013แนวทางปฏิบัติการสั่งใช้ยา

วิธีปฏิบตั ิงาน หน้า 1/3 เรอื ง : แนวทางปฏบิ ตั กิ ารสงั ใชย้ า ชอื หน่วยงาน : เภสชั กรรม วนั ที : ผตู้ รวจสอบ : ผอู้ นุมตั ิ : 1. วตั ถปุ ระสงค์ 1.1 เพอื เป็นแนวทางการสงั ใชย้ าในโรงพยาบาลบางมด 1.2 เพอื ป้องกนั ความคลาดเคลอื นทางยาทอี าจเกดิ ขนึ ไดจ้ ากการสงั ใชย้ า 1.2 เพอื ใหป้ ฏบิ ตั ติ ามแนวทางทกี าํ หนดไวอ้ ยา่ งครบถว้ นและถูกตอ้ ง 2. ขอบเขต แนวทางนีครอบคลุมถึงการเขยี นคําสงั ใชย้ าจากแพทย์และการรบั คําสงั จากแพทยโ์ ดยวาจาทที ําการรกั ษา ผปู้ ่วยในโรงพยาบาลเทา่ นนั 3. คาํ จาํ กดั ความ รคส. หรอื รบั คาํ สงั หมายถงึ การรบั คาํ สงั จากแพทยโ์ ดยวาจา เชน่ การรบั คาํ สงั ทางโทรศพั ท์ 4. อปุ กรณ์/เครอื งมอื - 5. ความรบั ผิดชอบ แพทย์ ทนั ตแพทย์ พยาบาล เภสชั กร 6. เอกสารอ้างอิง - 7. ขนั ตอนการปฏิบตั ิงาน แนวทางการเขียนคาํ สงั ใช้ยา 1. การเขียนคาํ สงั การใช้ยาทวั ไป 1.1 เขยี นวนั ทแี ละเวลาทุกครงั เหนือคาํ สงั ใชย้ า 1.2 เขยี นตวั หนงั สอื และตวั เลขใหช้ ดั เจนและอา่ นงา่ ย 1.3 เขยี นคาํ สงั ใชย้ า ตอ้ งมรี ายละเอยี ดประกอบดว้ ย ชอื -นามสกุลผปู้ ่วย อายุ เตยี ง HN/AN ชอื สามญั ทางยา รปู แบบของยา ความแรง ขนาดใชย้ า วธิ ใี หย้ า ปรมิ าณ ความถแี ละเวลาของการใหย้ า และชอื ผสู้ งั ยา และตอ้ งตรวจสอบ ความถกู ตอ้ งทกุ ครงั ทเี ขยี นคาํ สงั ใชย้ าเสรจ็ 1.4 การสงั ใชย้ าควรใชช้ อื สามญั ทางยา (generic name) แทนชอื การคา้ (trade name) 1.5 กาํ หนดคาํ สงั การใชย้ าในผปู้ ่วยใน ในฝังของ Order for one day เมอื ยาหมดตามปรมิ าตร ก่อน 24 ชวั โมง ใหพ้ ยาบาลรายงานแพทย์ เพอื พจิ ารณาการสงั ใชย้ าตอ่ หรอื หยดุ ใหย้ า 1.6 การใชค้ าํ สงั PRN ใหร้ ะบขุ อ้ บ่งใชเ้ ฉพาะทุกครงั และกําหนดใหม้ กี ารสงั ใชใ้ นฝังของ Order for one day เทา่ นนั เพอื ใหแ้ พทยไ์ ดพ้ จิ ารณาเป็นปัจจุบนั ทุกวนั 1.7 ชอื ยาหา้ มเขยี นคาํ ยอ่ ยกเวน้ รายการทมี กี ารกําหนดเป็นคาํ ยอ่ มาตรฐานของโรงพยาบาล

