คู่มือศักยภาพและความเป็นเมืองน่าอยู่สร้างสรรค์ของลำปาง ดร.นิเวศน์ พูนสุขเจริญ

CONTENTS สารบัญั ความสำำ�คััญและที่่�มาของ แนวคิิดเมือื งสร้า้ งสรรค์์ ปัญั หา (Creative City) 01 06 วัตั ถุปุ ระสงค์์ วิธิ ีีการดำำ�เนิินการวิจิ ัยั 03 07 แนวคิิดเมือื งน่่าอยู่่� เมือื งน่่าอยู่่� และเมือื งสร้า้ งสรรค์์ 04 ในทััศนคติิคนลำำ�ปาง องค์์ประกอบเมือื งหน้้าอยู่่� 14 05 องค์์ประกอบเมือื งน่่าอยู่่� สร้า้ งสรรค์์ สำำ�หรับั คนลำำ�ปาง 17

ผลการสำำ�รวจความคิิดเห็น็ และ คำำ�อธิิบายแนวทางประเมินิ การให้ค้ วามสำำ�คััญ การพััฒนาเมือื งลำำ�ปาง น่่าอยู่่� สร้า้ งสรรค์์ กัับองค์์ประกอบและตััวชี้ว�้ ัดั ของเมือื งลำำ�ปาง 30 20 การประเมินิ ศัักยภาพ เมือื งลำำ�ปาง น่่าอยู่่� สร้า้ งสรรค์์ การพิิจารณาตััวชี้ว้� ัดั โดยผู้้�มีีส่่วนเกี่�่ยวข้อ้ งกัับ 46 เมือื งลำำ�ปาง 25 การพิิจารณาตััวชี้ว�้ ัดั โดย กลุ่่�มผู้้�เชี่ย่� วชาญด้้านการ พััฒนาเมือื งน่่าอยู่่� สร้า้ งสรรค์์ 29

ความสำำ�คััญและที่่�มาของปัญั หา จังั หวัดั ลำำ�ปางได้้รับั การวางแผนให้เ้ ป็็นเมืืองอุตุ สาหกรรม โดยเป็็น แหล่ง่ ผลิติ พลังั งาน การทำำ�เหมือื งแร่่ ถ่า่ นหินิ และดินิ ขาว โดยมีวี ิสิ ัยั ทัศั น์จ์ ังั หวัดั ลำ�ำ ปาง ปีี พ.ศ. 2557-2560 คืือ “นครแห่่งเซรามิิกและหััตถอุุตสาหกรรม สู่่�เกษตรสร้้างสรรค์์ ท่่องเที่่�ยวเชิิงอนุุรัักษ์์ สืืบสานวััฒนธรรมวิิถีีลํําปาง เชื่่�อมโยงสู่่�ประตููอาเซีียน” แต่่ต่่อมาเมื่่�อเศรษฐกิิจ สัังคมและเทคโนโลยีี เปลี่่�ยนแปลงไป ทำำ�ให้้เกิิดอุุปสรรคและความถดถอยจนผู้้�ประกอบการธุรุ กิิจ ปิิดกิิจการลงไป คงเหลืือไว้เ้ พียี งธุรุ กิิจรายใหญ่่ และเหมืืองถ่่านหินิ ซึ่�ง่ ล้้วนมีี แผนจะต้้องปิดิ ตััวลงอย่า่ งแน่่นอนในอนาคต ภาคส่่วนต่่าง ๆ ในจังั หวัดั ลำ�ำ ปาง เริ่่ม� มองเห็น็ ถึึงผลกระทบที่่�จะเกิิดขึ้้�น จึึงเกิิดการตื่่�นตััววางแผนเพื่่�อรับั มืือกัับ สถานการณ์์ดัังกล่่าว โดยหวังั ว่า่ หากมีีแผนการรับั มืือที่่�ดีี จะทำำ�ให้้ประชาชน ในจัังหวัดั ลำ�ำ ปางสามารถดำำ�รงอยู่่�ได้้ด้้วยเศรษฐกิิจที่่�เคลื่่�อนไหวอย่่างมั่่�นคง โดยสามารถใช้จ้ ุดุ เด่่นของจังั หวัดั ในการขับั เคลื่่�อนเศรษฐกิิจด้้วยการท่่องเที่่�ยว ดัังนั้้�น ในแผนพัฒั นาจังั หวัดั ลำ�ำ ปาง (พ.ศ.2561 - 2564) จึึงกำำ�หนดวิสิ ััยทััศน์์ ของจังั หวัดั ใหม่ว่ ่า่ “ลำำ�ปางเมือื งน่่าอยู่่� นครแห่ง่ ความสุุข” ซึ่�ง่ การจะก้้าวไปสู่่�การเป้้าหมายตามวิสิ ััยทััศน์์ จำ�ำ เป็็นต้้องมีีวิธิ ีีการที่่�ถููกต้้อง รวมถึึงมีีการกำำ�หนดมาตรฐานของเมืืองน่่าอยู่่�ที่่�เหมาะสมกัับเมืืองลำ�ำ ปาง ที่่�สอดรับั กัับวิถิ ีีชีวี ิติ ชาวลำ�ำ ปางและมีมี าตรฐานสากล การทบทวน และศึึกษาประสบการณ์์จากในและต่่างประเทศ ทััศนคติิ และความต้้องการเมืืองน่่าอยู่่�สร้า้ งสรรค์์ของชาวลำ�ำ ปาง ให้้ได้้มาซึ่�ง่ ตััวชี้้�วัดั เมืืองน่่าอยู่่�สร้า้ งสรรค์์ที่่�เหมาะสมสำำ�หรับั เมืืองลำ�ำ ปาง จะเป็็นเครื่่�องมืือบ่่งชี้้� สำำ�หรัับการกำำ�หนดการส่่งเสริิมและสนัับสนุุนการพััฒนาเมืืองลำ�ำ ปาง ในความหมายของเมือื งที่่ม� ีคี ุณุ ภาพ มีบี รรยากาศแห่ง่ ความน่า่ อยู่ต่� ามมาตรฐาน รวมถึึงส่่งเสริมิ สนัับสนุุนให้ท้ ้้องถิ่่�นวางแผนในการพัฒั นาเมืือง โดยคำำ�นึึงถึึง การสร้า้ งสรรค์เ์ มือื งที่่ม� ีคี ุณุ ภาพ รักั ษาทรัพั ยากรและสิ่่ง� แวดล้อ้ ม และมีสี ุขุ ภาวะ ที่่�ดีีทั้้�งนี้้�ในการวางแผนโครงการพััฒนาเมืืองลำ�ำ ปางสามารถกระทำำ�ได้้ โดยพิจิ ารณาจากตัวั ชี้้ว� ัดั ตามมาตรฐาน ของเมือื งน่า่ อยู่ส่� ร้า้ งสรรค์์ ซึ่�ง่ แบ่ง่ ออก เป็็นมิิติิด้้านกายภาพ เศรษฐกิิจ สัังคม สิ่่�งแวดล้้อม นอกจากนี้้�การศึึกษา ดังั กล่า่ วยังั เป็น็ ไปตามเจตนารมณ์ท์ ี่่จ� ะให้ก้ ารพัฒั นาเมือื ง นำำ�ไปสู่ก่� ารเป็น็ ถิ่่น� ฐาน การอยู่่�อาศััยใช้ช้ ีวี ิติ ประจำ�ำ วันั ของประชากรส่่วนใหญ่่ของจังั หวัดั มีีลัักษณะ กายภาพ เศรษฐกิิจ สัังคม วัฒั นธรรม และสิ่่�งแวดล้อ้ มที่่�เกื้้�อหนุุนต่่อคุณุ ภาพ ชีีวิิตของผู้้�อยู่่�อาศััยมีีความเป็็นมิิตรต่่อสิ่่�งแวดล้้อม และรัักษารากเหง้้า แห่ง่ วัฒั นธรรม เปรียี บได้้กัับเข็็มทิิศในการชี้้น� ำำ�การพัฒั นาเมืือง เป็็นแนวทาง ในการพัฒั นาเมืืองอย่่างมีีเป้้าหมายที่่�ชัดั เจน และเป็็นเครื่่�องมืือในการสื่่�อสาร ทำำ�ความเข้้าใจกัับทุุกภาคส่่วนของเมืือง ที่่�จะร่ว่ มพัฒั นาไปในทิิศทางเดีียวกััน 1

การัพัฒนาเมืืองล่าำ ป็างน่าอย่สรั้างสรัรัคื์ จัาำ เป็็นทำี�จัะต้องมืี การัส�ือสารั ป็รัะชิาสัมืพันธ์ให้้กับทำุกภาคืส่วนเข้ามืามืีส่วนรั่วมื ในทำุกกรัะบวนการัเรัม�ิ ืต�ังแต่กรัะบวนการัรัว่ มืกันคืัด้เล่ือกตัวชิว�ี ดั ้ จันถ่่งการัเสนอแนะรัป่ ็แบบการัพฒั นา แล่ะรัว่ มืป็ฏิิบตั ิการัในพ�นื ทำ�ี ให้เ้ กดิ ้ผล่เป็น็ รัป่ ็ธรัรัมืทำชี� ิดั ้เจันสง�ิ สำาคืญั ่ป็รัะการัห้น�ง่ ทำจ�ี ัาำ เป็น็ ตอ้ ง มืีการัส�ือสารัให้้เป็็นทำี�เข้าใจัรัว่ มืกันทำั�งในรัะด้ับของผ่้วางนโยบาย ผป่้ ็ฏิบิ ตั กิ ารัณ์์ รัวมืถ่ง่ ป็รัะชิาชินในเมือื งล่าำ ป็าง แล่ะป็รัะชิาชินทำว�ั ไป็ ให้้รัับรั่้ถ่่งทำิศทำางการัพัฒนาเมืืองล่าำ ป็างน่าอย่สรั้างสรัรัคื์ คืือ ภาพการัพัฒนาเมืืองทำ�ีจัะเกิด้ข�่นในอนาคืต จัะต้องพัฒนา อะไรับ้าง พัฒนาอย่างไรัแล่ะล่าำ ป็างในป็ัจัจัุบันอย่ในรัะด้ับไห้น ข อ ง เ ป็้ า ห้ มื า ย ซ� ่ ง ก า รั ส�ื อ ส า รั ภ า พ ข อ ง เ มืื อ ง จั ะ ส�ื อ ส า รั ผ่ า น Urban Data Platform ซง�่ สามืารัถ่แสด้งภาพกรัาฟ ตารัาง แผนทำ�ี แล่ะรัป่ ็ภาพต่าง ๆ ให้้กับทำุกคืนเข้าใจัรัว่ มืกันโด้ย Urban Data Platform จัะมืีการัรัวบรัวมืข้อมื่ล่ จััด้ทำำาฐานข้อมื่ล่ทำ�ีสามืารัถ่ จัะแสด้งผล่ข้อมื่ล่ในป็ัจัจัุบันในป็รัะเด้็นทำี�เก�ียวข้องกับการัพฒั นา เมืืองล่าำ ป็างน่าอย่สรัา้ งสรัรัคื์ แล่ะยังเป็็นข้อมื่ล่สำาคืัญ่ทำ�ีจัะส่งต่อ ส่การัวางแผนผังการัพฒั นาในเชิงิ พ�นื ทำ�ีต่อไป็ 2

วััตถุปุ ระสงค์์ 1) เพื่่�อคััดเลือื กตััวชี้้ว� ัดั เมือื งน่่าอยู่่แ� ละเมือื งสร้า้ งสรรค์์ที่่�เหมาะสมกัับบริบิ ท 2) เพื่่�อศึึกษาศัักยภาพและบทบาทการเป็น็ เมือื งน่่าอยู่่ส� ร้า้ งสรรค์์ของลำ�ำ ปาง 3) เพื่่�อพัฒั นา Urban Data Platform สำำ�หรับั เมือื งลำ�ำ ปางน่่าอยู่่ส� ร้า้ งสรรค์์ กรอบแนวคิิด คััดเลือื กตััวชี้้ว� ัดั เมือื งหน้้าอยู่่� Database of Land use และเมือื งสร้า้ งสรรค์์ที่่�เหมาะสม access กัับบริบิ ทของเมือื งลำ�ำ ปาง พิจิ ารณาตััวชี้้ว� ัดั ร่ว่ มกััน กัับประชาชน ในภาคส่่วนต่่างๆ บรููณาการตััวชี้้ว� ัดั เมือื งหน้้าอยู่่� Urban data platform และเมือื งสร้า้ งสรรค์์ ประเมินิ ศัักยภาพ และบทบาทการเป็น็ เมือื ง น่่าอยู่่ส� ร้า้ งสรรค์์ของลำ�ำ ปาง แนวทางในการพัฒั นาเมือื งลำ�ำ ปางให้เ้ ป็น็ เมือื งน่่าอยู่่� สร้า้ งสรรค์์ 3

แนวคิิดเมือื งน่่าอยู่่� 1) นิิยามเมือื งน่่าอยู่่แ� ละความเป็น็ มา เมือื งน่่าอยู่่� มาจากองค์์การอนามัยั โลก ดัังนั้้�น รากศััพท์์ดั้้�งเดิิม ของแนวความคิิดเมืืองน่่าอยู่่� องค์์การอนามััยโลกใช้้คำำ�ว่า่ \"Healthy Cities\" ซึ่�ง่ แปลว่า่ เมือื งสุุขภาพ หรือื เมือื งสุุขภาพดีี หรือื เมือื งอนามัยั ดีี แต่่หลัักการของการพัฒั นาเมืืองที่่�ว่า่ นี้้� การจะใช้ค้ วามหมายในภาษาไทย ตรงตามคำำ�ว่า่ \"Healthy Cities\" หรือื เมือื งสุุขภาพดีี หรือื เมือื งอนามัยั จ ะ ไ ม่่ สื่่� อ ค ว า มหม า ย ไ ด้้ ชัั ด เจ น ต ร ง ต า มค ว า มหม า ย ที่่� แ ท้้ จริิง สำำ�หรับั คำำ�ในภาษาไทย คืือคำำ�ว่า่ \"น่่าอยู่่�\" มีีความเหมาะสมและสื่่�อความ ได้้ตรงกัับหลักั การของ \"Healthy Cities\" ได้้ เนื่่�องจากใช้ใ้ นความหมาย ที่่�กว้า้ งขวาง ครอบคลุุมถึึงสุุขภาวะของคน ครอบคลุุมถึึงสิ่่�งแวดล้้อม ทางกายภาพ สิ่่ง� แวดล้อ้ มทางเศรษฐกิิจ และสังั คม รวมไปถึึงจิติ วิญิ ญาณ ที่่� แวดล้้อม ยึึดโยงสิ่่� งต่่ างๆ ในบริิบทของสถานที่่� ที่่� ขยายความ ด้้วยคำำ�ว่่า น่่าอยู่่� นั่่�นเอง เพีียงแต่่เดิิม เราใช้้คำำ�ๆ นี้้� ขยายความ ข อ ง ส ถ า น ที่่� ที่่� ค่่ อ น ข้้ า ง จ ะ กิิ น อ า ณ า บ ริิ เ ว ณ แ ค บ ก ว่่ า เ มืื อ ง เช่น่ \"บ้้านช่อ่ งน่่าอยู่่�ร่ม่ รื่่�น\" หรือื \"จัดั ห้้องหัับได้้น่่าอยู่่�ดีีนะ อากาศเอี่่ย� ม เชีียว\" หรืือ \"ละแวกนี้้�น่่าอยู่่�นะ ผู้้�คนยิ้้�มแย้้มแจ่่มใส ไปมาก็็ง่่าย หากิินก็็สะดวก\" เป็น็ ต้้น แต่่เมื่่�อหยิบิ มาใช้ก้ ัับชุมุ ชนที่่�ใหญ่่ขึ้้�น ระดัับเมือื ง คำำ�ว่า่ \"เมือื งน่า่ อยู่\"่� ก็เ็ ป็น็ ที่่ย� อมรับั อย่า่ งรวดเร็ว็ และใช้ค้ ำำ�นี้้ด� ้ว้ ยความหมาย และมุุมมองต่่างๆ กััน ในทางตรงกัันข้า้ ม แนวคิิดเรื่่�องเมืืองน่่าอยู่่�นั้้�น ได้้นำำ�มาเริ่่ม� ประกาศใช้้ ในลัักษณะ เป็น็ โครงการ โดยเมือื ง 11 เมือื ง ในทวีปี ยุุโรป เมื่่�อปีี 2529 (ค.ศ.1986) ทั้้�งนี้้� โดยการกระตุ้้�น และสนัับสนุุนจากสำำ�นัักงานองค์์การอนามััยโลก ภาคพื้้�นยุุโรป ก่่อนที่่�จะขยายไปยังั ภููมิภิ าคอื่่�นๆ ทั่่�วโลก เกืือบ 2,000 เมือื ง ขณะนี้้� แต่แ่ ท้ท้ ี่่จ� ริงิ แล้ว้ คำำ�ว่า่ Healthy Cities นั้้น� มีผี ู้้�นำำ�มาใช้้ หรือื พัฒั นา แนวคิิดมาก่่อนหน้้านั้้�นแล้้ว อย่่างน้้อยก็็คืือ เมืืองโตรอนโต (Toronto) ประเทศแคนาดา ซึ่�่งได้้เริ่่�มตั้้�งหน่่วยส่่งเสริิมสุุขภาพขึ้้�น โดยองค์์กร ปกครองท้้องถิ่่�น (เทศบาล) ของตน ตั้้�งแต่่ปีี ค.ศ.1979 และประกาศตััว เมื่่�อปีี ค.ศ.1984 (พ.ศ.2527) ไว้ว้ ่า่ โตรอนโตจะเป็น็ \"Healthy Cities\" ในปีี ค.ศ.2000 (พ.ศ.2543) 4

องค์์ประกอบของเมือื งน่่าอยู่่� จากความหมายที่่�ได้้กล่่าวมาความเป็็นเมืืองน่่าอยู่่�มีีแตกต่่างกัันไป ตามสภาพพื้้� นฐานและความต้้องการของคนในชุุมชนนั้้�น ๆ ทั้้�งนี้้�ก็็ด้้วย ความร่ว่ มมืือร่ว่ มใจของประชาชนและเจ้้าหน้้าที่่�ของเมืืองทุุกระดัับโดยเฉพาะ ผู้้�บริหิ ารระดัับสููงสุดุ อย่า่ งไรก็็ดีีหากกล่า่ วถึึงเมือื งน่า่ อยู่่�พิจิ ารณาจากความหมาย แ ล้้ ว จ ะ เ ป็็ น อ ง ค์์ ปร ะ ก อ บ ข อ ง ก า ร ทำำ� เ มืื อ ง ใ ห้้ น่่ า อ ยู่่� ใ น ทุุ ก มิิ ติิ โดยองค์์การอนามััยโลก (WHO) ได้้กำำ�หนดองค์์ประกอบของเมืืองน่่าอยู่่�ไว้้ 11 ประการสำำ�คััญ ดัังนี้้� องค์์ประกอบของเมือื งน่่าอยู่่� มีสี ิ่่�งแวดล้อ้ มทางกายภาพที่่�ดีีที่่�อยู่่� 11 ประการสำำ�คััญ อาศััยสะอาดปลอดภััย ระบบนิิเวศมีเี สถีียรภาพ มีชี ุมุ ชนเข้ม้ แข็ง็ ประชาชนมีสี ่่วนร่ว่ ม ประชาชนได้้รับั ปัจั จัยั ความจำ�ำ เป็น็ พื้้�นฐาน ประชาชนมีสี ิิทธิแิ ละโอกาสรับั รู้้�ข่า่ วสาร มีรี ะบบเศรษฐกิิจที่่�หลากหลาย กลุ่่�มชนในแต่่ละชุมุ ชนมีกี ารเชื่่�อมโยง มรดกทางวัฒั นธรรมที่่�มีเี อกลักั ษณ์์ ใช้ท้ รัพั ยากรธรรมชาติิที่่�มีอี ยู่่ใ� ห้้ เกิิดประโยชน์์สููงสุุด มีบี ริกิ ารสาธารณสุุขที่่�เหมาะสมทั่่�วถึึง ประชาชนมีสี ุุขภาพดีี 5

แนวคิิดเมือื งสร้า้ งสรรค์์ (Creative City) นิิยามเมือื งสร้า้ งสรรค์์ องค์์ประกอบของเมืืองสร้า้ งสรรค์์ “เมืือง” ที่่�มีีความพร้อ้ มสำำ�หรับั UNESCO กล่่าวถึึง เมืืองสร้า้ งสรรค์์ เศรษฐกิิ จสร้้างสรรค์์ หรืือ “เมืือง (Creative City) ว่า่ เป็็นการร่ว่ มมืือ สร้้างสรรค์์” ตามนิิยามที่่�การประชุุม ระหว่่างชุุมชนท้้ องถิ่่� นและภาครััฐ สหประชาชาติิว่า่ ด้้วยการค้้าและพััฒนา ในการสร้า้ งสรรค์เ์ มือื งผ่า่ นการพัฒั นา (UNCTAD - Conference on Trade สภาพแวดล้้อม โครงสร้า้ งทางสัังคม and Development) ให้ไ้ ว้ใ้ น United ระบบโครงสร้้างทางเศรษฐกิิจและ Nations (2008) หมายถึึง เมืืองที่่�มีี ก า รนำำ�สิิ น ท รััพ ย์์ ท า ง วััฒ น ธ รรม กิิจกรรมทางวััฒนธรรมที่่�หลากหลาย ปร ะ วััติิ ศ า ส ต ร์์ ข น บ ธ รรม เ นีี ย ม เป็น็ ส่่วนสำำ�คััญของเศรษฐกิิจและสัังคม ตลอดจนจารีตี ประเพณีีของท้้องถิ่่�น ของเมือื งนั้้�น ๆ และต้้องประกอบไปด้้วย มาผสมผสานกัับเทคโนโลยีีสมััยใหม่่ ร า ก ฐ า น ที่่� มั่่� น ค ง ท า ง สัั ง คม แ ล ะ เพื่่�อนำำ�ไปสู่ก�่ ารเป็น็ เมือื งที่่ม� ีบี รรยากาศ วัฒั นธรรม มีกี ารรวมกลุ่่�มกัันอย่า่ งหนา ที่่� เ อื้้� อ ต่่ อ ก า ร ส ร้้ า ง ธุุ รกิิ จหรืื อ แน่่นของคนทำำ�งานสร้้างสรรค์์และมีี อุุตสาหกรรมเชิงิ สร้า้ งสรรค์์ (Crea- สภาพแวดล้้อมที่่�ดึึงดููดการลงทุุนเพราะ tive Industry) โดยองค์์ประกอบ ค ว า มยั่่� ง ยืื น ข อ ง ส ถ า น ที่่� ใ น เ ชิิ ง สำำ�คััญของเมืืองสร้้างสรรค์์ ได้้แก่่ วัฒั นธรรม 1) การสร้า้ งเอกลักั ษณ์์ทางวัฒั นธรรมให้แ้ ก่่เมือื ง (Cultural Identity) 2) การสร้า้ งสภาพแวดล้อ้ มทางสัังคมให้ม้ ีคี วามเปิดิ กว้า้ ง (Diversity & Open Society) เพื่่�อให้เ้ กิิดการแลกเปลี่่ย� นทางวัฒั นธรรมก่่อให้เ้ กิิดความคิิด สร้า้ งสรรค์์ใหม่่ 3) การรวบรวมนัักคิิดและผู้้�ประกอบการสร้า้ งสรรค์์ (Talent/Creative Entrepreneur) 4) การสร้า้ งพื้้�นที่่�และสิ่่�งอำ�ำ นวยความสะดวก (Space & Facility) 5) การบริหิ ารจัดั การเมือื ง (Management) องค์์กรของภาครัฐั และเอกชน จะต้้องมีวี ิสิ ััยทััศน์ใ์ นการพัฒั นาเมือื งโดยเป็น็ องค์์กรที่่�มีคี วามยืดื หยุ่่�น และทำำ�งาน ประสานกัันเพื่่�อนำำ�ไปสู่�่เป้า้ หมายได้้อย่า่ งสร้า้ งสรรค์์ 6

