โปสเตอร์ข้าวเม่า

ข้าวเม่า ขนมไทยจากชุมชนตรอกขา้ วเม่า young flattened rice : Thai dessert from Trok-Khaw-Mao รวนิ ันท์ กล่นิ คำดี และ พรเทพ อินทร์จนั ทร์ สาขาคหกรรมศาสตร์ คณะโรงเรยี นการเรือน มหาวทิ ยาลัยสวนดุสิต บทคัดยอ' ขนมไทยไมไ' ดเ) ป,นวตั ถุทมี่ คี ณุ คา' เฉพาะการกนิ เพื่อความอรอ' ยเท'านนั้ คนไทยยังไดช) ือ่ ว'าเป,นชนชาติท่ีชอบกินขนมเป,นชวี ติ จิตรใจ ขา) วเมา' เป,นผลติ ภณั ฑจF ากขา) ว แบ'งเปน, 3 แบบ คือ ขา) วฮ'างหรอื ข)าวเมา' ออ' น ข)าวเม'าแบบเขียวอ'อน ขา) วเม'าขาวนวล การบรโิ ภคขา) วเม'าพบในทุกประเทศทปี่ ลูกข)าว ต้งั แตไ' ทย ลาว กมั พชู า เวยี ดนาม ในไทยเป,นขนมที่ นิยมกนิ มาตง้ั แตส' มยั โบราณ ในป[จจบุ ันมแี หลง' การเรียนรหู) นง่ึ ท่ีซ'อนตัวอยบ'ู ริเวณยา' นบางกอกนอ) ย คอื ชุมชนตรอกข)าวเม'า เป,นชมุ ชนเกา' แก' เดมิ อพยพมาจากอยุธยาตัง้ แต'สมัย ธนบรุ ี นายอนุชา เกื้อจรญู ผ)จู กั การพพิ ิธภณั ฑFท)องถิน่ ชมุ ชนตรอกขา) วเม'า ไดร) บั การสบื ทอดจากร'ุนสูร' ุ'น จึงเห็นควรว'าชมุ ชนตรอกขา) วเม'านน้ั ควรมอนรุ กั ษขF )าวเม'าใหค) งอย'ูตอ' ไป บทนำ ชมุ ชนตรอกข,าวเมา' ขนมไทยไม'ได)เป,นวัตถุที่มีคุณค'าเฉพาะการกินเพื่อความอร'อยเท'านั้น แต'ยังมี มีแหล'งการเรียนรู)หนึ่งที่ซ'อนตัวอยู'บริเวณย'านบางกอกน)อย คือ ชุมชนตรอก คุณค'าอื่นตามมาด)วย เช'น คุณค'าทางประวัติศาสตรF พิธีกรรม คุณค'าทางสังคม ข)าวเม'า หรือ บ)านข)าวเม'า เป,นชุมชนเก'าแก'ตั้งแต'สมัยอยุธยา เดิมเรียกว'า บ)าน วัฒนธรรม และทางจิตใจ คนไทยก็ได)ชื่อเป,นชนชาติที่ชอบกินขนมเป,นชีวิตจิตใจ สวน ตามหลักฐานทางประวัติศาสตรFว'ากันว'า คนในชุมชนนี้เดิมอพยพมาจาก ขนมไทยกับคนไทยก็คือวรรณคดีมรดสุโขทัยเรื่องไตรภูมิพระร'วง ขนมไทยเริ่ม อยุธยาตั้งแต'สมัยธนบุรี เมื่อย)ายมาแล)วก็ยังยึดอาชีพดั้งเดิม คือ การขายข)าวเม'า แพร'หลายมากขึ้นในสมัยอยธยา แพร'หลายจนถึงสมัยสมเด็จพระนารายณF ท่ีปรุงเอง จงึ เป,นท่มี าของชือ่ ชุมชน มหาราช ถือได)ว'าเป,นยุดทองของการทำขนมไทย โดยเฉพาะอย'างยิ่งเมื่อชาว โปรตุเกสอย'างท'านผู)หญิงวิชาเยนทรFหรือท'านผู)หญิงบรรดาศักดิ์ว'า ท)าวทองกีบม)า นายอนุชา เกื้อจรูญ ปราชญFชุมชนผู)จัดการพิพิธภัณฑFท)องถิ่นชุมชนตรอก ผ)ูเป,นต)นเครือ่ งขนมหรอื ขนมหวานในวงั ได)แก' ทองหยิบ ทองหยอด ฝอยทอง ข)าวเม'า กล'าวว'า ที่ชุมชนนั้นมีจุดเด'นเฉพาะตัว คือ เรื่องการทำขนมจากข)าวเม'า เช'น กระยาสารท ข)าวเม'าหมี่ ที่ได)รับการสืบทอดจากรุ'นสู'รุ'น จนกลายเป,นชื่อ ขนมไทย เรียกว'า “ตรอกข)าวเม'า” ด)วยวิธีการทำที่ใช)เวลานาน และเต็มไปด)วยความ ประณีต จึงทำให)การทำข)าวเม'าเริ่มหาย ตนและคนรุ'นแรกจึงเห็นว'า ชุมชนควร ขนมไทยไม'ได)เป,นวัตถุที่มีคุณค'าเฉพาะการกินเพื่อความอร'อยเท'านั้น