วธิ ปี ฏบิ ตั งิ าน รหสั ที : หน้า 2/3 เรอื ง : แนวทางปฏบิ ตั กิ ารสงั ใชย้ า 1. การเขียนคาํ สงั การใช้ยาทวั ไป (ต่อ) 1.8 การเขยี นขนาดยาใหป้ ฏบิ ตั ดิ งั นี 1.8.1 เขยี นขนาดหรอื ความเขม้ ขน้ โดยใชห้ น่วยเมตรกิ แทนหน่วยโบราณ (Apothecary System) 1.8.2 ตอ้ งเวน้ ชอ่ งระหวา่ งจาํ นวนยาทตี อ้ งการสงั ใชก้ บั หน่วย เพอื ใหอ้ า่ นไดช้ ดั เจน เชน่ 10 mg ไม่ เขยี น 10mg เนืองจากอาจแปรความผดิ เป็น 100 mg 1.8.3 กรณขี นาดยาเป็นจาํ นวนเตม็ หา้ มใสจ่ ดุ ทศนิยมแลว้ ตามดว้ ยเลข 0 เช่น 2 mg ไมเ่ ขยี น 2.0 mg เนืองอาจทาํ ใหเ้ ขา้ ใจผดิ วา่ ตอ้ งการสงั ใช้ 20 mg 1.8.4 กรณขี นาดยาน้อยกวา่ 1 ใหใ้ ส่ 0 หน้าจดุ ทศนิยม เชน่ 0.5 ml ไมเ่ ขยี น .5 ml เนืองอาจทาํ ให้ เขา้ ใจผดิ วา่ ตอ้ งการสงั ใช้ 5 ml 1.8.5 ความแรงของยา ขนาดยาฉีดตอ้ งระบุหน่วยใหช้ ดั เจน ไมค่ วรใชอ้ ตั ราสว่ น เชน่ 1:1, 2:1 ควร ระบเุ ป็นขนาดยาหรอื ปรมิ าณทใี ชท้ งั หมดตอ่ ปรมิ าตรทใี ช้ เชน่ Dopamine mg/ml หรอื Dopamine 250 mg + D5W 250 ml 1.8.6 ไมเ่ ขยี น / (slash) ใหเ้ ขยี น ½ไมใ่ ช่ 1/2 เพราะอาจอ่านผดิ เป็น 112 1.9 การใชส้ ญั ลกั ษณ์ทเี กยี วขอ้ งกบั หน่วยของยาและความถใี นการใหก้ ารบรหิ ารยาใหป้ ฏบิ ตั ดิ งั นี 1.9.1 หน่วยของยา 1.8.1.1 Unit ไมค่ วรใชค้ าํ วา่ U u IU ควรเขยี นเตม็ 1.8.1.2 ปรมิ าตรยา ไมค่ วรใชค้ าํ วา่ cc เพราะคลา้ ยเลขศนู ย์ (0) ควรใช้ ml 1.9.2 ความถใี นการบรหิ ารยา 1.8.2.1 ความถที คี วรใช้ เชน่ OD, BID, QID, EOD 1.8.2.2 ความถที ไี มค่ วรใช้ - ไมค่ วรใช้ qod (การใหย้ าวนั เวน้ วนั ) ควรใช้ EOD เพราะ qod อาจทาํ ใหส้ บั สน กบั Q.D., QD, q.d., qd และ O.D. (การใชย้ าวนั ละครงั ) และอาจทาํ ใหเ้ ขา้ ใจผดิ เป็น qid (ใหย้ าวนั ละ 4 เวลา) - ไมค่ วรใช้ Q.D., QD, q.d. , qd (การใชย้ าวนั ละครงั ) ควรใช้ O.D. เพราะอาจทาํ ใหเ้ ขา้ ใจผดิ เป็น qid (ใหย้ าวนั ละ 4 เวลา) 1.10 หา้ มเขยี นชอื ยาทมี คี วามเสยี งสงู (HAD) และยาเคมบี ําบดั ดว้ ยคาํ ยอ่ 2. การสงั คาํ สงั ใช้ยาเดิม (Review of Medication:RM ) ใชก้ รณแี พทยต์ อ้ งการสงั ใชย้ าผปู้ ่วยในไมอ่ นุญาตใหม้ กี ารใชค้ าํ สงั RM สาํ หรบั ผปู้ ่วยไมว่ า่ กรณีใดๆใหแ้ พทย์ ทบทวนรายการยาทกุ ครงั กอ่ นทจี ะตดั สนิ ใจจาํ หน่ายผปู้ ่วยออกจาโรงพยาบาล 3. การสงั ใช้ยาทางวาจาหรอื ทางโทรศพั ท์ 3.1 แพทยจ์ ะใชค้ าํ สงั การใชย้ าทางวาจาหรอื ทางโทรศพั ทไ์ ดเ้ พราะตอ้ งการความรวดเรว็ ในการดแู ลผปู้ ่วย เทา่ นนั และยากลุม่ ทมี คี วามเสยี งสงู (HAD)หา้ มสงั ใชย้ าทางโทรศพั ทโ์ ดยเดด็ ขาด 3.2 พยาบาลตอ้ งพดู ทวนกลบั ชอื ยาโดยการสะกดทลี ะคาํ ขนาดยารวมถงึ วธิ กี ารใชท้ จี าํ เป็นกบั แพทยผ์ สู้ งั ใช้ ยาจนเขา้ ใจอยา่ งชดั เจน ถา้ เป็นไปไดค้ วรมพี ยาบาลผรู้ บั คาํ สงั อยา่ งน้อย 2 ทา่ น

วธิ ปี ฏบิ ตั งิ าน รหสั ที : หน้า 3/3 เรอื ง : แนวทางปฏบิ ตั กิ ารสงั ใชย้ า 3. การสงั ใช้ยาทางวาจาหรือทางโทรศพั ท์ (ต่อ) 3.3 พยาบาลผรู้ บั คาํ สงั การใชย้ าเป็นผทู้ บทวนชอื ยา ขนาดยา วธิ ใี หย้ า และบนั ทกึ ลงในเวชระเบยี นผปู้ ่วยทนั ที พรอ้ มลงลายมอื ชอื และเวลาทบี รหิ ารยากํากบั 3.4 แพทยผ์ สู้ งั ใชย้ าตอ้ งมาลงลายมอื ชอื กํากบั ในเวชระเบยี นผปู้ ่วยภายใน 24 ชวั โมง เพอื เป็นการตรวจสอบ ความถกู ตอ้ งของคาํ สงั การใชย้ า 4. การแก้ไขคาํ สงั การใช้ยาและการยกเลิกคาํ สงั การใช้ยา (Off ยา) 4.1 หากพยาบาลยงั ไมไ่ ดร้ บั คาํ สงั การใชย้ าแต่แพทยผ์ สู้ งั ใชย้ าตอ้ งการแกไ้ ขคาํ สงั ใหข้ ดี ฆา่ ทบั คาํ สงั เดมิ พรอ้ ม ลงชอื กาํ กบั แลว้ เขยี นคาํ สงั การใชย้ าใหม่ หา้ มใชน้ ํายาลบคาํ ผดิ 4.2 หากเป็นคาํ สงั การใชย้ าทพี ยาบาลรบั คาํ สงั การใชย้ าไปแลว้ แต่แพทยต์ อ้ งการแกไ้ ข เปลยี นแปลงหรอื หยดุ การใช้ ใหแ้ พทยเ์ ขยี นคาํ สงั “Off” และระบชุ อื ยาทตี อ้ งการ ไวใ้ นวนั ทเี ป็นปัจจบุ นั ไมค่ วรยอ้ นกลบั ไป off รายการยาที ตอ้ งการในวนั ทผี า่ นมา 4.3 แพทยผ์ สู้ งั ใชย้ าควรทบทวนความถูกตอ้ งในการสงั ใชย้ า โดยเฉพาะในกรณที มี กี ารเปลยี นแปลงแกไ้ ขการ ใชย้ ากบั พยาบาลผรู้ บั คาํ สงั ทุกครงั 4.4 สาํ หรบั พยาบาลและหอ้ งยา กรณแี พทยม์ คี าํ สงั off ใหท้ าํ การ off ยา ใน SSB และในใบ MAR 5. การรบั คาํ สงั ใช้ยา 5.1 กรณมี ขี อ้ สงสยั ในคาํ สงั ใชย้ า ใหส้ อบถามแพทยผ์ สู้ งั ยาเสมอ หา้ มคาดเดา