อัญญา10

ตาก

ตตากาก



ดอยสอยมาลัย เขตรกั ษาพันธุ์สตั ว์ป่าแมต่ นื่ 4 ตาก

สารบัญ การเดนิ ทาง ๘ สถานที่ท่องเที่ยว ๙ อำ�เภอเมอื งตาก ๙ อ�ำเภอบา้ นตาก ๑๓ อ�ำเภอสามเงา ๑๖ อ�ำเภอวังเจ้า ๑๘ อ�ำเภอแม่สอด ๒๓ อ�ำเภอแม่ระมาด ๒๘ อ�ำเภอท่าสองยาง ๓๑ อ�ำเภอพบพระ ๓๔ อ�ำเภออมุ้ ผาง ๓๖ เทศกาลงานประเพณี ๔๖ อาหารพืน้ เมอื งและสนิ คา้ ทรี่ ะลกึ ๔๘ ตวั อย่างรายการน�ำ เท่ียว ๔๙ สงิ่ อำ�นวยความสะดวกในจงั หวดั ตาก ๕๐ สถานท่พี กั ๕๐ รา้ นอาหาร ๖๒ หมายเลขโทรศัพท์ส�ำคญั ๖๖

นำ�้ ตกพาเจริญ ตาก ธรรมชาตนิ ่ายล ภูมพิ ลเขือ่ นใหญ่ พระเจา้ ตากเกรยี งไกร เมอื งไมแ้ ละป่างาม

เมอื งตากเปน็ จงั หวดั ทอี่ ยทู่ างภาคเหนอื ตอนลา่ ง เดิม ในประเทศไทย นอกจากน้ี จงั หวดั ตากยงั ไดช้ อ่ื วา่ เปน็ ชื่อวา่ “เมอื งระแหง” ในอดตี เปน็ เมืองทม่ี ีชาวมอญ ประตูสู่ประเทศเพ่ือนบ้าน ด้านประเทศสาธารณรัฐ อาศัยอยูม่ ากอ่ น ดังมีหลกั ฐานศิลปะมอญปรากฏอยู่ แห่งสหภาพเมียนมา โดยจังหวัดตากมีปัจจัยรองรับ ท่ีตัวเมืองเดิมซึ่งอยู่ในท้องท่ีอ�ำเภอบ้านตาก เมืองน้ี ด้านการคมนาคม ที่พักทุกระดับ อาหารพ้ืนเมือง สร้างขึ้นกอ่ นสมยั กรุงสโุ ขทยั เป็นราชธานี ต่อมาเมือ่ ซึ่งเหมาะส�ำหรับการเลือกเป็นจุดหมายปลายทาง ไดส้ ถาปนากรงุ สโุ ขทยั เปน็ ราชธานแี ล้ว เมืองตากจงึ ด้านการทอ่ งเท่ียว มีฐานะเป็นเมืองหน้าด่านที่ส�ำคัญด้านฝั่งตะวันตก จังหวดั ตากแบง่ การปกครองออกเป็น ๙ อ�ำเภอ คือ และยังเป็นเมืองที่มีความเก่ียวข้องกับพระมหาราช อ�ำเภอเมืองตาก อ�ำเภอบ้านตาก อ�ำเภอสามเงา ในอดีตถึง ๔ พระองค์ ท่ีเสด็จมาชุมนุมกองทัพ ณ อ�ำเภอแม่ระมาด อ�ำเภอท่าสองยาง อ�ำเภอแม่สอด ดินแดนเมอื งตากน้ี ได้แก่ พอ่ ขุนรามค�ำแหงมหาราช อ�ำเภอพบพระ อ�ำเภออ้มุ ผาง และอ�ำเภอวงั เจ้า สมเด็จพระนเรศวรมหาราช สมเด็จพระนารายณ์ มหาราช และสมเดจ็ พระเจา้ ตากสนิ มหาราช ในสมยั อาณาเขต กรุงรัตนโกสินทร์ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้า ทิศเหนือ ตดิ ตอ่ กบั จังหวัดแมฮ่ อ่ งสอน นภาลัยได้โปรดเกล้าฯ ให้ย้ายตัวเมืองตากจากฝั่ง เชียงใหม่ ล�ำพูน และล�ำปาง ขวาของแมน่ ำ�้ ปงิ มาตง้ั ยงั ฝง่ั ซา้ ยในบรเิ วณต�ำบลบา้ น ทิศตะวนั ออก ติดตอ่ กับจังหวัดสโุ ขทัย ระแหงจนกระท่งั ทกุ วนั นี้ ทศิ ตะวันตก ติดตอ่ กบั สาธารณรฐั แหง่ สหภาพ จังหวัดตากอยู่ห่างจากกรุงเทพฯ ๔๒๖ กิโลเมตร เมยี นมา โดยมแี มน่ ำ�้ เมยและทวิ เขา มีพืน้ ท่ี ๑๖,๔๐๗ ตารางกิโลเมตร สภาพภูมิประเทศ ถนนธงชยั เปน็ พรมแดน โดยท่วั ไปเป็นภูเขาและปา่ ไม้ เป็นจงั หวดั ทมี่ อี ทุ ยาน ทิศใต้ ติดต่อกับจังหวัดอุทัยธานี แห่งชาติ ๕ แห่ง วนอุทยาน ๖ แห่ง และเขตรกั ษา นครสวรรค์ ก�ำแพงเพชร พนั ธส์ุ ตั วป์ า่ ๓ แหง่ ทยี่ งั คงความสมบรู ณข์ องปา่ และ และกาญจนบรุ ี ธรรมชาติ นอกจากจะมธี รรมชาตอิ นั งดงามตดิ อนั ดบั โลก อย่าง “น�ำ้ ตกทีลอซู” แล้ว จังหวดั ตากยงั เป็น ระยะทางจากอำ� เภอเมอื งตากไปอำ� เภอใกลเ้ คยี ง เมืองเงียบสงบและมีเรื่องราวเก่ียวกับประวัติศาสตร์ อ�ำเภอบา้ นตาก ๒๒ กโิ ลเมตร และวฒั นธรรมมากมาย ตามคตคิ วามเชอื่ ทเี่ ชอื่ มโยง อ�ำเภอวังเจา้ ๓๘ กโิ ลเมตร กับวิถีชีวิตของชุมชนในท้องถิ่นต้ังแต่อดีตจนถึง อ�ำเภอสามเงา ๕๖ กโิ ลเมตร ปัจจุบัน มีการจัดงาน “ประเพณีกระทงสายไหล อ�ำเภอแม่สอด ๘๖ กิโลเมตร ประทีป ๑,๐๐๐ ดวง” ที่มีเอกลักษณ์หนึ่งเดียวใน อ�ำเภอแมร่ ะมาด ๑๒๐ กิโลเมตร โลก จัดในช่วงเดือนพฤศจิกายน ตรงกับประเพณี อ�ำเภอพบพระ ๑๓๕ กิโลเมตร ลอยกระทง (ขนึ้ ๑๕ คำ�่ เดอื น ๑๒) ของทกุ ปี อกี ทง้ั อ�ำเภอทา่ สองยาง ๑๗๐ กิโลเมตร ยังมีหลักฐานทางธรณวี ทิ ยา ไดแ้ ก่ “วนอทุ ยานไมก้ ลาย อ�ำเภออ้มุ ผาง ๒๕๑ กิโลเมตร เปน็ หนิ ” ที่ขุดค้นพบ ซ่ึงมีความยาวที่สุดในโลก รวมถงึ “เขอื่ นภมู พิ ล” เขอื่ นคอนกรตี ขนาดใหญท่ ส่ี ดุ ตาก 7

ระยะทางจากจังหวดั ตากไปจังหวดั ใกล้เคยี ง โทร. ๐ ๕๕๕๑ ๑๐๕๔ และที่ส�ำนกั งานกรงุ เทพฯ ก�ำแพงเพชร ๖๘ กโิ ลเมตร โทร. ๐ ๒๙๓๖ ๐๑๙๙ สุโขทัย ๗๙ กิโลเมตร เครื่องบิน บริษัทสายการบินนกแอร์ จ�ำกัด ล�ำปาง ๑๗๔ กโิ ลเมตร (มหาชน) กรุงเทพฯ (ดอนเมือง)-แม่สอด ติดต่อ นครสวรรค์ ๑๘๕ กิโลเมตร สอบถามข้อมลู โทร. ๑๓๑๘ www.nokair.com แมฮ่ ่องสอน ๔๙๙ กโิ ลเมตร บริษัท การบินไทย จ�ำกัด (มหาชน) กรุงเทพฯ- พิษณุโลก ติดต่อสอบถามข้อมูล โทร. ๐ ๒๓๕๖ การเดนิ ทาง ๑๑๑๑ ส�ำนกั งานแมส่ อด โทร. ๐ ๕๕๕๑ ๒๑๖๔ รถยนต์ จากกรงุ เทพฯ ใชท้ างหลวงหมายเลข ๑ (ถนน www.thaiairways.com และบริษัท บางกอก พหลโยธิน) แล้วเข้าทางหลวงหมายเลข ๓๒ (สาย แอร์เวย์ จ�ำกดั กรงุ เทพฯ-สโุ ขทัย โทร. ๐ ๒๒๖๕ บางปะอนิ ) ผา่ นจังหวดั พระนครศรีอยธุ ยา อ่างทอง ๕๖๗๘, ๐ ๒๒๖๕ ๕๕๕๕, ๐ ๕๕๖๔ ๗๒๒๔ สิงหบ์ ุรี ชัยนาท อุทัยธานี เข้าสู่นครสวรรค์แล้วแยก www.bangkokair.com แล้วไปต่อรถโดยสาร ซ้ายเข้าทางหลวงหมายเลข ๑ (ถนนพหลโยธิน) ประจ�ำทาง หรือเหมารถเช่าบรกิ ารไปจังหวัดตาก อีกครั้ง ผ่านจงั หวดั ก�ำแพงเพชร ถงึ จังหวดั ตาก รวม ระยะทาง ๔๒๖ กโิ ลเมตร ใช้เวลาเดินทางประมาณ การเดินทางจากจังหวดั ตากไปจังหวัดใกลเ้ คียง ๕ ชั่วโมงครึ่ง บริษัท ขนส่ง จ�ำกัด และบริษัทเดินรถเอกชน รถโดยสารประจำ� ทาง บรษิ ทั ขนสง่ จ�ำกัด มบี รกิ าร จัดรถโดยสารปรับอากาศและรถธรรมดาว่ิงระหว่าง เดนิ รถระหวา่ งกรงุ เทพฯ-ตากเวลา๐๕.๓๐-๑๓.๐๐น. ตาก ก�ำแพงเพชร นครสวรรค์ พิษณุโลก เพชรบูรณ์ และเวลา ๑๖.๓๐-๒๒.๐๐ น. กรุงเทพฯ-แม่สอด ล�ำปาง พะเยา เชียงใหม่ เชียงราย ขอนแก่น จันทบุรี เวลา ๐๘.๐๐-๑๙.๐๐ น. ทุกวัน ออกจากสถานี ติดต่อสอบถามข้อมูลได้ที่สถานีขนส่งตาก โทร. ๐ ขนสง่ ผโู้ ดยสารกรงุ เทพ (จตจุ กั ร) ถนนก�ำแพงเพชร ๕๕๕๑ ๑๐๕๗ บริษัท ไทยพัฒนกิจขนส่ง จ�ำกัด ๒ ตดิ ต่อสอบถามขอ้ มลู โทร. ๐ ๒๘๗๒ ๑๗๗๗, ๐ วง่ิ ระหวา่ งแมส่ อด-เชยี งราย-แมส่ าย เวลา ๐๖.๐๐ น. ๒๙๓๖ ๒๘๕๒-๖๖ www.transport.co.th หรือ และ ๐๘.๐๐ น. บริษัท เพชรประเสริฐ จ�ำกัด สถานขี นส่งผู้โดยสาร ตาก โทร. ๐ ๕๕๕๑ ๑๐๕๗ เดนิ รถ ๒ เส้นทาง คอื เสน้ ทางท่ี ๑ แมส่ อด-ตาก- แมส่ อด–กรงุ เทพฯ ตดิ ตอ่ สอบถามขอ้ มลู ไดท้ สี่ ถานี ก�ำแพงเพชร-ฉะเชิงเทรา-ชลบุรี-ตราด-แหลมงอบ ขนสง่ ผโู้ ดยสารแมส่ อด โทร. ๐ ๕๕๕๖ ๓๔๓๕ และ ทุกวนั เวลา ๐๗.๑๕ น., ๑๗.๓๐ น. และ ๒๐.๓๐ น. บรษิ ทั เดนิ รถของเอกชน ไดแ้ ก่ บรษิ ทั ทนั จติ ต์ ทวั ร์ และเสน้ ทางท่ี ๒ แมส่ อด-ตาก-พิษณโุ ลก-ขอนแก่น- วง่ิ ระหวา่ งตาก-กรงุ เทพฯ เวลา ๐๙.๐๐ น., ๑๑.๓๐ น., มกุ ดาหาร ทุกวนั เวลา ๑๘.๓๐ น. และ ๑๙.๓๐ น. ๑๖.๓๐ น. และ ๒๒.๐๐ น. ติดต่อสอบถามขอ้ มลู ติดต่อสอบถามข้อมูล โทร. ๐ ๕๕๕๓ ๓๖๕๔, ๐ โทร. ๐ ๕๕๕๑ ๑๓๐๗ บรษิ ทั เชดิ ชยั ทวั ร์ จ�ำกดั ๕๕๕๖ ๓๘๘๓, ๐๘ ๖๔๔๕ ๑๔๕๕ วงิ่ ระหวา่ งตาก–กรงุ เทพฯ ทกุ วนั เวลา ๐๙.๐๐ น. และ ๒๒.๐๐ น. กรุงเทพฯ-ตาก ทุกวัน เวลา ๑๓.๐๐ น. และ ๒๒.๓๐ น. ตดิ ต่อสอบถามข้อมลู 8 ตาก

ศาลสมเด็จพระเจา้ ตากสนิ มหาราช สถานท่ีท่องเทีย่ ว ชาวเมืองตาก จึงได้จัดสรา้ งศาลหลักเมืองสม่ี หาราช อ�ำเภอเมืองตาก ข้นึ เมอ่ื พ.ศ. ๒๕๓๕ ศาลหลักเมืองส่ีมหาราช ต้ังอยู่ทางซ้ายมือตรง เชิงสะพานกิตติขจรก่อนเข้าตัวเมืองตาก จาก ศาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ถนนจรดวิถี หลักฐานทางประวัติศาสตร์ เมืองตากเป็นเมืองเก่า ถอ่ ง ต�ำบลหนองหลวง ใกล้ส�ำนกั งานการทอ่ งเท่ียว ก่อนกรุงสุโขทัย ซ่ึงมีพระมหาราชเจ้าในอดีตเสด็จ แห่งประเทศไทย ส�ำนักงานตาก ศาลน้ีแต่เดิมอยู่ มาชุมนุมกองทัพท่ีเมืองตากถึง ๔ พระองค์ คือ ที่วัดดอยข่อยเขาแก้ว ฝั่งตรงข้ามกับตัวเมืองตาก พอ่ ขนุ รามค�ำแหงมหาราช ทรงชนชา้ งกบั ขนุ สามชน ต่อมาใน พ.ศ. ๒๔๙๐ ชาวเมืองตากเห็นว่าศาล เจ้าเมืองฉอด ณ เจดีย์ยุทธหัตถี อ�ำเภอบ้านตาก เดิมไม่สมพระเกียรติ จึงได้สร้างศาลขึ้นใหม่โดยให ้ สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ทรงประกาศอิสรภาพ กรมศิลปากรหล่อพระบรมรูปสมเด็จพระเจ้า ณ เมืองแครง แล้วยกทัพกลับราชอาณาจักรไทย ตากสินมหาราชขนาดใหญ่กว่าพระองค์จริงเล็กน้อย โดยเสด็จผ่านทางด่านแม่ละเมา เมืองตากเป็น ในพระราชอิริยาบถที่ก�ำลังประทับอยู่บนราชอาสน ์ แห่งแรก สมเด็จพระนารายณ์มหาราช ทรงน�ำทัพ มีพระแสงดาบพาดอยู่ที่พระเพลา ที่ฐานพระบรม ไปตีหัวเมืองฝ่ายเหนือ ได้เสด็จผ่านเมืองตากและ รูปมีค�ำจารึกว่า “พระเจ้าตากสินกรุงธนบุรี สร้างวัดพระนารายณ์ขึ้น ปัจจุบันอยู่ท่ีเชิงสะพาน ทรงพระราชสมภพ เมือ่ พ.ศ. ๒๒๗๗ เสดจ็ สวรรคต กิตติขจร และสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ซึ่งได้ เม่ือ พ.ศ. ๒๓๒๕ รวม ๔๘ พรรษา” ศาลนี้เป็นที่ รับพระบรมราชโองการแต่งตั้งให้เป็นเจ้าเมืองตาก เคารพสักการะของประชาชนท่ัวไป และเป็นศาลท่ี เพื่อเป็นการร�ำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของอดีต สรา้ งข้นึ เป็นแห่งแรกของเมอื งไทย มหาราชทงั้ สพ่ี ระองค์ และเพอ่ื เปน็ ศนู ยร์ วมจติ ใจของ ตาก 9

ได้เสี่ยงทาย ณ วัดแห่งน้ี โดยกลา่ วว่า “หากขา้ พเจ้า มีบุญญาบารมีมากพอที่จะเป็นท่ีพ่ึงของอาณา ประชาราษฎร์ไดอ้ ยา่ งเที่ยงแท้ ขอให้ไมเ้ คาะระฆังที่ ข้าพเจ้าจะขว้างไปยังถ้วยแก้วซ่ึงต้ังอยู่ห่างประมาณ ๕ วา ใหถ้ ูกจ�ำเพาะทอ่ นกลางที่คอดกิว่ ของถ้วยแก้ว แล้วแตกหักออกไป ขออย่าให้ส่วนอื่นของถ้วยแก้ว แตกเสียหาย ฯลฯ” ปรากฏว่า เม่ือพระองค์ขว้าง ไม้เคาะระฆังออกไปตามค�ำอธิษฐานก็เป็นอย่างที่ พระองคไ์ ดเ้ สยี่ งอธษิ ฐานไว้ เปน็ ทป่ี ระจกั ษแ์ กส่ ายตา ของบรรดาพทุ ธบรษิ ทั ทมี่ ารว่ มบ�ำเพญ็ กศุ ลทวี่ ดั ดอย ข่อยเขาแก้ว จนเล่าลือกันว่า “พระยาตากเป็นผู้มี บญุ ญาธกิ ารและบารมที มี่ หศั จรรยย์ ง่ิ ” ภายหลงั จาก การเสย่ี งทายแลว้ พระองคไ์ ดใ้ ห้ชา่ งน�ำลกู แกว้ ไปติด ไว้ที่ยอดเจดีย์วัดดอยข่อยเขาแก้วหนึ่งลูก ส่วนอีก หนงึ่ ลูก ขา้ ราชการ พอ่ ค้า ประชาชน ได้ขออนุญาต น�ำไปตดิ ไวท้ ่ียอดเจดีย์ ณ วัดกลางสวนดอกไม้ หลาย ปีผ่านไป ลูกแก้วที่ติดอยู่บนยอดเจดีย์ทั้งสองแห่ง นั้นหลุดหายไป เน่ืองจากยอดพระเจดีย์หักพังลงมา วัดดอยขอ่ ยเขาแกว้ และในพงศาวดารกลา่ วว่า ตอ่ มาเมอ่ื สมเดจ็ พระเจา้ วัดโบสถ์มณีศรีบุญเรือง บ้านรมณีย์ ถนนตากสิน กรงุ ธนบุรีเสดจ็ ไปยังเมอื งเชียงใหม่ คร้ังที่ ๒ ใน พ.ศ. ต�ำบลหนองหลวง สร้างข้ึนเม่ือ พ.ศ. ๒๔๐๐ และ ๒๓๑๗ จึงได้ไปหาสมภารวัดดอยข่อยเขาแก้ว และ บูรณปฏิสังขรณ์เมื่อ พ.ศ. ๒๕๓๓ ภายในวัดมี ตรัสถามถึงเร่ืองลูกแก้วที่พระองค์ทรงเสี่ยงทายเมื่อ พระอุโบสถที่สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ ๔ มี ครง้ั ยงั เปน็ พระยาตากอยู่ ภาพจิตรกรรมฝาผนังงดงามย่ิง และมีเจดีย์ทรง มอญบรรจุพระธาตุไว้ส่วนบนของยอดฉัตร ใน วดั สมเดจ็ พระนารายณม์ หาราช อย่บู นเนินเขาแก้ว วิหารประดิษฐานพระประธานที่ชาวบ้านเรียกว่า ต�ำบลแมท่ อ้ เปน็ วดั ทน่ี า่ จะสรา้ งโดยพระมหากษตั รยิ ์ “หลวงพ่อพุทธมนต์” ที่สร้างสมัยสุโขทัยตอนต้น เนื่องจากพบซากพระอุโบสถซ่ึงผูกพัทธสีมา ๒ ช้ัน พุทธศตวรรษที่ ๑๙ มีพุทธลักษณะงดงามมาก มีก�ำแพงแก้วรอบพระอุโบสถ ก�ำแพงด้านในท�ำเป็น ชอ่ งเลก็ ๆ เตม็ ทง้ั ๔ ดา้ น ชอ่ งเหลา่ นท้ี �ำไวส้ �ำหรบั ตาม วัดดอยข่อยเขาแก้ว หรือวัดพระเจ้าตาก อยู่ริม ประทีป คล้ายกับพระนารายณ์ราชนิเวศน์ จังหวัด ถนนเล่ียงเมือง ต�ำบลแม่ท้อ ห่างจากล�ำน้�ำปิงฝั่ง ลพบรุ ี สมเด็จพระเจา้ บรมวงศ์เธอ กรมพระยาด�ำรง ตะวนั ตก ๒๕๐ เมตร ในสมยั เมอ่ื ครงั้ สมเดจ็ พระเจ้า ราชานุภาพ เมอื่ คร้ังเสด็จลอ่ งมาตามแม่นำ�้ ปงิ ถงึ เขา ตากสินมหาราชด�ำรงต�ำแหน่งพระยาตาก พระองค์ แก้ว ใน พ.ศ. ๒๔๖๕ ทรงเสดจ็ ขนึ้ ไปตรวจสอบและ 10 ตาก

วดั สตี ลาราม ทรงพบช่องตามประทปี ท่กี �ำแพงรอบพระอุโบสถ จงึ วัดสีตลาราม หรือวัดน้�ำหัก บ้านจีน ถนนตากสิน สนั นษิ ฐานวา่ สมเดจ็ พระนารายณม์ หาราชนา่ จะทรง ต�ำบลระแหง เป็นวัดเก่าแก่ของจังหวัด เหตุท่ี โปรดใหส้ รา้ งขนึ้ เพอ่ื เฉลมิ พระเกยี รตเิ มอ่ื ครง้ั เสดจ็ ไป ชาวบ้านเรียกวัดน้�ำหักเพราะในสมัยก่อนด้าน ตเี มอื งเชยี งใหมแ่ ละไดร้ บั ชยั ชนะ หลงั จากเสดจ็ กลบั ตะวันตกของวัดเป็นแม่น�้ำปิงท่ีมีกระแสน�้ำไหล ใน พ.ศ. ๒๒๐๕ ลกั ษณะของพระอุโบสถและก�ำแพง หักวน เม่ือถึงฤดูน้�ำหลาก น�้ำจากล�ำห้วยแม่ท้อ แก้วที่หลงเหลอื อยู่ บ่งบอกได้ว่าเปน็ ฝมี ือสกลุ ช่างใน ซึ่งไหลแรงมากได้ไหลตัดกระแสน�้ำของแม่น้�ำปิง สมัยกรุงศรีอยุธยา จึงท�ำให้กระแสน้�ำแม่ปิงหักเหเบนเข้าหาท่าน�้ำ หน้าวัด ต่อมามีการถมดินสองฝั่งแม่น้�ำ ร่องน�้ำจึง วัดมณบี รรพตวรวหิ าร อยู่รมิ ทางหลวงหมายเลข ๑ เปลี่ยนไป ไม่มีคุ้งน้�ำที่มีกระแสน�้ำไหลวนให้เห็นอีก ใกลโ้ รงพยาบาลสมเดจ็ พระเจา้ ตากสนิ มหาราช ตงั้ อยู่ วดั นำ�้ หกั ไดร้ บั พระราชทานนามจากพระบาทสมเดจ็ บนเนนิ เขา เปน็ วดั หลวงประจ�ำจงั หวดั และวดั พฒั นา พระมงกฎุ เกลา้ เจา้ อยหู่ วั รชั กาลท่ี ๖ วา่ “วดั สตี ลาราม” ตัวอย่าง ด้านหลังมีเจดีย์ทรงมอญย่อมุมไม้สิบหก แปลวา่ “รม่ เยน็ ” เพอื่ เปน็ เกยี รตอิ นสุ รณใ์ หก้ บั หลวง ภายในอุโบสถมีพระบรมสาทิสลักษณ์ของพระบาท จิตรจ�ำนง (บุญเย็น) ภายในวัดบรรยากาศร่มรื่น มี สมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวที่พระราชทานแก่ โบสถ์และอาคารเรือนไม้สร้างตามศิลปะยุโรป พระ วดั น้ี และเปน็ ท่ปี ระดิษฐานพระพทุ ธรปู แสงทอง ซ่ึง อุโบสถของวัดเคยถูกไฟไหม้ แต่มีการสร้างขึ้นใหม่ เปน็ พระพุทธรูปสมยั เชยี งแสน หน้าตักกวา้ ง ๓๐ นว้ิ หน้าพระอุโบสถมีวิหารคด สร้างด้วยไม้แกะสลัก ซึ่งชาวบ้านอัญเชิญมาจากวัดร้างแห่งหน่ึงในต�ำบล ลวดลาย ภายในประดิษฐานพระพุทธรูปสมัยกรุง แม่ต่ืน อ�ำเภอแม่ระมาด เมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๓ ถือเปน็ ศรีอยธุ ยา พระพุทธรูปศักดิส์ ิทธปิ์ ระจ�ำเมอื งตาก ตาก 11

ตรอกบ้านจีน เป็นชุมชนโบราณที่มีประวัติศาสตร์ คลองน้อย เรยี กวา่ “สะพานทอง” ปัจจบุ นั อยูต่ ดิ กบั ความเปน็ มานานกวา่ ๑๐๐ ปี ในสมยั กอ่ นสถานทแ่ี หง่ ทที่ �ำการพรรคประชาธปิ ตั ย์ และทา่ เรอื ทอี่ ยใู่ ตส้ ดุ คอื น้ีอยู่ติดกับแม่น้�ำปิงทางตะวันออก โดยเร่ิมตั้งแต่ “ทา่ วัดน�ำ้ หกั ” ห้าแยกถนนท่าเรือเป็นแนวยาวลงมาทางทิศใต้ มี บ้านเรียงรายริมสองฝั่งถนน อยู่ห่างจากศาลากลาง พิพิธภัณฑ์เฉลิมพระเกียรติ เรือนไม้หลังนี้เคยเป็น จังหวัดตากหลังเก่า ๕๐๐ เมตร ผู้คนส่วนใหญ่ จวนผูว้ ่าราชการจังหวดั ตาก เป็นสถานทซ่ี งึ่ พระบาท ประกอบอาชีพค้าขายเป็นหลัก ซ่ึงเส้นทางเดินทาง สมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดชและสมเดจ็ ติดต่อค้าขายที่สะดวกท่ีสุดคือการใช้เรือ เนื่องจาก พระบรมราชนิ นี าถเคยเสดจ็ มาประทบั ทกุ วนั นเ้ี รอื น มีล�ำน�้ำปิง วัง และแม่น้�ำเจ้าพระยา เป็นเส้นทาง ไม้สักทองหลังน้ีกลับมามีชีวิตในฐานะเป็นศูนย์แห่ง ส�ำคัญในการคมนาคม มีท่าเรือเรียงรายตลอดริม ประวัตศิ าสตร์ วฒั นธรรม ภูมิปัญญา และเกียรติภมู ิ แมน่ ำ้� ตง้ั แต่ “ทา่ เรอื ” ซงึ่ เปน็ ทา่ ทอี่ ยเู่ หนอื สดุ ของ ของชาวจังหวัดตาก เป็นสถานที่จัดแสดงภาพและ ชุมชนตรอกบ้านจีน “ท่าปากคลองน้อย” เป็น สิ่งของเก่าแก่ท่ีอยู่คู่ประวัติศาสตร์ของเมือง เช่น ท่าเรือท่ีอยู่ใต้ลงมา ๑๐๐-๑๕๐ เมตร ในบริเวณน ี้ พระเก้าอ้ีท่ีพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพล มีสะพานเช่ือมต่อถนนในตรอกบ้านจีน คร่อม อดุลยเดชเคยประทับ ภาพถ่ายประวัติศาสตร์ ไป จนถึงส่ิงของเครื่องใช้เก่าแก่ที่ชาวเมอื งน�ำมามอบให้ ในชว่ งเยน็ วนั ศกุ รย์ งั มชี าวบา้ นมาร่วมกันท�ำกิจกรรม ตรอกบ้านจนี ทางวฒั นธรรม ท�ำใหว้ ิถีไทยมชี วี ติ มากยิง่ ขึ้น วัดชัยชนะสงคราม ต�ำบลเชียงเงิน วัดชัยชนะ สงคราม หรอื ชาวบา้ นเรยี กวา่ วดั ทา่ แค ตามหลกั ฐาน ทางประวัติศาสตร์ สถานท่ีแห่งน้ีเคยเป็นคูเมือง ปราการป้องกันพม่าที่ยกทัพเข้ามาทางด้านด่าน แม่ละเมา ต้ังแต่สมัยพ่อขุนรามค�ำแหงมหาราช จวบจนถึงสมัยของสมัยสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ แม่ทัพไทยได้สั่งให้ตั้งทัพอยู่ท่ีบริเวณน้ีเพ่ือต้าน กองทพั ของพระเจา้ หงสาวดี ปรากฏวา่ การศกึ ครงั้ นน้ั รบชนะพม่า จึงได้สร้างวัดไว้เป็นอนุสรณ์ ช่ือว่าวัด ดอยท่าชัย หรือวัดชัยชนะสงคราม แต่ชาวบ้านยัง นิยมเรียกว่าวัดท่าแคตามช่ือหมู่บ้านเดิมมาแต่ โบราณกาล และในสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสิน มหาราชด�ำรงต�ำแหนง่ เปน็ หลวงยกกระบตั ร เจา้ เมอื ง ตาก พระองค์ได้ทรงท�ำนุบ�ำรุงสร้างวัดวาอาราม หลายแห่ง รวมถึงวัดดอยท่าชัย หรือวัดชัยชนะ 12 ตาก

