Æ≠Óc kh´ng ? Cao B∏ Qu∏t vui vŒ tr∂ lÍi : - T≠Îng vi÷c g◊ kh„, ch¯ vi÷c †y ch∏u xin sΩn lflng. L∏ ƨn vi’t l› lœ r‚ rµng, Cao B∏ Qu∏t y™n tr› quan sœ xät nÁi oan cho bµ cÙ. Nµo ngÍ, ch˜ ´ng x†u qu∏, quan Ɖc kh´ng Æ≠Óc n™n thät l›nh ÆuÊi bµ ra kh·i huy÷n Æ≠Íng. V“ nhµ, bµ k” lπi c©u chuy÷n khi’n Cao B∏ Qu∏t v´ cÔng ©n hÀn. §ng bi’t dÔ v®n hay Æ’n Æ©u mµ ch˜ kh´ng ra ch˜ cÚng chºng ›ch g◊. Tı Æ„, ´ng dËc s¯c luy÷n vi’t ch˜ sao cho Æãp. S∏ng s∏ng, ´ng c«m que vπch l™n cÈt nhµ luy÷n ch˜ cho c¯ng c∏p. MÁi buÊi tËi, ´ng vi’t xong m≠Íi trang vÎ mÌi chfiu Æi ngÒ. Ch˜ vi’t Æ∑ ti’n bÈ, ´ng lπi m≠Ón nh˜ng cuËn s∏ch ch˜ vi’t Æãp lµm m…u Æ” luy÷n nhi“u ki”u ch˜ kh∏c nhau. Ki™n tr◊ luy÷n tÀp suËt m†y n®m, ch˜ ´ng mÁi ngµy mÈt Æãp. §ng nÊi danh khæp n≠Ìc lµ ng≠Íi v®n hay ch˜ tËt. Theo Truy÷n Ɖc 1 (1995) 129

cm - Kh»n kho∂n : tha thi’t, nµi nÿ ng≠Íi kh∏c ch†p nhÀn y™u c«u cÒa m◊nh. yk - Huy÷n Æ≠Íng : n¨i lµm vi÷c cÒa quan huy÷n tr≠Ìc Æ©y. - ¢n hÀn : b®n kho®n, day d¯t vµ t˘ tr∏ch m◊nh v“ vi÷c kh´ng hay x∂y ra. : 1. V ◊ sao Cao B∏ Qu∏t th≠Íng bfi Æi”m käm ? ? 2. S˘ vi÷c g◊ x∂y ra Æ∑ lµm Cao B∏ Qu∏t ph∂i ©n hÀn ? 3. Cao B∏ Qu∏t quy’t ch› luy÷n vi’t ch˜ nh≠ th’ nµo ? 4. T◊m Æoπn mÎ bµi, th©n bµi, k’t bµi cÒa truy÷n. TÜP LÄM V°N Tr∂ bµi v®n k” chuy÷n 1. Nghe c´ gi∏o (th«y gi∏o) nhÀn xät chung v“ bµi lµm cÒa c∂ lÌp. 2. Ch˜a bµi : a) ߉c lπi bµi lµm, lÍi ph™ cÒa c´ gi∏o (th«y gi∏o) trong bµi, Ɖc nh˜ng chÁ mæc lÁi. b) Tham gia ch˜a nh˜ng lÁi mµ c´ gi∏o (th«y gi∏o) Æ“ nghfi ch˜a chung : lÁi v“ ˝, lÁi v“ bË cÙc bµi, lÁi v“ c∏ch dÔng tı, Æ∆t c©u, lÁi ch›nh t∂. c) T˘ ch˜a bµi lµm cÒa c∏ nh©n : ch˜a nh˜ng lÁi c´ gi∏o (th«y gi∏o) y™u c«u ch˜a trong bµi cÒa m◊nh. d) ßÊi bµi cho bπn Æ” ki”m tra vi÷c ch˜a lÁi. 3. H‰c tÀp nh˜ng Æoπn v®n, bµi v®n tËt : - Nghe Ɖc mÈt vµi Æoπn ho∆c bµi lµm tËt cÒa c∏c bπn Î trong vµ ngoµi lÌp. - Th∂o luÀn Æ” t◊m ra c∏i hay, c∏i tËt cÒa bµi ho∆c Æoπn v®n Æ≠Óc c´ gi∏o (th«y gi∏o) giÌi thi÷u. 4. Ch‰n mÈt Æoπn trong bµi lµm cÒa em, vi’t lπi theo c∏ch hay h¨n. 130

