การวางแผนดูแลสุขภาพตนเอง

การวางแผนพฒั นาสขุ ภาพตนเอง

แนวคิด ทุกคนจาํ เป็นต้องตระหนักถึงความสาํ คญั ในการดแู ลสขุ ภาพ ของตนเองในทุกมิติ คือ มิติทางกาย มิติทางจิตใจ มิติทางสงั คม และมิติทางปัญญา โดยมีการวางแผนพฒั นาสุขภาพของตนเอง และปฏิบตั ิตามแผนในทุกมิติอย่างสมาํ่ เสมอ จะนําไปสู่การมี สขุ ภาพที่ดีทงั้ ในระดบั บคุ คล ครอบครวั และชมุ ชนต่อไป

ความหมายของสุขภาพ สุขภาพ หมายถึง ภาวะการดาํ รงชีวิตท่ีมีความสมบรู ณ์ทงั้ รา่ งกาย จิตใจ รวมทงั้ การอยู่ รว่ มกนั ในสงั คมได้ด้วยดี อย่บู นพืน้ ฐานของคณุ ธรรม และการใช้สติปัญญา

การดูแลสุขภาพของบคุ คลแตละวัย บุคคลแตล ะวยั มีพฒั นาการทางรางกายและอารมณท ่ีแตกตา งกนั ดงั น้ี วยั ทารกและวยั เด็ก เปน วัยที่พอ แมแ ละผใู หญใ นครอบครวั จะใหก ารดูแล จัดการวางแผน การปลกู ฝงใหมีสุขนิสัยในการ ดูแลสุขภาพของตนเอง เพือ่ ใหมภี าวะการเจรญิ เติบโตท่ีเหมาะสมกับวัยและเติบโตเปน ผใู หญท่มี ี คุณภาพของสังคม วัยรนุ อายุตง้ั แต ๑๓ ถงึ ๒๐ ป เปน ชวงของการเปลี่ยนแปลงทางดานรางกาย อารมณ และพฤติกรรมอยา ง วัยผูใหญ รวดเรว็ ควรปลูกฝงแบบแผนการดาํ เนินชีวติ ดานการดูแลสุขภาพทเ่ี หมาะสมเพอ่ื ทจ่ี ะไดเตบิ โตเปน ผใู หญอ ยางมคี ุณภาพ และมีสขุ ภาพสมบรู ณแ ข็งแรง แบง ออก เปน ๒ ชวง คอื วัยผใู หญตอนตน ต้ังแตอายุ ๒๐ ถงึ ๔๐ ป และวยั กลางคน คอื ชว งอายุ ๔๐ - ๖๐ ป บคุ คลในวยั ผูใหญตอนตน มกี ารพฒั นาทางรา งกายอยางเตม็ ท่ีท้งั เพศหญิงและเพศชาย รา งกายสมบรู ณ เปน วยั ทํางานและสรางครอบครวั วยั สูงอายุ มอี ายุต้ังแต ๖๐ ปข นึ้ ไป อวยั วะทกุ ระบบในรา งกายเสือ่ มถอย ปญ หาทางกายทีพ่ บบอยประกอบดวย การเคลอ่ื นไหวไมค ลอ งตัวและการกลัน้ ปสสาวะไมคอยได ขอ กระดูกเสอ่ื ม ทอ งผูก ตาเปนตอ กระจก หูตงึ และนอนไมห ลบั เปน วัยที่ควรไดร บั การดูแลจากคนในครอบครัว

ความหมายของการวางแผนพฒั นาสุขภาพ การวางแผนพฒั นาสุขภาพ หมายถึง การกาํ หนดแนวทาง วิธีการในการสร้างสุขภาพ ดูแลส่งเสริมสุขภาพล่วงหน้า โดยมีการประเมินภาวะสุขภาพ และวิเคราะหผ์ ลการประเมินภาวะสุขภาพ นําข้อมูลมาวางแผน พฒั นาสุขภาพและกาํ หนดแนวทางวิธีการพฒั นาสุขภาพ และ ก า ร ป ร ะ เ มิ น ผ ล เ พ่ื อ ใ ห้ มี ส ภ า ว ะ สุ ข ภ า พ ที่ ส ม บู ร ณ์ แ ข็ง แ ร ง ในทงั้ ๔ มิติ

สุขภาพ มีองค์ประกอบ ๔ ส่วน ๑. มิติทางกาย มีรา่ งกายแขง็ แรง ไม่เจบ็ ป่ วยโดยไมจ่ าํ เป็น ไมต่ ายก่อนวยั อนั ควร เม่ือเกิด การเจบ็ ป่ วยสามารถกลบั คืนได้รวดเรว็ สามารถเขา้ ถึงบริการทางการแพทยแ์ ละ สาธารณสขุ ได้ คนที่มีร่างกายแขง็ แรงจะไม่เจบ็ ป่ วยง่าย