สงคราม พระองค์โปรดให้สร้างพระอุโบสถและ เทศบาลเมืองตากและต�ำบลป่ามะม่วง ซ่ึงในอดีต พระประธานในอุโบสถขึ้น ชาวบ้านขนานนามว่า สามารถใช้รถจักรยานและรถจักรยานยนต์สัญจร “หลวงพ่อโต” แต่ด้วยการศึกสงครามจึงท�ำให้ไม่มี แต่ปัจจุบันเป็นสะพานส�ำหรับเดินชมทิวทัศน ์ ผู้ท�ำนุบ�ำรุง เป็นเหตุให้วัดถูกท้ิงรกร้างว่างเปล่า แม่น�้ำปิง โดยเฉพาะช่วงพระอาทิตย์ก�ำลังจะลาลับ เป็นเวลานาน ต่อมาเมื่อราวปี พ.ศ. ๒๔๔๙ ขอบฟ้าสวยงามมาก พระอธิการย้ิม เจ้าอาวาสวัดไผ่ล้อม พระครูเจ้า คณะแขวง กิ่งอ�ำเภอเชียงเงิน พร้อมด้วยพระศักดา วัดเขาถำ้� ต�ำบลไมง้ าม ถนนพหลโยธนิ แยกขวาจาก เรืองฤทธิ์ เจา้ เมอื งตาก พรอ้ มศรทั ธาพทุ ธศาสนิกชน ทางหลวงหมายเลข ๑ ตรงหลักกิโลเมตรที่ ๔๒๓ ชาวบา้ นรว่ มกนั บรู ณะพระอโุ บสถ และซอ่ มแซมองค์ เข้าไปตามถนนระยะทาง ๙๐๐ เมตร สร้างขึ้นเม่ือ หลวงพ่อโตให้ดีดังเดิม เมื่อซ่อมเสร็จในปีเดียวกัน พ.ศ. ๒๔๓๗ บริเวณโดยรอบของวัดเขาถ้�ำมีหิน มีพ่อเล้ียงชาวเชียงใหม่ล่องเรือบรรทุกพระพุทธรูป ธรรมชาติวางเรยี งรายเปน็ ชน้ั สลบั ซับซอ้ น วดั เขาถำ้� มาจอดท่ีท่าน�้ำหน้าวัดชัยชนะสงคราม แล้วข้ึนมา อยู่บนเขาสูง ๗๐ เมตร มีรอยพระพุทธบาทจ�ำลอง นมสั การหลวงพ่อโตในโบสถ์ เห็นมีพระประธานองค์ พระสังกัจจายน์ เจ้าแม่กวนอิม และหลวงพ่อทันใจ เดียว จึงมีจิตศรัทธาน�ำพระพุทธรูปสมัยเชียงแสน ประดิษฐานอยู่ในอุโบสถ เป็นพระพุทธรูปท่ีปั้นด้วย สิงห์สาม ท่ีบรรทุกมาในเรือ หรือพระสองพ่ีน้อง ปูนปั้นเสร็จภายในหนึ่งวัน บนยอดเขามีเจดีย์ต้ังอยู่ เนื้อทองสัมฤทธิ์ ถวายไว้ในโบสถ์ข้างๆ องค์หลวง สามารถมองเหน็ ววิ ทวิ ทศั นข์ องตวั เมอื งจงั หวดั ตากได้ พ่อโตซ้ายและขวา จวบจนปัจจุบันได้ปฏิสังขรณ์ พระอโุ บสถอกี หลายครง้ั “หลวงพอ่ โต-บนั ดาลชยั ให้ ถนนคนเดนิ ตลาดนัดไมด้ อกไม้ประดบั บริเวณหอ สมปรารถนา” คอื ค�ำบอกเลา่ ในพทุ ธบารมหี ลวงพอ่ โต กติ ตคิ ณุ เปดิ ขายทกุ วนั เสาร์ เวลา ๐๗.๐๐-๑๓.๐๐ น. วัดชัยชนะสงคราม ชาวบ้านที่ศรัทธาองค์หลวง มกี ารจ�ำหน่ายไม้ดอก ไม้ประดับ กลว้ ยไม้ และพันธุ์ พ่อโตได้ร้องขอบนบานให้การงานส�ำเร็จ นอกจาก ไม้นานาชนดิ ตลอดแนวถนนริมแมน่ ำ�้ ปิง พวงมาลัยมะลิสดและผลไม้สดตามฤดูกาลนานา ชนดิ แลว้ เนอื้ สตั ว์ หวั หมู ถอื วา่ เปน็ สง่ิ ตอ้ งหา้ ม เพราะ อ�ำเภอบ้านตาก เช่ือว่าหลวงพอ่ โต วัดชัยชนะสงคราม ไม่โปรด อ�ำเภอบ้านตาก เดิมเป็นท่ีตั้งของตัวเมืองตากเก่า การเดนิ ทาง จากกรงุ เทพฯ เดนิ ทางไปตามทางหลวง มีฐานะเป็นเมืองหน้าด่านท่ีส�ำคัญด้านตะวันตก หมายเลข ๑ (ถนนพหลโยธิน) กอ่ นเขา้ ตวั เมืองตาก ในสมัยกรุงสุโขทัยเป็นราชธานี ต่อมาในสมัย โดยข้ามสะพานกิตติขจร วัดชัยชนะสงครามตั้งอยู่ กรุงศรีอยุธยา สมเด็จพระมหาธรรมราชาได้โปรด ด้านขวามอื ของเชงิ สะพาน เกลา้ ฯ ใหย้ า้ ยเมอื งตากลงมาตง้ั ทฝ่ี ง่ั ขวาของแมน่ ำ�้ ปงิ ตรงขา้ มกบั ตวั เมอื งตากในปจั จบุ นั สถานทท่ี อ่ งเทย่ี ว สะพานแขวนสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ ๒๐๐ ปี ในอ�ำเภอบา้ นตากสว่ นใหญเ่ ปน็ โบราณสถาน อ�ำเภอ เป็นสะพานท่ีสร้างขึ้นเพื่อเฉลิมฉลองการสมโภช บา้ นตากอยหู่ า่ งจากอ�ำเภอเมืองตากไปทางทิศเหนอื กรุงรัตนโกสินทร์มีอายุครบ ๒๐๐ ปี สร้างเม่ือ ราว ๒๒ กโิ ลเมตร ตามทางหลวงหมายเลข ๑ หาก พ.ศ. ๒๕๒๕ เพ่ือเช่ือมสองฝั่งแม่น�้ำปิงระหว่าง เดินทางจากทางหลวงหมายเลข ๑๑๐๗ เลียบริมฝงั่ ตาก 13

วดั พระบรมธาตุ แม่น�้ำปิงด้านตะวันตกถึงอ�ำเภอบ้านตาก ระยะทาง เจดีย์ยุทธหัตถี หรือเจดีย์เฉลิมพระเกียรติพระเจ้า ๒๕ กโิ ลเมตร รามคำ� แหงมหาราช ชาวบา้ นเรยี กอกี ชอ่ื หนง่ึ วา่ เจดยี ์ ชนช้าง อยู่บนดอยช้าง ต�ำบลเกาะตะเภา ดอยช้าง วดั พระบรมธาตุ ต�ำบลเกาะตะเภา วัดพระบรมธาตุ เปน็ เนนิ ดินเลก็ ๆ อยู่ทางทิศเหนือของดอยพระธาตุ เป็นวัดเก่าแก่ท่ีได้รับการปฏิสังขรณ์มาหลายคร้ัง ไปเล็กน้อย เป็นเจดีย์โบราณ สร้างในสมัยสุโขทัย พระอุโบสถมปี ระตูไม้สักแกะสลักที่สวยงาม หนา้ บัน มีอายุราว ๗๐๐ ปีเศษ องค์เจดีย์ยุทธหัตถีอยู่เยื้อง และจว่ั เปน็ ไม้ หนา้ ตา่ งแกะสลกั เรอ่ื งราวพทุ ธประวตั ิ กับวัดพระบรมธาตุ ๒๐๐ เมตร ลักษณะของเจดีย์ ปิดทอง หัวบันไดเป็นนาค วิหารเก่ามีเพดานสูง ๒ ยุทธหัตถีเป็นศิลปะแบบสุโขทัย ก่ออิฐถือปูน ฐาน ชั้น มีช่องลมอยู่โดยรอบ ท�ำให้อากาศภายในวิหาร กว้าง ๑๒ เมตร เรือนธาตุรูปสี่เหลี่ยมย่อมุมข้ึนไป เย็นสบาย ภายในวิหารประดิษฐานพระพุทธรูปปูน สูง ๑๖ เมตร เหนือเรือนธาตุท�ำเป็นล�ำสี่เหลี่ยม ปั้นปิดทองและหลวงพ่อทันใจ นอกจากนี้ยังมีวิหาร ย่อมุมตลอดถึงยอดเป็นทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ บนยอด ไมเ้ กา่ แกม่ ลี วดลายแกะสลกั ไดอ้ ยา่ งสวยงาม นบั เปน็ ประดับฉัตร ฐานพุ่มมีลายปูนปั้นเป็นรูปหน้าสิงห์ วัดที่มคี ณุ ค่าทางโบราณคดีมาก สวยงาม หนา้ สงิ ห์ดา้ นทิศเหนือยังสมบูรณ์ และจะมี การเดินทาง จากอ�ำเภอเมืองตาก ใช้ทางหลวง การตกแตง่ และท�ำความสะอาดรอบเจดยี ใ์ นชว่ งกอ่ น หมายเลข ๑๑๐๗ (ตาก-บา้ นตาก) ไป ๓๕ กโิ ลเมตร ถึงงานไหวพ้ ระธาตบุ า้ นตาก แล้วเลี้ยวซ้ายเข้าสทู่ างหลวงหมายเลข ๑๑๗๕ ไป อกี ๑ กโิ ลเมตร วดั อยทู่ างซ้ายมอื 14 ตาก

วัดพระพทุ ธบาทดอยโลน้ ต�ำบลทอ้ งฟา้ เป็นวัดปา่ สายปฏิบัติ ภายในวัดบรรยากาศร่มร่ืนด้วยป่าเขา มสี ง่ิ ทนี่ า่ สนใจ คอื พระมหาสากะยะมณุ ศี รสี รรเพชร เป็นพระพุทธรูปขนาดใหญ่ท่ีมีพุทธลักษณะงดงาม อย่างยิ่ง หน้าตักกว้าง ๒๐ เมตร สูง ๓๘ เมตร ประดิษฐานอยู่บนเนินเขามองเห็นแต่ไกล และรอย พระพุทธบาทที่อยู่บนเขาสูงชันโดยมีมณฑปสร้าง ครอบไว้ และบริเวณเดียวกันมีบ่อน�้ำธรรมชาติท ี่ ชาวบ้านมีความเชื่อถือว่าเป็นบ่อน้�ำทิพย์ มีเร่ืองเล่า วา่ หากผหู้ ญงิ ไปตักนำ�้ ในบอ่ น้ ี น้�ำจะแหง้ แตผ่ ู้ชาย ตกั เทา่ ไรนำ้� กไ็ ม่หมด การเดนิ ทาง ใชท้ างหลวงหมายเลข ๑๑๗๕ (บา้ นตาก- แมร่ ะมาด) ถงึ หลกั กโิ ลเมตรที่ ๗ พบปา้ ยแยกขวามอื ผ่านเขา้ หมบู่ า้ น ระยะทาง ๒.๕ กโิ ลเมตร ศูนย์การเรียนรู้บ้านปากร้องห้วยจี้ ต�ำบลตากออก หมู่บ้านโอท็อปการท่องเท่ียว เรียนรู้วิถีความ เป็นมาของคนในชุมชนโบราณในการใช้ทรัพยากร ท้องถิ่นให้เกิดมูลค่า และการผลิตผลิตภัณฑ์จาก วดั พระพทุ ธบาทดอยโล้น ใบลาน เชน่ หมวกใบลาน การท�ำนำ�้ ตาลปกึ นำ้� ตาลสด การเดนิ ทาง ใชท้ างหลวงหมายเลข ๑๑๗๕ (บา้ นตาก- การตดั เยบ็ เสอื้ ผา้ โดยมกี ารตง้ั กลมุ่ ท�ำผลติ ภณั ฑจ์ าก แมร่ ะมาด) ไปประมาณ ๑๐ กโิ ลเมตร สงั เกตจดุ ตรวจ ใบลาน กลมุ่ จกั สานโครงหมวกจากไมไ้ ผ่ กลมุ่ จกั สาน ด่านแกง่ เชย เลยี้ วขวาเขา้ ไปประมาณ ๕๐๐ เมตร ตะกร้า รวมถึงเรียนรู้วัฒนธรรมประเพณีดั้งเดิมของ ชุมชน โทร. ๐๘ ๗๘๔๒ ๑๗๒๖ วนอทุ ยานไมก้ ลายเปน็ หนิ (เปน็ ฟอสซลิ ไมก้ ลายเปน็ การเดินทาง ตามทางหลวงหมายเลข ๑ (ถนน หนิ ยาวทส่ี ดุ ในโลก) อยหู่ มทู่ ี่ ๗ ต�ำบลตากออก ในเขต พหลโยธนิ ) กอ่ นถงึ แยกเขา้ อ�ำเภอบา้ นตาก เลย้ี วซา้ ย ปา่ สงวนแหง่ ชาตปิ า่ แมส่ ลดิ -โปง่ แดง ฟอสซลิ ไมก้ ลาย เข้าไปประมาณ ๕๐๐ เมตร เปน็ หนิ ทพี่ บ ยาว ๗๒.๒๒ เมตร และเสน้ ผา่ ศนู ยก์ ลาง ๒ เมตร เปน็ ฟอสซิลไม้กลายเปน็ หนิ ยาวท่ีสุดในโลก นำ้� ตกแกง่ หว้ ยตาก ต�ำบลทอ้ งฟา้ นำ้� ตกแกง่ หว้ ยตาก ไมก้ ลายเปน็ หนิ จดั เปน็ ฟอสซลิ ชนดิ หนง่ึ ทเ่ี กดิ ขน้ึ เอง เดิมเรียกกันว่าน�้ำตกแก่งเชย มีลักษณะเป็นโขดหิน ตามธรรมชาติ เกิดจากซากต้นไม้ท่ีถูกแทนท่ีด้วยน้ำ� สวยงามตามธรรมชาติ รถของนักท่องเท่ียวสามารถ บาดาล ซึ่งมีสารละลายของซิลิกา และเกิดการตก เข้าถงึ บริเวณน�ำ้ ตกได้ ตะกอนจนกลายสภาพเป็นหนิ อยา่ งชา้ ๆ คือแทนที่ แบบโมเลกุลจนกระท่ังกลายเป็นหินทั้งหมดโดยไม่มี ตาก 15

ครกหินแม่สลิด เป็นครกหินแกรนิตที่ใหญ่ที่สุดใน ประเทศไทย มีขนาดกว้างถึง ๒.๑ เมตร สูง ๑.๖ เมตร หนัก ๗,๐๐๐ กิโลกรัม ไม้ตีพริก (สากกระ เบือ) ขนาดใหญ่ ยาว ๒.๑ เมตร กว้าง ๑.๓๕ เมตร หนัก ๑,๐๐๐ กิโลกรัม บา้ นสนั กลาง ต�ำบลแม่สลิด เป็นแหล่งผลิตครกหินที่เป็นงานหัตถกรรมพื้นบ้าน “หนึ่งต�ำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์” ครกอ่างศิลามีช่ือเสียง โด่งดังจนถึงทุกวันน้ี แท้จริงแล้วมีต้นก�ำเนิดมาจาก แหลง่ หนิ แกรนติ ในต�ำบลแมส่ ลดิ อ�ำเภอบา้ นตาก ซง่ึ ขน้ึ ชอ่ื วา่ มสี ภาพอากาศรอ้ นทส่ี ดุ ในฤดรู อ้ น เนอ่ื งจาก เมืองตากมีทรัพยากรธรรมชาติหินแกรนิตมากท่ีสุด และเป็นหินแกรนิตท่ีมีคุณภาพดีที่สุดของเมืองไทย นักท่องเที่ยวสามารถหาซ้ือครกหินเมืองตากได้ท ี่ ร้านค้าหน้าองค์การบริหารส่วนต�ำบลแม่สลิด หรือ รา้ นคา้ ทวั่ ไปรมิ ถนนสายเอเชีย การเดินทาง ครกหินแม่สลิดตั้งอยู่ริมทางหลวง หมายเลข ๑ (ถนนพหลโยธนิ ) หลักกิโลเมตรท่ี ๕๖๑- ๕๖๒ หน้าองคก์ ารบรหิ ารส่วนต�ำบลแมส่ ลิด วนอทุ ยานไมก้ ลายเปน็ หนิ อ�ำเภอสามเงา ผาสามเงา หรือพระสามเงา ต�ำบลย่านรี บริเวณ หน้าผาเจาะเป็นช่องลึกพร้อมพระพุทธรูป ๓ องค์ การเปลี่ยนแปลงรูปร่างและโครงสร้างอีก ไม้กลาย เรียงกัน ๓ ช่อง ตามต�ำนานเล่าสืบต่อกันมาวา่ ฤๅษี เป็นหินมักฝังตัวอยู่ในชั้นกรวด คาดว่าจะเกิดการ วาสุเทพและฤๅษีสุกกทันต์ได้สร้างเมืองหริภุญไชย สะสมตัวในยุคควอเตอร์นารีคอนตัน อายุประมาณ (ล�ำพูน) เสร็จแล้วได้แต่งตั้งทูตไปทูลขอพระนาง ๘ แสนปี จากการแพร่กระจายตัวของตะกอนตะพกั จามเทวี ราชธิดาของพระเจ้านพรัตน์ กษัตริย์แห่ง ท่ีปรากฏน่าจะเกิดสะสมตัวบริเวณตะพักคุ้งน�้ำของ กรุงละโว้ (ลพบุรี) ให้ขึ้นไปครองนครหริภุญไชย แม่น้�ำปงิ โบราณ ปจั จบุ ันขดุ ค้นพบอกี ๘ ตน้ เม่ือพระเจ้านพรัตน์ทรงอนุญาต พระนางจามเทวี การเดินทาง วนอุทยานไม้กลายเป็นหินตั้งอยู่ไม่ไกล จึงเสด็จทางชลมารค พร้อมเหล่าเสวกามาตย์และ จากบริเวณหลักกิโลเมตรท่ี ๔๔๓ ของทางหลวง ข้าทาสบริวารมาตามแม่น�้ำปิง กระทั่งถึงบริเวณ หมายเลข ๑ (ถนนพหลโยธิน) จะพบป้ายบอกทาง พระสามเงา (ในปจั จบุ นั ) เกดิ อาเพศขน้ึ อยา่ งฉบั พลนั ด้านขวามือ ตรงข้ามกับโรงพยาบาลบ้านตาก ห่าง พายุโหมกระหน�่ำอย่างแรงจนขบวนเรือไม่สามารถ จากถนนพหลโยธนิ ๒.๕ กิโลเมตร เคลอื่ นต่อไปได้ พระนางทอดพระเนตรเห็นดงั นนั้ จึง 16 ตาก

ทรงยกพระหตั ถข์ นึ้ เสย่ี งสตั ยาธษิ ฐานวา่ หากพระองค์ เครื่องใช้จ�ำเป็นต่าง ๆ ท้ังหมดน�ำมารวบรวมไว้ ณ มบี ญุ ญาธกิ ารทจ่ี ะไดค้ รองนคร หรภิ ญุ ไชยสมดงั มโน วดั ชลประทานรงั สรรค์ สงิ่ ส�ำคญั ทน่ี า่ สนใจเปน็ อยา่ งยง่ิ ปณิธานแล้ว ขอให้เหตุอาเพศต่าง ๆ จงอันตรธาน คือ พระเจ้าทันใจ เป็นพระพุทธรูปท่ีหล่อด้วยทอง ในบัดดล สนิ้ ค�ำสตั ยาธิษฐานกพ็ ลันอสนีบาต (ฟ้าผ่า) สมั ฤทธิ์ ปางมารวชิ ยั ศลิ ปะเชยี งแสนสงิ หส์ าม จ�ำนวน ดงั สนน่ั หลังจากนน้ั เหตุอาเพศท้งั ปวงกส็ งบ ท้องฟ้า ๓ องค์ องคแ์ รก หนา้ ตักกว้าง ๑๙ นวิ้ สงู ๓๒ น้ิว ค่อย ๆ สว่างข้ึน พร้อมปรากฏเงาพระพุทธรูปตรง องคท์ ่ี ๒ หน้าตักกว้าง ๑๖ นิ้ว สงู ๓๑ นวิ้ และองคท์ ่ี หนา้ ผาจ�ำนวน ๓ เงา เม่ือพระนางไดป้ ระจกั ษ์ดงั น้ัน ๓ หน้าตักกวา้ ง ๙ นิ้ว สูง ๒๐ นวิ้ มอี ายุกวา่ ๑,๓๐๐ จึงทรงโสมมัสปิติยินดีย่ิงนัก จึงมีพระเสาวนีย์รับส่ัง ปี เปน็ พระพทุ ธรปู เกา่ แกค่ บู่ า้ นคเู่ มอื งของชาวอ�ำเภอ ให้สร้างพระตามท่ีได้ทอดพระเนตรศุภนิมิตมงคล สามเงา จากหลักฐานที่ปรากฏใน พ.ศ. ๒๔๖๙ ณ หน้าผาแห่งนี้ พร้อมท้งั ท�ำการสมโภชเฉลิมฉลอง ขุนจรูญ หัวหน้าต�ำรวจในสมัยนั้นได้ออกไปตรวจ ส้ินเพลา ๓ ราตรี จึงเคล่ือนขบวนเสด็จมุ่งสู่นคร ท้องที่และขโมยพระหลวงพ่อทันใจไป แล้วน�ำไป หรภิ ญุ ไชยต่อไป ตระเวนขายในตัวเมืองระแหง แต่ไม่มีผู้ใดรับซื้อ การเดนิ ทาง จากตวั เมอื งตากใชท้ างหลวงหมายเลข เพราะกลัว จึงท�ำให้ขุนจรูญกับพวกน�ำพระเจ้า ๑๑๐๗ ถงึ ผาสามเงา ระยะทาง ๒๕ กโิ ลเมตร หรอื ทันใจท่ีขโมยมาไปส่งคืน และได้จอดเรือพักแรมท่ี ใช้ทางหลวงหมายเลข ๑ ถงึ หลักกิโลเมตรท่ี ๔๖๓ หนา้ วดั ขณะทพ่ี กั ผอ่ นอย่นู นั้ ประมาณหนงึ่ ทมุ่ เศษ แยกซา้ ยเขา้ ไปทางเขอื่ นภมู พิ ล จากอ�ำเภอสามเงา ขุนจรูญเกิดอาการชักและสิ้นใจตายในเวลาต่อมา ไปอีก ๑๐ กโิ ลเมตร ในทกุ ๆ ปขี องงานเทศกาลสงกรานต์ ชาวบา้ นในเขต เทศบาลต�ำบลสามเงาจะอาราธนาพระเจ้าทันใจทั้ง วัดชลประทานรังสรรค์ บ้านจัดสรร ต�ำบลสามเงา ๓ องค์ แห่ไปตามหมู่บ้านต่าง ๆ โดยตลอดเส้นทาง เป็นวัดที่กรมชลประทานสร้างข้ึนเม่ือ พ.ศ. ๒๕๐๒ จะมีชาวบ้านน�ำดอกไม้ธูปเทียนมาสักการบูชาและ หา่ งจากเขอ่ื นภมู พิ ล ๕ กโิ ลเมตร สาเหตทุ ส่ี รา้ งเพราะ น�ำข้าวตอกดอกไม้โรยใส่ขบวนแห่ พร้อมกับสรงน้�ำ เมื่อสร้างเข่ือนภูมิพลและเร่ิมกักเก็บน�้ำท�ำให้เกิด พระเพ่ือเป็นสริ มิ งคล น้�ำท่วมพื้นท่ีท่ีอยู่อาศัยเดิม กรมชลประทานจึงได้ อพยพประชาชนจากต�ำบลบ้านนาไปอยู่ในพื้นท่ีท่ี เขอ่ื นภมู พิ ล หรอื เขอ่ื นยนั ฮี เปน็ เขอ่ื นอเนกประสงค์ ได้จัดสรรให้ และได้สร้างวัดชลประทานฯ ข้ึนเพื่อ แหง่ แรกของประเทศไทย สรา้ งเปน็ เขอื่ นคอนกรตี รปู ทดแทนวัดเก่าจ�ำนวน ๘ วัดที่ถูกน�้ำท่วม ได้แก่ วดั โคง้ ขนาดใหญท่ ส่ี งู ทส่ี ดุ ของประเทศไทย ความสงู จาก บา้ นหว้ ย วดั ศรแี ทน่ วดั ดอนแกว้ วดั หลวง วดั ทา่ เดอ่ื ฐานถงึ สนั เขื่อน สูง ๑๕๔ เมตร สร้างก้นั แมน่ �้ำปิงท่ี วัดท่าโป่ง วัดอุมวาบ และวัดพระธาตุลอย โดย เขาแก้ว อ�ำเภอสามเงา เพื่อใชป้ ระโยชนใ์ นการผลติ ประชาชนได้น�ำพระบรมสารีริกธาตุขององค์สมเด็จ พลังงานไฟฟ้าและชลประทาน ความยาวของแม่น้�ำ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าและองค์พระธาตุลอยอัน ปิงจากเขื่อนถึงอ�ำเภอฮอด จังหวัดเชียงใหม่ ระยะ ศักด์ิสิทธิ์ ยอดฉัตรเจดีย์ พร้อมศาสนวัตถุต่าง ๆ ทาง ๒๐๗ กิโลเมตร บริเวณโดยรอบเขื่อนภมู พิ ลเปน็ เช่น พระพุทธรูปทองสัมฤทธิ์ขนาดและปางต่าง ๆ แหล่งพักผ่อนและเพาะพันธสุ์ ตั วน์ ้�ำจืด หีบลวดลายทองท่ีบรรจุพระธรรม ตู้ไม้ และสิ่งของ ตาก 17