cm yk LUYåN T\\ VÄ C¢U C©u h·i vµ d†u ch†m h·i I - NhÀn xät 1. Ghi lπi c∏c c©u h·i trong bµi tÀp Ɖc Ng≠Íi t◊m Æ≠Íng l™n c∏c v◊ sao. 2. C∏c c©u h·i †y lµ cÒa ai vµ Æ” h·i ai ? 3. Nh˜ng d†u hi÷u nµo giÛp em nhÀn ra Æ„ lµ c©u h·i ? II - Ghi nhÌ 1. C©u h·i (cfln g‰i lµ c©u nghi v†n) dÔng Æ” h·i v“ nh˜ng Æi“u ch≠a bi’t. 2. Ph«n lÌn c©u h·i lµ Æ” h·i ng≠Íi kh∏c, nh≠ng cÚng c„ nh˜ng c©u Æ” t˘ h·i m◊nh. 3. C©u h·i th≠Íng c„ c∏c tı nghi v†n (ai, g◊, nµo, sao, kh´ng,...). Khi vi’t, cuËi c©u h·i c„ d†u ch†m h·i (?). III - Luy÷n tÀp 1. T◊m c©u h·i trong c∏c bµi Th≠a chuy÷n vÌi mã, Hai bµn tay vµ ghi vµo b∂ng c„ m…u nh≠ sau : Th¯ t˘ C©u h·i C©u h·i cÒa ai ? ß” h·i ai ? Tı nghi v†n M : 1 Con vıa b∂o g◊ ? C©u h·i cÒa mã ß” h·i C≠¨ng g◊ 2. Ch‰n kho∂ng 3 c©u trong bµi V ®n hay ch˜ tËt. ß∆t c©u h·i Æ” trao ÆÊi vÌi bπn v“ c∏c nÈi dung li™n quan Æ’n tıng c©u. M : ThuÎ Æi h‰c, Cao B∏ Qu∏t vi’t ch˜ r†t x†u n™n nhi“u bµi v®n dÔ hay v…n bfi th«y cho Æi”m käm. C©u h·i : - ThuÎ Æi h‰c, ch˜ Cao B∏ Qu∏t th’ nµo ? - Ch˜ ai x†u ? - V◊ sao Cao B∏ Qu∏t th≠Íng bfi Æi”m käm ? - V◊ sao nhi“u bµi v®n cÒa Cao B∏ Qu∏t dÔ hay v…n bfi Æi”m käm ? 131

cm yk 3. Em h∑y Æ∆t mÈt c©u h·i Æ” t˘ h·i m◊nh. M : M◊nh Æ∑ Ɖc truy÷n nµy Î Æ©u rÂi †y nhÿ ? TÜP LÄM V°N §n tÀp v®n k” chuy÷n 1. Cho 3 Æ“ bµi nh≠ sau : - ß“ 1 : LÌp em vıa c„ mÈt bπn theo gia Æ◊nh chuy”n Æi xa. Em h∑y vi’t th≠ th®m bπn vµ k” t◊nh h◊nh h‰c tÀp cÒa lÌp cho bπn em bi’t. - ß“ 2 : Em h∑y k” mÈt c©u chuy÷n v“ mÈt t†m g≠¨ng rÃn luy÷n th©n th”. - ß“ 3 : Em h∑y t∂ chi’c ∏o ho∆c chi’c v∏y em m∆c Æ’n tr≠Íng h´m nay. ß“ nµo trong 3 Æ“ tr™n thuÈc loπi v®n k” chuy÷n ? V◊ sao ? 2. K” mÈt c©u chuy÷n v“ mÈt trong c∏c Æ“ tµi sau : a) ßoµn k’t, th≠¨ng y™u bπn bÃ. b) GiÛp ÆÏ ng≠Íi tµn tÀt. c) ThÀt thµ, trung th˘c trong ÆÍi sËng. d) Chi’n thæng b÷nh tÀt. 3. Trao ÆÊi vÌi c∏c bπn cÔng tÊ, cÔng lÌp v“ c©u chuy÷n em vıa k” : a) C©u chuy÷n c„ nh˜ng nh©n vÀt nµo ? b) T›nh c∏ch cÒa c∏c nh©n vÀt Æ≠Óc th” hi÷n Î nh˜ng chi ti’t nµo ? c) C©u chuy÷n n„i vÌi em Æi“u g◊ ? d) C©u chuy÷n Æ≠Óc mÎ Æ«u vµ k’t thÛc theo nh˜ng c∏ch nµo ? 132

cm yk Ti’ng s∏o di“u 133

cm yk 14Tu«n TÜP ßñC ChÛ ß†t Nung T’t Trung thu, cu Chæt Æ≠Óc m„n quµ. ß„ lµ mÈt chµng kfi s‹ r†t b∂nh, c≠Ïi ng˘a t›a, d©y c≠¨ng vµng vµ mÈt nµng c´ng chÛa m∆t træng, ngÂi trong m∏i l«u son. Chæt cfln mÈt Æ ch¨i n˜a lµ chÛ bä bªng Ɔt em n∆n lÛc Æi ch®n tr©u. Cu Chæt c†t Æ ch¨i vµo c∏i næp tr∏p h·ng. Hai ng≠Íi bÈt vµ chÛ bä ߆t lµm quen vÌi nhau. S∏ng h´m sau, chµng kfi s‹ phµn nµn vÌi nµng c´ng chÛa : - Cu ߆t thÀt Æo∂ng. MÌi ch¨i vÌi n„ mÈt t› mµ chÛng m◊nh Æ∑ b»n h’t qu«n ∏o Æãp. Cu Chæt bÃn b· hai ng≠Íi bÈt vµo c∏i l‰ thu˚ tinh. Cfln mÈt m◊nh, chÛ bä ߆t nhÌ qu™, t◊m Æ≠Íng ra c∏nh ÆÂng. MÌi Æ’n ch∏i b’p, g∆p trÍi ÆÊ m≠a, chÛ ng†m n≠Ìc, rät qu∏. ChÛ bÃn vµo b’p, cÍi ÆËng r†m ra s≠Îi. Ban Æ«u th†y †m vµ khoan kho∏i. LÛc sau n„ng r∏t c∂ ch©n tay. ChÛ sÓ, lÔi lπi. §ng Hfln R†m c≠Íi b∂o : - Sao chÛ mµy nh∏t th’ ? ߆t c„ th” nung trong lˆa kia mµ ! ChÛ bä ߆t ngπc nhi™n h·i lπi : - Nung †y π ? - Ch¯ sao ? ß∑ lµ ng≠Íi th◊ ph∂i d∏m x´ng pha, lµm Æ≠Óc nhi“u vi÷c c„ ›ch. Nghe th’, chÛ bä ߆t kh´ng th†y sÓ n˜a. ChÛ vui vŒ b∂o : - Nµo, nung th◊ nung ! Tı Ɔy, chÛ thµnh ߆t Nung. (Cfln n˜a) Theo Nguy‘n ki™n 134

