Business_management

ວຊິ າ ການບລໍ ຫິ ານທຸລະກດິ ວທິ ະຍາໄລເຕກັ ນກິ ປາກປ່ າສກັ ພາກວຊິ າ ໄຟຟາ້ -ເອເລກັ ໂຕຼນກິ ສາຂາວຊິ າ ຄອມພວິ ເຕທີ ຸລະກດິ ອາຈານ ແສງດາວນັ ຈລຸ າລກັ

ບດົ ທີ 1 ພາກສະເໜກີ ່ ຽວກບັ ການບໍລຫິ ານທຸລະກດິ 1. ຄວາມໝາຍຂອງທຸລະກດິ ກດິ ຈະກາໍ ຕ່ າງໆທ່ ເີ ຮດັ ໃຫເ້ ກດີ ມສີ ນິ ຄາ້ ແລະ ບໍລກິ ານແລວ້ ມກີ ານແລກປ່ ຽນຊຂ້ າຍຊ່ ງກນັ ແລະກນັ ໂດຍມຈີ ດຸ ປະ ສງົ ເພ່ ອຕອບສະໜອງຄວາມຕອ້ ງການຂອງສງັ ຄມົ ແລະ ມ່ ຸງຫວງັ ໄດຮ້ ບັ ຜນົ ປະໂຫຍດຈາກກດິ ຈະກາໍ ເຫ່ າຼົ ນນັ້ . ຄນົ ມສີ ່ ງິ ທ່ ຄີ າ້ ຍຄກນັ ຢ່ 2 ຢ່ າງຄ: Needs ແລະ Wants - Needs ຄສ່ ງິ ຈາໍ ເປນັ ຂນັ້ ພນ້ ຖານ - Wants ຄສ່ ງິ ທ່ ຄີ ນົ ເຮາົ ຢາກຈະມີ ແຕ່ ຖາ້ ບ່ ມໍ ກີ ໄໍ ດ້ ທຸລະກດິ ເປນັ ຜທ້ ່ ຈີ ດັ ຫາສ່ ງິ ຕ່ າງໆ ທ່ ກີ ່ າວມາຂາ້ ງເທງິ ເພ່ ອຕອບສະໜອງ Needs ແລະ Wants ສະນນັ້ , ທຸລະ ກດິ ຈ່ ງເປນັ ຜຜ້ ະລດິ ສນິ ຄາ້ ແລະ ບລໍ ກິ ານ. - ສນິ ຄາ້ ເປນັ ສ່ ງິ ທ່ ມີ ຕີ ວົ ຕນົ ສາມາດເບ່ ງິ ເຫນັ ແລະ ຈບັ ຕອ້ ງໄດ.້ - ບລໍ ກິ ານ ເປນັ ສນິ ຄາ້ ທ່ ບີ ່ ມໍ ຕີ ວົ ຕນົ ບ່ ໍສາມາດ - ເບ່ ງິ ເຫນັ ແລະ ຈບັ ຕອ້ ງໄດ.້ 2. ຈດຸ ປະສງົ ຂອງທຸລະກດິ . - ຕອ້ ງການເພ່ ອຄວາມຢ່ ລອດ (Survival) - ຕອ້ ງການຂະຫຍາຍຕວົ (Growth) - ຕອ້ ງການກາໍ ໄລ (Profit) - ຕອ້ ງການຮບັ ຜດິ ຊອບຕ່ ສໍ ງັ ຄມົ (Social Responsibility) 3. ຜນົ ປະໂຫຍດຂອງທຸລະກດິ - ທຸລະກດິ ຜະລດິ ສນິ ຄາ້ ແລະ ບໍລກິ ານເພ່ ອຕອບສະໜອງຄວາມຕອ້ ງການຂອງສງັ ຄມົ - ຊ່ ວຍແຈກຢາຍສນິ ຄາ້ ຈາກຜຜ້ ະລດິ ໄປສ່ ຜບ້ ໍລໂິ ພກ - ຊ່ ວຍສາ້ ງວຽກເຮດັ ງານທາໍ ເພ່ ອໃຫຄ້ ນົ ມລີ າຍໄດ້ - ເສຍພາສໃີ ຫລ້ ດັ ຖະບານ ເຮດັ ໃຫລ້ ດັ ມລີ າຍໄດ້ - ຊ່ ວຍພດັ ທະນາຊຸມຊນົ ເຮດັ ໃຫທ້ ອ້ ງຖ່ ນິ ຈະເລນີ ກາ້ ວໜາ້ - ຊ່ ວຍພດັ ທະນາເສດຖະກດິ ຂອງຊາດ 4. ປະເພດຂອງທຸລະກດິ ທຸລະກດິ ແບ່ ງອອກເປນັ 5 ປະເພດຄ: ທຸລະກດິ ການກະສກິ າໍ : ການປກຝງັ ແລະ ລຽ້ ງສດັ ທຸລະກດິ ບ່ ແໍ ຮ່ : ຂຸ ດຄນົ້ ຖ່ ານຫນີ , ນາໍ້ ມນັ ທຸລະກດິ ອຸດສາຫະກາໍ - ອຸດສາຫະກາໍ ກ່ ສໍ າ້ ງ - ອຸດສາຫະກາໍ ການຄາ້ ທຸລະກດິ ການເງນິ ທຸລະກດິ ໃຫບ້ ໍລກິ ານ 2

5. ກດິ ຈະກາໍ ທາງທຸລະກດິ # ກດິ ຈະກາໍ ດາ້ ນການຜະລດິ # ກດິ ຈະກາໍ ດາ້ ນການຕະຫຼາດ # ກດິ ຈະກາໍ ດາ້ ນການເງນິ # ກດິ ຈະກາໍ ເສມີ 6. ຄຸນສມົ ບດັ ຂອງຜປ້ ະກອບການ - ສນົ ໃຈ ແລະ ມຄີ ວາມມກັ ທຸລະກດິ - ຄວາມຕງັ້ ໃຈທ່ ຈີ ະລງົ ທນ ແລະ ສ່ ຽງໄພ - ມຄີ ວາມຮ້ ແລະ ຄວາມຊາໍ ນານ - ເປນັ ນກັ ວເິ ຄາະ ແລະ ຕດັ ສນິ ໃຈ - ເປນັ ນກັ ບໍລຫິ ານ - ມພີ າວະຜນ້ າໍ - ມຄີ ວາມຫດົ ຢດ - ມຄີ ວາມທນັ ສະໄໝຢ່ ສະເໝີ - ພດັ ທະນາຕນົ ເອງ ສະຫຸ ຼບ: ທຸລະກດິ ເປນັ ກດິ ຈະກາໍ ທາງດາ້ ນເສດຖະກດິ ທ່ ເີ ຮດັ ໃຫເ້ ກດິ ມສີ ນິ ຄາ້ ແລະ ບໍລກິ ານ, ມກີ ານຊຂ້ າຍແລກ ປ່ ຽນ, ຈາໍ ໜ່ າຍແຈກຢາຍສນິ ຄາ້ ແລະໄດຮ້ ບັ ຜນົ ປະໂຫຍດຕອບແທນ ຫຼ ກາໍ ໄລຈາກກດິ ຈະການເຫ່ ຼາົ ນນັ້ . ໃນການປະກອບທຸລະກດິ ເຈາົ້ ຂອງກດິ ຈະການ ມຈີ ດຸ ປະສງົ ທ່ ຈີ ະໃຫອ້ າຍຸຂອງກດິ ຈະການຍາວນານ, ມີ ຄວາມຈະເລນີ ເຕບີ ໂຕ, ມຜີ ນົ ຕ ອບແທນຂອງການລງົ ທນສງ ແລະ ຕອ້ ງໄດຮ້ ບັ ຜດິ ຊອບຕ່ ສໍ ງັ ຄມົ , ຊ່ ວຍພດັ ທະນາ ສງັ ຄມົ ແລະ ຊວີ ດິ ຄວາມເປນັ ຢ່ ຂອງປຊ (ສງັ ຄມົ ພາຍໃນ ແລະ ສງັ ຄມົ ພາຍນອກອງົ ກອນ) ທຸລະກດິ ຈະເຮດັ ໜາ້ ທ່ ຜີ ະລດິ ສນິ ຄາ້ ແລະບໍລກິ ານຢ່ າງຫຼວງຫຼາຍເພ່ ອຕອບສະໜອງຄວາມຕອ້ ງການຂອງ ມະນຸດທ່ ບີ ່ ໍມວີ ນັ ສນີ້ ສຸດ, ກ່ ໃໍ ຫເ້ ກດິ ການລງົ ທນ, ການຈາ້ ງງານ, ເສຍພາສໃີ ຫລ້ ດັ , ຊ່ ວຍພດັ ທະນາບາ້ ນເມອງ, ຊ່ ວຍ ພດັ ທະນາເສດຖະກດິ ຂອງປະເທດ ແລະ ຍກົ ສງມາດຖານຄວາມເປນັ ຢ່ ຂອງປະຊາຊນົ ໃນສງັ ຄມົ ໃຫດ້ ຂີ ນ້ . ປະເພດ ທຸລະກດິ ມແີ ຕກຕ່ າງກນັ ເຊ່ ນັ : ທຸລະກດິ ກະສກິ າໍ ,ບ່ ແໍ ຮ່ , ອຸດສາຫະກາໍ , ກ່ ສໍ າ້ ງ, ການຄາ້ , ການເງນິ , ການບໍລກິ ານ ແລະ ທຸລະກດິ ອ່ ນໆ. ກດິ ຈະກາໍ ຫລກັ ຂອງທຸລະກດິ ປະກອບດວ້ ຍ ກດິ ຈະກາໍ ການຜະລດິ , ການຕະຫຼາດ, ການເງນິ ແລະ ກດິ ຈະກາໍ ສະນບັ ສະນນ. ເຊ່ ນັ : ການບໍລຫິ ານບຸກຄະລາກອນ, ການຄຸມ້ ຄອງທ່ ວົ ໄປ,ການຄາດຄະເນ ແລະ ການ ລວບລວມຂມໍ້ ນຕ່ າງໆ. ນກັ ທຸລະກດິ ຈະປະສບົ ຄວາມສໍາເລດັ ໃນການດໍາເນນີ ທຸລະກດິ ໄດນ້ ນັ້ ຈະຕອ້ ງມຄີ ຸນສມົ ບດັ ຫາຼ ຍປະການ ເຊ່ ນັ : ຄວາມສນົ ໃຈ ແລະ ຄວາມຮບັ ຜດິ ຊອບໃນທຸລະກດິ , ຄວາມຕງັ້ ໃຈທ່ ຈີ ະລງົ ທນ ແລະ ສ່ ຽງໄພ, ມຄີ ວາມຮ້ ແລະ ຄວາມສໍານານງານ ເປນັ ນກັ ວເິ ຄາະ ແລະ ຕດັ ສນິ ໃຈໄດດ້ ,ີ ເປນັ ນກັ ບໍລຫິ ານ, ມພີ າວະຄວາມເປນັ ຜນ້ າໍ , ມີ ຄວາມຫດົ ຢດຕະຫຼອດຮອດຄວາມທນັ ສະໄໝຢ່ ສະເໝ.ີ 3

ບດົ ທີ 2 ຈນັ ຍາບນັ ແລະ ຄວາມຮບັ ຜດິ ຊອບຂອງທຸລະກດິ ຕ່ ໍສງັ ຄມົ 1. ຈນັ ຍາບນັ ແລະ ບນັ ຫາຂອງຈນັ ຍາບນັ - ຈນັ ຍາບນັ (Ethics) ເປນັ ສນິ ທາໍ ທ່ ເີ ປນັ ຂໍປ້ ະພດ ປະຕບິ ດັ ໃຫຢ້ ່ ໃນແນວທາງຂອງສນິ ທໍາ. - ຈນັ ຍາບນັ ທຸລະກດິ (Business Ethics) ເປນັ ການໝນໃຊຂ້ ໍຄ້ ວນປະພດ ປະຕບິ ດັ ເພ່ ອໃຫຢ້ ່ ໃນ ແນວທາງຂອງສນິ ທໍາສໍາລບັ ສະຖານະພາບທາງທຸລະກດິ . - ບນັ ຫາດາ້ ນຈນັ ຍາບນັ (Ethics Issuses) ເປນັ ບນັ ຫາທ່ ເີ ກດີ ຂນ້ ຈາກການພວົ ພນັ ຂອງທຸລະກດິ ກບັ ຜ້ ລງົ ທນ, ລກຄາ້ , ພະນກັ ງານ, ຜໃ້ ຫສ້ ນິ ເຊ່ ອ ຫຼ ຄ່ ແຂ່ ງຂນັ ຊ່ ງແຕ່ ລະກ່ ຸມຈະມີ ການພວົ ພນັ ກບັ ຈນັ ຍາບນັ ໃນ ເລ່ ອງໃດເລ່ ອງໜ່ ງ ຊ່ ງມອີ ດິ ທພິ ນົ ຕ່ ຜໍ ບ້ ໍລຫິ ານໃນອງົ ກອນ. - ຄວາມຍຸຕທິ າໍ ແລະ ຄວາມຊ່ ສດັ (Firness and Honesty) ການບໍລຫິ ານທຸລະກດິ ຕອ້ ງມຄີ ວາມຍຸຕທິ າໍ ແລະ ຊ່ ສດັ ຕ່ ໍກ່ ຸມຕ່ າງໆ ທ່ ກີ ່ ຽວຂອ້ ງກບັ ຈນັ ຍາບນັ ຄ: 1) ມຄີ ວາມເຄາົ ລບົ ຕ່ ໍກດົ ໝາຍ ແລະ ປະຕບິ ດັ ຕາມຂກໍ້ າໍ ນດົ ຕ່ າງໆ 2) ຕອ້ ງຢດຫລກັ ຄວາມຍຸຕທິ ໍາ 3) ມຄີ ວາມຈງິ ໃຈ ແລະ ມຄີ ວາມຊ່ ສດັ ຕ່ ກໍ ນັ ການພວົ ພນັ ພາຍໃນອງົ ກອນ (Organizational Relationship) ຕອ້ ງຄາໍ ນງເຖງິ ສະຫວດັ ດກີ ານຂອງພະນກັ ງານ, ຈະເຮດັ ໃຫພ້ ະນກັ ງານ ມຄີ ວາມເພ່ ງິ ພໃໍ ຈ ໃນການເຮດັ ວຽກງານ, ຊ່ ງເປນັ ການສາ້ ງສາຍພວົ ພນັ ອນັ ດກີ ບັ ລກຄາ້ ແລະ ຜຮ້ ່ ວມງານ. - ຂຂໍ້ ດັ ແຍ່ ງຂອງຄວາມສນົ ໄຈ (Conflict of Interest) ເປນັ ຂຂໍ້ ດັ ແຍ່ ງທ່ ເີ ກດີ ຈາກຄວາມສນົ ໃຈ ທ່ ບີ ່ ໍເປນັ ເອກະພາບ ກນັ ລະຫວ່ າງຜ່ ບໍລຫິ ານ ແລະ ພະນກັ ງານ. - ການສ່ ສານ (Communications) ການສ່ ສານ ໃນທຸລະກດິ ຕ່ າງໆ ໂດຍສະເພາະແມ່ ນການໂຄສະນາ ຈະເຮດັ ໃຫເ້ ກດີ ບນັ ຫາ ກ່ ຽວກບັ ຈນັ ຍາບນັ , ທຸລະກດິ ທ່ ສີ າ້ ງສ່ ໂຄສະນາຕອ້ ງ ລະວງັ ແລະ ຫຼກີ ລ່ ຽງການກະທາໍ ຜດິ ຕ່ ໍກດົ ໝາຍ. 2. ປດັ ໄຈທ່ ມີ ຜີ ນົ ຕ່ ພໍ ດຕກິ າໍ ດາ້ ນຈນັ ຍາບນັ ລະດບັ ຂອງພດຄກິ າໍ ດາ້ ນຈນັ ຍາບນັ ປດັ ໄຈສະເພາະບຸກຄນົ ປດັ ໄຈດາ້ ນສງັ ຄມົ ໂອກາດ - ປດັ ໄຈສ່ ວນບຸກຄນົ : ລະດບັ ຄວາມຮຄ້ ວາມສາມາດ, ບຸກຄນົ ໄດຮ້ ບັ ຂ່ າວສານໜອ້ ຍຈະເຮດັ ໃຫຂ້ າດຄວາມຮ,້ ຄຸນຄ່ າດາ້ ນສນິ ທໍາ ແລະ ຄຸນຄ່ າດາ້ ນທດັ ສະນະຄະຕ.ິ - ປດັ ໄຈດາ້ ນສງັ ຄມົ : ພດຕກິ າໍ ການປະຕບິ ດັ ງານຂອງຄນົ 4