๒. มิติทางจิตใจ มีจิตใจดี มีความสขุ ไมเ่ ครยี ดและรจู้ กั วิธีจดั การกบั ความเครยี ด การวาดภาพเป็ นการผ่อนคลายทางด้านจิตใจที่สร้างสรรค์

๓. มิติทางสงั คม มีการพ่ึงพาช่วยเหลือเกื้อกลู กนั อยรู่ ว่ มกนั ในสงั คมอยา่ งมีความสขุ มีส่ิงแวดล้อมและสภาพแวดล้อมที่ดี มีอาชญากรรมและความรนุ แรงน้อย การช่วยเหลือเกื้อกลู กนั ในสงั คมเป็ นหน้าที่ของทุกคนในสงั คม

๔. มิติทางสติปัญญา หรอื จิตวิญญาณ มีจิตใจที่เปี่ ยมสขุ เขา้ ถงึ ความดีงาม ถกู ต้อง มีจิตใจดี มีเมตตากรณุ า และเข้าใจส่ิงต่างๆ ท่ีเกิดขึน้ อยา่ งมีเหตผุ ล การนัง่ สมาธิเป็ นการพฒั นาทางด้านสติปัญญา

สภาวะสขุ ภาพท่ีสมบรู ณ์แขง็ แรง ใน ๔ มิติ

การดูแลสุขภาพของตนเองและครอบครวั การดแู ลสขุ ภาพตนเอง ๑ การออกกําลังกายอยางสม่ําเสมอ ควรออกกาํ ลังกายอยางถกู ตอ งตามวธิ ีการของการออกกําลงั กาย ๒ การรับประทานอาหารทีถ่ ูกตอ ง ทานใหครบ ๕ หมู ๓ การพกั ผอนและกจิ กรรมนันทนาการ เปนการสรา งภูมคิ ุมกนั โรค ผอ นคลายความเครียดจากการทํางาน การพักผอนทีด่ ที ่สี ดุ คอื การนอนหลบั ในเวลากลางคนื วนั ละ ๖-๘ ช่วั โมง ๔ หลกี เล่ียงพฤตกิ รรมเสยี่ ง พฤตกิ รรมเส่ยี งทีบ่ อ นทําลายสุขภาพ สาเหตขุ องการที่จะเกิดอบุ ัตภิ ัยและ ภยั อันตราย เชน การดืม่ สุรา การสูบบหุ ร่ี การเสพสารเสพติด ๕ สรางทักษะในชวี ิตเพอ่ื การอยกู ันดว ยสนั ติ การใชชวี ติ รวมกันในครอบครวั ตอ งมกี ารชวยเหลือเก้ือกลู กนั ในทกุ ดาน ไมว าจะเปน ดา นการศกึ ษา สาธารณสขุ หรือความเปนอยูทัว่ ไป

๖ มกี ารพฒั นาทางดา นปญ ญา ลดละความเห็นแกตัว มงุ เขา ถึงความดี เชน การศกึ ษา การเลนกฬี าศาสนา การรวมกลมุ การเจรญิ ภาวนา การสัมผัสธรรมชาติ เปน ตน ๗ มีการเรียนรทู ด่ี ี เปนกจิ กรรมที่ทําใหเ กิดความสนกุ ทําใหเกดิ ปญ ญา เกดิ ความคดิ มคี วามสุข สรางแรงจงู ใจ ที่ตอ งการจะเรียนรใู นเรือ่ งตางๆ มากขึน้ ๘ การจดั ส่งิ แวดลอ มใหเกื้อกลู ตอ สขุ ภาพ ทั้งทางกายภาพ ทางชีวภาพ และทางสงั คม สามารถทําได ดงั น้ี ส่ิงแวดลอ มทางกายภาพ ส่ิงแวดลอ มทางชวี ภาพ สง่ิ แวดลอ มทางสังคม • มีสุขาภบิ าลทดี่ ี สะอาดปราศจาก • ปราศจากแหลง เพาะพนั ธพุ าหะนาํ • มีสมั พันธภาพและมติ รไมตรีท่ีดี ตอ กนั มลภาวะ โรค เพอื่ ทีจ่ ะทาํ ใหก ารกอเกิดโรค • มีความเอื้ออาทรตอ กนั ทง้ั ที่บาน ท่โี รงเรียน ตางๆ ลดนอยลงไปหรือไมเ กดิ ข้นึ • มีสถานทอ่ี อกกําลังกาย พักผอ น ทท่ี ํางาน เปน มิตรท่ดี กี ับเพอื่ นบานและชุมชน • มนี ้ําสะอาดสําหรบั บริโภคอยาง เพยี งพอ • มสี ถานที่กาํ จดั ขยะมูลฝอยอยา งถกู สขุ ลกั ษณะ