สถานท่ีท่องเที่ยวภายในบริเวณอ่างเก็บน้�ำเขื่อน การเดินทาง จากอ�ำเภอเมืองตากใช้ทางหลวง ภมู ิพล หมายเลข ๑ ถึงบริเวณหลักกิโลเมตรท่ี ๔๖๓- การล่องแพและเรือ ในอ่างเก็บน�้ำเขื่อนภูมิพลเป็น ๔๖๔ ใหเ้ ล้ียวซ้ายแล้วตรงไป ๑๗ กโิ ลเมตร กจ็ ะ กจิ กรรมทไ่ี ดร้ บั ความนยิ มจากนกั ทอ่ งเทยี่ ว การลอ่ ง ถงึ เข่อื นภมู พิ ล แพโดยใชเ้ รอื ลากจงู หรอื เดนิ ทางดว้ ยเรอื ส�ำราญ เพอื่ สมั ผสั กบั ธรรมชาตแิ ละภมู ปิ ระเทศปา่ เขาผ่านแหล่ง วัดพระธาตุแกง่ สร้อย ต�ำบลบ้านนา ห่างจากเข่ือน ทอ่ งเท่ียวตา่ ง ๆ ไดแ้ ก่ พระพทุ ธบาทเขาหนาม เกาะ ภูมพิ ล ๕๖ กโิ ลเมตร วัดนไี้ ด้รับการบูรณะมาแล้ว วาเลนไทน์ ดอยเจ้าพ่อหลวง เขาพระพุทธบาท ถ�้ำ หลายครั้ง และครั้งที่ส�ำคัญ คือ เม่ือครูบาชัยยะ อาบนาง โบราณสถานแก่งสร้อย จนถึงดอยเต่า วงศาพัฒนา วัดพระพุทธบาทห้วยต้ม จังหวัด จงั หวดั เชียงใหม่ รวมระยะทาง ๒๐๔ กิโลเมตร ล�ำพูน ได้มาบูรณะเจดีย์โดยการสร้างฉัตรขึ้น พระพทุ ธบาทดอยเขาหนาม ลกั ษณะเปน็ เกาะกลาง ใหม่ และสรา้ งเสนาสนะอกี มากมาย ตามต�ำนาน อา่ งเกบ็ นำ�้ เขอ่ื นภมู พิ ล มวี ดั พระพทุ ธบาทอยบู่ นเขา กล่าวว่า องค์เจดีย์บรรจุพระสารีริกธาตุและ ภายในวัดมีรอยพระพุทธบาท พระพุทธบาทแก้ว พระเกศาขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า และศาลาประดิษฐานองค์พระประธาน โดยรอบ ไว้ กรมศิลปากร สันนิษฐานว่า บริเวณน้ีน่าจะ วัดมที วิ ทัศน์ทีส่ วยงามยงิ่ นัก เป็นเมืองหน้าด่านที่ส�ำคัญของแคว้นหริภุญไชย เกาะวาเลนไทน์ เป็นเกาะเล็ก ๆ มีหาดทราย เมอ่ื ๘๐๐ ปมี าแลว้ มชี อื่ วา่ “เวยี งสรอ้ ย” เนอื่ งจาก สามารถเลน่ นำ�้ ได้ นกั ทอ่ งเทยี่ วสามารถเดนิ ทางไป การเดินทางสมัยก่อนต้องเดินทางตามล�ำน้�ำ เทย่ี วเกาะวาเลนไทนแ์ ละพระพทุ ธบาทได้ โดยเชา่ เรอื แม่ปิง เมืองเวียงสร้อยมีความเจริญรุ่งเรืองมาก จากเขื่อนภูมิพล ใช้เวลาเดินทางโดยประมาณ มีวัดเป็นจ�ำนวนมากถึง ๙๙ วัด โดยมีผู้ครอง ๓๐ นาที การไฟฟา้ ฝา่ ยผลติ แหง่ ประเทศไทยจัดสงิ่ นครหลายชั่วอายุคน มีชาวลัวะเป็นชนพ้ืนเมือง อ�ำนวยความสะดวกไว้บริการแก่นักท่องเท่ียว เช่น เจ้าผู้ครองนครองค์สุดท้ายชื่อว่าพญาอุตุม สนามกอลฟ์ สนามเทนนสิ มบี รกิ ารบา้ นพกั เปน็ เรอื นนอน ปัจจุบันหลักฐานทางโบราณคดีส่วนใหญ่จมอยู่ และบ้านพักเป็นหลัง ติดต่อสอบถามข้อมูลได้ท่ีการ ใต้นำ้� จะปรากฏให้เห็นบา้ งเมื่อน�้ำลดตำ่� ลงมาก ๆ ไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย เขื่อนภูมิพล โทร. ๐ ๕๕๕๔ ๙๕๐๙, ๐ ๕๕๘๘ ๑๒๑๑ ตอ่ ๔๐๐๑-๒ อำ� เภอวงั เจ้า หรอื ท่ี www.bhumiboldam.egat.com ส�ำนกั งาน ศูนย์หม่อนไหมเฉลิมพระเกียรติฯ ตาก ต�ำบล กรงุ เทพฯ โทร. ๐ ๒๔๓๖ ๖๐๔๗, ๐ ๒๔๓๖ ๓๒๗๑-๒ เชยี งทอง อ�ำเภอวงั เจา้ อยบู่ นทางหลวงหมายเลข ๑ นกั ศกึ ษาทมี่ าเปน็ หมคู่ ณะ ประสงคจ์ ะฟงั การบรรยาย (ตาก-ก�ำแพงเพชร) หลกั กโิ ลเมตรที่ ๓๙๖ หา่ งจาก และชมโรงไฟฟ้า จะต้องท�ำหนังสือแจ้งไปล่วงหน้า ตวั เมือง ๓๐ กิโลเมตร มีการปลูกหม่อนเล้ยี งไหม เรยี นผอู้ �ำนวยการเขอ่ื นภมู พิ ล อ�ำเภอสามเงา จงั หวดั เป็นจ�ำนวนมาก และจ�ำหน่ายผลิตภัณฑ์จากต้น ตาก ๖๓๑๓๐ ตดิ ตอ่ แผนกประชาสมั พนั ธเ์ ขอื่ นภมู พิ ล หมอ่ น เช่น รังไหม ชาใบหม่อน (ชาเขียว ชาจนี ) โทร. ๐ ๕๕๕๔ ๙๕๑๐ โทรสาร ๐ ๕๕๕๔ ๙๕๐๘ และน�้ำผลไม้จากลูกหม่อน เปิดเฉพาะวัน-เวลา ราชการ โทร. ๐ ๕๕๘๙ ๖๖๓๔-๕ 18 ตาก

เข่อื นภมู พิ ล ตลาดสินค้าเฟอร์นิเจอร์ไม้สัก ริมทางหลวง ปา่ เบญจพรรณ สลบั กนั ไปตามลกั ษณะภมู ปิ ระเทศ หมายเลข ๑ บรเิ วณหลกั กโิ ลเมตรที่ ๓๙๘ ตรงขา้ ม สัตว์ปา่ ท่พี บเหน็ ไดแ้ ก่ หมูปา่ เกง้ เตา่ ปลู ู เลยี งผา สถานที ดลองหมอ่ นไหมตาก อ�ำเภอวงั เจา้ เปน็ ยา่ น ชะมด นกปรอดเหลอื งหัวจกุ กง้ิ กา่ บนิ เป็นตน้ การค้าเฟอร์นิเจอร์ไม้สัก เช่น ตู้ เตียง ประตู สถานทที่ อ่ งเทย่ี วภายในอทุ ยานแหง่ ชาตนิ ำ้� ตกลานสาง หนา้ ตา่ ง และของตกแตง่ บา้ นมใี หเ้ ลอื กซอื้ มากมาย นำ�้ ตกผาลาด เปน็ นำ�้ ตกทม่ี ลี กั ษณะเปน็ เนนิ หนิ ไหล สถานทที่ ่องเท่ียวบนทางหลวงหมายเลข A12 ลดหลั่นลงมาสลับซับซ้อนกันเป็นลานหินกว้าง มี สายตาก-แม่สอด ความลาดชันเลก็ นอ้ ย นำ้� ตกกวา้ ง ๒๕ เมตร ยาว อทุ ยานแหง่ ชาตนิ ำ้� ตกลานสาง ต�ำบลแมท่ อ้ หา่ งจาก ๔๐ เมตร กระแสนำ�้ ของล�ำหว้ ยลานสางทไี่ หลบา่ ตวั จงั หวดั ตาก ๒๐ กโิ ลเมตร มพี น้ื ท่ี ๑๐๔ ตาราง ไปตามแผ่นหินรวมตวั ไหลลงสแู่ อง่ เล็ก ๆ กิโลเมตร ได้รับการประกาศเป็นอุทยานแห่งชาติ นำ�้ ตกลานเล้ยี งมา้ (ช้ันท่ี ๑) อยู่ตอนตน้ ของล�ำห้วย เมื่อวันท่ี ๑๔ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๒๒ สภาพ ลานสาง ถดั ขนึ้ ไปจากน�ำ้ ตกผาลาด ๒๐๐ เมตร มี ภูมิประเทศเป็นภูเขาสลับซับซ้อนติดต่อกันเกือบ ลักษณะเป็นเนินหินเต้ีย ๆ ตรงกลางเว้าเป็นช่อง ตลอดพน้ื ท่ี สว่ นทส่ี งู ทส่ี ดุ อยดู่ า้ นทศิ ตะวนั ตก ทศิ ใต ้ วา่ ง กว้าง ๖ เมตร กระแสนำ้� ที่ไหลมาตามล�ำหว้ ย แลว้ ลาดตำ�่ ลงมาทางทศิ ตะวนั ออก มลี �ำธารไหลผา่ น ลานสาง เมื่อไหลมาถึงเนินหินเตี้ย ๆ น�้ำจะไหล หลายสาย เช่น ล�ำหว้ ยลานสาง ห้วยทา่ เล่ คลอง เข้ามาตามช่องหินสู่พ้ืนน�้ำเบื้องล่าง น�้ำตกชั้นนี้มี หว้ ยทราย หว้ ยอมุ ยอม ปา่ ในเขตอทุ ยานแหง่ ชาตฯิ ความสงู ๕ เมตร มีท้ังป่าดงดิบ ป่าสนเขา ป่าดิบเขา ป่าเต็งรัง นำ�้ ตกลานสาง (ชน้ั ที่ ๒) อยตู่ อนตน้ ของหว้ ยลานสาง ถดั ข้นึ ไปจากน้�ำตกลานเลี้ยงม้า ๒ กิโลเมตร ห่าง ตาก 19

จากศูนย์บริการนักท่องเที่ยว ๒๐๐ เมตร เป็น ทศั นยี ภาพทสี่ วยงามของเมอื งตากได้ โดยมที างขน้ึ นำ้� ตกชนั้ ทมี่ ผี นู้ ยิ มไปมากทสี่ ดุ มคี วามสงู ๔๐ เมตร อยใู่ นบรเิ วณศาลเจา้ พอ่ ขา้ งศนู ยบ์ รกิ ารนกั ทอ่ งเทย่ี ว นำ�้ ตกจะไหลพุ่งออกมาจากซอกเขาแล้วไหลลด หล่ันลงมา ๓ ช้ัน รวมตวั ลงสู่แอ่งน�ำ้ และไหลลงสู่ อตั ราคา่ เข้าอุทยานแหง่ ชาติฯ นักทอ่ งเที่ยว ชาวไทย น�ำ้ ตกลานเล้ยี งม้า ผ้ใู หญ่ ราคา ๔๐ บาท เดก็ ราคา ๒๐ บาท ชาวต่าง น้ำ� ตกผาผึ้ง (ชนั้ ท่ี ๓) อยสู่ งู ขึน้ ไปตามซอกเขา ห่าง ประเทศ ผใู้ หญ่ ราคา ๔๐๐ บาท เดก็ ราคา ๒๐๐ จากน้ำ� ตกลานสาง ๗๕๐ เมตร เปน็ นำ�้ ตกทต่ี ง้ั อยู่ บาท รถยนต์สี่ล้อ ราคา ๓๐ บาท (ไม่รวมคนขับ) ในใจกลางหุบเขา มีลักษณะเป็นหน้าผาเรียบ มี อทุ ยานแหง่ ชาติฯ มบี า้ นพกั จ�ำนวน ๑๐ หลงั ราคา ความลาดชนั ๗๐ องศา สงู ๓๐ เมตร ล�ำหว้ ยลานสาง ๖๐๐-๒,๕๐๐ บาท คา่ ยพกั แรม ๒ หลงั นอนได้หลัง เมอ่ื ไหลมาถงึ หนา้ ผา นำ้� จะไหลบา่ แผก่ ระจายเปน็ ละ ๓๒ คน ราคาหลงั ละ ๔,๐๐๐ บาท คา่ เชา่ เตน็ ท์ ฝอยละอองลาดไปตามหน้าผาลดหล่ันลงมาตาม พรอ้ มเคร่อื งนอน พักได้ ๓ คน ราคา ๓๐๕ บาท/ ช้ันหินเล็ก ๆ เป็นบริเวณกว้างก่อนไหลลงสู่แอ่ง คืน ค่าเช่าเต็นท์พร้อมเคร่ืองนอน นอนได้ ๖ คน น�ำ้ เบื้องลา่ ง ราคา ๖๐๐ บาท/คืน ค่าเช่าพื้นท่ีกางเต็นท์ คนละ น�้ำตกผาเท อยู่สูงขึ้นไปตามล�ำห้วย ห่างจาก ๓๐ บาท/คนื ตดิ ต่อสอบถามขอ้ มลู โทร. ๐ ๕๕๕๗ น�้ำตกผาผ้ึง ๑.๒ กิโลเมตร ตามเส้นทางเดิน ๗๒๐๗-๘, ๐๘ ๖๔๔๓ ๓๐๑๐ หรือที่กรมอุทยาน ศกึ ษาธรรมชาตผิ า่ นล�ำห้วยลานสาง ป่าเตง็ รงั ป่า แหง่ ชาติ สตั วป์ า่ และพนั ธพ์ุ ชื โทร. ๐ ๒๕๖๒ ๐๗๖๐ เบญจพรรณ ท่ีมีสภาพป่าและชนิดของพันธุ์ไม้ www.dnp.go.th แตกต่างกัน น้�ำตกผาเทเป็นน้�ำตกช้ันเดียวท่ีมี การเดนิ ทาง จากตวั เมอื งตากใชท้ างหลวงหมายเลข ลักษณะเปน็ หนา้ ผามีความชัน สงู ๒๕ เมตร เม่อื ๑๐๕ (ตาก-แมส่ อด) หา่ งจากตวั เมอื ง ๑๙ กโิ ลเมตร น้�ำจากล�ำห้วยลานสางไหลลงมาตามซอกเขาด้วย ถึงบรเิ วณหลักกโิ ลเมตรที่ ๑๒-๑๓ เล้ยี วซา้ ยไป ๓ ความเร็ว เมื่อถึงหน้าผาซึ่งเป็นท้องน้�ำตกท่ีมีการ กิโลเมตร จะถึงบริเวณศูนย์บริการนักท่องเท่ียว ลดระดับต�่ำลงอย่างรวดเร็ว น�้ำจะพุ่งพ้นหน้าผา หรอื เดนิ ทางโดยรถโดยสารประจ�ำทาง โดยขน้ึ รถที่ เป็นสายลงสู่แอ่งน�้ำเบ้ืองล่างด้วยความแรงจนน้�ำ สถานขี นสง่ ผโู้ ดยสารอ�ำเภอเมืองตาก แล้วตอ่ รถตู้ กระจายเป็นฝอยท�ำให้เกิดเสียงดังครืน ๆ ได้ยิน สายตาก-แมส่ อด ไปลงทท่ี างเขา้ อทุ ยานแหง่ ชาตฯิ แตไ่ กล และเดินเท้าเข้าไปอีก ๓ กิโลเมตร จึงถึงท่ีท�ำการ นำ้� ตกผานอ้ ย เปน็ นำ้� ตกทไ่ี หลผา่ นชอ่ งเขาทมี่ คี วาม อทุ ยานแห่งชาติฯ แคบ ลดั เลาะไปตามซอกหนิ ไหลลดหลนั่ ลงมาเปน็ อทุ ยานแหง่ ชาตติ ากสนิ มหาราช มพี นื้ ทคี่ รอบคลมุ ช้ัน ๆ ลงสู่แอง่ น้ำ� ท่กี วา้ งและมีความลึกมาก อยู่ในเขตป่าแม่ท้อ ต�ำบลแม่ท้อ ต�ำบลพะวอ น้�ำตกท่าเล่ เป็นน้�ำตกที่มีลักษณะลาดชันไหล อ�ำเภอเมอื งตาก และปา่ แม่ละเมา อ�ำเภอแม่สอด ลดหลั่นลงมาจากหน้าผา มีความสูง ๕๐ เมตร มีพื้นที่ ๒๖๕ ตารางกิโลเมตร และประกาศเป็น ท่ามกลางธรรมชาติท่ีอดุ มสมบูรณ์ อุทยานแห่งชาติเมื่อวันท่ี ๒๓ ธันวาคม ๒๕๒๔ จุดชมวิว อุทยานแห่งชาติฯ มีจุดชมวิวอยู่บน มีสภาพภูมิประเทศเป็นทิวเขาสูงชันสลับซับซ้อน ยอดเขาน้อย สามารถมองเห็นวิวทิวทัศน์และ สภาพป่าสมบูรณ์ เป็นอุทยานแห่งชาติฯ ท่ีมี 20 ตาก

สภาพปา่ หลากหลายชนดิ เชน่ ปา่ ดบิ เขา ปา่ สนเขา มีความสูง ๓๐ เมตร มีถ้�ำธารน�้ำลอดเกิดจาก ป่าดงดิบ ป่าเต็งรัง และป่าเบญจพรรณ สภาพ ล�ำหว้ ยผาแดง ซง่ึ ไหลลดั เลาะลงถำ�้ ดา้ นลา่ ง ภายใน อากาศเย็นสบายตลอดทั้งปี อุณหภูมิโดยเฉล่ีย ถ้�ำมีหนิ งอกหินย้อยสวยงาม ประมาณ ๒๓ องศาเซลเซียส ฝนตกชุกในช่วง น�้ำตกแม่ย่าป้า เป็นน้�ำตกขนาดกลางเกิดจาก เดือนสิงหาคม-ตุลาคม ส่วนฤดูหนาว คือ เดือน ล�ำห้วยแม่ย่าปา้ อยูใ่ นป่าทบึ มนี ้ำ� ไหลลดหลน่ั ลง พฤศจกิ ายน-มกราคม อณุ หภมู ิ ๙.๑ องศาเซลเซยี ส มาเป็นช้ันตามรอ่ งหว้ ย แลว้ ไหลลงสลู่ �ำหว้ ยแมท่ อ้ สถานที่ท่องเท่ียวภายในอุทยานแห่งชาติตากสิน นกั ทอ่ งเทย่ี วที่ประสงค์จะเดินป่าควรติดต่อขอ มหาราช คนน�ำทางกับเจา้ หน้าทอ่ี ทุ ยานแหง่ ชาติฯ กอ่ น ต้นกระบากใหญ่ เป็นต้นไม้ที่ข้ึนในบริเวณหุบเขา น�้ำตกสามหมื่นทุ่ง เป็นน้�ำตกขนาดใหญ่ เกิดจาก ของปา่ ดบิ ชนื้ เปน็ พนั ธไ์ุ มเ้ นอ้ื ออ่ น มลี กั ษณะล�ำตน้ ล�ำหว้ ยสามหม่ืนหลวง มคี วามสงู ๓๐ เมตร มนี ้�ำ ตรงเปลา (คอื ล�ำตน้ สงู ชะลดู ไมม่ กี ง่ิ ทลี่ �ำตน้ ) เรอื น ไหลตลอดท้ังปี อัตราค่าเข้าอุทยานแห่งชาติฯ ยอดเป็นพุ่มกลม เปลือกสีน้�ำตาลปนเทา มีอายุ นกั ท่องเทยี่ ว ชาวไทย ผใู้ หญ่ ราคา ๔๐ บาท เด็ก ประมาณ ๗๐๐ ปี มขี นาดวดั โดยรอบ ๑๖.๑๐ เมตร ราคา ๒๐ บาท ชาวตา่ งชาติ ผู้ใหญ่ ราคา ๒๐๐ หรอื ราว ๑๒ คนโอบ สงู ๕๐ เมตร เปน็ ตน้ กระบาก บาท เด็ก ราคา ๑๐๐ บาท รถยนตส์ ี่ลอ้ ราคา ๓๐ ทม่ี ขี นาดใหญท่ ส่ี ดุ ในประเทศไทย ผคู้ น้ พบคอื นาย บาท (ไม่รวมคนขับ) และอัตราค่าเข้าอทุ ยานแห่ง สวาท ณ น่าน ช่างระดับ ๒ สถานีโทรคมนาคม ชาติ เป็นค่าเข้าโดยรวม ไม่ได้เป็นค่าเข้าเฉพาะที่ จงั หวดั ตาก เสน้ ทางเดนิ เทา้ ไปชมตน้ กระบากใหญ่ น�้ำตกสามหม่ืนทุ่ง อุทยานแห่งชาติฯ มีบ้านพักไว้ ทางอุทยานแห่งชาติฯ ได้จัดท�ำเป็นเส้นทางเดิน บริการนักท่องเที่ยวจ�ำนวน ๘ หลัง ราคาหลังละ ศึกษาธรรมชาติ เพ่ือศึกษาสภาพแวดล้อมระบบ ๑,๐๐๐-๒,๔๐๐ บาท มเี รอื นนอน นอนได้ ๓๐ คน นิเวศของป่า ผู้ท่ีประสงค์จะเดินลงไปชมต้น ราคา ๒,๐๐๐ บาท นอกจากน้ยี งั มีค่ายพักแรมท่เี ล่น กระบากใหญค่ วรมคี วามพรอ้ มทางรา่ งกาย เพราะ แคมปไ์ ฟได้ ส�ำหรบั นกั ทอ่ งเทย่ี วทน่ี �ำเตน็ ทไ์ ปเอง จะ ทางเดินค่อนข้างลาดชัน ต้นกระบากใหญ่อยู่ห่าง ตอ้ งเสยี คา่ กางเตน็ ท์ คนละ ๓๐ บาท/คนื อทุ ยานแหง่ จากทท่ี �ำการอทุ ยานแหง่ ชาตฯิ ๒.๕ กโิ ลเมตร ตอ้ ง ชาตฯิ มรี า้ นอาหารบรกิ าร แตต่ อ้ งแจง้ ลว่ งหนา้ ตดิ ตอ่ เดินลงเขาไปตามเส้นทาง ๔๐๐ เมตร สอบถามข้อมูล โทร. ๐ ๕๕๕๑ ๑๔๒๙ หรือท่ีกรม สะพานหินธรรมชาติ มีลักษณะเป็นแท่งหินขนาด อทุ ยานแหง่ ชาติ สตั วป์ า่ และพนั ธพ์ุ ชื กรงุ เทพฯ โทร. ใหญเ่ ชอ่ื มหนา้ ผาสองแหง่ เขา้ ดว้ ยกนั มคี วามกวา้ ง ๐ ๒๕๖๒ ๐๗๖๐ www.dnp.go.th และสูง ๒๕ เมตร เบ้ืองล่างมีล�ำธารน้�ำไหลผ่าน การเดินทาง ใช้ทางหลวงหมายเลข A12 (ตาก- ถัดออกไปอกี ๕๐ เมตร มถี �้ำทมี่ ีหนิ งอกหินยอ้ ย แม่สอด) ถึงบริเวณกิโลเมตรท่ี ๖๐ มีทางแยกขวา น้�ำตกปางอ้าน้อย เป็นน�้ำตกขนาดกลาง มีน้�ำไหล มอื เข้าไป ๒ กิโลเมตร หรือน่ังรถต้ปู ระจ�ำทางสาย ตลอดทงั้ ปี สูง ๒๐ เมตร อยู่หา่ งจากตน้ กระบาก ตาก-แม่สอด ลงที่ทางเข้าอุทยานแห่งชาติฯ จาก ใหญ่ไปทางทศิ ตะวนั ออก ๑ กิโลเมตร นั้นจะต้องเดนิ เท้าอีก ๒ กโิ ลเมตร จึงถึงท่ที �ำการ ถำ้� ธารลอดผาขาว-ผาแดง อยหู่ า่ งจากทที่ �ำการฯ ๓๕ อทุ ยานแห่งชาติฯ กิโลเมตร มนี ำ้� ตกทีเ่ กิดจากล�ำหว้ ยผาขาว-ผาแดง ตาก 21

ศูนย์พัฒนาและสงเคราะห์ชาวเขาจังหวัดตาก ศูนย์วิจัย และพัฒนาการเกษตรตาก อยู่บนทิว (ดอยมูเซอ) ต�ำบลพะวอ เป็นถิ่นท่ีอยู่ของชาว เขาถนนธงชัย สูงจากระดับทะเลปานกลาง ๙๐๐ ไทยภูเขาเผ่าต่าง ๆ อยู่สูงจากระดับน้�ำทะเลกว่า เมตร เปน็ สถานทท่ี ดลองวจิ ยั เมลด็ พนั ธ์ุ ชา กาแฟ ๘๐๐ ฟุต ชาวไทยภูเขาท่ีอาศัยอยู่ในบริเวณดอย อะราบกิ า ผลไม้ ผักตา่ ง ๆ และดอกไมเ้ มอื งหนาว มูเซอ ไดแ้ ก่ เผา่ มูเซอด�ำ มูเซอเหลือง มง้ หรอื แมว้ ในเดอื นพฤศจกิ ายน-ธนั วาคม ดอกบวั ตองบนทวิ เขา และลีซอ ชาวไทยภูเขาท่ีอาศัยอยู่ในประเทศไทย บริเวณท่ีตั้งสถานีฯ จะบานสะพร่ังสวยงามมาก ส่วนใหญ่จะอพยพมาจากมณฑลทางตอนใต้ ศนู ย์ฯ มีบ้านพักรบั รองจ�ำนวน ๘ หลงั มเี ตน็ ทใ์ ห้ ของประเทศจีน และเมืองปันในเขตรัฐฉานของ เช่า และสถานที่กางเต็นท์ ติดต่อสอบถามข้อมูล สาธารณรฐั แหง่ สหภาพเมยี นมา รวมทง้ั เขตเชยี งตงุ โทร. ๐ ๕๕๕๐ ๘๙๘๗ ด้วย ภาษาท่ใี ชม้ ีท้ังภาษาจนี ทเิ บต พมา่ ผสมกัน ไม่มีภาษาเขียน ประกอบอาชีพเพาะปลูกพืชไร่ ตลาดสินค้าพื้นเมืองชาวเขาดอยมูเซอ อยู่ริม ในบริเวณศูนย์พัฒนาและสงเคราะห์ชาวเขาฯ ได้ ทางหลวงหมายเลข A12 (ตาก-แม่สอด) บริเวณ จดั ตง้ั “ศูนย์วัฒนธรรมชาวเขาบา้ นอมุ ยอม” ที่ให้ หลักกิโลเมตรท่ี ๒๙ และ ๓๖ เป็นตลาดจ�ำหน่าย ความรู้แก่นักท่องเที่ยวโดยจัดนิทรรศการแสดง ผลิตภัณฑ์ชาวไทยภูเขา ได้แก่ เสื้อผ้า เครื่องเงิน เสื้อผ้า เครื่องประดับ เครื่องใช้ จ�ำลองของชาว และพชื ผลไมท้ างการเกษตร เปดิ ทกุ วนั มเู ซอ ส่วนบรเิ วณด้านนอกจดั ท�ำเปน็ ลานเตน้ จะคึ จ�ำลอง (“จะคึ” คอื การเต้นร�ำของเผ่ามูเซอ) โดย นำ้� ตกมเู ซอ (อกิ ะเกอจ)ี อยดู่ า้ นหลงั ตลาดมเู ซอใหม่ จะเต้นตลอดทั้งวันท้ังคืน ผลัดเปลี่ยนกันตลอด หลกั กโิ ลเมตรท่ี ๒๙ เปน็ นำ้� ตกขนาดกลางรายลอ้ ม เวลาไม่ให้เสียงกระทืบเท้าขาดหายไปจนกว่างาน ด้วยธรรมชาติท่ีอุดมสมบูรณ์ เกิดจากล�ำน�้ำห้วย จะเลกิ ในช่วงทมี่ ีงานทกุ คนจะหยดุ ท�ำงาน ถ้าใคร ไหลผา่ นหน้าผาสงู ชนั กวา่ ๕๐ เมตร ลงส่ลู �ำหว้ ย ท�ำจะถูกปรับ และส่ิงที่ทุกคนต้องท�ำ คือ การ แมล่ ะเมา ออกเดินทางไปเย่ียมญาติท่ีหมู่บ้านอน่ื ไมว่ า่ จะไกล การเดนิ ทาง สามารถขบั รถยนตผ์ า่ นหมบู่ า้ นขนุ หว้ ย หรอื ใกลก้ ต็ าม นอกจากนนั้ ยงั มเี สน้ ทางศึกษาวิถีชวี ิต สม้ ปอ่ ยไปตามถนนคอนกรตี ระยะทาง ๕ กโิ ลเมตร ความเปน็ อยขู่ องชาวบา้ นอมุ ยอมและลกั ษณะทพ่ี กั และเดินเท้าเพื่อชมน้�ำตกด้านล่างตามเส้นทาง อาศัย เส้นทางศึกษาธรรมชาติชมการท�ำสวนชา ศกึ ษาธรรมชาติ ระยะทาง ๒๗๐ เมตร ทผี่ นู้ �ำชมุ ชน กาแฟ พชื ไร่ และข้าว แหลง่ นำ้� ซับ ระหวา่ งทางมี ชาวไทยภเู ขาไดท้ �ำไวเ้ พอ่ื ใหน้ กั ทอ่ งเทย่ี วได้เดินชม นำ้� ตกใหเ้ ทยี่ วพกั ผอ่ นอกี ดว้ ย เสน้ ทางน้ใี ช้เวลาเดิน ธรรมชาตขิ องปา่ เขา และชมกลว้ ยไมป้ า่ นานาพนั ธ์ุ ทางไป-กลบั ใน ๑ วัน เช่น เอ้ืองค�ำ เอ้ืองผงึ้ ฯลฯ นกปา่ นานาชนดิ เชน่ นกขนุ แผน นกกางเขนดง นกปรอดหวั จกุ ฯลฯ และ การเดนิ ทาง จากทางหลวงหมายเลข ๑๐๕ (ตาก- ยงั มสี ถานทนี่ า่ สนใจอกี แหง่ คอื ชมพระอาทติ ยต์ ก แม่สอด) ถงึ บรเิ วณกโิ ลเมตรท่ี ๒๕-๒๖ มีทางแยก ยามเย็นบนดอยนมสาว ท่ามกลางทะเลภูและ ซ้ายเลียบไปตามไหล่เขา ระยะทาง ๓ กิโลเมตร ทะเลหมอกยามเยน็ ทสี่ วยงาม ณ จดุ นนี้ กั ทอ่ งเทย่ี ว สามารถกางเตน็ ทพ์ กั แรมได้ 22 ตาก