วิิธีีการดำำ�เนิินการวิิจัยั การวิิจััยในครั้้�งนี้้�เป็็นการวิิจััยเพื่่� อศึึกษาศัักยภาพของเมืืองลำ�ำ ปาง ต่่อการเป็็นเมืืองน่่าอยู่่� สร้า้ งสรรค์์ โดยการสร้า้ งตััวชี้้ว� ัดั จากกระบวนการทบทวน เอกสาร งานวิจิ ัยั ที่่�เกี่่�ยวข้อ้ งดัังได้้กล่า่ วมาแล้ว้ ในบทที่่� 2 ร่ว่ มกัับการคััดเลือื กตััวชี้้ว� ัดั ซึ่�ง่ เป็็นการพิจิ ารณาความเหมาะสมจากกลุ่่�มผู้้�เชี่่ย� วชาญ และผู้้�ที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับเมืือง ลำ�ำ ปางซึ่�ง่ เป็น็ ตัวั แทนจากภาครัฐั ภาคเอกชน และภาคประชาชน ซึ่�ง่ ตัวั ชี้้ว� ัดั ที่่ไ� ด้น้ ั้้น� เป็น็ เครื่่�องมืือสำำ�คััญในการประเมิินศัักยภาพของเมืืองลำ�ำ ปางน่่าอยู่่� สร้้างสรรค์์ ที่่� เ หม า ะ ส มกัั บ บ ริิบ ท ข อ ง พื้้� น ที่่� ค ว บ คู่�่ กัั บ ก า รสำำ�ร ว จค ว า ม เข้้ า ใจ ทัั ศ น คติิ และความพึึงพอใจของประชาชนชาวลำ�ำ ปาง โดยข้้อมููลที่่�ใช้้ในการประเมิิน จะถููกสื่่�อสารนำำ�เสนอให้้เข้้าใจความหมายได้้ง่า่ ยต่่อบุุคคลทั่่�วไปผ่่าน Urban Data Platform ดัังนั้้�นการวิิจััยนี้้�จึึงเป็็นการผสมผสานวิิธีีที่่�ใช้้การวิิจััยเชิิงปริิมาณ (Quantitative Research) และการวิจิ ัยั เชิงิ คุุณภาพ (Qualitative Research) ซึ่�ง่ มีรี ายละเอียี ดของกลุ่่�มตััวอย่า่ ง เครื่่�องมือื ที่่�ใช้ใ้ นการวิจิ ัยั และวิธิ ีกี ารเก็็บรวบรวม ข้้อมููลที่่�ใช้้ในการวิิจััยครั้้�งนี้้� สามารถอธิิบายรายละเอีียดได้้ตามระเบีียบวิิธีีวิิจััย ของการดำำ�เนิินการวิจิ ัยั ดัังนี้้� ประชากร และกลุ่่�มตััวอย่า่ ง การวิจิ ััยเชิิงปริมิ าณจะใช้้วิธิ ีีการสุ่่�มตััวอย่่างแบบชั้้�นภููมิิ และการสุ่่�มแบบ บังั เอิญิ พบในพื้้�นที่่�เมือื งลำ�ำ ปาง โดยกลุ่่�มตััวอย่า่ งการวิจิ ัยั เชิงิ ปริมิ าณ คืือ ประชาชน ในพื้้�นที่่�จังั หวัดั ลำ�ำ ปาง ส่่วนการวิจิ ัยั เชิงิ คุุณภาพใช้ว้ ิธิ ีกี ารสุ่่�มตััวอย่่างด้้วยวิธิ ีกี ารสุ่่�ม แบบเจาะจง โดยเลืือกเจาะจงทุุกภาคีี ที่่� เกี่่� ยวข้้องในด้้ านการพััฒนาเมืือง ด้้านการพัฒั นาเชิงิ สร้า้ งสรรค์์ ทั้้�งภาครัฐั และเอกชน โดยเป็น็ กลุ่่�มผู้้�มีสี ่่วนได้้ส่่วนเสีีย หลักั ที่่ม� ีบี ทบาทหลักั ในการร่ว่ มดำำ�เนินิ การวิจิ ัยั รวมถึึงการขับั เคลื่่�อนการพัฒั นาลำ�ำ ปาง น่่าอยู่่�สร้า้ งสรรค์์ต่่อจากคณะผู้้�วิจิ ัยั และมีอี ิทิ ธิพิ ลต่่อความสำำ�เร็จ็ ของการขัับเคลื่่�อน ลำ�ำ ปางน่่าอยู่่� สร้า้ งสรรค์์ ได้้แก่่ 1. ผู้้�ว่า่ ราชการจังั หวัดั ลำ�ำ ปาง 12. สภาอุตุ สาหกรรมท่่องเที่่�ยว 2. โยธาธิกิ ารและผัังเมือื งจังั หวัดั ลำ�ำ ปาง จังั หวัดั ลำ�ำ ปาง 3. นายอำ�ำ เภอเมือื งลำ�ำ ปาง 13. สมาคมหอการค้้า จังั หวัดั ลำ�ำ ปาง 4. สำำ�นัักงานที่่�ดิินจังั หวัดั ลำ�ำ ปาง 14. สมาคมเครื่่�องปั้�้นดิินเผา 5. สำำ�นัักงานเกษตรจังั หวัดั ลำ�ำ ปาง จังั หวัดั ลำ�ำ ปาง 6. สำำ�นัักงานขนส่่งจังั หวัดั ลำ�ำ ปาง 15. สมาคมการท่่องเที่่�ยวโดยชุมุ ชน 7. ท่่องเที่่�ยวและกีีฬาจังั หวัดั ลำ�ำ ปาง 16. สมาคมที่่�เกี่่�ยวข้อ้ งกัับการท่่องเที่่�ยวใน 8. การท่่องเที่่�ยวแห่ง่ ประเทศไทย พื้้�นที่่� ชุมุ ชน และภาคประชาสัังคมในเขต จังั หวัดั ลำ�ำ ปาง เทศบาลนครลำ�ำ ปาง 9. องค์์การบริหิ ารส่่วนจังั หวัดั ลำ�ำ ปาง 17. องค์์กรปกครองส่่วนท่่องถิ่่�นในพื้้�นที่่� 10. วัฒั นธรรมจังั หวัดั ลำ�ำ ปาง 18. ภาคประชาสัังคม 11. สำำ�นัักงานบริหิ ารพื้้�นที่่�อนุุรักั ษ์ท์ ี่่� 13 19. ผู้้�แทนจากมหาวิทิ ยาลัยั ในพื้้�นที่่� สาขาลำ�ำ ปาง 20. ผู้้�นำำ�ชุมุ ชนในพื้้�นที่่� 7

เคร�อื งมอื ที่่�ใชี้ใ้ นการวิจัยั เคืรั�อื งมืือทำี�ผ้่วจิ ัยั ใชิเ้ พ�อื ตอบวตั ถุ่ป็รัะสงคื์ของงานวจิ ัยั โด้ยการั วจิ ััยเชิิงป็รัมิ ืาณ์ จัะใชิ้แบบสอบถ่ามื(questionnaire) เป็็นเคืรั�อื งมืือ ในการัวจิ ััย ซ�่งล่ักษณ์ะคืำาถ่ามืมืีทำั�งคืำาถ่ามืแบบป็ล่ายป็ิด้แล่ะป็ล่ายเป็ิด้ เพ�ือใชิ้วดั ้คืวามืรั่ส้ ่ก คืวามืคืิด้เห้็น เจัตคืติ คืวามืสนใจั ฯล่ฯทำี�เก�ียวข้อง กับการัพัฒนาเมืืองล่าำ ป็างให้้เป็็นเมืืองน่าอย่ สรัา้ งสรัรัคื์ ซ�ง่ กล่่าวได้้วา่ เป็น็ พฤติกรัรัมืด้้านจัติ พสิ ัยนน�ั เอง นอกจัากนย�ี งั เห้มืาะสำาห้รับั ศก่ ษาขอ้ มื่ล่ ส่วนตัวของ บุคืคืล่ด้้วย แบบสอบถ่ามืมืีล่ักษณ์ะเป็็นชิุด้ของคืำาถ่ามื ทำ�ีสรั้างข�่น เพ�ือให้้ศ่กษาห้าข้อมื่ล่ตามืจัุด้ป็รัะสงคื์ห้ล่ักในการัสรั้าง แบบสอบถ่ามื ในการัสรัา้ งแบบสอบถ่ามืนั�นข้อคืำาถ่ามืของแบบสอบถ่ามื จัะถ่่กสรั้างข�่นจัากกรัอบแนวคืิด้ทำฤษฎีของตัวแป็รัทำี�ต้องการัศ่กษา ห้รัอื ต้องการัวดั ้ การัวจิ ัยั เชิงิ คืณุ ์ภาพจัะใชิเ้ คืรั�อื งมือื ในการัวจิ ัยั ทำี�สำาคืัญ่ คืือ การัสนทำนา กล่มุ่ ื (focus group discussion) แล่ะ สัมืภาษณ์์กล่มุ่ ื (group inter- view) ผ้่ดำาเนินการ ผ้่สำัมภาษณ์ การสำนที่นากล่มุ การสำัมภาษณ์กล่มุ 8

การเก็บัรวบัรวมขอ้ ม่ล การัเก็บรัวบรัวมืขอ้ มื่ล่เพ�อื ให้ไ้ ด้้มืาซ�ง่ คืำาตอบของงานวจิ ัยั จัะทำำาการัเก็บรัวบรัวมื ขอ้ มื่ล่จัากแห้ล่ง่ ขอ้ มื่ล่ 2 ปัระเภที่ คืือ 1.ขอ้ มล่ ปัฐมภม่ ิ เป็น็ การัเกบ็ รัวบรัวมืขอ้ มืล่ ่ทำไ�ี ด้จ้ ัากการัเกบ็ แบบสอบถ่ามื ตล่อด้จันการัจััด้ป็รัะชิุมืกลุ่่มืย่อยทำุกภาคืส่วนทำี�เก�ียวข้อง ห้ล่ังจัากนั�นผ้่วจิ ััย จัะนำาขอ้ มื่ล่ทำ�ีได้้น�ันมืาตรัวจัสอบคืวามืถ่ก่ ต้อง คืวามืคืรับถ่้วนสมืบ่รัณ์์ของขอ้ มื่ล่ ซ�ง่ การัเก็บรัวบรัวมืข้อมื่ล่ป็ฐมืภม่ ืิ จัะเป็็นการัเก็บขอ้ มื่ล่จัากแต่ล่ะเคืรั�อื งมือื ด้ังน�ี แบบสำอบถุาม จัาำ นวน 384 ชิดุ ้ การสำนที่นากลมุ่ กล่มุ่ ืทำีม� ือี ทิ ำธพิ ล่ตอ่ คืวามืสำาเรัจ็ ั ของการัขับเคืล่�ือนล่าำ ป็างน่าอย่ สรั้างสรัรัคื์ ทำ�ัง 20 กล่มุ่ ื สำัมภาษณ์กลุ่ม ซ�่งกลุ่่มืผ่้ให้้สัมืภาษณ์์เป็็น ผ่้เชิี�ยวชิาญ่ทำางด้้านผังเมืือง สาธารัณ์สุข การัคื้าการัล่งทำุน ผ่้ป็รัะกอบการัการัทำ่องเทำ�ียว คื ว า มื ป็ ล่ อ ด้ ภั ย ก า รั ศ่ ก ษ า วัฒ น ธ รั รั มื แล่ะอป็ทำ. รัวมื 15 ทำ่าน 2.ข้อม่ลทีุ่ติยู่ภ่มิ ได้้จัากการัศ่กษาคื้นคืว้าข้อมื่ล่จัากเอกสารัต่าง ๆ เชิน่ ห้นงั สอื ตำารัา วทิ ำยานพิ นธ์ ทำฤษฎี แนวคืดิ ้ งานวจิ ัยั รัวมืทำั�งรัายงานการัศก่ ษา อิสรัะ แล่ะเอกสารัวชิ ิาการัทำี�เก�ียวข้อง เพ�ือให้้เน�ือห้างานวจิ ััยมืีคืวามืสมืบ่รัณ์์ 9

การวิิเคราะห์์ และตรวจสอบข้อ้ มููล การวิเิ คราะห์ข์ ้อ้ มููล การวิจิ ัยั เชิงิ ปริมิ าณผู้้�วิจิ ัยั จะใช้ก้ ารวิเิ คราะห์ต์ ามหลักั สถิิติิ สถิิติิที่่�ใช้้ในการวิิเคราะห์์ข้้อมููลจะใช้้โปรแกรมสำำ�เร็็จรููปวิิเคราะห์์สถิิติิ ทางสัังคมศาสตร์์ โดยใช้้สถิิติิเชิิงพรรณนา ได้้แก่่ ค่่าความถี่่� และค่่าร้้อยละ ซึ่�่ง นำำ� เส น อ ใ น รููป แ บ บ ต า ร า ง แล ะ นำำ�ตัั ว เล ข ม า ตีี ค ว า ม อ ย่่ า ง มีี เ หตุุ ผ ล ส่ว่ นการวิเิ คราะห์ข์ ้อ้ มููลเชิงิ คุณุ ภาพจะเป็น็ การตรวจสอบข้อ้ มููลที่่ไ� ด้จ้ ากการประชุมุ กลุ่่�มย่อ่ ย ว่า่ มีคี วามครบถ้้วนตามที่่�ต้้องการหรือื ไม่่ แล้ว้ นำำ�ข้อ้ มููลที่่�ได้้มาวิเิ คราะห์์ แบบอุุปนััย (Analytic Induction) ซึ่�่งเป็็นการตีีความและสร้้างข้้อสรุุป ในการวิจิ ัยั จากข้อ้ มููลที่่�ได้้ ขั้้น� ตอนการดำำ�เนิินงาน 1) การคััดเลืือกตััวชี้ว�้ ััดเมืืองน่่าอยู่่�และเมืืองสร้้างสรรค์์ที่�่เหมาะสมกัับบริิบท ของเมือื งลำำ�ปาง (1) รวบรวม วิเิ คราะห์์ นิิยาม ความหมายและคััดเลือื กตััวชี้้ว� ัดั ของเมือื ง น่่าอยู่่�และเมืืองสร้้างสรรค์์ จากที่่�มีีการศึึกษาไว้้แล้้ว โดยสถาบัันต่่าง ๆ ทั้้�งในประเทศและต่่างประเทศ รวมถึึงทััศนคติิของประชาชนลำ�ำ ปางที่่�มีีต่่อเมืือง น่่าอยู่่ส� ร้า้ งสรรค์์ (2) นำำ�ผลการคััดเลือื กตััวชี้้ว� ัดั มาสู่่�การพิจิ ารณาร่ว่ มกััน กัับประชาชน ในภาคส่่วนต่่าง ๆ ด้้วยวิธิ ีที างด้้านสัังคมที่่�เหมาะสม เช่น่ การประชุมุ เชิงิ ปฏิิบััติิ การ สนทนากลุ่่�ม และเทคนิิคปฏิิบัตั ิิการแบบมีสี ่่วนร่ว่ ม (PAR- Participatory Action Research) เป็น็ ต้้น (3) บููรณาการตััวชี้้ว� ัดั เมือื งน่า่ อยู่่� และเมือื งสร้า้ งสรรค์์จากการพิจิ ารณา ร่ว่ มกัันในเวทีีภาคประชาชน และประสบการณ์ข์ องต่่างประเทศ กัับการดำำ�เนินิ การ ของหน่่วยงานต่่าง ๆ ในประเทศไทย ที่่�ดำำ�เนิินการศึึกษา สนัับสนุุนหรือื ส่่งเสริมิ ให้เ้ มือื งเป็น็ เมือื งน่่าอยู่่ส� ร้า้ งสรรค์์ 2) การประเมินิ ศักั ยภาพและบทบาทการเป็น็ เมือื งน่า่ อยู่่ส� ร้า้ งสรรค์ข์ องลำำ�ปาง (1) ทำำ�การประเมิินศัักยภาพและบทบาทการเป็็นเมืืองน่่าอยู่่�สร้า้ งสรรค์์ ของลำ�ำ ปางโดยใช้ต้ ััวชี้้ว� ัดั ที่่� ผ่่านการวิเิ คราะห์แ์ ละบููรณาการแล้ว้ ว่า่ เป็น็ ตััวชี้้ว� ัดั ที่่�เหมาะสำำ�หรับั เมือื งลำ�ำ ปาง (2) นำำ�เสนอแนวทางในการพััฒนาเมืืองลำ�ำ ปางให้้เป็็นเมืืองน่่าอยู่่� สร้า้ งสรรค์์ ซึ่�ง่ ได้้รับั จากผลการประเมินิ จากตััวชี้้ว� ัดั ศักั ยภาพและบทบาทการเป็น็ เมือื งน่่าอยู่่ส� ร้า้ งสรรค์์ของลำ�ำ ปาง 10

3) Urban data platform (1) การรวบรวมความต้้องการ งานวิจิ ัยั นี้้� ศึึกษาเมือื งลำ�ำ ปาง เป็น็ กรณีศี ึึกษา การพัฒั นา Urban data Platform ในรููปแบบระบบ Business Intelligence, BI สำำ�หรับั การพัฒั นาเมืืองลำ�ำ ปาง น่่ า อ ยู่่� ส ร้้ า ง ส รรค์์ โ ด ย แ บ่่ ง วิิ ธีี ก า รร ว บ ร ว ม เ ป็็ น 3 แ บ บ ดัั ง นี้้� -การสััมภาษณ์์กึ่�่งโครงสร้้าง (Semi-Structure Interview) กับั Decision-Maker ผู้้�บริหิ าร ผู้้�มีสี ่ว่ นได้ส้ ่ว่ นเสียี ของโครงการการพัฒั นาเมือื ง ลำ�ำ ปางน่่าอยู่่ส� ร้า้ งสรรค์์ของจังั หวัดั ลำ�ำ ปาง -การรวบรวมข้อ้ มููลจากงานวิจิ ัยั ด้้านเทคโนโลยีี (Document, Repos- itory) สำำ�หรับั การพัฒั นาเมืืองลำ�ำ ปางน่่าอยู่่�สร้า้ งสรรค์์ และประเภทข้้อมููลที่่�ใช้้ ด้้านการพััฒนาเมืืองลำ�ำ ปางน่่าอยู่่�สร้้างสรรค์์ และศึึกษารายงานแผนของ จัังหวััดลำ�ำ ปาง และศึึกษาการคำำ�นวณค่่าชี้้�วััดของ รายงานแผนประจำ�ำ ของ จังั หวัดั ลำ�ำ ปาง เป็น็ ต้้น -การเข้้าร่ว่ มประชุุมเชิิงปฏิิบััติิการ ของผู้้�บริหิ าร ผู้้�มีีส่่วนได้้ส่่วนเสีีย ผู้้�เกี่่�ยวข้้อง ผู้้�ใช้ร้ ะบบ ซึ่�ง่ เป็็นการประชุมุ เพื่่�อแลกเปลี่่�ยนข้้อมููล ภารกิิจ ค่่าชี้้ว� ัดั และการเก็็บข้้อมููลภายในองค์์กรด้้านการพัฒั นาเมืืองลำ�ำ ปางน่่าอยู่่�สร้า้ งสรรค์์ โดยมีีผู้้�เข้้าร่ว่ มประชุมุ เป็็นผู้้�เชี่่ย� วชาญและเจ้า้ หน้้าที่่� ด้้านการพัฒั นาเมืืองลำ�ำ ปาง น่่าอยู่่ส� ร้า้ งสรรค์์ของจังั หวัดั ลำ�ำ ปาง 11

(2) การัออกแบบสถ่าป็ตั ยกรัรัมืด้้านสารัสนเทำศ วเิ คืรัาะห้ป์ ็จั ัจัยั สำาห้รับั การัวเิ คืรัาะห้ส์ ถ่าป็ตั ยกรัรัมืด้้านการัพฒั นาเมือื งล่าำ ป็าง นา่ อย่สรัา้ งสรัรัคื์ของจังั ห้วดั ้ล่าำ ป็าง แล่ะภารักิจัทำ�เี กี�ยวขอ้ ง ซ�ง่ บางป็จั ัจัยั สามืารัถ่ กำาห้นด้เป็น็ มืติ ิขอ้ มื่ล่แล่ะตัวชิว�ี ดั ้ทำ�ีสามืารัถ่คืำานวณ์คื่าได้้ (3) การัออกแบบโคืรังสรัา้ งคืล่งั ขอ้ มื่ล่ งานวจิ ัยั ป็รัะยุกต์ใชิก้ รัอบแนวคืิด้ธรุ ักิจัอจั ัฉรัยิ ะ ด้้านการัพฒั นาเมือื งสรัา้ งสรัรัคื์ เป็็นแนวทำางในการักำาห้นด้ มืีขอบเขต การัออกแบบโคืรังสรั้างคืล่ังข้อมื่ล่ โด้ยเล่ือกข้อมื่ล่ ด้้านการัพฒั นาเมืืองสรัา้ งสรัรัคื์ ป็ล่อด้ภัย เพ�อื ล่ด้คืวามืเส�ียง แล่ะผล่กรัะทำบในขน�ั ตอน การัป็อ้ งกันแล่ะล่ด้ผล่กรัะทำบ เพ�อื ออกแบบโคืรังสรัา้ ง คืล่งั ขอ้ มื่ล่สำาห้รับั พฒั นาเป็น็ รัะบบคืล่งั ขอ้ มื่ล่ (4) การัออกแบบการัแสด้งผล่ ออกแบบรัายงานอจั ัฉรัยิ ะ (Dashboard) แล่ะรัป่ ็แบบรัายงานตามืคืวามืต้องการั ของผ้่ใชิด้ ้้วยวธิ กี ารัสัมืภาษณ์์เจัา้ ห้น้าทำ�ีแล่ะ ผ่้บรัหิ ้ารัด้้านการัจัดั ้การั การัพฒั นา เมืืองสรัา้ งสรัรัคื์ ซ�ง่ เป็็นส่วนห้น�่งจัากการัออกแบบสถ่าป็ัตยกรัรัมืสารัสนเทำศ Creative-city assessment โด้ยงานวจิ ัยั ได้้จัดั ้ทำำารัายงานอจั ัฉรัยิ ะ (Dash- board) กำาห้นด้ขนาด้ สี รัป่ ็ 12

(5) การัพฒั นาแล่ะการัทำด้สอบรัะบบ งานวจิ ัยั ได้ส้ าธติ การัใชิง้ านรัะบบธรุ ักจิ ัอจั ัฉรัยิ ะ Business Intelligence ให้้กับผ่้บรัิห้ารัเห้็นถ่่งกรัะบวนการัแล่ะผล่ล่ัพธ์ของรัะบบ ซ�่งเป็็นข�ันตอน การัทำด้สอบเพ�อื ป็รัะเมืินวา่ รัะบบสามืารัถ่ไป็ใชิแ้ ล่ะสามืารัถ่สนับสนุนการัตัด้สินใจั ใ น ก า รั ว า ง แ ผ น ไ ด้้ อ ย่ า ง มืี ป็ รั ะ สิ ทำ ธิ ภ า พ ซ�่ ง อ ง คื์ ป็ รั ะ ก อ บ พ�นื ฐานของ Business Intelligence มืีด้ังนี� (Efraim Turban, Ramesh Sharda and Dursun Dele: 2014) -รัะบบจััด้การัฐานข้อมื่ล่ (Database Management Layer) -รัะบบของการัวิเคืรัาะห้์ข้อมื่ล่ (Business Analytics Layer): Predictive Analytics - รั ะ บ บ ก า รั จัั ด้ ก า รั ป็ รั ะ สิ ทำ ธิ ภ า พ ก า รั ด้ำา เ นิ น ง า น ทำ า ง ธุ รั กิ จั (BPM: Business Performance Management Layer) จัะเก�ียวข้อง กับกิจักรัรัมืต่าง ๆ ทำ�ีชิว่ ยให้้กรัะบวนการัทำางธรุ ักิจัด้ำาเนินไป็ตามืวตั ถุ่ป็รัะสงคื์ ข อ ง อ ง คื์ ก รั โ ด้ ย จั ะ รั่ ว มื รั ว มื แ น ว คืิ ด้ ก า รั บ รัิ ห้ า รั จัั ด้ ก า รั อ ง คื์ ก รั เขา้ ไวด้ ้้วยกัน -รัะบบการัเชิ�อื มืต่อกับผ่้ใชิง้ าน (User Interface Layer) การัเชิ�อื มืต่อ กับผ้่ใชิง้ านอาจัจัะอย่ในรัป่ ็แบบของเวบ็ (Web Browser) ห้รัอื แอป็พล่ิเคืชินั ทบำี�ีทนำำามืหือ้นถ่้าือทำ�ีร(ัวMบoรัbวมiืlขeอ้ Aมืp่ล่pผliลc่กatาiรoัวnเิ คsืร)ัาซะห�ง่ ้ข์ ผอ้ ่้ใชมิืง้่ล่านตสัวชาิมวี� ืดัา้รัตถ่่าเขง้าๆถ่่งทำี�จDัาำ aเปs็น็hตb่อoกarาdรั ป็รัะเมืินป็รัะสิทำธภิ าพการัด้ำาเนินงานขององคื์กรัมืาไวใ้ นทำี�เด้ียวกัน ทำ�ังในรัป่ ็แบบ ของกรัาฟ ตัวเล่ข ห้รัอื บทำสรัปุ ็สำาห้รับั ผ่้บรัหิ ้ารั 13

