ระบบกระดูก

หน่วยที่ 1 ระบบอวยั วะของรา่ งกาย ครพู นั ธรกั ษ ์ ลำดวนหอม

ระบบกระดกู (Skeletal System) เป็ นระบบที่ประกอบดว้ ย กระดูก กระดูกอ่อน ขอ้ ต่อและเอน็ เชื่อมกระดูก กระดกู ในร่างกายของคนเรามกี ารเปลย่ี นแปลงเกยี่ วกับจานวนและขนาด โดยใน เดก็ แรกเกิดจะมีกระดูกมากถึง 350 ชิ้น เม่ือโตเป็ นผใู้ หญ่กระดูกบางชิ้นจะเช่ือมติดกนั ทาใหล้ ดเหลือ 206 ชิ้น สาหรับการเปลี่ยนแปลงในเรื่องขนาดของกระดูก จะเริ่มมีการ เปล่ียนแปลงเกิดข้ึนบริเวณตอนกลางของแกนกระดูกแลว้ ขยายออกไปท้งั สองดา้ นรอบ โพรงกระดูก จากน้นั กระดูกจะเจริญเติบโตโดยมีจุดศูนยก์ ลางอยบู่ ริเวณปลายกระดูก ท้งั สองขา้ ง ส่งผลใหก้ ระดูกยดื ยาวออกไป ในเพศชายการเจริญเติบโตของกระดูกจะมี มากในช่วงอายุ 18–21 ปี ส่วนเพศหญิงจะมีการเปล่ียนแปลงมากในช่วงอายุ 16–18 ปี และท้งั เพศชายและเพศหญิงเมื่ออายคุ รบ 25 ปี กระดูกจะหยดุ การเจริญเติบโต 2

กระดกู เปน็ อวยั วะสำคญั ทีช่ ่วยในกำรพยงุ รำ่ งกำยให้สำมำรถดำรงอยูไ่ ด้ ขณะเดยี วกนั กเ็ ปน็ โครงร่ำงท่ีสำคญั ในกำรยึดเกำะของกล้ำมเนอื้ และเปน็ โครงของรำ่ งกำยด้วย นอกจำกนก้ี ระดูกยังมหี นำ้ ทส่ี ำคัญในกำรช่วย ปอ้ งกนั กำรกระทบกระเทอื นที่อำจกอ่ ใหเ้ กิดอันตรำยตอ่ อวัยวะท่ีสำคัญ ภำยในกะโหลกศีรษะ ทรวงอก และช่องท้อง ภำยในช่องโพรงกระดูกจะมี ไขกระดูก ซึง่ จะมหี น้ำทช่ี ่วยสรำ้ งเม็ดเลือดแดงใหก้ ับร่ำงกำย กระดูกจะทำหน้ำทเี่ ปน็ แหล่งเกบ็ และจำ่ ยแคลเซียม ฟอสเฟต และแมกนเี ซียมโดยประมำณร้อยละ ๙๙ ของ แคลเซียมทัง้ ร่ำงกำยมนุษยจ์ ะอยใู่ นกระดกู ซ่งึ ถ้ำรำ่ งกำยขำดแคลเซยี มก็จะส่งผลให้เกิดควำมผดิ ปกตขิ องเนอื้ เยอื่ หลำยชนดิ กระดูกจะเปน็ ตวั ท่ีช่วยในกำรควบคุมปริมำณของเหลวภำยนอกเซลล์ให้คงที่ โดยเตมิ หรือเอำแคลเซยี ม ออกไป