ล่องแก่งเรือยางล�ำน้�ำแม่ละเมา ล�ำน้�ำแม่ละเมามี จุดหมายแห่งใหม่ของนักท่องเที่ยวท่ีช่ืนชอบการ ต้นก�ำเนิดจากทิวเขาในอ�ำเภอพบพระและอ�ำเภอ ผจญภัยและต้องการสัมผัสธรรมชาติอย่างแท้จริง อุ้มผาง กระแสน�้ำไหลขึ้นไปทางทิศเหนือผ่าน มบี ้านพกั ไว้บรกิ ารจ�ำนวน ๑๐ หลงั ราคาหลังละ แมล่ ะเมา อ�ำเภอแม่สอด ไปบรรจบกับแมน่ ้ำ� เมย ๖๐๐ บาท ที่บ้านวังผา อ�ำเภอแม่ระมาด การล่องแก่งล�ำน้�ำ กจิ กรรมในสวนปา่ แมล่ ะเมา ชมความงามทะเลหมอก สายน้ีแบง่ เปน็ ๓ จดุ ดงั นี้ ยามเช้า เดินป่าศึกษาธรรมชาติ ล่องแก่งเรือยาง จดุ ท่ี ๑ เปน็ การลอ่ งแกง่ ตอนบน เรมิ่ ตน้ ทบี่ า้ นมง้ ธงชยั ชมความงามของธรรมชาตสิ องฝง่ั ล�ำหว้ ยแมล่ ะเมา เน่ืองจากเป็นการล่องแก่งระดับ ๓-๔ สนุกตื่นเต้น ปั่นจักรยานเสือภูเขา เยี่ยมชมวิถีชีวิตชาวปกา- กับเกาะแก่งตา่ ง ๆ เชน่ แกง่ ยกโกะ๊ แก่งห้วยละมง่ิ เกอะญอบ้านห้วยระพริ้ง และทดสอบความกล้า แกง่ หว้ ยพาคอื แกง่ ทอ้ งคด มกี ระแสนำ้� เชยี่ วแรงมาก ด้วยการกระโดดหอ โรยตัว ติดต่อสอบถามขอ้ มลู ใชเ้ วลา ๓ ชัว่ โมง ถงึ จดุ พักค้างแรมกลางปา่ ๑ คนื ได้ที่องค์การอุตสาหกรรมป่าไม้ โทร. ๐ ๕๕๕๐ รงุ่ ขนึ้ สนุกต่ืนเตน้ กบั เกาะแกง่ ต่าง ๆ ตลอดเสน้ ทาง ๐๐๘๓, ๐ ๕๕๕๗ ๗๓๐๙, ๐๘ ๑๙๕๓ ๕๑๓๖ จะไดช้ มธรรมชาตขิ องผนื ปา่ ทงั้ พันธไุ์ ม้และนกนานา อำ� เภอแม่สอด ชนิด ท่ามกลางปา่ ท่ีอุดมสมบรู ณ์ ใชเ้ วลาล่องแก่ง ๓ ชัว่ โมง ถงึ บา้ นแม่ละเมา อยหู่ า่ งจากอ�ำเภอเมอื งตาก๘๖กโิ ลเมตรไดร้ บั การจดั ตง้ั จดุ ที่ ๒ อยรู่ มิ ทางหลวงหมายเลข A12 (ตาก-แมส่ อด) เป็นอ�ำเภอต้ังแต่ พ.ศ. ๒๔๔๑ เดิมชื่อว่าหมู่บ้าน บริเวณหลักกิโลเมตรท่ี ๔๑ จุดล่องแก่งอยู่หลัง พะหนอ่ แก่ ตวั อ�ำเภออยใู่ นทรี่ าบระหวา่ งภเู ขา สว่ นหนง่ึ หมบู่ า้ น เดนิ ลดั เลาะผา่ นหมบู่ า้ นและทงุ่ นา ระยะทาง เป็นทิวเขาในฝั่งประเทศไทย อีกส่วนหนึ่งเป็นทิวเขา ๑ กโิ ลเมตร ถงึ ล�ำหว้ ยแมล่ ะเมา เปน็ จดุ ลอ่ งแกง่ ชว่ งท่ี ฝั่งสาธารณรัฐแห่งสหภาพเมียนมา อ�ำเภอแม่สอดมี ๒ ตามล�ำนำ้� แมล่ ะเมา สนกุ ตน่ื เตน้ กบั เกาะแกง่ ตา่ ง ๆ พน้ื ท่ี ๒,๖๐๐ ตารางกโิ ลเมตร ประชากรมที ง้ั ชาวไทย ตลอดเส้นทางธรรมชาติป่าเขาอุดมสมบูรณ์และมี ภูเขาและคนที่อพยพจากทางภาคเหนือและอ�ำเภอ ทวิ ทศั นท์ สี่ วยงาม ระยะทาง ๑๒ กิโลเมตร ใช้เวลา เมืองตากเข้าไปตั้งถ่ินฐานอยู่ รวมทั้งชาวไทยใหญ่ท่ี ๔ ชัว่ โมงโดยเรอื ยางหรอื คายัค มีภรรยาและบตุ รเปน็ คนไทยดว้ ย จุดท่ี ๓ อยู่ริมทางหลวงหมายเลข ๑๐๕ (ตาก- ศาลเจา้ พอ่ พะวอ อยู่บนเนนิ ดนิ เชิงเขาพะวอ ถนน แมส่ อด) ระหวา่ งหลกั กโิ ลเมตรที่ ๕๐ เปน็ การลอ่ งแกง่ สายตาก-แมส่ อด บริเวณหลกั กโิ ลเมตรที่ ๖๒-๖๓ แม่ละเมาตอนลา่ ง ใช้เวลา ๑ ช่วั โมงครึ่ง ลัดเลาะไป ศาลเจ้าพ่อพะวอน้ีเป็นท่ีเคารพนับถือของชาว ตามเกาะแก่งต่าง ๆ ผ่านผืนป่าท่ามกลางธรรมชาติ เมืองตากและชาวอ�ำเภอแม่สอดมาก เล่ากันว่า ท่ีอุดมสมบูรณ์ไปด้วยพันธุ์ไม้นานาชนิดและพันธุ์ไม้ ท่านเป็นนักรบชาวกะเหร่ียง ในรัชสมัยสมเด็จ นำ้� อีกท้ังมีนกนานาชนิดให้ศึกษา พระเจา้ ตากสนิ มหาราช ทรงแตง่ ตงั้ ใหเ้ ปน็ นายดา่ น สวนป่าแม่ละเมา อยู่ริมทางหลวงหมายเลข A12 ทดี่ า่ นแมล่ ะเมา เพอ่ื คอยเฝา้ ปอ้ งกนั ขา้ ศกึ มใิ หข้ า้ ม (แม่สอด-ตาก) สวนป่าแม่ละเมามีบรรยากาศ เขามาถงึ เมอื งตากได้ และไดต้ อ่ สกู้ บั ขา้ ศกึ ทร่ี กุ ราน ธรรมชาติล้อมรอบด้วยขุนเขาและล�ำห้วย เป็น เข้ามาทางด่านแม่ละเมาเพื่อปกป้องเอกราชของ ตาก 23

ศาลเจ้าพ่อพะวอ ชาตจิ นตวั เองตอ้ งเสยี ชวี ติ ในสนามรบแหง่ นี้ มผี เู้ ลา่ ชว่ งทม่ี องเหน็ เปน็ ทางขนึ้ เขานน้ั มรี ะดบั ความสงู ตำ่� ถึงความศักดิ์สิทธิ์ว่า คราวใดที่บ้านเมืองมีเภทภัย กว่าช่วงที่เห็นเป็นทางลงเนิน รถยนต์ที่เรามอง รา้ ยแรง ชาวเมอื งแมส่ อดจะไดย้ นิ เสยี งฝเี ทา้ มา้ ของ เห็นไหลข้ึนน้นั ทจ่ี ริงรถยนต์ไหลลงสู่ทีต่ �่ำกวา่ แต่ พะวอยำ�่ ตะลุยไปรอบ ๆ เมือง และหากผใู้ ดเขา้ ไป กไ็ มม่ ผี ใู้ ดสามารถตอบไดว้ า่ เหตใุ ดจงึ มองเหน็ เปน็ ลา่ สตั วใ์ นบรเิ วณทวิ เขาพะวอ มกั จะเกดิ เหตตุ า่ ง ๆ ภาพลวงตาเชน่ น้นั ได้ เชน่ รถยนตเ์ สยี เจบ็ ปว่ ย หรอื หลงทาง และดว้ ยเหตุ เพราะวา่ เจา้ พอ่ พะวอทา่ นเปน็ นกั รบ จงึ ชอบเสยี งปนื วัดโพธคิ ณุ หรอื วัดห้วยเตย อยู่ในต�ำบลแม่ปะ รมิ เพอื่ เปน็ การแสดงความเคารพ ผทู้ เ่ี ดนิ ทางผา่ นไป ทางหลวงหมายเลข A12 (ตาก-แม่สอด) บริเวณ มามกั จะสกั การะทา่ นดว้ ยการบบี แตรรถยนต์ ยงิ ปนื กิโลเมตรท่ี ๖๙ เปน็ วัดฝา่ ยอรญั วาสี (วัดป่า) สง่ิ ท่ี หรอื จดุ ประทดั ถวาย นา่ สนใจ คอื พระอโุ บสถท่สี ร้างและออกแบบโดย คณุ ศมประสงค์ ชาวนาไร่ ท่ไี ดท้ ุ่มเทชวี ติ จิตใจกบั เนินพิศวง อยู่บริเวณหลักกิโลเมตรท่ี ๖๘ สาย การก่อสร้างพระอุโบสถหลังนี้นานถึง ๑๘ ปี จึง ตาก-แมส่ อด มลี กั ษณะเปน็ ทางขน้ึ เนนิ ทแ่ี ปลก คอื เสรจ็ สมบูรณ์ โดยไม่ขอรับคา่ จ้างแมแ้ ตบ่ าทเดียว เม่ือน�ำรถยนต์ไปจอดไว้ตรงบริเวณทางข้ึนเขาโดย ตัวพระอุโบสถคล้ายเรือล�ำใหญ่สร้างเป็นสามช้ัน ไมไ่ ดต้ ิดเครอ่ื ง รถยนตจ์ ะไหลขนึ้ เนินไปเอง มีนัก ชนั้ ลา่ งไมม่ กี ารตกแตง่ ใด ๆ ชน้ั ทสี่ องมกี ารตกแตง่ วทิ ยาศาสตรม์ าพสิ จู นถ์ งึ สาเหตทุ เี่ กดิ ขนึ้ จงึ สรปุ ได้ ผนัง เพดาน และหวั เสา ชน้ั ทสี่ ามเป็นพระอุโบสถ วา่ ทเ่ี รามองเหน็ นนั้ เปน็ ภาพลวงตา เนอ่ื งจากมกี าร ใชป้ ระกอบศาสนพธิ ตี า่ ง ๆ ทต่ี กแตง่ อยา่ งละเอยี ด ตรวจวดั ระดบั ความสงู ของเนนิ ลกู นแี้ ลว้ ปรากฏวา่ ประณีตท้ังในส่วนของผนัง เสา และเพดาน ใน 24 ตาก

วัดชุมพลคีรี ต�ำบลแม่สอด เป็นวัดเก่าแก่ มีอายุ กว่า ๒๐๐ ปี ภายในโบสถม์ ีพระประธานปางมาร วิชัย ในวิหารเป็นที่เก็บกลองโบราณมีอายุกว่า ๒๐๐ ปี บ่อน้�ำรอ้ นแมก่ าษา น�้ำตกแม่กาษา อยู่ในต�ำบลแม่กาษา เป็นน้�ำตก ขนาดเล็ก ด้านบนของน้�ำตกเป็นหน้าผาสูง มีถ้�ำ ลกั ษณะของประตมิ ากรรมนนู ตำ�่ ผสมผสานกบั การ และธารน้�ำกว้าง ๕ เมตร ลักษณะเป็นน้�ำตกเขา ระบายสี ประดบั กระจก และปดิ ทอง มพี ระพทุ ธรปู หินปนู ขนาดใหญ่เป็นพระประธาน ภายนอกตัวพระ การเดนิ ทาง ใชท้ างหลวงหมายเลข ๑๐๕ (แมส่ อด- อุโบสถประดับด้วยลวดลายชั้นบรมครูที่มีความ แมร่ ะมาด) กโิ ลเมตรที่ ๑๓-๑๔ จะพบปา้ ยบา้ นแม่ ละเอยี ดออ่ นสลบั ซับซอ้ นประณตี งดงาม แสดงให้ ก๊ืดสามท่า จากปากทางเขา้ ไป ๔ กิโลเมตร จะพบ เห็นว่าผู้สร้างได้อาศัยรูปแบบของศิลปะตามแนว ทางแยกขวามอื เข้าไปอีก ๑.๕ กิโลเมตร ประเพณีมาสร้างสรรค์ข้ึนใหม่ตามจินตนาการได้ บ่อน�้ำร้อนแม่กาษา ต�ำบลแม่กาษา อยู่ในบริเวณ อยา่ งมีชีวิตชีวา หมู่บ้าน มีความกว้าง ๒ เมตร เป็นธารน้�ำร้อน วดั มณไี พรสณฑ์ อยใู่ นตลาดแมส่ อด ต�ำบลแมส่ อด ไหลมาพบกับธารน้�ำเย็นเม่ือผ่านเข้าไปในบริเวณ ภายในวัดมีเจดีย์วิหารสัมพุทเธ มีลักษณะแปลก หมบู่ า้ น มไี อนำ้� จาง ๆ ลอยขน้ึ เหนอื พน้ื ดนิ เลก็ นอ้ ย คอื บนองค์เจดยี ์มีเจดีย์เล็ก ๆ ลอ้ มรอบถึง ๒๓๓ เมื่อเข้าไปดูท่ีปากบ่อจะเห็นน�้ำเดือดชัดเจน องค์ และมีพระพทุ ธรปู บรรจุอยู่ ๕๑๒,๐๒๘ องค์ อุณหภูมิของน�้ำสูงพอสมควร มีห้องอาบน้�ำแร่ไว้ มโี บสถ์เก่าแกอ่ ายุกวา่ ๒๐๐ ปี ที่บริเวณหนา้ บนั บรกิ าร บรเิ วณโดยรอบมีธรรมชาติทสี่ วยงามล้อม และหลังคาโบสถ์มีลายไม้ฉลุสวยงาม บริเวณโดย รอบดว้ ยเขาสงู และไร่นา รอบวดั มซี มุ้ และศาลาประดษิ ฐานพระพทุ ธรปู ปาง การเดนิ ทาง ใชท้ างหลวงหมายเลข ๑๐๕ (แมส่ อด- ตา่ ง ๆ เชน่ หลวงพอ่ สงั กจั จายน์ พระพทุ ธรปู ปนู ปน้ั แม่ระมาด) ตรงกโิ ลเมตรที่ ๑๓-๑๔ เส้นทางเดียว ปางพทุ ธไสยาสน์ เปน็ ต้น กับน�้ำตกแม่กาษา เขา้ ไป ๗ กิโลเมตร ผ่านเขา้ ไป ในหมบู่ า้ นถงึ บอ่ นำ�้ รอ้ นแมก่ าษา บรเิ วณบอ่ นำ้� รอ้ น มบี รกิ ารบอ่ แชน่ ำ้� รอ้ นสว่ นตวั ๔๐ บาท/คน บอ่ แช่ น้�ำร้อนรวม ๑๐ บาท/คน วัดไทยวัฒนาราม เดิมช่ือวัดแม่ตาวเงี้ยว หรือวัด ไทยใหญ่ ต�ำบลท่าสายลวด เป็นวัดในพระพุทธ ศาสนานกิ ายมหายานของชาวไทยใหญ่ ประเพณี ศิลปวฒั นธรรม พิธีกรรมต่าง ๆ ไดร้ ับอทิ ธิพลมา ตาก 25

วดั มณีไพรสณฑ์ จากสาธารณรัฐแห่งสหภาพเมียนมา สร้างเม่ือ สะพานมิตรภาพไทย-เมียนมา ต�ำบลท่าสายลวด พ.ศ. ๒๔๐๐ โดยนายมุ้ง เป็นชาวพม่ารัฐฉาน ที่ เป็นสะพานท่ีสร้างข้ามแม่น�้ำเมย ระหว่างอ�ำเภอ อพยพครอบครวั มาอาศยั อยทู่ ่ีอ�ำเภอแมส่ อด และ แม่สอด จังหวัดตาก กับเมืองเมียวดี สาธารณรัฐ เปน็ ผใู้ หญบ่ า้ นคนแรกของหมบู่ า้ นแมต่ าว ตอ่ มาได้ แหง่ สหภาพเมยี นมา มคี วามยาว ๔๒๐ เมตร กวา้ ง รบั พระราชทานนามวา่ หมนื่ อาจค�ำแหงหาญ และ ๑๓ เมตร ส�ำหรับประชาชนชาวไทยและผู้ท่ีมี พ.ศ. ๒๕๐๐ กระทรวงศึกษาธิการได้ประกาศให้ ภูมิล�ำเนาอยู่ในอ�ำเภอแม่สอด สามารถเดินทาง เป็นวัดพระพุทธศาสนาสังกัดกรมศาสนา ภายใน หรือน�ำรถยนต์ข้ามไปได้ โดยท�ำบัตรผ่านแดน วัดมีพระพุทธมหามนุ ี ซ่ึงเปน็ พระพทุ ธรูปทจ่ี �ำลอง ช่ัวคราวท่ีด่านตรวจคนเข้าเมืองแม่สอด เสียค่า มาจากพระพุทธมหามุนีอันศักดิ์สิทธ์ิคู่บ้านคู่เมือง ธรรมเนยี มทงั้ ในฝง่ั ประเทศไทยและฝง่ั สาธารณรฐั ของชาวเมืองมัณฑะเลย์ สาธารณรัฐแห่งสหภาพ แหง่ สหภาพเมยี นมา และเสยี คา่ ประกนั ภยั รถยนต์ เมียนมา เป็นพระพุทธรูปศักด์ิสิทธ์ิท่ีชาวจังหวัด ตามทกี่ �ำหนด ตากศรัทธาเล่ือมใสกันมาก หมายเหตุ นกั ทอ่ งเทยี่ วชาวไทยควรตดิ ตอ่ สอบถาม การเดินทาง ใช้ทางหลวงหมายเลข ๑๐๕ (ตาก- ข้อมูลที่ด่านตรวจคนเข้าเมืองอ�ำเภอแม่สอดก่อน แม่สอด) บริเวณหลักกิโลเมตรที่ ๘๔ ก่อนถึง เดนิ ทาง เนอื่ งจากระเบยี บอาจมีการเปล่ียนแปลง สะพานมิตรภาพไทย-เมียนมา อยู่ห่างจากอ�ำเภอ และนักท่องเท่ียวชาวต่างชาติท่ีต้องการเดินทาง แมส่ อด ๕ กโิ ลเมตร ข้ามไปสาธารณรัฐแห่งสหภาพเมียนมา ต้องน�ำ หนังสือเดินทางมาแสดงที่ด่านตรวจคนเข้าเมือง 26 ตาก

ฝง่ั ไทยเพอ่ื ประทบั ตราผา่ นแดนโดยไมเ่ สยี คา่ ใชจ้ า่ ย ส�ำหรับฝั่งสาธารณรัฐแห่งสหภาพเมียนมา เสีย ค่าธรรมเนยี มท่ดี า่ นตรวจคนเข้าเมือง คนละ ๑๐ ดอลลาร์ (อาจมีการเปลี่ยนแปลงได้) ท่องเที่ยว แบบไปเชา้ -เยน็ กลบั ไดใ้ นเวลา ๐๖.๐๐-๑๘.๐๐ น. และจากด่านตรวจคนเข้าเมือง นักท่องเที่ยว ชาวต่างชาติสามารถเดินทางเข้าไปได้ไม่เกิน ๒ กิโลเมตร ติดต่อสอบถามข้อมูลได้ที่ด่านตรวจ คนเข้าเมืองแม่สอด โทร. ๐ ๕๕๕๖ ๓๐๐๐, ๐ ๕๕๕๖ ๓๐๐๒ ตลาดริมเมย อยู่บริเวณริมฝั่งแม่น�้ำเมย ตรงข้าม กบั อ�ำเภอเมยี วดี สาธารณรฐั แหง่ สหภาพเมยี นมา เป็นตลาดขายสินค้าพ้ืนเมืองมากมายทั้งของ ประเทศไทยและสาธารณรัฐแห่งสหภาพเมียนมา เชน่ อาหารทะเลสด หนอ่ ไมแ้ หง้ ปลาแหง้ ปลาหวั ยงุ่ เห็ดหอม ถั่ว เครือ่ งหนัง ผา้ ซาตนิ ฯลฯ นอกจากน้ี ตลาดอัญมณรี มิ เมย ยงั เปน็ ตลาดการคา้ อญั มณี เชน่ หยก ทบั ทิม และ วดั มาตานสุ รณ์ บา้ นแมก่ ด้ื หลวง พระครสู ริ ริ ตั นาภรณ์ พลอยสีท่ีมาจากสาธารณรัฐแห่งสหภาพเมียนมา (หลวงพ่อครูบากัญไชย กาญจโน) มีนามเดิมว่า เดก็ ชายดวงค�ำ พลายสาร เกดิ เมอื่ วนั ที่ ๒ มถิ นุ ายน แม่น�้ำเมย (เมียนมาเรียกว่าแม่น�้ำต่องยิน) เป็น พ.ศ. ๒๔๕๘ ปเี ถาะ ทบ่ี า้ นศรบี ญุ เรอื ง ต�ำบลมว่ งตดึ๊ เส้นแบ่งเขตแดนประเทศไทยกับสาธารณรัฐแห่ง อ�ำเภอเมืองฯ จังหวัดน่าน เป็นบุตรคนท่ี ๕ มี สหภาพเมยี นมา มคี วามยาว ๓๒๗ กโิ ลเมตร แมน่ ำ�้ พ่ีน้องทั้งหมด ๙ คน บิดาชื่อนายยศ พลายสาร สายน้ไี หลขน้ึ ไปทางทิศเหนือ ไม่ไดไ้ หลลงทางทศิ มารดาชื่อนางต่อม พลายสาร และเรียนหนังสือ ใต้เหมอื นเชน่ แมน่ ้�ำทวั่ ๆ ไป ตน้ ก�ำเนดิ ของแมน่ ำ้� ล้านนาไทยพื้นเมืองเหนือกับเจ้าอธิการขัติยศ เมยอยทู่ บี่ า้ นมอเกอ ต�ำบลพบพระ อ�ำเภอพบพระ จนแตกฉาน เมื่ออายุได้ ๑๖ ปี หลวงพ่อมีความ ไหลผา่ นอ�ำเภอแมส่ อด แมร่ ะมาด และทา่ สองยาง มงุ่ มนั่ ปรารถนาทจี่ ะขออทุ ศิ ตนเปน็ พทุ ธสาวกของ จนถึงจังหวัดแม่ฮ่องสอน ไหลไปบรรจบกับ สมเดจ็ พระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ ไดร้ บั เมตตาอปุ การะ แม่น�้ำสาละวิน แล้วไหลลงสู่อ่าวมะตะบันในเขต จากพระอธิการกัญจนะวงศ์ เจ้าอาวาสวัดม่วงต๊ึด สาธารณรฐั แห่งสหภาพเมียนมา เป็นพระอุปัชฌาย์ เม่ือบรรพชาแล้ว พระอธิการ การเดินทาง จากอ�ำเภอแม่สอดใช้ทางหลวง กัญจนะวงศ์จึงเปล่ียนชื่อให้ท่านใหม่ว่ากัญไชย หมายเลข ๑๐๕ ระยะทาง ๑๐ กิโลเมตร สุด ตลอดระยะเวลากว่า ๕ ปีท่ีเป็นสามเณรกัญไชย เขตแดนไทยทแี่ ม่น�้ำเมย ได้อุทิศตนบ�ำเพ็ญเป็นพุทธสาวกของสมเด็จพระ ตาก 27

