psychotherapy

จาก Cause สู่ Function/ Maintenance* หลายครังทีเราไม่สามารถหาจุดตงั ตน้ ได้ ครอบครัวบาํ บดั จึงเนน้ Here and Nowโดยใหค้ วามสาํ คญั กบั ปัจจยั ที maintain ปัญหามากกวา่ สาเหตขุ องปัญหา เพราะถือวา่ เป็นสิงทีสามารถคน้ หาไดแ้ ละเปลียนแปลงได้* นอกจากนีเรายงั มองวา่ อาการหรือปัญหาทาํ หนา้ ทีอะไรบางอยา่ งในครอบครัวโดยเฉพาะอยา่ งยิงหนา้ ทีรักษาสมดุล(Homeostasis) Ex. ทุกครังงทีพอ่ แม่ทะเลาะกนั เดก็ จะเกิดอาการหอบ หืด แลว้ พอ่ แม่หยดุ ทะเลาะกนั

จาก Insight สู่ action การก่อให้เกิดการเปลียนแปลงในความสมั พนั ธซ์ ึงสงั เกตไดแ้ ละรู้สึกได้ประสบการณ์ใหม่เหล่านีจะนาํ ไปสู่ความเขา้ ใจใหม่และการเปลียนแปลงในพฤติกรรมตามลาํ ดบั ความเชือทีว่าถา้ ไม่มีการเปลียนแปลงในหอ้ งก็จะไม่มีการเปลียนแปลงนอกหอ้ งเมือทุกคนกลบั ไปใชช้ ีวิตร่วมกนั ทีบา้ น ดงั นนั การใหค้ นไขม้ ี Freeassociationโดยใชว้ ิธี Interpretation หรือ Reflection เพือนาํ ไปสู่insight นนั จึงไม่ใช่วธิ ีการทีทาํ กนั

เป้ าหมายการรักษาคือ การทีครอบครัวจะทาํ หนา้ ทีไดอ้ ยา่ งเหมาะสม ปรับกบั ความเครียดทีเกิดขึนในแตล่ ะขนั ตอนของพฒั นาการไดแ้ ละตอบสนองความตอ้ งการของสมาชิกแต่ละคนไดอ้ ยา่ งกลมกลืนกนั อนั จะนาํ ไปสู่การเติบโตของครอบครัวในทีสุด•ครอบครัวบาํ บดั แบบจิตวิเคราะห์ จะเนน้ ที intrapsychic family therapyโดยมีวตั ถุประสงคช์ ่วยให้เกิดความเขา้ ใจขึนในตวั เองและระหวา่ งสมาชิกแต่ละคน•Strategic family therapy จะมองปัญหาทีคงอยู่ ผรู้ ักษาจะพยายามหาSequence ของ interaction และพยามเปลียน Strategic family therapyจะมองปัญหาทีคงอยู่ ผรู้ ักษาจะพยายามหาSequence เหล่านนั•Communication family therapy พยายามเปลียนแปลงวธิ ีการสือสารในครอบครัวให้มีประสิทธิภาพยงิ ขึน

Systemic Family Therapy ถือวา่ ปัญหาเกิดจากการทีบคุ คลไม่สามารถแยกตวัออกทางดา้ นอารมณ์จากครอบครัวดงั เดิมได้ เป้ าคือการให้บคุ คลแยกตวั ออกมาไดแ้ ละมีความสมั พนั ธ์ทีเหมาะสมกบั ครอบครัวดงั เดิมStructural Family Therapy ทกุ ครอบครัวมีโครงสร้างการสือสารซึงเป็นรูปแบบความสมั พนั ธ์ทีเกิดซาํ ๆ จนเกิดเป็นความเคยชิน ปัญหาเกิดจาก structureของครอบครัวนนั ไม่ปรับเปลียนไปตามพฒั นา เป้ าหมายคือ การเปลียน structureใหย้ ดื หยนุ่ และเหมาะสมกวา่ เดิม

เทคนิคการทาํ จิตบาํ บดั•ตอ้ งทาํ Family assessment ก่อนดูการทาํ งานของครอบครัว•ดงั นนั เราจะใหค้ วามสาํ คญั กบั เหตุการณ์ณืทีเกิดขึนในชีวติ ครอบครัว•ผรู้ ักษาจะถามคาํ ถามตนเองตลอดเวลา เช่น - ครอบครัวจดั การกบั ความเครียดอยา่ งไร - ทาํ ไมจึงเกิดภาวะวกิ ฤติตอนนี และผลกระทบเป็นเช่นไร - บทบาทของสมาชิกแต่ละคนเป็นอยา่ งไร - มีอะไรทีไปรบกวนสมดุลของครอบครัว - อะไรเป็ นตวั ทาํ ให้พฤติกรรมนีคงอยู่

แผนภาพที 3 Circular causality ลูกไม่เชือฟังพอ่ ยอมแพ้ แม่ไม่เด็ดขาด พอ่ ออกคาํ สงั ในการออกคาํ สงัแม่เขา้ ขา้ งลูก