เมอื งน่าอย่ และเมอื งสรา้ งสรรค์ ในที่ัศันคติคนลำาปัาง กจิ ักรรมการระดมความคดิ เหน็ ผม้่ ส่ ำ่วนได้สำ่วนเสำ่ยู่ถุงึ มุมมองความคดิ ใน การร่างภาพิฝันของเมืองที่่� “น่าอยู่่” และ “สำร้างสำรรค์” จััด้ข�่นรัะห้วา่ งวนั ทำี� 22 มืิถุ่นายน 2563 ณ์ ห้อ้ งป็รัะชิมุ ืล่้อมืรักั ณ์ บ้านแมื่ รัสี อรัต์ จังั ห้วดั ้ล่าำ ป็าง ซ�ง่ เป็็นการัจัดั ้งานรัว่ มืกันกับโคืรังการัย่อยทำุกโคืรังการั ภายใต้แผนงานกล่ไก การัพฒั นาล่าำ ป็างเมืืองน่าอย่ สรัา้ งสรัรัคื์ เพ�อื แนะนำาโคืรังการั รับั ฟังคืวามืคืิด้ เห้็นแล่ะสรั้างเคืรัือข่ายในการัทำำางานรั่วมืกับทำุกภาคืส่วนในจัังห้วัด้ล่าำ ป็าง ทำ�ังน�ีมืผี ่้เขา้ รัว่ มืทำ�ังภาคืรัฐั เอกชิน ผ่้นำาชิมุ ืชิน ซ�ง่ โคืรังการัยอ่ ยทำี� 1 ศักยภาพแล่ะ บทำบาทำการัเป็น็ เมือื งน่าอย่สรัา้ งสรัรัคื์ของล่าำ ป็าง ได้้จัดั ้กิจักรัรัมืเพ�อื รัะด้มืคืวามื คืิด้เห้น็ แล่ะทำัศนคืติของทำกุ ภาคืส่วนทำ�ีเขา้ รัว่ มื ในป็รัะเด้็นของทำัศนคืติการัพฒั นา เมือื งล่าำ ป็างให้เ้ ป็น็ เมือื งน่าอย่ แล่ะเมือื งสรัา้ งสรัรัคื์ จัากการัแล่กเป็ล่�ียนแล่ะรัะด้มืคืวามืคืิด้ อย่างไรัก็ด้ีเมื�ือกล่่าวถ่่งแนวคืิด้เมืือง เห้็นเกี�ยวกับการัพัฒนาเมืืองล่าำ ป็าง สรั้างสรัรัคื์ ถ่ือเป็็นเรั�ืองทำ�ีแป็ล่กให้มื่ ให้น้ ่าอย่ แล่ะสรัา้ งสรัรัคื์ ผ้่เขา้ รัว่ มืงาน สำาห้รับั ชิาวล่าำ ป็าง ซ�ง่ ส่วนให้ญ่่จัะเข้าใจั มืีคืวามืเข้าใจัแนวคืิด้การัพัฒนาเมืือง เมืืองสรั้างสรัรัคื์ในมืิติด้้านการัทำ่อง น่าอย่ ในรัะด้ับด้ี เน�ืองจัากภาคืรัฐั ได้้มืี เ ทำ�ี ย ว เ ป็็ น ห้ ล่ั ก ซ�่ ง ใ น แ ง่ มืุ มื ข อ ง การัพัฒนาจัังห้วดั ้ล่าำ ป็างในการัสรัา้ ง การัพัฒนาเมืืองเพ�ือให้้เกิด้พ�ืนทำี�ใน เมืืองล่าำ ป็างให้้เป็็นเมืืองน่าอย่ โด้ยมืี การัสรัา้ งสรัรัคืย์ งั ตอ้ งมืกี ารัด้ำาเนนิ งาน ก า รั จััด้ ทำำา เป็็ น แ ผ น พัฒ น า จััง ห้ วัด้ ต่ อไป็ อย่างไรัก็ ด้ี การัแล่กเป็ล่ี�ยน ซ�ง่ ป็รัากฎตามืวสิ ัยทำัศน์ “ล่าำ ป็างเมืือง แล่ะรัะด้มืคืวามืคืิด้เห้็นในเวทำีก่อให้้เกิด้ น่าอย่ นคืรัแห้่งคืวามืสุข” นอกจัากน�ี การัเรัยี นรัร่้ ัะห้วา่ งทำีมืวจิ ัยั แล่ะผเ้่ ขา้ รัว่ มื เทำศบาล่นคืรัล่าำ ป็าง ได้้รับั รัางวลั ่รัะด้ับ ซ�่งได้้รัับรั่้ถ่่งสถ่านการัณ์์ของเมืือง ป็รัะเทำศด้้านเมือื งน่าอย่คืือ “รัางวลั ่ ล่าำ ป็างสภาพป็ัญ่ห้า ข้อจัาำ กัด้ คืวามื ชินะเล่ศิ เทำศบาล่นา่ อยอ่ ยา่ งยง�ั ยนื ยอด้ ต้องการั ซ�่งจัะส่งผล่ต่อการัพัฒนา เย�ียมืรัะด้ับป็รัะเทำศ” จัากการัพัฒนา เมือื งล่าำ ป็างตอ่ ไป็ในอนาคืต โด้ยป็รัะเด้น็ เมืืองภายใต้กรัอบแนวคืิด้ “เมืืองส�ิง สำาคืญั ่ในการัจัดั ้กจิ ักรัรัมืรัะด้มืคืวามืคืดิ ้ แวด้ล่้อมืย�ังยืน 4 ป็รัะการั” คืือ เมืือง เห้น็ ผ่้มืสี ่วนได้้ส่วนเสียคืรัง�ั น�ี มืุง่ ห้วงั ใน อ ย่ ด้ี คื น มืีสุ ข ส�ิ ง แ ว ด้ ล่้อ มื ย�ัง ยื น การัรับั ทำรัาบ มืุมืมืองคืวามืคืิด้ในการั เทำศบาล่แห้ง่ การัเรัยี นรัแ่้ ล่ะการับรัหิ ้ารั รัา่ งภาพฝีันของเมืืองทำี� “น่าอย่” แล่ะ จััด้การัทำี�ด้ี ทำำาให้้ผ้่เกี�ยวข้องกับการั “สรัา้ งสรัรัคื์” ของบุคืคืล่ทำี�มืสี ่วนในการั พฒั นาเชิงิ พ�นื ทำ�ีรับั รัแ่้ นวคืิด้ของเมืือง พัฒนาเมืืองล่าำ ป็าง ซ�่งสรัุป็ได้้ด้ังนี� น่าอย่เป็น็ อยา่ งด้ี 14

จุุดเด่่นเมือื งลำำ�ปาง 1) ประวัตั ิิศาสตร์์ เมืืองลำ�ำ ปางเป็็นเมืืองที่่�ตั้้�งอยู่่�ในพื้้�นที่่�ยุุทธศาตร์์ที่่�สำำ�คััญมาในทุุกยุุคสมััย มีีอายุุเก่่าแก่่ยาวนานก่่อนยุุคประวััติิศาสตร์์ โดยปรากฎหลัักฐานการตั้้�งถิ่่�นฐาน ในแต่่ละช่ว่ งเวลามากมาย ทำำ�ให้พ้ ื้้�นที่่�มีคี วามน่่าสนใจในด้้านประวัตั ิิศาสตร์์ การตั้้�งถิ่่�นฐาน รวมถึึงรููปแบบของโครงสร้้างของเมืืองในแต่่ละยุุคสมััย กลุ่่�มผู้้�คนที่่�เคลื่่� อนย้้าย และร่ว่ มก่่อร่า่ งสร้า้ งบ้้านแปงเมืือง ซึ่�ง่ ปรากฎหลัักฐานและรููปแบบของการตั้้�งถิ่่�นฐาน ที่่�สััมพันั ธ์ก์ ัับประวัตั ิิศาสตร์์ ซึ่�ง่ มีกี ารลำ�ำ ดัับไว้ด้ ัังนี้้� 1.ลำ�ำ ปางก่่อนประวัตั ิิศาสตร์์ 2.สมัยั หริภิ ุญุ ไชย (พุุทธศตวรรษที่่� 13) 3.สมัยั ล้า้ นนา (ราว พ.ศ. 1845 - 2325) 4.สมัยั เก็็บผัักใส่่ซ้า้ เก็็บข้า้ ใส่่เมือื ง (ราว พ.ศ. 2325 - 2417) 5.สมัยั ปฏิิรููปหัวั เมือื งทางเหนืือ (พ.ศ.2417 - 2459) 6.สมัยั การเข้า้ มาถึึงของรถไฟ (พ.ศ. 2459 -2500) 2) ความหลากหลายทางวัฒั นธรรม ความสำำ�คััญของเมือื งลำ�ำ ปางที่่�ปรากฎหลักั ฐานทางประวัตั ิิศาสตร์์ เห็น็ ได้้ว่า่ เป็น็ ช่ว่ งเวลาที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับช่ว่ งเวลาสำำ�คััญทางประวัตั ิิศาสตร์ข์ องภููมิิภาค และประเทศไทย ทำำ�ให้้ความเป็็นลำ�ำ ปางมีีการเคลื่่�อนไหวเปลี่่�ยนแปลงอยู่่�ตลอดเวลา โดยเฉพาะผู้้�คนที่่�มา จากต่่างพื้้�นที่่� หลากหลายวัฒั นธรรม แตกต่่างตามช่ว่ งเวลา เป็น็ เมือื งที่่�มีกี ารผสมผสาน วััฒนธรรม และหลงเหลืือหลัักฐานทางวััฒนธรรมที่่�ยัังคงมองเห็็นและสััมผััสได้้ จนถึึงปัจั จุบุ ันั เช่น่ รถม้า้ 3) ผลิิตภััณฑ์์ท้้องถิ่่�นระดัับประเทศ หากกล่่าวถึึงเมืืองลำ�ำ ปาง หนึ่�่งในภาพความทรงจำ�ำ ของเมืืองลำ�ำ ปาง คืือ เมืืองเซรามิิก เนื่่�องจากเป็็นแหล่่งผลิิตเซรามิิกจาก แร่ด่ ิินขาวในพื้้�นที่่�เพียี งแห่ง่ เดีียวใน ประเทศไทย มีีการผลิิตและจำ�ำ หน่่ายไปทั่่�วประเทศตั้้�งแต่่ครั้้ง� อดีีตจนถึึงปััจจุุบัันอย่่างไร ก็็ดีีการผลิิตเซรามิิกในปััจจุุบัันยัังคงมีีผู้้�ประกอบการผลิิตในลัักษณะของอุตุ สาหกรรม ขนาดใหญ่่ ขณะที่่�การผลิิตในลัักษณะอุตุ สาหกรรมในครัวั เรือื นหลงเหลืือผู้้�ประกอบการ อยู่่�น้อ้ ยราย ทำำ�ให้บ้ ทบาทของเมือื งเซรามิกิ ของลำ�ำ ปางขาดความน่า่ สนใจลดลง แต่ย่ ังั คงที่่� จะพัฒั นาต่่อยอดได้้มากหากมีกี ารพัฒั นาผู้้�ประกอบการรุ่่�นใหม่่ ๆ เพื่่�อนำำ�เสนอผลิติ ภััณฑ์์ ที่่�น่่าสนใจและตอบสนองกัับวิถิ ีีชีีวิติ ในยุุคปััจจุุบััน นอกจากนั้้�นในด้้านงานหััตถกรรม ต่่าง ๆ เมืืองลำ�ำ ปางยัังมีีงานฝีีมืือจำ�ำ นวนมาก อาทิิ การทอผ้้า ผลิิตภััณฑ์์จัักสาน 15

4) ทรัพั ยากรที่�่อุดุ มสมบููรณ์์ ลำ�ำ ปางเป็น็ จังั หวัดั ศููนย์ก์ ลางการผลิติ ไฟฟ้้าเพื่่�อส่่งกระแสไฟ สร้า้ งคุณุ ภาพชีวี ิติ ที่่�ดีีให้้กัับคนไทย ซึ่�ง่ ในมุุมมองของชาวลำ�ำ ปางด้้านทรัพั ยากรที่่�อุุดมสมบููรณ์์จะนึึกถึึง วิถิ ีีชีีวิติ ของผู้้�คนที่่�สามารถจััดหาความมั่่�นคงในปััจจััยในการดำำ�รงชีีวิติ โดยสิ่่�งที่่�ชี้้�วัดั ดัังกล่่าวของชาวลำ�ำ ปาง คืือ เมืืองสามารถที่่�จะผลิิตอาหารได้้เองและมีีเพีียงพอต่่อ ความต้้องการของพื้้�นที่่� แสดงให้้เห็็นถึึงการดำำ�รงไว้ซ้ ึ่�ง่ พื้้�นที่่�เกษตรกรรมที่่�มีีคุุณภาพ เกษตรกรมีีความรักั ในท้้องถิ่่�นหวงแหนที่่�จะเก็็บรักั ษาพื้้�นที่่�เกษตรกรรมไว้ใ้ ห้้เป็็นพื้้�นที่่� แหล่่งผลิิตอาหารที่่�สมบููรณ์์ของเมืืองสร้า้ งความมั่่�นคงทางอาหาร (Food Security) นอกจากนี้้� การรักั ษาพื้้�นที่่�เกษตรกรรมและชนบท 5) โครงสร้า้ งพื้้� นฐานที่่�ครบครันั ลำ�ำ ปางเป็น็ เมือื งที่่�มีบี ทบาทสำำ�คััญมาก โดยเฉพาะการพัฒั นายุุคใหม่่ สมัยั ปฏิิรููป หัวั เมือื งทางเหนือื และสมัยั การเข้า้ มาถึึงของรถไฟ (พ.ศ. 2459 -2500) ซึ่�ง่ เมือื งลำ�ำ ปาง มีีบทบาทสำำ�คััญในการบริิหารที่่�เกี่่�ยวเนื่่�องกัับส่่วนกลางโดยตรง ทำำ�ให้้มีีการจััดตั้้�ง หน่่วยงานทางราชการซึ่�ง่ เป็็นศููนย์์กลางบริหิ ารส่่วนภููมิิภาคเกิิดขึ้้�นที่่�ลำ�ำ ปาง ส่่งผลต่่อ การพััฒนาระบบโครงสร้้างพื้้� นฐาน ทั้้�งระบบคมนาคมขนส่่ง ระบบการศึึกษา การสาธารณสุุข 6) ประชากรที่�่มีีคุณุ ภาพ การพััฒนาในสมััยปฏิิรููปหััวเมืืองทางเหนืือ และสมััยการเข้้ามาถึึงของรถไฟ (พ.ศ. 2459 -2500) จนถึึงปััจจุุบััน เป็็นช่่วงเวลาแห่่งการเปลี่่�ยนผ่่านที่่�สำำ�คััญทาง วัฒั นธรรม สัังคม เศรษฐกิิจ และแนวคิิดการพััฒนาบ้้านเมืือง ทำำ�ให้้เกิิดการอพยพ เคลื่่�อนย้้ายผู้้�คนต่่างภาษาและวัฒั นธรรมจำ�ำ นวนมาก และเกิิดการเรียี นรู้้�ระหว่า่ งผู้้�คนทั้้�ง ในรููปแบบที่่�เป็็นทางการ และการแลกเปลี่่�ยนทางสัังคม การค้้า วัฒั นธรรม ประชากร ในทุุกระดัับได้้รับั โอกาสในการเข้้าถึึงบริกิ ารทางด้้านการศึึกษา และสาธารณสุุขทำำ�ให้้ ชาวลำ�ำ ปางเป็็นประชากรพัฒั นาเรียี นรู้้� และมีีคุุณภาพ ตั้้�งแต่่ครั้้ง� อดีีตต่่อเนื่่�องมาจนถึึง 7) เศรษฐกิิจที่�่มั่่น� คง ลำ�ำ ปางเป็็นเมืืองศููนย์์กลางของการเดิินทาง การบริิหารราชการมาตั้้�งแต่่ ครั้้ง� อดีีต ทำำ�ให้้บทบาทสำำ�คััญที่่�หล่่อเลี้้�ยงเมืืองลำ�ำ ปางคืือการค้้า ลำ�ำ ปางเป็็นเมืืองประตูู ในการแลกเปลี่่�ยนสิินค้้าจากภาคเหนืือสู่่�ภููมิิภาคอื่่�น ๆ ของประเทศ ทำำ�ให้้เศรษฐกิิจ ของเมือื งมั่่น� คง นอกจากนั้้�นปัจั จัยั ที่่�พร้อ้ มด้้านการเข้า้ ถึึงโครงสร้า้ งพื้้�นฐานยังั ทำำ�ให้ล้ ููก หลานชาวลำ�ำ ปางเป็น็ คนที่่�มีคี วามรู้้� หวงแหนในสิ่่�งที่่�มีรี ักั ษารากเหง้า้ ของเมือื ง และพร้อ้ ม ที่่�จะต่่อยอดพััฒนาเศรษฐกิิจจากสิ่่�งที่่�มีีอยู่่�ให้้สอดรับั กัับการพััฒนาเมืืองที่่�เปลี่่�ยนไป เรียี นรู้้�และปรับั ตััวเพื่่�อจะอยู่่�รอดต่่อไป 16

องค์์ประกอบเมือื งน่่าอยู่่� สร้า้ งสรรค์์ สำำ�หรับั คนลำำ�ปาง เมือื งน่่าอยู่่� สิ่่�งที่่�สำำ�คััญสุุดของชาวลำ�ำ ปาง คืือ เมือื งที่่�อยู่่แ� ล้ว้ มีคี วามสุุข ซึ่�ง่ มีใี นหลายมิติ ิิทั้้�งในเรื่่�องของสภาพแวดล้อ้ มทางกายภาพ เศรษฐกิิจ และสัังคม โดยผู้้�ร่ว่ มระดมความคิิดเห็น็ ร่ว่ มกัันสรุปุ องค์์ประกอบของเมือื งน่่าอยู่่ไ� ว้ด้ ัังนี้้� 1) สภาพแวดล้้อมทางกายภาพ การให้ค้ วามสำำ�คัญั กับั อัตั ลักั ษณ์ข์ องเมือื ง ด้า้ นประวัตั ิศิ าสตร์์ โบราณคดีี และสถาปัตั ยกรรมด้ว้ ยการอนุรุ ักั ษ์์ ดููแลสถานที่่� ซึ่�ง่ มีคี วามสำำ�คัญั มีคี ุณุ ค่า่ สะท้อ้ น ถึึงความเป็็นลำ�ำ ปาง ได้้แก่่ บ้้านเก่่า อาคารสำำ�คััญ ควรจะมีีมาตรการดููแลที่่�เป็็น รููปธรรม อาทิิเช่น่ การกำำ�หนดย่า่ น หรือื รููปแบบรููปร่า่ งอาคารที่่�จะก่่อสร้า้ งใหม่ใ่ น พื้้�นที่่�ย่า่ นประวัตั ิิศาสตร์ค์ วรสอดคล้อ้ งกัับสถาปัตั ยกรรมในย่า่ นนั้้�น ๆ ควรสร้า้ งระบนิิเวศเมือื งให้เ้ กิิดขึ้้�น เช่น่ การรักั ษา ฟื้� ้นฟููแหล่ง่ เสื่่�อมโทรม ทางธรรมชาติิของเมือื ง โดยเฉพาะในส่่วนของแม่น่ ้ำำ�วังั ที่่�ในอดีีตมีปี ริมิ าณน้ำำ�มาก และไหลผ่า่ นเมือื ง แต่่ปัจั จุบุ ันั น้ำำ�ในแม่น่ ้ำำ�วังั มีปี ริมิ าณน้อ้ ยและมีลี ักั ษณะเป็น็ น้ำำ�ขังั อีกี ทั้้ง� ภููมิทิ ัศั น์ร์ ิมิ น้ำำ�ไม่ช่ วนให้เ้ กิดิ การใช้ป้ ระโยชน์์ พื้้�นที่่โ� ล่ง่ ว่า่ ง และพื้้�นที่่ส� าธารณะ ควรมีีการพัฒั นาพื้้�นที่่�เหล่่านี้้�เพิ่่ม� เติิม เพื่่�อรองรับั กิิจกรรมของเมืืองมีีประชาชน ชาวลำ�ำ ปางมีคี วามสนใจที่่ห� ลากหลายต้อ้ งการพื้้�นที่่ใ� นการทำำ�กิจิ กรรมที่่ห� ลากหลาย และขนาดพื้้�นที่่�ที่่�แตกต่่างกััน พื้้�นที่่�จะพััฒนาควรอยู่่�ในย่่านชุุมชนเมืืองที่่�มีี ประชากรหนาแน่่น เพื่่�อให้เ้ กิิดการใช้ป้ ระโยชน์์ได้้บ่อ่ ยครั้้ง� พื้้�นที่่�โล่่งว่า่ งและพื้้�นที่่�สาธารณะ ควรมีีการพัฒั นาพื้้�นที่่�เหล่่านี้้�เพิ่่ม� เติิม เพื่่�อรองรับั กิิจกรรมของเมืืองมีีประชาชนชาวลำ�ำ ปางมีีความสนใจที่่�หลากหลาย ต้้องการพื้้�นที่่�ในการทำำ�กิิจกรรมที่่�หลากหลาย และขนาดพื้้�นที่่�ที่่�แตกต่่างกััน พื้้�นที่่�จะพััฒนาควรอยู่่�ในย่่านชุุมชนเมืืองที่่�มีีประชากรหนาแน่่น เพื่่�อให้้เกิิด การใช้ป้ ระโยชน์์ได้้บ่อ่ ยครั้้ง� การให้ค้ วามสำำ�คััญกัับพื้้�นที่่�สีีเขีียว ในเชิงิ คุุณภาพ กล่า่ วคืือ การพัฒั นา พื้้�นที่่�สีีเขีียวที่่�หลากหลายไม่่ใช่เ่ ฉพาะสวนสาธารณะ แต่่ควรมองถึึงความยั่่�งยืืน นิิเวศวิทิ ยาเมืืองร่ว่ มด้้วย ดัังนั้้�นจะต้้องมีีการให้้ความรู้้�แก่่คนลำ�ำ ปางให้้เห็็นถึึง ความสำำ�คััญของพื้้�นที่่�สีีเขียี ว ส่่งเสริมิ ให้ม้ ีกี ารรักั ษาพื้้�นที่่�สีีเขียี ว การจัดั กิิจกรรม ชุมุ ชนรักั ษ์์ ดููแลต้น้ ไม้ใ้ หญ่่ ส่ง่ เสริมิ การผลิติ อาหารปลอดภัยั ในชุมุ ชนในครัวั เรือื น การรักั ษาพื้้�นที่่เ� กษตรกรรมของเมือื ง หรือื แม้แ้ ต่ถ่ นนริมิ ทางเดินิ เท้า้ ทางจักั รยาน ซึ่�ง่ จะต้้องมองให้เ้ ป็น็ ระบบมีมี ิติ ิิที่่�เป็น็ โครงข่า่ ยสีีเขียี วของเมือื ง 17

ระบบคมนาคมขนส่ง่ และการสัญั จร ควรให้ค้ วามสำำ�คัญั กับั ความสามารถ ที่่�จะเชื่่�อมต่่อการเดิินทางระหว่า่ งเมืืองร่ว่ มกัับการเดิินทางในเมืือง ด้้วยรููปแบบ การเดิินทางที่่�หลากหลาย รวมถึึงเป็็นมิิตรกัับสิ่่�งแวดล้้อมมากขึ้้�น ส่่งเสริมิ การ เดิินเท้้า การใช้พ้ าหนะที่่�ไม่ใ่ ช้เ้ ครื่่�องยนต์์ เป็น็ ต้้น 2 ด้้านเศรษฐกิิจ พัฒั นาเศรษฐกิิจชุมุ ชน และส่ง่ เสริมิ วิสิ าหกิิจชุมุ ชน ชุมุ ชนเป็น็ พื้้�นที่่�ที่่เ� ก็็บ รวบรวมภููมิปิ ัญั ญาท้อ้ งถิ่่น� ไว้ม้ ากกมาย การที่่ท� ุกุ ภาคส่ว่ นจะร่ว่ มผลักั ดันั ให้ช้ ุมุ ชน มีรี ายได้้เพิ่่ม� ขึ้้�นจากภููมิปิ ัญั ญาเหล่า่ นั้้�น เป็น็ การสร้า้ งความยั่่ง� ยืนื สร้า้ งงานให้ก้ ัับ คนในชุมุ ชน และรายได้ท้ ี่่ก� ลับั เข้า้ มาพัฒั นาชุมุ ชนให้แ้ ข็ง็ แรงขึ้้�น การสนับั สนุนุ อาจ มาในรููปแบบของโอกาสในการเข้้าถึึงแหล่่งทุุน องค์์ความรู้้�ที่่�จะนำำ�มาพััฒนา คุณุ ภาพชีวี ิติ องค์์ความรู้้�ในการต่่อยอดผลิติ ภััณฑ์์เพื่่�อการเพิ่่ม� มููลค่่า การพัฒั นา ตลาด การจัดั หาเครื่่�องมือื หรือื การพัฒั นาอื่่�นๆที่่�ส่ง่ เสริมิ ให้ช้ ุมุ ชนมีรี ายได้้เพิ่่ม� ขึ้้�น แต่่ยังั สามารถดำำ�รงวิถิ ีีเดิิมอยู่่ไ� ด้้ เมือื งลำ�ำ ปางมีตี ้้นทุนุ ในการที่่�จะต่่อยอดสู่่�การเป็น็ เมือื งท่่องเที่่�ยว การพัฒั นาเศรษฐกิจิ จากต้น้ ทุนุ โดยเฉพาะวัฒั นธรรมและความร่ว่ มสมัยั ของเมือื ง ทางด้้านสถาปััตยกรรม และโบราณคดีีควรที่่�จะเป็็นส่่วนหนึ่�่งในการนำำ�เสนอ ประชาสััมพัันธ์์ด้้านการท่่องเที่่�ยว ทั้้�งนี้้�จะต้้องอยู่่�บนพื้้� นฐานความเข้้าใจ และร่่วมมืือกัันของประชาชนเพื่่�อที่่�จะอนุุรัักษ์์ ฟื้� ้นฟูู และต่่อยอดต้้นทุุนทาง วัฒั นธรรมเพื่่�อสร้า้ งฐานเศรษฐกิิจใหม่ๆ่ พััฒนากิิจกรรมที่่�น่่าสนใจ เพื่่� อช่่วยในการประชาสััมพัันธ์์ของดีี สถานที่่ส� ำำ�คัญั และวิถิ ีคี วามเป็น็ ลำ�ำ ปางในลักั ษณะของการผสมผสานลำ�ำ ปางในอดีตี กัับจุุดหมายที่่�ลำ�ำ ปางจะเป็็น เพื่่�อนำำ�เสนอและประชาสััมพัันธ์์ให้้เมืืองลำ�ำ ปาง มีีความน่่าสนใจ คนในประเทศและต่่างประเทศรู้้�จััก และแวะเวีียนมาเยี่่�ยม เมือื งลำ�ำ ปางได้้มากขึ้้�น พัฒั นานวัตั กรรม ที่่�ผสมผสานศิิลปวัฒั นธรรมลำ�ำ ปางเข้้ากัับเทคโนโลยีี ดิิจิทิ ััล ในทุกุ มุุมชีวี ิติ สิ่่�งแวดล้อ้ ม/เศรษฐกิิจ/สัังคม/ฯลฯ ผลของการพััฒนาเศรษฐกิิจ ควรพิิจารณาในเรื่่�องค่่าครองชีีพ ของคนลำ�ำ ปางเป็น็ สำำ�คััญ ถ้้าเศรษฐกิิจดีีขึ้้�นแต่่ประชาชนชาวลำ�ำ ปางไม่ส่ ามารถเข้า้ ถึึงทรัพั ยากร โดยเฉพาะด้้านความมั่่�นคงทางอาหาร จะทำำ�ให้้เกิิดเป็็นช่่องว่า่ ง ระหว่า่ งคนที่่�มีฐี านะและผู้้�มีรี ายได้้น้้อย ปัจั จุบุ ันั เมือื งลำ�ำ ปางเป็น็ เมือื งที่่�มีคี ่่าครอง ชีพี ไม่ส่ ููง ทุกุ คนสามารถที่่�จะดำำ�รงชีวี ิติ อยู่่ไ� ด้้อย่า่ งมีคี วามสุุข 18