สัมมาสัมพุทธเจ้าโดยเคร่งครัดผิดแผกแตกต่างไป ตั้งอยู่บนชะง่อนผามีฐานคอดก่ิวเหมือนจะขาด จากสามเณรคนอื่น ๆ ทั่วไป มีความจ�ำท่ีดีเยี่ยม ออกจากกัน โดยมีเจดีย์ทรงมอญสร้างไว้มีขนาด ท่านพยายามเรียนรู้เพิ่มเติมโดยศึกษาอักษร พอดีกับความกว้างของก้อนหิน ชาวบ้านเรียกหิน พื้นเมือง สามารถอ่านเขียนได้คล่องแคล่วรวดเร็ว มหศั จรรยน์ ว้ี า่ “เจดยี ห์ นิ พระอนิ ทรแ์ ขวน” ภายใน หลวงพ่ออุปสมบท เมื่อวันท่ี ๒ มิถุนายน พ.ศ. สถูปเจดีย์มีพระธาตุประดิษฐานอยู่ เป็นท่ีเคารพ ๒๔๗๘ ณ พัทธสมี าวดั ม่วงตดึ๊ จังหวดั นา่ น โดยมี ของชาวจังหวัดตากและจังหวัดใกล้เคียง ในเดือน พระครนู นั ทสมณาจารย์ เจา้ คณะจงั หวดั นา่ น เปน็ กุมภาพันธ์ของทุก ๆ ปี จะมีการจัดงานเทศกาล พระอปุ ชั ฌาย์ พระครธู รรมสริ สิ นุ ทร เจา้ อาวาสวดั นมัสการพระธาตหุ ินกิ่ว ภูมินทร์ เป็นพระกรรมวาจารย์ พระครูสิริธรรม การเดินทาง ใช้ทางหลวงหมายเลข A12 ตรงไป กิจ เจา้ อาวาสวดั อภยั เปน็ พระอนสุ าวนาจารย์ ได้ ยังตลาดริมเมย แยกขวาเข้าถนนมิตรไมตรี ผ่าน รับฉายาว่ากัญไชย กาญจโน เทพเจ้านักบุญแห่ง หมู่บ้านท่าอาจ ประมาณ ๒ กิโลเมตร แยกขวา ลุ่มแม่น�้ำเมย (ครูบากัญไชย กาญจโน) ฉายานี้ ผ่านหมู่บ้านวงั ตะเคยี นไปอกี ๑๐ กโิ ลเมตร วัดอยู่ ท่านได้มาเพราะว่าท่านเป็นพระภิกษุเถระผู้ทรง ขวามอื ส�ำหรับการชมพระธาตุหินกิ่ว จะต้องเดนิ วิทยาคุณ มีพลังจติ ตานภุ าพสูง และเป็นผมู้ คี าถา ขึน้ ประมาณ ๓๐๐ เมตร อาคมขลงั แกก่ ล้า ทา่ นจงึ เปน็ ทพี่ ง่ึ ของชาวบา้ นได้ ในยามยาก เป็นผู้สร้างขวัญก�ำลังใจที่ดีท่ีสุดของ อ�ำเภอแม่ระมาด ชาวบา้ นทว่ั ๆ ไป เพราะกวา่ ๕๐ ปที ท่ี า่ นอยอู่ �ำเภอ เป็นอ�ำเภอชายแดนที่ติดต่อกับสาธารณรัฐแห่ง แมส่ อด ทา่ นไดม้ อบวตั ถมุ งคลใหก้ บั ลกู ศษิ ยล์ กู หา สหภาพเมยี นมา อยหู่ า่ งจากตวั จงั หวดั ๑๒๐ กโิ ลเมตร ตลอดจนชาวบ้านท่ัวไปเป็นจ�ำนวนนับแสนคน พ้ืนที่ส่วนใหญ่เป็นป่าเขา สันนิษฐานว่าเดิมอ�ำเภอ ปรากฏว่ายังไม่เคยมีผู้ใดประสบกับภัยอันตราย แม่ระมาดเป็นชุมชนของชาวกะเหรี่ยง ต่อมามีชาว ถึงแก่ชีวิต ก็เพราะหลวงพ่อท่านมีคาถาอาคมอัน ไทยล้านนาอพยพมาอยู่เป็นจ�ำนวนมากจนได้ยก แกก่ ลา้ มวี ตั ถมุ งคลอนั ลอื ชอื่ มนี ำ�้ มนตอ์ นั ศกั ดส์ิ ทิ ธ์ิ ฐานะเป็นอ�ำเภอแม่ระมาด เม่ือวันที่ ๑ มกราคม มีเมตตามหานิยม และคงกระพันชาตรี หลวงพ่อ พ.ศ. ๒๔๙๔ ท่านได้ละสังขารไปแล้ว แต่ด้วยบุญบารมีของ การเดินทาง จากตัวจังหวัดตากใช้เส้นทางตาก- หลวงพ่อ ร่างกายของท่านจึงไม่เน่าเปื่อยไปตาม แม่สอด-แม่ระมาด หรือใช้เส้นทางตาก-บ้านตาก- กาลเวลา เหมือนหลวงพ่อยังนอนหลับอย่างน่า แม่ระมาดก็ได้ อัศจรรย์ สามารถเดินทางไปกราบนมัสการขอพร เพื่อเป็นสิรมิ งคลไดท้ ุกวนั วัดดอนแก้ว อยู่หลังท่ีว่าการอ�ำเภอแม่ระมาด มี พระพุทธรูปแกะสลักหินอ่อน เป็นปฏิมากรรม พระธาตหุ ินก่ิว ท่ีดอยดินจ่ี ต�ำบลทา่ สายลวด ตัว ของพม่าท่ีแกะสลักขึ้นพร้อมกัน ๓ องค์ องค์ เจดยี ์พระธาตุตง้ั อย่บู นกอ้ นหนิ ขนาดใหญ่ ซึ่งเปน็ ที่ ๑ ประดิษฐานที่ประเทศปากีสถาน องค์ท่ี ๒ ความมหศั จรรยข์ องธรรมชาติ ทกี่ อ้ นหนิ ขนาดใหญ่ ประดิษฐานที่ประเทศอินเดีย และองค์ท่ี ๓ ได้ อัญเชิญจากเมืองย่างกุ้งมาประดิษฐานในวิหาร 28 ตาก

ดอยสอยมาลัย เขตรกั ษาพนั ธส์ุ ตั วป์ ่าแม่ตนื่ ของวดั ดอนแก้ว เปน็ พระพุทธรูปท่งี ดงาม มขี นาด ภูมิพล เป็นบริเวณที่มีการล่องแก่งเรือยางล�ำน�้ำ หนา้ ตักกวา้ ง ๕๐ นว้ิ สูง ๖๓ น้วิ แมต่ น่ื โดยเริม่ ต้นท่ที ่ที �ำการเขตรักษาพนั ธส์ุ ตั ว์ปา่ แม่ตื่น อ�ำเภอแม่ระมาด ซ่ึงอยู่แยกจากทางสาย เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่ตื่น ต้ังอยู่ในบริเวณป่า แมร่ ะมาด-บา้ นตาก ประมาณกโิ ลเมตรท่ี ๓๐ ล่อง แม่ต่ืน มีพื้นท่ีครอบคลุมเขตอ�ำเภอสามเงาและ ไปตามล�ำนำ�้ แมต่ ่ืน ระยะทาง ๑๒ กโิ ลเมตร ผ่าน อ�ำเภอแมร่ ะมาด จงั หวดั ตาก มเี นอ้ื ที่ ๗๓๓,๑๒๕ ไร่ กลางเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่ตื่น ซึ่งนอกจากจะ ภมู ปิ ระเทศสว่ นใหญเ่ ปน็ ทวิ เขาสงู ชนั สลบั ซบั ซอ้ น ไดช้ มความงามตามธรรมชาตขิ องปา่ และนกนานา มีป่าดิบเขา ป่าดิบแล้ง ป่าเบญจพรรณ และป่า พันธุ์แล้ว ยังได้ผจญภัยกับการล่องเรือยางผ่าน เต็งรัง ส่วนท่ีตั้งส�ำนักงานฯ อยู่ตรงบริเวณหลัก เกาะแก่งตามล�ำนำ้� แมต่ ่นื และสมั ผัสชวี ิตของชาว กิโลเมตรท่ี ๓๕ เส้นทางสายแมร่ ะมาด-บ้านตาก แพเหนอื ทะเลสาบแมป่ ิง สถานท่ีท่ีน่าสนใจในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่ต่ืน การเดินทาง ใช้ทางหลวงหมายเลข ๑๑๗๕ ได้แก่ (แม่ระมาด-บา้ นตาก) ระยะทางชว่ งหลกั กิโลเมตร ดอยขุนแม่ตื่น อยู่บริเวณหลังท่ีท�ำการเขตรักษา ท่ี ๓๐ ลอ่ งไปตามล�ำนำ้� แมต่ นื่ ผา่ นผนื ปา่ เขตรกั ษา พนั ธส์ุ ตั วป์ า่ แมต่ นื่ มลี านหนิ เปน็ บรเิ วณกวา้ ง มถี ำ้� พนั ธส์ุ ตั วป์ า่ แมต่ น่ื ทา่ มกลางธรรมชาตปิ า่ เขาทอี่ ดุ ม ขนาดเลก็ ภายในถำ้� มหี นิ งอกหนิ ยอ้ ย และเปน็ ทอ่ี ยู่ สมบรู ณ์ ไดส้ มั ผสั กบั ชวี ติ ชาวกะเหรย่ี งดง้ั เดมิ กลาง อาศยั ของสตั วป์ า่ เชน่ เกง้ เลยี งผา คา้ งคาว เปน็ ตน้ ป่าลึก ชมความงามของธรรมชาติและนกนานา ล�ำน�้ำแม่ตื่น เป็นล�ำน้�ำสาขาที่มีขนาดใหญ่ของ พันธุ์ ผจญภัยกับการล่องเรือผ่านเกาะแก่งต่าง ๆ ล�ำนำ�้ แม่ปิง ไหลมาบรรจบกับล�ำน�้ำปิงเหนือเขื่อน ได้แก่ แก่งห้วยพระเจ้า แก่งห้วยแสม แก่งห้วย ตาก 29

น้�ำหวาน แก่งห้วยพลู แก่งท่ีท้าทายมากท่ีสุดคือ ทหารชาวกะเหรี่ยงในสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสิน แก่งห้วยวัว มีความยาว ๑ กิโลเมตร จากแก่ง มหาราช ผู้ได้รับแต่งตั้งให้เป็นนายด่านแม่ละเมา หว้ ยวัวจะพบกบั เกาะแก่งตา่ ง ๆ มากมาย ล่องถึง และได้ต่อสู้กับข้าศึกเพื่อปกป้องเอกราชของชาติ บรเิ วณล�ำนำ�้ แมต่ น่ื กบั แมน่ ำ�้ ปงิ มาบรรจบกนั มเี รอื จนตัวเองต้องเสียชีวิตในสนามรบ ซ่ึงสมรภูมิรบก็ รอรับเข้าส่หู มบู่ า้ นชาวประมง ที่บ้านหนิ ลาดนาไฮ อยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติขุนพะวอน้ีเอง ลักษณะ โดยจะพักค้างแรมหรือเดินทางกลับเขื่อนภูมิพล ภูมิประเทศพ้ืนที่ส่วนใหญ่เป็นภูเขาสลับซับซ้อน กไ็ ด้ ตดิ ตอ่ สอบถามขอ้ มลู ไดท้ อี่ งคก์ ารบรหิ ารสว่ น สงู ชนั เปน็ ตน้ ก�ำเนดิ ของล�ำหว้ ยหลายสาย สภาพปา่ ต�ำบลแม่ตืน่ โทร. ๐ ๕๕๕๗ ๗๔๕๒ มคี วามอดุ มสมบรู ณม์ าก มที ง้ั ปา่ ดบิ ชน้ื ปา่ ดบิ แลง้ ดอยสอยมาลัย เป็นยอดเขาสูงที่สุดของเขตรักษา ปา่ ดบิ เขาปา่ เบญจพรรณและปา่ เตง็ รงั สภาพอากาศ พันธุ์สัตว์ป่าแม่ตื่น ยอดดอยอยู่สูงกว่าระดับ ไดร้ ับอทิ ธพิ ลจากลมทะเลอันดามนั ท�ำใหม้ ีอากาศ ทะเลปานกลางประมาณ ๑,๖๐๐ เมตร จากยอด ค่อนข้างช้ืนในฤดูฝน ฤดูหนาว อากาศหนาวเย็น ดอยสามารถมองเห็นอ่างเก็บน�้ำเข่ือนภูมิพลได้ ฤดูร้อน อากาศเย็นสบาย อณุ หภูมิเฉลี่ยท้ังปี ๒๑ และมีส่งิ ท่ีน่าสนใจ คอื ซาลาแมนเดอร์ หรอื เรยี ก องศาเซลเซยี ส ท�ำใหม้ อี ากาศเยน็ สบายทง้ั ปี มพี นั ธ์ุ อีกช่ือหน่ึงว่าจ้ิงจกน้�ำ เป็นสัตว์น้�ำดึกด�ำบรรพ์ท ่ี ไมห้ ลากหลาย เชน่ สกั แดง ประดู่ มะคา่ โมง ยาง หายาก ลกั ษณะคลา้ ยจง้ิ จก ล�ำตวั สชี มพู สภาพปา่ ตะเคยี นทอง ไมถ้ น่ิ ภาคใต้ เชน่ ลกู เนยี ง (มะตงึ ยาง) โดยทั่วไปเป็นป่าสนเมืองหนาว มีจุดชมวิวทะเล- สะตอป่า เงาะป่า ฯลฯ หมอกในยามเช้า ช่วงปลายฝนต้นหนาวระหว่าง อุทยานแห่งชาติฯ มบี ้านพกั ๓ หอ้ งนอน ๒ ห้องน้�ำ เดือนพฤศจิกายน-มกราคมเป็นช่วงท่ีเหมาะแก่ จ�ำนวน ๑ หลงั หอ้ งพกั ๑ หอ้ งนอน ๑ หอ้ งนำ�้ จ�ำนวน การท่องเที่ยวทสี่ ดุ นกั ทอ่ งเทย่ี วสามารถกางเตน็ ท์ ๓ หลัง และสถานทกี่ างเตน็ ทร์ องรบั ได้ ๕๐๐ คน มี พกั แรมไดใ้ นบรเิ วณทท่ี �ำการฯ โดยตอ้ งขออนญุ าต ห้องน้�ำ ๑๒ หอ้ ง ทหี่ นว่ ยพทิ กั ษป์ า่ กว่ิ สามลอ้ กอ่ นขน้ึ ดอยสอยมาลยั การเดินทาง ใช้ทางหลวงหมายเลข A12 (ตาก- ทุกครั้ง สอบถามข้อมูลได้ที่หน่วยพิทักษ์ป่ากิ่ว แม่สอด) ถึงอ�ำเภอแม่สอดเล้ียวขวาไปทางอ�ำเภอ สามล้อ โทร. ๐๘ ๖๗๓๕ ๙๕๒๙ แม่ระมาด ใช้ทางหลวงหมายเลข ๑๐๕ จาก การเดินทาง ใช้ทางหลวงหมายเลข ๑๑๗๕ นั้นเล้ียวซ้ายไปตามทางหลวงหมายเลข ๑๑๗๕ (บ้านตาก-แม่ระมาด) รถยนต์ที่ใช้ควรเป็นรถที่มี (แมร่ ะมาด-บา้ นตาก) อกี ๑๖ กโิ ลเมตร ถงึ ทท่ี �ำการ สมรรถนะสูง หรอื รถขบั เคล่อื นสีล่ อ้ อทุ ยานแหง่ ชาติฯ สถานท่ที ่องเทยี่ วภายในอุทยานแห่งชาติฯ อทุ ยานแห่งชาตขิ นุ พะวอ ต�ำบลสามหมื่น อ�ำเภอ น้ำ� ตกขุนพะวอ เปน็ น้ำ� ตกขนาดใหญ่ เกิดจากล�ำน�้ำ แม่ระมาด ริมทางหลวงสายแม่ระมาด-บ้านตาก แม่จะเราท่ีไหลผ่านช่องเขาล�ำน�้ำบีบเล็กลง ด้วย ห่างจากแยกอ�ำเภอแม่ระมาด ๑๘ กิโลเมตร มี ความรุนแรงของกระแสน้�ำที่ท้ิงตัวจากหน้าผาสูง พน้ื ท่ี ๓๘๐ ตารางกโิ ลเมตร เดมิ ชอ่ื อทุ ยานแหง่ ชาติ ชันกว่า ๑๐๐ เมตร ลงสเู่ บอ้ื งล่างกระทบโขดหินสง่ แม่กาษา ต่อมาได้เปล่ียนช่ือเป็น “อุทยานแห่ง เสยี งดงั กกึ กอ้ งไปทง้ั หบุ เขา มลี ะอองนำ�้ ฟงุ้ กระจาย ชาตขิ ุนพะวอ” เพื่อเป็นการยกย่องพะวอซึ่งเป็น ไปทั่วบริเวณ อีกท้ังยังเป็นต้นก�ำเนิดของล�ำน้�ำแม่ 30 ตาก

จะเรา นักท่องเท่ียวท่ีต้องการไปชมน้�ำตกจะตอ้ ง ยงั สถานทต่ี า่ ง ๆ จนลว่ งไดอ้ ายุ ๒๒ ปี จงึ อปุ สมบท ตดิ ตอ่ เจา้ หนา้ ทน่ี �ำทางของอทุ ยานแหง่ ชาตฯิ เพราะ มีหลวงพ่อม่ันเป็นพระอุปัชฌาย์ หลวงพ่อสุขเป็น ต้องเดินเท้าเข้าไปน�้ำตก ใช้เวลาเดินทางประมาณ พระกรรมวาจาจารย์ และหลวงพอ่ สตุ เปน็ ๑ ช่ัวโมงคร่ึง ตลอดเส้นทางมีจุดพักให้ชมวิวที่ พระอนสุ าวนาจารย์ ไดร้ บั ฉายาวา่ ขนั ตสิ าโร หลงั จาก สวยงามอยู่หลายแห่ง อปุ สมบทแล้วทา่ นไดก้ ราบลาหลวงพอ่ มน่ั เพอ่ื ไป นำ้� ตกหว้ ยกะทิง อยหู่ มทู่ ี่ ๖ บา้ นห้วยกระทงิ ต�ำบล ฝกึ ปฏบิ ตั กิ รรมฐานกบั หลวงพอ่ สขุ และวชิ าตา่ ง ๆ พระธาตุ เป็นน้�ำตกขนาดกลาง มีความสวยงาม ที่ส�ำคัญ คือ การตรวจดูบุญวาสนาและเวรกรรม มากอีกแห่งหนึ่งของอุทยานแห่งชาติฯ มีความสูง ของผู้ปว่ ยเพือ่ ชว่ ยในการรักษาโรคตา่ ง ๆ ๕๐ เมตร น้ำ� ใสสะอาดไหลตลอดทง้ั ปี อยู่ห่างจาก ตอ่ มาใน พ.ศ. ๒๔๙๗ หลวงพ่อสรอ้ ยได้เดนิ ทางเข้า ทที่ �ำการอุทยานแห่งชาตฯิ ๑๕ กโิ ลเมตร กรุงเทพฯ และจ�ำพรรษาทีว่ ดั มหาธาตุ ศกึ ษาปฏบิ ตั ิ วปิ ัสสนากรรมฐานอยู่ถงึ ๗ เดอื น จึงลาพระอาจารย์ อ�ำเภอทา่ สองยาง ชาดกกลบั ไปเปน็ เจา้ อาวาสทวี่ ดั กลางนางรอง จงั หวดั อ�ำเภอท่าสองยางเป็นอ�ำเภอชายแดนท่ีอยู่ติดกับ บรุ รี มั ย์ พอออกพรรษาทา่ นไดล้ ำ่� ลาญาตโิ ยมเพอื่ ออก สาธารณรัฐแห่งสหภาพเมียนมา ริมแม่น้�ำเมย พ้ืนที่ รกุ ขมลู ไปตามสถานทตี่ า่ ง ๆ จนถงึ นครพนมและขา้ ม ส่วนใหญ่เป็นป่าเขาสูงชันตามแนวทิวเขาถนนธงชัย ไปฝง่ั ลาว กลบั มามกุ ดาหารเขา้ สทู่ วิ เขาภพู าน จงั หวดั ประชากรส่วนใหญ่เป็นชาวไทยพื้นราบ ประกอบ สกลนคร ช่วงน้ันท่านเดินหลงป่ามาทะลุท่ีจังหวัด อาชพี ท�ำไร่ ถา้ เดนิ ทางจากอ�ำเภอเมอื งตากไปอ�ำเภอ อุตรดิตถ์ จนกระท่ังถึงดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่ ท่าสองยาง ระยะทาง ๑๖๙ กิโลเมตร ท่านได้พบกับหลวงปู่แหวน และได้ศึกษาข้อธรรม ตา่ ง ๆ ระยะหนง่ึ จงึ กราบลาหลวงปแู่ หวนออกรกุ ขมลู วดั มงคลครี เี ขตร์ เลขท่ี ๒๑ หมู่ ๑ ต�ำบลทา่ สองยาง ต่อไปจนถึงอ�ำเภอแม่สะเรียง โดยจ�ำพรรษาท่ีวัด ตามประวัติหลวงพ่อครูบาสรอ้ ย ขนั ตสิ าโร เกิดวัน ศรบี ุญเรือง พอออกพรรษา ท่านทราบจากญาติโยม จันทร์ที่ ๒๘ กันยายน ๒๔๗๒ ตรงกับวันข้ึน ๗ วา่ มวี ดั รา้ งทท่ี า่ สองยาง ทา่ นจงึ คดิ จะไปอยเู่ พอ่ื ปฏบิ ตั ิ คำ�่ เดอื น ๑๐ ปีมะเส็ง ต�ำบลละหานทราย อ�ำเภอ ธรรม ในสมยั นนั้ การเดนิ ทางล�ำบากมาก เมอ่ื เดนิ ทาง นางรอง จังหวัดบุรีรัมย์ เม่ือได้ ๗ ขวบ โยมบิดา มาถึงชาวบ้านต่างดีใจท่ีได้พบพระสงฆ์ จึงช่วยสร้าง โยมมารดาถึงแก่กรรม ท่านจึงอยู่ในความดูแล กุฏิมุงด้วยใบตองตึงให้ท่านจ�ำพรรษา จนล่วงมาถึง ของคุณยาย ในวัยเด็กท่านมีโอกาสถวายน้�ำตาล พ.ศ. ๒๕๐๓ หลังฉันอาหารเช้า ท่านเกดิ อาการคร่ัน แดพ่ ระธดุ งค์ และพระธดุ งคร์ ปู นน้ั ไดก้ ลา่ วกบั ทา่ น เน้ือคร่ันตัวจึงไปพักผ่อน ปรากฏว่าวิญญาณท่านได้ วา่ เมอ่ื โตขนึ้ ใหบ้ วช จนกระทงั่ ทา่ นเรยี นจบประถม ออกจากร่างเปน็ ครัง้ ที่ ๒ แต่เพยี ง ๑ วัน ทา่ นก็ฟื้น ๔ คุณยายจึงพาไปบวชเณรที่วัดชุมพรใกลบ้ ้าน มี ต่อมา พ.ศ. ๒๕๐๕ ทา่ นจงึ ไดส้ ร้างวดั เพื่อให้ถกู ตอ้ ง หลวงพอ่ มนั่ เปน็ พระอปุ ชั ฌาย์ และไดเ้ ลา่ เรยี นการ มีวิสุงคามวาสี เหมือนกับเทวดาท่ีรักษาวัดจะทราบ บริกรรมด้วยการตกลูกประค�ำ เพ่ือฝึกสมาธิจนมี เรื่องราว คืนนั้นในสมาธิเทวดาซึ่งเป็นเจ้าที่ได้มา จติ ใจมัน่ คงดแี ลว้ หลวงพ่อมน่ั จึงสอนอาคมต่าง ๆ ปรากฏและถามท่านถึงความต้องการ ท่านจึงบอก ควบคกู่ บั การปฏบิ ตั สิ มาธิ และออกธดุ งคร์ กุ ขมลู ไป ไปว่าจะท�ำการบูรณะปรับปรุงวัดให้ดีข้ึน ช่วงก�ำลัง ตาก 31

ก่อสร้างมีเหตุการณ์ต่าง ๆ เกิดขึ้นมากมาย จนถึง จะมองเหน็ ทะเลหมอกสวยงามมาก ใกล้ ๆ บรเิ วณ พ.ศ. ๒๕๐๖ จึงสรา้ งเสร็จ ท่านเปน็ พระที่สรา้ งคุณ จะพบหลุมขุดแร่เป็นระยะ ๆ เพราะท่ีน่ีเคยเป็น ประโยชน์ให้กับชาวบ้านและลูกศิษย์อย่างมากมาย พื้นท่ีสัมปทานเหมืองแร่มาก่อน บริเวณกลางป่ามี จนถึงวนั ท่ี ๑๙ ธนั วาคม ๒๕๔๑ เวลา ๐๗.๑๙ น. เจดยี ซ์ ง่ึ เปน็ ทบี่ รรจอุ ฐั ขิ องหญงิ สาวทมี่ าผกู คอตาย ทา่ นไดห้ ยดุ ดบั ธาตขุ นั ธเ์ มอื่ อายุ ๖๙ ปี เหลอื ไวแ้ ตค่ ณุ เพราะผิดหวังในความรัก ทางอุทยานแห่งชาติฯ งามความดีท่ียังคงประทับในหัวใจของลูกศิษย์เสมอ ได้จดั เส้นทางเดินปา่ “เล่นนำ�้ ตกผาเทวะ พกั แรม มา ถงึ แมท้ า่ นจะดบั ขนั ธไ์ ปแลว้ ปจั จบุ นั รา่ งของทา่ น ทุ่งหญ้านิรนาม ชมทะเลหมอก” ซ่ึงนักท่องเที่ยว ก็ไมเ่ น่าเปือ่ ย นักท่องเทยี่ วสามารถเดินทางไปกราบ ต้องติดตอ่ ขอเจา้ หน้าที่น�ำทางกอ่ นทกุ ครั้ง นมัสการขอพรเพ่ือเป็นสิริมงคลได้ทุกวัน สอบถาม น้�ำตกแม่สลดิ นอ้ ย เปน็ นำ้� ตกส�ำหรับผูท้ ่ีรกั การเดิน ข้อมูลเพิ่มเติมท่ีท่านเจ้าอาวาส พระครูสุเขตมงคล ปา่ เพราะตอ้ งเดนิ จากทที่ �ำการอทุ ยานแหง่ ชาตแิ ม่ การ โทร. ๐๘ ๗๘๓๙ ๗๕๗๗ เมย ๓ กโิ ลเมตร เปน็ นำ้� ตกขนาดกลาง และเปน็ ตน้ อทุ ยานแหง่ ชาตแิ มเ่ มย อยใู่ นพน้ื ทต่ี �ำบลแมอ่ สุ แุ ละ นำ�้ ของล�ำหว้ ยแมส่ ลดิ นอ้ ยเกโกทไี่ หลผา่ นทที่ �ำการ ต�ำบลแมส่ อง มพี นื้ ทต่ี ดิ ตอ่ กบั ชายแดนสาธารณรฐั อทุ ยานแหง่ ชาตแิ มเ่ มย เปน็ ชน้ั ๆ เรอื่ ยไปจนถงึ ชนั้ แห่งสหภาพเมยี นมา โดยมแี มน่ ้ำ� เมยเป็นเสน้ แบง่ สูงสุด อุทยานแห่งชาติฯ ได้จัดท�ำเส้นทางศึกษา เขตแดน บรเิ วณท่ีท�ำการอทุ ยานแห่งชาติฯ มกี าร ธรรมชาตสิ �ำหรบั ผทู้ ช่ี นื่ ชอบการเดนิ ทอ่ งธรรมชาติ จัดภมู ทิ ัศนแ์ ละตกแต่งพนื้ ทีด่ ว้ ยไมด้ อกไมป้ ระดบั ฟงั เสยี งสายนำ้� จากนำ้� ตกขนาดเลก็ มากมายและได้ บรรยากาศโดยรอบสงบรม่ รนื่ ดว้ ยปา่ เขา และยงั มี ศกึ ษาพรรณไม้นานาชนิด สัตว์ป่านานาชนิด เช่น กวาง ละมัง่ เป็นตน้ น้ำ� ตกชาวดอย เป็นน�้ำตกขนาดกลาง จากท่ีท�ำการ สถานทีท่ อ่ งเทย่ี วภายในอุทยานแหง่ ชาตฯิ อทุ ยานแหง่ ชาตฯิ ใชเ้ สน้ ทางสายแมส่ ลดิ -แมร่ ะเมงิ นำ�้ ตกผาเทวะเปน็ นำ้� ตกทเี่ ดน่ ทสี่ ดุ ในอทุ ยานแหง่ ชาตฯิ ระยะทาง ๕ กโิ ลเมตร นำ�้ ตกอยหู่ า่ งจากถนน ๕๐๐ มคี วามสงู ๑๕๐ เมตร เวลาทอี่ ยใู่ กล้ ๆ จะมองเหน็ เมตร เป็นเส้นทางเดินป่าศึกษาธรรมชาติ เที่ยว สายน้�ำท้ิงตัวลงจากหน้าผาสูง ส่งผลให้สายน้�ำ น้�ำตก และชมทิวทศั น์ ไหลลงกระทบโขดหนิ เปน็ ละอองนำ้� และไหลลงสู่ ถ�้ำแม่อุสุ อยู่ห่างจากท่ีว่าการอ�ำเภอท่าสองยางไป แอ่งนำ�้ เบ้ืองล่าง ท�ำให้ผนื ปา่ รอบ ๆ บริเวณชุม่ ชื้น ทางเหนอื ๑๒ กโิ ลเมตร ไปตามทางหลวงหมายเลข และฉ่�ำเย็นด้วยละอองของน้�ำท่ีกระจายไปทั่ว ๑๐๕ (แม่สอด-แม่สะเรียง) เลยหลักกิโลเมตรที่ บริเวณ ความสวยงามของน�้ำตกผาเทวะที่ไหลลง ๙๔ ไปเล็กน้อย จะมีทางแยกซ้ายมือเข้าไปอีก ๒ สู่เบื้องล่างยังสามารถมองเห็นได้จากอีกยอดเขา กิโลเมตร การเดินทางเข้าไปชมถ้�ำจะต้องเดินลุย หน่ึง เม่ือขึ้นไปบนยอดเขาจะพบทุ่งหญ้านิรนาม ไปตามล�ำห้วยแม่อุสุ ช่วงฤดูฝนไม่สามารถเข้าชม เป็นทุ่งหญ้าและหุบเขาที่สามารถใช้เป็นที่พักแรม ถ้�ำได้ เนื่องจากระดับน�้ำในล�ำธาร ได้ แต่ต้องเตรียมอุปกรณ์ทุกอย่างไปเอง เช่น สูงมาก ภายในถ้�ำกว้างใหญ่ เพดานสูง อากาศ ไฟฉาย นำ�้ อาหาร เครือ่ งนอน ท่งุ หญา้ มที ิวทัศน์ โปร่ง มีหินงอกหินย้อยรูปร่างต่าง ๆ แปลกตา สวยงาม บรรยากาศเยน็ สบาย ตอนเชา้ หากฟา้ เปดิ สวยงามมาก ทางดา้ นทศิ ตะวนั ตกของตวั ถำ้� จะพบ โพรงหนิ ขนาดใหญ่ ในชว่ งบา่ ยจะปรากฏล�ำแสงราว 32 ตาก

