Durum Haziran 2018

il, İran, İtalya, Hollanda, ABD fimiz bulunuyor; kişi başı yıllık olduğu haftayı ‘ASD Ambalajve Mısır oldu. 2017 yılında en tüketimi 300 doların üstüne çı- Haftası’ olarak kutlayacağız.fazla ambalaj ithalatı yapılan ilk karmak, 30 milyar dolarlık pazar10 ülke ise Almanya, Çin, İtal- büyüklüğüne ve 10 milyar dolar- Tüm hafta boyunca amba-ya, ABD, Güney Kore, Fransa, lık ihracata ulaşmak istiyoruz. laj etkinlikleri gerçekleştirmeyiİngiltere, Finlandiya, İspanya ve hedefliyoruz.Belçika şeklinde sıralandı. -Ar-Ge ve inovasyona sürek- li yatırım yapıyoruz -Ambalaj Ay Yıldızları 2018 İthalatta ise ambalaj türüne Sektörümüzde özgün amba-göre değer olarak genel toplam- Ambalaj sanayicileri olarak, laj tasarımları, farklı ve yenilikçilara bakıldığında; plastik am- ihracat ve modernleşme bizler ambalaj uygulamalarını arttır-balajlar yüzde 57, kağıt/karton için her zaman ilk sırada yer maya yönelik diğer bir etkinliği-ambalajlar yüzde 35, metal am- alıyor. Ar-Ge ve inovasyona sü- miz Ambalaj Ay Yıldızları 2018balajlar yüzde 6, cam ambalajlar rekli yatırım yapıyoruz. Ambalaj yarışmamızı bu yıl düzenliyoruz.ise yüzde 2 pay aldı. Türkiye sektörümüz bu günlere teknolo- Türkiye Ambalaj Sanayimizinambalaj sektörü, dünyada 16. ve jik gelişmeleri takip ederek geldi. küresel piyasalarda edilgenAvrupa’da 6. sırada yer alıyor. Şimdi de Otomasyon ve Endüstri konumdan, yönlendirici konu- 4.0’ın sektörümüzde daha çok ma geçmesi için yarışmamızı iki Bu yıl hedefimiz ise kom- önem kazanacağına inanıyoruz. yılda bir düzenlemeye devamşu ülkeler, Avrupa ve Kuzey edeceğiz. Yarışmamız sayesin-Afrika’yı da içeren bir bölgede Teknolojiyi her zaman ya- de firmalarımızın katılabildiği,ihracatımızı daha çok arttırmak. kından takip etmek zorundayız. Worldstar ve AsiaStar ulusla- Teknolojinin en yakından takip rarası ambalaj yarışmaları ile -Hedef 23 milyar dolarlık edildiği yerler ise fuarlar. Bu katma değere odaklanan sektö-pazar büyüklüğü rümüz, uluslararası platformda sebeple Ambalaj Sanayicileri bilinirlik sağlamaktadır. Ambalaj 2018’de sektör olarak yüzde Derneği (ASD) ve REED TÜYAP Haftası, Avrasya Ambalaj Fuarı15 büyüyerek 23 milyar dolar Fuarcılık işbirliğinde her yıl ve Türkiye’nin en değerli ödülleripazar büyüklüğüne ulaşmayı düzenlediğimiz Avrasya Ambalaj arasında gösterilen yarışmamızhedefliyoruz. 4,5-5 milyar dolar İstanbul Fuarımızı çok önemsi- sayesinde Türkiye, Avrasya’nınihracat geliri hedeflerimize yoruz. Sektörümüzün tüm diğer ambalaj merkezi olmaya doğruulaşacağımızı ve 350 milyar derneklerinin destekleri ile bu yıl hızla ilerliyor.dolarlık bir ekonomik hareketi 31 Ekim -3 Kasım 2018 tarihleriambalajlarla sağlayacağımıza arasında gerçekleşecek. -Sektörün katkısı artacakinanıyoruz. Ambalaj sanayinin Türkiye -Avrasya Ambalaj Fuarı ekonomisine olan katkısı önü- -Tüketim 15 yılda 2 kat arttı Bu yıl 24.sünü düzenleye- müzdeki yıllarda artarak devam Önümüzdeki 10 yılda da or- ceğimiz fuar, sektörümüzün edecek. Kalite, hız, lojistik veganize perakendenin yaygınlaş- desteği ile ilk yılından bu yana coğrafi konum avantajlarımızlaması, refah düzeyinin, rekabetin 30 kat büyüyerek; 43 ülkeden yeni pazarlar kazanarak hedef-ve tüketici beklentilerinin arta- 1.153 katılımcı ve 108 ülkeden, lerimize emin adımlarla yürüye-cağı öngörüsüyle sektörümüzün 7.250’si yurtdışından olmak üze- ceğiz.büyümesinin sağlıklı olarak re, yaklaşık 60 bin ziyaretçi ile Tüm sektör el ele vererek,devam edeceğini söyleyebiliriz. Avrasya’nın ve Avrupa’nın her yıl kamu kurumlarının da deste-Son 15 yılda ambalaj tüketimi- yapılan en büyük Ambalaj fuarı ğini yanımıza alarak Türkiye’yimiz 2 kat artarak kişi başı yıllık haline geldi. Bu yıl itibari ile Av- Avrasya’nın ambalaj merkezitüketimimiz 225 Doları geçti. rasya Ambalaj İstanbul Fuarı’nın yapacağız.Sektör olarak rekabet gücümüz İhracatımızı her geçen günve potansiyelimiz yüksek. artırırken AB mevzuatıyla uyumlu bir çerçevede üretim -180 ülkeye ihracat gerçekleştiriyoruz. Ancak bu de- Türkiye ambalaj sektörünün ğişiklikler sektörümüzdeki Ar-Geürünleri dünyada 180 ülkeye ve inovasyon yatırımlarını dahaihraç ediliyor. Türkiye Ambalaj da artırarak sektörün gelişimineSanayicileri yeni pazarlar kazan- olumlu şekilde yansıyacak.maya devam ediyor. Şu anda Avrupa’nın ambalaj Türkiye ambalaj sanayisi, ihtiyacının sadece yüzde 10’unuAvrasya’nın ambalaj merkezi karşılıyoruz. Bu yönetmeliğinolma yolunda kararlı adımlarla bu oranı artırma konusunda dayürüyor. Cumhuriyetimizin 100. faydalı olacağına inanıyoruz.yılını kutlayacağımız 2023’tesektör olarak üç önemli hede- Dış Ticarette DURUM 51

DURUM SEKTÖR LİMANCILIK Limanlarımız bölgesel ticarete hitap etmeli...İbrahim Dölen: Altyapı, üstyapı gelişmesi için birleşme ve büyüme zorunluTürkiye Liman İşletme- büyürken yüzde 20 büyüyemez. limanlarında indirilip, gelen bir cileri Derneği Yönetim Çünkü bu tip yükler satıldığı ülke- gemiye bindirilmesi sebebiyle Kurulu Başkanı İbrahim den alınacağı ülkeye direk giden kazanılan iş hacmi.Dölen Türkiye’nin kendi ekono- yüklerdir.” şeklinde konuşan İb-misine bağlı olmadan bölgesel rahim Dölen denizcilikte özellikle Şimdi çok basit bir şekildedeniz ticareti ajantajından yarar- konteyner taşımacılığı konu- bu 400 binin 300 bininin böylelanması gerektiğini söyledi. sunda Türkiye’nin avantajlarına geldiğini varsaysanız ki rakamlar Türkiye’nin bölgesinde ticareti dikkat çekerek şunları söyledi: buna yakın, bunların her birindenkendi üzerinden geçirebilecek “Ama denizcilik konusunda bir iş de 70-80 dolar para kazanıyorliman altyapısını oluşturması kolu var ki konteyner bu... Bu ül- olsa, Türkiye ekonomisinin, iştegerektiğini ifade eden İbrahim kenin lokasyonu itibariyle başka böyle bir kazancı ortaya çıkıyorDölen, liman altyapısı ve üstya- ülkelerin iş hacmini üzerinizdenpısının yenilenmesinin yanısıra geçirerek para kazanmanıza yol -Türkiye’nin avantajlarılimanların büyümesi için birleş- açabilir. Bu neyi gösteriyor bize. Eğermeleri gerektiğini de vurguladı. Türkiye sadece kendi ekonomi- Bunun örneğini geçen sene sine bağlı değil ama kendisinin -Türkiye’nin limancılık yaşadık. Bu senenin ilk çeyreğin- bulunduğu Ege Bölgesi, Doğu potansiyeli de de çok net görüyoruz. Bu sene Akdeniz ve Karadeniz Bölgesi’nde “Türkiye limancılıkta kontey- Türkiye’nin konteyner elleçleyen avantajlı olma şansı var.ner ile büyüme potansiyeline sa- 22 limanında performans 2 mil- Türkiye’nin bu bölgede tica-hip. Genel kargo Türkiye ekono- yon 414 bine ulaştı. Geçen sene- reti kendi üzerinden geçirebile-misinin büyüme ölçeğinde büyür. nin aynı döneminde 2 milyon 29 cek liman altyapısına ulaşmasıYani Türk ekonomisi yüzde 4 bü- bindi. Yani yüzde 19’luk bir artış gerekli Bu olabilirse bu bölge-yüyorsa genel kargo anlamında var. Ne Türkiye ekonomisinde bu lerin yükleri Türkiye’ye gelir veyurt dışından gelen çelik, dökme kadar büyüme var, ne çevre ülke- Türkiye’den gönderilir. “yükler ya da ihraç edilen yükler lerde. ‘Peki artış nereden geldi?’ Konteyner taşımacılığınınbu oranlarda büyüyebilir. Ama diye baktığımızda gördüğümüz geliştirilmesi için yapılması gere-hiçbir zaman Türkiye yüzde 4 şu; aslında Türkiye’nin yükü kenleri sıralayan İbrahim Dölen olmayan transit işlerin Türkiye öncelikle bu gerçeğin farkında52 Dış Ticarette DURUM

