การสร้างเสริมสุขภาพและป้องกันโรค

การวางแผนพฒั นาสขุ ภาพตนเองและครอบครวั การสร้างเสริมสุขภาพและป้องกันโรค ครพู นั ธรกั ษ ์ ลำดวนหอม

การมีสุขภาพดีเป็ นส่งิ สาคญั ท่ีสุดในการดาเนินชีวิตของมนุษย์ ทกุ คนควรมีความรบั ผิดชอบต่อการสรา้ งเสริมสุขภาพของตนเอง โดยมี การศึกษาความรูเ้ ก่ยี วกบั แนวคิดและกระบวนการสรา้ งเสรมิ สุขภาพและ การป้ องกนั โรค ตลอดจนมีทศั นคติและการปฏิบตั ิท่ีถูกตอ้ งและพึง ประสงค์ รวมทง้ั มีความรบั ผิดชอบการสรา้ งเสรมิ สุขภาพและพฒั นาการ สขุ ภาพของบคุ คลในชมุ ชนดว้ ย 2

ความหมายและความสาคญั ของการสรา้ งเสริมสุขภาพและป้ องกนั โรค การสรา้ งเสริมสุขภาพ หมายถงึ กระบวนการสรา้ งเสรมิ สนบั สนุนดา้ นสขุ ภาพโดยใหบ้ คุ คลมีการรกั ษาและ พฒั นาสุขภาพ ตลอดจนจดั การส่ิงแวดลอ้ มและปจั จยั ท่ีมีผลกระทบต่อสุขภาพเพ่ือให้ บรรลกุ ารมสี ขุ ภาพท่ดี ที ง้ั ทางดา้ นร่างกาย จติ ใจ สงั คม และปญั ญา สามารถอยู่ในสงั คมได้ อยา่ งมคี วามสขุ 3

การป้ องกนั โรค หมายถงึ การกระทาหรืองดเวน้ กระทาบางสง่ิ บางอย่างเพ่อื ไม่ใหเ้ กดิ การเจบ็ ป่ วยหรือเป็ น โรคหลกี เล่ยี งมใิ หเ้ จบ็ ป่วยหรอื กลบั เป็นซ้าภายหลงั การหายจากการเป็นโรค ความสาคญั ของการสรา้ งเสริมสุขภาพ การสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ มีความสาคญั ต่อการดาเนินชีวิตของบุคคลทุกคนท่ีตอ้ งการเป็ นคนท่ีมีสุขภาพดี การมี สุขภาพท่ีสมบูรณ์จะเป็ นทุนในการประกอบกจิ กรรมและภารกจิ ในชีวิตประจาวนั ตามบทบาท หนา้ ท่คี วามรบั ผดิ ชอบของตนเองไดอ้ ยา่ งมีประสทิ ธภิ าพ 4

บทบาทและความรบั ผิดชอบของตนเอง และการป้ องกนั โรคในชุมชน บทบาทและความรบั ผดิ ชอบของประชาชนดว้ ยการสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพและการป้ องกนั โรค ในชมุ ชนท่สี าคญั คอื ๑. รกั ษาสขุ ภาพของตวั เองใหม้ ีดี ๒. ดูแลสขุ ภาพของคนในครอบครวั ๓. รกั ษาบรเิ วณบา้ น และชมุ ชนใหส้ ะอาดและเป็น ระเบยี บ ๔. รว่ มกจิ กรรมตา่ งๆ ท่ชี ่วยประชาสมั พนั ธส์ ง่ เสรมิ สุขภาพและ ป้ องกนั โรคในชมุ ชน 5

บทบาทและความรบั ผิดชอบของตนเอง และการป้ องกนั โรคในชุมชน ๕. สอดสอ่ งดูแลสนิ คา้ และสารเคมีท่เี ป็ นอนั ตรายต่อสุขภาพของคนในชุมชนและ สงั คม และแจง้ ใหส้ มาชิกในชุมชนและเจา้ หนา้ ท่รี ฐั รบั ทราบถงึ สินคา้ อนั ตราย เหลา่ น้นั ๖. มีสว่ นร่วมในการระดมทนุ เพ่อื สรา้ งเสรมิ สุขภาพในชมุ ชน เช่น บริจาคเงนิ ต่อ กองทนุ หลกั ประกนั สขุ ภาพระดบั ทอ้ งถน่ิ 6