ความสาํ คญั ของการวางแผนพฒั นาสุขภาพ ก า ร ที่ เ ร า อ ยู่ ใ น สัง ค ม อ ย่ า ง มี ค ว า ม สุ ข นั ้น ต้ อ ง มี สุ ข ภ า พ ด้ า น ร่างกาย จิตใจ สงั คม และปัญญาที่สมบูรณ์แขง็ แรง ซ่ึงสามารถทําได้ โดยทุกคนจะต้องดูแลรกั ษาและพฒั นาสุขภาพของตนเอง ครอบครวั รวมไปถึงเพ่ือนในโรงเรียนและในชุมชน โดยแต่ละบุคคลนัน้ ต้องมี ค ว า ม รู้ใ น ก า ร ดูแ ล สุ ข ภ า พ ต น เ อ ง เ พื่ อ ส ร้ า ง เ ส ริ ม สุ ข ภ า พ ใ ห้ ดี ก า ร วางแผนพฒั นาสุขภาพของตนเองจึงมีความสาํ คญั อย่างยิ่งสาํ หรบั ทุก คนเพราะการสร้างเสริมสขุ ภาพเพ่ือให้มีความสมบูรณ์ทงั้ ด้านร่างกาย และจิตใจ

๑. การตรวจเลือด ๑.๑ ระดบั คอเลสเตอรอล (Cholesterol) ในเลือด ๑.๒ ระดบั ไตรกลีเซอไรด์ (Triglyceride) ๑.๓ ระดบั เอชดีแอล (HDL, High-Density Lipoprotein) ๑.๔ ระดบั เอชดีแอล (LDL, Low-Density Lipoprptein)

๑. การตรวจเลือด ๑.๕ ระดบั นํ้าตาลในเลือด (Glucose) ๑.๖ ระดบั กรดยรู ิกในเลือด (Uric Acid) ๑.๗ ความเขม้ ขน้ ของเมด็ เลือด (Hematocrit : Hct) ๑.๘ จาํ นวนเมด็ เลือดขาว (White Blood Cells)

๒. ความดนั เลือด โดยปกติคนเราจะมีค่าความดนั เลือดประมาณ ๑๒๐/๘๐ หรอื มากน้อยกว่านี้เลก็ น้อย ๓. การชงั่ น้ําหนักและวดั ส่วนสูง

ค่าดชั นีมวลกาย (Body Mass Index :BMI) ดชั นีมวลกาย = นํ้าหนัก (กิโลกรมั ) (Body Mass Index) ส่วนสงู ๒ (เมตร)

การประเมินภาวะสุขภาพทางจิต การประเมินภาวะทางจิตใจและอารมณ์นัน้ สามารถประเมินได้ โดยใช้แบบ ประเมินซ่ึงมีหลายแบบ เช่น แบบทดสอบความเครยี ด แบบวดั ความสขุ เป็นต้น

การประเมินภาวะสุขภาพทางสงั คม การประเมินภาวะสขุ ภาพทางสงั คมนัน้ สามารถประเมินจาก สภาพความของเป็นอย่ทู ่ีดีของคนในสงั คม เช่น อาจใช้เกณฑก์ าร ประเมินตามตวั ชี้วดั ที่กาํ หนดไว้ เช่น สงั คมมีความปลอดภยั จาก อาชญากรรมและความรนุ แรง

การประเมินภาวะสุขภาพทางปัญญา ภาวะสุขภาพทางปัญญา หรือสุขภาพทางจิตวิญญาณ หมายถึง ความเข้าใจสภาพความเป็ นจริง ความถกู ต้อง มีจิตใจดี มีความเมตตากรณุ า และมีจิตใจที่เปี่ ยมสุข การประเมินภาวะสุขภาพ ทางปัญญา ใช้เกณฑก์ ารประเมินได้จากการท่ีประชาชนสามารถ ลด ละ เลิก อบายมขุ และสารเสพติด มีความสามคั คี เอื้ออาทรเกื้อกลู กนั มีสติ และปัญญา สามารถแก้ไขความขัดแย้งด้วยเหตุผลและสันติ วิ ธี ตลอดจน ยดึ มนั่ ในหลกั ศาสนาและด้านวฒั นธรรมท่ีดีงามของชาติ

ปัญหาสุขภาพของวยั ร่นุ