สรุปสาระสำคัญความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับรัฐ

ความหมาย ความรทู ั่วไปเก่ียวกบั รัฐ องคประกอบ รปู แบบ ประเภท หนาที่ หลักการใชอ ํานาจการปกครอง

ความหมายของรัฐ ชาติ และประเทศ รฐั หมายถึงชุมชนทางการเมอื งของมนษุ ยท่อี าศยั อยูรวมกนั โดยมีอาํ นาจอธปิ ไตยเปนของตนเอง มอี าณาเขตของดินแดนทแ่ี นน อน และอยภู ายใตการบรหิ ารงานของรฐั บาลเดยี วกนั ชาติ หมายถงึ ชุมชนของมนุษยท่อี าศยั อยูร ว มกันโดยมีความเปนมาทางประวตั ิศาสตรแ ละมคี วาม ผูกพนั ในทางวัฒนธรรมรวมกัน ประเทศ หมายถงึ ดนิ แดนท่บี งชใ้ี หเ หน็ ถงึ สภาพทางภมู ิศาสตรต า งๆ เชน ทะเลทราย เกาะ ดินฟาอากาศ แมน ้าํ ภเู ขา ทะเล ปาไม

จากความหมายขางตน “รัฐ”เนนทางดานการเมืองการปกครอง เราอาจสรุปไดว า “ชาติ”เนนทางดานวิถชี วี ติ ผูคน “ประเทศ”เนน ทางดานภูมิศาสตร

รฐั +ชาติ = รัฐชาติ เปน การผสมผสานความหมายของรัฐกับชาติเขาดวยกนั หมายถงึ ชมุ ชนของมนษุ ยท ่ปี ระกอบไปดวยลกั ษณะ สําคัญดงั น้ี 1. มคี วามผูกพันกนั ในทางวฒั นธรรม 2. มคี วามเปน มาทางประวตั ิศาสตรรวมกนั 3. มีอํานาจอธิปไตยเปน ของตนเอง

องคป ระกอบของรัฐ ประชากร ดนิ แดน รัฐบาล อํานาจอธิปไตย พลเมืองหลกั แผนดิน บุคคล/คณะบุคคลทใ่ี ช อาํ นาจสูงสดุ ทใี่ ช เผาชน นา นน้าํ อํานาจในการบรหิ าร ในการปกครองประเทศ คนตางดาว นานฟา ประเทศ โดยอสิ ระไมขนึ้ แกรฐั อื่นใด ทง้ั กิจการภายใน และภายนอกประเทศ

รปู แบบของรัฐ รฐั เดี่ยว(เอกรัฐ) รัฐรวม(สพนั ธรัฐ) รฐั ทมี่ รี ัฐบาล กลางเพยี งระดบั เดียว รัฐทม่ี รี ฐั บาล สองระดับ คือ รัฐบาลกลาง ใชอํานาจอธปิ ไตยปกครองดินแดนทัง้ หมด และรฐั บาลทอ งถ่นิ ของแตล ะมลรัฐ รัฐบาลแตล ะ อาจมีการกระจา ระดบั จะใชอ ํานาจ อธิปไตยปกครองตามที่ ยอํานาจใหทองถิน่ ไดบ ริหารกจิ การของทอ งถ่ิน รฐั ธรรมนูญกาํ หนดไว ไดตามท่รี ัฐบาลเห็นสมควร ทาํ ใหก ารปกครองสวนทองถนิ่ เปน ไปอ รฐั เดย่ี วมีความเปนเอกภาพสงู มีความ ยางทวั่ ถงึ สามารถแกป ญ หาตา งๆ ไดอ ยา ง เปนปก แผน มน่ั คงและประหยัดงบประมาณใน รวดเรว็ การบริหารประเทศ ประเทศทมี่ รี ูปแบบของรัฐรวม เชน ประเทศทมี่ ีรปู แบบของรัฐเดี่ยว เชน สหรฐั อเมรกิ า สหพนั ธรฐั รสั เซีย มาเลเซีย เปน ตน ราชอาณาจักรสเปน ญปี่ นุ สาธารณรัฐสิงคโปร ราชอาณาจกั รไทย เปนตน