- ໂອກາດ: ການມເີ ສລພີ າບໃນອງົ ກອນ ຈະເປນັ ໂອກາດໃຫ້ ພະນກັ ງານມພີ ດຕກິ າໍ ທ່ ບີ ່ ມໍ ຈີ ນັ ຍາບນັ , ຄວນກາໍ ນດົ ນະໂຍບາຍຂອງ ບໍລສິ ດັ ຢ່ າງເຂມັ້ ງວດ ເພ່ ອຫລກີ ລ່ ຽງບນັ ຫາຈນັ ຍາບນັ . 3. ຄວາມຮບັ ຜດິ ຊອບຂອງຜປ້ ະກອບການຕ່ ສໍ ງັ ຄມົ ສງັ ຄມົ ພາຍໃນ ທຸລະກດິ ສງັ ຄມົ ພາຍນອກ - ຜຖ້ ຮຸ ນ້ - ຜບ້ ໍລຫິ ານ - ລກຄາ້ - ພະນກັ ງານ - ເຈາົ້ ໜີ້ - ລກຈາ້ ງ - ຄ່ ແຂ່ ງຂນັ - ລດັ ຖະບານ - ຊຸມຊນົ 1) ຄວາມຮບັ ຜດິ ຊອບຕ່ ຜໍ ຖ້ ຮຸນ້ ຫເຼ ຈາົ ້ ຂອງ: - ທຸລະກດິ ຕອ້ ງດາໍ ເນນີ ງານຢ່ າງມປີ ະສດິ ທພິ າບ ແລະ ມກີ າໍ ໄລ - ຄວາມຮບັ ຜດິ ຊອບຕ່ ຜໍ ບ້ ລໍ ຫິ ານ: ໃຫຄ້ ່ າຕອບແທນທ່ ເີ ໝາະສມົ ສາ້ ງຄວາມຮສ້ ກທ່ ໝີ ນັ້ ຄນົ ໃນໜາ້ ທ່ ກີ ານ ງານ, ສ່ ງົ ເສມີ ສະໜບັ ສະໜນໃຫກ້ າ້ ວໜາ້ . - ຮບັ ຜດິ ຊອບຕ່ ພໍ ະນກັ ງານແລະລກຈາ້ ງ: ໃຫຄ້ ່ າຕອບແທນທ່ ເີ ໝາະສມົ , ຈງໃຈໃຫພ້ ະນກັ ງານ ແລະ ລກຈາ້ ງ , ຈດັ ສນັ ສະຫວດັ ດກິ ານໃຫເ້ ໝາະສມົ ເພ່ ອສາ້ ງຂວັ ນ, ກາລງັ ໃຈ ແລະ ສາ້ ງຄວາມຈງົ ຮກັ ພກັ ດຕີ ່ ໍສະຖາບນັ . 2) ຮບັ ຜດິ ຊອບຕ່ ສໍ ງັ ຄມົ ພາຍນອກ: - ຮບັ ຜດິ ຊອບຕ່ ລໍ ກຄາ້ : ຜບ້ ລໍ ໂິ ພກຄ “ພະເຈາົ້ ” ທຸລະກດິ ຕອ້ ງພະຍາຍາມຕອບສະໜອງຄວາມຕອ້ ງການຂອງ ລກຄາ້ ຕອ້ ງຜະລດິ ສນິ ຄາ້ ທ່ ມີ ຄີ ຸນນະພາບລາຄາຍຸຕທິ ໍາ .... - ຮບັ ຜດິ ຊອບຕ່ ເໍ ຈາົ ້ ໜ:ີ ້ ຕອ້ ງຊ່ ສດັ , ມວີ ໄິ ນ, ກງົ ຕ່ ໍເວລາໃນການຊໍາລະໜ,ີ້ ດອກເບຍ້ ແລະ ສ່ ງົ ຄນເງນິ ກຕ້ າມ ສນັ ຍາ. - ຮບັ ຜດິ ຊອບຕ່ ຄໍ ່ ແຂ່ ງຂນັ : ດໍາເນນີ ງານຕາມບນັ ທດັ ຖານຂອງສງັ ຄມົ ແລະ ທຸລະກດິ ປະເພດດຽວກນັ , ຕອ້ ງ ເຄາົ ລບົ ຕ່ ຂໍ ບໍ້ ງັ ຄບັ ຕ່ າງໆ ທ່ ຈີ ດັ ຂນ້ ຮ່ ວມກນັ . - ຮບັ ຜດິ ຊອບຕ່ ລໍ ດັ ຖະບານ: ຕອ້ ງຮ່ ວມມກບັ ລດັ ຖະບານດວ້ ຍການປະຕບິ ດັ ຕາມກດົ ໝາຍ ແລະ ລະບຽບ ການຕ່ າງໆ, ຮ່ ວມມກນັ ເສຍພາສອີ າກອນໃຫລ້ ດັ ຢ່ າງຖກຕອ້ ງ. - ຮບັ ຜດິ ຊອບຕ່ ຊໍ ຸມຊນົ : ສາ້ ງຄວາມຮສ້ ກ ແລະ ທດັ ສະນະຄະຕທິ ່ ດີ ຕີ ່ ຊໍ ຸມຊນົ , ປະກອບສ່ ວນໃນການສາ້ ງ ໂຮງຮຽນ, ໂຮງໝໍ, ທໍາຄວາມສະອາດ ແລະ ບ່ ໍກະທາໍ ສ່ ງິ ທ່ ສີ ່ ງົ ຜນົ ກະທບົ ຕ່ ໍຊຸມຊນົ . - ຮບັ ຜດິ ຊອບຕ່ ສໍ ່ງິ ແວດລອ້ ມ: ບນັ ຫາສ່ ງິ ແວດລອ້ ມເປນັ ພດິ ກາໍ ລງັ ເປນັ ບນັ ຫາຕ່ ສໍ ງັ ຄມົ ເຊ່ ນັ :ອາກາດເປນັ ພດິ , ນາ້ ເສຍ, ສຽງລບົ ກວນ, ສ່ ງິ ເສດເຫຼອຂອງໂຮງງານ. 5

ບດົ ທີ 3 ທຸລະກດິ ລະຫວ່ າງປະເທດ (International Business) 1. ລກັ ສະນະຂອງທຸລະກດິ ລະຫວ່ າງປະເທດ ເປນັ ກດິ ຈະກາໍ ທ່ ເີ ກດີ ຂນ້ ໃນຂອບເຂດຫຼາຍກວ່ າໜ່ ງປະເທດ, ແນວຄດິ ພນ້ ຖານນຈີ້ ະລວມເຖງິ ກດິ ຈະກາໍ ທງັ ຫຼາຍທ່ ກີ ່ ຽວຂອ້ ງກບັ ການແລກປ່ ຽນສນິ ຄາ້ ແລະ ບໍລິ ການຂາ້ ມປະເທດເຊ່ ນັ : ກດິ ຈະກາການຊ້ ຫຼ ການຂາຍປດັ ໄຈ ການຜະລດິ . - ຂໄໍ ້ ດປ້ ຽບຢ່ າງສມົ ບນ: ເປນັ ຄວາມສາມາດຜະລດິ ສນິ ຄາ້ ຢ່ າງມປີ ະສດິ ທພິ າບເໜອກວ່ າປະເທດອ່ ນໆ. - ຂໄໍ ້ ດປ້ ຽບເຊງິ ປະລມິ ານ:ເປນັ ຄວາມສາມາດ ຜະລດິ ສນິ ຄາ້ ທ່ ມີ ປີ ະສດິ ທພິ າບເໜອກວ່ າຜະ ລດິ ຕະພນັ ອ່ ນ. ໝາຍເຖງິ ເ ປນັ ການປຽບທຽບຈດຸ ແຂງທາງເສດຖະກດິ ຂອງປະເທດໂດຍຖເກນຊບັ ພະຍາກອນທາໍ ມະຊາດ, ຊບັ ພະ ຍາກອນມະນດຸ , ເຕກັ ໂນໂລຊດີ າ້ ນອຸດສາຫະກາໍ , ປະສດິ ທພິ າບ ດາ້ ນຕນົ້ ທການຜະລດິ ເປນັ ຂໍໄ້ ດປ້ ຽບໃນການສະເໜີ ຂາຍສນິ ຄາ້ ແລະ ບລໍ ກິ ານ. - ໃນການດາໍ ເນນິ ທຸລະກດິ ລະຫວ່ າງປະເທດ ຈະມກີ ດິ ຈະກາໍ ການສ່ ງົ ອອກ ແລະ ການນາໍ ເຂາົ້ . ການສ່ງົ ອອກ: ເປນັ ການຂາຍ ແລະ ສ່ ງົ ຜະລດິ ຕະພນັ ຫຼ ວດັ ຖຸດບິ ໄປຍງັ ປະເທດອ່ ນ. ການນາໍ ເຂາົ ້ : ເປນັ ການຊວ້ ດັ ຖຸດບິ ຫຼຜະລດິ ຕະພນັ ຈາກຕ່ າງປະເທດ ແລະ ນາໍ ເຂາົ້ ມາພາຍໃນປະເທດ. - ອງົ ປະກອບພນ້ ຖານຂອງການຄາ້ ລະຫວ່ າງປະເທດຄ: ການນາໍ ເຂາົ້ ແລະ ສ່ ງົ ອອກ ຊ່ ງກດິ ຈະກາໍ ການນາໍ ເຂາົ້ ແລະ ສ່ ງົ ອອກຈະມຜີ ນົ ຕ່ ໍດນການຄາ້ . ດນການຄາ້ : ເປນັ ການວດັ ທາງດາ້ ນການເງນິ ເຖງິ ຄວາມແຕກຕ່ າງລະຫວ່ າງມນຄ່ າການນາໍ ເຂາົ ້ ແລະ ການສ່ ງົ ອອກ ຂອງສນິ ຄາ້ ໃນປະເທດໃດໜ່ ງ. ດນການຊາໍ ລະເງນິ : ເປນັ ການວດັ ດາ້ ນການເງນິ ເຖງິ ຄວາມແຕກຕ່ າງລະຫວ່ າງເງນິ ໄຫຼເຂາົ້ ແລະ ໄຫຼອອກຂອງຜະລດິ ຕະພນັ ຕະຫຼອດຮອດເງນິ ທນຂອງປະເທດໃດໜ່ ງໃນຊ່ ວງໄລຍະເວລາທ່ ກີ າໍ ນດົ . ດນການຊາໍ ລະເງນິ ມຄີ ວາມໝາຍກວ້ າງກວ່ າ ດນການຄາ້ . 2. ຂຈໍ້ າໍ ກດັ ຂອງການດາໍ ເນນິ ທຸລະກດິ ລະຫວ່ າງປະເທດ ຈາກການຈະເລນີ ເຕບີ ໂຕຂອງການຄາ້ ລະຫວ່ າງປະເທດ ແລະ ການແຂ່ ງຂນັ ທ່ ຮີ ຸ ນແຮງເຮດັ ໃຫຫ້ ຼາຍປະເທດ ໃຊນ້ ະໂຍບາຍກດີ ກນັ ທາງດາ້ ນການເງນີ ໂດຍການຕງັ້ ກາໍ ແພງພາສີ ຂາເຂາົ້ , ຊ່ ງມສີ າຍເຫດມາຈາກການເມອງ ແລະ ຄວາມ ກດົ ດນັ ພາຍໃນປະເທດ. 1) ການກາໍ ນດົ ກາໍ ແພງພາສກີ ານນາໍ ເຂາົ ້ : ເປນັ ພາສທີ ່ ເີ ກບັ ຈາກຜະລດິ ຕະພນັ ທ່ ນີ າໍ ເຂາົ້ ມາໃນປະເທດເພ່ ອຫາລາຍ ໄດໃ້ ຫແ້ ກ່ ລດັ ຖະບານ ແລະ ປກົ ປອ້ ງອຸດສາຫະກາໍ ພາຍໃນ. 2) ມາດຕະການທ່ບີ ່ ແໍ ມ່ ນກາໍ ແພງພາສ:ີ - ປະລມິ ານນາໍ ເຂາົ້ : ມກີ ານກາໍ ນດົ ປະລມິ ານທແີ ນ່ ນອນ ແລະ ພາຍໃນເວລາທ່ ກີ າໍ ນດົ ຫຼ ແຫ່ ຼງທ່ ມີ າ. - ການລງົ ໂທດທາງເສດຖະກດິ : ໝາຍເຖງິ ການ ລະງ ັບການຄາ້ ຂາຍກບັ ປະເທດໃດໜ່ ງ ຫຼ ສນິ ຄາ້ ໃດໜ່ ງ ສ່ ວນຫຼາຍ ໃຊເ້ ປນັ ມາດຕະການທາງດາ້ ນການເມອງ. - ການຄວບຄຸບການແລກປ່ ຽນເງນິ ຕາຕ່ າງປະເທດ: - ການຫຸດຼ ຄ່ າເງນິ : ໝາຍເຖງິ ການຫຸຼດມນຄ່ າສະກຸນເງນິ ຂອງປະເທດຕນົ ຊ່ ງເປນັ ການເພ່ ມີ ຕນົ້ ທນໃຫແ້ ກ່ ສນິ ຄາ້ ຕ່ າງປະເທດ ພອ້ ມທງັ ລດົ ຕນົ້ ທນຂອງສນິ ຄາ້ ທອ້ ງຖ່ ນິ . - ອຸປະສກັ ທາງວດັ ທະນະທາໍ : ໃນສງັ ຄມົ ມຊີ ຸມຊນົ , ມຄີ ວາມເຊ່ ອ, ການນບັ ຖສາດສະໜາ, ທດັ ສະນະຄະຕ,ິ ຂະນບົ ທາໍ ນຽມປະເພນແີ ຕກຕ່ າງກນັ ຊ່ ງເຮດັ ໃຫກ້ ານເຂາົ້ ເຖງິ ກ່ ຸມລກຄາ້ ມຄີ ວາມຫຍຸງ້ ຍາກ. 6

- ລະບບົ ວຽກງານທາງການທ່ ສີ ະຫບຼັ ຊບັ ຊອ້ ນເກນີ ຄວາມຈາໍ ເປນັ : # ສາເຫດທ່ ຕີ ອ້ ງມກີ ານກດີ ກນັ ທາງການຄາ້ :ການກດີ ກນັ ທາງການຄາ້ ເປນັ ອຸປະສກັ ຕ່ ໍການດາໍ ເນນີ ທຸລະກດິ ແຕ່ ກ່ ມໍ ີ ຜນົ ປະໂຫຍດ ເຊ່ ນັ : 1) ເພ່ ອສາ້ ງຄວາມສມົ ດນໃຫກ້ ບັ ດນການຊໍາລະເງນິ ຂອງປະເທດ, ເພາະເປນັ ເຄ່ ອງຊວີ້ ດັ ຄວາມໜາ້ ເຊ່ ອຖໃນລະ ບບົ ການເງນິ ແລະ ຄວາມສາມາດໃນການຊໍາລະສະສາ້ ງຂອງປະເທດ. 2) ເພ່ ອປອ້ ງກນັ ອຸດສາຫະກາໍ ໃໝ່ ທ່ ອີ ່ ອນແອ 3) ເພ່ ອຄວາມໝນັ້ ຄງົ ຂອງຊາດ: ເຊ່ ນັ : ເຕກັ ໂນໂລຊສີ ່ ສານໃໝ 4) ເພ່ ອປອ້ ງກນັ ສຸຂະພາບຂອງປະຊາກອນ 5) ເພ່ ອຕອບໂຕຂ້ ໍຈ້ າໍ ກດັ ທາງການຄາ້ ຂອງອກີ ປະເທດໜ່ ງ 6) ເພ່ ອຄຸມ້ ຄອງຕໍາແໜ່ ງງານຕ່ າງໆ ໃນປະເທດ. # ສາຍເຫດທ່ ບີ ່ ເໍ ຫນັ ດໃີ ຫມ້ ກີ ານກດີ ກນັ ທາງການຄາ້ : 1) ຜບ້ ໍລໂິ ພກຊສ້ ນິ ຄາ້ ລາຄາສງຂນ້ ເພາະມາດຕະການກາໍ ແພງພາສີ 2) ການຈາໍ ກດັ ທາງເລອກຂອງຜບ້ ລໂິ ພກ 3) ການຈດັ ສນັ ຊບັ ພະຍາກອນໃນປະເທດບ່ ເໍ ໝາະສມົ ການປອ້ ງກນັ ອຸດສາຫະກາໍ ທ່ ອີ ່ ອນແອເກນີ ໄປເຮດັ ໃຫ້ ອຸດສາຫະກາໍ ໃຊຊ້ ບັ ພະຍາກອນບ່ ໍລະມດັ ລະວງັ . 4) ການສນເສຍຕາໍ ແໜ່ ງງານ ເຮດັ ໃຫປ້ ະເທດທ່ ມີ ພີ ນ້ ຖານເສດຖະກດິ ທ່ ເີ ພ່ ງິ ພາການສ່ ງົ ອອກເປນັ ຫລກັ ຈາໍ ເປນັ ຕອ້ ງລດົ ການຜະລດິ ເຮດັ ຫເ້ ກດີ ການຫວ່ າງງານ. 3. ການຂະຫຍາຍຂອບເຂດຂອງທຸລະກດິ ລະຫວ່ າງປະເທດ. ອງົ ກອນທຸລະກດິ ສາມາດເຂາົ້ ສ່ ຕະຫຼາດຕ່ າງປະເທດໄດດ້ ່ ງັ ນ:ີ້ 1) ການໃຫສ້ າໍ ປະທານ: (Licensing):ເປນັ ການເຮດັ ສນັ ຍາ ໂດຍກດິ ຈະການໜ່ ງຍອມໃຫອ້ ກີ ກດິ ຈະການໜ່ ງ ຜະລດິ ສນີ ຄາ້ ແລະຈາໍ ໜ່ າຍພາຍໃຕເ້ ຄ່ ອງໝາຍສນິ ຄາ້ ຂອງຕນົ . 2) ການສ່ງົ ອອກ: ໃຊຕ້ ນົ້ ທນຕໍາແລະມຄີ ວາມສ່ ຽງໜອ້ ຍ, ບລໍ ສິ ດັ ສ່ ງົ ອອກຈະຂາຍສນີ ຄາ້ ໃຫບ້ ໍລສິ ດັ ນາໍ ເຂາົ້ ຊ່ ງມີ ພ່ ຄໍ າ້ ຄນົ ກາງຮບັ ຜດິ ຊອບເປນັ ເຈາົ້ ຂອງສນີ ຄາ້ . 3) ການເປດີ ສາໍ ນກັ ງານຂາຍ ຫສຼ າຂາການຂາຍ: ຜຜ້ ະລດິ ຕອ້ ງມເີ ງນິ ທນຈາໍ ນວນຫຼາຍເພາະໄປລງົ ທນທາງດາ້ ນນະ ຖານທ່ ເີ ພ່ ອເປດີ ສາຂາ 4) ການຮ່ ວມລງົ ທນ: ເປນັ ການຮ່ ວມມລະຫວ່ າງ 2 ທຸລະກດິ ຂນ້ ໄປ ເພ່ ອພດັ ທະນາ ຫຼຂາຍຜະລດິ ຕະພນັ 5) ການເປນັ ເຈາົ ້ ຂອງສ່ງິ ອາໍ ນວຍຄວາມສະດວກທງັ ໝດົ ໃນຕ່ າງປະເທດ ການເຂາົ້ ເປນັ ເຈາົ້ ຂອງ ຫຼລງົ ທນເອງທງັ ໝດົ ສາມາດເລອກເຮດັ ໄດຫ້ ຼາຍລກັ ສະນະຄ: 1) ເຂາົ້ ໄປສາ້ ງໂຮງງານຜະລດິ ແລະສ່ ງິ ອາໍ ນວຍຄວາມສະດວກອ່ ນໆ ເຊ່ ນັ : ບລໍ ສິ ດັ Colgate – Pamoliv 2) ການເຂາົ້ ໄປຊກ້ ດິ ຈະການທ່ ມີ ຢີ ່ ແລວ້ ແລະ ບໍລຫິ ານກດິ ຈະການນນັ້ ເປນັ ອດິ ສະຫະຼ ຈາກບໍລສິ ດັ ແມ່ ໃນປະ ເທດຕນົ . 3) ພນັ ທະມດິ ທຸລະກດິ ຍຸດທະສາດ ໝາຍເຖງິ ການເປນັ ຮຸນ້ ສ່ ວນ ຮ່ ວມກນັ ລະຫວ່ າງ 2 ບລໍ ສິ ດັ ຂນ້ ໄປເພ່ ອສາ້ ງ ຂໍໄ້ ດປ້ ຽບທາງການແຂ່ ງຂນັ ທາງການຕະຫຼາດ 4) ທຸລະກດິ ພ່ ຄໍ າ້ ຄນົ ກາງ ເປນັ ຄນົ ກາງທ່ ຊີ ່ ວຍການປະສານງານໃຫເ້ ກດີ ການເຮດັ ທຸລະກດິ ລະຫວ່ າງຜຊ້ ກ້ ບັ ຜ້ ຂາຍຢ່ ຕ່ າງປະເທດ 5) ການແລກປຽນຜະລດິ ຕະພນັ ມກັ ເກດີ ຂນ້ ລະຫວ່ າງປະເທດທ່ ພີ ດັ ທະນາແລວ້ ກບັ ປະເທດດອ້ ຍພດັ ທະນາ. 6) ທຸລະກດິ ຂາ້ ມຊາດ ຫຼບໍລສິ ດັ ຂາ້ ມຊາດ ເປນັ ການຈດັ ການໃນລະດບັ ໂລກ. 7