กบั สปอตไลตส์ อ่ งเขา้ มา ท�ำใหถ้ ำ้� ดสู วยงามอยา่ งยง่ิ การเดนิ ทาง จากตวั เมอื งตาก ใชท้ างหลวงหมายเลข เปรียบเสมือนเป็นฉากหน่ึงแห่งโรงละครใต้พิภพ ๑๐๕ (แมส่ อด-แมร่ ะมาด-ทา่ สองยาง) ระยะทาง การเดนิ ทางไม่ล�ำบาก หากปีนขน้ึ ไปจนทะลโุ พรง ๑๑๔ กโิ ลเมตร เลี้ยวขวาทจี่ ดุ ตรวจแม่สลดิ เปน็ หนิ จะยง่ิ สวยงาม เมอื่ เดนิ เขา้ ไปภายในถำ้� สกั ระยะ ทางทต่ี ดั ไปสอู่ �ำเภออมก๋อย จังหวดั เชียงใหม่ เปน็ หนงึ่ แลว้ หนั กลบั มาดทู างเขา้ จะเหน็ ล�ำหว้ ยทไี่ หล ทางขึ้นเขาไป ๑๑ กิโลเมตร ถึงที่ท�ำการอุทยาน คดเคี้ยวออกจากถ�้ำท่ีมืดไหลไปสู่ปากถ้�ำท่ีสว่าง แหง่ ชาตฯิ ทางขน้ึ เขาเปน็ ทางชนั รถบสั ขนาดใหญ่ และบรเิ วณดา้ นหลงั เป็นทุง่ หญา้ สเี ขียวสวยงาม ไม่สามารถข้ึนได้ หรือนั่งรถสองแถวประจ�ำทาง จุดชมทะเลหมอกภายในอุทยานแห่งชาติแม่เมย จากแมส่ อดไปบ้านแมส่ ลดิ หลวง หลังจากนั้นต้อง มี ๓ จุด ดงั น้ี เหมารถตอ่ ไปที่ท�ำการอทุ ยานแหง่ ชาตฯิ ๑. จดุ ชมทะเลหมอกหลงั ทท่ี �ำการอุทยานแหง่ ชาตฯิ หมายเหตุ ทางหลวงหมายเลข ๑๐๕ ช่วงแม่สอด- มีความสงู ๑,๑๐๐ เมตร เป็นจุดที่ชมทะเลหมอก แมร่ ะมาด-ทา่ สองยาง เปน็ เส้นทางเลียบชายแดน ไดก้ วา้ งไกล รวมท้งั เป็นจดุ ชมพระอาทติ ยข์ น้ึ และ จึงไม่แนะน�ำให้เดินทางผา่ นหลงั เวลา ๑๘.๐๐ น. พระอาทิตยต์ ก เหมาะกบั นกั ท่องเทีย่ วทน่ี ิยมเดิน ปา่ เพราะตอ้ งเดนิ ทางเขา้ ไป ๓-๔ ชวั่ โมง และตอ้ ง ดอยทเู ล อยใู่ นพนื้ ทต่ี �ำบลทา่ สองยาง เปน็ ภเู ขาทม่ี ี พกั แรม ๑ คืน เพ่ือชมทิวทัศนท์ ่สี วยงาม ความสงู ทส่ี ดุ ในพนื้ ทต่ี �ำบลทา่ สองยาง ชอ่ื จรงิ ของ ๒. ม่อนครูบาใสและม่อนพูนสุดา อยู่ห่างกัน พญาขนุ เขาแหง่ น้ี เปน็ ภาษาปกาเกอะญอวา่ “ทเู ล ๒๐๐ เมตร สามารถชมทะเลหมอกยามเช้าและ โคะ” มีความหมายว่า “ภูเขาทอง” จากค�ำบอก พระอาทิตย์ตกดิน อยู่ห่างจากที่ท�ำการอุทยาน เลา่ ของชาวปกาเกอะญอในหมู่บ้านแมจ่ วาง หมู่ท่ี แห่งชาติฯ ๗ กิโลเมตร ๘ ต�ำบลท่าสองยาง อ�ำเภอท่าสองยาง จังหวัด ๓. ม่อนก่ิวลม เป็นจุดที่นักท่องเท่ียวนิยมไปเท่ียว ตาก ว่าที่มาของช่ือดังกล่าวเน่ืองจากในห้วงฤดู มากที่สุดเพื่อดูพระอาทิตย์ยามเช้าเหนือทะเล- แล้ง พญาแห่งขุนเขาแหง่ นี้จะค่อย ๆ เปล่ยี นเป็น หมอก หา่ งจากทที่ �ำการอทุ ยานแหง่ ชาตฯิ ไปทาง สีเหลืองทองตามสีทุ่งหญ้าที่ปกคลุมอยู่ บางท่าน ทิศเหนอื ๑๔ กิโลเมตร ยงั เสรมิ ความเปน็ “ภเู ขาทอง” วา่ ไมเ่ พยี งแคภ่ เู ขา ทางอุทยานแห่งชาตฯิ มบี ้านพัก ๕ หลงั ราคาหลัง เปน็ สเี หลอื งทอง แมก้ ระทงั่ นำ้� ในล�ำหว้ ยกย็ งั คอ่ ย ๆ ละ ๖๐๐-๑,๘๐๐ บาท และมีพื้นที่กางเต็นท์พัก เปลี่ยนเป็นสีเหลืองทองของใบไม้ที่ตกลงไปในน้�ำ แรม ๑.บริเวณท่ีท�ำการอุทยานแห่งชาติฯ ๒๐๐ นน้ั ดอยทเู ลมลี กั ษณะทางภมู ศิ าสตรท์ ห่ี ลากหลาย คน ๒. บรเิ วณม่อนกิว่ ลม ๑๐๐ คน ๓. บริเวณม่อน จนยากจะจินตนาการถึงเหตุผลของการกระท�ำ ครบู าใส ๕๐ คน ๔. บริเวณมอ่ นปุยหมอก ๓๐ คน ของธรรมชาติ ใจกลางภเู ขาแหง่ นเ้ี ปน็ ปา่ ดงดบิ อนั หากต้องการให้อุทยานแห่งชาติฯ บริการอาหาร อดุ มสมบรู ณ์ ยอดดอยทเู ลมคี วามสงู ๑,๓๕๐ เมตร ต้องแจ้งล่วงหน้า ติดต่อสอบถามข้อมูลได้ที่อุทยาน เหนือระดบั ทะเลปานกลาง การเขา้ สัมผัสชมดอย แหง่ ชาติแมเ่ มย โทร. ๐ ๕๕๕๗ ๗๔๐๙, ๐๘ ๐๑๑๘ แหง่ นจ้ี ะตอ้ งใชเ้ วลาเดนิ ทาง ๒-๓ วนั นกั ทอ่ งเทย่ี ว ๔๓๘๓ หรอื กรมอทุ ยานแหง่ ชาติ สตั วป์ า่ และพนั ธพ์ุ ชื จะตอ้ งเตรยี มอปุ กรณเ์ ดนิ ปา่ และสภาพรา่ งกายให้ กรงุ เทพฯ โทร. ๐ ๒๕๖๒ ๐๗๖๐-๒ www.dnp.go.th พร้อมเดินป่าในระยะไกล ติดต่อสอบถามข้อมูล ตาก 33

อมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่ ในทิศตะวันตกเกิดจาก แม่น้�ำเมย ซ่ึงเป็นแม่น้�ำท่ีกั้นระหว่างประเทศไทย กับสาธารณรัฐแห่งสหภาพเมียนมา เมื่อประกอบ กับลมเหนือที่ขับเคล่ือนริ้วหมอกท่ีกระทบแสงใน ยามเชา้ แลว้ ท�ำใหภ้ เู ขาทงุ่ หญา้ ทเ่ี รยี กวา่ “ดอยมอ่ น คลยุ ” ไดแ้ สดงความสวยงามใหเ้ หน็ ปจั จบุ นั เสน้ ทาง สู่ม่อนคลุยเป็นถนนดินที่แยกจากทางหลวง หมายเลข ๑๐๕ หลักกิโลเมตรที่ ๑๕๘ โดย เส้นทางเป็นถนนดินระยะทาง ๗.๕ กิโลเมตร รถยนต์กระบะขับเคลื่อนสองล้อสามารถข้ึนไป ได้ ติดต่อสอบถามข้อมูลได้ที่องค์การบริหารส่วน ต�ำบลทา่ สองยาง โทร. ๐ ๕๕๕๗ ๗๔๓๗, ๐๘ ๙๒๖๘ ๐๑๑๙, ๐๘ ๕๗๐๕ ๔๔๕๙, ๐๘ ๐๑๘๑ ๕๘๒๐ ม่อนคลุย อ�ำเภอพบพระ ไดท้ ่อี งค์การบริหารสว่ นต�ำบลท่าสองยาง โทร. ๐ เปน็ อ�ำเภอทม่ี ชี ายแดนตดิ กบั สาธารณรฐั แหง่ สหภาพ ๕๕๕๗ ๗๔๓๗, ๐๘ ๙๒๖๘ ๐๑๑๙, ๐๘ ๕๗๐๕ เมยี นมา ตงั้ อยทู่ างทศิ ตะวนั ตกเฉยี งใตข้ องจงั หวดั ตาก ๔๔๕๙, ๐๘ ๐๑๘๑ ๕๘๒๐ การเดินทาง ใช้ทางหลวงหมายเลข A12 (ตาก- ม่อนคลุย อยู่ติดต่อกับเขตต�ำบลแม่วะหลวงและ แม่สอด) ถึงบริเวณหลักกิโลเมตรที่ ๗๕ เลี้ยว ต�ำบลท่าสองยาง ค�ำว่า “ม่อนคลุย” ได้มาจาก ซ้ายเข้าสู่ทางหลวงหมายเลข ๑๐๙๐ ระหว่าง ค�ำว่า “คลุยโคะ” ในภาษาปกาเกอะญอ ซงึ่ แปล หลักกิโลเมตรที่ ๓๑-๓๒ เลย้ี วขวาเขา้ สู่ทางหลวง ว่าภูเขาท่ีมีทุ่งหญ้าปกคลุมซ่ึงเกิดจากธรรมชาติ หมายเลข ๑๒๐๖ (แมส่ อด-พบพระ) ระยะทาง ๑๓ ดอยม่อนคลุยมีสภาพทางภูมิศาสตร์เป็นทุ่งหญ้า กิโลเมตร ถงึ อ�ำเภอพบพระ อยหู่ ่างจากตวั จงั หวัด อยู่บนยอดเขาสลับกับป่าต้นไม้แคระ ด้วยสภาพ ตาก ๑๓๕ กิโลเมตร ก่อนทจี่ ะมกี ารตัดทางหลวง ทเ่ี ปน็ ทโี่ ลง่ แจง้ ความสงู จากระดบั ทะเลปานกลาง หมายเลข ๑๒๐๖ ซง่ึ เปน็ ถนนเชอ่ื มระหวา่ งอ�ำเภอ ๑,๑๐๐ เมตร จึงท�ำให้ดอยม่อนคลุยเป็นจุดที่ แม่สอดกับอ�ำเภอพบพระ การคมนาคมล�ำบาก ชมทะเลหมอก พระอาทิตย์ขึ้นและพระอาทิตย์ มาก เพราะอ�ำเภอพบพระอยู่บนพ้ืนที่ราบสูงและ ตกท่ีสวยงาม ทะเลหมอกท่ีม่อนคลุยน้ันมีความ ได้รับลมมรสุมจากอ่าวเมาะตะมะ ท�ำให้บริเวณน้ี สวยงามแปลกตาย่ิงนัก โดยทะเลหมอกที่เกิดขึ้น มีฝนตกชุกในฤดูฝน โดยวัดปริมาณน�้ำฝนได้ ในทิศตะวันออก ซ่ึงเกิดจากแม่น้�ำเงา อันเป็น ๒,๓๐๐-๓,๐๐๐ มิลลเิ มตร เสน้ ทางการคมนาคม แม่น้�ำที่ก้ันระหว่างอ�ำเภอท่าสองยางกับอ�ำเภอ เดิมทีเป็นดินลูกรังสภาพเป็นโคลนตม ชาวบ้านจงึ เรียกว่าข้ีเปรอะเพอะพะ มีความหมายว่าข้ีโคลน เปรอะเลอะเทอะ หมายความว่า ถ้าผู้ใดเดินทาง 34 ตาก

น�้ำตกพาเจริญ ผ่านไปแถบนี้ ขาแข้งจะมีแต่ข้ีเปรอะเพอะพะ จึง ไหลลงสู่ด้านล่างเป็นช้ันน�้ำตกเล็ก ๆ นับรวมได้ เรียกบริเวณนี้ว่าบ้านเพอะพะ ต่อมาทางการเห็น ถงึ ๙๗ ชั้น มนี ำ�้ ตลอดปี ช่วงที่สวยงามคือฤดฝู น ว่าช่อื ไม่เหมาะสม จึงเปลยี่ นเป็นพบพระ การเดินทาง ใช้ทางหลวงหมายเลข ๑๐๙๐ (แม่สอด-อุ้มผาง) เลี้ยวซ้ายหลักกิโลเมตรที่ ๓๗ อุทยานแห่งชาติน�้ำตกพาเจริญ มีพื้นท่ีครอบคลุม เขา้ ไปอกี ๗๐๐ เมตร ต�ำบลช่องแคบ ต�ำบลพบพระ ต�ำบลคีรีราษฎร์ อ�ำเภอพบพระ และต�ำบลดา่ นแมล่ ะเมา ต�ำบลพะวอ ทงุ่ ดอกกระเจยี วสสี ม้ อยใู่ นบรเิ วณดา้ นหนา้ ทางขนึ้ ต�ำบลพระธาตุผาแดง ต�ำบลแม่กุ ต�ำบลแม่ตาว นำ้� ตกพาเจรญิ เปน็ ทงุ่ ดอกกระเจยี วสสี ม้ ดสู ดใสไป ต�ำบลมหาวนั อ�ำเภอแมส่ อด มีพ้ืนท่ี ๘๕๕ ตาราง ท่ัวบริเวณ เป็นอีกจุดหน่ึงท่ีนักท่องเที่ยวนยิ มมา กโิ ลเมตร พนื้ ทส่ี ว่ นใหญเ่ ปน็ ภเู ขาสงู ชนั สลบั ซบั ซอ้ น ถา่ ยรปู กระเจยี วสสี ม้ จะออกดอกในชว่ งฤดฝู น เดอื น พื้นที่สูงจากระดับทะเลปานกลาง ๑,๗๖๕ เมตร กรกฎาคมไปจนถึงต้นเดือนกนั ยายนของทุก ๆ ป ี สภาพทวั่ ไปสว่ นใหญเ่ ปน็ ปา่ เบญจพรรณ ปา่ สนเขา อุทยานแหง่ ชาติฯ มีบ้านพกั บรกิ าร จ�ำนวน ๒ หลงั และทุ่งดอกกระเจียว ซ่ึงเป็นดอกไม้ป่าตาม และลานกางเต็นท์พกั แรม แตต่ ้องน�ำอุปกรณ์ไปเอง ธรรมชาติ ลกั ษณะของดอกใหญ่สีส้มสด ออกดอก ติดต่อสอบถามข้อมูลได้ที่หัวหน้าอุทยานแห่งชาติ ช่วงเดือนกรกฎาคม-ตุลาคมของทุกปี น้ำ� ตกพาเจริญ โทร. ๐๘ ๙๘๓๙ ๕๘๔๘, ๐ ๕๕๕๗ ๗๕๙๐ หรือกรมอุทยานแหง่ ชาติ สตั ว์ป่า และพนั ธ์ุ น้�ำตกพาเจริญ เป็นน้�ำตกหินปูนที่เกิดจากล�ำห้วย พืช โทร. ๐ ๒๕๖๒ ๐๗๖๐-๒ www.dnp.go.th หลายสายไหลมารวมกับแหล่งน้�ำซับบนเขา แล้ว ตาก 35

การเดินทาง อทุ ยานแหง่ ชาตฯิ ตัง้ อยู่รมิ ทางหลวง นัน้ เดินต่อไปอกี ๓๐ เมตร จะพบปล่องภเู ขากว้าง หมายเลข ๑๐๙๐ (แม่สอด-อุ้มผาง) ถึงบริเวณ ๑๐ เมตร ลกึ ลงไปใตด้ ิน ยงั ไมม่ กี ารส�ำรวจความ กโิ ลเมตรที่ ๓๗ มที างแยกซา้ ยเขา้ ไปอกี ๗๐๐ เมตร ลึก มีน�้ำไหลลงสู่ปากปล่องแล้วหายไปในบริเวณ ถงึ ทท่ี �ำการอทุ ยานแหง่ ชาตฯิ ใตภ้ เู ขา น�ำ้ ตกปา่ หวายเกิดจากล�ำหว้ ยป่าหวาย มี น้�ำตลอดปี บริเวณโดยรอบมีไม้หวายเป็นจ�ำนวน น้�ำตกนางครวญ เดิมชื่อน้�ำตกเพอะพะ ต่อมา มากจงึ เปน็ ทมี่ าของชือ่ น้�ำตก เปล่ียนชื่อเป็นน้�ำตกพบพระ และเปลี่ยนอีกคร้ัง การเดินทาง ใช้ทางหลวงหมายเลข ๑๐๙๐ มาเป็นชื่อน�้ำตกนางครวญ เป็นน�้ำตกขนาดกลาง (พบพระ-อุ้มผาง) เล้ียวซ้ายก่อนถึงหลักกิโลเมตร ไหลลดหล่ันลงมาเป็นชั้นเล็ก ๆ ท่ามกลางป่า ที่ ๔๒ เขา้ ไป ๒๐ กิโลเมตร ร่มรื่น มีต้นน�้ำมาจากล�ำคลองริมท้องนาข้างทาง ต่อมาทางการไดต้ ัดถนนผ่านตวั นำ้� ตก จึงแลดูเปน็ ไร่กุหลาบปฐมเพชร “กุหลาบมหัศจรรย์” โดยมี น้�ำตกเลก็ ๆ ปจั จบุ นั อ�ำเภอพบพระได้พฒั นาและ การพัฒนาน�ำดอกกุหลาบมาอบแห้ง และบรรจุ ปรบั ปรุงภูมิทศั น์ให้สวยงาม ลงในโหลแก้ว สามารถเก็บไว้ได้นานเป็นปี นี่คือ การเดินทาง ใช้ทางหลวงหมายเลข ๑๐๙๐ ถึง งานแฮนดเ์ มดของเกษตรกรทท่ี �ำทกุ ขน้ั ตอนพรอ้ ม บริเวณหลักกิโลเมตรที่ ๓๑-๓๒ เล้ียวขวาเข้า เสร็จเป็นรายแรกและรายเดียวของไทย จึงเป็น อ�ำเภอพบพระ ใช้ทางหลวงหมายเลข ๑๒๐๖ อยู่ ของดีเมืองตาก ติดต่อสอบถามข้อมูลได้ท่ีไร่ปฐม รมิ สะพานคอนกรตี ด้านขวา บรเิ วณหลกั กิโลเมตร เพชร ๑๕/๑ หมทู่ ่ี ๖ ต�ำบลชอ่ งแคบ อ�ำเภอพบพระ ท่ี ๑๒ กอ่ นถงึ อ�ำเภอพบพระเล็กน้อย คุณภราดร กานดา โทร. ๐๘ ๙๘๑๒ ๗๒๖๕ บ่อน�้ำร้อนห้วยน้�ำนัก เป็นบ่อน�้ำร้อนธรรมชาติ อำ� เภออมุ้ ผาง อุณหภูมิของนำ้� วัดได้ ๖๐ องศาเซลเซยี ส ปจั จุบนั อ�ำเภออุ้มผางอยู่ห่างจากตัวจังหวัด ๒๕๙ กิโลเมตร อ�ำเภอพบพระได้จัดสร้างสิ่งอ�ำนวยความสะดวก มเี ขตแดนตดิ กบั สาธารณรฐั แหง่ สหภาพเมยี นมา เปน็ และศาลาพกั ผอ่ นไวท้ บ่ี รเิ วณบอ่ นำ้� รอ้ น นกั ทอ่ งเทยี่ ว อ�ำเภอท่ีมีพ้ืนที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย เดิมมีชาว สามารถเท่ยี วชมไดต้ ลอดปี กะเหรี่ยงอาศัยอยู่เป็นจ�ำนวนมาก ต่อมามีคนไทย การเดินทาง ใช้ทางหลวงหมายเลข ๑๒๐๖ ภาคเหนืออพยพเข้ามาอยู่มากขึ้นจนเป็นชุมชนใหญ่ (พบพระ-บา้ นชอ่ งแคบ) แยกขวามอื กอ่ นถงึ อ�ำเภอ อมุ้ ผางเดมิ เปน็ เมอื งหนา้ ดา่ นชายแดนตะวนั ตก ขน้ึ อยู่ พบพระไปหมู่บา้ นห้วยน�้ำนัก กับจังหวัดอุทัยธานี โดยชาวพม่าท่ีเดินทางรอนแรม ในป่าสมัยน้ันจะน�ำเอกสารเป็นหนังสือเดินทางใส่ น้�ำตกป่าหวาย ไปตามทางหลวงหมายเลข ๑๐๙๐ ไว้ในกระบอกไม้ไผ่มีฝาปิด เพื่อป้องกันฝนและการ (แมส่ อด-อมุ้ ผาง) บรเิ วณหลกั กิโลเมตรที่ ๔๓ แยก ฉีกขาดระหว่างเดินทาง เม่ือถึงจุดตรวจท่ีอุ้มผาง ก็ ซา้ ยมอื ไปตามถนนเขา้ หมบู่ า้ น ๒๐ กโิ ลเมตร เสน้ ทาง จะเปิดกระบอกไม้ไผ่น�ำเอกสารให้เจ้าหน้าท่ีตรวจ คดเคยี้ ว การเข้าชมนำ�้ ตกตอ้ งเดินจากช้นั ล่างของ สอบและประทับตรา ซ่ึงหนังสือเดินทางน้ีเรียกเป็น นำ�้ ตก ฝ่ากระแสนำ�้ ขึน้ ไปเพือ่ ชมน้ำ� ตกชั้นบน จาก 36 ตาก

เขตรักษาพันธส์ุ ตั ว์ป่าอ้มุ ผาง ตาก 37

ภาษากะเหร่ียงว่า “อุ้มผะ” ต่อมาได้เพ้ียนมาเป็น บา้ นโบราณ อมุ้ ผางเปน็ ชมุ ชนเลก็ ๆ วฒั นธรรมการ “อ้มุ ผาง” ซง่ึ เปน็ ช่อื ของอ�ำเภออมุ้ ผางในปจั จบุ นั ด�ำรงชวี ติ ความเปน็ อยทู่ เี่ รยี บงา่ ย ลกั ษณะการสรา้ ง การเดินทาง จากกรุงเทพฯ ใช้ทางหลวงหมายเลข บ้านเรือนส่วนใหญ่เป็นบ้านไม้ชั้นเดียว หลังคามุง ๑ (ถนนพหลโยธนิ ) ผา่ นจงั หวดั พระนครศรอี ยธุ ยา ด้วยวสั ดทุ ้องถิ่น เช่น ใบตองตงึ แป้นเกล็ดไม้ และ อ่างทอง ชัยนาท นครสวรรค์ ก�ำแพงเพชร ถึง กระเบื้องดินเผา ตัวบ้านยกสูง ใต้ถุนเปิดโล่ง มี ตาก ระยะทาง ๔๒๕ กิโลเมตร กอ่ นถงึ ตัวจงั หวดั บันไดข้ึนด้านหน้า ชานบ้านมีม้าน่ังขนานกับขอบ ตาก ๗ กิโลเมตร จะพบทางแยกซ้ายมือเข้าสู่ ระเบียง ร้ัวบ้านท�ำด้วยปีกไม้ ปัจจุบันยังมีให้เห็น ทางหลวงหมายเลข A12 (ตาก-แมส่ อด) ถงึ อ�ำเภอ อยู่ นอกจากน้นั ทางชมรมบ้านโบราณได้มีการให้ แมส่ อด ระยะทาง ๘๖ กโิ ลเมตร และจากอ�ำเภอ ความรคู้ วามเขา้ ใจแกเ่ จา้ ของบา้ น เพอ่ื เปน็ แนวทาง แมส่ อดแยกซา้ ยมอื เขา้ ทางหลวงหมายเลข ๑๐๙๐ ในการพฒั นาบา้ นโบราณใหเ้ ปน็ จดุ เยยี่ มเยอื นตอ่ ไป (แมส่ อด-อมุ้ ผาง) ระยะทาง ๑๖๔ กโิ ลเมตร ลดั เลาะ ไปตามทวิ เขาถนนธงชยั เสน้ ทางทคี่ ดเคย้ี วสลบั ซบั เขตรกั ษาพนั ธส์ุ ตั วป์ า่ ทงุ่ ใหญน่ เรศวรดา้ นตะวนั ออก ซอ้ นจ�ำนวน ๑,๒๑๙ โคง้ เปน็ ทรี่ จู้ กั กนั ในนามของ มีกิจกรรมเดินป่าตามเส้นทางศึกษาธรรมชาติกว่า ถนนลอยฟ้า จากอ�ำเภอแม่สอดถึงอ�ำเภออุ้มผาง ๑๐ เส้นทาง กจิ กรรมแคมปป์ ิง้ ดนู ก ส่องสัตว์ ซง่ึ ใชเ้ วลาในการเดนิ ทาง ๓-๔ ช่วั โมง รวมระยะทาง จัดในรูปแบบโครงการห้องรับแขกทุ่งใหญ่นเรศวร จากกรุงเทพฯ ๖๘๙ กโิ ลเมตร (ด้านตะวันออก) หมายเหตุ เสน้ ทางชว่ งแมส่ อด-อมุ้ ผาง นกั เดนิ ทาง การเดินทาง จากอ�ำเภออุ้มผาง ใช้ทางหลวง ควรขับรถยนต์ด้วยความระมัดระวังเป็นพิเศษ หมายเลข ๑๐๙๐ (อุ้มผาง-บ้านปะละทะ) ระยะ และรถยนต์ท่ีใช้ควรมีสภาพดีหรือเป็นรถยนต์ท่ีมี ทาง ๔๒ กโิ ลเมตร ถงึ ทที่ �ำการเขตฯ ตดิ ตอ่ สอบถาม สมรรถนะสูง เพราะเส้นทางตัดผ่านทิวเขา เป็น ขอ้ มลู ไดท้ เี่ ขตรกั ษาพนั ธส์ุ ตั วป์ า่ ทงุ่ ใหญน่ เรศวรดา้ น เส้นทางท่ีคดโค้งมาก ผู้ที่เมารถควรรับประทายา ตะวนั ออก โทร. ๐ ๕๕๕๗ ๗๗๓๖ แกเ้ มารถไวล้ ว่ งหนา้ นำ�้ ตกเซปละ อยใู่ นเขตบา้ นเซปละ ต�ำบลแมล่ ะมงุ้ อยู่ พิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นอ�ำเภออุ้มผาง ตั้งอยู่ในบริเวณ หา่ งจากบา้ นปะละทะ ๓ กโิ ลเมตร เป็นน�ำ้ ตกเขา โรงเรียนชุมชนบ้านอุ้มผาง ต�ำบลอุ้มผาง เร่ิม หินปูนที่ไหลลดหลั่นเป็นช้ัน ๆ มีความกว้าง ๑๐ เปิดให้บริการต้ังแต่ ๗ พฤศจิกายน ๒๕๕๓ ใน เมตร สงู ๕๐ เมตร กระแสนำ�้ ทตี่ กลงกระทบโขด พพิ ธิ ภัณฑจ์ ัดแสดงภาพพระบรมฉายาลักษณ์ของ หนิ ท�ำใหด้ คู ลา้ ยกบั กอ้ นเมฆสขี าวทม่ี คี วามสวยงาม พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช ท่เี สด็จเยย่ี มอ�ำเภออ้มุ ผางเมือ่ วันที่ ๑๗ มิถนุ ายน เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าอุ้มผาง มีพ้ืนที่ ๒,๕๙๐ ๒๕๑๓ และแสดงประวัติของอ�ำเภออุ้มผาง ตารางกิโลเมตร เป็นเขตป่าอนุรักษ์เพ่ือการสงวน จดั แสดงเหรยี ญ ธนบตั รสมยั โบราณ และเครอ่ื งใช้ และรักษาทรพั ยากรธรรมชาติ เปน็ ผืนป่าตะวนั ตก ในอดีต เปิดท�ำการทุกวันเสาร์และอาทิตย์ เวลา ต้นก�ำเนิดแหล่งมรดกโลก พ้ืนท่ีส่วนใหญ่เป็น ๐๙.๐๐-๑๖.๐๐ น. ภูเขาสูงสลับซับซ้อน ระหว่างเดือนพฤศจิกายน- 38 ตาก

