ระบบห่อหุ้มร่างกาย

หน่วยที่ 1 ระบบอวยั วะของรา่ งกาย ครพู นั ธรกั ษ ์ ลำดวนหอม

ร่างกายของมนุษย์ ประกอบด้วย ระบบอวยั วะ ต่างๆ แต่ละระบบมีการทางานเกี่ยวข้องสมั พนั ธ์กนั ระบบห่อห้มุ ร่างกายทาหน้าท่ีเหมือนเกราะป้องกนั ส่ิง ต่างๆ ท่ีอาจทาอันตรายต่อร่างกาย กระดูกเป็ น อวยั วะสาคญั ในการช่วยพยุงร่างกายและประกอบ เป็ นโครงร่าง เป็ นที่ยึดเกาะของกล้ามเนื้อ ทาให้เกิด การเคล่ือนไหว จึงต้องมีการสร้างเสริมและดารง ประ สิ ทธิ ภ าพการทาง านขอ ง ระ บ บ ผิ วหนั งกระ ดูก และกล้ามเนื้ อให้เป็ นไปอย่างมีประสิทธิภาพ

ระบบอวยั วะต่างๆ ของร่างกาย อวยั วะต่างๆ ของร่างกายนัน้ มีทงั้ อวยั วะที่เรามองเห็น ซ่ึง ส่วนใหญ่จะอยู่ภายนอกร่างกาย เช่น ปาก จมูก แขน ขา มือ เท้า และอวยั วะท่ีเรามองไม่เห็นซึ่งจะอยู่ภายในร่างกายของคนเรา เช่น สมอง หวั ใจ ลาไส้ และต่อมต่างๆ ในรา่ งกาย

ระบบอวยั วะต่างๆ ของร่างกาย เซลล์ เนื้อเย่ือ อวยั วะ ระบบอวยั วะ ร่างกาย

ระบบห่อหุม้ ร่ำงกำยประกอบดว้ ย เสน้ ขน ผิวหนัง รูขน หนงั กำพร้ำ ต่อมไขมนั หนงั แท้ ท่อของต่อมเหง่ือ ต่อมเหง่ือ 5

แผน่ เลบ็ เลบ็ โคนเลบ็ ปลำยเลบ็ หนงั คลุมเน้ือโคนเลบ็ ผวิ หนงั ปลำยเลบ็ กระดูกนิ้วมือ 6

ขนหรือผม เสน้ ขน ต่อมไขมนั รำกขน ขมุ ขน เสน้ เลือดฝอย

ผิวหนัง ผิวหนังเป็ นอวยั วะที่ห่อห้มุ ร่างกาย เซลลช์ นั้ บนมีการ เปลี่ยนแปลงท่ีสาคญั คือ มีเคอราทิน (Keratin) ใสและ หนา มีความสาคญั คือ ป้องกนั น้าซึมเข้าสู่ร่างกาย การ เปลี่ยนแปลงที่ทาให้เกิดเคอราทิน เรียกว่า เคอราทีไนเซ ชนั (Keratinization) ตวั อย่างอวยั วะท่ีเกิดกระบวนการ ดงั กล่าว เช่น ฝ่ ามือ ฝ่ าเท้า

ผิวหนังประกอบด้วย ๒ ส่วน คือ ๑. ส่วนท่ีอย่บู นพื้นผิว เรียกว่า หนังกาพร้า (Epidermis) หนังกาพร้า ๒. สาหรบั อย่ลู ึกลงไป เรียกว่า หนังแท้ (Dermis) หนังแท้

ส่วนประกอบของผิวหนัง ผวิ หนงั เปน็ อวัยวะทม่ี ีพ้ืนทีใ่ หญท่ สี่ ดุ ในรา่ งกาย ซ่งึ ผิวหนังตามสว่ นตา่ งๆ ของร่างกายจะมีความหนาแตกต่างกนั ข้ึนอย่กู ับตาแหนง่ และ ลกั ษณะของการใชง้ าน บริเวณทีใ่ ชง้ านมากจะมคี วามหนามาก เช่น บรเิ วณขอ้ ศอกและหัวเขา่ เปน็ ตน้ สว่ นบริเวณที่ใชง้ านน้อยจะบาง และไวต่อความรูส้ ึก เชน่ บรเิ วณตา บริเวณแก้ม เปน็ ต้น โครงสร้างของผิวหนัง ระบบผวิ หนงั หรือระบบหอ่ หุ้มร่างกาย เป็นระบบ อวยั วะทปี่ ระกอบไปดว้ ยผิวหนงั (Skin) และอนุพันธ์ ของผวิ หนงั โดยผิวหนงั สว่ นใหญข่ องร่างกายนน้ั จะ มคี วามหนาประมาณ ๑-๔ มลิ ลิเมตร ซงึ่ ประกอบด้วย