ບດົ ທີ 4 ຮບແບບຂອງການປະກອບທຸລະກດິ 1. ຄາໍ ແນະນາໍ ການແຈງ້ ຂນ້ ທະບຽນວສິ າຫະກດິ ຫອ້ ງການເຈາົ້ ໜາ້ ທ່ ທີ ະບຽນວສິ າຫະກດິ (ຫຈທ) Enterprise Registry Office (ERO)ໜາ້ ທ່ :ີ - ກວດສອບຊ່ ແລະ ກາໍ ນດົ ລະຫດັ - ຮບັ ແຈງ້ ສນັ ຍາສາ້ ງຕງັ້ ຂອງວສິ າຫະກດິ ຮຸ ນ້ ສ່ ວນ, ບລໍ ສິ ດັ - ຮບັ ຄາໍ ຮອ້ ງແຈງ້ ຂນ້ ແລະດດັ ແກທ້ ະບຽນ - ເປນັ ຖານຂມໍ້ ນຂອງວສິ າຫະກດິ - ໃຫບ້ ໍລກິ ານຂມໍ້ ນກ່ ຽວກບັ ທະບຽນ - ຕດິ ຕາມ, ເກບັ ກາໍ ການປະຕບິ ດັ ກດົ ໝາຍ, ເຜຍີ ແຜ່ ແລະ ຝກອບົ ຮມົ ລະບຽບການ ຂອບເຂດສດິ : - ຢງັ້ ຢນຊ່ ວສິ າຫະກດິ ທ່ ຈີ ອງເບອ້ ງຕນົ້ - ເຊນັ ທະບຽນວສິ າຫະກດິ - ຖອນທະບຽນວສິ າຫະກດິ - ເກບັ ແລະ ນາໍ ໃຊຄ້ ່ າທໍານຽມຈາກບໍລກິ ານ - ກວດກາການປະຕບິ ດັ ກດົ ໝາຍ - ປະຕບິ ດັ ສດິ ອ່ ນໆ ຕາມທ່ ກີ າໍ ນດົ ໄວ້ WWW.moc.gov.la Email: [email protected] 2. ຫລກັ ການລວມຂອງບລໍ ສິ ດັ # ບລໍ ສິ ດັ ແມ່ ນຫວົ ໜ່ ວຍທຸລະກດິ ຊ່ ງິ ບຸກຄນົ ນບັ ແຕ່ 2 ຄນົ ຂນ້ ໄປ ຫຼ ນຕິ ບິ ຸກຄນົ ເປນັ ຜສ້ າ້ ງຕງັ້ ຂນ້ ບນົ ພນ້ ຖານ ສນັ ຍາ ເພ່ ອເຕາົ້ ໂຮມຊບັ ສມົ ບດັ ທນຮອນ ແຮງງານແນໃສ່ ດໍາເນນີ ທຸລະກດິ ຮ່ ວມກນັ ແລະ ແບ່ ງປນັ ກາໍ ໄລ ສຸ ທ.ິ # ສໍາລບັ ບລໍ ສິ ດັ ຈາໍ ກດັ ນນັ້ ບຸກຄນົ ຜດ້ ຽວ ຫຼນິ ຕບິ ຸກຄນົ ກ່ ສໍ າມາດສາ້ ງຕງັ້ ຂນ້ ໄດ.້ # ໃນ ສປປ ລາວ ບໍລສິ ດັ ມີ 3 ຮບແບບຄ: ບລໍ ສິ ດັ ຮຸນ້ ສ່ ວນ, ບລໍ ສິ ດັ ຈາໍ ກດັ ແລະ ບລໍ ສິ ດັ ມະຫາຊນົ . # ບໍລສິ ດັ ສາ້ ງຕງັ້ ຂນ້ ບນົ ພນ້ ຖານສນັ ຍາທ່ ເີ ປນັ ລາຍລກັ ອກັ ສອນ ລະຫວ່ າງຜປ້ ະກອບທນຊ່ ງມເີ ງ່ອນໄຂ ແລະ ເນອ້ ໃນສອດຄ່ ອງກບັ ກດົ ໝາຍ ຂອງ ສປປລາວ. ສນັ ຍາດ່ ງັ ກ່ າວເປນັ ພນ້ ຖານໃຫແ້ ກ່ ຜປ້ ະກອບທນດວ້ ຍ ກນັ . # ຜຮ້ ່ ວມປະກອບທນ ຫຼ ຜຖ້ ຮຸ ນ້ : ແມ່ ນຜລ້ ງົ ທນໃນບລໍ ສິ ດັ ຮຸນ້ ສ່ ວນ ແລະ ບນັ ດາຜລ້ ເິ ລ່ ມີ ສາ້ ງຕງັ້ ບລໍ ສິ ດັ ຈາໍ ກດັ ຫຼ ບລສິ ດັ ມະຫາຊນົ , ຊ່ ງອາດມຖີ ານະເປນັ ນກັ ທຸລະກດິ ຫຼ ບ່ ແໍ ມ່ ນ. # ທນຂອງບລໍ ສິ ດັ : ແມ່ ນໄດມ້ າຈກການປະກອບສ່ ວນຂອງຜຮ້ ່ ວມປະກອບທນ ແລະ ຜຖ້ ຮຸ ນ້ , ທນຂອງບໍລິ ສດັ ປະກອບດວ້ ຍຊບັ ສມົ ບດັ ຄງົ ທ່ ີ ແລະ ທນໝນວຽນ. # ບລໍ ສິ ດັ ຈາໍ ກດັ , ບລໍ ສິ ດັ ຈາໍ ກດັ ຜດ້ ຽວ ແລະ ບລໍ ສິ ດັ ມະຫາຊນົ : ຕອ້ ງມຄີ ງັ ສະສມົ ຕາມລະບຽບການຊ່ ງຫກັ ຈາກກາໍ ໄລສຸທິ ທ່ ແີ ບ່ ງປນັ ໄດແ້ ຕ່ 5% - 10% ຜຮ້ ່ ວມປະກອບທນ ແລະ ຜຖ້ ຮຸນ້ ມສີ ດິ ແລະໜາ້ ທ່ ດີ ່ ງັ ນ:ີ້ - ປະກອບສ່ ວນໃນກດິ ຈະກາໍ ຂອງບໍລສິ ດັ ຕາມລະບຽບຂອງ ບໍລສິ ດັ - ຮບັ ຮກ້ ່ ຽວກບັ ການເຄ່ ອນໄຫວຂອງບລໍ ສິ ດັ - ເຂາົ້ ຮ່ ວມກອງປະຊຸມ ແລະລງົ ຄະແນນສຽງ - ໄດຮ້ ບັ ການແບ່ ງປນັ ຜນົ ກາໍ ໄລ 8

- ປະກອບທນໃຫແ້ ກ່ ບໍລສິ ດັ ແລະຖອກຮຸ ນ້ ຕາມກາໍ ນດົ ເວລາ - ຮບັ ຜດິ ຊອບຕ່ ໍໜສີ້ ຂິ ອງບລໍ ສິ ດັ # ທຸກບລໍ ສິ ດັ ຕອ້ ງມກີ ດົ ລະບຽບຂອງຕນົ ເປນັ ລາຍລກັ ອກັ ສອນ ແລະ ມເີ ນອ້ ໃນດ່ງັ ຕ່ ໄໍ ປນ:ີ ້ - ຊ່ ແລະນາມສະກຸນ ອາຊບີ ສນັ ຊາດ ແລະທ່ ຢີ ່ ຂອງຜເ້ ຂາົ້ ຮ່ ວມລງົ ທນ - ຊ່ ວດັ ຖຸປະສງົ ອາຍຸ ແລະສາໍ ນກັ ງານຂອງ ບລໍ ສິ ດັ - ການແບ່ ງປນັ ກາໍ ໄລ ແລະຄວາມຮບັ ຜດິ ຊອບຕ່ ກໍ ານຂາດທນ - ກອງປະຊຸມແລະວທິ ລີ ງົ ມະຕິ - ການຍຸບເລກີ ການຊໍາລະສະສາງ ແລະ ວທິ ແີ ກໄ້ ຂຂຂໍ້ ດັ ແຍ່ ງ # ໃນການເຄ່ອນໄຫວທຸລະກດິ ນນັ້ ບລໍ ສິ ດັ ອາດມກີ ານປ່ ຽນແປງ ເພອໃຫສ້ ອດຄ່ ອງກບັ ສະພາບການທາງດາ້ ນ ເສດຖະກດິ ເຊ່ ນັ : ການປ່ ຽນແປງກດົ ລະບຽບ, ການເພ່ ມີ ຂນ້ ຫຼ ລຸດລງົ , ການຄວບບໍລສິ ດັ ເຂາົ້ ກນັ ຫແຼ ຍກ ອອກ,ການປ່ ຽນແປງຮບແບບ ຫຼ ວດັ ຖຸປະສງົ # ການປ່ ຽນແປງຂອງບລໍ ສິ ດັ ຕອ້ ງໄດຮ້ ບັ ຄວາມເຫນັ ດຈີ າກກອງປະຊຸມຂອງຜຮ້ ່ ວມປະກອບທນ ແລະ ຜຖ້ ຮຸ ນ້ . # ການປ່ ຽນແປງຂອງ ບສ ຕອ້ ງແຈງ້ ໃຫເ້ ຈາົ້ ໜາ້ ທ່ ທີ ່ ກີ ່ ຽວຂອ້ ງຊາບ ເພ່ ອຈດົ ໃສ່ ປມ້ ທະບຽນວສິ າຫະກດິ ແລະ ຕອ້ ງແຈງ້ ໃຫຜ້ ຮ້ ່ ວມປະກອບທນ, ຜຖ້ ຮຸນ້ ແລະ ມວນຊນົ ຮບັ ຮ.້ # ການເພ່ມີ ທນ ອາດຈະຍກົ ເອາົ ຄງັ ສະສມົ ມາເພ່ ມີ ມນຄ່ າຂອງແຕ່ ລະຮຸນ້ ທ່ ມີ ຢີ ່ ແລວ້ , ດວ້ ຍການເພ່ ມີ ຈາໍ ນວນ ຮຸ ນ້ ຂນ້ ຫຼຫນັ ເອາົ ເຈາົ້ ໜຂີ້ ອງ ບສ ມາເປນັ ຜຖ້ ຮຸນ້ . # ມແີ ຕ່ ບສ ມະຫາຊນົ ເທ່ າົ ນນັ ້ ຈ່ ງສາມາດລະດມົ ທນຈາກພາຍນອກໄດຢ້ ່ າງເປດີ ເຜຍີ ແລະ ຈາໍ ໜ່ າຍພນັ ທະ ບດັ . # ການຫລຸດທນຂອງ ບສ ລງົ ອາດຈະດໍາເນນີ ດວ້ ຍການລຸດມນຄ່ າຂອງແຕ່ ລະຮຸນ້ ລງົ ຫຼ ລຸດຈາໍ ນວນຮຸນ້ ລງົ # ການຄວບ ບສ ເຂາົ ້ ກນັ ມີ 2 ວທິ ຄີ : ສອງ ຫຼຫຼາຍ ບສ ຄວບເຂາົ້ ກນັ ເປນັ ບສ ໃໝ່ ສອງ ຫຼຫາຼ ຍ ບສ ຄວບເຂາົ້ ກນັ ແລວ້ ກາຍເປນັ ບສ ໃດໜ່ ງ ການຄວບ ບສ ອາດຈະຄວບ ບສ ຮບແບບດຽວ ກນັ ຫຼ ຕ່ າງກນັ ກ່ ໄໍ ດ.້ # ການແຍກ ບສ ແມ່ ນການແບ່ ງ ບສ ໜ່ ງອອກເປນັ ຫຼາຍ ບສ ຮບແບບດຽວກນັ ຫຼ ຕ່ າງກນັ . # ບສ ໃດໜ່ງ ຈະປ່ ຽນແປງວສິ າຫະກດິ ຂອງຕນົ ຈາກຮບແບບໜ່ ງໄປສ່ ອກີ ຮບແບບອ່ ນກ່ ໄໍ ດ້ ການປ່ ຽນແປງ ຮບແບບບ່ ແໍ ມ່ ນການສາ້ ງນຕິ ບິ ຸກຄນົ ຂນ້ ໃໝ່ . ການປ່ ຽນແປງຕອ້ ງໃຫສ້ ອດຄ່ ອງກບັ ກດົ ລະບຽບຂອງຮບ ແບບ ບສ ທ່ ຈີ ດັ ຕງັ້ ຂນ້ ໃໝ່ ເຊ່ ນັ : ຈາໍ ນວນທນ, ຈາໍ ນວນຜູ້ ຮ່ ວມປະກອບທນ. ການປ່ ຽນແປງຮບແບບ ບສ ບ່ ໍພາໃຫໜ້ ສີ້ ນິ ຂອງ ບສ ເກ່ າົ ຕກົ ໄປ # ການຍຸບເຍກີ ບສ ແມ່ ນການຍຸດເຊາົ ດໍາເນນິ ກດິ ຈະການຂອງ ບສ ໂດຍເດດັ ຂາດ ຕອ້ ງແຈງ້ ໃຫເ້ ຈາົ້ ໜາ້ ທ່ ີ ທ່ ີ ກ່ ຽວຂອ້ ງ ຜຮ້ ່ ວມທນ, ຜຖ້ ຮຸ ນ້ , ເຈາົ້ ໜີ້ ແລະປະກາດໃຫມ້ ວນຊນົ ຊາບ. ບສ ຕ່ າງໆ ອາດຈະຖກຍຸບເລກີ ຍອ້ ນສາເຫດທ່ ວົ ໄປ ດ່ງັ ນ:ີ ້ - ຄບົ ອາຍຸທ່ ໄີ ດກ້ າໍ ນດົ ໄວໃ້ ນກດົ ລະບຽບ - ໄດບ້ ນັ ລຸວດົ ຖຸປະສງົ ຂອງ ບສ ແລວ້ - ຜຮ້ ່ ວມປະກອບທນ ແລະ ຜຖ້ ຮຸນ້ ລງົ ມະຕຍິ ຸບເລກີ ກ່ ອນ - ເຄ່ ອນໄຫວບ່ ໍໄດຕ້ າມວດັ ຖຸປະສງົ - ບ່ ສໍ າມາດດາໍ ເນນິ ກດິ ຈະການຕ່ ໄໍ ປໄດ້ - ການລບົ ລາ້ ງສນັ ຍາ ບສ 9