cm yk : - Kfi s‹ : l›nh c≠Ïi ng˘a, thuÈc t«ng lÌp qu˝ tÈc ngµy x≠a. - T›a : t›m Æ· nh≠ mµu mÀn ch›n. - Son : Æ· t≠¨i. - ßo∂ng : vÙng v“, chºng Æ≠Óc vi÷c g◊. - Ch∏i b’p : gian nh· lÓp mÈt m∏i, th™m vµo Æ«u hÂi nhµ Æ” lµm b’p. - ßËng r†m : ÆËng tr†u ho∆c mÔn Ò gi˜ lˆa trong b’p. - Hfln r†m : hfln Ɔt n∆n ph¨i kh´ Æ” Æà l™n ÆËng r†m cho lˆa chÿ ch∏y ©m ÿ. ? 1. Cu Chæt c„ nh˜ng Æ ch¨i g◊ ? ChÛng kh∏c nhau nh≠ th’ nµo ? 2. ChÛ bä ߆t Æi Æ©u vµ g∆p chuy÷n g◊ ? 3. V ◊ sao chÛ bä ߆t quy’t Æfinh trÎ thµnh chÛ ß†t Nung ? 4. Chi ti’t \"nung trong lˆa\" t≠Óng tr≠ng cho Æi“u g◊ ? CHêNH TÅ 1. Nghe - vi’t : Chi’c ∏o bÛp b™ TrÍi trÎ rät. VÀy mµ bä Ly, bÛp b™ cÒa t´i, v…n phong phanh chi’c v∏y m·ng. T´i xin chfi Kh∏nh Æ≠Óc t†c xa tanh mµu mÀt ong, kh©u chi’c ∏o cho bä. Chi’c ∏o chÿ bªng bao thuËc. CÊ ∏o d˘ng cao cho †m ng˘c. Tµ ∏o loe ra mÈt chÛt so vÌi th©n. C∏c mäp ∏o Æ“u Æ≠Óc vi“n bªng v∂i xanh, r†t nÊi. C„ ba chi’c khuy b†m nh≠ hπt c≠Ím Æ›nh d‰c nãp ∏o. Chæc bä sœ th›ch chi’c ∏o nh· x›u nµy v◊ t˘ tay t´i Æ∑ may cho bä. Ng‰c ro : Xa tanh : loπi v∂i c„ m∆t ph∂i b„ng vµ mfin. 135

cm yk (2). ßi“n vµo ´ trËng : a) Ti’ng bæt Æ«u bªng s hay x ? C∏i M¸ c„ mÈt anh l›nh thÀt Æãp. ߆y lµ mÈt anh l›nh nho nh·, xinh bªng Ɔt mã mÌi mua cho M¸ phi™n chÓ huy÷n h´m qua. LÚ trŒ trong xÛm lπi, Ưa nµo cÚng muËn c«m, sÍ vµo c∏i ∏o mµu l∏ c©y, c∏i mÚ c„ ng´i , kh»u Æen b„ng vµ c∂ vµo khu´n m∆t nho nh·, hÂng hÂng cÒa anh ta n˜a. Nh≠ng c∏i M¸ chÿ cho mÁi Ưa c«m xem mÈt t› vıa ÆÒ Æ” n„ h·i xong mÈt c©u : \" nhÿ ?\". C¯ nh≠ lµ n„ Æ” anh l›nh c≠Íi vÌi bπn n„ qu∏ l©u. Theo h∂i h b) Ti’ng ch¯a v«n ©t hay ©c ? TrÍi v…n cfln ph†t m≠a. ß≠Íng vµo lµng nh∑o nhoät. d›nh vµo Æ’ däp, ch©n l™n n∆ng ch◊nh chfich. T´i su˝t l™n ti’ng kh„c, nh≠ng ngh‹ Æ’n nhi“u ng≠Íi Æang chÍ mã con t´i, t´i lπi r∏ng Æi. Ng´i nhµ †y, vµo nh˜ng ngµy t†t ni™n, mã con t´i n®m nµo cÚng c„ m∆t. Tı s©n vµo, qua tam c†p lµ l™n c∏i hi™n rÈng. Ngoπi hay ngÂi Æ„, tıng trang b∏o. CÀu Xu©n bao giÍ cÚng lµ ng≠Íi Æ«u ti™n chπy xuËng s©n, bÊng t´i qua c∏c th“m. Theo tr‰ng cao (3). Thi t◊m c∏c t›nh tı : a) Ch¯a ti’ng bæt Æ«u bªng s ho∆c x. M : sung s≠Ìng, x†u b) Ch¯a ti’ng c„ v«n ©c ho∆c ©t. M : l†c l∏o, ch©n thÀt 136