เมลานิน เรื่องน่ำรู้: คุณสมบัตขิ องเซลล์เมด็ สีเมลานิน เซลล์สร้ำงเม็ดสีท่ีเรียกว่ำ เมลานิน แม้จะมี ส่ วนให้เรำมี สี ผิวท่ี คล้ ำลงหำกมี จำนวนเซลล์ สร้ำงเม็ดสีดงั กล่ำวท่ีมำก แต่เซลล์สร้ำงเม็ดสี ดงั กล่ำวก็มีประโยชน์ในกำรป้องกันอนั ตรำย จำกแสงแดด เพรำะมีคุณสมบตั ิดูดซับแสงและ ป้องกนั รังสีอลั ตรำไวโอเลตไม่ให้ทะลุเขำ้ ไป ทำลำยเซลลผ์ ิวหนัง ดงั น้นั จึงพบวำ่ คนผวิ ดาจึง มีผิวท่ีทนทำนต่อแสงแดดไดด้ ีกว่ำคนผิวขาว คนผิวขำวจะเกิดผวิ ไหมแ้ ดดไดง้ ่ำย หำกถูกแดด บ่อย ๆ เป็ นเวลำนำนจะทำให้ผิวแก่ก่อนวัย ผวิ ตกกระ ผวิ แหง้ และเหี่ยวยน่ ขำดควำมยดื หยนุ่

หนา้ ที่ของผวิ หนงั ผวิ หนงั มีหน้าท่ีดังต่อไปนี้ • ปกคลุมรา่ งกายและหอ่ หุม้ เนอ้ื เย่ือ เพอื่ ป้องกนั เชือ้ โรคตา่ งๆ และรังสอี ันตราย ไมใ่ ห้เข้ามาทาลายเนื้อเย่อื ภายในรา่ งกาย • รักษาอุณหภูมขิ องรา่ งกาย ผิวหนังจะทาหนา้ ที่ในการระบายความรอ้ น สว่ นเกินของร่างกายออกทางรูขุมขนทอ่ี ยตู่ าม • ผิวหนัง เพอื่ รักษาอุณหภมู เิ ฉลยี่ ของร่างกายใหเ้ ป็นปกติท่ี ๓๗ องศาเซลเซียส • รับความร้สู กึ จากสง่ิ เรา้ ต่างๆ ผวิ หนังจะสง่ ผา่ นความรูส้ กึ ที่ไดร้ บั เช่น ความร้อน ความเย็น ความเจ็บปวด เปน็ ต้น • ขับนํ้า เกลือแร่ตา่ งๆ และสารอนิ ทรีย์หลายชนดิ ออกจากร่างกาย • สงั เคราะห์วติ ามนิ ดี ผิวหนงั จะทาหนา้ ที่ดูดซับรงั สอี ลั ตราไวโอเลตจากแสงแดด เพ่ือนามาใชเ้ ปลย่ี นสารเคมใี ห้เปน็ วิตามินดี • ชว่ ยขบั ไขมันออกมาตามรขู ุมขน เพือ่ หลอ่ เลี้ยงเสน้ ขนและเส้นผมให้เงางาม • ชว่ ยแสดงอาการผิดปกตทิ ี่เกดิ ขึน้ จากสาเหตภุ ายในของรา่ งกายให้ทราบ เช่น หนา้ แดงเมื่อเป็นลมแดด หรือเมือ่ มีอาการของผ่นื แพ้ตา่ งๆ เกดิ ขึ้น เปน็ ตน้ การสรา้ งเสรมิ และดาํ รงประสิทธิภาพการทํางานของผิวหนัง สามารถปฎบิ ตั ไิ ด้ ดังน้ี • อาบนาํ้ ชําระรา่ งกาย • สวมใส่เสือ้ ผ้าท่สี ะอาด • รบั ประทานผักและผลไม้ • ออกกําลงั กายและพกั ผอ่ นใหเ้ พยี งพอ • ควบคมุ สภาพอารมณ์