- ຄໍາຕດັ ສນີ ຂອງສານໃຫຍ້ ຸບເລກີ ແລະ ການລມົ້ ລະລາຍ ນອກຈາກນີ້ ຖາ້ ຜຮ້ ່ ວມປະກອບທນຜໃ້ ດຜໜ້ ່ ງຖກລມົ້ ລະລາຍ ຫຼ ຫາ້ ມບ່ ໍໃຫດ້ ໍາເນນິ ທຸລະກດິ , ຂາດຄວາມ ສາມາດທາງດາ້ ນການປະພດ, ເສຍຊວີ ດິ ເວນັ້ ເສຍແຕ່ ກດົ ລະບຽບຫາກກາໍ ນດົ ໄວຢ້ ່ າງອນ. 3. ວສິ າຫະກດິ ຂອງເອກະຊນົ ແມ່ ນຫວົ ໜ່ ວຍທຸລະກດິ ຊ່ ງບຸກຄນົ ຫຼ ນຕິ ບິ ຸກຄນົ ເປນັ ຜສ້ າ້ ງຕງັ້ ຂນ້ ເພ່ ອເຄ່ ອນໄຫວຫາຜນົ ກາໍ ໄລ ແລະຖກ ສາ້ ງຕງັ້ ຂນ້ ຕາມສອງຮບການຄ: ວສິ າຫະກດິ ສ່ ວນກຸ ຄນົ ແລະບໍລສິ ດັ ມທີ ນຈດົ ທະບຽນ ແຕ່ 1.000.000 ກບີ ຂນ້ ໄປ ຊ່ ງບຸກຄນົ ຜດ້ ຽວເປນັ ຜສ້ າ້ ງຕງັ້ ຂນ້ ແລະຮບັ ຜດິ ຊອບແຕ່ ຜດ້ ຽວເຄ່ ອນໄຫວໃນນາມສ່ ວນຕວົ 4. ບລໍ ສິ ດັ ຮຸນ້ ສ່ ວນ ແມ່ ນຮບແບບຂອງ ບສ ໜ່ ງຊ່ ງໄດຮ້ ບັ ການສາ້ ງຕງັ້ ຂນ້ ໂດຍອງີ ໃສ່ ຄວາມເຊ່ ອໃຈລະຫວ່ າງຜຮ້ ່ ວມປະກອບທນ ດວ້ ຍກນັ .ຜຮ້ ່ ວມປະກອບທນທຸກຄນົ ມຖີ ານະເປນັ ນກັ ທຸລະກດິ ແລະ ຮບັ ຜດິ ຊອບຮ່ ວມກນັ ຕ່ ໜໍ ສີ້ ນິ ທງັ ໝດົ ຂອງ ບສ ໂດຍບ່ ມໍ ຂີ ອບເຂດ ບສ ອາດຈະເອາົ ຊ່ ຂອງຜຮ້ ່ ວມປະກອບທນຜໜ້ ່ ງ ຫຼ ຫຼາຍຄນົ ມາເປນັ ຊ່ ຂອງ ບສ ຫຼ ໃສ່ ຊ່ ແນວໃດກ່ ໄໍ ດ້ ແຕ່ ຕອ້ ງມຄີ ໍາວ່ າ ບສ ຮຸ ນ້ ສ່ ວນຕດິ ນາໍ ທນຂອງ ບສ ແມ່ ນໄດຈ້ າກການປະກອບສ່ ວນຂອງຜຮ້ ່ ວມປະກອບທນ, ການປະກອບທນອາດຈະປະກອບ ເປນັ ເງນິ , ເປນັ ວດັ ຖຸ, ເປນັ ແຮງງານ ຫຼ ເປນັ ຊບັ ສນິ ທາງຫວົ ຄດິ ປນັ ຍາ ຊ່ ງຕອ້ ງຕມີ ນຄ່ າເປນັ ເງນິ . ໃບຮຸ ນ້ ຂອງ ບສ ບ່ ໍ ສາມາດປ່ ຽນມໄດ້ ບສ ຮຸ ນ້ ສ່ ວນອາດມເີ ຈໜົ້ າ້ ທ່ ກີ ວດສອບບນັ ຊ.ີ ຜຮ້ ່ ວມປະກອບທນທຸກຄນົ ມສີ ດິ ແລະໜາ້ ທ່ດີ ່ງັ ນ:ີ ້ - ເຂາົ້ ຮ່ ວມໃນການ ບໍລຫິ ານຂອງ ບສ - ໄດຮ້ ບັ ການແບ່ ງປນັ ຜນົ ກາໍ ໄລ - ຮບັ ຮກ້ ່ ຽວກບັ ການເຄ່ ອນໄຫວຂອງ ບສ - ຮບັ ຮບ້ ດົ ລາຍງານຂອງເຈາົ້ ໜາ້ ທ່ ກີ ວດສອບບນັ ຊີ - ໄດຮ້ ບັ ເອກະສານຢ່ າງຊາ້ ບ່ ໍໃຫເ້ ກນີ ສບິ ຫາ້ ວນັ ກ່ ອນວນັ ນດັ ປະຊຸມປະຈາໍ ປີ - ຕງັ້ ຄໍາຖາມ ແລະ ສະເໜຄີ ວາມຄດິ ເຫນັ ເປນັ ລາຍລກັ ອກັ ສອນກ່ ຽວກບັ ການບລໍ ຫິ ານ ຂອງ ບສ ຕ່ ຜໍ ້ ຈດັ ການ - ເຂາົ້ ຮ່ ວມກອງປະຊຸມ ແລະລງົ ຄະແນນສຽງ 5. ບລໍ ສິ ດັ ຈາໍ ກດັ ແມ່ ນຮບແບບ ບສ ໜ່ ງຊ່ ງສາ້ ງຕງັ້ ຂນ້ ດວ້ ຍຮບການແບ່ ງທນເປນັ ຮຸ ນ້ ແຕ່ ລະຮຸນມມີ ນຄ່ າເທ່ າົ ກນັ ໂດຍມຜີ ຖ້ ຮຸ ນ້ ໃນການເລ່ ມີ ຕນົ້ ແຕ່ 2 ຄນົ ຂນ້ ໄປ, ຜຖ້ ຮຸນ້ ຂອງ ບສ ມຈີ າໍ ນວນທງັ ໝດົ ບ່ ໍເກນີ 20 ຄນົ ຊ່ ງມຄີ ວາມຮບັ ຜດິ ຊອບຕ່ ໍ ໜສີ້ ນິ ຂອງບ່ ໍເກນີ ມນຄ່ າຮຸ ນ້ ທ່ ຕີ ນົ ບ່ ທໍ ນັ ຖອກເຕມັ ເທ່ າົ ນນັ້ . ຜຖ້ ຮຸ ນ້ ບ່ ຈໍ າໍ ເປນັ ຕອ້ ງມຖີ ານະເປນັ ນກັ ທຸລະກດິ ຮຸນ້ ອາດຈະເປນັ ເງນິ ຫຼວດັ ຖຸກ່ ໄໍ ດ້ ແຕ່ ຕອ້ ງມອບຮບັ ໃນມສ້ າ້ ງຕງັ້ ບສ ແລະ ຕລີ າຄາເປນັ ເງນິ ໂດຍຄະນະກວດກາການປະກອບຮຸ ນ້ ຮຸນ້ ຂອງ ບສ ຕອ້ ງຖອກຢ່ າງໜອ້ ຍ 50 % ສ່ ວນທ່ ເຫຼອຕອ້ ງຖອກພາຍໃນ 2 ປ.ີ ຮຸ ນ້ ຂອງ ບສ ຈະໂອນໃຫຄ້ ນົ ພາຍໃນ ຫຼພາຍນອກກ່ ໄໍ ດແ້ ຕ່ ຖາ້ ໂອນພາຍນອກຕອ້ ງໄດຮ້ ບັ ການເຫນັ ດຈີ າກສຽງ ສ່ ວນຫາຼ ຍຂອງຜຖ້ ຮຸ ນ້ .ໃບຮຸນ້ ຂອງ ບສ ຈາໍ ກດັ ບ່ ສໍ າມາດປ່ ຽນມໄດ້ ຊ່ ຂອງ ບສ ຕອ້ ງມຄີ ໍາວ່ າ ບສ ຈາໍ ກດັ ຕ່ ມໃສ່ , ທນ ຈດົ ທະບຽນ່ ຕໍາສຸດ 5.000.000 ກບີ ເວນັ້ ເສຍແຕ່ ລດັ ຖະບານໄດກ້ າໍ ນດົ ໄວສ້ ງກວ່ ານ.ີ້ 6. ບລໍ ສິ ດັ ມະຫາຊນົ ແມ່ ນຮບແບບ ບສ ໜ່ ງຊ່ ງສາ້ ງຕງັ້ ຂນ້ ດວ້ ຍຮບການແບ່ ງທນເປນັ ຮຸ ນ້ ແຕ່ ລະຮຸນ້ ມມີ ນຄ່ າເທ່ າົ ກນັ ແລະ ມຜີ ລ້ ິ ເລ່ ມີ ສາ້ ງຕງັ້ ແຕ່ 7 ຄນົ ຂນ້ ໄປ. 10

ຜຖ້ ຮຸ ນ້ ບ່ ຈໍ າໍ ເປນັ ຕອ້ ງມຖີ ານະເປນັ ນກັ ທຸລະກດິ ຮຸນ້ ສາມາດເປນັ ເງນິ ຫຼ ວດັ ຖຸກ່ ໄໍ ດ້ ຮຸນ້ ທ່ ເີ ປນັ ເງນິ ຕອ້ ງຖອກ ໃນມສ້ າ້ ງຕງັ້ ຢ່ າງໜອ້້ ຍ 25% ສ່ ວນທ່ ເີ ຫຼອຕອ້ ງຖອກພາຍໃນກາໍ ນດົ 3 ປ.ີ ມນຄ່ າຮຸ ນ້ ໜ່ ງຂອງ ບສ ສງສຸດບ່ ໍໃຫເ້ ກນີ 10.000 ກບີ , ໃບຮຸ ນ້ ຂອງ ບສ ສາມາດປ່ ຽນມໄດ,້ ຊ່ ຂອງ ບສ ຕອ້ ງ ມຄີ າໍ ວ່ າ ບສ ມະຫາຊນົ ຕດິ ພອ້ ມ. ທນຂອງ ບສ ຢ່ າງໜອ້ ຍບ່ ໃໍ ຫຕ້ ່ ໍາກວ່ າ 50.000.000 ກບີ ເວນັ້ ເສຍແຕ່ ລດັ ຖະບານຈະກາໍ ນດົ ເປນັ ຢ່ າງອ່ ນ.ການ ບລໍ ຫິ ານດໍາເນນີ ດວ້ ຍສະພາບລໍ ຫິ ານ ຊ່ ງປະກອບດວ້ ຍສະມາຊກິ ແຕ່ 5 ຫາ 11 ຄນົ ໃນນນັ້ ຕອ້ ງມຜີ ຕ້ າງໜາ້ ຄນົ ງານ ໜ່ ງ ຫຼສອງຄນົ . 7. ວສິ າຫະກດິ ຂອງລດັ ແມ່ ນຫວົ ໜ່ ວຍທຸລະກດິ ທ່ ລີ ດັ ເປນັ ຜສ້ າ້ ງຕັ້ ແລະລງົ ທນແຕ່ ຜດ້ ຽວ ຫຼ ຮ່ ວມທນກບັ ພາກສ່ ວນວສິ ຫະກດິ ອ່ ນ ຊ່ ງ ແມ່ ນທລດັ ແຕ່ 51% ຂນ້ ໄປ.ວສິ າຫະກດິ ຂອງລດັ ຫຼ ລດັ ສາມາດເປນັ ຜປ້ ະກອບຮຸ ນ້ ໄດໃ້ ນສອງຮບແບບຄ: ບສ ຈາໍ ກດັ ແລະ ບສ ມະຫາຊນົ ເທ່ າົ ນນັ້ ລດັ ອາດປະກອບທນດ່ ງັ ຕ່ ໍໄປນ:ີ້ 1. ລດັ ລງົ ທນ 100 % ແມ່ ນລດັ ວສິ າຫະກດິ . ນອກຈາກທນທ່ ລີ ດັ ປະກອບໃຫແ້ ລວ້ ສາມາດເພ່ ມີ ທນຂອງຕນົ ດວ້ ຍ: - ກຢ້ ມເງນິ ນາໍ ທະນາຄານ ແລະສະຖາບນັ ການເງນິ ຕ່ າງໆ ບນົ ພນ້ ຖານລະບຽບກດົ ໝາຍ. - ລະດມົ ທນຈາກພາຍນອກຢ່ າງເປດີ ເຜຍີ ເຊ່ ນັ : ການຂາຍໃບຮຸນ້ - ລດັ ຖະມນົ ຕວີ ່ າການກະຊວງການເງນິ ຕາງໜາ້ ລດັ ຖະບານເປນັ ຜສ້ ະເໜສີ າ້ ງຕງັ້ ຫຼ ຍຸບເລກີ , ການດົ ເປາົ້ ໝາຍ ວດັ ຖຸປະສງົ , ແຕ່ ງຕງັ້ ຫປຼ ດົ ຕໍາແໜ່ ງປະທານ, ຮອງປະທານ,ສະມາຊກິ ສະພາບໍລຫິ ານ ແລະຜອ້ າໍ ນວຍການ, ກາໍ ນດົ ບາໍ ເນດັ ແລະເງນິ ນະໂຍບາຍໃຫປ້ ະທານ ສະມາຊກິ ສະພາ ແລະ ຜຖ້ ກເຊນີ ໃນເວລາເຂາົ້ ປະຊຸ ມ. 2. ລດັ ລງົ ທນ 51 % ຂນ້ ໄປແມ່ ນລດັ ວສິ າຫະກດິ ປະສມົ . ລດັ ວສິ າຫະກດິ ປະສມົ ບໍລຫິ ານ ແລະ ເຄ່ ອນໄຫວຕາມລະບຽບການຂອງ ບສ ມະຫາຊນົ ນອກຈາກ: - ການໂອນຮຸນ້ ຂອງລດັ ແມ່ ນລດັ ຖະບານເປນັ ຜຕ້ ກົ ລງົ - ໃບຮຸ ນ້ ສາມາດປ່ ຽນມໄດ້ 3. ລດັ ຮຸນ້ ສ່ ວນກບັ ພາກສ່ ວນອ່ ນແມ່ ນລດັ ຮ່ ວມທນຕໍາກວ່ າ 50 % 11

ບດົ ທີ 5 ຫລກັ ການບລໍ ຫິ ານ 1. ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສາໍ ຄນັ Management, Administrationການບລໍ ຫິ ານ, ການຄຸມ້ ອງ, ການຈດັ ການ Administration ການ ຈດັ ການກ່ ຽວກບັ ເລ່ ອງນະໂຍບາຍ Management ການນາໍ ນະໂຍບາຍໄປປະຕບິ ດັ ການບລໍ ຫິ ານ ຄການໃຊສ້ າດ ແລະ ສລີ ນາໍ ເອາົ ຊບັ ພະຍາກອນການບລໍ ຫິ ານ (AdministrativeResources) ມາປະກອບກນັ ຕາມຂະບວນ ການບລໍ ຫິ ານ (Process of Administration) ໃຫບ້ ນັ ລຸວດັ ຖຸປະສງົ ທ່ ກີ າໍ ນດົ ໄວ້ ຢ່ າງມປີ ະສດິ ທພິ າບ. - ການບໍລຫິ ານຄ: ສລິ ປະໃນການເຮດັ ວຽກໂດຍອາໃສຄນົ ອ່ ນ - ການບລໍ ຫິ ານເປນັ ຂະບວນການຂອງການວາງແຜນ, ການຈດັ ໂຄງສາ້ ງ, ການຈດັ ສາຍງານ, ການຊນີ້ າໍ ແລະການ ສ່ ງັ ການ, ການຄວບຄຸມຕະຫອຼ ດຮອດການໃຊຊ້ ບັ ພະຍາກອນຕ່ າງໆ ຂອງອງົ ກອນ ເພ່ ອໃຫເ້ ກດີ ຜນົ ງານຕາມ ເປາົ້ ໝາຍຕາມອາໍ ນາດໜາ້ ທ່ ທີ ່ ກີ າໍ ນດົ ໄວ.້ ຄວາມສາໍ ຄນັ ຂອງການບລໍ ຫິ ານ: ຊ່ ວຍໃຫອ້ ງົ ກອນສາໍ ເລດັ ຕາມເປາົ້ ໝາຍ, ມກີ າໍ ໄລ, ປະຫຍດັ . ບໍລຫິ ານງານຢ່ າງມປີ ະສດິ ທພິ າບ ແລະ ປະສດິ ທຜິ ນົ ສງ ຊ່ ວຍສ່ ງົ ເສມີ ເສດຖະກດິ ຂອງປະເທດ ເປນັ ເຄ່ ອງວດັ ແທກເຖງິ ຄວາມເຊ່ ອມ ຫຼ ຄວາມຈະເລນີ ຂອງອງົ ກອນ ແລະ ສງັ ຄມົ . 2. ວວິ ດັ ທະນາການຂອງການບລໍ ຫິ ານ ແບ່ ງອອກເປນັ 4 ຍຸກຄ: 1) ກ່ ອນການບລໍ ຫິ ານທ່ ເີ ປນັ ຫລກັ ການເລ່ ມີ ຈາກການຮຈ້ ກັ ລວມກ່ ຸມກນັ ຈນົ ເຖງິ ປີ 1880 2) ການບໍລຫິ ານທ່ ມີ ຫີ ລກັ ການ ປີ 1880 – 1930 ເປນັ ຍຸກຂອງການປະຕວິ ດັ ອຸດສາຫະກາໍ ການຜະລດິ ແບບ ຄອບຄວົ ປ່ ຽນເປນັ ອຸດສາຫະກໍາ ເນນັ້ ເລ່ ອງປະສດິ ທພິ າບຂອງການຜະລດິ ນກັ ວຊິ າການມີ Frederick W. Taylor ແລະ Henri Fayol Frederick W. Taylor (1856 – 1917) - ກະຕຸນ້ ຄນົ ງານ ໃຫມ້ ຄີ ວາມພະຍາຍາມໃນການຜະລດິ ເຮດັ ໃຫຜ້ ນົ ຜະລດິ ຫາຼ ຍຂນ້ ໂດຍໃຊເ້ ສດຖະກດິ ເປນັ ລາງວນັ ເພ່ ອຈງໃຈໃຫເ້ ຮດັ ວຽກຫຼາຍ ຫລກັ ການດ່ ງັ ກ່ າວພາໃຫເ້ ກດີ ການຈ່ າຍຄ່ າແຮງງານເທ່ າົ ກບັ ຜນົ ຂອງງານ - ສກສາເຄ່ ອງມແລະສະພາບແວດລອ້ ມ ເຄ່ ອງມແບບໃດໃຫຜ້ ນົ ຜະລດິ ສງ ແລະ ສະດວກໃນການເຮດັ ວຽກ ສກສາເຖງິ ຄວາມເມ່ ອຍພວົ ພນັ ກບັ ເວລາ ຫລກັ ການບລໍ ຫິ ານຂອງ Taylor ປະກອບດວ້ ຍ: 1) ແບ່ ງວຽກອອກເປນັ ວຽກຍ່ ອຍ ເຮດັ ວຽກແບບໃດສະດວກວ່ ອງໄວ ແລະ ປະຫຍດັ ສຸດ. 2) ເລອກຄນົ ງານໂດຍອາໃສວທິ ະຍາສາດ 3) ສກສາອບົ ຮມົ ວທິ ກີ ານເຮດັ ວຽກຈດັ ໃຫມ້ ກີ ານປະສານງານລະຫວ່ າງຄນົ ງານ ແລະ ຝ່ າຍບໍລຫິ ານ. Henri Fayol ເນນັ້ ລກັ ສະນະຂອງຜບ້ ລຫິ ານ - ມສີ ຸຂະພາບດີ - ສາມາດຮຽນຮ້ ປບັ ຕວົ ເຂາົ້ ກບັ ສະພາບແວດລອ້ ມ - ມສີ ດັ ທາ ມພີ ະລງັ ໃຈ ເຊ່ ອໝນັ້ ເຕມັ ໃຈ ສະຫຼາດມໄີ ຫວພກິ ແລະ ຊ່ ສດັ - ມຄີ ວາມຮໃ້ ນໜາ້ ທີ ແລະດາ້ ນອ່ ນໆ - ມຄີ ວາມຊາໍ ນານທ່ ເີ ກດີ ຈາກປະສບົ ການ 12