cm yk LUYåN T\\ VÄ C¢U Luy÷n tÀp v“ c©u h·i 1. ß∆t c©u h·i cho c∏c bÈ phÀn c©u Æ≠Óc in ÆÀm d≠Ìi Æ©y : a) H®ng h∏i nh†t vµ khoŒ nh†t lµ b∏c c«n trÙc. b) Tr≠Ìc giÍ h‰c, chÛng em th≠Íng rÒ nhau ´n bµi cÚ. c) B’n c∂ng lÛc nµo cÚng Æ´ng vui. d) B‰n trŒ x„m em hay th∂ di“u ngoµi ch©n Æ™. 2. ß∆t c©u h·i vÌi mÁi tı sau : ai, c∏i g◊, lµm g◊, th’ nµo, v◊ sao, bao giÍ, Î Æ©u. 3. T◊m tı nghi v†n trong c∏c c©u h·i d≠Ìi Æ©y : a) C„ ph∂i chÛ bä ߆t trÎ thµnh chÛ ß†t Nung kh´ng ? b) ChÛ bä ߆t trÎ thµnh chÛ ß†t Nung, ph∂i kh´ng ? c) ChÛ bä ߆t trÎ thµnh chÛ ß†t Nung µ ? 4. V Ìi mÁi tı ho∆c c∆p tı nghi v†n vıa t◊m Æ≠Óc, Æ∆t mÈt c©u h·i. 5. Trong c∏c c©u d≠Ìi Æ©y, c©u nµo kh´ng ph∂i lµ c©u h·i vµ kh´ng Æ≠Óc dÔng d†u ch†m h·i ? a) Bπn c„ th›ch ch¨i di“u kh´ng ? b) T´i kh´ng bi’t bπn c„ th›ch ch¨i di“u kh´ng ? c) H∑y cho bi’t bπn th›ch trfl ch¨i nµo nh†t ? d) Ai dπy bπn lµm ÆÃn ´ng sao Ɔy ? e) Thˆ xem ai khäo tay h¨n nµo ? 137

cm yk KÕ CHUYåN BÛp b™ cÒa ai ? H Ph≠¨ng 1. D˘a theo lÍi k” cÒa c´ gi∏o (th«y gi∏o), em h∑y t◊m lÍi thuy’t minh cho c∏c tranh d≠Ìi Æ©y : 12 3 456 2. K” lπi c©u chuy÷n bªng lÍi k” cÒa bÛp b™. 3. K” ph«n k’t cÒa c©u chuy÷n vÌi t◊nh huËng : c´ chÒ cÚ g∆p lπi bÛp b™ tr™n tay c´ chÒ mÌi. TÜP ßñC ChÛ ß†t Nung (Ti’p theo) Hai ng≠Íi bÈt trong l‰ buÂn t™nh. BÁng mÈt Æ™m, c„ con chuÈt cπy næp l‰, tha nµng c´ng chÛa vµ c∏i l«u Æi m†t. Chµng kfi s‹ sÓ qu∏, thÛc ng˘a v‰t ra, chπy Æ’n mi÷ng cËng. MÈt con chuÈt giµ phÙc sΩn. N„ b∂o chµng Æ” ng˘a lπi, xuËng thuy“n vµo cËng t◊m c´ng chÛa. G∆p c´ng chÛa trong c∏i hang tËi, chµng h·i : 138

cm yk - KŒ nµo Æ∑ bæt nµng tÌi Æ©y ? - ChuÈt. - L«u son cÒa nµng Æ©u ? - ChuÈt ®n rÂi ! Chµng kfi s‹ ho∂ng hËt, bi’t m◊nh bfi lıa, vÈi d◊u c´ng chÛa chπy trËn. Chi’c thuy“n m∂nh tr´i qua cËng ra con ngfli. G∆p n≠Ìc xo∏y, thuy“n lÀt, c∂ hai bfi ng†m n≠Ìc, nhÚn c∂ ch©n tay. LÛc †y, ߆t Nung Æang Æi d‰c bÍ ngfli. Th†y hai ng≠Íi bfi nπn, chÛ li“n nh∂y xuËng, vÌt l™n bÍ ph¨i næng cho se bÈt lπi. Hai ng≠Íi bÈt tÿnh d«n, nhÀn ra bπn cÚ th◊ lπ qu∏, k™u l™n : - §i, ch›nh anh Æ∑ c¯u chÛng t´i Ɔy ≠ ? Sao tr´ng anh kh∏c th’ ? - C„ g◊ Æ©u, tπi tÌ nung trong lˆa. B©y giÍ tÌ c„ th” ph¨i næng, ph¨i m≠a hµng ÆÍi ng≠Íi. Nµng c´ng chÛa phÙc qu∏, th◊ thµo vÌi chµng kfi s‹ : - Th’ mµ chÛng m◊nh mÌi ch◊m xuËng n≠Ìc Æ∑ v˜a ra. ߆t Nung Æ∏nh mÈt c©u cÈc tu’ch : - V◊ c∏c ƪng †y Î trong l‰ thu˚ tinh mµ. Theo nguy‘n ki™n : - BuÂn t™nh : buÂn v◊ c„ c∂m gi∏c thi’u væng mÈt c∏i g◊ Æ„. - Ho∂ng hËt : ÆÈt ngÈt m†t t˘ chÒ do bfi Æe doπ b†t ngÍ. - NhÚn : qu∏ m“m, g«n nh≠ bfi nh∑o ra. - Se : kh´ng cfln th†m nhi“u n≠Ìc, h¨i kh´ Æi. - CÈc tu’ch : ngæn g‰n, kh´ng Æ≠a Æ»y, mµu mÃ. 139

