30 สำนวนไทย (2)

๓๐ สำนวนสุภาษิตไทย นางสาวจิตรวรรณ เพียพล

๓๐ สำนวนสุภาษิตไทย นางสาวจิตรวรรณ เพียพล

หน้า ก คำนำ E-Book เรื่อง สำนวนสุภาษิตไทย E-Book นี้ เป็นส่วนหนึ่งของวิชาภาษาไทยจัดขึ้นเพื่อเป็น แหล่งความรู้และความรู้เพิ่มเติมของวิชาภาษา ไทยซึ่งผู้จัดทำได้รวบรวมความรู้เกี่ยวกับ สุภาษิต สำนวน คำพังเพย ไว้ใน E-Book และ E-Book เล่มนี้สามารถเป็นแหล่งเรียนรู้แก่ทุกคน ถ้าผิดผลาดประการใดทางผู้จัดทำจึงขออภัย ณ ที่นี้ด้วย นางสาวจิตรวรรณ เพียพล ผู้จัดทำ



หน้า ข สารบัญ คำนำ..............................................................................ก สารบัญ.........................................................................ข ความหมายสำนวนไทย.............................................๑ 30 สำนวนไทยที่ใช้บ่อยในชีวิตประจำวัน.............๒ แบบฝึกหัด.................................................................๑๒ เฉลย............................................................................๑๔ ผู้จัดทำ.......................................................................๑๖ อ้างอิง.......................................................................๑๗

หน้า ๑ \"สำนวนไทย\" สำนวนไทย หมายถึง ถ้อยคำ กลุ่มคำ หรือประโยคที่ไม่ได้ แปลความหมายตรงๆ แต่มีความหมายเชิงเปรียบเทียบแฝง อยู่ ซึ่งเป็นข้อความที่กล่าวสืบต่อกันมาช้านาน ส่วนใหญ่ เป็นสำนวนที่เกิดจากวัฒนธรรมและพฤติกรรมต่างๆ ใน ชีวิตประจำวันของคนไทย นอกจากนี้ยังมี สุภาษิต และ คำ พังเพย ที่มีลักษณะอุปมาอุปมัยเช่นเดียวกัน แต่จะเน้น ความหมายเชิงสั่งสอน ว่ากล่าวตักเตือน และเสียดสี ตาม วิถีชีวิตและแนวคิดของคนไทยสมัยก่อน ทำให้บางครั้งมัก จะเรียกรวมกันว่า \"สำนวน สุภาษิต และคำพังเพย\"

หน้า ๒ ๓๐ สำนวนไทย ที่ใช้บ่อยในชีวิตประจำวัน ๑) สุกเอาเผากิน หมายถึง : การทำงานหรือทำอะไรสักอย่างแบบลวกๆ ให้ พอเสร็จสิ้นและผ่านพ้นไป ๒) ผักชีโรยหน้า หมายถึง : การทำดีเพียงผิวเผิน ทำดีเพื่อเอาหน้า หรือ ทำให้จบๆ ไปทั้งที่งานยังไม่เสร็จเรียบร้อย ๓) งมเข็มในมหาสมุทร หมายถึง : การค้นหาอะไรบางอย่าง หรือทำสิ่งที่ยากมากๆ เปรียบเสมือนการงมหาเข็มสักเล่มในมหาสมุทร

หน้า ๓ ๓๐ สำนวนไทย ที่ใช้บ่อยในชีวิตประจำวัน ๔) หัวล้านนอกครู หมายถึง : ไม่เชื่อครูบาอาจารย์ ทำนอกแบบแผนที่สั่ง สอนกันมา จนสุดท้ายได้รับความเดือดร้อน ๕) ไม่เอาถ่าน หมายถึง : การทำตัวเหลวไหล พึ่งพาไม่ได้ ไม่เอาใส่ใจ ในการเรียน หรือการทำงาน ๖) ช้าๆ ได้พร้าเล่มงาม หมายถึง : ไม่ควรรีบร้อน ควรจะศึกษาหาข้อมูล หรือ ทบทวนให้รอบคอบ เพื่อให้งานออกมาดีที่สุด

หน้า ๔ ๓๐ สำนวนไทย ที่ใช้บ่อยในชีวิตประจำวัน ๗) รำไม่ดีโทษปี่โทษกลอง หมายถึง : ตนเองทำผิดพลาดเอง แต่ดันไปโยนความผิด ให้คนอื่น ๘) คนล้มอย่าข้าม หมายถึง : ไม่ควรไปดูถูกคนที่ตกต่ำ ล้มเหลว หรือกำลัง ลำบากในชีวิต ๙) ความวัวไม่ทันหาย ความควายก็เข้ามาแทรก หมายถึง : เมื่อเกิดเรื่องยุ่งยากขึ้น ยังไม่ทันจัดการให้ เสร็จเรียบร้อย ปัญหาใหม่ก็แทรกเข้ามาอีก