เลบ็ เล็บ เปน็ อวยั วะปกคุลมรา่ งกายชนิดหนง่ึ ทีพ่ บบรเิ วณ ปลายนว้ิ มือนิ้วเท้า ทัง้ ๒๐ นิ้ว ซงึ่ ถือเปน็ ส่วนหนง่ึ ของผวิ หนงั โดยมีความสาคัญ คือ ทาให้ส่วนปลาย ของน้วิ แขง็ แรงขนึ้ สามารถหยิบจับและใช้ทางานไดด้ ี โครงสรา้ งของเลบ็ ลักษณะโครงสร้างของเลบ็ สามารถแบ่งออกได้เปน็ สว่ นตา่ งๆ ดงั น้ี

หน้าที่ของเลบ็ หนา้ ท่ีของเลบ็ เล็บมีหน้าทีท่ ่ีสาคัญ ดงั น้ี • ช่วยปอ้ งกนั อนั ตรายทจี่ ะเกิดกบั น้วิ สว่ นปลาย • รบั ความรูส้ ึก ทําใหร้ ะบบการจําแนกการสมั ผสั ดขี ึ้น • ทําให้นวิ้ มอื สามารถหยบิ จบั สิง่ ของตา่ งๆ ไดด้ ขี ึน้ โดยเฉพาะสง่ิ ของขนาดเลก็ • เป็นอาวุธของร่างกายอยา่ งหนง่ึ ตามธรรมชาตใิ นการปอ้ งกนั อันตรายทเี่ กดิ ขน้ึ เช่น การขดี ขว่ น เพอ่ื ต่อสกู้ บั ศตั รู • เล็บนิว้ เทา้ จะเป็นตวั ชว่ ยให้การเคลอ่ื นไหวของเทา้ ไดด้ ยี งิ่ ข้นึ • เป็นแหลง่ ท่ใี ชใ้ นการตรวจภาวะสุขภาพของรา่ งกาย เช่น ใช้ตรวจหายา หรือสารพิษทสี่ ะสมในรา่ งกาย ตรวจหาหมู่เลอื ด สกดั ดเี อน็ เอ การสร้างเสริมและดาํ รงประสิทธภิ าพการทํางานของเลบ็ สามารถปฎิบัติได้ ดงั นี้ • ทําความสะอาดเล็บ • ตัดเล็บมอื เลบ็ เทา้ เปน็ ประจาํ • รบั ประทานอาหารท่มี ปี ระโยชนต์ ามลักโภชนาการ • นวดและทาโลช่นั บาํ รุงเลบ็ เปน็ ประจํา

ผมและขน ผมและขน เกดิ จากเซลลข์ องหนังกาพร้าทง่ี อกลึกลงไปในชน้ั ของหนงั แทก้ ลายเป็นรขู น เรยี กวา่ ก้านผม (หรือขน) ผมและขนแตล่ ะเส้น จะมีกลา้ มเนือ้ เลก็ ๆ เรียกว่า “กลา้ มเนื้อกระดก” (Erector muscle) โครงสร้างของผมและขน ผมและขนจะ ประกอบด้วยเคราติน (Keratin) ซง่ึ เป็น โปรตนี ชนดิ หน่งึ โดยทั่วไปในเส้นผมธรรมดา จะมีความชมุ่ ชื้นประมาณรอ้ ยละ ๗ และมี โปรตนี ร้อยละ ๙๓ โครงสรา้ งของผมและขน ประกอบด้วย

หนา้ ท่ขี องผมและขน • หนา้ ที่หลักสาคญั ของผมและขน คือ ป้องกันผิวหนงั ไมไ่ ห้เสยี ความร้อนมากเกินไป โดยเฉพาะในสว่ นของหนงั ศีรษะเนื่องจากหนงั ศีรษะคนเราจะมเี ลอื ดมาเลี้ยงเป็นจานวนมาก ผมจงึ มีหนา้ ท่คี วบคมุ การกระจายความร้อนของร่างกายไปด้วย การสรา้ งเสรมิ และดํารงประสทิ ธิภาพการทํางานของผมและขน สามารถปฎิบตั ไิ ด้ ดังนี้ • รบั ประทานอาหารทมี่ ปี ระโยชน์ • นวดหนังศรี ษะ • เช็ดและเปา่ ผมให้แหง้ • ปกป้องเสน้ ผมจากแสงแดด • เลือกซ้ือผลิตภัณฑท์ ีม่ คี า่ ความเปน็ ดา่ งทส่ี มดลุ