Luther H. Gulick and Lydall F Urwick : POSCORB P : Planning O : Organizing S : Staffing D : Directing Co : CoŒordinating R : Reporting B : Budgeting. Emerson Harrington ໄດກ້ າໍ ນດົ ຫລກັ ການບລໍ ຫິ ານ 12 ຂຄໍ້ : 1. ການກາໍ ນດົ ເປາົ້ ໝາຍໄວຢ້ ່ າງແນ່ ນອນ 2. ຈະຕອ້ ງໃຊສ້ າມນັ ສໍານກໃນການຍບລໍ ຫິ ານ 3. ການມສີ ່ ວນຮ່ ວມປກສາຫາລກນັ ໃນລະຫວ່ າງຜກ້ ່ ຽວຂອ້ ງ 4. ການມລີ ະບຽບວໄິ ນ ໃນການປະຕບິ ດັ ງານ 5. ຈະຕອ້ ງໃຫຄ້ ່ າຕອບແທນທ່ ເີ ປນັ ທໍາແກ່ ຄນົ ງານ 6. ມກີ ານເກບັ ສະຖຕິ ໃິ ນການເຮດັ ວຽກ 7. ຕອ້ ງມກີ ານກາໍ ນດົ ເວລາໃນການເຮດັ ວຽກໄວຢ້ ່ າງແນ່ ນອນ ແລະ ມກີ ານຄວບຄຸມໃຫກ້ ານເຮດັ ວຽກສາໍ ເລດັ ຕາມວນັ ເວລາທ່ ກີ າໍ ນດົ . 8. ຕອ້ ງບນັ ຈຄຸ ນົ ງານໃຫຖ້ ກຕອ້ ງຕາມຄວາມຮຄ້ ວາມສາມາດ ມກີ ານບໍາລຸງຂວັ ນກາໍ ລງັ ໃຈ ແລະ ໃຫ້ ສະຫວດັ ດກີ ານແກ່ ພະນກັ ງານຢ່ າງພຽງພໍ 9. ມກີ ານກາໍ ນດົ ສະພາບການເຮດັ ວຽກໄວຢ້ ່ າງມມີ າດຕະຖານ 10. ກາໍ ນດົ ວທິ ເີ ຮດັ ວຽກໄວຢ້ ່ າງຮດັ ກຸມ 11. ມວີ ທິ ກີ ານອນັ ເປນັ ມາດຕະຖານ ໃນການເຮດັ ວຽກເພ່ ອແນະນາໍ ໃຫຄ້ ນົ ງານ ເປນັ ແບບດຽວກນັ 12. ມກີ ານໃຫລ້ າງວນັ ແກ່ ຄນົ ງານທ່ ດີ ເີ ດ່ ນັ . ການບລໍ ຫິ ານຕາມຫລກັ ວທິ ະຍາສາດ: - ສາ້ ງຄວາມຄດິ ໄໝ່ ໃນການບລໍ ຫິ ານ ການວດັ ຜນົ ງານໃຫຖ້ ເອາົ ຜນົ ຜະລດິ ແລະ ປະສດິ ທພິ າບວ່ າເປນັ ໄປ ຕາມມາດຕະຖານຫຼບ່ ໍ ໂດຍອງິ ໃສ່ ກດົ ເກນທາງການບໍລຫິ ານ - ມກີ ານແບ່ ງງານອອກເປນັ ໜ່ ວຍຍ່ ອຍ ມອບໝາຍໃຫແ້ ຕ່ ລະຄນົ ເຮດັ ວຽກສະເພາະຢ່ າງ ເພ່ ອສາ້ ງຄວາມ ຊາໍ ນານເຮດັ ວຽກໄດຫ້ ຼາຍ ປະຫຍດັ ຄ່ າໃຊຈ້ ່ າຍ. - ຈ່ າຍຄ່ າແຮງຕາມຜນົ ຂອງງານ - ເຊ່ ອວ່ າເງນິ ເປນັ ປດັ ໄຈດຽວທ່ ກີ ະຕຸນ້ ຫຈຼ ງໃຈ ການບໍລຫິ ານງານຕາມຫຼກັ ມະນຸດສາໍ ພນັ ປີ 1930–1950 ເລ່ ມີ ພດັ ທະນາຄວາມຄດິ ທາງການບລໍ ຫິ ານຫາຼ ຍຂນ້ ເຮດັ ໃຫພ້ ະນກັ ງານຮສ້ ກວ່ າຕນົ ເອງ ມີ ຄວາມສາໍ ຄນັ ແລະ ມຄີ ຸນຄ່ າສງ, ໃຫມ້ ໂີ ອກາດ ສະແດງຄວາມຄດິ ເຫນັ , ນາຍຈາ້ ງປະຕບິ ດັ ດບີ ່ ເໍ ຂມັ້ ງວດເກນີ ໄປ, ເປດີ ໂອກາດໃຫພ້ ະນກັ ງານມກີ ານສງັ ສນັ ກນັ ເຮດັ ໃຫສ້ ະພາບຈດິ ໃຈດຂີ ນ້ ຜນົ ຜະລດິ ກ່ ຈໍ ະດ.ີ Elton Mayo ພະນກັ ງານຕອ້ ງການຂວນັ ແລະກາໍ ລງັ ໃຈໃນການເຮດັ ວຽກ, ມກີ ານເຮດັ ວຽກເປນັ ທມີ . ໃຫພ້ ະນກັ ງານມໂີ ອກາດໄດສ້ ະແດງຄວາມຄດິ ເຫນັ . 13

Henry L. Gantt ຄນົ ເປນັ ປດັ ໄຈສໍາຄນັ ມກີ ານຝກອບົ ຮມົ ຄນົ , ເປນັ ການເພ່ ມີ ຜນົ ຜະລດິ , ການກາໍ ນດົ ໜາ້ ທ່ ,ີ ມອບອານາດໜາ້ ທ່ ີ ແລະ ຄວາມຮບັ ຜດິ ຊອບ. Chester Bamard ອາໍ ນາດບງັ ຄບັ ບນັ ຊາ ບ່ ໍມປີ ະໂຫຍດຖາ້ ຜ້ ໃຕບ້ ງັ ຄບັ ບນັ ຊາບ່ ໍຍອມຮບັ ຮ້ ໃຫເ້ ຫນັ ບດົ ບາດຂອງການຕດິ ຕ່ ໍສ່ ສານ ແລະ ການຈດັ ອງົ ກອນທ່ ບີ ່ ໍເປນັ ທາງການ, ພດຕກິ າໍ ຂອງແຕ່ ລະຄນົ ມລີ ກັ ສະນະສະເພາະຕວົ , ເຮດັ ແນວໃດຈ່ ງສາມາດຈງໃຈໃຫຄ້ ນົ ມາເຮດັ ວຽກຮ່ ວມກນັ ເພ່ ອ ບນັ ລຸຈດຸ ປະສງົ ຍຸກປດັ ຈບຸ ນັ (1950 ເຖງິ ປດັ ຈບຸ ນັ ). ເປນັ ຍຸກເຕກັ ໂນໂລຊຈີ ະເລນີ ກາ້ ວໜາ້ ເສດຖະກດິ ການຄາ້ ມກີ ານຂະຫຍາຍຕວົ ທງັ ພາຍໃນ ແລະຕ່ າງປະເທດ ການຄມົ ມະນາຄມົ ສະດວກ, ອງົ ກອນຂະໜາດໃຫຍ່ ຜບ້ ໍລຫິ ານ ໃຫຄ້ ວາມສາໍ ຄນັ ທງັ ຄນົ ທງັ ວຽກເທ່ າົ ກນັ . 3. ໜາ້ ທ່ ຂີ ອງການບລໍ ຫິ ານທຸລະກດິ ຜບ້ ໍລຫິ ານຕອ້ ງດາໍ ເນນີ ງານໃຫບ້ ນັ ລຸວດັ ຖຸປະສງົ ຕອ້ ງນາໍ ໃຊຊ້ ບັ ພະຍາກອນຕ່ າງໆ ຄ: 7 Ms - Management - Manpower - Money - Materials - ໂMດaຍcອhາiໃnສerຂyນັ້ ຕອນຂອງການບລໍ ຫິ -ານM4arປkະetກinານgຄ: - Minute - Organizing - Planning -1D) irPeclatinnnging ເປນັ ຂນັ້ ຕ-ອCນoທnໍາtrອoດິ llວinຽgກ, ເປນັ ຂະບວນການໃນການກາໍ ນດົ ການດໍາເນນີ ງານໃນອະນາຄດົ , ເຮດັ ໃຫອ້ ງົ ກອນດໍາເນນີ ງານຕ່ ໍໄປໄດຢ້ ່ າງຖກຕອ້ ງ ເຮດັ ໃຫກ້ ານຈດັ ສນັ ຊບັ ພະຍາກອນຢ່ າງມຄີ ຸນນະພາບ. 2) Organizing: ເປນັ ການກາໍ ນດົ ໂຄງສາ້ ງຂອງອງົ ກອນຈດັ ຫາບຸກຄນົ ເຂາົ້ ມາເຮດັ ວຽກ, ກາໍ ນດົ ໜາ້ ທ່ ແີ ລະ ຄວາມຮບັ ຜດິ ຊອບ, ການຕດິ ຕ່ ໍສ່ ສານທ່ ເີ ປນັ ທາງການ. 3) Directing: ເປນັ ໜາ້ ທ່ ໃີ ນການຊກັ ຈງ, ກະຕຸນ້ , ການໃຫຄ້ ໍາປກສາ, ການຈງໃຈ ແລະການດແລ ພະນກັ ງານໃຫເ້ ຮດັ ວຽກບນັ ລຸເປາົ້ ໝາຍ. 4) Controlling: ການຕດິ ຕາມການປະຕບິ ດັ ງານ ວ່ າເປນັ ໄປຕາມແຜນ ຫຼບ່ ໍ ຊ່ ງຜນົ ທ່ ໄີ ດຮ້ ບັ ຈະເປນັ ຂໍມ້ ນ ປອ້ ນກບັ ໄປສ່ ຂະບວນການຕດັ ສນິ ໃຈ ໃນຂນັ້ ຂອງການວາງແຜນອກີ ຄງັ້ ໜ່ ງ ເພ່ ອແກໄ້ ຂມາດຕະຖານຂອງ ການເຮດັ ວຽກ. 4. ລະດບັ ການບລໍ ຫິ ານພາຍໃນອງົ ຫອນ ມີ 3 ລະດບັ ຄ: 1) ການບລໍ ຫິ ານລະດບັ ສງ 2) ການບລໍ ຫິ ານລະດບັ ກາງ 3) ການບໍລຫິ ານລະດບັ ພນ້ ຖານ ສງ ກາງ ພນ້ ຖານ 14

1) ການບລໍ ຫິ ານລະດບັ ສງ: ມປີ ະທານສະພາບໍລຫິ ານ, ປະທານບໍລສິ ດັ ແລະຜບ້ ລໍ ຫິ ານທ່ ສີ າໍ ຄນັ ຕ່ າງໆ, ຊ່ ງເປນັ ບຸກຄນົ ຫລກັ ຂອງອງົ ກອນ ເຮດັ ໜາ້ ທ່ ກີ າໍ ນດົ ນະໂຍບາຍ ແລະ ວາງແຜນຂອງທຸລະກດິ ລວມທງັ ການຕດັ ສນິ ໃຈ ບນັ ຫາທ່ ສີ ໍາຄນັ ຂອງບລໍ ສິ ດັ . ເຊ່ ນັ : ການສາ້ ງຜະລດິ ຕະພນັ ໃໝ່ , ການຊກ້ ດິ ຈະການ ນອກຈາກນຍີ້ ງັ ເຮດັ ໜາ້ ທ່ ີ ສໍາຄນັ ພາຍນອກ ມກີ ານພວົ ພນັ ກບັ ລດັ ແລະຊຸມຊນົ . 2) ການບລໍ ຫິ ານລະດບັ ກາງ: ປະກອບດວ້ ຍຫວົ ໜາ້ ພະແນກ ແລະ ຜຈ້ ດັ ການໂຮງງານ, ເຮດັ ໜາ້ ທ່ ຮີ ບັ ຜດິ ຊອບ ການວາງແຜນ ແລະ ກາໍ ນດົ ລະບຽບການເຮດັ ວຽກເພ່ ອໃຫເ້ ປນັ ໄປຕາມແຜນຂອງຜບ້ ລໍ ຫິ ານລະດບັ ສງ ແລະ ຮບັ ລາຍງານຈາກຜບ້ ລໍ ຫິ ານລະດບັ ພນ້ ຖານ ທ່ ຢີ ່ ໃນຄວາມຮບັ ຜດິ ຊອບຂອງຕນົ 3) ການບລໍ ຫິ ານລະດບັ ພນ້ ຖານ: ປະກອບດວ້ ຍຫວົ ໜາ້ ໜ່ ວຍງານ ຊ່ ງຮບັ ຜດິ ຊອບໂດຍກງົ ຕລໍ າຍລະອຽດ ຂອງວຽກງານ ແລະ ເຮດັ ໜາ້ ທ່ ມີ ອບໝາຍງານ ໃຫກ້ ບັ ພະນກັ ງານແຕ່ ລະຄນົ . ຊະນດິ ຂອງຜຈ້ ດັ ການ: ມີ 3 ລະດບັ ຄ: ລະດບັ ສງ, ລະດບັ ກາງ ແລະ ລະດບັ ພນ້ ຖານ. ສະແດງຊະນດິ ຂອງຜຈ້ ດັ ການ ການຈດັ ການລະດບັ ສງ ຜຈ້ ດັ ການລະດບັ ສງ Top Management Top Managers ການຈດັ ການລະດບັ ກາງ ຜຈ້ ດັ ການລະດບັ ກາງ Middle Management Middle Managers ການຈດັ ການລະດບັ ພນ້ ຖານ ຜຈ້ ດັ ການລະດບັ ພນ້ ຖານ First - line Management First - line Managers 1) Top Managers: ເປນັ ຜບ້ ລໍ ຫິ ານລະດບັ ສງ ທ່ ໃີ ຫກ້ ານແນະນາໍ ແລະ ຄຸມ້ ຄອງຊບັ ພະຍາກອນທງັ ໝດົ ປະກອບດວ້ ຍ:President, Vice President, (CEO=Chief Executive Officer) ແລະ ຜ້ ບໍລຫິ ານລະດບັ ປະຕບິ ດັ (COO=Chief Operating Officer) 2) Middle Managers: ເປນັ ຜປ້ ະຕບິ ດັ ຕາມຍຸດທະສາດ ແລະ ນະໂຍບາຍທ່ ສີ ໍາຄນັ ຊ່ ງພດັ ທະນາຈາກຜ້ ບລໍ ຫິ ານລະດບັ ສງພດັ ທະນາແຜນຍຸດທະວທິ ແີ ລະແຜນການຈດັ ການແລວ້ ປະສານງານຄຸມ້ ຄອງກດິ ຈະກາໍ ຂອງຜບ້ ລໍ ຫິ ານລະດບັ ພນ້ ຖານ, ປະກອບມ:ີ ຜຈ້ ດັ ການຝ່ າຍ (Division Manager), ຫວົ ໜາ້ ພະແນກ (Department Head), ຜຈ້ ດັ ການໂຮງງານ(Plane Manager),ແລະ ຜຈ້ ດັ ການປະຕບິ ດັ ການ (Operating Manager). 3) First-line Managers: ເປນັ ຜຈ້ ດັ ການທ່ ຮີ ບັ ຜດິ ຊອບໃນການປະສານງານ ແລະຄຸ ້ ມຄອງການເຮດັ ວຽກ ຕາມສາຍງານຕ່ າງໆ ໃນລະດບັ ການປະຕບິ ດັ ການ ແລະກ່ ຽວຂອ້ ງໂດຍກງົ ກບັ ການຈງໃຈພະນກັ ງານ ແລະ ການແກໄ້ ຂບນັ ຫາປະຈາໍ ວນັ ປະກອບດວ້ ຍ: ຫວົ ໜາ້ ຫອ້ ງການ(Office Manager), ຜຄ້ ຸມ້ ຄອງດແລ (Supervisor) ແລະຫວົ ໜາ້ ໜ່ ວຍງານ(Foreman). ຂອບເຂດຂອງການຄຸມ້ ຄອງ Areas of Management ປະກອບດວ້ ຍ: ການເງນິ , ການປະຕບິ ດັ ການ, ການຕະຫຼາດ, ຊບັ ພະຍາກອນມະນຸດ ແລະ ການບລໍ ຫິ ານ. 15