น้ำ� ตกทลี อซู ตาก 39

น�้ำตกทลี อจ่อ กมุ ภาพันธ์ อากาศหนาวเย็นมาก สภาพท่วั ไปเปน็ ไปดว้ ยปา่ ดงดบิ ทอ่ี ดุ มสมบรู ณ์ เปน็ นำ�้ ตกทม่ี คี วาม ปา่ ดงดบิ ปา่ ผลดั ใบ สตั วป์ า่ ทพ่ี บ ไดแ้ ก่ เสอื ลายเมฆ ยิ่งใหญแ่ ละสวยท่สี ดุ ในเมืองไทย นำ�้ ใสสะอาด ฤดู สมเสร็จ เลียงผา เก้ง กวาง เหย่ยี ว นกกระทุง ได้ ฝนเปน็ ชว่ งทน่ี ำ�้ ตกสวยทส่ี ดุ การเดนิ เทยี่ วชมนำ้� ตก รบั การประกาศใหเ้ ปน็ เขตรกั ษาพนั ธส์ุ ตั วป์ า่ อมุ้ ผาง แตล่ ะชนั้ ตอ้ งเดนิ ผา่ นสายนำ้� ขน้ึ ไป จงึ ควรใชค้ วาม เมอื่ พ.ศ. ๒๕๓๒ ระมดั ระวงั มากเป็นพเิ ศษ สถานท่ีท่องเที่ยวภายในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าฯ การเดินทาง จากอ�ำเภออุ้มผาง ใช้ทางหลวง ไดแ้ ก่ หมายเลข ๑๐๙๐ (อุ้มผาง-แม่สอด) ถึงหลัก น�้ำตกทีลอซู เป็นภาษากะเหร่ียง แปลว่าน�้ำตกด�ำ กิโลเมตรท่ี ๑๖๑ บ้านแม่กลองใหม่ เลี้ยวขวา แตเ่ ดมิ ชาวกะเหรย่ี งเรยี กนำ�้ ตกนวี้ า่ ทลี อชู ทแ่ี ปลวา่ เข้าทางหลวงหมายเลข ๑๒๘๘ (บ้านแม่กลอง น้ำ� ตกท่ีย่ิงใหญ่ อยู่ในเขตรกั ษาพนั ธ์ุสัตว์ปา่ อมุ้ ผาง ใหม่-เปิ่งเคล่ิง) ถึงด่านตรวจเดลอ เล้ียวซ้ายเข้า ห่างจากท่ีท�ำการเขตฯ ๑.๕ กิโลเมตร มีลักษณะ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าอุ้มผาง ถนนช่วงน้ีเป็นเส้น เปน็ นำ�้ ตกเขาหนิ ปนู ขนาดใหญ่ อยบู่ นความสงู จาก ทางล�ำลองที่นักท่องเท่ียวต้องใช้รถปิกอัพหรือรถ ระดับทะเลปานกลาง ๙๐๐ เมตร เกิดจากล�ำน้�ำ ขับเคล่ือนสี่ล้อที่มีสมรรถนะสูงเท่าน้ัน รวมระยะ ห้วยกล้อท้อท้ังสายท่ีไหลแผ่ปกคลุมพื้นท่ีหน้าผา ทาง ๕๐ กโิ ลเมตร กว้างกวา่ ๕๐๐ เมตร ก่อนทจี่ ะทะยานลงสหู่ นา้ ผา การเดินทางท่องเท่ียวในฤดูฝน เขตรักษาพันธุ์สัตว์ สงู ชนั ลดหล่ันเป็นชนั้ ๆ สูงกว่า ๓๐๐ เมตร เสยี ง ป่าอุ้มผางปิดเส้นทางเดินรถยนต์ เนื่องจากการ ดังกึกก้องบ่งบอกถึงความย่ิงใหญ่จนชาวกะเหร่ียง สญั จรล�ำบาก และยังเป็นการพักฟ้นื ผืนปา่ ให้สัตว์ ใหส้ มญานามวา่ นำ้� ตกทลี อชู (นำ้� ตกใหญ)่ รายลอ้ ม ออกหากินและขยายพันธุ์โดยไม่ถูกรบกวน หาก 40 ตาก

นักท่องเที่ยวมีความประสงค์จะไปน�้ำตกทีลอซูใน ทชี่ อบการเดินทางผจญภยั และศกึ ษาธรรมชาติ ชว่ งน้ี ควรตดิ ตอ่ บริษัทน�ำเทีย่ วในพ้นื ท่ี เนือ่ งจาก การเดินทาง ใช้เส้นทางสายอุ้มผาง-บ้านปะละทะ การเดินทางเขา้ ได้ ๒ เส้นทาง คือ ล่องเรือยางจาก เรม่ิ ตน้ จากหมบู่ า้ นกะเหรยี่ งปะละทะดว้ ยการลอ่ ง ทา่ ทราย อ�ำเภออุม้ ผาง ไปตามล�ำน้�ำแมก่ ลอง ใช้ เรอื ยางไปตามล�ำนำ�้ แมก่ ลองใชเ้ วลาเดนิ ทาง ๓ วนั เวลาเดนิ ทาง ๓ ชว่ั โมง และเดนิ เท้าตอ่ ไปยงั นำ�้ ตก หมายเหตุ นักท่องเท่ียวต้องเตรียมอุปกรณ์ในการ ทีลอซู ระยะทาง ๑๐ กโิ ลเมตร ใชเ้ วลา ๓ ช่ัวโมง พักค้างแรมระหว่างทาง ๒ คืน และต้องเตรียม หรือเดินเท้าตามเส้นทางรถจากหน่วยพิทักษ์ป่า อาหารไปเอง ห้วยหนองหลวงถึงน�้ำตกทีลอซู ระยะทาง ๒๕ น�้ำตกโคทะ อยู่ท่ามกลางธรรมชาติของผืนป่าที่ กโิ ลเมตร ใช้เวลา ๔-๕ ช่วั โมง นกั ทอ่ งเทีย่ ว ท่มี ี อดุ มสมบรู ณ์ ในเขตบา้ นกะเหรย่ี งโคทะ เปน็ นำ�้ ตก ความประสงค์จะเดินทางเข้าไปท่องเท่ียวในช่วง ขนาดใหญ่ กวา้ งกว่า ๑๐๐ เมตร ไหลลดหลน่ั เปน็ เวลาดังกล่าว จะต้องได้รับอนุญาตจากเจ้าหน้าท่ี ชนั้ ๆ ลงสูด่ ้านล่าง สงู ๑๒๐ เมตร เสียงดงั กกึ กอ้ ง เขตรกั ษาพันธ์ุสัตว์ป่าอุ้มผางก่อนทุกคร้งั ไดย้ นิ แตไ่ กล นบั เปน็ นำ้� ตกทม่ี คี วามสวยงามไมแ่ พ้ นำ้� ตกทลี อจอ่ หรอื นำ�้ ตกสายฝน อยหู่ า่ งจากอ�ำเภอ น�้ำตกทีลอซูเลยทเี ดียว อุ้มผาง ๓ กิโลเมตร สามารถเดินทางเข้าไปชม การเดนิ ทาง สามารถใชไ้ ด้ ๒ ทาง ไดแ้ ก่ (๑) จากสบ น้�ำตกได้โดยการล่องแพยางไปตามล�ำน�้ำแม่กลอง แมล่ ะมงุ้ เดนิ เทา้ หรอื นงั่ ชา้ ง ถงึ หมบู่ า้ นกะเหรยี่ งโคทะ ใช้เวลาเดนิ ทาง ๔๐ นาที จะพบน้�ำตกทลี อจ่อใน ใช้เวลาเดินทางไป ๓ ชั่วโมง ต้ังแคมป์พักแรมใน ระดับความสงู ๘๐ เมตร สายน�ำ้ จากล�ำห้วยที่ไหล บรเิ วณหมบู่ า้ น จะไดส้ มั ผสั กบั วถิ ชี วี ติ ชาวไทยภเู ขา ท้ิงตัวจากหน้าผาสูงชันลงสู่ล�ำน้�ำแม่กลอง แตก กลางปา่ ลกึ อยา่ งแทจ้ รงิ รงุ่ ขนึ้ เดนิ เทา้ จากหมบู่ า้ น กระจายเป็นฝอยดูเหมือนสายฝนที่ตกลงมาจาก ลดั เลาะไปตามทงุ่ นาสผู่ นื ปา่ อกี ๓๐ นาที ถงึ นำ�้ ตก ท้องฟ้า จึงท�ำให้เกิดปรากฏการณ์ธรรมชาติ คือ นำ�้ ตกปติ โุ กร อยบู่ นดอยสามหมน่ื เปน็ นำ�้ ตกขนาด รุ้งกินน�้ำ ถ้าต้องการชมรุ้งกินน้�ำจะต้องเดินทาง ใหญ่ สูง ๕๐๐ เมตร (วัดด้วยเครื่อง GPS) เป็น ถึงน้�ำตกในเวลา ๐๙.๐๐ น. จะพบเห็นรุ้งกินน�้ำ นำ�้ ตกที่มคี วามสงู ทส่ี ุดในเมืองไทย ท่ีมีสีสันงดงามย่ิง สายน�้ำที่ตกลงกระทบโขดหิน การเดินทาง จากอ�ำเภออุ้มผางใช้เส้นทางสาย ท�ำให้เกิดละอองน้�ำฟุ้งกระจายไปท่ัวทั้งบริเวณ อุ้มผาง-บ้านเปิ่งเคลิ่ง ระยะทาง ๖๐ กิโลเมตร ดว้ ยความชมุ่ ชนื้ จงึ มพี ชื ประเภทมอสและตะไครน่ ำ�้ ใชเ้ วลา ๑.๕ ช่ัวโมง ถึงหมบู่ ้านกะเหร่ยี งกุยเลอตอ ขึ้นปกคลมุ เขยี วชอุ่มตลอดทงั้ ปี เปน็ สง่ิ ทธ่ี รรมชาติ จากหมู่บ้านเดินเท้าลัดเลาะไปตามทิวเขาและ เพมิ่ เสนห่ ใ์ หก้ บั นำ้� ตกทีลอจอ่ แห่งน้ี ล�ำธาร ใชเ้ วลา ๓-๔ ชัว่ โมง ถึงนำ้� ตกปติ ุโกร หลัง น้�ำตกทีลอเร อยู่ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ทุ่งใหญ่ จากชมนำ้� ตกแลว้ ตงั้ แคมปพ์ กั แรมในบรเิ วณเชงิ เขา นเรศวรฝง่ั ตะวนั ออก เปน็ นำ�้ ตกทอี่ ยบู่ นโตรกผา มี ดา้ นลา่ งใกลน้ ำ้� ตก รงุ่ ขนึ้ เดนิ เทา้ สดู่ อยมะมว่ งสาม ลักษณะเป็นเพิงผาคลา้ ยถ้ำ� ริมล�ำน้ำ� แมก่ ลอง โดย หมน่ื ผา่ นทงุ่ หญา้ เขยี วขจแี ละสายหมอก เพอ่ื ชมววิ มีล�ำธารน�้ำสายใหญ่ไหลผ่านหน้าผาสูงชันตกลงสู่ และชมทัศนียภาพของน�้ำตกจากมุมสูงสวยงาม ล�ำนำ้� แม่กลอง สงู ๘๐ เมตร ท่ามกลางธรรมชาติ มาก จากนนั้ เดนิ ทางสูห่ มู่บ้านกะเหร่ียงกยุ เลอตอ ทส่ี วยงาม นำ้� ตกทลี อเรเหมาะส�ำหรบั นกั ทอ่ งเทย่ี ว มรี ถรบั กลับส่ตู วั อ�ำเภออุ้มผาง ตาก 41

หมายเหตุ นักท่องเที่ยวควรติดต่อบริษัทน�ำเท่ียว บริการนักท่องเท่ียว ซึ่งต้องน�ำเต็นท์ไปเอง เสียค่า ในพืน้ ท่ี สถานท่ีกางเต็นท์ ๓๐ บาท/คน/คืน หรือติดต่อขอ ดอยหวั หมด อยทู่ บ่ี า้ นอมุ้ ผาง เปน็ เขาหนิ ปนู ทท่ี อด เชา่ เตน็ ทไ์ ด้ที่เขตฯ ต้องเตรียมอาหารไปเอง โดยทาง แนวยาวติดต่อกัน มีความยาว ๓๐ กโิ ลเมตร กว้าง เขตฯ มีอุปกรณท์ �ำอาหาร ตดิ ตอ่ สอบถามข้อมูลไดท้ ่ี ๒ กิโลเมตร บนภเู ขานีไ้ มม่ ตี ้นไมใ้ หญข่ ้ึน มีแต่ต้น เขตรักษาพันธส์ุ ตั ว์ป่าอมุ้ ผาง โทร. ๐ ๕๕๕๗ ๗๓๑๘, หญ้าและไม้ดอกเต้ีย ๆ ข้ึนปกคลุมอยู่ท่ัวไป เช่น ๐๘ ๕๔๕๐ ๘๙๘๓ ปรง ดอกเทียน และดอกไม้ป่า โดยเฉพาะดอก การเดินทาง ใช้ทางหลวงหมายเลข ๑๐๕ (ตาก- เทยี นจะออกดอกบานสะพรงั่ ในชว่ งฤดฝู นสลบั กบั แม่สอด) ถงึ หลกั กิโลเมตรที่ ๙๖ แล้วใช้ทางหลวง โขดหินเป็นระยะ ๆ หากมองขึน้ ไปบนภูเขาจะเหน็ หมายเลข ๑๐๙๐ (แม่สอด-อุ้มผาง) เข้าสู่อ�ำเภอ ภเู ขาทงั้ ลกู เหมอื นถกู ปดู ว้ ยพรมสเี ขยี ว โดยมโี ขดหนิ อุ้มผาง รวมระยะทาง ๑๖๔ กโิ ลเมตร ต้นปรง ดอกเทียนป่า และไม้ดอกนานาชนิดขึ้น เนินพิศวง อยู่บนถนนสายอุ้มผาง-บ้านปะละทะ แซมเพิ่มสีสันดูสวยงามยิ่งนัก หากขึ้นไปบนยอด เลยหลักกิโลเมตรท่ี ๑๖ ไป ๕๐๐ เมตร พื้นท่ีมี ภูเขาจะมองเห็นหมู่บ้านอุ้มผางและทิวเขาสลับ ลักษณะเป็นเนินเขา เม่ือน�ำรถยนต์ไปจอดและ ซับซ้อน ทัศนียภาพโดยรอบสวยงาม มีจุดชมวิว ดับเครื่องยนต์ ณ จุดทดสอบซ่ึงเป็นทางข้ึนเนิน พระอาทิตย์ข้นึ พระอาทติ ย์ตก และดูทะเลหมอก รถยนตจ์ ะวงิ่ ขน้ึ เนนิ ไปเอง เปน็ จดุ ทส่ี ามารถดทู ะเล ยามเช้าช่วงปลายฝนต้นหนาวจะมีทะเลหมอกที่ หมอกได้ดว้ ย สวยงาม การเดนิ ทาง ใชเ้ สน้ ทางอมุ้ ผาง-บา้ นปะละทะ ระยะ กจิ กรรมในอ�ำเภออมุ้ ผาง ทาง ๑๐ กโิ ลเมตร ถงึ ดอยหวั หมด จดุ ทส่ี ามารถ เสน้ ทางศกึ ษาวถิ ชี ีวติ ชาวไทยภูเขา ชมทิวทัศน์ไดส้ วยงามมี ๒ จุด จดุ แรก บริเวณหลัก บา้ นกะเหรย่ี งปะละทะ เปน็ หมบู่ า้ นกะเหรยี่ งทเี่ กา่ แก่ กโิ ลเมตรท่ี ๙ โดยตอ้ งเดนิ ขนึ้ ภเู ขาไป ๒๐ นาที จดุ ท่ี ต้ังอยู่ริมล�ำน�้ำแม่กลอง ในเขตอ�ำเภออุ้มผาง เป็น ๒ บรเิ วณหลกั กโิ ลเมตรที่ ๑๐ มที างแยกซา้ ยจอดรถ หมู่บ้านท่ีได้รับการพัฒนา มีไฟฟ้า สถานีอนามัย และเดนิ เทา้ ไปอกี ๕ นาที ควรไปถึงดอยหัวหมด และโรงเรยี น ชาวกะเหรยี่ งทน่ี ยี่ งั นยิ มการแตง่ กาย ก่อนพระอาทิตย์ขึ้น เวลา ๐๕.๐๐-๐๖.๐๐ น. แบบวัฒนธรรมดั้งเดิมของตนเอง แต่ละบ้านจะมี อากาศบนดอยค่อนขา้ งเย็น มีลมพัดตลอดเวลา หกู ทอผ้า (เครื่องทอผา้ ) ใชก้ นั เอง ในหม่บู ้านนิยม ถ้�ำตะโคะบิ บ้านแม่กลอง เป็นถ�้ำมืดมีทางเดินลง เล้ียงหมู ไก่ เพื่อใช้เป็นอาหาร เล้ียงช้างไว้เป็น ไปเป็นชั้น ๆ ด้านในมีทางแยกหลายทางเป็นถ้�ำ พาหนะในการเดนิ ทางและขนสง่ ชาวกะเหรย่ี งสว่ น ขนาดใหญ่ เพดานถ�้ำสงู มหี ินงอกหนิ ยอ้ ยสวยงาม ใหญม่ ีอาชพี เกษตรกรรม สามารถเดินทะลุมาออกที่บ้านแม่กลองใหม่ได้ การเดินทาง จากอุ้มผางสามารถใช้เส้นทางสาย ความลกึ ของถ�้ำ ๓ กโิ ลเมตร อุ้มผาง-บ้านปะละทะ ระยะทาง ๒๗ กิโลเมตร การเดินทาง จากอ�ำเภออุ้มผาง ใช้เส้นทางสาย ถึงหมู่บ้านกะเหรี่ยงปะละทะ จากบ้านปะละทะ แม่กลองใหม่-น้ำ� ตกทลี อซู ระยะทาง ๓ กโิ ลเมตร สามารถเดินป่าไปบ้านกระเหร่ียงโคทะและน�้ำตก เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าอุ้มผางจัดสถานที่กางเต็นท์ไว้ 42 ตาก

ดอยหัวหมด ทีลอซูได้ ทั้งยังเป็นจุดล่องเรือยางตามล�ำน้�ำแม่ ล้ีลับสนธยาปกครองโดยฤๅษี เป็นหมู่บ้านขนาด กลองไปน�้ำตกทลี อเร กลาง มปี ระชากรประมาณ ๕๐๐ คน แยกเปน็ กลมุ่ บ้านเล็ก ๆ อยู่ ๘ กลมุ่ ชาวบ้านทงั้ หมดเป็นชาว บา้ นกะเหรย่ี งทโิ พจิ เปน็ หมบู่ า้ นทมี่ วี ฒั นธรรมและ กะเหรยี่ ง มที ง้ั กะเหรย่ี งสะกอ “ปกาเกอะญอ” และ การด�ำรงวิถีชีวิตแบบดั้งเดิม สร้างบ้านหลังคามุง กะเหรยี่ งโปวท์ เี่ รยี กตนเองวา่ “โผลว่ ” อยปู่ ะปนกนั ดว้ ยวสั ดธุ รรมชาตทิ ห่ี าไดใ้ นทอ้ งถนิ่ เชน่ ใบไม้ และ พูดได้ท้ังภาษากะเหร่ียงสะกอและกะเหรี่ยงโปว์ เปลือกไม้ หมู่บา้ นกะเหรีย่ งอยู่ในป่าลกึ ชาวบ้าน น้อยคนนักท่ีพูดภาษาไทยได้ ผู้ชายไว้ผมยาวแล้ว ประกอบอาชีพเกษตรกรรม เช่น การท�ำนา การ มดั เป็นมวยไวเ้ หนอื ศรี ษะดา้ นหน้า สว่ นผหู้ ญิงมดั ทอผา้ และการเลีย้ งช้างไวเ้ ปน็ พาหนะ เป็นมวยไว้ทศ่ี รี ษะดา้ นหลงั การเดนิ ทาง ต้องเดนิ เท้าหรือนั่งช้างเขา้ ไปเทา่ นน้ั การเดินทาง จากอ�ำเภออุ้มผางใช้ทางหลวงชนบท สายอมุ้ ผาง-บ้านเป่ิงเคลงิ่ ระยะทาง ๘๐ กิโลเมตร บา้ นกะเหรยี่ งฤๅษเี ลตองคุ แผน่ ดนิ ธรรม บา้ นเลตอง เป็นทางล�ำลอง ต้องใช้รถยนต์ขับเคล่ือนส่ีล้อ คกุ ลางป่าทุ่งใหญ่นเรศวรมีความลี้ลับน่าพิศวง ติดต่อสอบถามข้อมูลได้ที่กองร้อยต�ำรวจตระเวน มากมายซ่อนตัวอยู่กลางป่าลึก ด�ำรงชีพอย่าง ชายแดน (ตชด.) ท่ี ๓๔๗ โทร. ๐ ๕๕๕๖ ๑๐๐๘ สงบสุขในป่าใหญ่ เป็นชาวเขาเผ่ากะเหร่ียงท่ีมีวิถี (ไม่แนะน�ำใหเ้ ดนิ ทางไปเอง) ชีวิตความเป็นอยู่ท่ีแตกต่างจากสังคมภายนอก มี ลักษณะตนเองท่ีบริสุทธ์ิ ปราศจากการแต่งเติม ล่องแก่งแม่น้�ำแม่กลอง อุ้มผาง-ท่าทราย-น้�ำตก อารยธรรมความเจริญจากภายนอก เป็นดินแดน ทีลอซู นักท่องเท่ียวสามารถล่องเรือยางไปตาม ตาก 43

เดินปา่ ทอี่ ุ้มผาง ล�ำน้�ำแม่กลอง เร่ิมจากอ�ำเภออุ้มผาง ไปขึ้นที่ ตะวันออก ผ่านป่าทึบสลับกับการข้ึนเขาลงเขา ท่าทราย ใช้เวลา ๔ ช่ัวโมง แล้วเดินเท้าจาก อาจพบเห็นสัตว์ป่าได้ ระยะทาง ๓๐ กิโลเมตร ท่าทรายถึงท่ีท�ำการเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าอุ้มผาง ใช้เวลา ๘-๑๐ ชั่วโมง นักท่องเท่ียวต้องเตรียม ใชเ้ วลา ๔ ชว่ั โมง หลงั จากนน้ั เดนิ เทา้ เขา้ ชมนำ้� ตก อปุ กรณ์ในการพกั ค้างแรมในปา่ ๒ คืน และเตรยี ม อกี ๑.๕ กโิ ลเมตร หรอื เดนิ เทา้ จากบา้ นเดลอถงึ นำ้� ตก อาหารไปเอง ทลี อซู ระยะทาง ๒๕ กโิ ลเมตร ใช้เวลา ๗ ชั่วโมง อมุ้ ผาง-นำ�้ ตกทลี อซู เรม่ิ ตน้ จากตวั อ�ำเภออมุ้ ผาง ไป ปะละทะ-โคทะ-ทีลอซู เร่ิมต้นเดินทางจากบ้าน ตามล�ำห้วยอมุ้ ผางสู่แมน่ ำ้� แม่กลอง ผ่านธรรมชาติ ปะละทะเข้าน�้ำตกทลี อซู ระยะทาง ๒๕ กิโลเมตร ทีส่ วยงามถงึ นำ้� ตกทีลอจ่อ เปน็ น�ำ้ ตกที่ไหลมาจาก ใช้เวลา ๗ ช่ัวโมง ระหว่างทางแวะพักค้างแรม ยอดผาสงู ชนั สายนำ�้ ตกแตกกระเซน็ เปน็ ละออคลา้ ย ที่บ้านโคทะ ซ่ึงเป็นหมู่บ้านกะเหร่ียงกลางป่าที่ สายฝน เป็นจุดพักเล่นน้�ำอีกแห่งหน่ึงหลังจากนั้น มีวิถีชีวิตเรียบง่าย ชาวบ้านส่วนใหญ่ประกอบ เรือยางจะผ่านธารน�้ำร้อนจนถึงแก่งตะโคะบิ อาชพี เลยี้ งชา้ ง สายน�้ำจะไหลเช่ียวเป็นที่ช่ืนชอบของนักท่องเท่ียว ผ่านผาผ้ึง ผาบ่อ ถงึ ผาเลอื ด ใช้เวลา ๓ ช่วั โมง แล้ว น้�ำตกทีลอเร-บ้านปะละทะ เป็นเส้นทางเดินกลับ เดินทางตอ่ โดยรถยนตท์ ่ีมีสภาพดี สมรรถนะสูง ใช้ จากน้�ำตกทีลอเร ผา่ นนำ�้ ตกนริ นาม หว้ ยดินแดง เวลาเดินทาง ๑ ชั่วโมง ถึงทท่ี �ำการเขตรกั ษาพนั ธุ์ น�้ำตกเซปละ บ้านเซปละ ถึงบ้านปะละทะ เป็น สัตว์ป่าอุ้มผาง จากเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าอุ้มผาง เส้นทางเดินป่าในเขตผืนป่าทุ่งใหญ่นเรศวรฝั่ง ตอ้ งเดนิ เทา้ ระยะทาง ๑.๕ กโิ ลเมตร ถงึ นำ้� ตกทลี อซ ู 44 ตาก