olunması gerektiğini belirterek Gümrüğü’nde indir. Ertesi gün değil. Bu ticareti düşünerekşunları söyledi: Avrupa’dan gelen şu gemi- hazırlanmış bir mevzuatımız me koy, o onu alıp götürsün, yok. Ankara’ya son 3-4 aydır çok “Artık rakamlar bu gerçeğin Rusya’daki şu limana bıraksın.” yoğun bir şekilde anlatmaya ça-farkına varabileceğimiz nokta- lışıyoruz. Dolayısıyla yönetenlerlara ulaştı. Bunun hızlandırıla- Bunu sağlayabilmemiz de farkındalar.bilmesi için bunun kararını veren için rekabetçi olmamız şart.dünya çapındaki armatörlerin Türkiye’de rekabetçi olmak için Bugün 2 milyon 400 binihtiyacını anlayıp, buna uygun koşullara sahip. Hem liman konteyner içinde 500 bin tanesimevzuatlar çıkarmak gerekli. işçiliği anlamında, hem liman transit ise bunu kesinlikle ko- verimliliği anlamında kendimizi laylaştırmamız gerekiyor. Çünkü Eğer siz Çin’den gelip, Avrupa’daki limanlarla kıyasladı- bu doğal olarak elde ettiğimizRusya’ya gidecek olan bir ğımızda daha iyi görüyoruz. bir ticaret kolu. Hele mevzuatıkonteynerin Türk limanlarında kolaylaştırırsak bunda limanlarınelleçlenmesini istiyorsanız bu Lokasyon olarak avantajımız çok daha hızla elemesine yar-konteynerı Xray cihazıyla arama var, Ege Bölgesi dediğimiz zaman dımcı olacak engelleri ortadanyapmanıza gerek yok. Çünkü bu daha önce hep Yunan limanla- kaldırırsak… Tabii ki birtakımmal zaten Türkiye’ye girmeyecek. rının yapmış olduğu bu transit prosedürler olmak zorunda.Ama şu anda mevzuatımızda ticareti daha iyi elleçleyebiliriz. Herşey geldiği gibi gidemez amaGümrük Bakanlığı bu transit yük- Grev yaşanmayan bir iş kültü- bunu hızlandırmamız lazım. Velerin bazılarını xray’dan geçiriyor. rümüz olmasından dolayı, uzun Avrupa ne yapıyorsa aynısınıYani aslında Türkiye’ye girme- vadede çok büyük bir avantajımız yapmamız lazım. Biz bu iki bölge-yecek olan bir malın konteyner var. Kısa vadede de avantajımız deki bizim olmayan lüklerden deiçinde evraklarda yazan ‘mal var var. para kazanabileceğimizi görebi-mı, yok mu’yu kontrol ediyor. liyoruz. Zaten ilk çeyrekte yüzdeBu transit ticaretin önünde çok Karadeniz’e bakacak olursa- 19 büyüyüp ilk çeyrekte buralarabüyük bir engel. Dünyada böyle nız Karadeniz kapalı bir deniz. gelmemizin altında da bu yatıyor.bir şey yok. Her geminin Boğaz’dan geçiyor olması lazım. Boğaz’dan geç- -Devletten beklentiler Dünyada transit konteyner- menin ciddi bir maliyeti var. Her Türkiye’de limancılık konu-lerin liman içindeki lokasyonları gemi de geçemez, sıraya girmesi sunda devlet 1986 yılından beribellidir. Yani transit konteyner- lazım. Kimi zaman 24 saat -48 elini çekti. Bildiğim kadarıylalarla, ülke içine girecek, ülke dışı- saat beklemeler oluşabiliyor. bir İzmir bir de Haydarpaşa var.na çıkacak konteynerların fiziksel Yoğunluktan dolayı. Dolayı- Satmaya çalışılan bir de Çandarlıayrımları vardır. Dolayısıyla sıyla armatörler de gemilerini var. Üç liman var, bunları dabunlar birbirine karışmaz. Transit Karadeniz’e göndermek istemi- özelleştirme yoluyla satmayagelen bir konteyner direk ayrılan yorlar. ‘Yani Marmara içinde bir çalışıyorlar. Artık bu konuda dev-alana koyulur, direk bu alandan limanda ben hepsini boşaltayım. letin bir yatırım yapmaya çalış-hiçbir işlem yapılmadan, kapağı Bunların hepsini bir başka gemi ması anlamlı değil. Çünkü sadeceaçılmadan bir sonraki gemisine alsın, Karadeniz’deki limanla- Türkiye’de limancılık yapan fir-konulur ve gider. “ ra dağıtsın. Oradan dünyaya malar kendilerini geliştirmediler. gidecek olan konteynerleri yine Dünyada işi limancılık olan, dün- -Rekabetçi anlayış gerekli alıp Ambarlı’ya getirsin. Ben ya çapında liman işleten firmalar Konteyner taşımacılığının de Ambarlı’dan alıp bunu yük da Türkiye’de yatırım yaptılar.geliştirilmesi rekabetçi bir anla- gemimle dünyaya götüreyim.’ İşte APMT, DP World, Cosco,yışa ihtiyaç olduğunu ifade eden Zaten bunun için Marmara olarak MIP… gibi. Türk limancılık sek-İbrahim Dölen bu anlayış gereği doğal bir lokasyondayız. Ama törü diyoruz ama yüzde 50’denyapılması gerekenleri şöyle aynı şey Ege için de yapılabilir, fazlası zaten global firmalarınsıraladı: “ aynı şey Doğu Akdeniz için de elinde. Dolayısıyla artık buraya Dünya armatörleri niye bu işi yapılabilir. Türkiye’nin bir yatırım yapmasıböyle yapıyor. Onlar için de ek bir değil ama bu Türkiye’de yapılmışmaliyet. Bunların dünya üzerin- Doğu Akdeniz’e gelen bütün olan liman yatırımlarının ekono-de çalışan pek çok gemilerinin konteyner taşımaları, Süveyş miye daha fazla katkı sağlayacakzamansal sıkıntıları var. Bazı ge- Kanalı’ndan geçiyor. Buradan şekilde kullanılması gerekli.milerde örneğin Çin’den kalkıyor geçtikten sonra onların tama-gemi. Akdeniz’e getirdiği kontey- mının bir lokasyonda indirilip -İş hacmi hedefinerlerin diyelim ki o gün için bin dağıtılması, armatörlerin gemi- Transit ticaretin yakındatane var. Ama gemi 6 bin kapa- lerinin bu trafikte çok daha hızlı yapılmış olduğu limanlara baktı-siteli. Dolayısıyla 6 bin kapasiteli çalıştırılmasına yol açabilir. ğımız zaman onların iş hacmininbir gemiyi bin tane konteyner buradaki bölgelere yönelik yakla-için kullanmıyor. Zaten Türkiye -Armatörler ne bekler? şık yıllık 15 milyon TEU seviyesin-tarafına giden bir gemiye bunu Ama armatörlerin aradığı ne de olduğunu görüyoruz. Hepsiniveriyor, var, mevzuat hızla uygulanıyor “Sen bunu Ambarlı mu, uygun mu? Türkiye’deki mevzuatımız bu anlamda uygun Dış Ticarette DURUM 53

DURUM SEKTÖR LİMANCILIK Bundan sonra teknolojiyi daha fazla kullanarak daha fazla ekipmanlar kullanarak, daha bilinçli çalışanlar kullanarak ve- rimliliği artırmak üzere yapılacak yatırımlar bizi bekliyor. Son zamanlarda limanlara yapılan yatırımlara bakarsanız ağırlıklı olarak makine yatırımları olduğunu görürsünüz. Bunun yapılma nedeni de fiziki sonuna gelmesidir. Bundan sonra ka- pasitemi artırmak için daha hızlı olmak zorundayım.toplarsak. Tamamının bir araya Newyork’taki limana gidene ka- -Limancılıkta hedefgelmesi rekabet ilkesine aykırı dar ortaya çıkan tüm maliyetler Hedef şöyle olmalı. Büyükama bu 2.4 milyonun 10 yıllık bir aslında onun rekabetçiliği içinde gemiler gelsin, büyük limanadönemde rahatlıkla 3-4 milyona bir değer ifade etmekte. insin, hızlı insin, arka bağlantıları,çıkabileceğini düşünüyorum. tren bağlantıları olsun. Olması Bu zincirin içinde Türkiye’deki gereken bu. Türkiye’de yapılan -Büyük liman zorunlu bir liman olarak kontrol edebildi- toplam yatırımlar içinde ulaş- Mevcut limanlarla hayalim- ğiniz maliyet aslında bu sürecin tırma yatırımları yüzde 20- 25deki limanın farkları şöyle. Bir belki de en küçüklerinden biri. seviyesine ulaştı. Bunun çokkere çok büyük bir belirsizlik var. Ama burada çok hızlı ve yüksek büyük bir kısmı da demiryollarınıLimanlar küçük ve sayısı fazla kapasitede gemilerle çalıştığınız yenilemek, yeni hatlar açmak veolduğu zaman buraya yük geti- zaman gemi navlunlarının radikal sinyalizasyon sistemlerini geliş-recek armatörler de getirecekleri anlamda düşme şansı var. Bu da tirmek için yaptık. Bu yatırımlarıngemi ölçüsünü bu limanlarda Türkiye’nin rekabetçiliğini artıran tamamının bir sinerjiye dönmesiindirip bindirebileceği hacme bir konu. izin çok az bir kısmı kaldı.göre ayarlıyorlar. Sizin 35 lima-nınız varsa, sizin getireceğiniz Siz herhangi bir liman sahibi -Bakü Tiflis Hattı etkisikonteyner gemisi bu limanlardan olarak kendi sahanız içinde bü- Bakü Tiflis Kars hattında ya-2 tanesine uğramak zorunda ise, yüme ihtiyacı hissettiğiniz zaman pılmayan bir iki yatırımımız var.örneğin Marmara’da 4-5 yere limanınızın komşu arsalarını Onların hızla yapılması gerekiyor.uğramak zorunda ise buraya satın almaya kalkmak zorundası- Bir de İstanbul’a, gelen trenleringönderdiğiniz gemi belki 4-5 bin nız. Dolayısıyla irrasyonel fiyatlar bir şekilde hızla Avrupa’ya çıka-TEU’luk bir gemi yeterli olabilir. ortaya çıkmakta. Metrekarelere 2 cağı bir akış sağlamak lazım. BuÇünkü her limanda indiriyorsu- bin dolarlar seviyesinde paralar Marmaray mı olur,köprü mü olur,nuz ve alıyorsunuz. verildiğini biliyorum. Bu durum yeni yapılan bir tünel mi olur, Ama gerçekten çok büyük li- limanların büyümesiyle ilgili bunu bilmiyorum. Ama muhakkakmanlarımız olsa ve bu limanları- sürekli bir engel. Aynı sınırlama Doğu ile Avrupa’yı birleştiren bumız çok hızlı elleçleyebilse birim denizde de var. akışın susuz olması lazım, akışınmaliyetleri düşük olsa ve bunun durmaması lazım.getireceği performansla Türkiye -Limanlar fiziki sınırınaihracatının biraz daha destek- ulaştı -Limancılıkta modellenmesine yönelik fiyatlama Türkiye’de de kamu bu Dünyada tercih edilen model,politikası olsa bundan Türkiye’de konudaki karar vericiliğini terk liman altyapı yatırımı, bütün ya-kazanır liman da kazanır, arma- ettiği günden itibaren mevcut naşma yerinin iskelenin rıhtımıntör de kazanır. yapılar kendi olanakları içinde ve arka sahasının arsalarının İhracatçı ya da ithalatçı için büyüyebilecekleri kadar teknoloji alınması, betonunun yapılmasıliman tek başına bir maliyet anlamında inşaat anlamında ve asıl olarak devlet tarafındanunsuru değil. Türkiye’den çıkan yatırım kabiliyetleri anlamında yapılıyor. Yapılmış yatırımlarınbir konteynerin ya da 1 ton malın yapabileceklerini yaptılar. Aslın- içindeki terminallerin işletilmesi da çoğu liman fiziksel sınırlarına için ihaleler açılır. Ama terminal ulaştı. işletmecilerinin hiçbirisi altyapı- ya sahip değildir. Onlar işçisini IT ekipmanlarını getirir ve burada bu hizmeti verir. Kontrat bittiği zaman yeni ihale yapılır.54 Dış Ticarette DURUM