กระดกู ของมนษุ ย์ท้งั รา่ งกายมอี ยู่ท้งั ส้นิ ๒๐๖ ช้นิ แบง่ ออกเป็น ๒ กล่มุ

กระดูก กระดูกอ่อน ข้อต่อและเอน็ เช่ือมกระดูก (bone) (cartilage) (joint & ligament) - ส่วนประกอบหน่ึงในระบบ - ส่วนประกอบหน่ึงในระบบกระดูก - ส่วนประกอบหนึ่งในระบบกระดูก กระดูก - การแบ่งประเภทของข้อต่อและเอน็ เช่ือม กระดูก แบ่งได้ดงั นี้ - การแบ่งกลุ่มกระดูก - การแบ่งกล่มุ กระดูกอ่อน . ข้อต่อเอ็น . ข้อต่อกระดูกอ่อน . แบ่งตามโครงสร้าง . กลุ่มกระดูกอ่อนขาว . ข้อต่อซินโนเวยี ล ร่างกาย . กล่มุ กระดูกอ่อนยืดหยุ่น ❖ เป็ นส่วนต่อระหว่างกระดูกต้ังแต่ 2 ชิ้น ขนึ้ ไปที่อยู่ใกล้กนั เชื่อมหรือต่อกนั . แบ่งตามรูปร่าง . กลุ่มกระดูกอ่อนพงั ผดื มีท้งั เคล่ือนไหวไม่ได้หรือได้เล็กน้อย และได้มาก . แบ่งตามส่วนประกอบ ของกระดูก ❖ พฒั นามาจากกระดูกอ่อน โดยมี ❖ พฒั นามาจากเนื้อเยื่อเก่ียวพนั ชนิด แร่ธาตุประกอบเป็ นโครงสร้าง หนึ่งไม่มแี ร่ธาตุเป็ นส่วนประกอบ จึงมีความแข็งแรง เพือ่ การ จึงไม่มีความแขง็ แรงเท่ากบั กระดูก รองรับน้าหนักตวั

โครงสรา้ งของกระดูก • กระดูกนับวำ่ เป็นส่วนท่มี คี วำมแข็งแรงทเ่ี กดิ จำกกำรจัดเรยี งตวั ของเซลลเ์ ปน็ แทง่ ๆ นับพนั เซลล์และภำยใน ชอ่ งโพรงกระดกู มสี ว่ นที่เรำ เรียกวำ่ ไขกระดูก ซ่งึ เปน็ ส่วนของไขมันอยตู่ รงกลำง ลักษณะของกระดูก โดยทั่วไปน้นั สำมำรถแบ่งออกไดเ้ ป็น ๔ ชนิด คือ กระดกู ยาว (Long bones) เป็นกระดูกทมี่ ลี กั ษณะรูปยำว สว่ นตรงกลำงเรยี วคอด ตอนปลำยทง้ั สองข้ำงโตออก เลก็ น้อย เช่น กระดูกแขน กระดกู ขำ เปน็ ต้น กระดูกสนั้ (Short bones) จะมลี ักษณะสั้น และมขี นำดแตกตำ่ งกนั ออกไป โดยสว่ นใหญ่จะมเี ยือ่ หมุ้ บำงๆ หุ้มอยู่ เช่น กระดกู ขอ้ มอื เปน็ ตน้ กระดูกแบน (Flat bones) กระดูกชนดิ น้มี ีลักษณะแบนและบำง ดำ้ นนอกหมุ้ ดว้ ยเยอื่ บำงๆ เช่น กระดูกซโ่ี ครง กระดกู สะบกั กระดกู กะโหลกศรี ษะ เป็นตน้ กระดกู ทม่ี ีรปู รา่ ง ไม่แน่นอน (Irregular bones) กระดูกพวกนีม้ รี ูปร่ำงตำ่ งกัน ซ่ึงแตกตำ่ งจำก ๓ พวกแรก เชน่ กระดูกกะโหลกศีรษะบำงช้นิ กระดูกสนั หลงั เป็นต้น

ส่วนทม่ี ชี ีวติ กระดูกจำแนก - กระดกู ยาว (90 ชิน้ ) • เซลล์กระดกู ออกไดอ้ ยำ่ งไร - กระดูกส้ัน (30 ชิน้ ) • เนือ้ เย่ือยดึ เหนีย่ ว - กระดูกแบน (40 ชิ้น) • เนือ้ เยื่อประสาท - กระดูกทม่ี รี ูปร่าง • หลอดเลือด ไม่แน่นอน (46 ชิ้น) ส่วนทไ่ี ม่มีชีวติ • สารประกอบแคลเซียม - กระดูกแกน (80 ชิน้ ) - กระดูกระยางค์ (126 ชิ้น) คาร์บอเนต • สารประกอบแคลเซียม ฟอสเฟต

การแบ่งตามโครงสร้างร่างกาย

กระดูกยาว (long bones) ความสาคัญ: ช่วยรับน้าหนกั และช่วยในการเคลื่อนไหวร่างกาย ตาแหน่งทพี่ บ: กระดูกตน้ แขน กระดูกแขนท่อน ปลายกระดูกตน้ ขา และขา กระดูกฝ่ ามือ และนิ้วมือ

กระดูกส้ัน (short bones) ความสาคัญ: ช่วยออกแรงเมื่อร่างกายเคล่ือนไหวไมม่ าก ตาแหน่งทพ่ี บ: กระดูกขอ้ มือ และขอ้ เทา้