3) สัังคม เข้า้ ถึึงโครงสร้า้ งพื้้�นฐาน ประชาชนชาวลำ�ำ ปางมีโี อกาสในการเข้า้ ถึึงสาธารณููปโภค สาธารณููปการขั้้�นพื้้�นฐานอย่่างเท่่าเทีียม ทั้้�งด้้านการศึึกษา การสาธารณสุุข ความปลอดภััยในชีวี ิติ และทรัพั ย์์สิิน สวัสั ดิิการทางสัังคม การเข้้าถึึงสวัสั ดิิการ ของภาครัฐั ความหลากหลายทางวัฒั นธรรม เป็น็ อัตั ลักั ษณ์์ของเมือื งลำ�ำ ปาง ดัังนั้้�น การให้้ความสำำ�คััญกัับชาติิพันั ธุ์์�ในเมืือง ควรได้้รับั การสืืบสาน รักั ษา และดำำ�รง อััตลัักษณ์์ความเป็็นตััวตนของตนอย่่างภาคภููมิิใจ บนพื้้�นฐานความเข้้าใจ และให้้เกีียรติิซึ่�ง่ กัันและกััน เป็็นการสร้า้ งสภาพแวดล้้อมทางสัังคมให้้มีีความ เปิดิ กว้า้ ง เพื่่�อให้เ้ กิดิ การแลกเปลี่่ย� นทางวัฒั นธรรมก่อ่ ให้เ้ กิดิ ความคิดิ สร้า้ งสรรค์์ ใหม่่ กิิจกรรมทางสัังคม ควรมีกี ิิจกรรมเรียี นรู้้�ขนบธรรมเนีียมของชาติิพันั ธุ์์� ทางสัังคมในเมืืองลำ�ำ ปาง อาจจะในรููปแบบของงานนิิทรรศการ หรืือจััดทำำ� หลักั สููตรการเรียี นรู้้�นอกห้อ้ งเรียี นของเยาวชนลำ�ำ ปาง พัฒั นาศัักยภาพของคน พื้้�นฐานของคนในสัังคมยังั มีคี วามแตกต่่างกััน การพััฒนาคนจำ�ำ เป็็นต้้องมีีการส่่งเสริิมอย่่างต่่อเนื่่� องและต้้องทำำ�อย่่างมีี ประสิิทธิภิ าพ ประสิิทธิผิ ล เพื่่�อพัฒั นาคนให้ม้ ีีความรู้้� ตระหนัักถึึงสิิทธิแิ ละหน้้าที่่� ของพลเมือื ง เพื่่�อร่ว่ มขับั เคลื่่�อนการพัฒั นาเมือื งไปพร้อ้ มกััน การพััฒนาพื้้�นที่่�เมืือง นอกจากจะให้้ความสำำ�คััญกัับผู้้�คนที่่�อาศััย ในเมืืองแล้้ว จะต้้องมีีการพัฒั นาการสร้า้ งพื้้�นที่่�สาธารณะทางสัังคม ชาวเมืือง สามารถแสดงความคิิดเห็น็ และพื้้�นที่่�ที่่�ทุกุ คนสามารถแลกเปลี่่ย� นกัันได้้ ทำำ�งานร่่วมกััน ระหว่า่ งหน่่วยงานภาครััฐ เอกชน และกลุ่่�มเครืือข่่าย ทางสัังคม เพื่่�อสร้้างความเข้้าใจระหว่่างทุุกภาคส่่วน และมองเห็็นทิิศทาง และอนาคตของเมืืองร่่วมกัันให้้ความสำำ�คััญกัับคนรุ่่�นใหม่่ การพััฒนาเมืือง ให้ย้ ั่่ง� ยืนื จำ�ำ เป็น็ ต้้องมีภี าคประชาชนเข้า้ ไปมีสี ่ว่ นร่ว่ มในทุกุ กระบวนการ ซึ่�ง่ ปัจั จุบุ ันั คนที่่�มีีบทบาทในเมืืองลำ�ำ ปางยัังเป็็นกลุ่่�มคนที่่�มีีประสบการณ์์ ผ่่านการทำำ�งาน มานาน ซึ่�่งอนาคตของเมืืองลำ�ำ ปางจะต้้องเปิิดโอกาสให้้กัับคนรุ่่�นใหม่่เข้้ามา ร่ว่ มด้้วย จะได้้เป็น็ การเรียี นรู้้�และพัฒั นาแลกเปลี่่ย� นมุุมมองระหว่า่ งกััน และเมือื ง ลำ�ำ ปางจะได้้เป็น็ เมือื งที่่�ทุกุ คนอยู่่�ร่ว่ มกัันอย่า่ งมีคี วามสุุข 19

ผู้ลการสำารวจัความคิดเหน็ และการให้ความสำาคัญ กับัองค์ปัระกอบัและตัวชี้ว่� ัดของเมอื งลำาปัาง การัศ่กษาคืรัง�ั น�ี คืณ์ะวจิ ัยั ได้้ทำำาการัสำารัวจัคืวามืคืิด้เห้็นของคืนล่าำ ป็าง ในเรั�อื ง ป็จั ัจัยั บง่ ชิ�ี “เมือื งล่าำ ป็างน่าอย่สรัา้ งสรัรัคื์” จัาำ นวนทำั�งสิ�น 400 คืน ทำั�งนี� ไ ด้้ มืี ก า รั รั ะ บุ คืำา นิ ย า มื “ เ มืื อ ง ส รั้า ง ส รั รั คื์ ” “ ย่ า น ส รั้า ง ส รั รั คื์ ” แ ล่ ะ “ธุรักิจัสรัา้ งสรัรัคื์” เพ�ือคืวามืเข้าใจัทำ�ีตรังกันรัะห้วา่ งผ้่ถ่ามืแล่ะผ่้ตอบ ได้้แก่ “เมืืองสรัา้ งสรัรัคื์” ห้มืายถ่่ง เมืืองทำี�มืีกิจักรัรัมืทำางวฒั นธรัรัมืทำี�ห้ล่ากห้ล่าย มืีส่วนสำาคืัญ่ในการัพัฒนาเศรัษฐกิจัแล่ะสังคืมืของเมืืองน�ันๆ แล่ะนำาไป็ส่ ก า รั พั ฒ น า อุ ต ส า ห้ ก รั รั มื ทำ า ง วั ฒ น ธ รั รั มื แ ล่ ะ คื ว า มื คืิ ด้ ส รั้ า ง ส รั รั คื์ “ย่านสรั้างสรัรัคื์” ห้มืายถ่่ง พ�ืนทำ�ีทำี�ใชิ้ป็รัะโยชิน์จัากคืวามืคืิด้สรั้างสรัรัคื์ เชิน่ พ�นื ทำ�ีเมืืองเก่า พนี ทำ�ีซ�ง่ มืีอาคืารัห้รัอื ศิล่ป็กรัรัมืทำ�ีเป็็นเอกล่ักษณ์์ ห้รัอื พ�นื ทำี� ซ�ง่ มืีกิจักรัรัมื ป็รัะกอบธุรักิจัเชิงิ ศิล่ป็ห้ัตถ่กรัรัมืฯ เป็็นกล่ไกในการัขับเคืล่�ือน เศรัษฐกิจัเพ�ือยกรัะด้ับคืุณ์ภาพชิีวติ แล่ะเพ�ิมืขีด้คืวามืสามืารัถ่ในการัแข่งขัน ของพ�ืนทำ�ี แล่ะ “ธุรักิจัสรั้างสรัรัคื์” ห้มืายถ่่ง การัป็รัะกอบธุรักิจัของพ�ืนทำี� ซ�ง่ เนน้ การัเพม�ิ ืคืณุ ์คื่าด้้วยคืวามืคืิด้สรัา้ งสรัรัคื์ แล่ะสรัา้ งนวตั กรัรัมืในการัพฒั นา ธรุ ักิจัทำี�เป็น็ ทำ�ังสินคื้าแล่ะบรักิ ารั 20

ส่่วนที่�่ 1 ข้อ้ มููลทั่่�วไปของประชาชนชาวลำำ�ปาง การศึึกษาครั้้ง� นี้้�เก็็บข้้อมููลจากกลุ่่�มตััวอย่่างทั้้�งหมด 400 ราย ในพื้้�นที่่� เมืืองลำ�ำ ปาง ผู้้�ตอบแบบสอบถามเป็็นเพศหญิิงมากกว่า่ เพศชาย มีีอายุุเฉลี่่�ย 41 ปีี ซึ่�ง่ เป็น็ กลุ่่�ม Generation X (Extraordinary Generation) หรือื กลุ่่�มคน ที่่�เกิิดระหว่า่ งปีี พ.ศ. 2508 – 2522 ซึ่�ง่ เป็็นกลุ่่�มคนที่่�ให้้ความสำำ�คััญกัับเรื่่�อง ความสมดุุลระหว่า่ งงานและครอบครัวั (Work – life balance) มีีความคิิด เปิิดกว้า้ ง พร้้อมรัับฟัังข้้อคิิดเห็็นต่่างๆ เพื่่�อการปรัับปรุุงและพััฒนาตนเอง โดยกลุ่่�มตััวอย่า่ งประชาชนชาวลำ�ำ ปางที่่�มีอี ายุุ 31 – 40 ปีมี ีมี ากที่่�สุุด คืือ ร้อ้ ยละ 23.0 มีี รองลงมาได้้แก่่ อายุุ 21 – 30 ปีี และอายุุ 41 – 50 ปีี ร้อ้ ยละ 22.0 และ 18.5 ตามลำ�ำ ดัับ กลุ่่�มตััวอย่า่ งประชาชนชาวลำ�ำ ปางอาศััยอยู่่ใ� นลำ�ำ ปางเฉลี่่ย� 35 ปีี อาศััยในชุมุ ชนต่่างๆ เช่น่ กองต้้า ก๋๋าวจาว ท่่ามะโอ นาก่่วม บ้้านน้ำำ�โท้้ง บ่่อแฮ้้ว ปงสนุุก พระบาท สบตุ๋๋�ย หนองปล้อ้ ง หัวั เวียี ง ต้้นธงชัยั เป็็นต้้น กลุ่่�มตััวอย่่าง ประชาชนชาวลำ�ำ ปางอยู่่�อาศััยในลำ�ำ ปาง 21 – 30 ปีีมากที่่�สุุด (ร้อ้ ยละ 21.0) รองลงมาได้้แก่่ 11 – 20 ปีี และ 31 – 40 ปีี ในสััดส่่วนที่่�เท่่ากัันคืือ ร้อ้ ยละ 19.0 ในส่่วนของประชาชนที่่�อาศััยอยู่่ใ� นลำ�ำ ปางมากกว่า่ 50 ปีถี ืือว่า่ มีมี ากในระดัับหนึ่�่ง ซึ่�ง่ รวมกัันแล้ว้ มีมี ากถึึงร้อ้ ยละ 21 จะเห็น็ ได้้ว่า่ กลุ่่�มตััวอย่า่ งดัังกล่า่ วถืือเป็น็ หน่ว่ ย ระดัับปััจเจกบุุคคล (individual units) ที่่�เป็็นตััวแทนประชากรชาวลำ�ำ ปางที่่�ดีี ในการสะท้้อนถึึงปััจจัยั ที่่�แสดงถึึงความเป็็นเมืืองน่่าอยู่่�สร้า้ งสรรค์์ของลำ�ำ ปาง เนื่่�องจากอาศััยอยู่่�มาเป็็นระยะเวลานาน ได้้เห็็นพัฒั นาการด้้านต่่างๆ ของเมืือง ลำ�ำ ปาง ซึ่�ง่ จะเป็น็ ข้้อมููลความคิิดเห็น็ หรือื ทััศนคติิที่่�เป็น็ ประโยชน์์ต่่อการวิเิ คราะห์์ ปัจั จัยั บ่ง่ ชี้้� “เมือื งลำ�ำ ปางน่่าอยู่่ส� ร้า้ งสรรค์์” ได้้ดีี ในส่่วนของการดำำ�รงชีพี ในเมือื ง ลำ�ำ ปางนั้้น� ผู้้�ตอบแบบสอบถามร้อ้ ยละ 40.3 มีรี ายรับั น้อ้ ยกว่า่ รายจ่า่ ย รองลงมา ได้้แก่่ รายรับั และรายจ่่ายเท่่าๆ กััน (ร้อ้ ยละ 34.3) รายรับั มากกว่า่ รายจ่่าย (ร้อ้ ยละ 18.3) และยังั ไม่ม่ ีรี ายได้้ (ร้อ้ ยละ 7.2) ร้อ้ ยละอายุุกลุ่่�มตััวอย่า่ งประชาชนชาวลำำ�ปาง อายุุ/ปีี ร้อ้ ยละ 22.0 21 - 30 ปีี ≤ 20 ปีี 10.0 31 - 40 ปีี 23.0 18.5 41 - 50 ปีี 51 - 60 ปีี 11.3 11.0 4.3 61 - 70 ปีี 21

ส่่วนที่่� 2 ปัจั จัยั ที่�่แสดงถึึงความเป็น็ เมือื งลำำ�ปางน่่าสร้า้ งสรรค์์ คนในเมืืองลำ�ำ ปางมีีความเห็น็ ว่า่ พื้้�นที่่�ในเมืืองลำ�ำ ปางที่่�ควรมีีการพัฒั นาให้เ้ ป็็นต้้น แบบย่า่ นน่่าอยู่่ส� ร้า้ งสรรค์์มากที่่�สุุด ได้้แก่่ กองต้้า รองลงมา ได้้แก่่ ท่่ามะโอ ก๋๋าวจาว พระบาท และสบตุ๋๋�ย ตามลำ�ำ ดัับ กองต้้า ท่่ามะโอ ก๋๋าวจาว พระบาท สบตุ๋๋�ย (40.5) (19.0) (11.3) (10.8) (5.5) ส่่วนปัจั จัยั ที่�่แสดงถึึงความเป็น็ เมือื งน่่าอยู่่�สร้า้ งสรรค์์ของลำำ�ปาง กลุ่่�มตััวอย่า่ งเห็น็ ว่า่ การที่่�ประชาชนสามารถเข้า้ ถึึงบริกิ ารขั้้น� พื้้� นฐานของรัฐั ทุกุ ระดัับ ไม่ว่ ่า่ จะเป็น็ การศึึกษา สาธารณสุุข รวมถึึงความปลอดภััย เป็น็ ปัจั จัยั ที่่�แสดงถึึง ความเป็น็ เมือื งน่่าอยู่่�สร้า้ งสรรค์์ของลำำ�ปางมากที่่�สุุด โดยมีคี ่่าเฉลี่่ย� อยู่่�ที่่� 3.94 รองลงมา ได้้แก่่ การอนุุรักั ษ์์ ฟื้� น้ ฟููโบราณสถาน และอาคารสถาปัตั ยกรรมเก่่าแก่่ (ค่่าเฉลี่่ย� 3.93) เมืืองส่่งเสริมิ สนัับสนุุนให้้ดำำ�รงรักั ษาความหลากหลายทางวัฒั นธรรม (ค่่าเฉลี่่�ย 3.88) ประวัตั ิิศาสตร์ค์ วามเป็น็ มาของเมือื งได้้รับั การสืืบสานและต่่อยอดสร้า้ งมููลค่่า (ค่่าเฉลี่่ย� 3.86) เมือื งให้ค้ วามสำำ�คััญกัับการจัดั กิิจกรรมสร้า้ งสรรค์์ (ค่่าเฉลี่่ย� 3.85) และมีีการจัดั การดููแลปัญั หาสิ่่�งแวดล้้อม (ค่่าเฉลี่่ย� 3.84) ตามลำ�ำ ดัับ ทั้้�งนี้้� ประชาชนชาวลำ�ำ ปางได้้ให้้ความสำำ�คััญกัับทุุกปััจจััยในระดัับมาก แตกต่่างกัันเพีียงคะแนนซึ่�่งอยู่่�ในช่่วงระหว่่าง 3.69 ถึึง 3.94 และ จากความคิิดเห็น็ ดัังกล่า่ วสามารถสะท้้อนได้้ว่า่ ประชาชนชาวลำ�ำ ปางยังั คง ให้้ความสำำ�คััญกัับการเข้้าถึึงบริกิ ารขั้้�นพื้้�นฐานต่่างๆ ควบคู่�่ไปกัับการ ให้้ความสำำ�คััญกัับมรดกท้้องถิ่่�นที่่�มีีคุุณค่่าทางจิิตใจ ไม่่ว่่าจะเป็็น โบราณสถาน อาคารสถาปัตั ยกรรมเก่า่ แก่่ ความหลากหลายทางวัฒั นธรรม ร ว มถึึ ง ปร ะ วััติิ ศ า ส ต ร์์ที่่� อา จ เ ชื่่� อ ม โย ง กัั บ ก า รมีี กิิ จ ก รรม ส ร้้า ง ส รรค์์ ในการต่่อยอดและเพิ่่ม� มููลค่่าที่่�จะเป็็นปััจจัยั ดึึงดููดนัักท่่องเที่่�ยวให้้เข้้ามา สััมผััสกลิ่่�นอายเมืืองสร้า้ งสรรค์์ในพื้้�นที่่�เมืืองลำ�ำ ปางภายใต้้การให้้ความ สำำ�คัั ญกัั บการอนุุ รัักษ์์คุุณค่่ าประวััติิ ศาสตร์์ท้้ องถิ่่� นที่่� คนลำ�ำ ปาง ยังั คงหวงแหนและต้้องการให้ม้ ีกี ารอนุุรักั ษ์ส์ ืืบไป 22

ส่่วนที่�่ 3 ความพึึงพอใจต่่อเมือื งลำำ�ปางในปัจั จุุบันั ในส่ว่ นของการพัฒั นาเมือื งลำ�ำ ปางในปัจั จุบุ ันั ประชาชนชาวลำำ�ปางมีีความ พึึงพอใจต่่อการอนุุรักั ษ์์อาคาร ย่า่ นที่่�มีีคุณุ ค่่าทางวัฒั นธรรมมากที่�่สุุด (ค่่าเฉลี่่ย� 3.60) รองลงมา ได้้แก่่ ที่�่อยู่่อ� าศััยหลากหลายระดัับราคา สะอาด ปลอดภััย (ค่่าเฉลี่่ย� 3.52) การส่่งเสริมิ ให้เ้ กิิดการอนุุรักั ษ์์วัฒั นธรรม ประเพณีี และพััฒนาภููมิปิ ัญั ญา ที่่�ชััดเจน (ค่่าเฉลี่่�ย 3.50) กลุ่่�มชนในแต่่ละชุุมชนมีีการเชื่่�อมโยงมรดกทาง วัฒั นธรรมที่่�มีีเอกลัักษณ์์ (ค่่าเฉลี่่ย� 3.48) มีีบริกิ ารสาธารณสุุขที่�่เหมาะสมและทั่่�วถึึง (ค่่าเฉลี่่ย� 3.47) มีีชุมุ ชนเข้ม้ แข็ง็ มีีเครือื ข่า่ ยการทำำ�งานของภาคประชาสัังคม (ค่่าเฉลี่่ย� 3.46) ประชาชนได้้รับั ปัจั จัยั ความจำ�ำ เป็น็ พื้้� นฐาน (ค่่าเฉลี่่ย� 3.45) การส่่งเสริมิ การศึึกษาอย่า่ งหลากหลายและเท่่าเทีียม (ค่่าเฉลี่่ย� 3.43) การส่่งเสริมิ ให้้เกิิดการอนุุรักั ษ์์ พััฒนาพื้้� นที่�่สีีเขีียว ทุุกระดัับและหลากหลายรููป แบบ (ค่่าเฉลี่่ย� 3.42) และ ใช้ท้ รัพั ยากรธรรมชาติิ ไม่ว่ ่า่ จะเป็น็ ที่่�ดิิน ป่า่ ไม้้ น้ำำ�ฯ ที่�่มีีอยู่่ใ� ห้เ้ กิิดประโยชน์์สููงสุุด (ค่่าเฉลี่่ย� 3.41) ตามลำ�ำ ดัับ ในส่่วนของความพึึงพอใจต่่อการพััฒนาเมืืองลำ�ำ ปางน้้อยที่่�สุุดนั้้�นเป็็นเรื่่�อง รููปแบบการสััญจรที่่�เอื้้�อประโยชน์์ให้้กัับการเดิินเท้้า จัักรยาน และการสััญจรอื่่�นๆ การจัดั การน้ำำ�เสียี หรือื มลพิษิ ทางอากาศอย่า่ งเหมาะสม ซึ่�ง่ มีคี ่า่ เฉลี่่ย� เท่า่ กันั อยู่่�ที่่� 3.13 รวม ถึึงระบบขนส่่งสาธารณะที่่�มีีประสิิทธิิภาพ (ค่่าเฉลี่่�ย 3.17) จะเห็็นได้้ว่่าประชาชน ชาวลำ�ำ ปางมีคี วามพึึงพอใจมากในเรื่่�องการอนุรุ ักั ษ์อ์ าคาร มรดกทางวัฒั นธรรม ประเพณีี ภููมิปิ ัญั ญา ความจำ�ำ เป็น็ พื้้�นฐาน รวมถึึงการมีเี ครือื ข่า่ ยเพื่่�อสร้า้ งความเข้ม้ แข็ง็ ให้ก้ ัับพื้้�นที่่� ซึ่�ง่ สอดคล้อ้ งกัับปัจั จัยั ที่่�แสดงถึึงความเป็น็ เมือื งน่่าอยู่่ส� ร้า้ งสรรค์์ที่่�ประชาชนชาวลำ�ำ ปาง ให้้ความสำำ�คััญกัับการเข้้าถึึงบริกิ ารขั้้�นพื้้�นฐานต่่างๆ ควบคู่�่ไปกัับการให้้ความสำำ�คััญ กัับมรดกท้้องถิ่่�นซึ่�ง่ ได้้กล่า่ วในข้า้ งต้้น 23

ส่่วนที่�่ 4 ข้อ้ เสนอแนะต่่อการเป็น็ เมือื งลำำ�ปางน่่าอยู่่ส� ร้า้ งสรรค์์ ประชาชนชาวลำ�ำ ปางมีีข้้อเสนอแนะต่่อการเป็็นเมืืองน่่าอยู่่�สร้า้ งสรรค์์ดัังต่่อไปนี้้� - ควรมีีการจััดกิิจกรรมที่่�เป็็นประโยชน์์ต่่อชุุมชนอย่่างต่่อเนื่่� อง - ปรับั ปรุุงระบบการจราจร โดยเฉพาะช่่วงเวลาที่่�ชาวลำ�ำ ปางเดิินทาง ไปทำำ�งานและช่ว่ งเดิินทางกลับั จากที่่�ทำำ�งาน รวมถึึงเมื่่�อมีกี ารจัดั กิิจกรรมสำำ�คััญ ต่่างๆ ในเมือื งลำ�ำ ปาง - จัดั ระเบียี บทางเท้า้ เพื่่�ออำ�ำ นวยความสะดวกและมีคี วามปลอดภััยสำำ�หรับั ผู้้�เดิินเท้้า - ให้ค้ วามสำำ�คััญกัับชุมุ ชนที่่�อยู่่�นอกเมือื งที่่�ยังั คงมีกี ารรักั ษาภููมิปิ ััญญา ท้้องถิ่่�น ขนบธรรมเนีียมประเพณีี วัฒั นธรรมที่่�มีีความโดดเด่่น อาจเข้้าไปหา แนวทางร่ว่ มกัันในการพัฒั นาชุมุ ชนให้เ้ ข้ม้ แข็ง็ โดยคงอัตั ลักั ษณ์ข์ องแต่่ละชุมุ ชน ไว้้ - ส่่งเสริิมอาชีีพให้้กัับคนในชุุมชนโดยผู้้�ที่่�มีีความเชี่่�ยวชาญหรืือ ผู้้�มีปี ระสบการณ์์ - ปร ะ ช า สัั มพัั น ธ์์ ผ ลิิ ต ภัั ณ ฑ์์ ข อ ง ชุุ มช น แ ล ะ ห า ต ล า ดร อ ง รัั บ - ควรมีีการบููรณาการการทำำ�งานระหว่า่ งกััน เพื่่�อให้้มีีแผนการพัฒั นา ที่่�เป็น็ ไปในทิิศทางเดีียวกัันและสอดคล้อ้ งกััน - นอกจากพััฒนาเมืือง ควรมีีการพััฒนาแต่่ละชุุมชนให้้เท่่าเทีียม และทั่่�วถึึง - ควรมีีการจัดั กิิจกรรมดึึงดููดนัักท่่องเที่่�ยว เพื่่�อกระจายรายได้้สู่่�ชุมุ ชน และกระตุ้้�นเศรษฐกิิจของจังั หวัดั ให้ด้ ีีขึ้้�น - ปรัับปรุุงระบบสาธารณููปโภคพื้้� นฐาน เช่่น น้ำำ�ประปา สถานที่่� ออกกำำ�ลังั กาย ตลาดในชุมุ ชน เป็น็ ต้้น - สร้า้ งความตระหนัักและความเข้้าใจด้้านการพัฒั นาพื้้�นที่่� พัฒั นาเมืือง ให้ก้ ัับคนในพื้้�นที่่�ให้ม้ ากขึ้้�น 24