DURUM YATIRIM TEŞVİK Türkiye’deki böyle olmadı. mevzuat...mevzuat...mevzuat...mevzuatArsalarla birlikte mevcut olanyapıda olduğu gibi 30 yıllık 35 yıllık E-TUYS projesi ile her türlü yatırımişletme hakları devredilir. Yani teşvik belgesi başvurularılimanın fiziksel sınırlaması varsalimanın o fiziksel sınırlamalar için elektronik ortamda yapılacakde zaten oynama hakkı var. AmaAvrupa’daki böyle değil. Ekonomi Bakanlığı Teşvik onaylanmış kişiler E-TUYS Uygulama ve Sermaye Genel aracılığıyla yatırım teşvik Böyle olunca da gurur duydu- Müdürlüğü tarafından kamu- işlemlerini yürütmek üzereğumuz 2.4 milyon konteyner’lık da bürokrasinin ve kırtasiye- sisteme erişebilecekler.performans Rotterdam Limanı ciliğin azaltılması ile vatanda-ile aynıdır. Anlatmaya çalıştığım şa sunulan hizmet kalitesinin Yatırım Teşvik Sistemininbüyüklük budur. artırılması amacıyla yatırım tüm kullanıcılarının en kısa teşvik belgesine ilişkin iş ve sürede yetkilendirme için -Teknolojiye uyum işlemlerin elektronik ortamda Ekonomi Bakanlığı Teşvik Londra’da yapılan yeni bir yapılmasına yönelik bir çalış- Uygulama ve Sermaye Genellimanda artık tüm liman içi ma başlatıldı. Müdürlüğüne müracaat yap-taşıyıcılar şoförsüz, tüm vinçler maları gerekecek.operatörsüz. Tamamiyle elek- Buna göre; yatırım teşviktronik olarak çalışan, bilgisayar belgesi ile ilgili tüm süreçler 1 Haziran 2018 tarih veodalarından yönetilen uzaktan Teşvik Uygulama ve Yabancı 30438 sayılı Resmi Gazete’dekumandalı oyuncak sahalar gibi. Sermaye Genel Müdürlüğü yayımlanan Doğrudan Yaban-Bu rekabetle bu ülke bir zaman tarafından yönetilen E-TUYS cı Yatırımlar Kanunu Uygula-karşılaşacak, bunlara hazır olabil- adlı web tabanlı uygulama ma Yönetmeliğinde Değişiklikmek için bunlara uyum sağlayacak aracılığıyla yürütülecek. Yapılmasına Dair Yönetmelikmevzuat altyapısının hazırlanması hükümleri uyarınca 4875lazım. Bunlara olanak sağlayacak Projenin ilk aşamasında, sayılı Doğrudan Yabancıbirleşme ve satın almaların teşvik yatırımcılar adına E-TUYS Yatırımlar Kanunu Uygulamaedilmesi lazım. vasıtasıyla işlem yapacak kul- Yönetmeliği 5 inci maddesi lanıcıların yetkilendirilecek. çerçevesinde yabancı yatırım- -Birleşme zorunluluğu cıların Türkiye’de kurdukları Son 10 yılda ne oldu diye İkinci aşamada ise yatı- şirket ve şubeler tarafındanbakarsak Türkiye’de ne oldu. rım teşvik belgesine ilişkin Teşvik Uygulama ve SermayeLimancılık alanında da dünyada her türlü müracaatın elek- Genel Müdürlüğü’ne gön-söz sahibi firmalar Türkiye’deki tronik ortamda alınmasının derilen, ‘Doğrudan Yabancılimanları terminalleri satın aldılar. sağlanarak, kağıt ortamında Yatırımlar için Faaliyet BilgiBunların iki sebebi verdi. Bir tanesi evrak akışı uygulamasına son Formu (EK-1)’ Yatırımlar içindünyada iş yapıyorum, Türkiye’de verilecek. Sermaye bilgi formu (EK2)’ vede yapayım. Bir diğer Türkiye’deki ‘Doğrudan Yabancı Yatırımlariş yapma koşullarını anlayayım. Söz konusu mevzuat için Hisse Devri Bilgi FormuTürkiye’de bu iş nasıl yapılıyor. düzenlemesi çerçevesinde (EK-3)’ dokümanlarının kağıtBunun içinde bulunayım. Daha 2 Temmuz 2018 tarihinden ortamında alınması uygula-büyük oyunlar için işimi kurayım. itibaren yeni yatırım teşvik masına son verildi.Bu safhada bitiyor. belgesi düzenlenmesine iliş- Gördüğümüz kadarıyla ya- kin tüm müracaatlar Ekonomi Bu nedenle söz konusutırımlar sürüyor. 3-4 yıl daha Bakanlığı Teşvik Uygulama dokümanlarda talep edi-özelleştirme yabancıları satış ve Sermaye Genel Müdürlüğü len bilgilerin yetkilendirilenşeklinde satış devam eder. Daha tarafından yönetilen E-TUYS kişiler tarafından E-TUYSsonra bunların konsolide olmaya adlı web tabanlı uygulama ortamında iletilmesi gerekli.başlaması gerekiyor. Ya firmalar aracılığıyla gerçekleştirilecek.birbirleriyle konsolide olacaklar. Konuya ilişkin her tür-Ya da maliyet de sizi konsolide Bu tarihten önceki başvu- lü bilgi ve belgeye (duyu-edecek, rakipleriniz sizi işin dışına rulara istinaden düzenlenmiş ru, mevzuat düzenlemesi,atacak. yatırım teşvik belgelerine kullanım kılavuzu, dilekçe, Dolayısıyla işin dışına çıkmadan ilişkin iş ve işlemler ise form vb.) Ekonomi Bakanlığıönce herkesin belli bir yapı altında hâlihazırda olduğu gibi kağıt Teşvik Uygulama ve Sermayeaynı liman bölgelerindeki yapılar ortamında sonuçlandırılacak. Genel Müdürlüğü internetgibi bir araya gelerek ortak hareket sayfasında yer alan E-imzaetmesi hem bugünkü çıkarlar için 2 Temmuz 2018 tarihinden Uygulamaları/Uygulamalar/hem gelecekteki çıkarlar için fayda itibaren ise yalnızca nitelikli Elektronik Teşvik Uygulamasağlar. elektronik sertifika sahibi ve Yabancı Sermaye Bilgi (E- olan ve yetkilendirme başvu- TUYS) sekmelerinden ulaşıla- rusu talebi Ekonomi Bakanlığı bilecek. Teşvik Uygulama ve Sermaye Genel Müdürlüğü tarafından Dış Ticarette DURUM 55

DURUM MEVZUATİhracatçı kayıt formları DİİB’lere ekkullanım süreleri süre verildiyeniden düzenlendi Dahilde İşleme Rejimi Tebliği’nde 8 İthalatta Gözetim Uy- • İhracatçı güncelleme Haziran 2018 tarihli Resmi Gazete’degulanmasına İlişkin Tebliğ işlemini gerçekleştirdiğinde, yayımlanan değişiklik ile dahilde2010/1 sayılı tebliğ hüküm- kayıt merkezleri tarafından işleme izin belgelerine/dahilde işlemelerine göre kayıt belgesi işlemin onaylanmasına izinlerine ek süre getirilmiştir.düzenlenmesi aşamasında müteakip güncellemeninistenilen ihracatçı kayıt tamamlandığını sistemde Düzenlemeden 8 Haziran 2018formlarının kullanım sürele- görecek ve ihracatçıdan tarihinden önce düzenlenmiş belgelerri yeniden düzenlendi. herhangi bir döküman talep yararlanabilecek olup başvuru için edilmeyecektir. (Sözkonusu firmalara tebliğ tarihinden itibaren 3 Buna göre; İhracat kayıt elektronik kaydın yapılması aylık süreverilmiştir. (Son Başvuru 07formlarının süresi konso- için daha önce verilen Kon- Eylül 2018)losluk onay tarihinden iti- solosluk onaylı form geçerlibaren bir yıl olup geçerlillik sayılacaktır.) Taahhüt hesapları kapatılan ancaksüresi dolduğunda; müeyyideleri henüz tahsil edilmeyen • Süre geçtiği halde bu belgeler de ek süreden yararlanabile- 1-ELEKTRONİK OLMAYAN güncelleme yapılmadıysa cektir.KAĞIT BELGE ÜZERİNDE geçerli konsolosluk onay-KONSOLOSLUK ONAYLI lı ihracatçı kayıt formu Müracaatın uygun görüldüğüKAYITLAR : olmayan ithalatçı firmaların tarihten itibaren belge/izin orijinal kayıt işlemi dondurula- süresinin yarısını geçmemek üzere • Kağıt üzerinde konso- caktır. Geçerli konsolosluk ilave süre verilecektir.losluk onaylı olarak ibraz onaylı ihracatçı kayıt formuedilmeye devam edilebile- olan ithalatçı firmalar kayıt Bahse konu tebliğe http://cektir. işlemlerine devam edebile- www.resmigazete.gov.tr/eski- ceklerdir. İhracatçı bu işlemi ler/2018/06/20180608-6.htm adre- • Elektronik olmayan tamamladığında, kayıt sinden erişilebilmektedir.ortamda (Kağıt Ortam) işlemi dondurulan ithalatçıgüncelleme işlemleri için ih- firmaların işlemleri yeni- Aynı zamanda Dahilde İşleme İzinracatçılara yönelik herhangi den başlanacak ve orijinal Belgelerine Ek Süre Verilmesi konu-bir elektronik mesaj gönde- geçerlilik süreleri koruna- sunda TC. Gümrük ve Ticaret Bakanlığırilmeyecek, www.ebirlik.org caktır. tarafından yayımlanan 05.06.2018internet sayfasından konu- tarihli 2018/12 Sayılı Genelge ile,ya ilişkin ingilizce duyuru • İhracatçının alıcılarının 2013/19 sayılı “Dahilde İşleme İznin-yapılacaktır. güncellenmesi, alıcıların de Süre/Ek Süre-YGM Uygulaması” sistemde sürekli görebildik- konulu Genelge’deki “İzin Süreleri 2-ELEKTRONİK ORTAM- leri geçerlilik süresi dikkate Tablosunun” 1 nci ve 11 nci satırlarıDA KONSOLOSLUK ONAYLI alınarak, 1 yıl süre doldu- aşağıda belirtildiği şekilde yenidenKAYITLAR : ğunda elektronik ortamda düzenlenmiştir: Elyaf, iplik, ham ve ihracatçı kayıt formunu mamul mensucat (astar dahil) gibi • Elektronik ortamda güncellemek sureti ile elek- temel tekstil hammaddeleri ile tekstilwww.ebirlik.org internet tronik ortamda daha önce ve deri kimyasal maddeleri dışındasayfasında bilgilerini kayde- kaydını yaptığı ithalatçı fir- kalan yardımcı maddelerin (tela,den ihracatçılar aynı inter- maların geçerlilik sürelerini etiket, düğme, fermuar, çıtçıt, rivet,net sayfasından şifrelerini son güncelleme tarihinden askı, kuşgözü, şerit, kordela, lastik vb.)kullanarak ihracatçı kayıt itibaren bir yıl olarak uzatıl- ithalatını müteakip, ihraç ürünlerininformu bilgilerini güncelle- ması ile sağlanabilecektir. elde edilmesinde kullanılması (Süreyebileceklerdir. 12 ay) • İhracatçının alıcılarının • İhracatçıya, elektronik güncellenmesi, geçerli süre- Bedelsiz olarak ithal edilen eşya-ortamdaki kayıt tarihin- si olan konsolosluk onaylı nın işleme faaliyetine tabi tutulmasıden itibaren 1 yıllık süresi ihracatçı kayıt formlarının (Tarım ürünlerindeki bedelsiz ithalat,dolmadan önce bir e-posta kayıt merkezlerine iletilmesi Savunma Sanayi Projeleri kapsamındagönderilerek “İhracatçı Kayıt ile de sağlanmaya devam bedelsiz ithalat ile 8531.20.40 güm-Formu” ve Yıllık Performans edecektir. rük tarife istatistik pozisyonunda yerBilgilerinin güncellenmesi alan “Aktif matris sıvı kristal tertibatlıtalep edilecektir. olanlar (LCD)” isimli maddenin bedel- siz ithalatı hariç olmak üzere). (Süre 12 ay)56 Dış Ticarette DURUM