cm 1. K” lπi tai nπn cÒa hai ng≠Íi bÈt. yk 2. ߆t Nung Æ∑ lµm g◊ khi th†y hai ng≠Íi bÈt g∆p nπn ? 3. Theo em, c©u n„i cÈc tu’ch cÒa ߆t Nung c„ ˝ ngh‹a g◊ ? ? 4. ß∆t th™m t™n kh∏c cho truy÷n. TÜP LÄM V°N Th’ nµo lµ mi™u t∂ ? I - NhÀn xät 1. ßoπn v®n sau mi™u t∂ nh˜ng s˘ vÀt nµo ? Tr≠Ìc m∆t t´i, mÈt c©y sfli cao lÌn toµn th©n phÒ Æ«y l∏ Æ·. B™n cπnh Æ„, nh≠ Æ” t´n th™m mµu Æ· ch„i l‰i kia lπi lµ mµu vµng r˘c rÏ cÒa m†y c©y c¨m nguÈi. MÈt lµn gi„ r◊ rµo chπy qua, nh˜ng chi’c l∏ rÀp r◊nh lay ÆÈng nh≠ nh˜ng ÆËm lˆa vµng lˆa Æ· bÀp bÔng ch∏y. T´i rœ l∏, nhã nhµng men theo mÈt lπch n≠Ìc Æ” Æ’n cπnh c©y sfli. N≠Ìc r„c r∏ch ch∂y, lÛc tr≠Ín l™n m†y t∂ng Æ∏ træng, lÛc luÂn d≠Ìi m†y gËc c©y »m mÙc. Tr«n hoµi d≠¨ng 2. V i’t vµo vÎ nh˜ng Æi“u em h◊nh dung Æ≠Óc v“ c∏c s˘ vÀt tr™n theo lÍi mi™u t∂ : Th¯ t˘ T™n s˘ vÀt H◊nh d∏ng Mµu sæc Chuy”n ÆÈng Ti’ng ÆÈng M:1 C©y sfli cao lÌn l∏ rÀp r◊nh lay l∏ Æ· ÆÈng nh≠ nh˜ng ch„i l‰i ÆËm lˆa Æ· 3. Qua nh˜ng nät mi™u t∂ tr™n, em th†y t∏c gi∂ Æ∑ quan s∏t s˘ vÀt bªng nh˜ng gi∏c quan nµo ? II - Ghi nhÌ Mi™u t∂ lµ vœ lπi bªng lÍi nh˜ng Æ∆c Æi”m nÊi bÀt cÒa c∂nh, cÒa ng≠Íi, cÒa vÀt Æ” giÛp ng≠Íi nghe, ng≠Íi Ɖc h◊nh dung Æ≠Óc c∏c ÆËi t≠Óng †y. 140

cm yk III - Luy÷n tÀp 1. T◊m nh˜ng c©u v®n mi™u t∂ trong truy÷n ChÛ ß†t Nung. 2. Em th›ch nh˜ng h◊nh ∂nh nµo trong Æoπn tr›ch d≠Ìi Æ©y ? H∑y vi’t 1, 2 c©u mi™u t∂ mÈt trong nh˜ng h◊nh ∂nh Æ„. M≠a (Tr›ch) ChÌp Rπch ngang trÍi Kh´ khËc S†m Ghä xuËng s©n Khanh kh∏ch c≠Íi C©y dıa S∂i tay B¨i Ng‰n mÔng t¨i Nh∂y mÛa M≠a M≠a ù Ô nh≠ xay lÛa LÈp bÈp LÈp bÈp R¨i R¨i... ߆t trÍi MÔ træng n≠Ìc M≠a chäo m∆t s©n SÒi b‰t C„c nh∂y chÂm chÂm Ch„ sÒa C©y l∏ h∂ h™ BË em Æi cµy v“ ßÈi s†m ßÈi chÌp ßÈi c∂ trÍi m≠a... Tr«n Æ®ng khoa 141

cm yk LUYåN T\\ VÄ C¢U DÔng c©u h·i vµo mÙc Æ›ch kh∏c I - NhÀn xät 1. ߉c lπi Æoπn ÆËi thoπi gi˜a ´ng Hfln R†m vÌi chÛ bä ߆t trong truy÷n ChÛ ß†t Nung : §ng Hfln R†m c≠Íi b∂o : - Sao chÛ mµy nh∏t th’ ? ߆t c„ th” nung trong lˆa kia mµ ! ChÛ bä ߆t ngπc nhi™n h·i lπi : - Nung †y π ? - Ch¯ sao ? ß∑ lµ ng≠Íi th◊ ph∂i d∏m x´ng pha, lµm Æ≠Óc nhi“u vi÷c c„ ›ch. 2. Theo em, c∏c c©u h·i cÒa ´ng Hfln R†m c„ dÔng Æ” h·i v“ Æi“u ch≠a bi’t kh´ng ? N’u kh´ng, chÛng Æ≠Óc dÔng lµm g◊ ? 3. Trong Nhµ v®n ho∏, em vµ bπn say s≠a trao ÆÊi vÌi nhau v“ bÈ phim Æang xem. BÁng c„ ng≠Íi b™n cπnh b∂o : \"C∏c ch∏u c„ th” n„i nh· h¨n kh´ng ?\" Em hi”u c©u h·i †y c„ ˝ ngh‹a g◊ ? II - Ghi nhÌ Nhi“u khi, ta c„ th” dÔng c©u h·i Æ” th” hi÷n : 1. Th∏i ÆÈ khen, ch™. 2. S˘ khºng Æfinh, phÒ Æfinh. 3. Y™u c«u, mong muËn... III - Luy÷n tÀp 1. C∏c c©u h·i sau Æ≠Óc dÔng lµm g◊ ? a) DÁ m∑i mµ em bä v…n kh„c, mã b∂o : \"C„ n›n Æi kh´ng ? C∏c chfi †y c≠Íi cho Æ©y nµy.\" b) Énh mæt c∏c bπn nh◊n t´i nh≠ tr∏ch m„c : \"V◊ sao cÀu lπi lµm phi“n lflng c´ nh≠ vÀy ?\" c) Chfi t´i c≠Íi : \"Em vœ th’ nµy mµ b∂o lµ con ng˘a µ ?\" d) Bµ cÙ h·i mÈt ng≠Íi Æang Ưng v¨ v»n tr≠Ìc b’n xe : \"ChÛ c„ th” xem giÛp t´i m†y giÍ c„ xe Æi mi“n ß´ng kh´ng ?\" 142