การพิิจารณาตััวชี้ว้� ััด โดยผู้้�มีีส่่วนเกี่่�ยวข้อ้ งกัับเมือื งลำำ�ปาง จากการทบทวนเอกสาร และงานวิจิ ัยั ที่่�เกี่่�ยวข้อ้ ง พบว่า่ มีอี งค์์ประกอบ ของเมืืองน่่าอยู่่� สร้า้ งสรรค์์ ในหลากหลายมิิติิซึ่�ง่ คณะผู้้�วิจิ ัยั ได้้การรวบรวม และจัดั กลุ่่�มองค์ป์ ระกอบไว้้ เพื่่�อนำำ�เสนอถึึงองค์ป์ ระกอบเหล่า่ นั้้น� ให้ก้ ับั ภาคส่ว่ น ต่่าง ๆ ของเมืืองลำ�ำ ปางที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับการพััฒนาเมืือง เพื่่�อร่่วมวิิพากษ์์ แ ล ะ คัั ด เ ลืื อ ก อ ง ค์์ ปร ะ ก อ บ แ ล ะ ตัั ว ชี้้� วัั ด โ ด ย กิิ จ ก รรม ไ ด้้ จัั ดขึ้้� น ในวันั ที่่� 29 กรกฎาคม 2563 ผลการร่ว่ มกัันพิิจารณาคััดกรองตััวชี้ว้� ัดั ก ลุ่่� ม ที่�่ 1 ตัั ว ชี้้�วััดที่่� เกี่่� ย ว ข้้ อ ง กัั บ ก า ย ภ า พ เ มืื อ ง แล ะ ผัั ง เ มืื อ ง ตััวชี้้ว� ัดั ที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับการใช้ป้ ระโยชน์์ที่่�ดิินควรให้ค้ วามสำำ�คััญกัับการ จัั ด ก า รพื้้� น ที่่� โ ด ย กำำ�ห น ด เ ป็็ น น โ ย บ า ย ที่่� บ่่ ง บ อ ก ว่่ า พื้้� น ที่่� ของเมืืองพื้้�นที่่�ไหนจะมีีการพััฒนาส่่วนไหนควรที่่�จะเก็็บรัักษาหรืือ อนุุรัักษ์์ไว้้ ซึ่�่งมีีผัังเมืืองเป็็นตััวกำำ�หนดควบคุุมอยู่่�ระดัับหนึ่�่งแล้้ว สิ่่� ง ที่่� ค ว รจ ะ พิิจ า รณ า เพื่่� อ เ ป็็ น ก า รชี้้�วััด ใ น ด้้ า น ข อ ง ก า ย ภ า พ เ มืื อ ง คืือ การกำำ�หนดทิิศทางการใช้้ประโยชน์์ที่่�ดิินตามบริิบทของเมืือง และการพัฒั นาเมือื งและชุมุ ชนให้เ้ ป็น็ ไปตามผัังเมือื ง กลุ่่�มที่่� 2 ตััวชี้้ว� ัดั ที่่�เกี่่�ยวข้อ้ งกัับสิ่่�งแวดล้อ้ ม ตััวชี้้ว� ัดั ที่่�รวบรวมมาแสดง ให้้เห็็นถึึงการมองสิ่่�งแวดล้้อมในองค์์รวม คืือ ระบบนิิเวศ ดัังนั้้�น การดููแลรักั ษา และใช้ป้ ระโยชน์์ทรัพั ยากรธรรมชาติิจะต้้องทำำ�ให้ส้ มดุลุ และรักั ษาไว้ซ้ ึ่�ง่ ระบบนิเิ วศที่่ด� ีไี ม่ใ่ ห้เ้ สื่่�อมโทรมไปมากกว่า่ ปัจั จุบุ ันั ซึ่�ง่ การ จ ะ ทำำ� ไ ด้้ นั้้� น จ ะ ต้้ อ ง ใ ห้้ ทุุ ก ค น ต ร ะ หนัั ก รู้้�แ ล ะ มีี จิิ ต สำำ�นึึ ก ใ น ก า รดูู แ ล สิ่่�งแวดล้้อม และวัดั ผลจากทรััพยากรที่่�เสื่่�อมโทรม และทรััพยากร ที่่�ได้้รับั การฟื้� ้นฟูู เป็น็ ต้้น กลุ่่�มที่�่ 3 ตััวชี้้�วัดั ที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับพื้้�นที่่�สีีเขีียว พื้้�นที่่�สีีเขีียวของเมืือง จะมองแค่่สวนสาธารณะเพียี งอย่่างเดีียวไม่ไ่ ด้้ คงต้้องมองในมิติ ิิของ ระบบนิิเวศ คืือ เป็็นองค์์รวมของพื้้�นที่่�สีีเขีียวทุุกประเภทจะต้้องให้้ ความสำำ�คััญทั้้�งหมดทั้้�งในลักั ษณะการเพิ่่ม� พื้้�นที่่�สีีเขียี ว อนุุรักั ษ์พ์ ื้้�นที่่�สีี เขีียว หรือื ฟื้� ้นฟููพื้้�นที่่�สีีเขีียว จึึงต้้องมีีการพััฒนาพื้้�นที่่�สีีเขีียวให้้เกิิด ประโยชน์์ ต่่อการดำำ�รงชีวี ิติ ของประชากรอย่า่ งทั่่�วถึึง 25

กลุ่่�มที่่� 4 ตััวชี้้�วััดที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับโครงสร้้างพื้้�นฐาน การพััฒนา โครงสร้า้ งพื้้�นฐานควรมีีความสอดคล้้องกัับบริบิ ทการพััฒนาเมืือง ควรคำำ�นึึงถึึงมาตรฐานในการดำำ�เนิินงาน ความครอบคลุุมพื้้�นที่่� รวมถึึงปรัับปรุุงและดููแลรัักษา ซึ่�่งการจะพััฒนาให้้สมบููรณ์์จำ�ำ เป็็น จะต้้องมีีความพร้้อมของข้้อมููลและการตรวจสอบปรัับปรุุงให้้เกิิด ประโยชน์์แก่่ประชาชน อััพเกรด และตรงกัับความต้้องการของ ประชาชน กลุ่่�มที่่� 5 ตััวชี้้�วััดที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับการขนส่่งและจราจร ตััวชี้้�วััด ด้้านคมนาคมนอกจากมองในเรื่่�องของการเชื่่�อมต่่อการเดิินทางแล้้ว จะต้้องให้้ความสำำ�คััญกัับการใช้พ้ ื้้�นที่่�หรือื กิิจกรรมที่่�สััมพันั ธ์ก์ ัับการ สััญจร เช่่นพื้้�นที่่�ในส่่วนของพื้้�นที่่�เมืืองชั้้�นใน พื้้�นที่่�ประวััติิศาสตร์์ ย่่านพัักอาศััย ควรให้้ความสำำ�คััญกัับคนเดิินเท้้า การจัักรยาน และรถม้า้ ก่่อนรถยนต์์ การออกแบบพื้้�นที่่�จะต้้องเน้น้ ให้ร้ ถยนต์์เข้า้ ถึึง ได้้ไม่่สะดวก เช่น่ ให้้มีีพื้้�นที่่�จอดรถยนต์์จำ�ำ นวนน้้อย เก็็บค่่าที่่�จอดรถ ในในราคาสููง จัดั พื้้�นที่่�สำำ�หรับั ทางจักั รยาน จุดุ จอดและให้ค้ วามสำำ�คััญ กัับทางเท้้า เป็น็ ต้้น กลุ่่�มที่�่ 6 ตััวชี้้ว� ัดั ที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับคุุณภาพสิ่่�งแวดล้้อม ควรพิจิ ารณา ถึึงในเรื่่�องของการจัดั การกัับมลพิษิ เป็็นหลััก โดยเน้้นที่่� การจัดั การ ขยะมููลฝอยชุุมชนอย่่างครบวงจรและเหมาะสม การจััดการน้ำำ�เสีีย แล ะ มลพิิ ษ ท า ง อา ก า ศ อ ย่่ า ง เ หม า ะ ส ม โด ย ใ ช้้หลัั ก ก า ร 3 R กลุ่่�มที่�่ 7 ตััวชี้้�วัดั ที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับเศรษฐกิิจเมืืองจำ�ำ เป็็นต้้องมีีระบบ เศรษฐกิิจที่่�หลากหลายดัังนั้้�นจะต้้องสนัับสนุุนให้้เกิิดโอกาสในการ พัฒั นาธุรุ กิิจใหม่ม่ ากขึ้้�น เพื่่�อโอกาสในการจ้า้ งงาน และกระจายรายได้้ ให้้กัับทุุกกลุ่่�มคนทุุกระดัับ โดยจะต้้องมีีการให้้ความสำำ�คััญกัับธุรุ กิิจ ท้้องถิ่่�นซึ่�ง่ ต่่อยอดจากสิินทรัพั ย์ข์ องท้้องถิ่่�น กลุ่่�มที่�่ 8 ตััวชี้้ว� ัดั ที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับการศึึกษาการสนัับสนุุนการส่่งเสริมิ การศึึกษาอย่่างหลากหลายและเท่่าเทีียม โดยการดำำ�เนิินการอย่่างมีี ส่ว่ นร่ว่ มในการจัดั การศึึกษาในระบบ หรือื รููปแบบต่า่ ง ๆ ทั้้ง� การจัดั การ ศึึกษาในระบบ การศึึกษานอกระบบ การศึึกษาตามอัธั ยาศัยั การจัดั การ ศึึกษาแก่่เด็็กพิเิ ศษ ผู้้�พิกิ าร ผู้้�สููงอายุุ รวมถึึงการสนัับสนุุนการศึึกษา ให้ก้ ัับโรงเรียี นที่่�อยู่่ใ� นเขตพื้้�นที่่� 26

กลุ่่�มที่�่ 9 ตััวชี้้ว� ัดั ที่่�เกี่่�ยวข้อ้ งกัับการสาธารณสุุข เมือื งที่่�มีคี นสุุขภาพดีี เป็น็ เมือื งที่่น� ่า่ อยู่ก่� ารให้ค้ วามสำำ�คัญั กับั สาธารณะสุขุ ควรให้ค้ วามสำำ�คัญั กัับการป้้องกัันเป็็นลำ�ำ ดัับแรก โดยเฉพาะปััจจััยที่่�ทำำ�ให้้เกิิดโลก เช่น่ สภาพแวดล้อ้ ม อาหาร แหล่ง่ สถานประกอบการที่่ม� ีคี วามเสี่่ย� งเป็น็ แหล่ง่ กำำ�เนิดิ อันั ตรายต่อ่ สุขุ ภาพ ลำ�ำ ดับั ต่อ่ มาคือื ผู้้�รับั ผิดิ ชอบทั้้ง� หน่ว่ ย งานรััฐและแหล่่งกำำ�เนิิดอัันตรายต่่อสุุขภาพมีีการจััดการอย่่างไร เมื่่�อเกิดิ ปัญั หาขึ้้�น และสุดุ ท้า้ ยคือื การให้บ้ ริกิ ารสาธารณสุขุ ครอบคลุมุ พื้้�นที่่�ของเมืืองหรือื ไม่่ จำ�ำ นวนบุุคคลากร และเครื่่�องมืือมีีเพีียงพอ ที่่�จะดููแลประชาชนชาวลำ�ำ ปางหรือื ไม่่ กลุ่่�มที่�่ 10 ตััวชี้้ว� ัดั ที่่�เกี่่�ยวข้อ้ งกัับความปลอดภััย ในชีวี ิติ และทรัพั ย์ส์ ิิน ธรรมชาติิของชีีวิิตย่่อมต้้องการความปลอดภััยในการดำำ�รงชีีวิิต โดยปกติิ ซึ่�ง่ สิ่่�งที่่�ควรให้้ความสำำ�คััญคืือ ความรู้้�เกี่่�ยวกัับภััยต่่าง ๆ การจััดการระวััง ป้้องกััน แก้้ไขปััญหาภััยพิิบััติิหรืือสาธารณภััย ด้้วยตนเอง และความช่่วยเหลืือเมื่่� อเกิิดภััยขึ้้� น จำ�ำ เป็็นอย่่างยิ่่�ง ที่่� ปร ะ ช า ช น ต้้ อ ง ได้้ รัับ ทร า บ ข้้ อ มููลหรืือ มีี ค ว า มรู้้�เพื่่� อ ดูู แล ต น เอ ง ได้้ในเบื้้�องต้้น ขณะเดีียวกัันในเรื่่�องความพร้้อมในการดููแลทั้้�งใน เชิิงการระวังั ป้้องกััน การเผชิิญเหตุุ และการเยีียวยาหลัังเกิิดเหตุุ หน่่วยงานรัับผิิดชอบจะต้้องมีีการเตรีียมความพร้้อมสม่ำ�ำ เสมอ มีีแผนงานแผนดำำ�เนิินการ และฝึึกซ้้อมให้้เกิิดความชำ�ำ นาญในงาน กลุ่่�มที่่� 11 ตััวชี้้�วััดที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับการมีีส่่วนร่่วม เป้้าหมายสููงสุุด ของการมีีส่่วนร่่วม คืือ ประชาชนที่่�เป็็นพลเมืือง มีีจิิตสำำ�นึึกต่่อ ส่่วนรวม ให้้ความสำำ�คััญกัับการพััฒนาเมืืองในทุุกมิิติิตั้้�งแต่่การให้้ ความคิิดเห็็นร่่วมวางแผน และร่่วมพััฒนา ดัังนั้้�นสิ่่�งที่่�บ่่งบอก ถึึงการมีีส่่วนร่ว่ มของประชาชน คืือ การเกิิดกลุ่่�มคนทางสัังคมที่่�มีี ความรู้้� ความเข้้าใจในพื้้�นที่่�และความถนััดหรืือความสนใจเฉพาะ ของกลุ่่�ม แสดงตััวเพื่่�อดำำ�เนิินกิิจกรรมของกลุ่่�ม หรืือแสวงหา ความร่่วมมืือกัับภาคส่่วนต่่าง ๆ เพื่่�อผลัักดัันการพััฒนาเมืือง และสร้า้ งคุณุ ภาพชีวี ิติ ที่่�ดีีขึ้้�นให้ก้ ัับส่่วนรวม กลุ่่�มที่่� 12 ตัวั ชี้้ว� ัดั ที่่เ� กี่่ย� วข้อ้ งกับั การบริหิ ารจัดั การองค์ก์ ร ไม่ม่ ีผี ู้้�แสดง ความคิิดเห็น็ ในประเด็็นที่่�เกี่่�ยวข้อ้ ง 27

กลุ่่�มที่่� 13 ตััวชี้้ว� ัดั ที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับนวัตั กรรม การพัฒั นานวัตั กรรม ของเมืืองในปััจจุุบัันยัังไม่่โดดเด่่นและมีีการสนัับสนุุนที่่�เป็็นรููปธรรม หากมีีการนำำ�ตััวชี้้�วัดั นี้้�มาเป็็นส่่วนหนึ่�่งของเมืืองน่่าอยู่่� สร้า้ งสรรค์์ ถืือเป็็นตััวชี้้�วััดท้้าทายให้้กัับเมืือง แต่่การที่่�จะไปถึึงการพััฒนา นวััตกรรม ควรให้้ความสำำ�คััญกัับการพััฒนา เชิิงพื้้�นที่่�กายภาพ สิ่่�งแวดล้้อม ปััจจััยสนัับสนุุนด้้านธุุรกิิจ และสำำ�คััญที่่�สุุดคืือ“คน” ใ ห้้ เ กิิ ด แร ง บัั น ด า ล ใจที่่� จ ะ ต่่ อ ย อ ด แ ล ะ ส ร้้า ง ส รร น วััต ก รรม และเทคโนโลยี ี กลุ่่�มที่�่ 14 ตััวชี้้ว� ัดั ที่่�เกี่่�ยวข้อ้ งต้้นทุนุ เชิงิ สร้า้ งสรรค์์ ลำ�ำ ปางเป็น็ เมือื ง ที่่ม� ีตี ้น้ ทุนุ ที่่เ� ป็น็ สินิ ทรัพั ย์แ์ ห่ง่ ความคิดิ สร้า้ งสรรค์์ ได้แ้ ก่่ ประวัตั ิศิ าสตร์์ โครงสร้้างเมืืองโบราณ หลัักฐานทางโบราณคดีี สถาปััตยกรรม ความหลากหลายของวัฒั นธรรม ชาติิพันั ธุ์์� วิถิ ีีทางวัฒั นธรรม รถม้า้ ร ว มถึึ ง เซ ร า มิิ ก ซึ่�่ง ล้้ ว น แต่่ เป็็ น อััต ลัั ก ษ ณ์์ ข อ ง เ มืื อ ง ลำ�ำ ป า ง ซึ่�่งชาวลำ�ำ ปางได้้ร่่วม สืืบสาน การอนุุรัักษ์์ประเพณีีวััฒนธรรม ภาษา ศิิลปะ หััตถกรรม ภููมิิปััญญาท้้องถิ่่�น อาคารสถาปััตยกรรม และพื้้�นที่่�สำำ�คััญ ให้ด้ ำำ�รงอยู่่อ� ย่า่ งต่่อเนื่่�องมาจนปัจั จุบุ ันั และเป็น็ ความ ภููมิใิ จของชาวลำ�ำ ปาง กลุ่่�มที่่� 15 ตััวชี้้ว� ัดั ที่่�เกี่่�ยวข้อ้ งกิิจกรรมทางสัังคม กิิจกรรมทางสัังคม เป็็นสิ่่�งที่่�สร้า้ งปฏิิสััมพันั ธ์ร์ ะหว่า่ งผู้้�คนทั้้�งภายในลำ�ำ ปางด้้วยกัันเอง และกัับคนต่่างพื้้� นที่่� เป็็นเครื่่� องมืือสำำ�คััญในการสร้้างสรรค์์ แรงบัันดาลใจให้้กัับผู้้�คนในเมืืองให้้มีีบรรยากาศแห่่งความน่่าอยู่่� น่่าเรียี นรู้้� และความมีีสีีสัันมีีชีวี ิติ ชีวี า รวมถึึงเป็็นการประชาสััมพันั ธ์์ เมือื งให้เ้ ป็น็ ที่่�รู้้�จักั รวมถึึงสร้า้ งเศรษฐกิิจการจ้า้ งงานให้ก้ ัับเมือื งด้้วย ดัังนั้้�นการจััดกิิจกรรมที่่�น่่าสนใจสร้้างสรรค์์ให้้เกิิดขึ้้� นในเมืือง จะต้้องมีกี ิิจกรรมที่่�โดดเด่่น มีชี ่ว่ งเวลาที่่�ชัดั เจน และจัดั อย่า่ งต่่อเนื่่�อง กลุ่่�มที่�่ 16 ตััวชี้้�วััดที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับบุุคคลที่่�ทำำ�งานสร้้างสรรค์์ ด้้วยโครงสร้า้ งทางสัังคมของประเทศไทย อิสิ ระในการเลือื กพักั อาศัยั ของไทย รวมถึึงเทคโนโลยีีในปััจจุุบัันทำำ�ให้้เกิิดอิิสระในการเดิินทาง และพำ�ำ นัักอาศััยได้้ทุุกพื้้�นที่่� การพิิจารณาจำ�ำ นวนบุุคคลที่่�ทำำ�งาน สร้า้ งสรรค์์ในบริบิ ทในการชี้้ว� ัดั ความน่่าอยู่่�และสร้า้ งสรรค์์ของเมืือง ลำ�ำ ปาง อาจจะไม่ไ่ ด้้บ่ง่ ชี้้ต� รงกัับความเป็น็ จริงิ 28

การพิิจารณาตััวชี้ว�้ ัดั โดยกลุ่่�มผู้้�เชี่ย่� วชาญ ด้้านการพััฒนาเมือื งน่่าอยู่่� สร้า้ งสรรค์์ จากการสรุปุ ข้้อมููลตััวชี้้ว� ัดั ที่่�รวบรวมและจัดั กลุ่่�มไว้้ โดยรวมตััวชี้้ว� ัดั ที่่ม� ีคี วามซ้ำ�ำ ซ้อ้ นและมีคี วามหมายใกล้เ้ คียี งกันั เข้า้ ด้ว้ ยกันั ร่ว่ มกับั การพิจิ ารณา ความถี่่�ในการกล่่าวถึึงในที่่�ประชุุมกลุ่่�มย่่อยทั้้�ง 2 ครั้้ง� และความเป็็นไปได้้ ในการรวบรวมข้้อมููลเพื่่�อการประเมิินเมืืองน่่าอยู่่�สร้้างสรรค์์ด้้วยตััวชี้้�วััด ผู้้� เ ชี่่� ย ว ช า ญ ไ ด้้ คัั ด เ ลืื อ ก ตัั ว ชี้้� วััดสำำ�ห รัับ ก า รพัั ฒ น า ก า ร เ ป็็ น เ มืื อ ง น่่ า อ ยู่่� สร้้างสรรค์์ ที่่� เหมาะสมกัั บชาวลำ�ำ ปาง ผลจากการพิิจารณาตัั วชี้้�วััด จากกระบวนการทั้้� งหมด สามารถกำำ�หนดองค์์ ประกอบและตััวชี้้�วััด รวมถึึงแนวทางการจัดั เก็บ็ รวบรวมข้อ้ มููล เพื่่�อใช้ป้ ระเมินิ ความเป็น็ เมือื งน่า่ อยู่่� สร้้างสรรค์์ของเมืืองลำ�ำ ปาง สรุุปผลได้้ดัังไดอะแกรม และมีีแนวทาง ในการดำำ�เนิินงานเพื่่� อประเมิิณศัักยภาพและบทบาทของเมืืองลำ�ำ ปาง ดัังต่่อไปนี้้� แนวคิิดเมือื งน่่าอยู่่� - องค์์การอนามัยั โลก (WHO) - Economist Intelligence พิจิ ารณาคััดกรองด้้วยการจัดั กลุ่่�ม Unit (EIU) ตััวชี้้ว� ัดั ที่่�มีบี ริบิ ทคล้า้ ยคลึึงกััน - แผนพัฒั นาเศรษฐกิิจและ รวม 16 กลุ่่�ม สัังคมแห่ง่ ชาติิฉบับั ที่่� 8 รวมกันั พิิจารณาคัดั กรองตัวั ชี้ว้� ัดั 16 กลุ่่�ม - สถาบันั ชุมุ ชนท้้องถิ่่�นพัฒั นา - ผู้้�เกี่่�ยวข้อ้ งในเวทีีจังั หวัดั ลำ�ำ ปาง - แผนปฏิิบัตั ิิการจัดั ตั้้�งเมือื งสีี เขียี ว - ก า รสำำ�ร ว จทัั ศ น คติิ ปร ะ ช า ช น ด้้ ว ย แบบสอบถาม แนวคิิดเมือื งสร้า้ งสรรค์์ - UNESCO - UNCTAD - แผนงานของ บริติ ิิชเคานซิลิ - Charles landry ผู้้�เชี่ย�่ วชาญพิิจารณาคััด - Aaron Borchardt กรอง - Richard Florida - การนัับการซ้ำ�ำ ในการให้้ - TCDC (เมือื งข่อ่ นแก่่น ความสำำ�คััญจากภาคส่่วน สร้า้ งสรรค์์) ในเวทีีจังั หวัดั ลำ�ำ ปาง ที่่�จัดั - TCDC (ย่า่ นเจริญิ กรุงุ ) ขึ้้�น 2 ครั้้ง� - ความสามารถในการ จัดั เก็็บข้อ้ มููลของพื้้�นที่่� ตััวชี้ว�้ ััดที่่�เหมาะสมกัับเมือื งลำำ�ปาง - กำำ�หนดรายละเอียี ดของ ตััวชี้้ว� ัดั 29