DURUM SEKTÖR KİMYA Kimyasal ihracatında Reach kayıtları için süre 31 Mayıs’ta doldu Avrupa Birliği’nde kimyasalla- aştığı takdirde kayıt edilmesi geç ön-kayıt) yaptıran firmalarara yönelik bir dizi yasal düzen- beklenir. kayıt dosyalarının teslimi içinleme getiren REACH Tüzüğü’nün belirli tarihlere kadar zaman2008’de önkayıtla başlayan ka- Genel olarak kayıt muafiyeti tanınır. Kayıt takviminden deyıt maratonunun sonuna yakla- olan maddeler şunlardır: görülebileceği üzere, 1-100şılıyor. Avrupa pazarına ihracat ton/yıl arasında pazara sunulanyapan firmalar, pazara girişte bu Polimerler: REACH’teki po- maddeler için belirlenen kayıtkurallara uymak zorunda. limer tanımına uyan maddeler dosyası son teslim tarihi 31 kayıttan muaftır ancak mono- Mayıs 2018’dir. Ön-kayıt yap- -Kimyasallar kayıtlı olacak merleri ya da polimer üretimin- tırmayan bir firma, ancak kayıt REACH Tüzüğü, Avrupa de kullanılan diğer maddelerin işleminin tamamladıktan sonraBirliği’nin 28 üyesi ile Norveç, İz- kayıt gereği olabileceği unutul- pazara ürün sunmalıdır.landa ve Lihtenştayn’dan oluşan mamalı.Avrupa Ekonomik Alanı’na (AEA) Bugün ilk defa pazara giriş1 ton/yıl hacminin üzerinde REACH Tüzüğü Ek V kapsa- yapacak bir firma, önce kayıtgiren her tür kimyasalın ‘ka- mındaki maddeler: Bu ekte, 13 yaptırmalıdır.yıtlı’ olmasını öngörür. Yani bir geniş kategoride kayıttan muafkimyasal hammaddeyi tek ba- olan maddeler anlatılmaktadır. -Nasıl kayıt yaptırabilirsiniz?şına ya da bir karışım içinde AB Avrupa Birliği’nde yerleşikpazarına sunan firmaların, kayıt REACH Tüzüğü Ek IV kapsa- firmalar doğrudan doğruya kayıtgereğini sağlayıp sağlamadık- mındaki maddeler: Bu ekte, 68 için bir hesap açıp dosyalarınılarını kontrol etmesi gereklidir. tane düşük risk taşıyan genel- iletebilirler. Ancak Topluluk dı-Kayıt yükümlülüğü ya ihracatçı likle doğal kökenli maddeler şındaki firmalar örneğin bir Türkfirma tarafından sağlanmalı ya listelenir. firması bu işlemi doğrudan doğ-da hammadde tedarikçisinden ruya yaptıramaz. Topluluk dışıkayıtlı hammadde temin edilme- Radyoaktif maddeler: Bunlar firmalar, Tek Temsilci atayaraklidir. AB’de ayrı bir mevzuat kapsa- REACH kapsamındaki işlemleri -Hammadde bilgileri mında ele alınır. yaptırabilirler. Kayıt işlemi, söz konusu ham- Tek Temsilci, kayıt için gereklimadde hakkındaki bazı bilgilerin, AB Üye Ülkelerin savunma iletişim sürecini ve kayıt sonrasışirkete ait bilgilerle birlikte Av- amaçlı muafiyet verdiği mad- bilgi sağlama ve güncelleme ge-rupa Kimyasallar Ajansı (ECHA) deler: Bunlar da kayıttan muaf rekliliklerini firma adına yürütenadı verilen merkezi bir kuruma tutulmuştur. ve AB tüzel kişiliğine sahip birelektronik olarak iletilmesi ile şirkettir. Tek Temsilci, REACHolur. Bu işlem sonucu; firmaya, Şu ana kadar kaydedilen kayıt, izin, tonaj takibi gibi yü-o hammaddenin pazara girişine maddeler ve bunlara ilişkin kümlülükleri sizin adınıza yerineizin veren bir ‘kayıt numarası’ bilgiler, kaydettiren firmalar ve getirir ve AB yasaları çerçeve-verilir. REACH Tüzüğü kap- kayıt numaraları Avrupa Kimya- sinde denetlenir.samında bir sertifika sistemi sallar Ajansı’nın kayıtlı madde Tek Temsilci hakkında dahayoktur. Yasalara uygun şekilde veri tabanında halka açık olarak fazla bilgi reach.immib.org.trtemin edilen REACH Kayıt numa- bulunmaktadır. Kayıt numara- web sitesinde bulunabilir. İKMİBrası, o hammaddenin pazarda ları firmaya özgü olduğundan ve ÇİB tarafından REACH Glo-dolaşımını serbest kılar. herhangi bir izinsiz veya hatalı bal Services (RGS) adlı bir Tek -Tüm maddelere kayıta kullanım tespit edilebilir. Temsilcilik firması kurulmuştur.girecek Bulacağınız ‘REACH Tek Temsilci’ Kayıt, sadece tehlikeli mad- 31 Mayıs 2018 tarihi ne ifade firmanın, alanında yeterli dene-deler için yapılmaz. Ayrıca kayıt ediyor? yim ve yetkinliğe sahip olduğun-edilmesi gereken maddelerin dan emin olun.bir listesi yoktur. Genel olarak REACH Tüzüğü, kayıt sürecinikayıttan muaf olmayan bütün kolaylaştırmak amacıyla uygu-maddelerin 1 ton/yıl eşiğini lamayı bir takvime bağlamıştır. Avrupa Ekonomik Alanı ülke- lerinde pazara sunulan faz-içi maddeleri için, ön-kayıt (ya da Dış Ticarette DURUM 57

DURUM YAPTIRIMLAR Sağlıkta Hindistan, Tayland ve Singapur’la rekabet fırsatı doğuyor Hem Türkiye’de hem de 2 oranın da artmasına sebep hekimlik, teşhis, tedavi ve reha-küresel pazarda en öncelikli olur” diye konuştu. bilitasyon hizmetleri KDV’densektörlerden biri olan sağlık istisna edildi. KDV istisnasınınsektöründe art arda önemli ge- “KDV istisnası sağlık turiz- sağlanması, ülkemizde geliş-lişmeler yaşanıyor. Ekonominin mi için önemli bir adım” mekte olan sağlık turizmi olgu-bütün çarklarına etkisi olan dö- sunun canlandırılması ve sağlıkvizdeki dalgalanmadan negatif Her ne kadar dövizdeki sektörünün reel döviz girdisininyönde etkilenen sağlık sektö- dalgalanmalar sağlık sektörü- yüksek olduğu bir sektör halinerünün 1 Haziran’da gerçekleşen nü olumsuz yönde etkilese de, dönüştürülmesi adına atılanKDV Kanunu’ndaki değişiklikten sektörün kendi içindeki dina- önemli bir adım” dedi.ise, olumu yönde etkilenmesi mizmini koruması ve iyileştir-bekleniyor. mesine yönelik gelişmelerin “Hindistan, Tayland ve de olduğunu belirten SASDER Singapur ile rekabet fırsatı Döviz kurunda yaşanan dal- Genel Sekreteri Uygar Üstün, doğuyor”galanmanın sağlık sektörünü “3065 sayılı KDV kanunununyakından ilgilendiğini belirten, 13. maddesine I bendi eklen- Üstün, “Bu önemli gelişmeSağlık ve Sigorta Yöneticileri di ve Sağlık Bakanlığınca izin ile birlikte, sağlık hizmetleriniDerneği (SASDER) Yönetim verilen gerçek ve tüzel kişiler uluslararası arenada güçlüKurulu Başkanı Sermet Erdem, tarafından, Türkiye’de yerleş- rakiplerine karşı tutundurma-“Sağlık harcamaları ağırlıklı ola- miş olmayan yabancı uyruklu ya çalışan Türk kamu ve özelrak döviz üzerine olduğundan, gerçek kişilere münhasıran hastaneleri rekabet anlamındakurdaki artış doğrudan hastane sağlık kurum ve kuruluşlarının bir nebze daha güçlenmiş oldu.masraflarına yansıyor. Bundan bünyesinde verilen koruyucu Hastanelerimiz, Yüzde 8 KDVdolayı hastaneler fiyatlarında oranı ile öncesinde satmaktazam üzerine düşünüyorlar. oldukları sağlık hizmetlerinde,Sektörde kullanılan tıbbi malze- yüzde 8 oranında indirim uygu-melerin genellikle ithal oluşu ve lama avantajına sahip olacak-Türkiye’de üretilen malzeme- ları için, uluslararası piyasadalerin de ham maddelerinin ithal daha makul ücretlere hizmetolması, dövizdeki artışlar ile sunabilecekler. Böylelikle,malzeme fiyatlarını kaçınılmaz sağlık turizminde fiyat avan-olarak artıyor” dedi. tajından dolayı tercih edilen Hindistan, Tayland ve Singapur “Artışın ödeyicileri etkile- gibi ülkelerle de rekabet etmemesi kaçınılmaz” fırsatı da doğdu.” diye konuştu. Sermet Erdem, “Hastanele-rin malzemeler için satın alım-larının yaklaşık yarısını dövizleyaptıklarını düşünürsek, artışınhasta veya ödeyicileri etkileme-si de kaçınılmaz. Aynı zamandamalzemenin ithal edilmesindede yaşanılan sıkıntılar, malze-me firmalarının nakit akışlarınıolumsuz yönde etkiliyor. Bunubir örnekle açıklamak gerekirse;Sadece yılbaşından bu yanadöviz kurundaki yaklaşık yüzde20’lik artış, malzeme fiyatı-nın da aynı oranda artmasınaneden olur. Ortalama 5.000 TLsatış fiyatı olan bir ameliyatta500 TL’lik malzeme kullanılırsa,sadece 5 ayda yaşanan artış,ameliyat fiyatının da yüzde58 Dış Ticarette DURUM