ความแตกตา งรฐั เดี่ยว/รัฐรวม เปนรฐั ขนาดเล็ก อาณาเขตไมก วา งขวางมาก เปน รฐั ขนาดใหญ อาณาเขต กวา งขวางมาก สภาพภมู ิศาสตรข องรฐั ไมแ ตกตางกนั มาก สภาพภมู ิศาสตรข องรฐั แตกตาง กันมาก ประชากรไมม คี วามแตกตา งดานเชอื้ ชาติ ประชากรมีความแตกตางดานเชื้อชาติเผาพันธุ เผาพนั ธ์ุ (เอกสงั คม) ภาษา ศาสนา (พหุสังคม) มรี ัฐบาลกลางเพยี งระดับเดียวใชอํานาจปกครอง มีรัฐบาลกลางและรฐั บาลมลรฐั แบงอาํ นาจการ รัฐ โดยรวมอํานาจไวท สี่ ว นกลาง มคี วามเปน ปกครองรัฐ (ตามทีร่ ฐั ธรรมนูญกาํ หนด) เนนการ เอกภาพในการปกครองรฐั กระจายอาํ นาจ

จาํ แนกตามลักษณะ การจดั ประเภทของรฐั ของประมุข เราสามารถจําแนกไดห ลายหลักเกณฑ รัฐราชอาณาจกั ร (พระมหากษัตรยิ เ ปน ประมขุ ) จําแนกตามลกั ษณะ ของขนาดดินแดน รฐั สาธารณรัฐ (ประธานาธบิ ดเี ปน ประมขุ ) รฐั นคร รัฐประชาชาติ จําแนกตามลักษณะ จาํ แนกตามลกั ษณะ รฐั จกั รวรรดิ การปกครอง ของฐานอาํ นาจ รัฐประชาธิปไตย จําแนกตามลกั ษณะ รฐั อนอุ ํานาจ รัฐเผดจ็ การ ทางเศรษฐกจิ รัฐมัธยอาํ นาจ รัฐมหาอํานาจ รฐั ทนุ นยิ ม รฐั สงั คมนิยม

ดานเศรษฐกิจ หนาทขี่ องรฐั ดานความมนั่ คง ดา นการเมืองการปกครอง ดานสังคม ดา นการศกึ ษา

หลกั การใชอ ํานาจในการปกครอง รวมอํานาจ แบง อาํ นาจ กระจายอาํ นาจ กระทรวง ทบวง กรม ซ่งึ ตง้ั อยใู น กระทรวง ทบวง กรม ทต่ี ั้งอยูในนครหลวง คอื การใหป ระชาชนในทอ งถิ่นตา งๆ ใช เมืองหลวง เปนศนู ยกลางในการบรหิ าร แบง อํานาจในการบริหารกิจการบางอยา งใหแก อาํ นาจการปกครองบางอยา งได หรอื มี ประเทศ มอี าํ นาจหนา ทใ่ี นการบริหารกจิ การ ขา ราชการในสงั กดั ท่ปี ระจาํ อยใู นภูมิภาค คอื อาํ นาจหนาทใ่ี นการบริหารกิจการบางอยา ง อนั เปน หนาท่ีของรัฐ โดยกระทรวง ทบวง กรม จังหวัดและอาํ เภอ สามารถตัดสินใจในการทาํ เพอื่ ประโยชนสุขของตนเองไดตามท่ี ตา งๆ โดยจดั สง เจาหนาที่ ออกไปปฏิบัตงิ าน กิจกรรมตา ง ๆ เพอื่ ใหบรกิ ารประชาชนไดอยาง ปรารถนา เปนการใหป ระชาชนในทอ งถ่ิน ในสวนตาง ๆ ของประเทศ และมีอํานาจหนาที่ รวดเร็ว ตาง ๆ มอี าํ นาจปกครองตนเอง โดยองคกร ทจ่ี ะโยกยา ยสบั เปลี่ยนหนาที่เหลานัน้ ไดต ลอด การปกครองทอ งถ่ินทจี่ ดั ต้งั ข้นึ ตาม เวลาตามความเหมาะสม เจตนารมณของประชาชนในทองถิ่น