คำำ�อธิิบายแนวทางประเมินิ การพััฒนาเมือื งลำำ�ปางน่่าอยู่่� สร้า้ งสรรค์์ ตััวชี้ว�้ ััดที่�่ 1 การกำำ�หนดทิิศทางการใช้ป้ ระโยชน์์ที่�่ดิินตามบริบิ ทของเมือื ง คำำ�อธิิบาย การกำำ�หนดทิิศทางการใช้้ประโยชน์์ที่่�ดิิน แผนงาน โครงการ กรอบวิสิ ัยั ทัศั น์์ ในการวางแผนและวางผังั เป็น็ เครื่่�องมือื หนึ่�ง่ ที่่ช� ่ว่ ย กำำ�หนดทิิศทางและรููปแบบของการขยายเมืืองและโครงสร้้าง พื้้�นฐานไปในทิิศทางที่่�เหมาะสม มีีความเป็็นระเบีียบเรีียบร้้อย มีีสภาพแวดล้้อมที่่�ดีี มีีความปลอดภััยและน่่าอยู่่� สอดคล้้องกัับ สภาพแวดล้้อม สัังคม และวััฒนธรรม ตลอดจนการพััฒนา เศรษฐกิิจในพื้้�นที่่� โดยไม่่ขััดหรือื แย้้งหรือื ส่่งผลกระทบต่่อชุมุ ชน นอกจากนี้้� ช่่วยให้้พััฒนาให้้เมืืองมีีความปลอดภััย มีีระบบ สาธารณููปโภคและสาธารณููปการที่่ท� ั่่ว� ถึึง ช่ว่ ยลดปัญั หาความแออัดั ลดการรุุกล้ำ�ำ พื้้�นที่่�ทางธรรมชาติิ และช่่วยสร้้างเมืืองให้้น่่าอยู่่� การรวบรวม - ผัังเมือื งรวม ผัังเมือื งเฉพาะ หรือื ข้อ้ บัญั ญัตั ิิท้้องถิ่่�น ข้อ้ มููล - รายละเอียี ดการใช้ป้ ระโยชน์์ที่่�ดิิน ข้อ้ กำำ�หนดเพื่่�อควบคุมุ ความหนาแน่่น หรือื ผลการตรวจสอบการใช้ป้ ระโยชน์์ที่่�ดิิน แนวทางการ 1) จัดั ทำำ�ผัังเมือื งรวม หรือื จัดั ทำำ�ผัังเฉพาะ หรือื กำำ�หนดข้อ้ บัญั ญัตั ิิ ดำำ�เนิินงาน ท้อ้ งถิ่่น� ด้า้ นการใช้ป้ ระโยชน์ท์ ี่่ด� ินิ เพื่่�อใช้ผ้ ังั หรือื แผนการใช้ป้ ระโยชน์์ ที่่�ดิิน 2) จัดั ทำำ�รายละเอียี ดการใช้ป้ ระโยชน์์ที่่�ดิินในเขตผัังเมือื งรวม หรือื จััดทำำ�ข้้อกำำ�หนดเพื่่�อควบคุุมความหนาแน่่นของการใช้้ประโยชน์์ ที่่�ดิิน 3) ให้้ความรู้้�และสร้า้ งการมีีส่่วนร่ว่ มกัับประชาชนโดยการรับั ฟััง ความคิิดเห็น็ ต่่อการจัดั ทำำ�ผัังเมือื งรวม 4) กำำ�หนดการแบ่ง่ ย่า่ นพื้้�นที่่�ประเภทต่่าง ๆ ให้เ้ หมาะสมตามหลักั วิชิ าการทางผัังเมือื ง 30

ตััวชี้ว้� ััดที่�่ 2 การพััฒนาเมือื งและชุมุ ชนให้้เป็น็ ไปตามผัังเมือื ง คำำ�อธิิบาย การพััฒนาเมืืองและชุุมชนให้้เป็็นไปตามผัังเมืืองรวม ผัังเฉพาะ หรือื ข้อ้ บัญั ญัตั ิทิ ้อ้ งถิ่่น� จะช่ว่ ยแก้ไ้ ขปัญั หาทางกายภาพ การขยาย ตััวของประชากร ปัญั หาด้้านเศรษฐกิิจและสัังคมเมือื งรวมถึึงการ ป้้องกัันและบรรเทาปััญหาต่่าง ๆ ของเมืือง โดยเฉพาะด้้าน สิ่่�งแวดล้้อม โดยการพััฒนาเมืืองและชุุมชนให้้เป็็นไปตามข้้อ กำำ�หนดและรายละเอียี ดการใช้ป้ ระโยชน์ท์ ี่่ด� ินิ ตลอดจนมีกี ารควบคุมุ การใช้ป้ ระโยชน์์ที่่�ดิินให้เ้ ป็น็ ไปตามผัังเมือื งรวม ผัังเฉพาะ หรือื ข้อ้ บัญั ญัตั ิิท้้องถิ่่�น ประเมินิ ผลการดำำ�เนินิ งานการใช้ป้ ระโยชน์ท์ ี่่�ดิินให้้ เป็น็ ไปตามแผนหรือื ผังั ที่่ป� ระกาศใช้แ้ ละมีกี ารรายงานผลการดำำ�เนินิ งานด้้านการพััฒนาเมืืองและชุุมชนให้้เป็็นไปตามผัังเมืืองให้้ผู้้� บริหิ ารและประชาชนทราบ แนวทางการ 1) เมือื งมีนี โยบายหรือื ทิิศทางการพัฒั นาเมือื งไม่เ่ ปลี่่ย� นแปลง ดำำ�เนิินงาน 2) จัดั ทำำ�ฐานข้อ้ มููลสััดส่่วนการใช้ป้ ระโยชน์์ที่่�ดิินแต่่ละประเภท ที่่�เหมาะสมกัับแต่่ละเมือื ง (พื้้�นที่่�สีีเขียี ว ที่่�อยู่่อ� าศััย เป็น็ ต้้น) 3) ส่่งเสริมิ การพัฒั นาเมือื งและชุมุ ชนให้เ้ ป็น็ ไปตามผัังเมือื งรวม ผัังเฉพาะ หรือื ข้อ้ บัญั ญัตั ิิท้้องถิ่่�น 4) ควบคุุมการใช้ป้ ระโยชน์์ที่่�ดิินให้้เป็็นไปตามข้้อกำำ�หนดการใช้้ ประโยชน์์ที่่�ดิิน 5) เฝ้้าระวังั และติิดตามประเมิินผลอย่่างมีีส่่วนร่ว่ ม เพื่่�อให้้การ พัฒั นาเมือื งให้เ้ ป็น็ ไปตามข้อ้ กำำ�หนดการใช้ป้ ระโยชน์์ที่่�ดิิน 6) ส่ง่ เสริมิ การสร้า้ งความตระหนักั ให้ป้ ระชาชนเกิิดความรักั พื้้�นที่่� และมีแี นวทางที่่�จะรักั ษาไม่ใ่ ห้ก้ ารใช้ป้ ระโยชน์์ที่่�ดิินเกิินจากสััดส่่วน ที่่�กำำ�หนดไว้้ 7) รายงานผลการดำำ�เนิินงานให้ผ้ ู้้�บริหิ ารและประชาชนทราบ 31

ตััวชี้ว�้ ััดที่�่ 3 การดููแลรักั ษาและใช้ป้ ระโยชน์์ทรัพั ยากรธรรมชาติิให้ค้ งไว้้ซึ่�ง่ ระบบนิิเวศ คำำ�อธิิบาย ที่�่ดีี แนวทางการ การใช้้ประโยชน์์ทรัพั ยากรธรรมชาติิและความหลากหลายทาง ดำำ�เนิินงาน ชีีวภาพ ทั้้�งที่่�เกิิดขึ้้�นเอง และที่่�สร้า้ งขึ้้�นใหม่่ให้้มีีความสมบููรณ์์ ตามธรรมชาติิ ควบคุมุ ป้อ้ งกัันไม่ใ่ ห้เ้ กิิดการใช้ป้ ระโยชน์ท์ ี่่�ไม่เ่ หมาะ สมจนเกิินขีดี ความสามารถในการฟื้� น้ ตััวของทรัพั ยากรธรรมชาติิ ทั้้�งนี้้� องค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่่�นมีีบทบาทสำำ�คััญในการบริหิ าร จัดั การทรัพั ยากรธรรมชาติแิ ละความหลากหลายทางชีวี ภาพในเขต พื้้�นที่่ต� นเอง หรือื ร่ว่ มกับั หน่ว่ ยงานที่่เ� กี่่ย� วข้อ้ งดำำ�เนินิ งานทั้้ง� ในและ นอกเขตพื้้�นที่่�เพื่่�อประโยชน์์หรือื ลดผลกระทบต่่อระบบนิิเวศใน องค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่่�นและคุุณภาพชีีวิิตของประชาชน รวมถึึงการจัดั ตั้้�งหรือื ส่่งเสริมิ หรือื สนัับสนุุนกลุ่่�มหรือื เครือื ข่า่ ยที่่� ดููแลรักั ษาทรัพั ยากรธรรมชาติแิ ละความหลากหลายทางชีวี ภาพใน พื้้�นที่่� 1) วิเิ คราะห์์ สำำ�รวจพื้้�นที่่� วิเิ คราะห์ท์ รัพั ยากรธรรมชาติิ พันั ธุ์์�พืชื พันั ธุ์์�สััตว์แ์ ละจัดั เก็็บข้อ้ มููลอย่า่ งเป็น็ ระบบ โดยมีกี ารจัดั เก็็บข้อ้ มููล ย้อ้ นหลักั อย่า่ งน้้อย 2 ปีี 2 ) จัั ด ทำำ� แ ผ น ด้้ า น ก า รดูู แ ล รัั ก ษ า แ ล ะ ใ ช้้ ปร ะ โ ย ชน์์ ทรัพั ยากรธรรมชาติิ 3) จัดั กิิจกรรมให้ค้ วามรู้้� การสร้า้ งความตระหนัักต่่อความสำำ�คััญ ของทรััพยากรธรรมชาติิและความหลากหลายทางชีีวภาพแก่่ บุุคลากรเทศบาลและประชาชนทั่่�วไป เช่่น การอบรมให้้ความรู้้� การเผยแพร่ส่ ื่่�อความรู้้�ในรููปแบบต่่าง ๆ การจัดั ค่่ายเยาวชนนััก อนุุรัักษ์์ หรืือการให้้ความรู้้�ถึึงผลเสีียของการเผาพื้้�นที่่�เกษตร 4) ดำำ�เนิินงานป้อ้ งกััน ฟื้� ้นฟูู และบำ�ำ รุงุ รักั ษาทรัพั ยากรธรรมชาติิ เช่น่ ดิิน น้ำำ� ป่า่ ไม้้ ทรัพั ยากรชายฝั่�่ง พื้้�นที่่�ชุ่่�มน้ำำ� พันั ธุ์์�พืชื พันั ธุ์์�สััตว์์ เช่น่ การปลููกต้้นไม้้ การปลููกป่่าชายเลน การสำำ�รวจและวิเิ คราะห์์ ทรัพั ยากรธรรมชาติิ พันั ธุ์์�พืชื พันั ธุ์์�สััตว์์ ที่่�มีคี วามโดดเด่่นในพื้้�นที่่� การอนุรุ ักั ษ์แ์ หล่ง่ น้ำำ� พันั ธุ์์�พืชื พันั ธุ์์�สัตั ว์์ การสำำ�รวจและขึ้้�นทะเบียี น ต้้นไม้ใ้ หญ่่ในเมือื ง ฯลฯ 5 ) จัั ดตั้้� ง หรืือ ส่่ ง เ ส ริิม ก ลุ่่�มหรืือ เ ครืือ ข่่ า ย ที่่� ดูู แ ล รััก ษ า ทรััพยากรธรรมชาติิและความหลากหลายทางชีีวภาพในพื้้�นที่่� 6) ประเมินิ ความรู้้� ความตระหนััก หรือื ประโยชน์์ที่่�ประชาชนได้้รับั จากการดููแลรักั ษาทรัพั ยากรธรรมชาติิและความหลากหลายทาง ชีวี ภาพทั้้�งในด้้านเศรษฐกิิจ สัังคม คุณุ ภาพชีวี ิติ และสิ่่�งแวดล้อ้ ม 7) รายงานผลการดำำ�เนิินงานด้้านการดููแลรักั ษาและใช้ป้ ระโยชน์์ ทรัพั ยากรธรรมชาติิ และความหลากหลายทางชีวี ภาพให้ผ้ ู้้�บริหิ าร และประชาชนทราบ 32

ตััวชี้ว้� ััดที่่� 4 การอนุุรักั ษ์์และพััฒนาพื้้� นที่�่สีีเขีียวให้้เกิิดประโยชน์์ต่่อการ คำำ�อธิิบาย ดำำ�รงชีีวิิต พื้้�นที่่�สีีเขียี ว หมายถึึง พื้้�นที่่�ธรรมชาติิ หรือื พื้้�นที่่�ที่่�มนุษุ ย์ส์ ร้า้ งขึ้้�น หรือื กำำ�หนดขึ้้�นในเมืืองหรือื ชุุมชน ปกคลุุมด้้วยพืชื พรรณเป็็น องค์์ประกอบหลััก มีีประโยชน์์เพื่่�อสิ่่�งแวดล้้อม ระบบนิิเวศ การดำำ�รงชีีวิติ และคุุณภาพชีีวิติ ของประชาชน การอนุุรักั ษ์์ และพัฒั นาพื้้�นที่่ส� ีเี ขียี ว จึึงเป็น็ การดููแล บำ�ำ รุงุ รักั ษาให้พ้ ื้้�นที่่ส� ีเี ขียี ว คงอยู่แ่� ละมีคี วามยั่่ง� ยืนื ทั้้ง� นี้้พ� ื้้�นที่่ส� ีเี ขียี วแบ่ง่ ออกเป็น็ 6 ประเภท ได้้แก่่ 1) พื้้�นที่่�สีีเขียี วสาธารณะ เช่น่ สวนสาธารณะ สวนพฤกษศาสตร์์ สนามเด็็กเล่น่ 2) พื้้�นที่่�สีีเขีียวอรรถประโยชน์์ ประกอบด้้วย พื้้�นที่่�สีีเขีียว ส่่วนบุุคคล เช่น่ สวนในอาคารที่่�พัักอาศััย สวนในบ้้าน สวนใน โ คร ง ก า ร ข อ ง เ อ ก ช น พื้้� น ที่่� สีี เ ขีี ย ว ใ น ส ถ า บัั น เ ช่่ น แหล่่งประวััติิศาสตร์์ สถาบัันการศึึกษา สถานที่่�ราชการ พื้้�นที่่�สีีเขีียวสาธารณููปการ เช่น่ พื้้�นที่่�ฝัังกลบขยะ พื้้�นที่่�รอบบ่่อ บำ�ำ บัดั น้ำำ�เสีีย เขตท่่าอากาศยาน 3) พื้้�นที่่�สีีเขียี วที่่�เป็น็ ริ้้ว� ยาวตามแนวสาธารณููปโภค เช่น่ พื้้�นที่่�ริมิ ทางสััญจรทางบก ริมิ ถนน เกาะกลางถนน ริมิ แม่่น้ำำ� คลอง ชลประทาน 4) พื้้�นที่่�สีีเขีียวเพื่่�อเศรษฐกิิจของชุมุ ชน เช่น่ ไร่่ นา สวนผลไม้้ พื้้�นที่่�เพาะเลี้้ย� งสััตว์น์ ้ำำ� 5) พื้้�นที่่�สีีเขียี วธรรมชาติิ เช่น่ พื้้�นที่่�สีีเขียี วบนเนิินเขา พรุุ แหล่ง่ น้ำำ� พื้้�นที่่�ชุ่่�มน้ำำ� 6) พื้้�นที่่�สีีเขียี วที่่�ยังั ไม่ม่ ีกี ารใช้ป้ ระโยชน์์ หรือื รอการพัฒั นา เช่น่ พื้้�นที่่�สีีเขียี วที่่�ปล่อ่ ยรกร้า้ ง แนวทางการ 1) ศึึกษา สำำ�รวจ และวิเิ คราะห์ส์ ััดส่่วนพื้้�นที่่�สีีเขีียวต่่อประชากร ดำำ�เนิินงาน หรือื จัดั ทำำ�แผนการอนุุรักั ษ์แ์ ละพัฒั นาพื้้�นที่่�สีีเขียี ว 2) ดำำ�เนิินการอย่่างมีีส่่วนร่ว่ มในการอนุุรักั ษ์์และพัฒั นาพื้้�นที่่� สีีเขียี วให้เ้ กิิดประโยชน์์ต่่อการดำำ�รงชีวี ิติ เช่น่ การอนุุรักั ษ์ต์ ้้นไม้้ ใหญ่่ที่่�มีีอยู่่�เดิิม การปลููกต้้นไม้้เพิ่่�มเติิมในพื้้�นที่่� การให้้ความรู้้� เกี่่�ยวกัับการพัฒั นาและดููแลรักั ษาพื้้�นที่่�สีเี ขียี ว หรือื การเพิ่่ม� พื้้�นที่่� สีีเขียี ว เป็น็ ต้้น 3) ส่่งเสริมิ ให้้มีีการใช้ป้ ระโยชน์์ทั้้�งด้้านเศรษฐกิิจ สัังคม และ วัฒั นธรรมในพื้้�นที่่�สีีเขียี ว 4) ส่่งเสริมิ หรือื สนัับสนุุนกลุ่่�มหรือื เครือื ข่า่ ยในการอนุุรักั ษ์แ์ ละ พัฒั นาพื้้�นที่่�สีีเขียี ว 5) รายงานผลการดำำ�เนินิ การพัฒั นาพื้้�นที่่�สีีเขียี วให้ผ้ ู้้�บริหิ ารและ ประชาชนทราบ 6) คำำ�นวณการกัักเก็็บคาร์์บอนในมวลชีีวภาพของต้้นไม้้ 33

แนวทางการ โดยสำำ�รวจและบัันทึึกข้้อมููลชื่่�อพัันธุ์์�ไม้้ จำ�ำ นวนไม้้ยืืนต้้นในพื้้�นที่่� ดำำ�เนิินงาน วัดั ความสููง และวัดั เส้้นรอบวงของไม้้ยืืนต้้นแต่่ละต้้น เพื่่�อนำำ�มา (ต่่อ) คำำ�นวณปริิมาณการกัักเก็็บคาร์์บอน ซึ่�่งปริิมาณการกัักเก็็บ คาร์บ์ อนในมวลชีวี ภาพของต้้นไม้้ คิิดเป็น็ ร้อ้ ยละ 47 โดยน้ำำ�หนััก ของน้ำำ�หนัักแห้ง้ ของมวลชีวี ภาพ ตััวชี้ว�้ ััดที่่� 5 การพััฒนาโครงสร้า้ งพื้้� นฐานให้้ครอบคลุมุ และเหมาะสมกัับผู้�้ใช้้ คำำ�อธิิบาย โครงสร้า้ งพื้้�นฐาน เป็็นสิ่่�งอำ�ำ นวยความสะดวกในการดำำ�รงชีวี ิติ แนวทางการ ของประชาชน เช่่น ถนน สะพาน ทางเดิินเท้้า ชลประทาน ดำำ�เนิินงาน ระบบไฟฟ้้า ระบบน้ำำ�ประปา โทรคมนาคม ห้้องน้ำำ�สาธารณะ สถานที่่�ออกกำำ�ลัังกาย ระบบสื่่� อสารไร้้สาย พื้้�นที่่�สาธารณะ ป้้ายบอกทาง เป็็นต้้น ทั้้�งนี้้� การพัฒั นาโครงสร้า้ งพื้้�นฐานควรมีี ความสอดคล้้องกัับบริบิ ทการพัฒั นาเมืืองทั้้�งเศรษฐกิิจ สัังคม วัฒั นธรรม และสิ่่�งแวดล้อ้ ม โดยคำำ�นึึงถึึงมาตรฐานในการดำำ�เนิิน งาน ความครอบคลุุมพื้้�นที่่� รวมถึึงปรับั ปรุงุ และดููแลรักั ษาให้อ้ ยู่่� ในสภาพที่่�สามารถใช้ง้ านได้้ดีี ไม่ช่ ำ�ำ รุดุ ทรุดุ โทรม รวมทั้้�งคำำ�นึึงถึึง การเตรียี มความพร้อ้ มรองรับั สัังคมผู้้�สููงอายุุในพื้้�นที่่�สาธารณะ และสถานที่่ร� าชการ และการอำ�ำ นวยความสะดวกสำำ�หรับั คนทุกุ กลุ่่�ม ตามบริบิ ทเมือื ง 1) วิเิ คราะห์ล์ ักั ษณะประชากรของเมือื ง เพื่่�อวางแผนการพัฒั นา โครงสร้า้ งพื้้�นฐาน เช่น่ โครงสร้า้ งประชากร หรือื จำ�ำ นวนผู้้�ต้อ้ งการ การดููแลเป็็นพิเิ ศษ หรือื จำ�ำ นวนผู้้�ใช้ป้ ระโยชน์์ โครงสร้า้ งพื้้�นฐาน เฉพาะ 2) การนำำ�ผลการวิเิ คราะห์ข์ ้้อมููลมาจัดั ทำำ�แผนงานหรือื โครงการ พััฒนาและตรวจสอบโครงสร้้างพื้้� นฐานให้้ครอบคลุุมและ เหมาะสมสำำ�หรับั คนทุกุ กลุ่่�ม 3) ดำำ�เนิินงานอย่่างมีีส่่วนร่ว่ มในการพัฒั นาโครงสร้า้ งพื้้�นฐาน และบำ�ำ รุงุ รักั ษาให้้โครงสร้า้ งพื้้�นฐานอยู่่�ในสภาพที่่�ดีี ครอบคลุุม พื้้�นที่่�และเอื้้�อต่่อคนทุกุ กลุ่่�มตามบริบิ ทเมือื ง 4) สนัับสนุุนโครงสร้า้ งพื้้�นฐานที่่�เป็็นมิิตรกัับสิ่่�งแวดล้้อม เช่น่ การส่่งเสริิมการเดิินเท้้า และการใช้้พาหนะที่่�ไม่่ใช้้เครื่่�องยนต์์ 5) ตรวจสอบและประเมิินผลการพััฒนาโครงสร้า้ งพื้้�นฐานให้้ ครอบคลุุม และเหมาะสมสำำ�หรับั คนทุุกกลุ่่�ม และสถานประกอบ การที่่�ตั้้�งอยู่่ใ� นเมือื ง 6) ปรัับปรุุง แก้้ไขปััญหาด้้านโครงสร้้างพื้้�นฐานที่่�เป็็นมิิตร กัับสิ่่�งแวดล้อ้ ม 7) รายงานผลการดำำ�เนิินงานด้้านการพัฒั นาโครงสร้า้ งพื้้�นฐาน ใ ห้้คร อ บ คลุุ ม แล ะ เ หม า ะ ส มกัั บ ผู้้� ใช้้ปร ะ โย ชน์์ ใ ห้้ผู้้� บ ริิห า ร และประชาชนทราบ 34

ตััวชี้ว�้ ััดที่่� 6 การจัดั การขยะมููลฝอยชุมุ ชนอย่า่ งครบวงจรและเหมาะสม คำำ�อธิิบาย การจััดการขยะมููลฝอยชุุมชนที่่�มีีการจััดการอย่่างถููกต้้อง แนวทางการ เหมาะสม และครบวงจร ตั้้�งแต่่ต้้นทางถึึงปลายทาง เริ่่ม� จาก ดำำ�เนิินงาน การลดปริมิ าณขยะมููลฝอยและคััดแยกจากต้้นทางกลางทาง โดยการรวบรวมและเก็็บขนขยะมููลฝอยประเภทต่่าง ๆ ใ ห้้ คร อ บ คลุุ มพื้้� น ที่่� ด้้ ว ย วิิ ธีี ก า รที่่� ถูู ก ต้้ อ ง เ หม า ะ ส ม และปลายทาง คืือ การกำำ�จััดขยะมููลฝอยอย่่างถููกต้้อง สอดคล้้องกัับศัักยภาพขององค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่่�น 1) รวบรวมและวิเิ คราะห์์ข้้อมููลสถานการณ์์ขยะมููลฝอยและ การจัดั การ 2) จัดั กิิจกรรมให้ค้ วามรู้้�และสร้า้ งความตระหนักั ในการจัดั การ ขยะมููลฝอย การคััดแยกขยะ การจััดการขยะแต่่ละประเภท เป็็ น ต้้ น ใ ห้้ แก่่ ก ลุ่่�ม เป้้ า หม า ย ต่่ า ง ๆ ใน พื้้� น ที่่� ทุุ ก ก ลุ่่�ม 3) ดำำ�เนินิ การจัดั การขยะโดยยึึดหลักั 3Rs คืือ การลดปริมิ าณ ขยะ (Reduce) เช่่น การลดใช้้พลาสติิกและโฟม การใช้้ซ้ำ�ำ (Reuse) เช่น่ การใช้ก้ ระดาษ 2 หน้้า การทำำ�กระเป๋า๋ จากซอง น้ำำ�ยาปรับั ผ้้านุ่่�ม การนำำ�แกนกระดาษทิิชชููมาประดิิษฐ์์เป็็นที่่�ใส่่ ดิินสอ และการนำำ�ขยะมููลฝอยกลับั มาใช้ป้ ระโยชน์์ (Recycle) เช่่น การทำำ�ปุ๋๋�ยหมัักจากขยะอิินทรีีย์์ ถัังขยะเปีียก น้ำำ�หมััก ชีวี ภาพ การส่่งเสริมิ ธนาคารขยะ เป็น็ ต้้น 4) เก็บ็ รวบรวมขยะมููลฝอย เช่น่ การจัดั ทำำ�แผนการเก็บ็ ขนขยะ การรักั ษาความสะอาด พื้้�นที่่�สาธารณะ เป็น็ ต้้น 5) กำำ�จััดขยะมููลฝอยถููกต้้องตามหลัักวิิชาการ (ฝัังกลบ หมักั ทำำ�ปุ๋๋�ยหรือื ก๊๊าซชีวี ภาพกำำ�จัดั ด้้วยพลังั งานความร้อ้ น การ แปรสภาพเป็น็ เชื้้�อเพลิงิ หรือื พลังั งาน) 6) ดำำ�เนิินการจัดั การขยะอันั ตรายชุมุ ชน เช่น่ การให้้ความรู้้� อัันตรายของขยะอัันตราย ส่่งเสริมิ ให้้ประชาชนคััดแยกขยะ อัั น ต ร า ย เ ก็็ บ ร ว บ ร ว ม แ ล ะ ส่่ ง กำำ� จัั ด ข ย ะ อัั น ต ร า ย 7) เก็็บรวบรวมข้้อมููลการจััดการขยะมููลฝอยแต่่ละประเภท อย่า่ งเป็น็ ระบบและสม่ำ�ำ เสมอ 8) จัดั ตั้้�งหรือื ส่่งเสริมิ กลุ่่�มหรือื เครือื ข่่ายที่่�ดำำ�เนิินการจัดั การ ขยะมููลฝอย หรือื การเฝ้า้ ระวังั การทิ้้ง� ขยะมููลฝอยในที่่ส� าธารณะ 9) รายงานผลการดำำ�เนิินการจัดั การขยะมููลฝอยชุุมชนให้้ผู้้� บริหิ ารและประชาชนทราบ 35