DURUM SEKTÖR OTOMOTİV Otomotiv ihracatı mayısta yüzde 8 artışla 2.8 milyar dolar oldu Mayıs ayı performansında temel etken; otomotiv yan sanayi de 23, Almanya’ya yüzde 26 arttı.otomotiv yan sanayindeki ihracatındaki yüzde 24 oranındaki Otobüs-minibüs-midibüs ürünyüzde 24 artış etkili olurken, artış olurken, binek otomobillerbinek otomobiller ihracatı ise ihracatı ise yüzde 4 düştü. En grubunda ise en büyük pazaryüzde 4 düştü. En büyük pa- büyük pazarlarımız olan Almanya Almanya’ya yüzde 23, Fransa’yazarlarımız olan Almanya ve ve İtalya’ya yüzde 5 artış kaydedi- yüzde 26 ihracat düşüşü görülür-İtalya’ya yüzde 5, Fransa’ya lirken, Fransa’ya artış ise yüzde 16 ken, İtalya’ya yüzde 68, Birleşikda yüzde 16 artış yaşanır- olarak gerçekleşti. İhracat mayısta Krallık’a yüzde 35 ve İspanya’yaken, ABD’ye ihracat yüzde 50 Amerika Birleşik Devletleri’ne ise yüzde 184 artış yaşandı.azaldı. yüzde 50 düştü. Almanya ve İtalya’ya ihracat- Türkiye ihracatının 12 yıldır Otomotiv yan sanayi ihracatı ta yüzde 5 artış yaşandılideri otomotiv endüstrisi son yüzde 24 arttı28 aydır artış grafiğini sürdürü- Ülke bazında bakıldığında enyor. Uludağ Otomotiv Endüstrisi Ürün grupları bazında bakıl- büyük pazar olan Almanya’yaİhracatçıları Birliği (OİB) verilerine dığında, mayısta otomotiv yan ihracat yüzde 5 artışla 423 milyongöre sektörün mayıs ayı ihracatı sanayi ihracatı yüzde 24 artışla dolar, aynı şekilde ikinci büyük pa-yüzde 8 artışla 2,8 milyar dolar 1 milyar 8 milyon dolar, binek zar İtalya’ya da yüzde 5 artışla 310oldu. Sektör, toplam ihracattan otomobil ihracatı yüzde 4 azala- milyon dolar oldu. Üçüncü büyükaldığı yüzde 20’lik payla bir kez rak 1 milyar 52 milyon dolar, Eşya pazar konumundaki Fransa’ya ih-daha Türkiye ihracatının beşte taşımaya mahsus motorlu taşıtlar racat yüzde 16 artarak 308 milyonbirini tek başına gerçekleştirdi. ihracatı yüzde 9 yükselerek 471 dolara çıktı. Fransa’daki yüksek milyon dolar ve Otobüs-mini- oranda artışta binek otomobiller Mayıs ayı performansında büs-midibüs ihracatı da yüzde 4 ihracatının yüzde 23, yan sanayiotomotiv yan sanayindeki yüzde ihracatının yüzde 27 artması etkili24 artış etkili olurken, binek azalarak 149 milyon dolar oldu. oldu.otomobiller ihracatı ise yüzde Otomotiv yan sanayinde en4 düştü. En büyük pazarlarımız Yine önemli pazarlar-olan Almanya ve İtalya’ya yüzde büyük pazar olan Almanya’ya dan Hollanda’ya yüzde 40,5, Fransa’ya da yüzde 16 artış ihracat yüzde 23 artarken, Romanya’ya yüzde 42, Rusya’yayaşanırken, ABD’ye ihracat yüzde Fransa’ya yüzde 27, Romanya’ya yüzde 94 artış yaşanırken, ABD’ye50 azaldı. yüzde 47, ABD’ye yüzde 49, ise yüzde 50 düştü. Hollanda’ya Rusya’ya yüzde 56 artış kayde- yönelik artışta binek otomobiller Türkiye ihracatının 12 yıldır dildi. ihracatının yüzde 122, yan sana-lideri otomotiv endüstrisindeki yi ihracatının yüzde 91 artması,artış grafiği aralıksız 28 aydır sü- Binek otomobillerde en büyük Rusya’ya yönelik artışta da yinerüyor. Uludağ Otomotiv Endüstrisi pazar olan Fransa’ya ihracat yan sanayi ihracatının yüzde 56,İhracatçıları Birliği (OİB) verilerine 23, Birleşik Krallık’a yüzde 23, binek otomobiller ihracatınıngöre sektörün mayıs ayı ihracatı Hollanda’ya yüzde 122 artarken, yüzde 294 artması etki yaptı.bir önceki senenin aynı dönemine Almanya’ya yüzde 29, İtalya’ya ABD’ye yönelik düşüşte ise binekgöre yüzde 8 artışla 2,8 milyar yüzde 12, İsrail’e yüzde 19, otomobiller ihracatının yüzde 100dolar oldu. Polonya’ya da yüzde 36 düşüş düşmesi temel faktör oldu. gösterdi. Bugüne kadarki en yüksek AB ülkelerine ihracat artışımayıs ayı ihracatına imza atan Eşya taşımaya mahsus motor- yüzde 10 oldusektörün, toplam ihracattan aldığı lu taşıtlarda en büyük pazar olanpay da yüzde 20 olarak gerçek- Birleşik Krallık’a ihracat yüzde Ülke grubu bazında en büyükleşti. Otomotiv endüstrisi, ocak- 7 geriledi. Önemli pazarlardan pazar olan Avrupa Birliği Ülkele-mayıs dönemi olan ilk beş aylık İtalya’ya yüzde 37, Fransa’ya yüz- rine ihracat yüzde 10 artışla 2,2ihracatını da yüzde 17 artırarak 13 milyar dolar oldu. AB ülkelerininmilyar 894 milyon dolara çıkardı toplam ihracat içindeki payı dave Türkiye ihracatında ilk sıradaki yüzde 80 olarak gerçekleşti. Alter-yerini korudu. natif pazarlar arasındaki Afrika Ülkelerine ve Bağımsız Devletler Mayıs ayı performansındaki Topluluğu Ülkelerine yüzde 33’er artış, Ortadoğu Ülkelerine yüzde 17 düşüş yaşandı. Dış Ticarette DURUM 59

DURUM YAPTIRIMLAR İhracatçılara uyarı; İran’a yönelik yaptırımlar yeniden başlıyorTürkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) hensive Plan of Action -JCPOA) İran’ın altın ve kıymetli metal tica-Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel katılma kararından vazgeçtiğini, reti üzerindeki yaptırımlar;Müdürlüğü’nün bir yazısına atfen İran’ın nükleer programına yönelik Grafit, ham veya alüminyum veİran’a yaptırımların tekrar başla- olup Ortak Kapsamlı Eylem Planı çelik gibi yarı işlenmiş metaller,yacağına dikkat çekerek İhracatçı nedeniyle kaldırılmış olan yap- kömür, endüstriyel süreçleri en-Birlikleri’ni uyardı. tırımları yeniden uygulamaya tegre etmek için yazılımların İran’aTİM tarafından yazılan yazıda ABD başlayacağını bildirmiştir. veya İran’dan doğrudan ya da do-Başkanı Trump’ın 8 Mayıs 2018 Başkan’ın yayınladığı Ulusal laylı satışı, tedariği ya da transferitarihinde İran nükleer programına Güvenlik Başkanlığı Memoran- ile ilgili yaptırımlar;ilişkin P5+1 ülkeleri ile AB tara- dumu (National Security Presi- İran Riyalinin alım satımı, İranfından 15 Temmuz 2015 tarihinde dential Memorandum -NSPM) ile toprakları dışında bulunan İranimzalanan “Ortak Kapsamlı Eylem kararın uygulanması için Hazine Riyali cinsinden önemli fonların vePlanı”na (Joint Comprehensive Bakanlığı’nın “Office of Foreign hesapların bakımı ile ilgili önemliPlan of Action -JCPOA) katılma Assets Control” (OFAC) birimi işlemlere yönelik yaptırımlar;kararından vazgeçtiğini ve İran’ın devreye girmiştir; Dış İşleri Ba- İran devlet borcunun satın alın-nükleer programı ile ilgili yaptırım- kanlığının websitesinde ise henüz ması, borca katkı alınması veyaları yeniden uygulamaya başla- “güncellenmektedir” ifadesi yer borcun kolaylaştırılmasını öngö-yacağını açıkladığına dair bilgiler almaktadır. ren yaptırımlar;verildiğini hatırlattı. https://service.govdelivery. İran’ın otomotiv sektörü üzerinde-Yazıda devamla, açıklama sonra- com/accounts/USTREAS/subsc- ki yaptırımlar.sında, Hazine Bakanlığı’nın “Office riber/new linkinden ABD Hazine Ek olarak, 6 Ağustos 2018’de sonaof Foreign Assets Control -OFAC” Bakanlığı’nın websitesindeki gün- eren 90 günlük wind-down süreci-biriminin, kararın uygulanması için cellemelerle ilgili email aboneliği ni takiben, ABD hükümeti, ABD’dekidevreye girdiği, OFAC’tan yapılan yapılabilmektedir. Manage Subsc- JCPOA ile ilgili aşağıdaki yetkileriyapılan açıklamada, İran’ın nükleer ription kısmında sadece Sanctions iptal edecektir:programı ile ilgili yaptırımların 90 alt sekmelerinden Iran işaretlenir İran menşeli halılar ve gıdagün ve 180 günlük “wind-down” ise, sadece bu konu ile ilgili gün- maddelerinin ABD’ye ithalatı vesürelerinin sonunda uygulanacağı; cellemeler istenen periyotlar ile bununla ilgili olarakbu sürelerin tamamlanmasından email olarak alınabilmektedir. İran İşlem ve Yaptırımları Yönet-sonra uygulanabilir yaptırımla- OFAC’tan yapılan yapılan açıkla- meliği (Iranian Transactions andrın bütünüyle devreye gireceği; mada, İran’ın nükleer programı Sanctions Regulations, 31 C.F.R.bunun, hem birincil hem de ikincil ile ilgili yaptırımların bir kısmının part 560 (ITSR)) altında genelyaptırımlar alanındaki eylemleri 90 günlük ve bir kısmının da 180 lisanslar uyarınca bazı finansaliçerdiği belirtildi. günlük “wind-down” sürelerinin işlemler;TİM’den gelen uyarının ardından sonunda uygulanacağı; bunun, İran’a Ticari Yolcu Uçağı ve İlgiliİstanbul Maden ve Metaller İhra- hem doğrudan hem de dolaylı Parça ve Hizmetlerin İhracatı vecatçı Birlikleri üyelerine yönelik yaptırımlar alanındaki eylemleri Yeniden İhracatına İlişkin Etkin-olarak bir ‘not’ hazırlayarak uygu- içerdiği belirtilmiştir. likler için Lisanslama Politikasılamanın nasıl yapılacağına ilişkin 90 günlük wind-down süresi: Bildirimi (Statement ofolarak bilgilendirmede bulundu. Ortak Kapsamlı Eylem Planı ne- Licensing Policy for ActivitiesİMMİB’in hazırladığı not’un detay- deniyle daha önce kaldırılmış olup Related to the Export or Re-exportları şöyle: yeniden uygulamaya konacak olan to Iran of Commercial PassengerABD’nin Ortak Kapsamlı Eylem yaptırımlardan 90 günlük wind- Aircraft and Related Parts andPlanından Çekilmesi Bilgi Notu down süresine sahip olanlar, 6 Services (JCPOA SLP)) ile bağlantılıABD Başkanı Trump 8 Mayıs 2018 Ağustos 2018 tarihinden sonra olarak yayınlanan özel lisanslartarihinde yaptığı açıklamada: tekrar uygulanmaya başlayacaktır; çerçevesinde yapılan faaliyetler;İran nükleer programının tama- söz konusu yaptırımlar aşağıdaki JCPOA SLP kapsamında yetkilen-men barışçıl olacağına dair P5+1 faaliyetleri ve bu faaliyetlerle ilgili dirme için uygun faaliyetler içinülkeleri (Çin,Fransa, Almanya, hizmetleri kapsayacaktır: sözleşmelerle ilgili olarak Gene-Rusya, Birleşik Krallık, ABD), AB ve İran Hükümeti tarafından ABD Do- ral License I uyarınca yürütülenİran arasında 15 Temmuz 2015 ta- ları banknotlarının satın alınması faaliyetlerrihinde imzalanan “Ortak Kapsamlı veya devralınmasıyla ilgili yaptı- 180 günlük wind-down süresi:Eylem Planı”na (Joint Compre- rımlar; Ortak Kapsamlı Eylem Planı ne-60 Dış Ticarette DURUM