cm yk 2. ß∆t c©u phÔ hÓp vÌi c∏c t◊nh huËng cho sau Æ©y : a) Trong giÍ sinh hoπt Æ«u tu«n cÒa toµn tr≠Íng, em Æang ch®m chÛ nghe c´ hi÷u tr≠Îng n„i th◊ mÈt bπn ngÂi cπnh h·i chuy÷n em. Em h∑y dÔng h◊nh th¯c c©u h·i Æ” n„i vÌi bπn : chÍ xong giÍ sinh hoπt sœ n„i chuy÷n. b) ß’n nhµ mÈt bπn cÔng lÌp, em th†y nhµ r†t sπch sœ, Æ Æπc sæp x’p g‰n gµng, ng®n næp. H∑y dÔng h◊nh th¯c c©u h·i Æ” khen bπn. c) Trong giÍ ki”m tra, em lµm sai mÈt bµi tÀp, m∑i Æ’n khi v“ nhµ em mÌi ngh‹ ra. Em c„ th” t˘ tr∏ch m◊nh bªng c©u h·i nh≠ th’ nµo ? d) Em vµ c∏c bπn trao ÆÊi v“ c∏c trfl ch¨i. Bπn Linh b∂o : \"ß∏ c«u lµ th›ch nh†t.\" Bπn Nam lπi n„i : \"Ch¨i bi th›ch h¨n.\" Em h∑y dÔng h◊nh th¯c c©u h·i Æ” n™u ˝ ki’n cÒa m◊nh : ch¨i di“u cÚng thÛ vfi. 3. H∑y n™u mÈt vµi t◊nh huËng c„ th” dÔng c©u h·i Æ” : a) T· th∏i ÆÈ khen, ch™. b) Khºng Æfinh, phÒ Æfinh. c) Th” hi÷n y™u c«u, mong muËn. TÜP LÄM V°N C†u tπo bµi v®n mi™u t∂ Æ vÀt I - NhÀn xät 1. ߉c bµi v®n sau vµ tr∂ lÍi c©u h·i : C∏i cËi t©n C∏i cËi xinh xinh xu†t hi÷n nh≠ mÈt gi†c mÈng, ngÂi ch‘m ch÷ gi˜a gian nhµ trËng. U g‰i n„ lµ c∏i cËi t©n. C∏i vµnh, c∏i ∏o Æ“u lµm bªng nan tre. Hai c∏i tai n„ bªng tre giµ mµu n©u. MÁi tai c„ mÈt c∏i lÁ trfln xoe. LÛc nµo, tai cÚng tÿnh t∏o Æ” nghe ng„ng. CËi c„ hai hµm r®ng bªng gÁ dŒ. U g‰i lµ d®m. R®ng n„ nhi“u, ken vµo nhau. VÀy n™n, ng≠Íi ta n„i \"chÀt nh≠ n™m cËi\". N„i Æ’n cËi lπi ph∂i n„i Æ’n c«n. C∏i c«n dµi bªng tre Æ˘c vµng „ng. ß«u c«n lµ cÒ tre, c„ c∏i chËt. C∏i chËt bªng tre mµ ræn nh≠ Æanh, m„c vµo tai cËi. Tı chÁ tay c«m c„ c∏i thıng buÈc vµo xµ nhµ. ß»y Æi käo lπi, cËi k™u Ô Ô. 143

cm yk Ch‰n Æ≠Óc ngµy lµnh th∏ng tËt, u Æong mÈt g∏nh th„c vµng ≠¨m v“. ßÊ vµo lflng cËi, u xay thˆ. Tı xung quanh cËi, gπo l…n tr†u ch∂y xuËng vµnh rµo rµo nh≠ m≠a. U vËc ra mÈt næm, t∑i ra, thÊi phÔ phÔ. C∂ vËc gπo chÿ l·i mÈt vµi hπt th„c. U gÀt Æ«u n„i : \"CËi tuy mÌi, chˆa thu«n nh≠ng mµ n„ xay Æ≠Óc th’ nµy lµ nh†t Ɔy !\" C¯ th’ ngµy lπi ngµy qua, Æ™m Æ™m t´i xay lÛa vÌi u. ß™m Æ™m ti’ng cËi Ô Ô vui c∂ x„m... C∏i cËi xay cÚng nh≠ nh˜ng Æ dÔng Æ∑ sËng cÔng t´i - c∏i v‚ng Æay, c∏i chi’u manh, c∏i m©m gÁ, c∏i gi· cua, c∏i chπn b∏t, c∏i gi≠Íng n¯a... - t†t c∂, t†t c∂ chÛng n„ Æ“u c†t ti’ng n„i : \"ChÛng t´i Æ≠Óc sËng cÔng vÌi tuÊi th¨ anh. ChÛng t´i hoµn toµn kh´ng muËn nhÍ v∂ anh c∏i g◊. ChÛng t´i chÿ muËn theo d‚i tıng b≠Ìc anh Æi...\" Theo duy kh∏n : - T©n : mÌi. - N™m : m∂nh c¯ng, nh· dÔng Æ” ch™m cho ch∆t. - L·i : s„t lπi. - Chˆa : ch≠a (c∏ch n„i Î mÈt sË Æfia ph≠¨ng Bæc BÈ). - Thu«n : quen vi÷c. a) Bµi v®n t∂ c∏i g◊ ? b) T◊m c∏c ph«n mÎ bµi, k’t bµi. MÁi ph«n †y n„i Æi“u g◊ ? c) C∏c ph«n mÎ bµi, k’t bµi Æ„ giËng vÌi nh˜ng c∏ch mÎ bµi, k’t bµi nµo Æ∑ h‰c ? d) Ph«n th©n bµi t∂ c∏i cËi theo tr◊nh t˘ nh≠ th’ nµo ? 2. Theo em, khi t∂ mÈt Æ vÀt, ta c«n t∂ nh˜ng g◊ ? 144