- ຜຈ້ ດັ ການດາ້ ນການເງນິ (Financial Managers) ເປນັ ຜຮ້ ບັ ຜດິ ຊອບຕ່ ໍຊບັ ສນິ ທາງການເງນິ , ຮບັ ຜດິ ຊອບຕ່ ໍຜບ້ ໍລຫິ ານລະດບັ ສງ ໃນດາ້ ນການເງນິ ໂດຍສະເພາະການລງົ ທນ ການຈດັ ຫາເງນິ ທນ ແລະ ການນາໍ ໃຊເ້ ງນິ . - ຜຈ້ ດັ ການປະຕບິ ດັ ການ (Operation Managers) ເປນັ ຜບ້ ລໍ ຫິ ານການຜະລດິ ຊ່ ງມໜີ າ້ ທ່ ປີ ່ ຽນປດັ ໄຈ ການຜະລດິ ໃຫເ້ ປນັ ສນິ ຄາ້ ແລະ ບລໍ ກິ ານ. - ຜຈ້ ດັ ການຕະຫຼາດ (Maketing Managers) ມຄີ ວາມຮບັ ຜດິ ຊອບອໍານວຍຄວາມສະດວກ ໃນການ ແລກປ່ ຽນ ຜະລດິ ຕະພນັ ລະຫວ່ າງອງົ ກອນ ກບັ ລກຄາ້ . ໜາ້ ທ່ ປີ ະກອບດວ້ ຍການໂຄສະນາ, ການສ່ ງົ ເສມີ ການຕະຫຼາດ, ການຂາຍ ແລະ ການຈດັ ຈາໍ ໜ່ າຍ. - ຜຈ້ ດັ ການຊບັ ພະຍາກອນມະນດຸ (Human Resource Managers) ເຮດັ ໜາ້ ທ່ ວີ າງແຜນຊບັ ພະຍາ ກອນມະນດຸ ຂອງອງົ ກອນ ອອກແບບລະບບົ ຈາ້ ງງານ ຝກອບົ ຮມົ ການປະເມນີ ຜນົ ແລະ ອ່ ນໆ - ຜຈ້ ດັ ການຝ່ າຍບລໍ ຫິ ານ(Administrative Managers) ກ່ ຽວຂອ້ ງກບັ ການອໍານວຍຄວາມສະດວກ, ການບລໍ ກິ ານໃຫຄ້ ໍາແນະນາໍ ດາ້ ນການບໍລຫິ ານງານ. 5. ທກັ ສະຂອງຜບ້ ລໍ ຫິ ານ ຈາກການວໄິ ຈຂອງ Katz (1970) ພບົ ວ່ າຜບ້ ໍລຫິ ານທ່ ມີ ປີ ະສດິ ທຜິ ນົ ຕອ້ ງມທີ ກັ ສະທ່ ສີ າໍ ຄນັ ດ່ ງັ ນ:ີ້ 1) ທກັ ສະທາງດາ້ ນເຕກັ ນກິ (Technical Skill) ໝາຍເຖງິ ຄວາມສາມາດໃນການປະຕບິ ດັ ງານໃນການໃຊ້ ເຄ່ ອງມ ແລະ ມຄີ ວາມຮໃ້ ນເລ່ ອງນນັ້ ໆ. 2) ທກັ ສະທາງດາ້ ນມະນດຸ ສາໍ ພນັ (Human Skill) ໝາຍເຖງິ ຄວາມສາມາດໃນການເຮດັ ວຽກຮ່ ວມກບັ ຜອ້ ່ ນ ເຊ່ ນັ :ມມີ ະນດຸ ສໍາພນັ ເຂາົ້ ໃຈ ແລະ ຮວ້ ທິ ຈີ ງໃຈຜຮ້ ່ ວມງານທງັ ບຸກຄນົ ແລະ ກ່ ຸມເພ່ ອໃຫໄ້ ດຮ້ ບັ ຄວາມຮ່ ວມ ມ. 3) ທກັ ສະທາງດາ້ ນແນວຄວາມຄດິ (Conceptual Skill) ມຄີ ວາມຮທ້ າງດາ້ ນທດິ ສະດີ ແລະ ຫລກັ ການ, ສາມາດທ່ ຈີ ະເຂາົ້ ໃຈສະພາບການເຮດັ ວຽກເປນັ ອງົ ລວມ, ເຂາົ້ ໃຈການພວົ ພນັ ຂອງກດິ ຈະກາໍ ຫຼໜາ້ ທ່ ຂີ ອງ ກດິ ຈະກາໍ ຕ່ າງໆ ລວມເຖງິ ຄວາມສໍາຄນັ ຂອງການພວົ ພນັ ແລະການປະສານງານ ຂອງແຕ່ ລະໜາ້ ທ່ ພີ າຍໃນອງົ ກອນ ກບັ ສະພາບແວດລອ້ ມທາງເສດຖະກດິ ການເມອງ ແລະ ສງັ ຄມົ . 6. ການຕດັ ສນິ ໃຈໃນການບລໍ ຫິ ານ ການຕດັ ສນິ ໃຈເປນັ ການເລອກ ໜ່ ງທາງເລອກທ່ ດີ ທີ ່ ສີ ຸດຈາກຫຼາຍທາງເລອກ ຊ່ ງມຂີ ນັ້ ຕອນດ່ ງັ ນ:ີ້ 16

1) ການກາໍ ນດົ ບນັ ຫາ ແລະ ໂອກາດ: ບນັ ຫາ: ໝາຍເຖງິ ຄວາມແຕກຕ່ າງລະຫວ່ າງສະພາບຄວາມເປນັ ຈງິ ແລະ ສະພາບທ່ ປີ ະສງົ ຈະໃຫເ້ ປນັ ໄປຕາມຄວາມຕອ້ ງການ.ໂອກາດ: ໝາຍເຖງິ ຂໍໄ້ ດປ້ ຽບຈາກສະພາບແວດລອ້ ມ. 2) ການກາໍ ນດົ ທາງເລອກ: ໃນຂນັ້ ນເີ້ ປນັ ການພດັ ທະນາ ແລະ ປະເມນີ ທາງເລອກ. ເທກັ ນກິ ໃນການສາ້ ງທາງ ເລອກຄ: ການລະດມົ ຄວາມຄດິ ໂດຍມກີ ານອະພປິ າຍເປນັ ກ່ ຸມ ແລະ ກະຕຸນ້ ໃຫຫ້ າຼ ຍຄນົ ມສີ ່ ວນຮ່ ວມໃນ ການສະແດງຄວາມຄດິ ເຫນັ . 3) ການກາໍ ນດົ ທາງເລອກ: ຜບ້ ໍລຫິ ານຕອ້ ງເລອກທາງເລອກທ່ ມີ ປີ ະສດິ ທຜິ ນົ ສງສຸດ ພາຍໃຕສ້ ະຖານະການທ່ ີ ເກດີ ຂນ້ . ຜຈ້ ດັ ການຈະຕອ້ ງຕດັ ສນິ ໃຈ ແລະ ພຈິ າລະນາໂດຍອາໄສຂໍມ້ ນທ່ ມີ ຢີ ່ ໂດຍສໍາຫຼວດທາງເລອກ ແລະ ເລອກທາງເລອກທ່ ສີ າມາດແກໄ້ ຂບນັ ຫາໄດດ້ ທີ ່ ສີ ຸດ. 4) ການປະຕບິ ດັ ການແລະປະເມນີ ຜນົ ໄດຮ້ ບັ : ການຕດັ ສນິ ໃຈປະຕບິ ດັ ການຈາໍ ເປນັ ຕອ້ ງອາໄສເວລາ, ການວາງ ແຜນ ແລະ ການກະກຽມດາ້ ນບຸກຄະລາກອນເປນັ ຢ່ າງດເີ ມ່ ອລງົ ມປະຕບິ ດັ ການແລວ້ ຕອ້ ງປະເມນີ ຜນົ ງານທ່ ີ ເກດີ ຂນ້ . ການປະເມນີ ຜນົ ງານອາດຈະເຮດັ ທາງດາ້ ນປະລມິ ານ ແລະ ດາ້ ນຄຸນນະພາບໄປພອ້ ມກນັ . 17

ບດົ ທີ 6 ໂຄງສາ້ ງຂອງອງົ ກອນທຸລະກດິ 1. ຫລກັ ການພນ້ ຖານຂອງການຈດັ ອງົ ກອນ ອງົ ກອນ(Organization) ເປນັ ກ່ ຸມບຸກຄນົ 2 ຄນົ ຂນ້ ໄປທ່ ເີ ຮດັ ວຽກຮ່ ວມກນັ ເພ່ ອໃຫບ້ ນັ ລຸເປາົ້ ໝາຍຮ່ ວມ ກນັ . ໂຄງສາ້ ງຂອງອງົ ກອນຈະມຄີ ວາມສະຫລບັ ຊບັ ຊອ້ ນຫຼາຍຂນ້ , ແຕ່ ລະໜ່ ວຍຈະມກີ ານຈດັ ອງົ ກອນເພ່ ອບນັ ລຸ ເປາົ້ ໝາຍ. ການຈດັ ອງົ ກອນ ຫຼ ການສາ້ ງຜງັ ອງົ ກອນ.ຜງັ ອງົ ກອນ(Organization Charts): ເປນັ ຜງັ ຊ່ ງສະແດງຕໍາແໜ່ ງ ການພວົ ພນັ ຂອງຝ່ າຍບງັ ຄບັ ບນັ ຊາ ແລະ ຝ່ າຍທ່ ປີ ກສາ. ສາຍບງັ ຄບັ ບນັ ຊາ: ເປນັ ທດິ ທາງຂອງອໍານາດໜາ້ ທ່ ຈີ າກລະດບັ ສງສຸດ ໄປສ່ ລະດບັ ຕ່ ໍາສຸດໃນອງົ ກອນ. - ການແບ່ ງງານ: • ກາໍ ນດົ ຊະນດິ ຂອງງານ • ການຈດັ ກ່ ຸມຂອງວຽກ • ຈດັ ການພວົ ພນັ ລະຫວ່ າງກ່ ຸມວຽກ ຫຼພະແນກຂອງງານ • ຈດັ ຄນົ ເຂາົ້ ເຮດັ ວຽກຕາມຊະນດິ ແລະໝວດໝ່ ຂອງວຽກ - ການກາໍ ນດົ ການພວົ ພນັ ໃນອງົ ກອນ: ເປນັ ການກາໍ ນດົ ວ່ າໃຜເປນັ ຫວົ ໜາ້ , ໃຜເປນັ ລກນອ້ ງຕະຫຼອດຮອດສາຍການ ດໍາເນນີ ງານ, ການກວດກາກດິ ຈະການອ່ ນໆ. • ສາຍບງັ ຄບັ ບນັ ຊາ • ຊ່ ວງຂອງການຄວບຄຸມຊ່ ວງຂອງການຄວບຄຸມຈະກວາ້ ງ ຫຼ ແຄບຂນ້ ຢ່ ກບັ ອງົ ປະກອບດ່ ງັ ຕ່ ໄໍ ປນ:ີ້ 1) ການໄດຮ້ ບັ ການຝກອບົ ຮມົ ຂອງພະນກັ ງານ 2) ຄວາມສາມາດຂອງຜບ້ ໍລຫິ ານ 3) ການປ່ ຽນແປງ ຫຼຄວາມຄງົ ຕວົ ຂອງວຽກງານ 4) ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກສະຫລບັ ຊບັ ຊອ້ ນຂອງວຽກງານ 5) ການພວົ ພນັ ກບັ ໜ່ ວຍງານອ່ ນ 6) ການກາໍ ນດົ ມາດຕະຖານຄຸນນະພາບຂອງງານ 7) ຄວາມແນ່ ນອນຂອງອງົ ກອນ ແລະເຫດການທ່ ກີ ່ ຽວຂອ້ ງ ຖາ້ ຊ່ ວງຂອງການຄວບຄຸມກວາ້ ງ ສາຍບງັ ຄບັ ບນັ ຊາຈະສນັ້ ແລະ ຖາ້ ຊ່ ວງຂອງການຄວບຄຸມແຄບສາຍບງັ ຄບັ ບນັ ຊາຈະຍາວ. ເອກະພາບໃນການບງັ ຄບັ ບນັ ຊາ: ເປນັ ການກາໍ ນດົ ຂອບເຂດອໍານາດໜາ້ ທ່ ີ ຂອງຜບ້ ໍລຫິ ານແຕ່ ລະຄນົ ທງັ ນກີ້ ່ ເໍ ພ່ ອ ຫລກີ ລຽ້ ງການຊາໍ້ ຊອ້ ນ ແລະ ກ່ ຈໍ ະຮວ້ ່ າໃຜເປນັ ຜນ້ າໍ ພາ, ໃຜເປນັ ຜຖ້ ກນາໍ ພາ, ໃຜເປນັ ຜຮ້ ບັ ຜດິ ຊອບວຽກໃດ, ໃນ ຂອບເຂດກວາ້ ງແຄບເທ່ າົ ໃດ. 18

⚫ ສະແດງຊ່ ວງຂອງການຄວບຄຸມເທ່ າົ 2 (ແຄບ) ⚫ ສະແດງຊ່ ວງຂອງການຄວບຄຸມເທ່ າົ 3 ⚫ ສະແດງຊ່ ວງຂອງການຄວບຄຸມເທ່ າົ 14 (ກວາ້ ງ) 2. ການກາໍ ນດົ ອາໍ ນາດ ແລະ ຄວາມຮບັ ຜດິ ຊອບ ອາໍ ນາດ: ໝາຍເຖງິ ສດິ ທ່ ຈີ ະບນັ ຊາ ຫຼອາໍ ນາດທ່ ຈີ ະສ່ ງັ ໃຫຜ້ ອ້ ່ ນປະຕບິ ດັ ຕາມ, ເປນັ ອາໍ ນາດທ່ ເີ ກດີ ຈາກການ ດາໍ ລງົ ຕາໍ ແໜ່ ງ ໜາ້ ທ່ ຕີ າມກດົ ໝາຍ ຫຼລະບຽບແບບແຜນ. ການຈດັ ພະແນກງານ: ເປນັ ການຈດັ ໝວດໝ່ ຂອງວຽກ ອອກເປນັ ປະເພດໆ ເພ່ ອແບ່ ງວຽກງານກນັ ເຮດັ ຕາມຄວາມເໝາະສມົ ແລະເພ່ ອໃຫວ້ ຽກງານດໍາເນນີ ໄປຕາມສາຍ ງານຢ່ າງມລີ ະບບົ . ການຈດັ ໝວດໝ່ ມຫີ ລກັ ການດ່ ງັ ນ:ີ້ 1) ຈດັ ຕາມໜາ້ ທ່ :ີ ໂດຍນາໍ ເອາົ ໜ່ ວຍງານທ່ ມີ ລີ ກັ ສະນະຄາ້ ຍຄກນັ ເຂາົ້ ໄວ້ ໃນໜ່ ວຍງານດຽວກນັ ດ່ ງັ ລ່ ຸມນ:ີ້ 19

2) ຈດັ ຕາມຜະລດິ ຕະພນັ : ເປນັ ການແບ່ ງກ່ ຸມຂອງວຽກຕາມປະເພດຂອງຜະລດິ ຕະພນັ 3) ຈດັ ຕາມພມພິ າກ: ເປນັ ການອງົ ກອນຕາມແຕ່ ລະພາກຂອງປະເທດ 4) ຈດັ ຕາມລາຍລກຄາ້ : ເປນັ ການຈດັ ແບ່ ງກ່ ຸມຕາມ ລາຍລກຄາ້ ຂອງທຸລະກດິ 20

5) ຕາມແບບແມດັ ຕຣກິ (Matrix Organization) 6) ຕາມແບບໂຄງການ: ເມ່ ອອງົ ກອນຕອ້ ງການ ກ່ ຸມງານສະເພາະຢ່ າງອງົ ກອນສາມາດຈດັ ກ່ ຸມງານເປນັ ໂຄງການໄດ,້ ທມີ ງານໂຄງການ ຈະຖກຄວບຄຸມ ໂດຍຜຈ້ ດັ ການໂຄງການ. ທມີ ງານຂອງໂຄງການຈະປະກອບດວ້ ຍ ບຸກຄນົ ທ່ ມີ າຈາກພະແນກຕ່ າງໆ (ຈາກໜ່ ວຍງານຕາມໜາ້ ທ່ )ີ ເມ່ ອ ວຽກງານດ່ ງັ ກ່ າວສໍາເລດັ ແລວ້ ພວກເຂາົ ກ່ ຈໍ ະຖກມອບໝາຍໃຫເ້ ຮດັ ວຽກງານອ່ ນຕ່ ໍໄປ. ການຈດັ ອງົ ກອນຕາມແບບໂຄງການຄວນໃຊເ້ ມ່ ອ: 1 ວຽກງານມຄີ ວາມສະຫບຼັ ຊບັ ຊອ້ ນ 2 ຕອ້ ງການພະນກັ ງານທ່ ມີ ທີ ກັ ສະສງ 3 ຕອ້ ງກາໍ ນດົ ວນັ ທ່ ກີ າໍ ນດົ ໄວຢ້ ່ າງແນ່ ນອນ 4 ເວລາແລະຄ່ າໃຊຈ້ ່ າຍຕອ້ ງຖກຄວບຄຸມຢ່ າງລະມດັ ລະວງັ 3. ການແບ່ ງປະເພດໜ່ ວຍງານ 1) ໜ່ ວຍງານຫລກັ (line agency): ເປນັ ໜ່ ວຍງານທເີ ຮດັ ໜາ້ ທ່ ໂີ ດຍກງົ ຕ່ ຈໍ ດຸ ປະສງົ ຂອງອງົ ກອນ ການເຮດັ ວຽກຂອງໜ່ ວຍງານດ່ ງັ ກ່ າວ ເພ່ ອຄວາມສາໍ ເລດັ ຂອງອງົ ກອນ ແລະ ໜ່ ວຍງານນີ້ ຈະຮບັ ຄໍາສ່ ງັ ຈາກຜບ້ ງັ ຄບັ ບນັ ຊາ ທ່ ມີ ອີ າໍ ນາດລດົ ຫ່ ນຼັ ກນັ ລງົ ໄປຕາມ ສາຍບງັ ຄບັ ບນັ ຊາ. ໂຄງສາ້ ງອງົ ກອນແບບສາຍງານຫກຼັ ມຈີ ດຸ ດີ ແລະ ຈດຸ ອ່ ອນດ່ງັ ນ:ີ ້ 21