DURUM KREDİdeniyle daha önce kaldırılmış olup yeniden Döviz cinsinden kredi kullanımınauygulamaya konacak olan yaptırımlardan ilişkin düzenleme değişikliği180 günlük wind-down süresine sahip hakkındaolanlar, 4 Kasım 2018 tarihinden sonratekrar uygulanmaya başlayacaktır; söz ko- Denizbank Ekonomik Araştırmalar Biriminusu yaptırımlar aşağıdaki faaliyetleri ve bufaaliyetlerle ilgili hizmetleri kapsayacaktır: Küresel krizin ardından artan likiditenin etkisiyle, reelIslamic Republic of Iran Shipping Lines kesimin döviz yükümlülüklerinin milli gelire oranı 2008(IRISL), South Shipping Line Iran ve bağlı yılında %19’dan’da 2018 yılında %38 seviyesine yükseldi.kuruluşları da dahil olmak üzere İran’ınliman işletmecileri, gemicilik ve gemi inşaat Buna yanıt olarak otoriteler, değişen uluslararası eko-sektörleri üzerindeki yaptırımlar; nomik ve finansal ortamı da dikkate alarak, reel kesiminNational Iranian Oil Company (NIOC), artan kur riskinin etkin bir şekilde yönetilebilmesi için OcakNaftiran Intertrade Company (NICO), and 2018’de 32 Sayılı Karar’da döviz cinsinden kredi kullanımı-National Iranian Tanker Company (NITC) ve na ilişkin düzenleme değişikliğine gitti.diğer şirketler vasıtasıyla İran’dan petrol,petrol ürünleri ve petrokimyasal ürünlerin 2 Mayıs’ta uygulamaya geçilen ilk etap düzenlemesi ilesatın alımını içeren işlemlerde yaptırımlar; döviz borçlarının toplamı 15 milyon $ altında olan firmala-Section 104(c)(2)(E)(ii) of the Comprehen- rın döviz kredi bakiyesi son üç mali yıldaki döviz gelirlerininsive Iran Sanctions and Divestment Act of toplamıyla sınırlandırılırken, dövize endeksli kredi uygula-2010 (CISADA)’da açıklanan İranlı finansal ması da sona erdirildi.kurumlar ve İran Merkez Bankası için finan-sal mesajlaşma hizmetlerinin sağlanması- 2018 yılı Mart ayı verilerine göre 32 sayılı karardaki de-na yönelik yaptırımlar; ğişikliklere tabi olan 44 bin firmanın 43 milyar $ tutarındakiSigorta hizmetleri, sigorta veya reasürans kredileri reel kesim döviz borcunun %16’sını oluşturuyor.sağlanmasına ilişkin yaptırımlar;İran’ın enerji sektörüne yönelik yaptırım- İkinci etap kapsamında ise, reel kesim döviz borcununlar yaklaşık dörtte üçünü oluşturan 15 milyon $ üstünde YPEk olarak, daha önce General License H kredisi bulunan firmalar için veri toplanması, analiz vekapsamında yetkilendirilmiş olan, ABD dı- düzenleme çalışmaları devam ediyor.şında olup ABD’li bir kişi tarafından kurulanveya yürütülen kuruluşların da yetkilendir- Her iki etap tamamlandığında düzenleme, reel kesimmesi kaldırılacaktır. döviz borcunun %90’ını denetim altına alarak önemli birABD’li veya İranlı olmayanlar için: makro ihtiyati çerçeve oluşturacak.Wind-down süreleri içerisinde İran ileyaptırım uygulanmaya başlanacak türde Kur riski yönetimi mevcut konjonktürde reel sektör içinfaaliyetlerin yavaşlatılması/sonlandırılma- hayati önem taşımakla birlikte, bunun tüm şirketler içinsı önerilmektedir. standart bir düzenlemeye tabi tutulmasının serbest piyasaWind-down süresinin bitiminden önce mekanizmasını olumsuz etkileyebilir.(faaliyetin türüne göre 6 Ağustos veya4 Kasım 2018 tarihinden önce) İranlı bir Düzenlemenin, firmalara gereksiz hedge yükü getirerektarafa gönderilmiş olan malın veya sağlan- piyasalarda döviz talebi yaratması ve faizleri artırmasımış olan hizmetin ödemesi, İranlı taraftan ihtimallerinin yanı sıra, katma değer yaratacak yatırımlarıwind-down süresinin bitiminden sonra zorlaştırarak yatırım, istihdam ve büyümeye olumsuz etki(faaliyetin türüne göre 6 Ağustos veya 4 yapma riskini göz önünde bulundurulmalı.Kasım 2018 tarihinden sonra) alınacak ise,ABD hükümeti aşağıdaki şartlar ile bu öde- Kur riskinin, her firmanın faaliyet ve finansal yapısımenin alınmasına izin verecektir: dikkate alınarak farklı esaslarla yönetilmesi gerekiyor.8 Mayıs 2018 tarihi öncesi yapılmış olan ya- Düzenleme ile döviz kuru şoklarına karşı kırılganlığı farklılıkzılı bir sözleşme var ise söz konusu faaliyet, gösteren büyük ve küçük şirketlerin kredi temin koşullarınıgerçekleşme/teslimat zamanında geçerli ayrıştırılması anlamlı olmakla birlikte, şirket büyüklüğün-olan ABD yaptırımlarına uyumlu ise den bağımsız olarak sadece döviz cinsinden kredi büyük-Bu esnada ödemeler ABD yaptırımları ile lüğünü esas alan 15 milyar $ krediye sahip olma kriteri buuyumlu olmalıdır. İşlemler, düzenlemeler- amaca hizmet etmeyebilir.den muaf değilse veya OFAC tarafındanyetkilendirilmedikçe; ödemeler ABD’li kişile- Son dönemde döviz kredisi kullanmayı tercih etmeyenri veya ABD finans sistemini kapsayamaz. büyük şirketleri de üç yıllık döviz geliri tutarı ile sınırlandı-ABD, şu anda belirtilen parametrelerin racak bu uygulamanın; EIB, EC, EBRD, IFC gibi uluslararasıdışında kalan vakaları tek tek ele alarak finansman kuruluşlarından sağlanan uygun maliyetlideğerlendirecektir kredilerin Türk firmalarına kullandırımında sıkıntı yarat- ması ve nakit akışı üzerinden değerlendirme yapılan proje finansmanı kredilerini açıkta bırakması riski ortaya çıkmak- tadır. Dış Ticarette DURUM 61

DURUM TURKTRADE GİRİŞİM TURKTRADE Görüşleri32 Sayılı Karar’da değişiklik ile ilgili... Dernek yönetimimiz, TPKK oluşturma amacıyla yayınlan- kurundaki artışın yaratacağı riski32 Sayılı Kararda Değişik- mıştır. yönetebilecek güçteki şirketlerelik Yapan 32/46 Tebliğ ve hedge zorunluluğundan muafiyet17/02/2018 Tarihli TCMB Türk Parasını Koruma Kanu- tanınmalıdır.Yönetmeliği ile ilgili gö- nunda değişiklik yapan 32/46rüşlerini paylaşmak üzere sayılı tebliğ ve 17/02/2018 tarihli 2. 32 sayılı kararın değiştiril-27.04.2018 tarihinde Hazine TCMB Yönetmeliğine ilişkin görüş mesindeki amaç her ne kadarMüsteşarlığı’nda, Hazine Müs- ve önerilerimiz aşağıda değerlen- dövizle borçlanmayı sınırlandır-teşarlığı ve TCMB yöneticilerini dirmenize sunulmaktadır; mak ve döviz talebini azaltarakziyaret etmiştir. Toplantıda 32 piyasada maruz kalınan kur risk-sayılı kararın revizyonuna ilişkin 1. Kur riski, her şirket özelinde lerini azaltmak olsada, yapılanyolladığımız yazılı görüşlerimizi kendi faaliyet ve finansal yapısı değişiklikler ve uygulamaya ilişkindetaylı olarak anlatma imka- dikkate alınarak farklı esaslarla yapılan açıklamalar tam tersinenı bulunmuştur. Ziyaretimizin yönetilebilir. dövize talebi artıran ve TL faizle-yapıldığı gün,grup firmalarının rin daha da yükselmesine sebeprisk ve döviz gelirlerine konso- • Hesaplanan açık pozisyonun olma riski taşımaktadır.lide bazda bakılmasına imkan ne kadarının, ne kadar süre ileverecek düzenlemenin yapıldığı ve ne kadar zaman içinde hedge • Döviz yerine TL borçlanılmasıbilgisi alınmıştır. Toplantı son- edilmesinin zorunlu olacağı belir- veya hedge işlemlerinin artması,rasında, 15 Milyon USD üzerinde lenirken, yapılacak detay çalış- TL faizlerinin daha da yüksel-borçlanması olan şirketler için malar ile sadece şirketin devam- mesine sebep olabilir, düşükyapılacak muhtemel düzenle- lılığı ve makroekonomik dengeler faiz hedefi zarar görebilir, bazımelerde dikkate alınmasında üzerinde risk doğuran durumların firmaların finansmana erişimifayda görülen konular TCMB ortadan kaldırılması hedeflenmeli sınırlanabilir. Uzun vadeli kredi ih-yönetimine aşağıdaki içerikle bu amaca hizmet edecek kriterler tiyacı TL borçlanma ile yeterincegönderilmiştir. belirlenmelidir. karşılanamayacağından, firma- larda likidite/refinansman sorunu 25 Ocak 2018 tarihinde resmi • Tüm yapılara uyan standart doğabilecektir.gazete yayınlanan değişlik- bir uygulama oluşturmak finan-le birlikte, 02 Mayıs 2018’den sal açıdan çok mümkün değildir. • Dövizle borçlanmanınitibaren 15 milyon USD altında Örneğin, bazı durumlarda Şirketin sınırlandırılması ve TL faizlerindöviz kredisi olan şirketlerin faaliyet yapısı Doğal Hedge’e yükselmesi, yatırımların ve dola-kullanabilecekleri döviz kredisi müsait olabilir, bu durumda yısıyla istihdamın da azalmasınatutarı son 3 yıl döviz gelirleri ile hedging işlemine ihtiyacı olmayan sebep olabilecektir.sınırlandırılmış, bazı şirketler ve bir şirkete yasal yükümlülüklerdöviz kredileri için ise istisnalar nedeniyle zararına hedging işlemi • TL cinsinden uzun vadeli kredigetirilmiştir. İlgili tarih itibariyle yaptırılması durumunda kalınabi- imkanı sınırlı olduğundan, yurtdışı15 milyon USD ve üzerinde kredisi lir. Döviz cinsinden borçlanmaya finans kurumlarından sağlananolan şirketler için ise herhangi bir getirilen sınırlamadaki eksiklikler borçlanmaların kapsam dışındakısıtlama öngörülmemiştir. Yayın- ve gereğinden fazla hedge zorun- bırakılması değerlendirilmelidir.lanan mevzuatın, özel sektörün luluğu getirilmesi hem şirketlerkur riski yönetimi için planlanan hem de piyasa açısından olumsuz • Fonksiyonel para birimi döviziki aşamalı düzenlemelerin ilk sonuçlara sebep olabilir. cinsinden olan firmalar 2. Etapaşaması olduğu ve ikinci etap düzenlemenin getireceği yüküm-düzenleme ile yüksek tutarlı döviz • Hedge işlemlerine ilişkin lülüklerden muaf tutulmalıdır.kredisi kullanan şirketler için de yönetmelik çıkmadan birtakımtaşıyacakları açık pozisyonun istisnaları içermesi amacıyla 3. İlk etap düzenleme ile ikincihedge edilmesine yönelik yüküm- özel sektörden, konuyla ilgili sivil etap düzenlemeye tabi şirketle-lülükler getirileceği açıklanmıştır. toplum kuruluşlarından, oda ve rin ayrıştırılması için esas alınan17 Şubat 2018 tarihlinde resmi birliklerden öneriler alınabilir. 15 milyon USD kriterinin amacagazete yayınlanan yönetmelik, 15 Grup şirketlerinde hissedarlar, hizmet etmeyeceği düşünülmek-milyon USD üzerinde döviz kredisi kur riskini konsolide bazda izliyor tedir. Tanımın şirket büyüklüğü-bulunan şirketler için getirilen ve hedge ediyor olabilirler. Döviz nü yansıtacak şekilde tümüyledüzenlemenin takip alt yapısını değiştirilmesi, örneğin Türkiye Muhasebe Standartlarına göre finansal tablo hazırlamak ve bağımsız denetimden geçirmek zorunda olan şirketler esas alına- rak ayrıştırma yapılması düşü- nülebilir. Bazı Şirketler Grubunda62 Dış Ticarette DURUM