กระดูกแบน (flat bones ) ความสาคัญ: ช่วยป้องกนั อวยั วะภายใน ตาแหน่งทพ่ี บ: กระดูกกะโหลกศีรษะ กระดูกซ่ีโครง กระดูกสะบกั กระดูกหนา้ อก และกระดูกเชิงกราน

กระดูกทมี่ รี ูปร่างไม่แน่นอน (irregular bones) ความสาคญั : ช่วยเป็นส่วนประกอบ/ตอ่ เชื่อมเขา้ กบั กระดูกชิ้นอื่น ๆ ใหเ้ กิดเป็นโครงร่างของร่างกาย ตาแหน่งทพี่ บ: กระดูกสนั หลงั กระดูกกน้ กบ กระดูกขากรรไกร กระดูกโคนลิ้น กระดูกหู ฯลฯ

1.3 ระบบกระดูก กระดูกมลี กั ษณะโครงสร้างอย่างไร กระดกู อ่อน (cartilage) กระดกู พรุน (spongy bone) กระดูกทบึ (compact bone) โพรงกระดกู (medullary cavity) ไขกระดูก (bone marrow) เยื่อหุ้มกระดูก (bone covering)

โครงสร้างกระดูก (ด้านนอก) เย่ือหุ้มกระดูก: สร้างเซลล์และซ่อมแซมกระดูกทช่ี ารุด ด้านข้อต่อ (กระดูกอ่อน + นา้ ไขข้อ): ลดการเสียดสีของกระดูกขณะเคล่ือนไหว

โครงสร้างกระดูก (ด้านใน) กระดูกทบึ : ช่วยพยงุ และรับนา้ หนัก กระดูกพรุน: บรรจุไขกระดูกทที่ าหน้าทสี่ ร้างเซลล์เมด็ เลือดและเกลด็ เลือด

เม่ืออายุมากขึน้ อัตราการสลายกระดูกจะมากกว่าอัตรา เรื่องน่ารู้: โรคกระดูกพรุน การสร้างกระดูก โดยเฉพาะคนทมี่ ีอายุมากกว่า 30 ปี ขึน้ ไป ส่งผลให้ปริมาณมวลกระดูกลดลง และโครงสร้าง ภายในของกระดูกถูกทาลาย ทาให้รูพรุนท่ีมีรูปร่างคล้าย ฟองน้า (ดังภาพที่ 2 แสดงภาพมวลกระดูกที่บางลง ส่วน ภาพที่ 1 แสดงภาพมวลกระดูกปกติ) กระดูกจึงบางและ อ่อนแอส่งผลให้ผู้สูงอายมุ รี ูปร่างทเี่ ตยี้ ลงนั่นเอง การทมี่ วลกระดูกลดลง มีลกั ษณะโปร่งบาง ทาให้มี โอกาสกระดูกหักได้ง่าย ภาวะดังกล่าวเรียกว่า โรคกระดูกพรุน (osteoporosis) โดยมีผลมาจากหลาย สาเหตุ เช่ น กรรมพันธ์ุ ผู้หญิงวัยหมดประจาเดือน เน่ืองจากภาวะการขาดฮอร์โมนเอสโทรเจน การรับประทาน อาหารทม่ี ีแคลเซียมไม่เพยี งพอมาโดยตลอด การขาด การออกกาลงั กาย และการเป็ นโรคขาดวติ ามนิ ดี