ตััวชี้ว้� ััดที่�่ 7 การจัดั การน้ำำ�เสีียอย่า่ งเหมาะสม คำำ�อธิิบาย น้ำำ�เสีีย เกิิดจากการใช้น้ ้ำำ�ในกิิจกรรมต่่าง ๆ ทั้้�งจากการชำ�ำ ระล้า้ ง แนวทางการ สิ่่�งสกปรกและจากการประกอบอาหาร โดยระบายน้ำำ�ทิ้้�งลงสู่�่ ท่่อ ดำำ�เนิินงาน ระบายน้ำำ�หรืือแหล่่งน้ำำ�ธรรมชาติิ ซึ่�่งหากไม่่มีีการบำ�ำ บััด อ า จส่่ ง ผ ล ก ร ะ ท บ ต่่ อ สิ่่� ง แ ว ดล้้ อ ม แ ล ะ สุุ ข ภ า พ อ น า มัั ย ของประชาชน จึึงควรมีีการจััดการน้ำำ�เสีียอย่่างเหมาะสม เช่น่ การส่่งเสริมิ การบำ�ำ บััดน้ำำ�เสีียขั้้�นต้้น ณ แหล่่งกำำ�เนิิดจาก ครัวั เรือื น ร้า้ นอาหาร ตลาด สถานประกอบการ เพื่่�อช่ว่ ยลดความ สกปรกของน้ำำ�เสีี ยและลดภาระในการบำ�ำ บััดน้ำำ�เสีี ยรวม และการบำ�ำ บัดั น้ำำ�เสียี ขั้้น� สุดุ ท้้าย ซึ่�ง่ องค์์กรปกครองส่ว่ นท้้องถิ่่�น ควรเลืือกวิิธีีที่่�เหมาะสมกัับสถานการณ์์น้ำำ�เสีียและศัักยภาพ ในการดำำ�เนิินงาน 1) เก็็บรวบรวมข้อ้ มููลแหล่ง่ กำำ�เนิิด น้ำำ�เสีียในชุมุ ชนและวิเิ คราะห์์ ปัญั หาน้ำำ�เสีียในพื้้�นที่่� 2) จัดั ทำำ�ฐานข้อ้ มููลหรือื (baseline) คุณุ ภาพแหล่ง่ น้ำำ�สาธารณะ ในพื้้�นที่่� รวมถึึงจุดุ ที่่�จำ�ำ เป็น็ ต้้องมีกี ารเฝ้า้ ระวังั เพิ่่ม� เติิม โดยมีกี าร กำำ�ห น ดค ว า มถี่่� ใ น ก า ร ต ร ว จวััดคุุ ณ ภ า พ น้ำำ�ที่่� เ หม า ะ ส ม 3) จััดกิิจกรรมให้้ความรู้้�เรื่่�องสถานการณ์์น้ำำ�เสีียในชุุมชน แนวทางการจัดั การน้ำำ�เสีียโดยชุมุ ชน หรือื เทคโนโลยีกี ารจัดั การ น้ำำ�เสีียให้ก้ ัับกลุ่่�มเป้า้ หมายต่่าง ๆ ในชุมุ ชน 4) ดำำ�เนิินงานจัดั การน้ำำ�เสีีย เช่น่ บัังคัับใช้ข้ ้้อบััญญััติิท้้องถิ่่�น ที่่�เกี่่�ยวข้้อง หรือื ส่่งเสริมิ การลดปริมิ าณการใช้น้ ้ำำ�ในภาคส่่วน ต่่าง ๆ หรือื ส่่งเสริมิ การบำ�ำ บัดั น้ำำ�เสีียขั้้น� ต้้น หรือื มีรี ะบบบำ�ำ บัดั น้ำำ� เสีียที่่�เหมาะสม หรืือนำำ�น้ำำ�เสีียที่่�ผ่่านการบำ�ำ บััดกลัับมาใช้้ใหม่่ เป็น็ ต้้น 5) สำำ�หรับั พื้้�นที่่ท� ี่่ม� ีรี ะบบบำ�ำ บัดั น้ำำ�เสียี มีกี ารจัดั เก็บ็ ค่า่ ธรรมเนียี ม ในการบำ�ำ บัดั น้ำำ�เสีีย 6) จััดตั้้�งหรืือส่่งเสริิมกลุ่่�มหรืือเครืือข่่ายติิดตามเฝ้้าระวััง คุณุ ภาพแหล่ง่ น้ำำ�ธรรมชาติิ 7) รายงานผลการดำำ�เนิินการจัดั การน้ำำ�เสีียชุุมชนให้้ผู้้�บริหิ าร และประชาชนทราบ 36

คำำ�อตัธัวิิบชีา้ว�้ยััดที่�่ 8 การจัดั การมลพิิษทางอากาศอย่า่ งเหมาะสม คำำ�อธิิบาย มลพิิษอากาศ เป็็นภาวะอากาศที่่�มีีสารเจืือปนอยู่่�ในระดัับที่่� มากกว่า่ ระดัับปกติิเป็็นเวลานานพอที่่�จะทาให้้เกิิดอัันตรายแก่่ มนุุษย์์ สััตว์์ พืืช หรืือทรััพย์์สิินต่่าง ๆ โดยอาจเกิิดขึ้้�นตาม ธรรมชาติิ เช่น่ ฝุ่่�นละอองจากลมพายุุ ไฟป่่า หรือื เกิิดจากการ กระทำำ�ของมนุุษย์์ เช่่น มลพิิษจากท่่อไอเสีียรถยนต์์ โรงงาน อุุตสาหกรรม การระเหยของก๊๊าซจากการเผาขยะและของเสีีย หรือื การเผา แนวทางการ 1) เก็็บรวบรวมข้้อมููลและวิเิ คราะห์์ปััญหามลพิษิ อากาศในพื้้�นที่่� ดำำ�เนิินงาน พร้้อมจััดทำำ�ฐานข้้อมููลผลการตรวจวิเิ คราะห์์คุุณภาพอากาศ โดยทั่่�วไปบริเิ วณแหล่่งอุุตสาหกรรม ตามมาตรฐานคุุณภาพ อากาศและมาตรฐานการระบายมลพิิษจากภาคอุุตสาหกรรม 2) จััดกิิจกรรมให้้ความรู้้�เรื่่�องสถานการณ์์คุุณภาพอากาศ ในชุุมชน แนวทางการจััดการมลพิิษอากาศ หรืือเทคโนโลยีี ก า ร จัั ด ก า รคุุ ณ ภ า พ อ า ก า ศ โ ด ย คร อ บ คลุุ มทั้้� ง มลพิิ ษ จ า ก ภ า ค เก ษ ต ร ก า รคม น า คม แ ล ะ ภ า คอุุ ต ส า ห ก รรม ให้ก้ ัับกลุ่่�มเป้า้ หมายต่่าง ๆ ในชุมุ ชน 3) ดำำ�เนิินงานจัดั การคุุณภาพอากาศ เช่น่ บัังคัับใช้ข้ ้้อบััญญััติิ ที่่� เ กี่่� ย ว ข้้ อ ง เ ช่่ น ข้้ อ บัั ญญัั ติิ ก า รลด ก า ร เ ผ า ใ น ที่่� โ ล่่ ง หรืือการติิดตาม ตรวจสอบคุุณภาพอากาศที่่�ดำำ�เนิินการ โดยองค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่่�นในการตรวจสอบอย่่างง่่าย หรือื จัดั จ้า้ งหน่่วยงาน หรือื การประสานหน่่วยงานที่่�เกี่่�ยวข้้อง ตรวจสอบคุณุ ภาพอากาศ 4) จััดตั้้�งหรืือส่่งเสริิมกลุ่่�มหรืือเครืือข่่ายติิดตามเฝ้้าระวััง คุณุ ภาพอากาศ 5) การติิดตามเฝ้้าระวังั คุุณภาพอากาศโดยใช้้ Application ต ร ว จวัั ดมลพิิ ษ ใ น ก า ร เ ฝ้้ า ร ะ วัั ง คุุ ณ ภ า พ อ า ก า ศ 6) รายงานผลการดำำ�เนิินการจัดั การคุณุ ภาพอากาศให้ผ้ ู้้�บริหิ าร และประชาชนทราบ 37

ตััวชี้ว้� ััดที่�่ 9 พััฒนาเศรษฐกิิจฐานรากให้เ้ ข้ม้ แข็ง็ คำำ�อธิิบาย คำำ�อธิิบายความเข้้มแข็็งมั่่�นคงของเศรษฐกิิ จขึ้้� นอยู่่�กัั บ การกระจายรายได้้ให้้ทั่่�วถึึง และการสร้้างงานและรายได้้ ใ ห้้ แก่่ ค น ย า ก จ น แล ะ ดำำ� เ นิิ น ก า ร บ รร เ ท า ค ว า ม ย า ก จ น จากปััญหาเฉพาะหน้้า ซึ่�่งจะต้้องมีีการส่่งเสริิมสนัับสนุุน ให้เ้ กิิดกลไกทางเศรษฐกิิจที่่�เกื้้�อหนุนุ คนยากจนช่ว่ ยเหลือื ตนเอง ได้้ แนวทางการ 1) เร่่งให้้มีีการดำำ�เนิิ นงานสนองกระแสพระราชดำำ�รััส ดำำ�เนิินงาน “ปรัชั ญาเศรษฐกิิจพอเพียี ง” ในการแก้้ไขปััญหาความยากจน ให้เ้ ป็น็ ไปอย่า่ งต่่อเนื่่�อง สร้า้ งความเข้ม้ แข็ง็ ในกระบวนการผลิติ ต่อ่ เชื่่�อมกับั ระบบตลาดยกระดับั ความสามารถเป็น็ ผู้้�ประกอบการ ได้้ 2) พัฒั นาศููนย์์การเรียี นรู้้�มีีความพร้อ้ มและศัักยภาพรองรับั การเปลี่่ย� นแปลงและพึ่�ง่ ตนเองได้้ 3) เพิ่่ม� ศัักยภาพและขยายโอกาสการเรียี นรู้้�ให้้แก่่คนยากจน พัฒั นาทัักษะ ความสามารถในการวิเิ คราะห์์และเลืือกตััดสิินใจ ได้้ด้้วยตนเอง 4) ส่่งเสริมิ สนัับสนุุนเกษตรกรและคนยากจนในการเข้้าถึึง องค์์ความรู้้�ต่่างๆ ทั้้�งภููมิปิ ัญั ญาท้้องถิ่่�น และวิทิ ยาการสมัยั ใหม่่ ในภาคการเกษตร ธุรุ กิจิ บริกิ าร รวมทั้้ง� พัฒั นากระบวนการเรียี น รู้้� การแลกเปลี่่�ยนถ่่ายทอดความรู้้�ประสบการณ์์ร่่วมกััน 5) ส่่งเสริมิ ระบบและขบวนการสหกรณ์์ และวิสิ าหกิิจชุุมชน ให้้เป็็นแหล่่งการสร้้างสรรค์์ ด้้ านอาชีีพและสร้้างรายได้้ ของคนยากจนในท้้องถิ่่�น 38

ตััวชี้ว�้ ััดที่่� 10 การยกระดัับคุณุ ภาพชีีวิิตสำำ�หรับั ผู้้�มีีรายได้้น้้อยและ คำำ�อธิิบาย ผู้้�ด้้อยโอกาส แนวทางการ ผู้้�มีีรายได้้น้้อย หมายถึึง ผู้้�ที่่�มีีรายได้้น้้อย 30,000 บาท ดำำ�เนิินงาน /คน/ปีี ผู้้�ด้้อยโอกาส หมายถึึง ผู้้�ประสบปััญหาความเดืือด ร้อ้ นและได้้รับั ผลกระทบด้้านเศรษฐกิิจ สัังคม การศึึกษา สาธารณสุขุ การเมือื ง กฎหมาย วัฒั นธรรม และภัยั ธรรมชาติิ รวมถึึงผู้้�ที่่�ขาดโอกาสที่่�จะเข้้าถึึงบริิการขั้้�นพื้้�นฐาน ทั้้�งนี้้� ผู้้�มีีรายได้้น้้อยและผู้้�ด้้อยโอกาส เป็็นส่่วนหนึ่�่งของสัังคม ที่่จ� ำ�ำ เป็น็ ต้อ้ งได้ร้ ับั การดููแลในเรื่่อ� งคุณุ ภาพชีวี ิติ การสร้า้ งงาน ร า ย ไ ด้้ ร ว มถึึ ง ก า รป รัั บ ปรุุ ง แ ห ล่่ ง เ สื่่� อ ม โ ทรม การจัดั สาธารณููปโภค สาธารณููปการ ให้เ้ ป็น็ ไปตามมาตรฐาน และเพีียงพอ ตลอดจนการจััดบริิการสาธารณะในชุุมชน เพื่่�อเป็็นการยกระดัับคุุณภาพชีวี ิติ ของประชาชนผู้้�มีีรายได้้ น้อ้ ยและผู้้�ด้้อยโอกาส รวมถึึงเพื่่�อส่่งเสริมิ สภาพแวดล้อ้ มที่่�ดีี 1) สำำ�รวจจำ�ำ นวนผู้้�มีรี ายได้น้ ้อ้ ยและผู้้�ด้อ้ ยโอกาสในเขตองค์ก์ ร ปกครองส่่วนท้้องถิ่่�นรวมถึึงข้้อมููลที่่�อยู่่�อาศััย สภาพความ เป็็นอยู่่� หรืือบริิเวณที่่�พัักอาศััย ทั้้�งการสำำ�รวจข้้อมููลโดย องค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่่�นเองหรือื การบููรณาการร่ว่ มกัับ หน่่วยงานอื่่�น 2) จัดั ทำำ�แผนพัฒั นาคุณุ ภาพชีวี ิติ สำำ�หรับั ผู้้�มีรี ายได้้น้้อยและ ผู้้�ด้้อยโอกาสร่ว่ มกัับชุมุ ชน 3) ยกระดัับคุณุ ภาพชีวี ิติ อย่า่ งมีสี ่่วนร่ว่ ม เช่น่ การปรับั ปรุงุ ที่่�อยู่่�อาศััย สภาพแวดล้้อมทางกายภาพและการบริิการ สาธารณููปโภคสำำ�หรับั ผู้้�มีีรายได้้น้้อยและผู้้�ด้้อยโอกาสหรือื การสร้า้ งอาชีพี หรือื รายได้้เสริมิ เป็น็ ต้้น 4) สนัับสนุุนโครงสร้า้ งพื้้�นฐานที่่�เป็น็ มิติ รกัับสิ่่�งแวดล้อ้ ม หรือื สนัับสนุุนแนวคิิดการออกแบบที่่�สอดคล้้องกัับบริบิ ท ของเมือื ง 5) ตรวจสอบและประเมินิ ผลการพัฒั นาคุณุ ภาพชีวี ิติ สำำ�หรับั ผู้้�มีรี ายได้้น้้อยและผู้้�ด้้อยโอกาสร่ว่ มกัันชุมุ ชน 6) การประสานกัับหน่่วยงานที่่�เกี่่�ยวข้้อง เช่่น สำำ�นัักงาน แรงงานจังั หวัดั หรือื สำำ�นัักงานพัฒั นาสัังคมและความมั่่น� คง ของมนุุษย์์ เป็น็ ต้้น ในการนำำ�ข้อ้ มููลข่า่ วสารด้้านแรงงานไปสู่่� ประชาชนในพื้้�นที่่� รวมถึึงการปรับั สภาพแวดล้้อมด้้านที่่�อยู่่� อาศััยสำำ�หรับั กลุ่่�มผู้้�ด้้อยโอกาส 7) รายงานผลการดำำ�เนิินงานด้้านการยกระดัับคุณุ ภาพชีวี ิติ สำำ�ห รัับ ผู้้�มีี ร า ย ไ ด้้ น้้ อ ย แ ล ะ ผู้้� ด้้ อ ย โ อ ก า ส ใ ห้้ ผู้้� บ ริิห า ร แ ล ะ ประชาชนทราบ 39

ตััวชี้ว�้ ััดที่่� 11 การส่่งเสริมิ การศึึกษาอย่า่ งหลากหลายและเท่่าเทีียม คำำ�อธิิบาย การศึึกษา เป็็นการพััฒนาความรู้้� ความคิิด ความประพฤติิ แนวทางการ ทััศนคติิ ค่่านิิยม และคุุณธรรมของบุุคคล ซึ่�่งสามารถทำำ�ได้้ ดำำ�เนิินงาน หลากหลายรููปแบบ ได้้แก่่ การศึึกษาในระบบ นอกระบบ และการ ศึึกษาตามอัธั ยาศัยั การศึกึ ษาในระบบ เป็น็ การศึึกษาที่่ก� ำำ�หนดจุดุ มุ่่�งหมาย วิธิ ีกี ารศึึกษา หลัักสููตร ระยะเวลาการศึึกษา การวัดั และประเมิินผลซึ่�่งเป็็นเงื่่�อนไขของการสำำ�เร็จ็ การศึึกษาอย่่าง แน่่นอนการศึึกษานอกระบบ เป็็นการศึึกษาที่่�มีีความยืืดหยุ่่�น ในการกำำ�หนดจุดุ มุ่่�งหมาย รููปแบบ วิธิ ีกี ารจัดั การศึึกษา ระยะเวลา ของการศึึกษา การวััดและประเมิินผล ซึ่�่งเป็็นเงื่่�อนไขสำำ�คััญ ของการสำำ�เร็็จ การศึึกษา โดยเนื้้�อหาและหลัักสููตรจะต้้องมีี ความเหมาะสมสอดคล้อ้ งกับั สภาพปัญั หาและความต้อ้ งการของ บุุคคลแต่่ละกลุ่่�ม การศึึกษาตามอััธยาศััย เป็็นการศึึกษาที่่�ให้ผ้ ู้้�เรียี นได้้เรียี นรู้้�ด้้วย ตนเองตามความสนใจ ศัักยภาพ ความพร้้อมและโอกาส โดยศึึกษาจากบุุคคล ประสบการณ์์ สัังคม สภาพแวดล้้อม หรือื แหล่่งความรู้้�อื่่�น ๆ ทั้้�งนี้้� ในกรณีีที่่�องค์์กรปกครองส่่วน ท้้องถิ่่�นไม่่มีีโรงเรีียนในสัังกััดหรืือไม่่ได้้จััดการศึึกษาในระบบ องค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่่�นสามารถจััดทำำ�หลัักสููตรการฝึึก อบรมต่่าง ๆ นอกจากนี้้� การจััดการศึึกษาต้้องคำำ�นึึงถึึงคน ทุุกกลุ่่�มอย่่างเท่่าเทีียม และจัดั การศึึกษาให้ป้ ระชาชนในทุุกช่ว่ ง อายุุ ตามความเหมาะสม โดยการจัดั การศึึกษานั้้�นต้้องมุ่่�งสู่�่การ พัฒั นาความรู้้� ความสามารถของคนในเมือื ง ให้ส้ ามารถยกระดัับ ความรู้้� คุุณภาพชีวี ิติ สร้า้ งรายได้้เลี้้�ยงชีพี และมีีส่่วนร่ว่ มในการ พัฒั นาเมือื งได้้ 1) สำำ�รวจข้้อมููลจำ�ำ นวน รููปแบบ และความต้้องการได้้รับั การ ศึึกษาของคนทุกุ กลุ่่�มในเมือื ง 2) ดำำ�เนิินการอย่่างมีีส่่วนร่ว่ มในการจัดั การศึึกษาในระบบหรือื รููปแบบต่่าง ๆ ทั้้�งการจัดั การศึึกษาในระบบ การศึึกษานอกระบบ การศึึกษาตามอัธั ยาศััย การจัดั การศึึกษาแก่่เด็็กพิเิ ศษ ผู้้�พิกิ าร ผู้้�สููงอายุุ รวมถึึงการสนัับสนุุนการศึึกษาให้ก้ ัับโรงเรียี นที่่�อยู่่�ใน เขตพื้้�นที่่� สำำ�หรับั องค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่่�นที่่�ไม่ม่ ีโี รงเรียี นใน สัังกััด เช่น่ การสนัับสนุุนอุปุ กรณ์์กีีฬา อุปุ กรณ์์การเรียี นการ สอน หรือื การเป็น็ อาจารย์พ์ ิเิ ศษเพื่่�อให้ค้ วามรู้้�ในเรื่่�องการจัดั การ สิ่่�งแวดล้้อม หรืือเรื่่�องที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับภารกิิจของเทศบาล 3) ส่่งเสริมิ การศึึกษาตามอัธั ยาศััย เช่น่ การจัดั ตั้้�งพิพิ ิธิ ภััณฑ์์ ศููนย์์วิิทยาศาสตร์์ หรืือการเรีียนรู้้�จากพื้้�นที่่�ธรรมชาติิและ ประวัตั ิิศาสตร์์ หรือื การจัดั ทำำ�หลักั สููตรท้้องถิ่่�นสร้า้ งรายได้้ โดย คำำ�นึึงถึึงความสอดคล้อ้ งกับั สภาพเศรษฐกิจิ และสังั คมของเมือื ง 4) รายงานผลการดำำ�เนิินงานการส่่งเสริมิ การศึึกษาให้ผ้ ู้้�บริหิ าร และประชาชนทราบ 40

ตััวชี้ว�้ ััดที่�่ 12 การเสริมิ สร้า้ งสุุขภาพที่่�ดีีของคนในเมือื ง คำำ�อธิิบาย สุุขภาพที่่�ดีีเป็็นภาวะแห่่งความสมบููรณ์์ของร่่างกายจิิตใจ แนวทางการ และการดำำ�รงชีวี ิติ อยู่่ใ� นสังั คม โดยอยู่่บ� นพื้้�นฐานของคุณุ ธรรม ดำำ�เนิินงาน และการใช้ส้ ติิปััญญา ประกอบด้้วยสุุขภาพกาย คืือ ปราศจาก โ รคภัั ย ไ ข้้ เ จ็็ บ ร่่ า ง ก า ย ส า ม า รถ ทำำ� ง า น ไ ด้้ ต า มป ก ติิ แล ะ มีี ค ว า มสัั มพััน ธ์์กัั บ ทุุ ก ส่่ ว น เ ป็็ น อ ย่่ า ง ดีี สุุ ข ภ า พ ใจ คือื สภาพของจิติ ใจที่่ส� ามารถควบคุมุ อารมณ์ไ์ ด้้ มีจี ิติ ใจเบิกิ บาน มิิให้้เกิิ ดความคัั บข้้องใจ สามารถปรัับตัั วเข้้ากัั บสัั งคม และสิ่่�งแวดล้้อมได้้ การดููแลให้ค้ นมีีสุุขภาพที่่�ดีี ควรดำำ�เนิินการ ให้ค้ รอบคลุมุ ทั้้�งการป้อ้ งกัันและควบคุมุ โรค เพื่่�อลดความเสี่่�ยง ในการเกิิดโรค การส่่งเสริิมสุุขภาพเพื่่�อสร้้างความเข้้มแข็็ง ให้แ้ ก่่สุุขภาพกายและสุุขภาพใจ การรักั ษาโรคด้้วยวิธิ ีที ี่่�ได้้ผลที่่�ดีี และปลอดภัั ย และการฟื้� ้นฟูู สภาพเพื่่� อให้้ผู้้�ป่่วยกลัับมา มีสี ภาพใกล้เ้ คีียงปกติิที่่�สุุด 1) ดำำ�เนิินงานหรือื ประสานกัับหน่่วยงานที่่�เกี่่�ยวข้้องด้้านการ ป้้องกัันและควบคุุมโรค โดยการให้้ความรู้้�เกี่่�ยวกัับการดููแล สุุขภาพและป้้องกัันโรคด้้วยตนเอง ซึ่�่งเป็็นแนวทางที่่�ดีีที่่�สุุด เสีียค่่าใช้จ้ ่า่ ยในการรักั ษาน้้อยที่่�สุุด การป้อ้ งกัันและควบคุมุ โรค ได้้แก่่ การกำำ�จััดลููกน้ำำ�ยุุงลาย การควบคุุมโรคไม่่ติิดต่่อ การส่่งเสริมิ การฉีีดวัคั ซีนี ป้อ้ งกัันโรค เป็น็ ต้้น 2) ส่่งเสริิมสุุขภาพ โดยการส่่งเสริิมการออกกำำ�ลัังกาย ส่่งเสริิมสุุขภาพแม่่และเด็็กส่่งเสริิมการบริิโภคที่่�เหมาะสม การส่ง่ เสริมิ สุขุ ภาพในกลุ่่�มผู้้�สููงอายุุ หรือื การจัดั สภาพแวดล้อ้ ม ที่่�ดีีเพื่่�อช่ว่ ยส่่งเสริมิ ให้ค้ นมีสี ุุขภาพที่่�ดีี 3) ดำำ�เนิินงานด้้านการรักั ษาโรคเบื้้�องต้้น เน้้นการรักั ษาเพื่่�อ ลดอาการ และลดการแพร่ข่ องโรค เช่น่ การมีรี ะบบส่่งต่่อผู้้�ป่ว่ ย ที่่�มีีประสิิทธิิภาพ มีีหน่่วยแพทย์์ฉุุกเฉิิน การออกหน่่วยรักั ษา พยาบาล 4) ดำำ�เนินิ งานด้้านการฟื้� น้ ฟูู เป็น็ การดููแลผู้้�ป่ว่ ยที่่�อยู่่ใ� นระหว่า่ ง ก า รพััก ฟื้� ้ น เพื่่� อ ฟื้� ้ น ฟููทั้้� ง สุุ ข ภ า พ ก า ย แล ะ สุุ ข ภ า พ จิิต ใจ เพื่่�อให้ผ้ ู้้�ป่ว่ ยกลับั มาแข็ง็ แรง 5 ) ส ร้้า ง ค ว า มร่่ว ม มืื อ ก า รกัั บ หน่่ ว ย ง า น ที่่� เ กี่่� ย ว ข้้ อ ง เช่น่ โรงพยาบาลส่่งเสริมิ สุุขภาพตำำ�บลหรือื โรงพยาบาลประจำ�ำ อำ�ำ เภอ หรือื โรงพยาบาลเอกชน ในการให้ค้ วามรู้้�หรือื ให้บ้ ริกิ าร ด้้านการเสริมิ สร้า้ งสุุขภาพ หรือื ส่่งเสริมิ สนัับสนุุนเครือื ข่่าย อาสาสมัคั รสาธารณสุุขประจำ�ำ หมู่่�บ้า้ นในการเป็น็ ผู้้�นำำ�ดำำ�เนินิ งาน ขับั เคลื่่�อนและจัดั การสุุขภาพของคนในชุมุ ชน 6) รายงานผลการดำำ�เนิินงานการเสริิมสร้้างสุุขภาพที่่�ดีี ของประชาชนให้ผ้ ู้้�บริหิ ารและประชาชนทราบ 41