DURUM TURKTRADE GİRİŞİMana şirket bugüne kadar borçlan- tarih halka açık Şirketlerin Mali ken ; TFRS açısından kur riskindenmamayı tercih etmiş olabilir. 15 TablolarınınKAP’ta yayınlanma- korunma muhasebesine (“hedge-milyon USD krediye sahip olun- sından öncedir.SPK mevzuatına accounting” tanımı kapsamındamaması ana şirketin küçük olduğu göre bu durum değerlendirilme- “cashflowhedge” ve “net invest-anlamına gelmemektedir. Büyük lidir. Raporlama tarihinin Şirketle- menthedge”) konu edilebilenşirket kriterinin tekrar değerlendi- rin Mali Tablolarını KAP ‘ta yayın- yükümlülüklerin (örneğin dövizrilmesi önem arz etmektedir. lama tarihinden sonra olmasının cinsinden veya dövize bağlı gelir SPK mevzuatına göre daha uygun getirecek yatırımların finansmanı 4. Yönetmelikle ilgili olarak, olacağı görüşündeyiz. için alınan krediler, döviz cinsin-Şirketlerin mevcut statülerine den elde edilecek gelirlerle gerigöre bir sınıflama yapılması ge- 6. Mevzuatta Şirketlerin türev ödemesi yapılacak krediler vb.)rekmektedir. Şöyle ki, halka açık, araçları yalnızca SPK tarafından pozisyon tablosunda “döviz cin-SPK denetimine ve bağımsız yetkilendirilmiş kuruluşlar aracılı- sinden yükümlülük” toplamındandenetime tabi Şirketler zaten ğı ile yapmaları öngörülmüş olup indirilmek suretiyle dikkate alın-3’ er aylık dönemler itibariyle, bu sınırlama Şirketlerin koruma ması daha uygun olacaktır. AksiŞirketlerinin döviz varlıklarını ve amaçlı işlem limitlerini daraltarak takdirde, bu kalemi kullanarakdöviz yükümlülüklerini içeren firmaların daha fazla emtia ve kur riskine karşı koruma sağlayanDöviz Pozisyonu Tablosunu Mali döviz riskine maruz kalmasına, şirketlerin TCMB raporlamasına göre oluşan pozisyonları yanıltıcıTablolar ile birlikte yayınlamak- ayrıca işlem maliyetlerinin art- olacaktır.tadırlar. masına yol açmaktadır. Bilindiği üzere, emtia fiyatları Yurtdışında 8. Bazı şirketlerin gelirlerinin Söz konusu Şirketler zaten yer alan ve ağırlığı Londra’da büyük bir kısmı döviz cinsindenbağımsız denetime tabi olduk- bulunan organize Borsa’lar tara- olmasına rağmen, Türkiye’de yer-larından, denetim sözleşmeleri fından belirlenmektedir. Dünya leşik firmalara hizmet verdikleribulunmaktadır. Söz konusu Döviz ile entegre bir konumda bulunan için, yani döviz geliri yurtdışındanPozisyon Tablosu da denetim Türkiye’de kurulu Şirketler, emtia değil, yurtiçinden geldiği durum-kapsamında olduğundan dolayı risklerini yönetmek için türev da, bu gelirin hesaplamaya dahilbağımsız dış denetime tabi olan işlemleri yapmaktadırlar. Söz ko- edilmeyeceği anlaşılmaktadır.halka açık Şirketlerin ayrıca bir nusu işlemler, Türkiye’de kurulu,denetim sözleşmesi yapması ve BBDK denetimine sahip Banka’lar Örneğin, dış ticarete hizmet ve-ayrı bir denetim ücreti ödemesi aracılığı ile gerçekleştirilmektedir. ren Lojistik şirketleri ve limanlar,gerekmemelidir.Denetime tabi İşlemlerle ilgili Limit tahsisle- enerji sektörü gibi gelirlerinin bü-olan şirketlerin mevcut sözleş- ri, risk takibi ve diğer konular, yük kısmı dövize endeksli olan, bumelerine yapılacak bir ilave ile Türkiye’de takip edilmekle birlikte, durumdaki şirketlerin orta-uzuntalep edilen denetim çalışmasını işlemlerin organize Borsa’nın vadeli döviz kredisi kullanımlarınatamamlaması değerlendirilme- kurulu olduğu (Örneğin Londra) yasak getirmek, teşvik belgesi ol-lidir. Şehir ya da Ülke’de gerçekleşti- mayan yatırımları için orta-uzun rilmesi, operasyonel kolaylıklar vadeli kredi temin edememeleri Ayrıca denetim şirketleri henüz ve işlem hızları nedeniyle ter- anlamına gelecek ve bu durumkapsamın kendi açılarından cih edilebilecektir. Dolayısıyla, yatırımların yurtdışına kaydırıl-netleşmediğini belirtmekte ve Türkiye’de Yerleşik Bankaların, ması tehlikesini doğuracaktır.henüz sözleşme imza aşamasına kontrolü ve denetimi ile yapılangeçememektedir, bu durumda koruma amaçlı (hedge) bu tip iş- TL kredi maliyetlerinin çok yük-sözleşmelerin sisteme yüklenme- lemlerin yurtdışındaki kurumlarla sek olmasının yanı sıra, banka-si için belirlenmiş 30 Mayıs 2018 yapılabilmesi SPK mevzuatında lardan orta-uzun vadeli TL kreditarihine kadar sürecin yetişmeme olduğu üzere Kişilerin/Şirketlerin fiyatlaması almanın zor olduğuihtimali söz konusudur. inisiyatifine bırakılmalıdır. dikkate alınmalıdır. 5. 3’er aylık bildirim dönemleri 7. Döviz pozisyonu hesaplanır- İhracat taahhüdü içermeyen,takip eden ayın son günü olarak yani vergi-resim-harç istisnasıyayınlamış olup, söz konusu içermeyen döviz kredilerinin kul- lanımı için Döviz geliri tanımının kapsamının genişletilerek, dövize dayalı varlık ya da değeri dövi- ze dayalı olarak belirlenen tüm satışların “döviz geliri” tanımına eklenmesi, önerilmektedir. Bu kapsamda döviz geliri tanımında önerilecek değişiklik talebini destekleyebilmek adına, sektörler özelinde karşılaşılan ör- neklerden yola çıkılarak öneriler oluşturulabilir. Dış Ticarette DURUM 63

DURUM TURKTRADE GİRİŞİMTURKTRADE Görüşleri İran, 1300 ürününEmtia hedgingi hakkında ithalatını yasakladıDerneğimiz Hazine ise yurtdışından bu hizmet- İran genelinde döviz kurlarınınMüsteşarlığı,Mali Sektörle lerin alınması kişi/şirketlerin yükselmesinin ardından yönetim,İlişkiler ve Kambiyo Genel inisiyatifine bırakılmıştır. yaklaşık 1,300 adet ürünün ülkeyeMüdürlüğü’ne hitaben, ithal edilmesini yasakladı. ABD’nin İranşirketlerin riskten korunmak 32 Sayılı kararda şirketlerin ile nükleer anlaşmadan çekilmesi ve buamacıyla kullandıkları türev türev araçları yalnızca SPK ülkeye yaptırımlara başlayacağını açık-ürünlerden, “emtia hedging” tarafından yetkilendirilmiş laması üzerine, döviz kurlarında yüksekişlemlerini gerektiğinde kuruluşlar aracılığı ile yap- artışlar yaşanıyor. Ülke genelinde dövizyurtdışından yapmalarına maları öngörülmüş olup, bu kurunun yükselmesi, başkent Tahranolanak tanıyacak düzenle- sınırlama Şirketlerin koruma da dahil olmak üzere çeşitli kentlerdemenin yapılması amacıyla amaçlı işlem limitlerini daral- birçok gösteri ve protestoya neden oldu.aşağıdaki yazıyı göndermiş tarak firmaların daha fazla Yerel haberlere göre İran Sanayi veolup, konu takip edilmekte- emtia ve döviz riskine maruz Ticaret Bakanı Mohammad Shariatma-dir. kalmasına, ayrıca işlem dari, 1,339 adet ürünün ülkede de üre- maliyetlerinin artmasına yol tilebileceğini belirterek ülkeye ithalinin“Malumları olduğu üzere, açmaktadır. Bilindiği üzere, yasaklandığını duyurdu.32 sayılı kararın Madde 6 emtia fiyatları Yurtdışında İthali yasaklanan ürünler arasında(7.fıkra) ve Madde 15 (d, ii yer alan ve ağırlığı Londra’da beyaz eşya, tekstil ürünleri, ayakkabı,fıkrası) uyarınca, “Sermaye bulunan organize Borsa’lar deri ürünleri, mobilya ve sağlık ürün-Piyasası Kurulu tarafından tarafından belirlenmektedir. lerinin yer aldığı belirtilirken, ABDninyetkilendirilmiş aracı kuru- Dünya ile entegre bir konum- yaptırım tehditlerinin İran’ı dayanıklı birluşlarca, dövize ve kıymetli da bulunan Türkiye’de kurulu ekonomi yolunda adım atmaya yöneltti-madene dayalı vadeli işlem Şirketler,emtia risklerini ği vurgulandı.ve opsiyon sözleşmeleri dahil yönetmek için türev işlemleri Ülke genelinde döviz kurunun yük-sermaye piyasası mevzuatına yapmaktadırlar. Söz konusu selmesi, başkent Tahran da dahil olmakgöre düzenlenmiş her türlü işlemler, Türkiye’de kuru- üzere çeşitli kentlerde birçok gösteri vetürev araçların alım satımı, lu, BBDK denetimine sahip protestoya neden oldu.Sermaye Piyasası mevzuatı Banka’lar aracılığı ile gerçek- Konuya ilişkin yerel bir televizyonçerçevesinde teşkilatlanmış leştirilmektedir. İşlemlerle kanalına konuşan Tahran Vali Yardımcı-borsalarda yapılır” denmekte ilgili Limit tahsisleri, risk takibi sı Abdolazim Rezaie ise Tahran protes-iken, SPK Mevzuatında ise ve diğer konular, Türkiye’de tolarında kimsenin zarar görmediğini“Türkiye’deki yerleşik kişilere takip edilmekle birlikte, söyledi.yönelik tanıtım, reklam ve işlemlerin organize Borsa’nın Öte yandan İran Meclis Başkan Yar-pazarlama gibi faaliyetler- kurulu olduğu (Örneğin dımcısı Mesud Pizişkiyan, ekonomik krizde bulunulmaması şartıyla, Londra) Şehir yada Ülke’de nedeniyle “olağanüstü hal ilan edilmesiyatırım kuruluşları da dahil gerçekleştirilmesi, operasyo- ve ülkenin eyalet sistemiyle yönetilme-Türkiye’de yerleşik kişilerin nel kolaylıklar ve işlem hızları si” gerektiğini belirtti.tamamen kendi inisiyatifleri nedeniyle kolaylık sağlaya- Pizişkiyan, Tebriz kentinde düzenle-doğrultusunda, yurt dışında caktır. diği basın toplantısında, “İçinde bulun-yerleşik finansal kuruluşlar- Yukarıdaki gerekçelerle TPKK duğumuz şartlar göz önünde bulundu-dan aldıkları her türlü yatırım 32 sayılı Kararın ilgili mad- rulduğunda, kangrene dönüşmüş olanhizmet ve faaliyeti ile bu delerinin (Madde67.fıkra ve ekonomik durumu yönetmek için olağa-kuruluşlar nezdinde açtıkları Madde15d-ii fıkrası) SPK mev- nüstü hal ilan edilmelidir. Yolsuzlukla buhesaplar, söz konusu hesap- zuatının 11.07.2013 ve 28704 şekilde mücadele edilmesi gerekir” dedi.lara gönderilen nakit ve diğer sayılı tebliğin 3p,4 ,9 ve 75 Yolsuzlukların önüne geçebilmekkıymetler ile bu hesaplar no’lu maddeleri ile uyumlu için ülkede para dolaşımının kayıt altınaüzerinden gerçekleştirdikleri hale getirilmesi ve şirketlerin alınması gerektiğini dile getiren Piziş-işlemler bu Tebliğin kapsa- emtia hedgingi gibi korunma kiyan, “İslam tarihinin ilk dönemlerindemı dışındadır. “denmektedir. amaçlı kullandıkları türev ve şu an modern dünyada uygulananÖzetle 32 sayılı Kararda ürünlerde, direk yurtdışındaki eyalet sistemi İran’da da uygulanma-türev ürünlerin alım-satımı Borsalardan hizmet almala- lıdır. Eyalet ve vilayet yönetimi İslamiSPK mevzuatına göre teşki- rını engelleyen maddelerin bir modeldir. Bundan faydalanmalıyız.”latlanmış borsalarda yapılır kaldırılmasının değerlendiril- ifadelerini kullandı.denirken, SPK mevzuatında mesini arz ederiz.”64 Dış Ticarette DURUM