• ຈດຸ ດ:ີ - ສາມາດກາໍ ນດົ ໜາ້ ທ່ ຄີ ວາມຮບັ ຜດິ ຊອບຂອງທຸກຄນົ ໃນອງົ ກອນໄດຢ້ ່ າງຊດັ ເຈນ - ສາຍບງັ ຄບັ ບນັ ຊາຈະແຈງ້ , ຮໃ້ ຜເປນັ ຫວົ ໜາ້ , ໃຜເປນັ ລກນອ້ ງ - ສະດວກຕ່ ໍການຄວບຄຸມ ແລະສ່ ງັ ການໄດວ້ ່ ອງໄວ • ຈດຸ ອ່ ອນ: - ຜບ້ ໍລຫິ ານຕອ້ ງຮບັ ພາລະໜກັ ໜ່ ວງ ເພາະການຄວບຄຸມ ແລະ ການບງັ ຄບັ ບນັ ຊາ ເປນັ ໄປໄດໂ້ ດຍກງົ - ການປະສານງານພາຍໃນຈາໍ ກດັ ຜບ້ ລໍ ຫິ ານຮບັ ຜດິ ຊອບຜດ້ ຽວ, ຖາ້ ຜບ້ ລໍ ຫິ ານມຄີ ວາມຮຈ້ າໍ ກດັ ຈະມີ ບນັ ຫາໃນການສ່ ງັ ການ ແລະບລໍ ຫິ ານຜດິ ພາດ. 2) ໜ່ ວຍງານທ່ປີ ກສາ : ເປນັ ໜ່ ວຍງານທ່ ຄີ ອຍໃຫຄ້ ໍາແນະນາໍ ໃນການວາງແຜນການ, ກາໍ ນດົ ນະໂຍບາຍ. ແຕ່ ບ່ ໍ ມອີ າໍ ນາດໃນການບງັ ຄບັ ບນັ ຊາ ໃຫພ້ ະນກັ ງານປະຕບິ ດັ ງານຄກນັ ກບັ ໜ່ ວຍງານຫລກັ . ລກັ ສະນະຂອງໜ່ ວຍ ງານທ່ ປີ ກສາມດີ ່ ງັ ນ:ີ້ - ເປນັ ໜ່ ວຍງານທ່ ີ ກດິ ຈະກາໍ ມຜີ ນົ ການປະຕບິ ດັ ງານທາງອອ້ ມຕ່ ຄໍ ວາມສໍາເລດັ ຂອງອງົ ກອນໂດຍສະນບັ ສະໜນ ແລະ ຊ່ ວຍເຫອຼ ໜ່ ວຍງານຫລກັ ໃຫບ້ ນັ ລຸເປາົ້ ໝາຍ. - ເປນັ ໜ່ ວຍງານທ່ ຊີ ່ ວຍ ໜ່ ວຍງານຫລກັ ສາມາດປະຕບິ ດັ ງານໄດດ້ ຂີ ນ້ . - ໃຫຄ້ ໍາປກສາ ແລະແນະນາໍ ການຕດັ ສນິ ໃຈຂອງຜບ້ ລໍ ຫິ ານ ຫຼຂອງໜ່ ວຍງານຫລກັ . 22

ບດົ ທີ 7 ການບລໍ ຫິ ານຍຸດທະສາດ 1. ຂະບວນການຍຸດທະສາດ ຍຸດທະສາດການບລໍ ຫິ ານ ເປນັ ຂະບວນການທ່ ເີ ຊ່ ອມລະຫວ່ າງສະພາບແວດລອ້ ມ ແລະ ຕວົ ແປຕ່ າງໆ ຂອງ ອງົ ກອນ ທ່ ເີ ປນັ ລກັ ສະນະ ພນ້ ຖານທ່ ສີ ໍາຄນັ ຂອງທຸລະກດິ ທ່ ສີ າມາດສງັ ເກດເຫນັ ການປະຕບິ ດັ ຕາມໜາ້ ທ່ ກີ ່ ຽວກບັ ການວໄິ ຈ ແລະ ພດັ ທະນາ ການຜະລດິ ການຕະຫຼາດ ການບລໍ ຫິ ານຊບັ ພະຍາກອນມະນດຸ ການເງນິ ການບນັ ຊີ ຜ່ ານ ຍຸດທະສາດການບລໍ ຫິ ານຕ່ າງໆ ຍຸດທະສາດການບລໍ ຫິ ານປະກອບດວ້ ຍ: - ການປ່ ຽນແປງສະພາບແວດລອ້ ມທ່ ກີ ່ ໃໍ ຫເ້ ກດີ ໂອກາດໃໝ່ ແລະ ອຸປະສກັ ໃໝ່ - ການປະເມນີ ຈດຸ ອ່ ອນ ແລະ ຈດຸ ແຂງພາຍໃນອງົ ກອນ - ຂະບວນການຕດັ ສນິ ໃຈໃນຕວົ ຜະລດິ ຕະພນັ ທ່ ໄີ ດຮ້ ບັ ອດິ ທພິ ນົ ຈາກຄຸນຄ່ າຄວາມພໃໍ ຈ ແລະ ຄວາມສນົ ໃຈ ຂອງກ່ ຸມ - ເປນັ ການກາໍ ນດົ ທາງເລອກຕ່ າງໆ ແລະ ປະເມນີ ທາງເລອກ ຂະບວນການຂອງຍຸດທະສາດ: ໝາຍເຖງິ ແນວທາງສາ້ ງຍຸດທະສາດ ການບໍລຫິ ານທ່ ກີ ່ ຽວຂອ້ ງກບັ ການວເິ ຄາະເຫດຜນົ ແລະ ຫລກັ ການທາງ ວທິ ະຍາສາດເຂາົ້ ກນັ ແມ່ ນວທິ ະຍາສາດ ແລະ ສລິ ະປະຂອງການກາໍ ນດົ ການປະຕບິ ດັ ແລະ ການປະເມນີ ການ ຕດັ ສນິ ໃຈຂອງພາກສ່ ວນຕ່ າງໆ ຂອງອງົ ກອນ. ຂນັ ້ ຕອນການບລໍ ຫິ ານຍຸດທະສາດ: 1) ການວເິ ຄາະສະພາບແວດລອ້ ມ 2) ການກາໍ ນດົ ທດິ ທາງຂອງອງົ ກອນ 3) ການກາໍ ນດົ ຍຸດທະສາດ 4) ການປະຕບິ ດັ ຕາມຍຸດທະສາດ 5) ການຄວບຄຸມຍຸດທະສາດ ສະແດງຂນັ້ ຕອນຂອງຍຸດທະສາດການບໍລຫິ ານ 2. ການວເິ ຄາະສະພາບແວດລອ້ ມ ຂະບວນການຂອງການຈດັ ການ ທາງຍຸດທະສາດ ຈະເລ່ ມີ ຈາກການວເິ ຄາະສະພາບແວດລອ້ ມ ຊ່ ງເປນັ ການ ກວດສອບຂອງອງົ ກອນ ເພ່ ອຈາໍ ແນກຈດຸ ແຂງ, ຈດຸ ອ່ ອນ,ອຸປະສກັ ແລະ ໂອກາດທງັ ໃນປະຈບຸ ນັ ແລະ ອະນາຄດົ . 23

1) ສະພາບແວດລອ້ ມພາຍນອກ: - ສະພາບແວດລອ້ ມທ່ ວົ ໄປ: ມແີ ນວໂນມ້ ຫຼ ປດັ ໄຈພາຍນອກທາງອຸດສາຫະກາໍ ເຊ່ ນັ : ສະພາບແວດລອ້ ມທາ ດາ້ ນ ປະຊາກອນສາດ, ການເມອງ, ກດົ ໝາຍ, ພາວະເສດຖະກດິ , ເທກັ ໂນໂລຊ,ີ ວດັ ທະນະທໍາ ແລະ ສງັ ຄມົ ໃນທ່ ວົ ໂລກ. ການປ່ ຽນແປງ ແລະ ພດັ ທະນາສະພາບແວດລອ້ ມ ອາດຈະບ່ ສໍ ່ ງົ ຜນົ ກະທບົ ໂດຍກງົ ຕ່ ໍອງົ ກອນ ແຕ່ ຈະເປອັ ຸປະສກັ ຫຼ ໂອກາດແກ່ ອງົ ກອນ. - ປດັ ໄຈໃນກ່ ຸມອຸດສາຫະກາໍ ຊ່ ງສ່ ງົ ຜນົ ກະທບົ ໂດຍກງົ ຕ່ ທໍ ຸລະກດິ ແລະ ທນັ ທທີ ນັ ໃດ.ສະພາບແວດລອ້ ມທາງ ການແຂ່ ງຂນັ : ມີ ແຮງກດົ ດນັ ທາງການແຂ່ ງຂນັ 5 ປະການຂອງ Porter 2) ສະພາບແວດລອ້ ມພາຍໃນ: ເປນັ ການພຈິ າລະນາຈດຸ ແຂງ ແລະ ຈດຸ ອ່ ອນທ່ ກີ ່ ຽວຂອ້ ງກບັ ການປະເມນີ ຂອບເຂດ ດາ້ ນໜາ້ ທ່ ຕີ ່ າງໆ ເຊ່ ນັ :ດາ້ ນ ການຕະຫຼາດ, ການຜະລດິ , ການເງນິ ແລະ ບນັ ຊ,ີ ການບໍລຫິ ານ, ຊບັ ພະຍາກອນມະນດຸ , ການວໄິ ຈ ແລະ ພດັ ທະນາ , ລະບບົ ຂໍມ້ ນຂ່ າວສານ, ເຄອຂ່ າຍການຕດິ ຕ່ ສໍ ່ ສານ, ໂຄງສາ້ ງຂອງອງົ ກອນ, ນະໂຍບາຍ ແລະ ກດົ ລະບຽບ, ຄວາ ສາມາດຂອງທມີ ງານບລໍ ຫິ ານ. 3. ການກາໍ ນດົ ທດິ ທາງຂອງອງົ ກອນ ພາລະກດິ ແລະ ວດັ ຖຸປະສງົ ຂອງອງົ ກອນທຸລະກດິ . ພາລະກດິ (Mission) ເປນັ ຂໍຄ້ ວາມທ່ ກີ ່ ຽວຂອ້ ງກບັ ການ ກາໍ ນດົ ກດິ ຈະກາໍ ຂອງອງົ ກອນ ແລະ ລກັ ສະນະງານຂອງທຸລະກດິ . ພາລະກດິ ຂອງອງົ ກອນຈະບ່ ງົ ບອກເຖງິ ລກັ ສະ ນະຂອງທຸລະກດິ ທ່ ກີ າໍ ລງັ ດາໍ ເນນີ ຢ່ ສ່ ງິ ທ່ ເີ ປນັ ຢ່ ໃນປະຈບຸ ນັ ແລະ ທດິ ທາງທ່ ຈີ ະໝ່ ຸງໄປໃນອະນາຄດົ . ວດັ ຖຸປະສງົ (Objectives) ໝາຍເຖງິ ເປາົ້ ໝາຍໄລຍະສນັ້ ທ່ ມີ ລີ ກັ ສະນະສະເພາະເຈາະຈງົ ຊ່ ງຜນົ ໄດຮ້ ບັ ສາມາດປະເມນີ ໄດ້ ລກັ ສະນະຂອງຈດຸ ປະສງົ ກ່ ຽວຂອ້ ງກບັ ປະເດນັ ດ່ ງັ ນ:ີ້ - ອາດຈະເປນັ ໄປໄດ້ ຈດຸ ປະສງົ ທາງການເງນິ ແລະບ່ ແໍ ມ່ ນ - ເປາົ້ ໝາຍທ່ ຕີ ອ້ ງໃຊຄ້ ວາມພະຍາຍາມ - ຕອ້ ງກ່ ຽວຂອ້ ງກບັ ເວລາ - ຄວນຈະເປນັ ທາງເລອກທ່ ມີ ເີ ຫດຜນົ - ຕອ້ ງລດົ ຂໍຂ້ ດັ ແຍ່ ງ - ສາມາດປະເມນີ ເປນັ ຕວົ ເລກໄດ.້ ການກາໍ ນດົ ຈດຸ ປະສງົ ອາດຈະມທີ ງັ ຈດຸ ປະສງົ ໄລຍະສນັ້ ແລະ ໄລຍະຍາວ. ຈດຸ ປະສງົ ໄລຍະສນັ້ ເປນັ ເປາົ້ ໝາຍ ການປະຕບິ ດັ ງານໃນໄລຍະສນັ້ , ເປນັ ການປບັ ປຸງຍຸດທະສາດການບລໍ ຫິ ານເພ່ ອໃຫບ້ ນັ ລຸຈດຸ ປະສງົ ໄລຍະຍາວໄດ້ ຈດຸ ປະສງົ ໄລຍະຍາວອາດຈະໃຊເ້ ວລາ 3-5 ປີ ໂດຍມກີ ານກາໍ ນດົ ຈດຸ ປະສງົ ໃນແຕ່ ລະປ.ີ 24

4. ການກາໍ ນດົ ຍຸດທະສາດ ການກາໍ ນດົ ຍຸດທະສາດ ໝາຍເຖງິ ການກາໍ ນດົ ທາງເລອກ ແລະ ການເລອກທາງເລອກ ທ່ ສີ າມາດບນັ ລຸ ຈດຸ ປະສງົ ຊ່ ງເປນັ ແຜນທ່ ສີ າໍ ຄນັ ຍຸດທະສາດຈະບອກເຖງິ ຮບແບບຂອງການຕດັ ສນິ ໃຈທ່ ເີ ປນັ ອນັ ໜ່ ງອນັ ດຽວ ແລະ ສອດຄ່ ອງກນັ ລະດບັ ຂອງຍຸດທະສາດ ມີ 3 ລະດບັ : - ຍຸດທະສາດລະດບັ ບໍລສິ ດັ - ລະດບັ ທຸລະກດິ - ລະດບັ ໜາ້ ທ່ ີ ສະແດງການກາໍ ນດົ ຍຸດທະສາດ ສະແດງຂນັ້ ຕອນຂອງການກາໍ ນດົ ຍຸດທະສາດ 1) ຍຸດທະສາດລະດບັ ບລໍ ສິ ດັ : ເປນັ ຂະບວນການ ກາໍ ນດົ ລກັ ສະນະລວມ ແລະ ຈດຸ ໝາຍຂອງອງົ ກອນ, ເປນັ ພາບລວມທ່ ຄີ ວບຄຸມເຖງິ ຍຸດ ທະສາດລະດບັ ທຸລະກດິ ແລະ ລະດບັ ໜາ້ ທ່ .ີ ການກາໍ ນດົ ຍຸດທະສາດລະດບັ ທຸລະກດິ ຕອ້ ງພຈິ າລະນາສະພາບແວດ ລອ້ ມພາຍນອກ ແລະ ສະພາບແວດລອ້ ມທາງອຸດສາຫະກາໍ ເພ່ ອເປນັ ຂໍມ້ ນ ໃນການພຈິ າລະນາຈດຸ ແຂງ, ຈດຸ ອ່ ອນ, ໂອກາດ ແລະອຸ ປະສກັ ຊ່ ງເອນີ້ ວ່ າການວເິ ຄາະ SWOT. ຈດຸ ແຂງ(Strengths) ມຄີ ວາມສາມາດທ່ ເີ ດ່ ນັ , ຄວາມແຕກຕ່ າງທາງການແຂງຂນັ , ກາສນິ ຄາ້ ທ່ ໂີ ດ່ ງດງັ , ນະ ວດັ ຕະກາໍ , ຕນົ້ ທນແລະລາຄາ, ພະນກັ ງານມຄີ ວາມສາມາດ. 25