cm yk II - Ghi nhÌ 1. Bµi v®n mi™u t∂ Æ vÀt c„ ba ph«n lµ mÎ bµi, th©n bµi vµ k’t bµi. 2. C„ th” mÎ bµi theo ki”u tr˘c ti’p hay gi∏n ti’p vµ k’t bµi theo ki”u mÎ rÈng ho∆c kh´ng mÎ rÈng. 3. Trong ph«n th©n bµi, tr≠Ìc h’t, n™n t∂ bao qu∏t toµn bÈ Æ vÀt, rÂi t∂ nh˜ng bÈ phÀn c„ Æ∆c Æi”m nÊi bÀt. III - Luy÷n tÀp Î ph«n th©n bµi t∂ c∏i trËng tr≠Íng, mÈt bπn h‰c sinh Æ∑ vi’t : Anh chµng trËng nµy trfln nh≠ c∏i chum, lÛc nµo cÚng ch‘m ch÷ tr™n mÈt c∏i gi∏ gÁ k™ Î tr≠Ìc phflng b∂o v÷. M◊nh anh ta Æ≠Óc ghäp bªng nh˜ng m∂nh gÁ Æ“u chªn ch∆n, nÎ Î gi˜a, khum nh· lπi Î hai Æ«u. Ngang l≠ng qu†n hai vµnh Æai to bªng con ræn cπp nong, nom r†t hÔng dÚng. Hai Æ«u trËng bfit k›n bªng da tr©u thuÈc k‹, c®ng r†t phºng. S∏ng s∏ng Æi h‰c tÌi g«n tr≠Íng, nghe th†y ti’ng Âm Âm giÙc gi∑ \"TÔng ! TÔng ! TÔng !\" lµ chÛng t´i r∂o b≠Ìc cho kfip giÍ h‰c. Vµo nh˜ng lÛc tÀp th” dÙc, anh trËng lπi \"c«m cµng\" cho chÛng t´i theo nhfip \"Cæc, tÔng ! Cæc, tÔng !\" Æ“u Æ∆n. Khi anh ta \"x∂ h¨i\" mÈt hÂi dµi lµ lÛc chÛng t´i cÚng Æ≠Óc \"x∂ h¨i\" sau mÈt buÊi h‰c. Em h∑y : a) T◊m c©u v®n t∂ bao qu∏t c∏i trËng. b) N™u t™n nh˜ng bÈ phÀn cÒa c∏i trËng Æ≠Óc mi™u t∂. c) T◊m nh˜ng tı ng˜ t∂ h◊nh d∏ng, ©m thanh cÒa c∏i trËng. d) Vi’t th™m ph«n mÎ bµi vµ k’t bµi Æ” thµnh bµi v®n hoµn chÿnh. 145

cm yk Tu«n 15 TÜP ßñC C∏nh di“u tuÊi th¨ TuÊi th¨ cÒa t´i Æ≠Óc n©ng l™n tı nh˜ng c∏nh di“u. Chi“u chi“u, tr™n b∑i th∂, Æ∏m trŒ mÙc ÆÂng chÛng t´i hfl hät nhau th∂ di“u thi. C∏nh di“u m“m mπi nh≠ c∏nh b≠Ìm. ChÛng t´i vui s≠Ìng Æ’n ph∏t dπi nh◊n l™n trÍi. Ti’ng s∏o di“u vi vu tr«m bÊng. S∏o ƨn, rÂi s∏o käp, s∏o bÃ,... nh≠ g‰i th†p xuËng nh˜ng v◊ sao sÌm. Ban Æ™m, tr™n b∑i th∂ di“u thÀt kh´ng cfln g◊ huy“n ∂o h¨n. C„ c∂m gi∏c di“u Æang tr´i tr™n d∂i Ng©n Hµ. B«u trÍi t˘ do Æãp nh≠ mÈt th∂m nhung khÊng lÂ. C„ c∏i g◊ c¯ ch∏y l™n, ch∏y m∑i trong t©m hÂn chÛng t´i. Sau nµy t´i mÌi hi”u Ɔy lµ kh∏t v‰ng. T´i Æ∑ ngˆa cÊ suËt mÈt thÍi mÌi lÌn Æ” chÍ ÆÓi mÈt nµng ti™n ∏o xanh bay xuËng tı trÍi vµ bao giÍ cÚng hi v‰ng khi tha thi’t c«u xin : \"Bay Æi di“u ¨i ! Bay Æi !\" C∏nh di“u tuÊi ng‰c ngµ bay Æi, mang theo nÁi kh∏t khao cÒa t´i. Theo tπ duy anh : - MÙc ÆÂng : trŒ ch®n tr©u, bfl, d™, cıu. - Huy“n ∂o : Æãp mÈt c∏ch k◊ lπ vµ b› »n, nˆa th˘c nˆa h≠. - Kh∏t v‰ng : Æi“u mong muËn, Æfli h·i r†t mπnh mœ. - TuÊi ng‰c ngµ : tuÊi th¨, tuÊi trŒ Æãp Æœ. - Kh∏t khao : mong muËn, Æfli h·i thi’t tha. 146