หน้า ๕ ๓๐ สำนวนไทย ที่ใช้บ่อยในชีวิตประจำวัน ๑๐) ลูกไม้หล่นไม่ไกลต้น หมายถึง : ลูกย่อมไม่แตกต่างไปจากพ่อแม่มากนัก ใช้ได้ทั้งเชิงบวกและลบ ๑๑) ปิดทองหลังพระ หมายถึง : การทำความดีที่ไม่ได้เปิดเผยต่อสาธารณะ หรือเปิดเผยให้ผู้อื่นรับรู้ เปรียบเหมือนการปิดทองที่หลัง องค์พระ ๑๒) สี่ตีนยังรู้พลาด นักปราชญ์ยังรู้พลั้ง หมายถึง : คนเราย่อมทำผิดพลาดกันได้ แม้แต่คนที่ เชี่ยวชาญในเรื่องใดเรื่องหนึ่งก็เช่นเดียวกัน

หน้า ๖ ๓๐ สำนวนไทย ที่ใช้บ่อยในชีวิตประจำวัน ๑๓) ซื่อกินไม่หมด คดกินไม่นาน หมายถึง : การทำดีมีความซื่อตรง ไม่ต้องคอยระแวงใคร แต่หากคดโกง ไม่สุจริต สักวันจะเดือดร้อน เมื่อความจริง เปิดเผย ๑๔) เด็ดดอกฟ้า หมายถึง : ใช้เรียกผู้ชายที่หมายปองหญิงสาวที่มีฐานะ และยศศักดิ์สูงกว่าตน ๑๕) ปากว่าตาขยิบ หมายถึง : พฤติกรรมที่ปากกับใจไม่ตรงกัน พูดอีกอย่าง แต่กลับทำอีกอย่าง

หน้า ๗ ๓๐ สำนวนไทย ที่ใช้บ่อยในชีวิตประจำวัน ๑๖) กิ่งทองใบหยก หมายถึง : ผู้หญิงและผู้ชายที่เหมาะสมที่จะครองคู่กัน ทั้ง รูปร่างหน้าตาและฐานะ ๑๗) แกว่งเท้าหาเสี้ยน หมายถึง : ชอบไปสอดหรือไปยุ่งเรื่องของคนอื่น จน สุดท้ายตนเองลำบากเอง ๑๘) ขี่ช้างจับตั๊กแตน หมายถึง : การยอมลงทุนเป็นจำนวนมาก เพื่อทำสิ่ง เล็กๆ แต่สุดท้ายก็ได้ไม่คุ้มทุน

หน้า ๘ ๓๐ สำนวนไทย ที่ใช้บ่อยในชีวิตประจำวัน ๑๙) เข้าเมืองตาหลิ่ว ต้องหลิ่วตาตาม หมายถึง : ไปอยู่ที่ไหนก็ต้องปรับพฤติกรรมตามผู้คนที่ นั่น ไม่ควรไปทำตัวขัดแย้งจากสิ่งที่เขาปฏิบัติ ๒๐) จับปลาสองมือ หมายถึง : การทำหรือคาดหวังอะไรสองอย่างพร้อมๆ กัน โดยไม่คำนึงถึงความสามารถของตนเอง ๒๑) น้ำขึ้นให้รีบตัก หมายถึง : เมื่อมีโอกาสดีๆ เข้ามา ให้รีบคว้าไว้ก่อนจะ หลุดลอยไป เพราะโอกาสดีๆ ไม่ได้มีบ่อยนัก

หน้า ๙ ๓๐ สำนวนไทย ที่ใช้บ่อยในชีวิตประจำวัน ๒๒) ฟังหูซ้าย ทะลุหูขวา หมายถึง : รับฟัง แต่ไม่ยอมทำหรือปฏิบัติตาม เปรีบ เหมือนคำพูดที่เข้าหูซ้าย และออกหูขวาไปเสียเฉยๆ ๒๓) มืดแปดด้าน หมายถึง : มีปัญหามากมาย จนไม่รู้จะคิดหาทางออก หรือ หาทางแก้ไขอย่างไร ๒๔) รักวัวให้ผูกรักลูกให้ตี หมายถึง : การสั่งสอนลูกหลานให้เชื่อฟัง หรือลงโทษ หากทำผิด บางครั้งก็ต้องเฆี่ยนตีกันบ้างให้หลาบจำ