ตััวชี้ว้� ััดที่่� 13 การคุ้้�มครองสุุขภาพอนามัยั คำำ�อธิิบาย การเพิ่่�มขึ้้� นของจำ�ำ นวนประชากร การเจริิญเติิบโตทาง แนวทางการ เศรษฐกิิจ และพฤติิกรรมการบริโิ ภคในปััจจุุบััน ส่่งผลให้เ้ กิิด ดำำ�เนิินงาน การขยายการผลิติ สิินค้้าและบริกิ ารเพื่่�อสนองความต้้องการที่่� เพิ่่ม� ขึ้้�น โดยผู้้�ประกอบการบางรายใช้ก้ ลยุุทธ์ท์ างการตลาดที่่� ไม่่เป็็นธรรมต่่อผู้้�บริโิ ภค รวมถึึงมีีกระบวนการผลิิตสิินค้้าและ การบริกิ ารที่่�ไม่่ได้้มาตรฐาน ส่่งผลกระทบต่่อสิ่่�งแวดล้้อมและ สุุขภาพอนามััยของประชาชน จึึงต้้องมีีมาตรการคุ้้�มครอง สุุขภาพอนามััยของประชาชน ทั้้�งด้้านสุุขภาพและสิ่่�งแวดล้้อม ให้ม้ ีคี วามปลอดภััยในการบริโิ ภคสิินค้้าและบริกิ าร รวมทั้้�งมิใิ ห้้ ถููกเอารัดั เอาเปรียี บ ทั้้�งนี้้� ประชาชนทั่่�วไปในฐานะผู้้�บริโิ ภคควร จะได้้รับั การคุ้้�มครองตามกฎหมาย 1) ประเมิิน ตรวจสอบ ควบคุุม และป้้องกัันปััจจัยั ที่่�เกี่่�ยวข้้อง กัั บ สิ่่� ง แ ว ดล้้ อ มที่่� มีี ผ ล ก ร ะ ท บ ต่่ อ สุุ ข ภ า พ อ น า มัั ย เช่่น การส่่งเสริมิ ให้้ตลาด สถานที่่�จำ�ำ หน่่ายอาหารและสะสม อาหาร ร้า้ นอาหาร แผงลอย กิิจกรรมที่่�เป็น็ อันั ตรายต่่อสุขุ ภาพ ร ว มถึึ ง คุุ ณ ภ า พ น้ำำ�ปร ะ ป า หรืือ ตู้้�น้ำำ�ดื่่� มห ย อ ด เ หรีีย ญ ผ่่านมาตรฐานสุุขาภิิบาล หรืือสถานประกอบการต่่าง ๆ มีีใบอนุุญาต หนัังสืือ หรือื การรับั รองในการประกอบกิิจการ นั้้�น ๆ ที่่�ออกโดยองค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่่�น เช่น่ ใบอนุุญาต ประกอบกิจิ การที่่เ� ป็น็ อันั ตรายต่อ่ สุขุ ภาพ หนังั สือื รับั รองสถาน ที่่�จำ�ำ หน่่ายอาหาร สะสมอาหาร ใบประกาศอาหารสะอาด รสชาติิ อร่อ่ ยเป็น็ ต้้น 2) จััดระบบในการควบคุุมกิิจการที่่�เป็็นอัันตรายต่่อสุุขภาพ และการจัดั การเรื่่�องร้อ้ งเรียี น 3) ส่่งเสริิมความรู้้� ความเข้้าใจเกี่่�ยวกัับการบริิโภคสิินค้้า และบริกิ ารที่่�มีคี วามปลอดภััยต่่อสุุขภาพ 4) ดำำ�เนินิ งาน หรือื ประสานหน่ว่ ยงานที่่เ� กี่่ย� วข้อ้ งในการติดิ ตาม ตรวจสอบคุุณภาพหรืือสารปนเปื้� ้อนในสิินค้้าและบริิการ ที่่�ส่่งผลต่่อสุุขภาพอนามัยั 5) จัดั ระบบการรับั เรื่่�องร้อ้ งเรียี นและดำำ�เนิินการหรือื ประสาน หน่ว่ ยงานที่่�เกี่่�ยวข้อ้ งในการแก้้ไขปัญั หาการคุ้้�มครองผู้้�บริโิ ภค และอนามัยั สิ่่�งแวดล้อ้ ม 6) รายงานผลการดำำ�เนิินงานการคุ้้�มครองสุุขภาพอนามััย ประชาชนให้ผ้ ู้้�บริหิ ารและประชาชนทราบ 42

ตััวชี้ว้� ััดที่�่ 14 การป้อ้ งกัันและดููแลความปลอดภััยในชีีวิิตและทรัพั ย์ส์ ิิน คำำ�อธิิบาย ความปลอดภััยในชีีวิิตและทรััพย์์สิิน เป็็นความต้้องการ แนวทางการ ลำ�ำ ดัับต้้นและเป็น็ หลักั สิิทธิมิ นุุษยชนพื้้�นฐาน ที่่�มนุุษย์ท์ ุกุ คนมีี ดำำ�เนิินงาน สิิทธิไิ ด้้รับั อย่า่ งเท่่าเทีียม ดัังนั้้น� การอยู่่�ร่ว่ มกัันในสัังคมจำ�ำ เป็น็ ต้้องมีมี าตรการและกฎเกณฑ์ท์ ี่่�เป็น็ หลักั ปฏิิบัตั ิิเพื่่�อจัดั ระเบียี บ ในสัังคมให้อ้ ยู่่�ร่ว่ มกัันอย่่างปกติิสุุข มีีการจัดั สภาพแวดล้้อม ใ ห้้ เ อื้้� อ ต่่ อ ก า ร อ ยู่่� อ า ศัั ย แ ล ะ ก า รดำำ� เ นิิ น กิิ จ ก รรม ได้้อย่า่ งปลอดภััย 1) ตรวจสอบและประเมิินความเสี่่�ยงความปลอดภััยในชีีวิติ และทรัพั ย์ส์ ิินอย่า่ งมีสี ่่วนร่ว่ ม 2) จััดทำำ�แผนป้้องกัั นและดููแลความปลอดภัั ยในชีีวิิต และทรัพั ย์ส์ ิินของประชาชน 3) ป้้องกัันและดููแลความปลอดภััยในชีีวิิตและทรััพย์์สิิน เช่น่ การให้ค้ วามรู้้�เพื่่�อสร้า้ งความปลอดภััย และลดพฤติิกรรม เสี่่�ยงต่่อการเกิิดภััยต่่าง ๆ การใช้ม้ าตรการในการป้อ้ งกัันภััย เช่น่ กล้้องวงจรปิิด ระบบเตืือนภััย และการเฝ้้าระวังั อย่่างมีี ส่่วนร่ว่ มของประชาชน ฯ 4) สร้า้ งเครือื ข่า่ ยการดำำ�เนินิ งานกัับหน่ว่ ยงานอื่่�น เช่น่ ตำำ�รวจ ฝ่่ายปกครอง กลุ่่�มผู้้�ประกอบการ ผู้้�แทนสำำ�นัักงานแรงงาน จังั หวัดั และสหภาพแรงงาน เป็น็ ต้้น 5) เสริมิ สร้า้ งศักั ยภาพของบุคุ ลากรที่่ร� ับั ผิดิ ชอบด้า้ นการดููแล ความปลอดภััยในชีวี ิติ และทรัพั ย์ส์ ิิน 6) พัฒั นาระบบโครงสร้า้ งพื้้�นฐานอันั เกี่่�ยวกัับความปลอดภััย เช่่น การขยายเครือื ข่่ายไฟฟ้้าสาธารณะให้้ครอบคลุุมพื้้�นที่่� ระบบกล้้องวงจรปิิด การซ่่อมบำ�ำ รุุงถนนให้้อยู่่�ในสภาพที่่�ดีี พร้อ้ มใช้ง้ าน เป็น็ ต้้น 7) รายงานผลการดำำ�เนิินงานด้้านการป้้องกัันและดููแล ความปลอดภััยในชีวี ิติ และทรัพั ย์์สิินให้้ผู้้�บริหิ ารและประชาชน ทราบ 43

ตััวชี้ว�้ ััดที่่� 15 การส่่งเสริมิ กิิจกรรมทางสัังคมเพื่่� อให้ป้ ระชาชนมีีส่่วนร่ว่ ม คำำ�อธิิบาย และส่่งเสริมิ พลัังทางความคิิดสร้า้ งสรรค์์ กิิจกรรมทางสัังคมเป็็นกิิจกรรมที่่�ทำำ�ให้้กลุ่่�มคนในสัังคม เข้้ามามีีส่่วนร่ว่ มโดยความสมััครใจ สร้า้ งความเพลิิดเพลิิน ความมีีชีีวิิตชีีวา เกิิดประโยชน์์ต่่อสัังคม ช่่วยสร้้างสัังคม ให้้มีีความสุุข ก่่อให้้เกิิดพลัังทางความคิิดสร้้างสรรค์์ การเรีียนรู้้�ร่่วมกััน และการพบปะสัังสรรค์์ในด้้านบวก โ ด ย จ ะ ส่่ ง ผ ลดีี ต่่ อ ก า รพัั ฒ น า เ ศ ร ษ ฐ กิิ จ สัั ง คม และความเป็น็ อยู่่ข� องเมือื ง แนวทางการ 1) สำำ�รวจรููปแบบ กิิจกรรมทางสัังคมที่่�ประชาชนต้้องการ ดำำ�เนิินงาน มีสี ่่วนร่ว่ ม 2) ส่่งเสริมิ การจัดั กิิจกรรมทางสัังคมที่่�สะท้้อนวิถิ ีีของเมือื ง และสอดคล้้องกัับทิิศทางการพััฒนาเมืือง ที่่�เกิิดจาก ความต้้องการของคนในชุุมชน เช่่น ลานวััฒนธรรม ถ น น ค น เ ดิิ น ล า น กีี ฬ กิิ จ ก รรม เ ย า ว ช น เ ป็็ น ต้้ น 3) ประเมิินผลตามแผนงานโครงการ โดยครอบคลุุม การประเมินิ ความสัมั พันั ธ์ภ์ ายในครอบครัวั ของกลุ่่�มเป้า้ หมาย และประเมิินความสามััคคีีและเอื้้�ออาทรระหว่า่ งคนในชุุมชน โ ด ย คร อ บ คลุุ ม ก า รปร ะ เ มิิ น ก า รมีี ส่่ ว น ร่่ ว ม ใ น กิิ จ ก รรม การพัฒั นาชุมุ ชน 4) รายงานผลการดำำ�เนินิ งานการส่ง่ เสริมิ กิจิ กรรมทางสังั คม เพื่่�อสร้า้ งการมีีส่่วนร่ว่ มของประชาชนในเมืืองให้้ผู้้�บริหิ าร และประชาชนทราบ 44

ตััวชี้ว้� ััดที่�่ 16 การอนุุรักั ษ์์ประเพณีี วััฒนธรรม และภููมิปิ ัญั ญาท้้องถิ่่�น คำำ�อธิิบาย ประเพณีี เป็น็ กิจิ กรรมหรือื วิถิ ีแี ห่ง่ การดำำ�เนินิ ชีวี ิติ ที่่ค� นส่ว่ นใหญ่่ แนวทางการ ยึึดถืือเป็็นแบบแผนและปฏิิบััติิสืืบต่่อกัันมาจนเป็็นต้้นแบบ ดำำ�เนิินงาน ที่่� จ ะ ทำำ� ใ ห้้ ค น รุ่่� น ต่่ อ ไ ป ไ ด้้ ปร ะ พ ฤ ติิ ป ฏิิ บัั ติิ ต า มวัั ฒ น ธ รรม เป็็นวิิถีีการดำำ�เนิินชีีวิิตของสัังคม หรืือเป็็นแบบแผนการ ประพฤติิและการแสดงออกซึ่�ง่ ความรู้้�สึึกนึึกคิิดในสถานการณ์์ ต่่าง ๆ ที่่�สมาชิิกในสัังคมเดีียวกัันสามารถเข้้าใจ ยอมรัับ และปฏิิบััติิร่่วมกััน อัันจะนำำ�ไปสู่่�การพััฒนาคุุณภาพชีีวิิต ในขณะที่่� ภููมิิปััญญาท้้องถิ่่�น เป็็นความรู้้�และประสบการณ์์ ที่่�ชาวบ้้านคิิดและนำำ�มาใช้้ในการดำำ�รงชีีวิิต และแก้้ปััญหา ได้้อย่่างเหมาะสมกัับยุุคสมััย ทั้้� งประเพณีี วััฒนธรรม และภููมิิปััญญาท้้องถิ่่�นล้้วนแสดงถึึงเอกลัักษณ์์ของสัังคม และเป็็นสิ่่�งที่่�ทำำ�ให้้รู้้�สึึกรัักและผููกพัันกัั น มีีความสำำ�คััญ และมีีคุุณค่่า ที่่�ต้้องร่ว่ มกัันสืืบสานให้้คงอยู่่�คู่�่ กัับสัังคมต่่อไป 1) ส่่งเสริมิ หรือื ดำำ�เนิินการค้้นคว้า้ รวบรวมข้้อมููล สร้า้ งความ เข้้าใจเกี่่�ยวกัับประเพณีีวััฒนธรรม และภููมิิปััญญาท้้องถิ่่�น 2) จัดั กิจิ กรรมการอนุรุ ักั ษ์ป์ ระเพณีี วัฒั นธรรม และภููมิปิ ัญั ญา ท้้องถิ่่�น โดยการมีีส่่วนร่ว่ มของประชาชน เช่น่ อนุุรักั ษ์์เพลง พื้้�นบ้้าน จััดงานสืืบสานประเพณีีและวััฒนธรรมท้้องถิ่่�น การถ่่ายทอดภููมิิปััญญาท้้องถิ่่�นสู่�่ คนรุ่่�นหลััง โดยเฉพาะ ประเพณีี วัฒั นธรรมและภููมิิปััญญาท้้องถิ่่�นที่่�เป็็นอััตลัักษณ์์ ของเมือื ง เป็น็ ต้้น 3) ประเมินิ ผลการจัดั กิิจกรรมอย่า่ งมีสี ่่วนร่ว่ ม โดยครอบคลุมุ ประเด็็นทางเศรษฐกิิจสัังคม วัฒั นธรรมและความพึึงพอใจ ของผู้้�เข้า้ ร่ว่ มกิิจกรรม 4) รายงานผลการดำำ�เนิินงานการอนุุรักั ษ์ป์ ระเพณีี วัฒั นธรรม แล ะ ภููมิิ ปัั ญญ า ท้้ อ ง ถิ่่� น ใ ห้้ผู้้� บ ริิห า ร แล ะ ปร ะ ช า ช น ทร า บ 45

การประเมินิ ศัักยภาพ เมือื งลำำ�ปาง น่่าอยู่่� สร้า้ งสรรค์์ ผลการประเมิินศัักยภาพและบทบาทการเป็็นเมืืองน่่าอยู่่�สร้า้ งสรรค์์ ของลำ�ำ ปางจากตััวชี้้�วััด พบว่่าเมืืองลำ�ำ ปางเป็็นเมืืองที่่�มีีความพร้้อม ใ น ก า รพัั ฒ น า สู่่�ค ว า ม เ ป็็ น เ มืื อ ง น่่ า อ ยู่่� ส ร้้ า ง ส รรค์์ ใ น ร ะ ดัั บ สูู ง ด้้วยความพร้อ้ มด้้านโครงสร้า้ งพื้้�นฐาน ต้้นทุนุ ทางวัฒั นธรรม ทรัพั ยากร ต่่างๆ ภาคประชาสัังคมที่่�เข้้มแข็็ง และการสนัับสนุุนจากหน่่วยงาน ท้้องถิ่่�น ซึ่�ง่ การประเมินิ ความเป็น็ เมือื งน่า่ อยู่่� สร้า้ งสรรค์์ของเมือื งลำ�ำ ปาง แสดงผลในด้้านต่่างๆ ตามตััวชี้้ว� ัดั ดัังนี้้� องค์์ประกอบ ตััวชี้ว้� ัดั ค่่าเฉลี่่�ย ความหมาย 5 มากที่่�สุุด การใช้้ 1. การกำำ�หนดทิิศทางการใช้ป้ ระโยชน์์ที่่�ดิินตาม 4.5 มาก ประโยชน์์ที่่�ดิิน บริบิ ทของเมือื ง และผัังเมือื ง 2. การพัฒั นาเมือื งและชุมุ ชนให้เ้ ป็น็ ไปตามผัังเมือื ง ระบบนิิเวศและ 3. การดููแลรักั ษาและใช้ป้ ระโยชน์์ 4.5 มาก พื้้�นที่่�สีีเขียี ว ทรัพั ยากรธรรมชาติิให้ค้ งไว้ซ้ ึ่�ง่ ระบบนิิเวศที่่�ดีี 3.5 ปานกลาง 4. การอนุุรักั ษ์แ์ ละพัฒั นาพื้้�นที่่�สีีเขียี วให้เ้ กิิด โครงสร้า้ ง ประโยชน์์ต่่อการดำำ�รงชีวี ิติ 5 มากที่่�สุุด พื้้�นฐาน 5. การพัฒั นาโครงสร้า้ งพื้้�นฐานให้ค้ รอบคลุมุ 3.5 ปานกลาง และเหมาะสมกัับผู้้�ใช้ป้ ระโยชน์์ 4 มาก 3 คุณุ ภาพสิ่่�ง 6. การจัดั การขยะมููลฝอยชุมุ ชนอย่า่ งครบวงจร 4 ปานกลาง แวดล้อ้ ม และเหมาะสม 5 มาก 7. การจัดั การน้ำำ�เสีียอย่า่ งเหมาะสม 8. การจัดั การมลพิษิ ทางอากาศอย่า่ งเหมาะสม 5 มากที่่�สุุด ความมั่่น� คงทาง 9. การพัฒั นาเศรษฐกิิจฐานรากให้เ้ ข้ม้ แข็ง็ 4 มากที่่�สุุด เศรษฐกิิจ 5 10. การยกระดัับคุณุ ภาพชีวี ิติ สำำ�หรับั ผู้้�มีรี ายได้้ มาก มากที่่�สุุด น้้อยและผู้้�ด้้อยโอกาส การศึึกษา 11. การส่่งเสริมิ การศึึกษาอย่า่ งหลากหลายและเท่่า สาธารณสุุข เทีียม 12. การเสริมิ สร้า้ งสุุขภาพที่่�ดีีของคนในเมือื ง 13. การคุ้้�มครองสุุขภาพอนามัยั ความปลอดภััย 14. การป้อ้ งกัันและดููแลความปลอดภััยในชีวี ิติ และ 4 มาก ในชีวี ิติ และ 4 มาก ทรัพั ย์ส์ ิิน 4 มาก ทรัพั ย์ส์ ิิน การมีสี ่่วนร่ว่ ม 15. การส่่งเสริมิ กิิจกรรมทางสัังคมเพื่่�อให้้ ประชาชนมีสี ่่วนร่ว่ ม และส่่งเสริมิ พลังั ทางความคิิด สร้า้ งสรรค์์ ต้้นทุนุ เชิงิ 16. การอนุุรักั ษ์ป์ ระเพณีี วัฒั นธรรม สร้า้ งสรรค์์ และภููมิปิ ัญั ญาท้้องถิ่่�น 46

ภ า พ ร ว ม ข อ ง ศัั ก ย ภ า พ แ ล ะ บ ท บ า ท ข อ ง ก า ร เ ป็็ น เ มืื อ ง น่่ า อ ยู่่� สร้า้ งสรรค์์ของลำ�ำ ปางที่่�สะท้้อนจากข้อ้ มููลที่่�ได้้จาการประเมินิ สามารถ อธิบิ ายถึึงสภาพความพร้อ้ มของเมืืองลำ�ำ ปางในความเป็็นเมืืองน่่าอยู่่� สร้า้ งสรรค์์ ณ ปัจั จุบุ ันั และสิ่่�งที่่�เมือื งจะต้้องมีกี ารสนัับสนุุนส่่งเสริมิ ให้เ้ มือื งลำ�ำ ปางสามารถที่่�จะก้้าวสู่�่เป้า้ หมายของเมือื งน่า่ อยู่่� สร้า้ งสรรค์์ ในอนาคต สรุปุ ดัังนี้้� 1) สภาพแวดล้้อมและพื้้� นที่่�สีีเขีียวที่่�ต้้องสร้า้ ง ในระยะยาว แนวคิิดและนโยบายเรื่่�อง “การเพิ่่ม� พื้้�นที่่�สีีเขีียว ในเมือื ง” เป็น็ อีกี แนวทางหนึ่�่งที่่�ถููกจุดุ ประกายขึ้้�นในสัังคม เพื่่�อรักั ษา สภาพแวดลั้้�อม แก้้ปััญหามลพิิษทางอากาศในระยะยาว เป็็นแหล่่ง อาหารและสร้า้ งบรรยากาศแห่่งการอยู่่�อาศััย และคุุณภาพชีวี ิติ ที่่�ดีี ของคนในเมืือง พื้้�นที่่�สีีเขีียวในเมืือง หรืือ City Green Space หมายถึึง พื้้�นที่่�ใด ๆ ก็็ตามที่่�มีีพืืชพัันธุ์์�ขึ้้� นปกคลุุม ในเขตเมืือง ซึ่�ง่ มีพี ันั ธุ์์�ไม้เ้ ป็น็ องค์ป์ ระกอบหลักั มีกี ารจัดั การตามหลักั วนวัฒั นวิทิ ยา และภููมิิสถาปััตย์์ เพื่่� อให้้เกิิ ดประโยชน์์กัั บประชาชนทางตรง และทางอ้อ้ ม เป็น็ พื้้�นที่่�ที่่�ช่ว่ ยยกระดัับคุณุ ภาพสิ่่�งแวดล้อ้ มของชุมุ ชน เมืืองมาตรฐานความต้้องการพื้้�นที่่�สีีเขีียวของคนในเมืืองและชนบท ในปััจจุุบัันของแต่่ละประเทศมีีความแตกต่่างกััน ขึ้้�นอยู่่�กัับปััจจััย หลายด้้าน เช่น่ สภาพสัังคม เศรษฐกิิจ วัฒั นธรรม และอาชีพี จำ�ำ นวน ประชากร แต่่องค์์การอนามัยั โลก (World Health Organization: WHO) แนะนำำ�ขนาดของพื้้�นที่่�สีีเขีียวเพื่่�อสุุขภาพที่่�ดีีของประชาชน ให้ม้ ีีขนาดอย่่างน้้อย 9 ตารางเมตรต่่อคน ซึ่�ง่ เมืืองลำ�ำ ปางมีีค่่าเฉลี่่�ย พื้้�นที่่�สีีเขียี วต่่อประชากรอยู่่�ที่่� 6.5 ตารางเมตรต่่อคน แวดล้อ้ มที่่�เมือื ง กำำ�ลังั เผชิญิ อยู่่� 47