ลกั ษณะความสัมพนั ธ์ในครอบครัวก่อนรักษา ความสมั พนั ธ์ทีห่างเหิน(Disengeged) ความสมั พนั ธท์ ีใกลช้ ิดกนั เกินไป (enmeshed)

ลกั ษณะความสัมพนั ธ์ในครอบครัวทีควรเป็ น แม่ พอ่ลูก

ผรู้ ักษาใชเ้ ทคนิคทเี รียกวา่ reframing คือ แทนทีจะบอกวา่ เด็กไม่เชือฟังเพราะเป็ นเดก็ เกเรผรู้ ักษากลบั กล่าววา่ เป็นเพราะเด็กเกิดสบั สนเนืองจากพ่อกบั แม่สงั เดก็ให้ทาํ ในสิงทีตรงขา้ มกนั ทาํ ใหเ้ กิดการมองปัญหาใหม่ในลกั ษณะทีมีความหวงั มากขึนคือ ถา้ พอ่ แม่ร่วมมือกนั และบอกตรงกนั ลูกก็จะทาํ ตามคาํ สงั ได้ ลูกไม่ใช่เดก็เกเรทีแกไ้ ขไม่ไดเ้ ลยEnactment คือ การทาํ interaction เกิดขึนจริงๆในหอ้ งภายใตก้ ารควบคุมของผรู้ ักษาตวั อยา่ งเช่น การมี session อาหารกลางวนั กบั ครอบครัวของผปู้ ่ วย anorexia nervosaสิงทีเกิดขึนทุกวนั ในครอบครัวเวลากินขา้ วจะมาเกิดขึนตรงหนา้ เราทาํ ให้เขา้ ใจ interactionชดั เจนกวา่ การซกั ประวตั ิ นอกจากนีเทคนิคนี ยงั ช่วยให้ครอบครัวมีประสบการณ์ใหม่ว่าการเปลียนแปลงนนั เป็ นไปได้Challenge คือทาํ ให้ครอบครัวมองสภาพความเป็นจริงของตนเองใหม่ เป็นการตงั คาํ ถามวา่“จริงหรือเปล่า......” “จริงหรือทีว่า .......”

หนา้ ทีผรู้ ักษา คือการสร้าง context ใหม่ ให้ครอบครัวมีประสบการณ์กบั strucureใหม่ทีเหมาะสมกวา่ เดิม ทาํ ให้ครอบครัวรู้ว่า strucure ใหม่นีเป็นไปไดแ้ ละจาํ เป็นตอ้ งเกิดขึนไม่ใช่พยายามทาํ ให้เกิดการเปลียนแปลงเฉพาะตวั คตนไข้ แต่จะช่วยให้ครอบครัวคน้ หาชิ นส่วนของภาพทีหายไป แลว้ นาํ มาประกอบเป็นภาพทีสมบรูณ์ และทาํ หนา้ ทีไดด้ ีกวา่ เดิม

ครอบครัวบาํ บดั มีประโยชนใ์ นกรณีใดบา้ ง1. ปัญหาจิเวชในเด็กและวยั รุ่น เช่นปัญหาการปรับตวั ปัญหาพฤติกรรม โรคซึมเศร้า2. ปัญหา เนืองจากความสมั พนั ธท์ ีผดิ ปกติในครอบครัว เช่น การสลบั บทบาทในครอบครัว ปัญหาการสือสารในครอบครัว โรคทางจิตเวช เช่น โรคจิต บุคลิกภาพผิดปกติ ปัญญาอ่อน หรือ โรคทาง psychosomatic disorder เช่น หืด anorexia nervosa3. Family centered problem เช่น ปัญหาคู่สมรส ปัญหาการปรับตวั เช่น สมาชิกป่ วยเป็ นโรคเรือรัง รุนแรง การสูญเสียในครอบครัว4. วกิ ฤตการณ์ในครอบครัว เช่น การตายของสมาชิกในครอบครัว การหยา่ ร้างหรือการพลดั พราก

สรุปและขอ้ เสนอแนะ• ครอบครัวบาํ บดั ไม่ใช่การรักษาทีขดั แยง้ กบั จิตบาํ บดั แบบอืนๆ• ปัญหาบางอยา่ งอาจจาํ เป็นตอ้ งทาํ ครอบรัวบาํ บดั อยา่ งเตม็ รูปแบบแต่ บางอยา่ งอาจเป็ นแค่เพียงการนาํ แนวคิดไปใชห้ รือทาํ ครอบครัวบาํ บดั เพียงไม่กีครังร่วมกบั วธิ ีอืนๆ• สิงสาํ คญั คือ ผรู้ ักษาตอ้ งมีความรู้ความเขา้ ใจในปัญหาอยา่ งถีถว้ น มี ความหยดื หยนุ่ เลือกใชว้ ธิ ีการรักษาใหเ้ หมาะกบั จงั หวะและเวลา