หน้า ๑๐ ๓๐ สำนวนไทย ที่ใช้บ่อยในชีวิตประจำวัน ๒๕) ดาบสองคม หมายถึง : สิ่งที่ทำลงไปอาจมีผลดี แต่ขณะเดียวกันก็อาจ มีผลเสียด้วยก็ได้ ให้ทั้งคุณและโทษในเวลาเดียวกัน ๒๖) ตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ หมายถึง : ลงทุนลงแรงในการทำสิ่งใดสักอย่าง แต่ สุดท้ายก็สูญเปล่า ไม่ได้อะไรกลับคืนมา ๒๗) ทำนาบนหลังคน หมายถึง : การเอาเปรียบน้ำพักน้ำแรงของผู้อื่น

หน้า ๑๑ ๓๐ สำนวนไทย ที่ใช้บ่อยในชีวิตประจำวัน ๒๘) ปลาหมอตายเพราะปาก หมายถึง : การพูดพล่อยๆ ไปเรื่อยโดยไม่ยั้งคิด สุดท้าย ตนเองก็ได้รับอันตรายจากคำพูดนั้น ๒๙) เลือดขึ้นหน้า หมายถึง : ใช้เรียกอาการที่โกรธ และโมโหมากจนขาด สติ ๓๐) ชักแม่น้ำทั้งห้า หมายถึง : การพูดจาหว่านล้อมให้ยืดยาว ก่อนจะบอกจุด ประสงค์บางอย่างที่ต้องการ

หน้า ๑๒ แบบฝึกหัด

หน้า ๑๓ แบบฝึกหัด สำนวนสุภาษิตไทย คำชี้แจง ให้นักเรียนนำสำนวนที่กำหนดไปเติมให้ตรงกับความหมาย คนล้มอย่าข้าม ดาบสองคม น้ำขึ้นให้รีบตัก เลือดขึ้นหน้า กิ่งทองใบหยก ๑) ใช้เรียกอาการที่โกรธ และโมโหมากจน ขาดสติ ๒) สิ่งที่ทำลงไปอาจมีผลดี แต่ขณะเดียวกันก็อาจมี ผลเสียด้วยก็ได้ ให้ทั้งคุณและโทษในเวลาเดียวกัน ๓) เมื่อมีโอกาสดีๆ เข้ามา ให้รีบคว้าไว้ก่อนจะ หลุดลอยไป เพราะโอกาสดีๆ ไม่ได้มีบ่อยนัก ๔) ผู้หญิงและผู้ชายที่เหมาะสมที่จะครองคู่กัน ทั้งรูปร่างหน้าตาและฐานะ ๕) ไม่ควรไปดูถูกคนที่ตกต่ำ ล้มเหลว หรือ กำลังลำบากในชีวิต

หน้า ๑๔ เฉลย

หน้า ๑๕ เฉลยใบงาน สำนวนสุภาษิตไทย คำชี้แจง ให้นักเรียนนำสำนวนที่กำหนดไปเติมให้ตรงกับความหมาย คนล้มอย่าข้าม ดาบสองคม น้ำขึ้นให้รีบตัก เลือดขึ้นหน้า เลือดขึ้นหน้า กิ่งทองใบหยก ดาบสองคม น้ำขึ้นให้รีบตัก ๑) ใช้เรียกอาการที่โกรธ และโมโหมากจน กิ่งทองใบหยก ขาดสติ คนล้มอย่าข้าม ๒) สิ่งที่ทำลงไปอาจมีผลดี แต่ขณะเดียวกันก็อาจมี ผลเสียด้วยก็ได้ ให้ทั้งคุณและโทษในเวลาเดียวกัน ๓) เมื่อมีโอกาสดีๆ เข้ามา ให้รีบคว้าไว้ก่อนจะ หลุดลอยไป เพราะโอกาสดีๆ ไม่ได้มีบ่อยนัก ๔) ผู้หญิงและผู้ชายที่เหมาะสมที่จะครองคู่กัน ทั้งรูปร่างหน้าตาและฐานะ ๕) ไม่ควรไปดูถูกคนที่ตกต่ำ ล้มเหลว หรือ กำลังลำบากในชีวิต

หน้า ๑๗ อ้างอิง ไทยรัฐออนไลน์. (2564). รวม 30 สำนวนไทยพร้อมความหมายน่ารู้ ที่ใช้บ่อย ในชีวิตประจำวัน. สืบค้นเมื่อ 4 กุมภาพันธ์ 2566. จาก https://www.thairath .co.th/lifestyle/life/2025843 kornrawee chaipromma. คำนำ. สืบค้นเมื่อ 4 กุมภาพันธ์ 2566, จาก https://sites. google.com/site/kornraweechaipromma /khana

หน้า ๑๖ ผู้จัดทำ นางสาวจิตรวรรณ เพียพล รหัสนักศึกษา ๖๔๐๔๐๑๐๑๒๓๓ คณะครุษาสตร์ สาขาวิชาภาษาไทย มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี

๓๐ สำนวนสุภาษิตไทย