ใช้เวลา ๔๐ นาที ในช่วงฤดูฝนเส้นทางรถยนต์จะ ระวังในขณะล่องแพ และเตรียมตัวให้พร้อม เพ่ือ ปดิ ตงั้ แตว่ นั ที่ ๑ มถิ นุ ายน ถงึ ๓๑ ตลุ าคม ของทกุ ป ี การลอ่ งแพทส่ี นกุ สนานและปลอดภยั ดังนี้ หากต้องการกางเต็นท์พักค้างแรม ทางเขตรักษา - สวมเสื้อผา้ และรองเท้าแบบสบาย ๆ ไม่ควร พันธุ์สัตว์ป่าอุ้มผางมีสถานท่ีไว้บริการ โดยเสียค่า หนาและรัดจนเกนิ ไป สถานที่คนละ ๓๐ บาท/คนื ตดิ ต่อสอบถามขอ้ มูล - สวมหมวกกนั แดด ไดท้ ี่ ททท. ส�ำนกั งานตาก โทร. ๐ ๕๕๕๑ ๔๓๔๑-๓ - สวมเส้ือชชู พี ขณะอยู่บนเรือยาง โดยเฉพาะ คนท่วี ่ายนำ้� ไม่เปน็ บ้านกะเหรี่ยงปะละทะ-น�้ำตกทีลอเร เริ่มต้นจาก - เตรียมเชือกมนลิ ายาว ๓๐-๕๐ เมตร เพือ่ ใช้ บ้านกะเหรี่ยงปะละทะ ผ่านบ้านกะเหรี่ยงโคทะ ในกรณฉี ุกเฉิน สองฝั่งริมน�้ำร่มร่ืนด้วยธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ - กระเปา๋ กนั น้�ำหรอื ถงุ พลาสตกิ ส�ำหรบั ใส่ ระหวา่ งทางจะพบเหน็ กลว้ ยไมป้ า่ ออกดอกสะพรงั่ กลอ้ งถา่ ยรูป สวยงาม และอาจพบเหน็ สัตว์ปา่ ลงมากินน�ำ้ การ - ถงุ ส�ำหรับใส่เศษขยะเพื่อน�ำมาทง้ิ บนบก เดินทางไปน�้ำตกทีลอเร เรือยางจะล่องผ่านเกาะ แก่งตา่ ง ๆ เช่น แกง่ เลเกติ เป็นแกง่ ใหญ่ และยาว เส้นทางเดินป่าสู่น้�ำตกทีลอซู (ทีลอซู-โคทะ-สบ ตดิ ตอ่ กนั หลายกโิ ลเมตร ผา่ นนำ้� ตกเลก็ ๆ ไปจนถงึ แมล่ ะมงุ้ ) เรมิ่ ตน้ เดนิ เทา้ จากแกง่ มอกโี ด้ ลดั เลาะ แกง่ คนมอง สายนำ้� ไหลเชยี่ ว ล�ำนำ้� เตม็ ไปดว้ ยโขดหนิ ตามไหล่เขาไปยังที่ท�ำการเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า จนถงึ แกง่ สดุ ทา้ ยคอื แกง่ กะชอจเิ๊ ล ลอ่ งเรอื ไปจนถงึ อุม้ ผาง ใชเ้ วลา ๔ ชั่วโมง ชมน�้ำตกทลี อซู พักคา้ ง เวง้ิ นำ�้ ไหลโคง้ เขา้ สเู่ พงิ ผาคลา้ ยถำ้� รมิ นำ้� ถงึ “นำ้� ตก แรมบรเิ วณทที่ �ำการฯ ๑ คนื รุง่ ข้นึ เดินเท้าอกี ๒ ทีลอเร”เป็นน�้ำตกที่มีล�ำธารน้�ำสายใหญ่ทั้งสาย ชั่วโมง สู่บ้านกะเหร่ียงโคทะ ซ่ึงตั้งอยู่ท่ามกลาง ไหลผ่านหน้าผาสูงชันตกลงสู่ล�ำน้�ำแม่กลอง ปา่ ใหญ่ ชาวบา้ นมวี ถิ ชี วี ติ เรยี บงา่ ย มนี ำ้� ตกโคทะท่ี สวยงามยง่ิ เปน็ จดุ หมายปลายทางของการลอ่ งแกง่ สวยงาม พกั ค้างแรมท่ีหมู่บา้ น ๑ คนื รุง่ ขนึ้ เดินป่า เรือยาง ความยากระดับ ๓-๔ น่ังช้างสู่บ้านกะเหร่ียงแม่ละมุ้งหรือบ้านกะเหรี่ยง หมายเหตุ : นักทอ่ งเท่ยี วตอ้ งเตรยี มอุปกรณ์ในการ ปะละทะก็ได้ พักค้างแรมในป่า ๒ คืน และเตรียมอาหารไปเอง ช่วงเวลาที่เหมาะสมในการล่องแพ เร่ิมตั้งแต่เดือน ล่องแก่งอุ้มผางคี เป็นเส้นทางที่เหมาะกับกลุ่ม พฤศจิกายน-พฤษภาคม การล่องแพช่วงฤดูฝนมี ชอบผจญภยั เรมิ่ ตน้ จากการเดนิ เทา้ เขา้ ปา่ ลดั เลาะ อันตรายมาก เนื่องจากมีกระแสน้�ำเชี่ยวและระดับ ล�ำห้วยอุ้มผางเพ่ือจะขึ้นไปที่จุดล่องแก่งท่ีแก่ง น�้ำลึกท�ำให้การบังคับแพล�ำบาก จึงควรงดล่องแพ มะนาว จากน้นั เร่มิ ลอ่ งแกง่ โดยใช้เวลา ๔ ชว่ั โมง หน้าฝนอยา่ งเดด็ ขาด ผ่านแก่งระดับ ๓-๔ รวม ๗๗ แห่ง เป็นเส้นทาง การเตรยี มตัวล่องแพ แม้วา่ การลอ่ งแพตามฤดูกาล ธรรมชาติท่ีสมบูรณ์งดงามจนได้รับสมญานามว่า ท่ีแนะน�ำจะไม่มีอันตรายจากธรรมชาติ เนื่องจาก เป็นจุดล่องแก่งระดับก้าวหน้าจากอนุสาร อ.ส.ท. กระแสนำ�้ ไมเ่ ชยี่ วและระดบั นำ�้ ไมล่ กึ อกี ทง้ั ล�ำหว้ ย ไปข้ึนฝั่งที่บ้านแปโดทะ แล้วเดินทางกลับที่พักใน แมก่ ลองไมก่ วา้ งมาก แตน่ กั ทอ่ งเทยี่ วกค็ วรใชค้ วาม ตวั อ�ำเภออ้มุ ผางโดยรถยนต์ ตาก 45

เสน้ ทางเดนิ ปา่ นง่ั ชา้ ง นอนปา่ ลอ่ งแกง่ ทลี อเร เรม่ิ ตน้ เทศกาลงานประเพณี ล่องแพยางที่ล�ำน้�ำแม่กลอง จากบ้านปะละทะ ประเพณีลอยกระทงสายไหลประทปี ๑,๐๐๐ ดวง ซงึ่ รมิ สองฝง่ั นำ�้ สมบรู ณด์ ว้ ยตน้ ไมใ้ หญ่ ระหวา่ งทาง ชิงถ้วยพระราชทานฯ ณ บริเวณริมสายธารลาน อาจพบสตั วป์ า่ การเดนิ ทางไปนำ�้ ตกทลี อเรจะตอ้ ง กระทงสาย เชิงสะพานสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ ล่องเรือผ่านแกง่ น้ำ� ระดบั ๓-๔ แก่ง คือ แกง่ เลเกต ิ อ�ำเภอเมอื งฯ จดั ขน้ึ ทกุ ปใี นเดอื นพฤศจกิ ายน ตรง เป็นแก่งใหญ่ และยาวติดต่อกันหลายกิโลเมตร กับวนั ขนึ้ ๑๕ คำ่� เดือน ๑๒ เปน็ ประเพณขี องชาว ผา่ นน�ำ้ ตกเล็ก ๆ ไปจนถงึ แก่งคนมอง สายน้�ำไหล เมืองตากท่ีสืบทอดกันมาช้านาน ซ่ึงแตกต่าง เชยี่ ว ล�ำนำ้� เตม็ ไปดว้ ยโขดหนิ จนถงึ แกง่ สดุ ทา้ ย คอื จากการลอยกระทงท่ัว ๆ ไป โดยวัสดุที่ใช้ท�ำ แกง่ กะชอจ๊เิ ล ล่องเรอื ไปจนถงึ เวงิ้ น�้ำไหลโคง้ เขา้ สู่ กระทงคือกะลามะพร้าว เป็นองค์ประกอบหลัก เพิงผาคล้ายถ�้ำริมน�้ำ มีสายน้�ำตกจากหน้าผาเขา ของตวั กระทง สาเหตทุ ใ่ี ชก้ ะลามะพรา้ วสบื เนอ่ื งมา หนิ ปนู สงู ชนั ลงสลู่ �ำนำ�้ แมก่ ลองสวยงามคอื “นำ�้ ตก จากชาวเมืองตากนิยมรับประทาน “เมี่ยง” เปน็ ทีลอเร” เป็นจุดหมายปลายทางของการล่องแก่ง อาหารว่าง และผลิตเป็นสินค้าโอท็อปพื้นเมืองท่ี เรือยางผจญภัยในล�ำน้�ำแม่กลอง พักคา้ งแรมแบบ ส�ำคัญ จึงต้องใช้เนื้อมะพร้าวจ�ำนวนมากเพื่อท�ำ แค้มปิ้งริมแม่น้�ำแม่กลอง รุ่งข้ึนเดินเท้าต่ออีก ๔ ไส้เม่ียง กะลาจึงเป็นวัสดุท่ีเหลือทิ้ง ครั้นเม่ือถึง ชัว่ โมง ถึงบ้านเซปละ แล้วเดินทางกลับที่พกั ในตวั เทศกาลลอยกระทง ชาวบ้านจึงน�ำกะลาดังกล่าว อ�ำเภออุ้มผางโดยรถยนต์ ออกมาขัดล้างท�ำความสะอาด เพื่อใช้ท�ำกระทง ล่องแก่งอุ้มผางคี 46 ตาก

น�ำเช้ือเพลิงท่ีเตรียมไว้ใส่ลงในกะลา แล้วจุดไฟ มหรสพ การออกรา้ นจ�ำหนา่ ยสนิ คา้ ทางการเกษตร ปล่อยลอยในแม่น�้ำปิงและกะระยะห่างเท่า ๆ และสนิ คา้ โอทอ็ ป ระหวา่ งวันที่ ๒๘ ธันวาคม ถึง กันให้สม่�ำเสมอไม่ขาดสาย แสงเทียนในกะลาจะ วันท่ี ๓ มกราคม ของทุกปี ณ บริเวณศาลสมเดจ็ ส่องแสงระยิบระยับเต็มล�ำน้�ำแม่ปิง ลอยคดโค้ง พระเจา้ ตากสินมหาราช อ�ำเภอเมอื งตาก ไปตามกระแสน้�ำดูสวยงามย่ิง นับเป็นประเพณีที่ แปลกและมแี หง่ เดยี วในเมอื งไทย ใน พ.ศ. ๒๕๔๐ งานประเพณีข้ึนธาตุเดือนเก้า ท่ีวัดพระบรมธาตุ เทศบาลเมอื งตากจงึ ไดร้ บั พระมหากรณุ าธคิ ณุ จาก อ�ำเภอบ้านตาก เป็นงานบุญท่ีจัดข้ึนเพื่อเป็นการ พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช บูชาพระบรมสารีริกธาตขุ ององค์สมเดจ็ พระสมั มา โปรดเกล้าฯ พระราชทานถ้วยรางวัลให้กับทีมที่ สมั พทุ ธเจา้ ทบี่ รรจไุ ว้ ณ ยอดฉตั รของเจดยี ์ ก�ำหนด ชนะเลศิ การประกวดกระทงสาย และโปรดเกลา้ ฯ จัดงานในวันข้ึน ๑๔ ค่�ำ และ ๑๕ ค่�ำ เดือน ๙ พระราชทานพระประทีปให้เม่ือ พ.ศ. ๒๕๔๑ ของชาวเหนอื หรือตรงกับเดอื น ๗ ของไทย ชว่ ง ส�ำหรับอัญเชิญลงลอยในวันเปิดงาน ต่อมาใน ปลายเดอื นพฤษภาคมหรอื เดอื นมถิ นุ ายนของทกุ ป ี พ.ศ. ๒๕๔๔ จึงได้รับพระมหากรุณาธิคุณอีก ภายในงานมีการท�ำบุญตักบาตร ขบวนกลองยาว คร้ังจากสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ขบวนปัจจัยไทยทาน ขบวนตน้ เงนิ ต้นทอง ขบวน โปรดเกลา้ ฯ พระราชทานพระประทปี รว่ มลอยดว้ ย ตงุ ไชย ผา้ หม่ องคพ์ ระธาตุ และเครอื่ งพทุ ธบชู า โดย กิจกรรมในงานเทศบาลเมืองตากได้แก่การตกแต่ง เรมิ่ จากหนองเลม่ ผา่ นสะพานบญุ ซง่ึ เปน็ สะพานไม ้ ร้ิวขบวนแห่พระประทีปพระราชทาน กระทง พระราชทาน การประกวดขบวนแห่กระทงใหญ ่ ประเพณลี อยกระทงสายไหลประทปี กระทงน�ำ กระทงตาม และการแข่งขนั ปลอ่ ยกระทง สายไหลประทีปพันดวง เพื่อชิงถ้วยพระราชทาน พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช การแสดงทางวฒั นธรรม การประกวด ธดิ ากระทงสาย และการจ�ำหน่ายสนิ ค้าโอทอ็ ป งานตากสนิ มหาราชานสุ รณ์ สมเดจ็ พระเจา้ ตากสนิ มหาราช บูรพกษัตริย์ผู้ทรงกอบกู้เอกราชของ ชาติไทย เป็นพระมหากษัตริย์ท่ีมีพระราชประวัติ ผกู พนั กบั จงั หวดั ตากเปน็ อยา่ งมาก ชาวจงั หวดั ตาก จึงได้จัดงานประเพณีตากสินมหาราชานุสรณ์ขึ้น เพ่ือเทิดพระเกียรติและเผยแพร่วีรกรรมของ พระองค์ ภายในงานมีการแสดงแสงเสียงเทิด พระเกยี รติ การบวงสรวงดวงพระวิญญาณสมเดจ็ พระเจ้าตากสินมหาราช การแสดงนิทรรศการ ตาก 47

ภมู พิ ลเสอื ภเู ขานานาชาต”ิ ซงึ่ ไดเ้ รม่ิ จดั การแขง่ ขนั ครั้งท่ี ๑ เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๔๕ จนถึงปัจจุบัน ซ่ึง ก�ำหนดให้เป็นวันเสาร์-อาทิตย์สุดท้ายของเดือน สงิ หาคมเป็นประจ�ำของทกุ ปี อาหารพ้ืนเมอื งและสินคา้ ท่รี ะลึก เมี่ยงค�ำเมืองตาก หรือเรียกอีกช่ือหนึ่งว่าเมี่ยง จอมพล ลักษณะเด่นและส่วนประกอบของเม่ียง คือ มะพร้าวขูด ข้าวตากแห้งทอด ถั่วลิสงค่ัว กงุ้ แหง้ แคบหมู มะนาว หวั หอมแดง ขงิ หน่ั เปน็ ชน้ิ เล็ก ๆ พรกิ ขีห้ นูสด เตา้ เจย้ี ว ข้าวเกรียบงา หรือ ใบชะพลู โดยน�ำขา้ วเกรยี บชบุ นำ�้ ใหอ้ อ่ นตวั แลว้ น�ำ ส่วนประกอบท้ังหมดห่อด้วยข้าวเกรียบหรือ ใบชะพลู พอดคี �ำ ใส่น�้ำเตา้ เจยี้ วรบั ประทาน เป็น อาหารพื้นเมืองท่ีนิยมกันมากในจังหวัดตากและ งานแขง่ จกั รยานเข่ือนภมู พิ ลเสือภเู ขานานาชาติ จงั หวดั ใกลเ้ คียง ยาว ๒๐๐ เมตร ไปยังวดั พระบรมธาตุ เพื่อท�ำพธิ ี ถวายผา้ หม่ องคพ์ ระธาตุ และท�ำพธิ บี วงสรวงเจดยี ์ ก๋วยเต๋ียวพื้นเมือง ลักษณะเด่นของก๋วยเต๋ียวที่น่ี ยุทธหัตถีซึ่งเป็นเจดีย์ที่พ่อขุนรามค�ำแหงได้ทรง คอื ใชเ้ สน้ เล็ก ปรุงดว้ ยก้งุ แห้งปน่ แคบหมชู ิน้ เลก็ สรา้ งไวใ้ นคราวท�ำสงครามยทุ ธหตั ถชี นะขนุ สามชน หอม กระเทียมเจยี ว หมูบะช่อ ถ่ัวฝกั ยาวห่ันเฉียง เจ้าเมืองฉอด ที่ต้ังอยู่ทางทิศเหนือของวัดพระ น�้ำตาลทราย น�้ำมะนาว น้�ำปลา ปัจจุบันมีเหลือ บรมธาตุ ด�ำเนนิ การโดยองคก์ ารบรหิ ารสว่ นต�ำบล อย่เู พียง ๒ รา้ น ไดแ้ ก่ ร้านปา้ บาง ในอ�ำเภอเมอื ง เกาะตะเภา โทร. ๐ ๕๕๕๐ ๐๐๗๖ ตาก และร้านป้าหลา้ ถนนสายแมส่ อด-แม่ระมาด อ�ำเภอแมส่ อด งานแขง่ ขนั จกั รยานเขอ่ื นภมู พิ ลเสอื ภเู ขานานาชาติ เขอื่ นภมู พิ ล อ�ำเภอสามเงา จงั หวดั ตาก การแขง่ ขนั กะบองจอ่ เป็นอาหารกินเลน่ ชนดิ หนง่ึ ช่อื อาหาร จักรยานเขื่อนภูมิพลเสือภูเขานานาชาติ ได้เร่ิม มาจากภาษาพม่า ค�ำว่า “กะบอง” หมายถึง จดั กจิ กรรมสงิ หาพาแมเ่ ทยี่ ว โดยน�ำกิจกรรมดา้ น ฟักทอง “จ่อ” หมายถึงทอด โดยจะน�ำฟกั ทองมา การแข่งขันกีฬาจักรยานเสือภูเขามาเป็นกิจกรรม ชบุ แปง้ แลว้ ทอดใหม้ สี เี หลอื งกรอบ เคลด็ ลบั ความ หลักในการชักชวนและดึงดูดให้นักกีฬาจักรยาน กรอบอยู่ที่ส่วนผสมแป้ง เรียกว่า “แปม้ง” ที่มา เสอื ภเู ขาทงั้ ชาวไทยและชาวตา่ งประเทศ เชญิ ชวน จากพม่า ท�ำจากถั่วเหลืองอ่อน ปัจจุบันมีการน�ำ ครอบครัวมาท่องเที่ยวและร่วมการแข่งขันกีฬา ผักชนิดอื่นมาทอดด้วย เช่น มะละกอดิบ น�้ำเต้า จักรยาน โดยใช้ชื่อการจัดการแข่งขันว่า “เข่ือน ถ่ัวงอก รับประทานกับน้�ำจิ้มท่ีมีส่วนผสมของน้�ำ 48 ตาก

มะขามเปียก น้ำ� อ้อยเคยี่ ว เกลือ ถว่ั ลสิ งป่น และ สนิ คา้ โอทอปและรา้ นของฝากของทร่ี ะลกึ กระเทยี ม รสชาติเปร้ยี วหวาน มีจ�ำหนา่ ยท่ัวไปใน กหุ ลาบมหัศจรรย์ (อบแหง้ ) ๑๕/๑ หมู่ ๑ ต�ำบล ตลาดอ�ำเภอเมอื งตากและอ�ำเภอแมส่ อด ช่องแคบ อ�ำเภอพบพระ โทร. ๐๘ ๙๘๑๒ ๗๒๖๕ เครอ่ื งประดบั อญั มณี ๑๘๕ ถนนประสาทวถิ ี อ�ำเภอ เส่งเผ่และฮาละหว่า เป็นขนมหวานของชาวไทย แมส่ อด โทร. ๐๘ ๙๒๖๙ ๔๗๐๐ ใหญ่ “เสง่ เผ”่ มลี กั ษณะคลา้ ยขนมขา้ วเหนยี วแดง ตน้ ไมห้ ยกมงคล ๓๘๓/๔ ถนนตากสนิ ต�ำบลหนอง โดยมีส่วนผสมประกอบด้วยข้าวเหนียว น้�ำอ้อย หลวง อ�ำเภอเมอื งตาก โทร. ๐ ๕๕๕๑ ๒๔๐๓, ๐๘ กะทิ และราดหนา้ ดว้ ยหวั กะทิ แลว้ ปง้ิ หรอื อบหนา้ ๑๗๘๕ ๙๓๐๒ จนเกรยี ม รสชาตหิ วานมนั สว่ น “ฮาละหวา่ ” ตวั ขนม ธปู หอมอัมพนั ๘๒ หมู่ที่ ๓ ต�ำบลแมต่ าว อ�ำเภอ มีส่วนผสมประกอบดว้ ยแปง้ ขา้ วเจ้า น้�ำตาลทราย แมส่ อด โทร. ๐ ๕๕๘๐ ๒๗๐๗, ๐๘ ๙๖๓๔ ๘๔๙๑ กะทิ เมล็ดสาคูเล็ก หน้าขนมท�ำเชน่ เดียวกับเสง่ เผ่ ผา้ ทอสธี รรมชาติ ๓๒๕/๙ ต�ำบลเชียงทอง อ�ำเภอ มีรสชาตหิ วานมัน แม่คา้ จะท�ำขนมน้บี รรจุในถาด วงั เจา้ โทร. ๐๘ ๙๙๖๖ ๘๐๖๑ กลม และตัดขายเปน็ ช้ินเลก็ ๆ มีขายในตลาดสด ผลติ ภณั ฑอ์ ญั มณแี ละหนิ สี มจี �ำหนา่ ยทยี่ า่ นการคา้ เทศบาลอ�ำเภอแม่สอด อัญมณีหรือถนนคนเดิน และศูนย์การค้าสยาม อญั มณแี มส่ อด โทร. ๐ ๕๕๕๔ ๔๕๘๕, ๐๘ ๑๖๐๔ ยำ� ขา้ วเกรยี บ เปน็ อาหารพนื้ บา้ นของคนเมอื งตาก ๕๐๘๐ อีกอย่างหน่ึง ท่ีน�ำเอาข้าวเกรียบงามาเป็นส่วน น้�ำพริกกุ้ง ร้านจรรย์สุดา ๕๙๙/๑ ถนนอินทรคีรี ผสมหลักคลุกเคล้ากับเคร่ืองปรุงย�ำทั่วๆ จะเป็น ต�ำบลแมส่ อด โทร. ๐ ๕๕๕๓ ๑๕๕๑ กบั แกลม้ หรอื ของกนิ เลน่ เรยี กนำ้� ยอ่ ยได้อกี จาน มะขามยีสี่รสอรพรรณ ๗๗/๙ ถนนมหาดไทย บ�ำรุง ต�ำบลหนองหลวง อ�ำเภอเมอื งตาก โทร. ๐ แกงมะแฮะ ข้าวเกรียบงาทอด เป็นแกงท่ีหารับ ๕๕๕๕ ๘๓๓๘ ประทานได้ในจังหวัดตากเท่าน้ัน แกงมะแฮะนยิ ม มะยมหยี ๙๐ หมู่ท่ี ๔ ต�ำบลตากออก อ�ำเภอ รับประทานกับข้าวเกรียบงาปิ้งหรือทอด ถ้าไม่มี บา้ นตาก โทร. ๐๘ ๙๔๓๙ ๔๑๔๗ ให้ใช้ข้าวเกรียบกุ้งแทนก็ได้ เมล็ดมะแฮะจะมี รา้ นบา้ นครซู ัน ๗๗๔ หมทู่ ่ี ๑ ต�ำบลอุ้มผาง อ�ำเภอ รสชาติดีในช่วงเทศกาลสงกรานต์ หลังจากนั้น อมุ้ ผาง โทร. ๐ ๕๕๕๖ ๑๑๔๙, ๐๘ ๙๘๒๔ ๐๘๙๐ เมล็ดไม่ค่อยอรอ่ ย www.bankrusun.net ห่อหยวก (ห่อจ่อก) เป็นอาหารพ้ืนบ้านคนเมือง ตวั อยา่ งรายการน�ำเท่ียว ตากอีกชนิดหน่ึง ซ่ึงมักท�ำข้ึนในช่วงเทศกาลเข้า วันที่ ๑ - ออกเดินทางจากอ�ำเภอเมืองตากไป พรรษาเพ่ือน�ำไปถวายพระ ส่วนท่ีเหลือเอาไว้ อ�ำเภอแม่สอด แจกจ่ายเพื่อนบ้านและรับประทานในครอบครัว - สกั การะเจา้ พอ่ พะวอ หลกั กโิ ลเมตรที่ ดูละม้ายกับห่อหมก แต่แตกต่างที่รสชาติและรูป ๖๒-๖๓ แบบการหอ่ - แวะวัดไทยวัฒนาราม ชมศิลปกรรม ตาก 49

ชาวไทยใหญ่ ๑๘.๐๐ น. - ชมบรรยากาศพระอาทิตย์ตกดินที่ - ชมสะพานมิตรภาพไทย-เมียนมา ริมแม่น�้ำปิง ซึ่งได้รับการยกย่องว่า - เลือกซื้อสนิ คา้ ชายแดนจากตลาด เปน็ ชว่ งทีส่ วยทสี่ ดุ ริมเมย - เข้าทีพ่ ัก ส่ิงอำ� นวยความสะดวกในจังหวดั ตาก วันที่ ๒ (ราคาหอ้ งพกั ในเอกสารน้ีอาจเปลยี่ นแปลงได้ โปรด ๐๖.๓๐ น. - ออกเดินทางไปอ�ำเภออุ้มผาง โดยใช ้ สอบถามจากโรงแรมก่อนเข้าพกั ) ถนนลอยฟา้ สถานที่พกั - เตรียมสัมภาระเพ่ือล่องแพ ในล�ำน�้ำ อ�ำเภอเมอื งตาก แมก่ ลอง ผ่านน�ำ้ ตกทีลอจ่อ แก่ง เกาะลอย โกลเดน้ ท์ ปารค์ ๗๕/๒๖ ถนนมหาดไทย ตะโคะบิ ผาผึ้ง ผาเลือด ผาโหว่ บ�ำรุง ต�ำบลหนองหลวง อ�ำเภอเมืองฯ โทร. ๐ พร้อมช่ืนชมกบั ธรรมชาตสิ องฝั่ง ๕๕๕๑ ๗๔๖๑-๓ จ�ำนวน ๓๙ หอ้ ง ราคา ๔๙๐- ล�ำนำ้� แมก่ ลอง และพบกบั ความตน่ื เตน้ ๖๕๐ บาท ในการลอ่ งแกง่ กังเกียวเฮ้าส์ รีสอร์ท ๒๑๑/๑๗ ถนนมหาดไทย รับประทานอาหารกล่องที่เตรียมไป บ�ำรุง ต�ำบลหนองหลวง อ�ำเภอเมืองฯ โทร. ๐ ระหวา่ งทาง ๕๕๕๑ ๕๑๐๐ จ�ำนวน ๒๐ หอ้ ง ราคา ๓๕๐ บาท บา่ ย - ถงึ ผาเลอื ด เดินทางเข้าสู่เขตรักษา เกลยี วทอง รสี อรท์ ๑๕๑/๖ หมู่ ๑๑ ถนนพหลโยธนิ พนั ธส์ุ ตั วป์ า่ อมุ้ ผางในฤดหู นาว-ฤดรู อ้ น ต�ำบลน้�ำรึม อ�ำเภอเมอื งฯ โทร. ๐ ๕๕๕๑ ๒๙๘๘, ใช้รถสองแถวเข้าสเู่ ขตรักษา ๐๘ ๑๐๔๖ ๙๑๔๑ จ�ำนวน ๓๓ หอ้ ง ราคา ๓๘๐- พนั ธ์สุ ตั วป์ า่ ฯ หากเปน็ ฤดูฝน ตอ้ ง ๔๕๐ บาท เดนิ เทา้ เขา้ ไประยะทาง ๑๑ กโิ ลเมตร คลองสัก รสี อรท์ ๓๖/๕ หมู่ ๑ ต�ำบลนำ�้ รึม อ�ำเภอ ใช้เวลา ๓ ชั่วโมง เมืองฯ โทร. ๐ ๕๕๘๙ ๒๖๙๙, ๐ ๕๕๘๙ ๒๗๐๐ - ต้งั แคมป์ กางเต็นท์พกั แรม จ�ำนวน ๑๒ ห้อง บ้านพกั ๑๓ หลัง ราคา ๓๘๐- วนั ที่ ๓ ๔๒๐ บาท ๐๖.๐๐ น. - รบั ประทานอาหารเชา้ แลว้ เดนิ เทา้ คันทอง รสี อรท์ ๒๕ หมู่ ๑๐ ต�ำบลนำ้� รมึ อ�ำเภอ เขา้ น�ำ้ ตกทลี อซู เล่นน�้ำตก ถ่ายรปู เมืองฯ โทร. ๐๘ ๙๔๕๙ ๐๗๙๖ จ�ำนวน ๒๒ ห้อง พร้อมช่ืนชมความงามของธรรมชาติ ราคา ๓๕๐ บาท บา้ นพกั ๔ หลงั ราคา ๕๐๐ บาท - ออกจากน้�ำตก กลับจุดพักแรม เก็บ ชยังกูร การ์เด้นท์ ๕๖/๑๓ ต�ำบลไม้งาม อ�ำเภอ สัมภาระ รับประทานอาหาร แล้ว เมอื งฯ โทร. ๐๘ ๐๕๑๒ ๑๓๒๘, ๐ ๕๕๕๑ ๕๒๒๖, ออกเดินทางไปอ�ำเภอเมืองตาก ๐ ๕๕๕๑ ๗๗๐๘ จ�ำนวน ๒๐ หอ้ ง ราคา ๓๐๐ บาท - ถึงอ�ำเภอเมืองตาก สักการะศาล โซโห บูทคี โฮเทล ๓๑ ถนนมหาดไทยบ�ำรุง ต�ำบล สมเด็จพระเจา้ ตากสนิ มหาราช หนองหลวง อ�ำเภอเมอื งฯ โทร. ๐ ๕๕๕๑ ๓๑๒๓ จ�ำนวน ๘๐ หอ้ ง ราคา ๘๙๐-๑,๒๐๐ บาท 50 ตาก