แนวทางการสรา้ งเสริมพฒั นาสุขภาพชุมชน ๑. สง่ เสรมิ ใหป้ ระชาชนรวมกล่มุ กนั จดั กจิ กรรมดา้ นสุขภาพในรูปของชมรมดา้ นสขุ ภาพ ครอบคลุมทุกชุมชนและหมู่บา้ นโดยยึดแนวคิด “ใชพ้ ้นื ฐานบูรณาการทุกภาคส่วน สรา้ งกระบวนการเรียนรูส้ ู่วิถีชุมชน” อนั จะทาใหเ้ กิดการสรา้ งสุขภาพท่ียงั่ ยืนและ ถาวร ซ่งึ เนน้ กจิ กรรมสรา้ งสขุ ภาพตามนโยบาย ๖ อ ประกอบดว้ ย ออกกาลงั กาย อารมณ์ดี อาหารสะอาด อโรคยา อบายมขุ อนามยั 7

แนวทางการสรา้ งเสริมพฒั นาสุขภาพชุมชน ๒. บทบาทของการมีสว่ นร่วมในการสรา้ งเสรมิ และพฒั นาสขุ ภาพของบคุ คลใน ชุมชน คือ การเขา้ ร่วมกิจกรรมท่ีเอ้ืออานวยให้ คนในชุมชนมีการพฒั นา คณุ ภาพชีวติ ท่ดี ีข้ึน ตวั อย่างกล่มุ หรือชมรมท่ที างานดา้ นการพฒั นาสขุ ภาพ เช่น ชมรมผูส้ ูงอายุ กลมุ่ ทูบนี มั เบอรว์ นั ชมรมแอโรบกิ เป็ นตน้ 8

แนวทางการสรา้ งเสริมพฒั นาสุขภาพชุมชน ๓. ชมรมสรา้ งสขุ ภาพ หมายถึง กล่มุ บุคคลท่ีมีความสนใจในกจิ กรรมดา้ นสุขภาพ ซ่ึงเป็ นชมรมหรือ กลมุ่ ท่มี ีอยู่แลว้ ในชมุ ชนหรอื มารวมกลมุ่ ใหม่แลว้ สมคั รเป็ นเครอื ข่ายชมรมสรา้ ง สุขภาพกบั สถานบริการสาธารณสุขของกระทรวงสาธารณสุข มีการแลกเปล่ียน เรียนรูด้ า้ นสุขภาพ และประสานเช่ือมโยงกบั ชมรมอ่นื ๆ อนั จะนาไปสูก่ ารสรา้ ง เสรมิ สขุ ภาพชุมชนไดอ้ ยา่ งยงั่ ยนื 9

แนวทางการสรา้ งเสริมพฒั นาสุขภาพชุมชน ๔. การมีสว่ นรว่ มในการพฒั นาสง่ิ แวดลอ้ มชมุ ชน ดว้ ยการสง่ เสริมใหค้ นในชุมชนมี สว่ นร่วมลดปญั หาภาวะโลกรอ้ น ดงั น้ี รณรงคใ์ หค้ นในชุมชนลดใชพ้ ลงั งานใน บา้ น การใชห้ ลอดไฟแบบประหยดั การข่ีจกั รยาน หรือเดินไปทางานหรือทาธุระ ใกลบ้ า้ น จดั สง่ิ แวดลอ้ มในบา้ นใหน้ ่าอยู่ 10

สรุป สุขภาพเป็ นรากฐานสาคญั ในการดาเนินชีวิต การดารงรกั ษาสุขภาพ และการสรา้ ง เสรมิ สขุ ภาพจงึ เป็ นหนา้ ท่แี ละความรบั ผดิ ชอบของบคุ คลท่พี งึ มีต่อตนเอง เพอ่ื นาไปสูก่ าร มีพฤติกรรมสุขภาพท่ีถูกตอ้ ง และควรมีสว่ นร่วมในการสง่ เสริมและพฒั นาสุขภาพ และ การป้ องกนั โรคในชมุ ชนไดต้ ามศกั ยภาพของตนเอง อนั จะเป็ นการสรา้ งเสริมสง่ิ แวดลอ้ ม ในชมุ ชนใหเ้ ขม้ แข็งและพฒั นาไดอ้ ยา่ งยงั่ ยนื 11