แต'ยังมี อนุรักษFการข)าวเม'าให)คงอยู'สืบต'อไป ป[จจุบันพิพิธภัณฑFของชุมชนตรอกข)าวเม'า คุณค'าอื่นตามมาด)วย เช'น คุณค'าทางประวัติศาสตรF พิธีกรรม คุณค'าทางสังคม ต้งั อยทู' ีใ่ ต)ถุนศาลาการเปรยี ญวดั สทุ ธาวาส วัฒนธรรม และทางจิตใจ คนไทยก็ได)ชื่อเป,นชนชาติที่ชอบกินขนมเป,นชีวิตจิตรใจ ขนมไทยเริ่มแพร'หลายมากขึ้นในสมัยอยุธยา จนถึงสมัยสมเด็จพระนารายณF การทำข,าวเม'าหมี่ มหาราช ถือได)ว'าเป,นยุดทองของการทำขนมไทย โดยเฉพาะอย'างยิ่งเมื่อชาว โปรตุเกสอย'างท'านผู)หญิงวิชาเยนทรFหรือท)าวทองกีบม)า ผู)เป,นต)นเครื่องขนมหรือ ขนมหวานในวงั ได)แก' ทองหยบิ ทองหยอด ฝอยทอง ขา, วเมา' ข)าวเม'า เป,นข)าวในระยะแป^งอ'อน โดยข)าวระยะนี้เป,นระยะที่ผ'านน้ำนมมา ประมาณ 5-7 วัน โดยที่นิยมมากที่สุด แบ'งเป,น 3 แบบ คือ ข)าวฮ'างหรือข)าวเม'า อ'อนทำจากข)าวเมล็ดสีเขียวจัด ข)าวเม'าแบบเขียวอ'อน ทำจากข)าวห'ามที่เปลือก เป,นสีเขยี วเขม) ขา) วเมา' ขาวนวล ทำจากข)าวเกือบแกเ' ปลอื กเขียวอมน้ำตาล ระยะของข)าวเม'าหรือข)าวไตหรือโด (Dough stage) เวลาประมาณ 14-21 วันหลังผสมเกสร การบริโภคข)าวเม'าพบในทุกประเทศที่ปลูกข)าว ตั้งแต'ไทย ลาว กัมพูชา เวียดนาม พม'า ภูฏาน อินเดีย ในไทยเป,นขนมที่นิยมกินมาตั้งแต'สมัย โบราณ พนั ธ5ขุ า, วที่ใชท, ำข,าวเม'า 1. นำขา) วเม'ามาคว่ั จนพอง 2. แลว) นำมาคลุมผสมกับก)ุงแหง) ทอด เต)าห)ูทอด ถ่ัวลสิ ง กระเทียม มีท้ังพนั ธพFุ น้ื เมอื งและพันธขFุ า) วส'งเสรมิ ของหนว' ยงานราชการ 3. ปรงุ รสดว) ยนำ้ ตาลทรายและพรกิ ไทย ได)แก' พันธFุขา) วดอมะขาม พนั ธFุ กข.4 พนั ธุF กข.6พนั ธุFขา) ว กข.10(ขา) วอีเตีย้ ) เท'านกี้ เ็ ป,นของวา' งรสเลศิ ทีอ่ ดุ มไปดว) ยคุณคา' ทางสารอาหาร คณุ ค'าทางโภชนาการ เอกสารอา, งอิง ข)าวเม'าอุดมไปด)วยเส)นใยอาหาร ไขมัน วิตามินบี1 วิตามินบี2 ไนอาชิน ธาตุ ขจรศกั ดิ์ จอ) ยศรีเกตุ. (2559). การออกแบบขนมไทยและอตั ลักษณ3ของแบรนดเ3 พ่ือ เหล็ก แคลเซียม ฟอสฟอรัส แมกนีเซียม และโปรตีน สารอาหารเหล'านี้ส'งผลดีต'อ แสดงถึงวัฒนธรรมการใหขB องไทย (วิทยานิพนธFปรญิ ญามหาบันฑิต, มหาวิทยาลยั สุขภาพร'างกาย ยังช'วยให)สุขภาพจิตมีความตื่นตัว มีสมาธิสูง ช'วยปรับระดับ ศลิ ปากร, กรุงเทพฯ). สบื ค้นจาก http//:ithesis- กลูโคสและสารอาหารรองในสมอง ช'วยให)ระบบการทำงานของสมองดีและช'วย ir.su.ac.th/dspace/handle .123456789/879/ บำรงุ กำลัง ตะลุยกทม.กบั ผ)ูว'าอศั วิน. (2561). ขBาวเมDาหม่ี ของดชี ุมชน ขนมแหงD วัฒนธรรม. สืบคน) เมอ่ื 5 ตุลาคม 2561 เข้าถงึ ได้จาก http//:www.aswinbkk.com/unriperice/ แม'บ)าน. (2560). ประโยชนข3 องขาB วเมDา. สืบค)นเม่ือ 5 ตลุ าคม 2561 เข้าถงึ ได้จาก https//:www.maeban.co.th/