cm yk ? 1. T∏c gi∂ Æ∑ ch‰n nh˜ng chi ti’t nµo Æ” t∂ c∏nh di“u ? 2. Trfl ch¨i th∂ di“u Æem lπi cho trŒ em nh˜ng ni“m vui lÌn vµ nh˜ng m¨ ≠Ìc Æãp nh≠ th’ nµo ? 3. Qua c∏c c©u mÎ bµi vµ k’t bµi, t∏c gi∂ muËn n„i Æi“u g◊ v“ c∏nh di“u tuÊi th¨ ? a) C∏nh di“u lµ kÿ ni÷m Æãp Æœ cÒa tuÊi th¨. b) C∏nh di“u kh¨i gÓi nh˜ng m¨ ≠Ìc Æãp cho tuÊi th¨. c) C∏nh di“u Æem Æ’n bao ni“m vui cho tuÊi th¨. CHêNH TÅ 1. Nghe - vi’t : C∏nh di“u tuÊi th¨ (tı Æ«u... Æ’n nh˜ng v◊ sao sÌm.) (2). T◊m t™n c∏c Æ ch¨i ho∆c trfl ch¨i : a) Ch¯a ti’ng bæt Æ«u bªng tr ho∆c ch. M : chong ch„ng, trËn t◊m b) Ch¯a ti’ng c„ thanh h·i ho∆c thanh ng∑. M : ng˘a gÁ, th∂ di“u 3. Mi™u t∂ mÈt trong c∏c Æ ch¨i ho∆c trfl ch¨i n„i tr™n. LUYåN T\\ VÄ C¢U MÎ rÈng vËn tı : ß ch¨i - Trfl ch¨i 1. N„i t™n Æ ch¨i ho∆c trfl ch¨i Æ≠Óc t∂ trong c∏c b¯c tranh sau : 12 3 147

cm yk 45 6 2. T◊m th™m tı ng˜ chÿ c∏c Æ ch¨i ho∆c trfl ch¨i kh∏c. 3. Trong c∏c Æ ch¨i, trfl ch¨i k” tr™n : a) Nh˜ng trfl ch¨i nµo c∏c bπn trai th≠Íng ≠a th›ch ? Nh˜ng trfl ch¨i nµo c∏c bπn g∏i th≠Íng ≠a th›ch ? Nh˜ng trfl ch¨i nµo c∂ bπn trai l…n bπn g∏i Æ“u ≠a th›ch ? b) Nh˜ng Æ ch¨i, trfl ch¨i nµo c„ ›ch ? ChÛng c„ ›ch nh≠ th’ nµo ? Ch¨i c∏c Æ ch¨i, trfl ch¨i †y nh≠ th’ nµo th◊ chÛng trÎ n™n c„ hπi ? c) Nh˜ng Æ ch¨i, trfl ch¨i nµo c„ hπi ? ChÛng c„ hπi nh≠ th’ nµo ? 4. T◊m c∏c tı ng˜ mi™u t∂ t◊nh c∂m, th∏i ÆÈ cÒa con ng≠Íi khi tham gia c∏c trfl ch¨i. M : say m™ KÕ CHUYåN K” chuy÷n Æ∑ nghe, Æ∑ Ɖc 1. H∑y k” mÈt c©u chuy÷n mµ em Æ∑ Æ≠Óc Ɖc hay Æ≠Óc nghe c„ nh©n vÀt lµ nh˜ng Æ ch¨i cÒa trŒ em ho∆c nh˜ng con vÀt g«n gÚi vÌi trŒ em. 2. Trao ÆÊi vÌi c∏c bπn trong lÌp v“ t›nh c∏ch cÒa c∏c nh©n vÀt vµ ˝ ngh‹a cÒa c©u chuy÷n. 148

cm yk TÜP ßñC TuÊi Ng˘a (Tr›ch) - Mã ¨i, con tuÊi g◊ ? Ng˘a con sœ Æi khæp - TuÊi con lµ tuÊi Ng˘a Tr™n nh˜ng c∏nh ÆÂng hoa Ng˘a kh´ng y™n mÈt chÁ Lo∏ mµu træng hoa m¨ TuÊi con lµ tuÊi Æi... Trang gi†y nguy™n ch≠a vi’t Con lµm sao ´m h’t - Mã ¨i, con sœ phi MÔi hoa hu÷ ngπt ngµo Qua bao nhi™u ng‰n gi„ Gi„ vµ næng x´n xao Gi„ xanh mi“n trung du Khæp ÆÂng hoa cÛc dπi. Gi„ hÂng vÔng Ɔt Æ· Gi„ Æen hÛt Æπi ngµn TuÊi con lµ tuÊi Ng˘a M†p m´ tri“n nÛi Æ∏... Nh≠ng mã ¨i, Æıng buÂn Con mang v“ cho mã D…u c∏ch nÛi c∏ch rıng Ng‰n gi„ cÒa tr®m mi“n. D…u c∏ch s´ng c∏ch bi”n Con t◊m v“ vÌi mã Ng˘a con v…n nhÌ Æ≠Íng. Xu©n Qu˙nh 149