DURUM SEKTÖR OTOMOTİV AB ülkeleri ekonomi müsteşarlarıBursa’da otomotiv sektörünü inceledilerOtomotiv endüstrisi hak- Bayizit, uluslararası birçok marka- İHRACATIN YÜZDE 77’Sİ kında incelemelerde bu- nın Bursa’da yatırımlarının bulun- lunmak üzere Bursa’ya duğuna dikkat çekti. AB ÜLKELERİNEgelen Avrupa Birliği üye ülkelerininekonomi müsteşarları, Bursa Tica- OTOMOTİV, İHRACATI Otomotiv sektörününret ve Sanayi Odası ev sahipliğinde SIRTLIYORdüzenlenen toplantıda bir araya Söz konusu yatırımların Bur- Türkiye’nin en büyük ihracatçı sek-geldi. sa otomotiv sektörünün ihracatçı Bursa Ticaret ve Sanayi Odası kimliğine önemli katkılar sağladığı- törü konumunda yer aldığını kay-bünyesinde faaliyetlerini sürdüren nı ifade eden Bayizit, “Bursa, Türki-Bursa AB Bilgi Merkezi, ‘Türk Oto- ye otomotiv sanayiinin üretim üssü deden Başkan Çelik, sektörün 2017motiv Endüstrisinin AB Entegras- olmasının yanında aynı zamandayonu, Otomotiv Sanayiinde Fırsat- önemli bir ihracat kenti. Uzun yıl- yılında Türkiye’nin toplam ihracatı-lar ve Gelecek Senaryoları’ konulu lardır Bursa’nın ihracat alanındakitoplantıya ev sahipliği yaptı. Avru- en büyük sektörü olmayı başaran nın % 18’ini tek başına gerçekleş-pa Birliği üye ülkelerinin ekonomi otomotiv sektörü, 2017 yılında 9müsteşarlarının katılımlarıyla dü- milyar dolar ihracatla da önemli bir tirdiğine dikkat çekti. AB ülkelerininzenlenen toplantıya BTSO Yöne- rekora imza attı. Odamızın çalış-tim Kurulu Üyesi İbrahim Gülmez, malarıyla birlikte ilerleyen süreçte Türk otomotiv endüstrisinin enBTSO Meclis Başkan Yardımcısı otomotiv sektörü ihracatımızı sırt-Murat Bayizit, Uludağ Otomotiv lamaya devam edecektir.” dedi. önemli ihraç pazarı olduğunu kay-Endüstrisi İhracatçıları Birliği (OİB)Başkanı Baran Çelik’in yanı sıra OTOMOTİV SEKTÖRÜ deden Başkan Çelik, “Türkiye 2017Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) ve AB’YE HAZIRTaşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Yürürlükte olan Gümrük Birliği yılında 1.7 milyon adet motorlu araçDerneği’nden (TAYSAD) yetkililer ve Türkiye’nin AB adaylığının, Türkkatıldı. otomotiv endüstrisinde yol açtığı üretmiş ve bu üretim rakamının gelişmelere değinen OİB Başkanı BURSA OTOMOTİV Baran Çelik, “AB’ye uyum çalış- %80’i dünyaya ihraç edilmiştir. Bu ENDÜSTRİSİNE GÜÇ KATIYOR maları kapsamında sektörümüz Toplantının açılış konuşmasını önemli bir mesafe kat etti. AB ürün dönemde AB ülkelerine gerçekleş-gerçekleştiren BTSO Meclis Başkan ve çevre standartlarının kabul edil-Yardımcısı Murat Bayizit, Bursa’nın mesi ile birlikte şirketlerimizin pek tirilen ihracat ise toplam otomotiv50 yılı aşan üretim tecrübesiyle çoğu AB mevzuatına uygun kaliteTürk otomotiv endüstrisine bü- sistem sertifikalarını alarak dünya ihracatımızın %77’sini oluşturmuş-yük güç kattığını söyledi. Modern, standartarında kalifikasyon sevi-kalite odaklı ve uluslararası reka- yelerine ulaştı. Türk otomotiv en- tur. Bu veri, sektörümüzün tekno-bet gücüne sahip Bursa otomotiv düstrisi, teknoloji ve uluslararasıendüstrisinin gelişimini hızlı bir sertifika konularında çok ileri bir loji seviyesini göstermesi açısındanbiçimde sürdürdüğünü kaydeden aşamada.” dedi. son derece önemli.” dedi. Bursa’nın da otomotiv endüstrisinin dünya çapındaki merkezlerinden biri ol- duğunu ifade eden Çelik, sektörün gelişimi adına çalışmaya devam edeceklerini sözlerine ekledi. Açılık konuşmalarının ardından OSD Genel Sekreteri Osman Sever ve TAYSAD Genel Koordinatörü Sü- heyl Baybalı, Türk otomotiv endüs- trisi hakkında sunumlarıyla devam eden toplantı, soru cevap kısmının ardından sona erdi. Öte yandan AB ekonomi müs- teşarları, Bursa ziyaretlerinin ikinci gününde bazı otomotiv sanayii ve otomotiv yan sanayii firmalarını da ziyaret ederek sektöre ilişkin bilgi aldılar. Dış Ticarette DURUM 65

DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİEN ÇOK İHRACAT YAPILAN 20 ÜLKE NİSAN OCAK NİSAN Bin ($) Değer (%) Değişim (%) Değer Değer Değer (%) 2018 2018 2017 (%) Değişim (%) 2017 (%)1- Almanya 1 137 418 8,8 1 365 730 9,8 20,1 4 689 969 9,3 5 570 120 10,1 18,82- İngiltere 735 874 5,7 851 663 6,1 15,7 2 983 021 5,9 3 479 963 6,3 16,73- İtalya 707 872 5,5 784 399 5,7 10,8 2 821 172 5,6 3 348 085 6,1 18,74- Fransa 494 440 3,8 690 100 5,0 39,6 2 101 500 4,1 2 565 168 4,7 22,15- İspanya 520 643 4,0 686 634 5,0 31,9 1 999 824 3,9 2 563 192 4,7 28,26- ABD 794 518 6,2 636 824 4,6 -19,8 2 611 190 5,2 2 606 513 4,7 -0,27- Irak 855 495 6,7 636 467 4,6 -25,6 3 167 359 6,3 2 638 708 4,8 -16,78- Hollanda 277 657 2,2 422 298 3,0 52,1 1 162 107 2,3 1 690 257 3,1 45,49- İsrail 249 927 1,9 327 792 2,4 31,2 1 052 658 2,1 1 340 648 2,4 27,410- Romanya 237 843 1,8 314 066 2,3 32,0 1,9 1 252 038 2,3 32,411- Belçika 263 623 2,0 310 621 2,2 17,8 945 454 2,0 1 368 895 2,5 32,012- Polonya 240 132 1,9 287 058 2,1 19,5 1 036 894 2,0 1 161 747 2,1 13,813- Rusya 161 840 1,3 258 760 1,9 59,9 1 021 222 1,3 1 074 638 2,0 62,914- BAE 7,9 255 660 1,8 -74,8 7,2 1,6 -75,815- Suudi Arabistan 1 015 361 2,3 253 626 1,8 -13,5 659 604 2,0 881 698 1,6 -12,316- Bulgaristan 293 100 1,7 225 334 1,6 2,0 3 637 213 1,6 903 988 1,717- Çin 220 972 2,0 218 142 1,6 -16,9 1 030 966 1,8 910 530 1,7 8,918- Mısır 262 653 1,2 217 715 1,6 40,0 1,4 919 229 1,6 2,819- İran 155 455 2,0 184 900 1,3 -26,4 836 007 2,1 881 397 1,7 20,920- Cezayir 251 086 1,4 180 425 1,3 -0,3 894 291 1,3 945 260 1,2 -10,3 180 916 29,6 4 761 224 34,3 25,2 729 045 30,8 673 262 6,0 Diğerleri 1 053 336 18 253 929 33,2 17,0 3 803 301 635 319 15 600 877EN ÇOK İTHALAT YAPILAN 20 ÜLKE NİSAN OCAK NİSAN Bin ($) Değer (%) Değişim (%) Değer Değer Değer (%) 2018 2018 2017 (%) Değişim (%) 2017 (%)1- Almanya 1 629 055 9,2 1 978 007 9,6 21,4 6 037 880 8,9 7 371 798 8,9 22,12- Rusya 1 495 2793- Çin 1 646 565 8,4 1 891 375 9,2 26,5 5 878 951 8,6 7 896 430 9,6 34,34- ABD5- İtalya 979 591 9,3 1 779 388 8,7 8,1 6 910 010 10,1 7 819 320 9,5 13,26- İran 843 4087- Fransa 741 898 5,5 1 084 899 5,3 10,8 3 390 713 5,0 4 108 230 5,0 21,28- Hindistan 622 6019- Güney Kore 439 103 4,7 994 479 4,8 17,9 3 183 677 4,7 3 742 084 4,5 17,510- İngiltere 465 14311- İspanya 496 308 4,2 802 359 3,9 8,1 2 501 436 3,7 2 684 565 3,3 7,312- Japonya 598 99013- BAE 362 665 3,5 700 700 3,4 12,5 2 423 462 3,6 2 977 862 3,6 22,914- Belçika 527 21615- Brezilya 310 281 2,5 650 167 3,2 48,1 1 842 447 2,7 2 474 911 3,0 34,316- Polonya 129 16317- İsviçre 257 180 2,6 639 696 3,1 37,5 1 759 200 2,6 2 385 087 2,9 35,618- Hollanda 303 49419- Çek Cumhuriyeti 273 464 2,8 578 648 2,8 16,6 1 829 419 2,7 2 922 100 3,5 59,720- Kanada 204 963 106 240 3,4 574 158 2,8 -4,1 1 890 607 2,8 2 161 822 2,6 14,3 Diğerleri 5 355 381 2,0 412 032 2,0 13,6 1 257 661 1,8 1 498 726 1,8 19,2 3,0 402 701 2,0 - 23,6 2 067 391 3,0 1 775 119 2,2 -14,1 1,7 360 800 1,8 16,3 1 129 346 1,7 1 381 494 1,7 22,3 0,7 317 249 1,5 145,6 713 342 1,0 945 923 1,1 32,6 1,4 298 007 1,4 15,9 1 021 038 1,5 1 162 095 1,4 13,8 1,7 297 454 1,4 -2,0 952 213 1,4 1 170 281 1,4 22,9 1,5 289 790 1,4 6,0 1 013 955 1,5 1 218 833 1,5 20,2 1,2 281 223 1,4 37,2 817 513 1,2 1 086 121 1,3 32,9 0,6 266 885 1,3 151,2 497 100 0,7 1 056 435 1,3 112,5 30,1 5 954 063 29,0 11,2 21 106 007 30,9 24 606 517 29,8 16,666 Dış Ticarette DURUM



ABD’deki 2 üretim tesisi ve îMÐVCFCîî€NMG[Gî[C[ÐNCPîKJTCECVÐîKNGî INQDCNNGðGPîDKTîF€P[CîMWTWNWðW :aZ`igda^i^`WV`ãg“gZi^b^c^ckZ^]gVXViãcãcnãaYãoã www.sarkuysan.com:bZ`BV]VaaZh^6ðãgdòaj8VYYZh^Cd/&),)&,%%9VgãXV$@D86:AóIZa/%'+'+,+++%%'%]Vi;V`h/%'+'+,+++-):\"edhiV/eVoVgaVbV5hVg`jnhVc#Xdb