กระดูก,กระดูกอ่อน,ข้อต่อและเอน็ กระดูก กระดูกอ่อน ข้อต่อและเอน็ เช่ือมกระดูก (bone) (cartilage) (joint & ligament) - ส่วนประกอบหนึ่งในระบบ - ส่วนประกอบหนึ่งในระบบกระดูก - ส่วนประกอบหน่ึงในระบบกระดูก กระดูก - การแบ่งประเภทของข้อต่อและเอน็ เชื่อม กระดูก แบ่งได้ดงั นี้ - การแบ่งกล่มุ กระดูก - การแบ่งกล่มุ กระดูกอ่อน . ข้อต่อเอน็ . ข้อต่อกระดูกอ่อน . แบ่งตามโครงสร้าง . กลุ่มกระดูกอ่อนขาว . ข้อต่อซินโนเวยี ล ร่างกาย . กลุ่มกระดูกอ่อนยืดหย่นุ ❖ เป็ นส่วนต่อระหว่างกระดูกต้ังแต่ 2 ชิ้น ขนึ้ ไปที่อยู่ใกล้กนั เช่ือมหรือต่อกัน . แบ่งตามรูปร่าง . กลุ่มกระดูกอ่อนพงั ผืด มีท้งั เคล่ือนไหวไม่ได้หรือได้เล็กน้อย และได้มาก . แบ่งตามส่วนประกอบ ของกระดูก ❖ พฒั นามาจากกระดูกอ่อน โดยมี ❖ พฒั นามาจากเนื้อเย่ือเก่ยี วพนั ชนิด แร่ธาตปุ ระกอบเป็ นโครงสร้าง หน่ึงไม่มแี ร่ธาตเุ ป็ นส่วนประกอบ จึงมีความแขง็ แรง เพ่อื การ จึงไม่มคี วามแขง็ แรงเท่ากบั กระดูก รองรับนา้ หนักตวั

ลกั ษณะของขอ้ ตอ่ และเอน็ เช่ือมระหวา่ งกระดูกกะโหลกศีรษะ กระดกู กะโหลกศีรษะ เอน็ เชื่อมระหว่างกระดูก เยื่อหุ้มกระดกู เย่ือหุ้มกระดูก

ลกั ษณะของขอ้ ต่อกระดูกสนั หลงั เอน็ ระหว่างปลาย ของป่ ุมแหลมของ รูระหว่างกระดกู สันหลงั กระดกู สันหลงั กระดกู สันหลงั ป่ ุมแหลมของ กระดกู สันหลงั กระดูกอ่อนระหว่าง กระดกู สันหลงั เอน็ ระหว่างป่ มุ แหลม

ลกั ษณะของขอ้ ตอ่ ซินโนเวยี ล กระดูกอ่อนคลมุ เยื่อหุ้มกระดูก ด้านถูไถของกระดูก เอน็ รอบข้อ เยื่อบุซินโนเวยี ล โพรงข้อ

ลกั ษณะของขอ้ ตอ่ ซินโนเวยี ลบริเวณเขา่ กระดกู ต้นขา (femur) กระดกู อ่อน (cartilage) กระดกู สะบ้า (patella) ข้อต่อซินโนเวยี ล (synovial joint) กระดูกหน้าแข้ง (tibia)

ข้อต่อซินโนเวยี ลแบ่งการเคลื่อนไหวรอบแกนได้กแ่ี บบ การแบ่ง รอบแกนเพยี งแกนเดยี ว ขอ้ ต่อแบบบานพบั (hinge joints) รูปแบบการ รอบแกนสองแกน ขอ้ ต่อแบบหมุน (pivot joints) เคลื่อนไหว ขอ้ ตอ่ คอนไดลอยด์ (condyloid joints) ของข้อต่อ รอบแกนหลาย ๆ แกน ขอ้ ตอ่ รูปไข่ (ovoid or ellipsoidal joints) ซินโนเวยี ล ขอ้ ตอ่ แบบบอลในเบา้ (ball and socket joints) ขอ้ ตอ่ แบบอานมา้ (saddle joints)

ข้อต่อกบั การเคล่ือนไหวร่างกาย ขอ้ ต่อแบบบานพบั

ขอ้ ต่อแบบหมุน

ขอ้ ต่อแบบบอลในเบา้

1.3 ระบบกระดูก ขอ้ ต่อแบบอานมา้

การสร้างเสริมและดารงประสิทธิภาพ การทางานของระบบกระดูก รบั ประทานอาหารให้ครบ ๕ หมู่โดยเฉพาะอาหารที่มีสารแคลเซียม (Calcium) และวิตามินดี (Vitamin D) ได้แก่ เนื้อสตั ว์ นม และผกั ผลไม้ ต่างๆ

การสร้างเสริมและดารงประสิทธิภาพ การทางานของระบบกระดูก ออกกาลงั กายเป็นประจาสมา่ เสมอจะช่วยให้ร่างกายแขง็ แรง

การสร้างเสริมและดารงประสิทธิภาพ การทางานของระบบกระดกู ระมดั ระวงั การเกิดอบุ ตั ิเหตกุ บั กระดกู เช่น สวมหมวกนิรภยั ในขณะ ขบั ข่ีจกั รยานยนต์ คาดเขม็ ขดั นิรภยั ในขณะขบั ข่ีหรอื โดยสารรถยนต์