ຈດຸ ອ່ ອນ(Weaknesses) ມີ ເງນິ ທນບ່ ພໍ ຽງພ,ໍ ຕນົ້ ທນສງ, ສ່ ວນແບ່ ງຕະຫາຼ ດຕ່ າໍ , ສນິ ຄາ້ ຫາຼ້ ສະໄໝ,ຂາດ ຄວາມຊາໍ ນານງານ. ໂອກາດ(Opportunities) ມີ ການພດັ ທະນາສນິ ຄາ້ ໃໝ່ , ການຂະຫຍາຍຕະຫາຼ ດໂລກ, ການປ່ ຽນແປງ ປະຊາກອນສາດ, ກດົ ໝາຍທ່ ມີ ຜີ ນົ ຕ່ ກໍ ານແຂ່ ງຂນັ , ການພດັ ທະນາຄຸນນະພາບ, ຄວາມໝນັ້ ຄງົ ທາງເສດຖະກດິ . ອຸປະສກັ (Threats) ມີ ການແຂ່ ງຂນັ ສງໃນຕະຫາຼ ດ, ອຸດສາຫະກາໍ ໃໝ່ ທ່ ເີ ກດີ ຂນ້ , ບນັ ຫາເສດຖະກດິ , ອຸປະສກັ ທາງກດົ ໝາຍ, ແຮງກດົ ດນັ ຈາກລກຄາ້ , ການປ່ ຽນແປງຂອງ IT. 2) ຍຸດທະສາດລະດບັ ທຸລະກດິ ເປນັ ຍຸດທະສາດ ທ່ ກີ າໍ ນດົ ວທິ ກີ ານແຂ່ ງຂນັ ໃນແຕ່ ລະທຸລະກດິ ຫຼ ໜ່ ວຍທຸລະກດິ ເປນັ ຍຸດທະສາດ ທ່ ໃີ ຊໃ້ ນການ ແຂ່ ງຂນັ ໂດຍກງົ ກບັ ຄ່ ແຂ່ ງຂນັ ໃນຕະຫຼາດ, ການເລອກຍຸດທະສາດ ນເີ້ ປນັ ການສາ້ ງຄວາມໄດປ້ ຽບໃນການແຂ່ ງຂນັ ຊ່ ງສາມາດກາໍ ນດົ ແນວທາງໄດດ້ ່ ງັ ນ:ີ້ - ການສາ້ ງຄວາມແຕກຕ່ າງ ເປນັ ການສະແຫວງຫາ ຂໄໍ້ ດປ້ ຽບດວຍການສາ້ ງຜະລດິ ຕະພນັ ຫຼ ການບໍລກິ ານໃນ ລກັ ສະນະທ່ ບີ ່ ໍຄກບັ ຂອງຜອ່ ນ, ເພ່ ອໃຫເ້ ກດີ ຄຸນຄ່ າທ່ ສີ ງຂນ້ ແກ່ ລກຄາ້ ທາງຮບຮ່ າງ, ບລໍ ກິ ານຫງຼັ ຂາຍ, ມພີ າບພດົ ທ່ ີ ດຕີ າມຄວາມຕອ້ ງການ ແລະ ອ່ ນໆ. - ການເປນັ ຜນ້ າໍ ດາ້ ນຕນົ້ ທນ ໃຊຕ້ ນົ້ ທນຕາໍ ູເ່ ທ່ າົ ທ່ ຈີ ະເຮດັ ໄດ້ ແຕ່ ໃຫມ້ ກີ າໍ ໄລສງ. - ການເນນັ້ ສະເພາະສ່ ວນ ທ່ ເີ ນນັ້ ຕະຫຼາດທ່ ຈີ າໍ ກດັ , ຂາຍຜະລດິ ຕະພນັ ທ່ ຈີ າໍ ກດັ ຫຼ ມຂີ ອບເຂດທາງພມສາດທ່ ີ ຈາໍ ກດັ . ເນນັ້ ຕະຫຼາດແຄບ ໂດຍອາໃສຄວາມເປນັ ຜນ້ າໍ ດາ້ ນຕນົ້ ທນ ຫຼ ການສາ້ ງຄວາມແຕກຕ່ າງດາ້ ນຜະລດິ ຕະ ພນັ . - ການຕອບສະໜອງຢ່ າງວ່ ອງໄວ ເປນັ ຍຸດທະສາດມຄີ ວາມຄ່ ອງຕວົ ຕໍການຕອບສະໜອງຄວາມຕອ້ ງການຂອງ ລກຄາ້ ເຊ່ ນັ : ການສະເໜຜີ ະລດິ ຕະພນັ ໃໝ່ , ຜະລດິ ສນິ ຄາ້ ຕາມສ່ ງັ , ປບັ ປຸງຜະລດິ ຕະພນັ ເກ່ າົ ທ່ ຍີ ງັ ຈາໍ ໜ່ າຍຢ່ , ສະເ ໜສີ ນິ ຄາ້ ໄດທ້ ນັ ຕາມຄວາມຕອ້ ງການ ແລະ ປບັ ການຕະຫາຼ ດໄດຢ້ ່ າງເໝາະສມົ ກບັ ລກຄາ້ . 3) ຍຸດທະສາດລະດບັ ໜາ້ ທ່:ີ ເປນັ ການເນນັ້ ກນໃຊຊ້ ບັ ພະຍາກອນຂອງອງົ ກອນ ໃຫມ້ ປີ ະສດິ ທພິ າບສງສຸດ ພາຍໃຕຂ້ ຈໍ້ າໍ ກດັ ຂອງ ຍຸດທະ ສາດລະດບັ ບໍລສິ ດັ ແລະ ລະດບັ ທຸລະກດິ . ເປນັ ການພຈິ າລະນາເຖງິ ກດິ ຈະກາໍ ໃນແຕ່ ລະຂອບເຂດໜາ້ ທ່ ີ ພາຍໃນອງົ ກອນ ໂດຍທ່ ວົ ໄປເປນັ ໜາ້ ທ່ ີ ຂອງ ຜບ້ ລໍ ຫິ ານທ່ ເີ ປນັ ຫວົ ໜາ້ ໜ່ ວຍງານ ແລະມແີ ນວໂນມ້ ເປນັ ແຜນໄລຍະສນັ້ ພາຍໃນ 1 ປີ ຊ່ ງມ:ີ ການຕະຫາຼ ດ, ການເງນິ , ການປະຕບິ ດັ ການ, ການບລໍ ຫິ ານຊບັ ພະຍາກອນມະນດຸ , ການວໄິ ຈແລະພດັ ທະນາ, ຊບັ ພະຍາກອນດາ້ ນ ຂມໍ້ ນຂ່ າວສານ. 26

5. ການປະຕບິ ດັ ທາງຍຸດທະສາດ ເປນັ ຂະບວນການປ່ ຽນແປງຍຸດທະສາດ ໃຫເ້ ປນັ ການປະຕບິ ດັ ແລະ ຜນົ ຮບັ .ໃນການປະຕບິ ດັ ການກ່ ຽວຂອ້ ງ ກບັ ບນັ ຫາ 4 ປະການຄ: 1) ການກາໍ ນດົ ໂຄງສາ້ ງຂອງອງົ ກອນ 2) ການຈດັ ລະບບົ ການປະຕບິ ດັ ການທ່ ເີ ໝາະສມົ 3) ການຍອມຮບັ ຮບແບບການຈດັ ອງົ ກອນ ທ່ ເີ ໝາະສມົ 4) ການຈດັ ດາ້ ນວດັ ທະນະທາໍ ຂອງອງົ ກອນ ກດິ ຈະກາໍ ຫລກັ ໃນການປະຕບິ ດັ ຍຸດທະສາດຄ ການພຈິ າລະນາວ່ າຈະເຮດັ ແນວໃດຈ່ ງຈະເຮດັ ໃຫ້ ຍຸດທະ ສາດທ່ ໄີ ດວ້ າງແຜນ ແລະ ເລອກໄວ້ ສາມາດນາໍ ມາໃຊດ້ າໍ ເນນີ ງານໄດ ແລະ ບນັ ລຸໄດ.້ 6. ການຄວບຄຸມຍຸດທະສາດ ເປນັ ຂະບວນການພຈິ າລະນາວ່ າ ຍຸດທະສາດໄດບ້ ນັ ລຸເປາົ້ ໝາຍ ແລະ ຈດຸ ປະສງົ ຫຼບ່ ໍ ? ການຄວບຄຸມທາງຍຸດທະສາດ ຄວນຈະເນນັ້ ການເບ່ ງິ ລ່ ວງໜາ້ ການໃຊປ້ ະໂຫຍດຈາກ ນະວດັ ຕະກາໍ ທາງເທກັ ໂນໂລຍີ ແລະ ການຮຽນຮສ້ ່ ງິ ຕ່ າງໆ ຈະສາມາດເອາົ ຊະນະຂຈໍ້ າໍ ກດັ ຕ່ າງໆໄດ.້ ຮບແບບການຄວບຄຸມ ມີ 3 ລກັ ສະນະຄ: 1) ການຄວບຄຸມຂສໍ້ ມົ ມຸດຖານ 2) ການຄວບຄຸມຢ່ າງໃກຊ້ ດິ 3) ການຄວບຄຸມການປະຕບິ ດັ ສ່ ວນປະກອບຂອງການຄວບຄຸມຍຸດທະສາດ ລກັ ສະນະ ການຄວບຄຸມ ການຄວບຄຸມ ການຄວບຄຸມ 1. ຈດຸ ໝາຍ ສມົ ມຸດຖານ ຢ່ າງໃກຊ້ ດິ ການປະຕບິ ດັ 2. ກນົ ໄກຂອງ ການຄວບຄຸມ ກວດກາການ ກວດສອບຜນົ ກະທບົ ຂອງການ ການເຮດັ ວຽກ ໃຫເ້ ປນັ ປະຈບຸ ນັ ປ່ ຽນແປງສະພາບ ປະຕບິ ດັ ງານ 3. ຂະບວນການ ແວດລອ້ ມທ່ ມີ ຜີ ນົ ຕດິ ຕາມສະພາບ ກະທບົ ຕ່ ໍຍຸດທະ ຂະບວນການ ແວດລອ້ ມ ປະຕບິ ດັ ງານ ສາດ ພຈິ າລະນາເປາົ້ ໝາຍໃໝ່ ຄວບຄຸມເປນັ ການກາໍ ນດົ ການພດັ ທະນາສມົ ມຸດ ໄລຍະປະເມນີ ຜນົ ໄດຮ້ ບັ ໂດຍອາໄສ ຖານເຮດັ ໃຫສ້ ມົ ມຸດຖານເປນັ ປະຈຸ ພຈິ າະນາສະພາບ ວດັ ຖຸປະສງົ ແບບຍຸດທະສາດ ບນັ ປບັ ປຸງຍຸດທະສາດ ແວດລອ້ ມ ສະພາບແວດລອ້ ມ ພາຍນອກ ຂນັ້ ຕອນຂອງການຄວບຄຸມຍຸດທະສາດ ແບ່ ງເປນັ 3 ຂນັ້ ຕອນຄ: 1) ການວດັ ຜນົ ການປະຕບິ ດັ ງານ 2) ປຽບທຽບຜນົ ການປະຕບິ ດັ ງານກບັ ເປາົ້ ໝາຍ ແລະ ມາດຕະຖານທ່ ກີ າໍ ນດົ ລ່ ວງໜາ້ 3) ດໍາເນນີ ການແກໄ້ ຂປບັ ປຸງຖາ້ ມຄີ ວາມຈາໍ ເປນັ ຫຼ ຖາ້ ເຫດການເປນັ ໄປຕາມແຜນກ່ ບໍ ່ ໍຈາໍ ເປນັ ແກໄ້ ຂສ່ ງິ ໃດ 27

ບດົ ທີ 8 ການບລໍ ຫິ ານຊບັ ພະຍາກອນມະນຸດ 1. ຄວາມໝາຍ ຄນົ ຫກຼ ່ ຸມບຸກຄນົ ທ່ ມີ ຄີ ຸນນະພາບ ມຄີ ວາມຮ້ ຄວາມສາມາດທ່ ອີ ງົ ກອນປາດຖະໜາເປນັ ຢ່ າງຍ່ ງິ ທ່ ຈີ ະເຂາົ້ ມາ ປະຕບິ ດັ ໜາ້ ທ່ ພີ າຍໃນອງົ ກອນ, ເພ່ ອເຮດັ ໃຫອ້ ງົ ກອນບນັ ລຸຕາມວດັ ຖຸປະສງົ ທ່ ກີ າໍ ນດົ ໄວ.້ ບຸກຄນົ ທ່ ມີ ຄີ ຸນນະພາບ ຄບຸກຄນົ ທ່ ມີ ີ KASH ໄດແ້ ກ່ : - ຄວາມຮ້ (Knowledge) - ທດັ ສະນະຄະຕິ (Attitude) - ມທີ ກັ ສະໃນຫຼາກຫຼາຍມຕິ ິ (Skills) - ມອີ ຸປະນໄິ ສທ່ ດີ ີ (Habits) ຄວາມໝາຍແຄບ: ການບລໍ ຫິ ານຊບັ ພະຍາກອນມະນດຸ ຫຼ ການບໍລຫິ ານບຸກຄນົ ເປນັ ການປະຕບິ ດັ ການກ່ ຽວກບັ ເລ່ ອງສ່ ວນຕວົ ຂອງບຸກຄນົ ພາຍໃນອງົ ກອນໃດໜ່ ງ ຊ່ ງເລມີ້ ແຕ່ ການຈດັ ຫາຄນົ ເຂາົ້ ເຮດັ ວຽກ, ການຄດັ ເລອກ, ການບນັ ຈແຸ ຕ່ ງຕງັ້ , ການໂອນຍາ້ ຍ, ການຝກອບົ ຮມົ , ການພຈິ າລະນາຍອ້ ງຍສໍ ນັ ລະເສນີ ຜນົ ງານ, ການເລ່ ອນຕໍາແໜ່ ງ, ການເລ່ ອນຂນັ້ ເງນິ ເດອນ, ການປກົ ຄອງບງັ ຄບັ ບນັ ຊາ, ການດາໍ ເນນີ ການທາງດາ້ ນວໄິ ນ, ການໃຫພ້ ນົ້ ຈາກງານ ແລະການຈ່ າຍບາໍ ເນດັ ບໍານານເມ່ ອເວລາອອກຈາກງານ. ຄວາມໝາຍກວາ້ ງ: ການບລໍ ຫິ ານຊບັ ພະຍາກອນມະນດຸ ຈະເປນັ ຄວາມຮບັ ຜດິ ຊອບ ຂອງຜບ້ ລໍ ຫິ ານທຸກຄນົ ພາຍໃນອງົ ກອນ, ໜາ້ ທ່ ຂີ ອງຜບ້ ລໍ ຫິ ານຊບັ ພະຍາກອນມະນດຸ ເປນັ ຕາໍ ແໜ່ ງ ໃຫຄ້ າໍ ແນະນາໍ ປກສາ ແກໄ້ ຂບນັ ຫາທາງດາ້ ນງານບຸກຄນົ ໃຫ້ ແກ່ ພະແນກຕ່ າງໆ ພາຍໃນອງົ ກອນ 2. ຄວາມສາໍ ຄນັ ມະນຸດ ເປນັ ຊບັ ພະຍາກອນທ່ ມີ ຄີ ່ າສງສຸດ ພາຍໃນອງົ ກອນ, ຄນົ ຄທນທາງປນັ ຍາທ່ ຈີ ະເອາົ ຊະນະ ໃນທຸລະກດິ ຍຸກໃໝ່ ສະນນັ້ , ທຸລະກດິ ທຸກລະດບັ ຕອ້ ງພະຍາຍາມໃສ່ ໃຈຄາ້ ນຊບັ ພະຍາກອນມະນຸດຄ: 1) ເຂາົ້ ໃຈເຖງິ ຄວາມຕອ້ ງການ ທາງດາ້ ນຈດິ ວທິ ະຍາ ຂອງຄນົ 2) ຍກົ ລະດບັ ຄວາມສາມາດ ຂອງງານວຊິ າຊບີ ດາ້ ນການ ບໍລຫິ ານບຸກຄນົ 3) ສນົ ໃຈກບັ ການວໄິ ຈສກສາ ບນັ ຫາດາ້ ນການບລໍ ຫິ ານງານບຸກຄນົ ການບລໍ ຫິ ານຊບັ ພະຍາກອນມະນດຸ ມຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ຄ: - ຊ່ ວຍພດັ ທະນາອງົ ກອນໃຫຈ້ ະເລນີ ເຕບີ ໂຕ - ຊ່ ວຍໃຫບ້ ຸກຄນົ ທ່ ກີ າໍ ລງັ ປະຕບິ ດັ ງານ ມຂີ ວັ ນແລະກາໍ ລງັ ໃຈໃນການເຮດັ ວຽກ, ເກດີ ຄວາມຈງົ ຮກັ ພກັ ດຕີ ່ ອໍ ງົ ກອນ. - ຊ່ ວຍເສມີ ສາ້ ງຄວາມໝນັ້ ຄງົ ແກ່ ສງັ ຄມົ ແລະປະເທດຊາດ, ສາມາດແກໄ້ ຂຄວາມຂດັ ແຍງ້ ຂອງອງົ ກອນ. 3. ບດົ ບາດຂອງການບລໍ ຫິ ານ - ກ່ ຽວຂອ້ ງກບັ ການວເິ ຄາະງານ ໜາ້ ທ່ ສີ ະເພາະຂອງວຽກງານກ່ ອນປີ 1997 ມບີ ດົ ບາດແລະໜາ້ ທ່ ີ ໃນຖານະ ເປນັ ໜ່ ວຍງານສະນບັ ສະໜນອງົ ກອນ. ມຫີ ວົ ໃຈທ່ ສີ າໍ ຄນັ 5 ຂອບເຂດຄ: 1) ການຄດັ ເລອກ: ເປນັ ຂະບວນການຂອງການຄດັ ເລອກຄນົ ເຂາົ້ ສ່ ທຸລະກດິ ເຊ່ ນັ : ການຮບັ ສະໝກັ , ການສໍາພາດ, ການທດົ ສອບແລະການຈາ້ ງງານ. 2) ຜນົ ງານຂອງພະນກັ ງານ: ທ່ ຜີ ່ ານການຄດັ ເລອກເຂາົ້ ສ່ ອງົ ກອນມາແລວ້ ເປນັ ໄປຕາມແຜນງານ ຫເຼ ປາົ້ ໝາຍ ຂອງອງົ ກອນຫຼບ່ ໍ. 28

3) ການປະເມນີ ຜນົ ງານ: ຊ່ ງຈະມມີ າດຕະຖານຂອງອງົ ກອນທ່ ໄີ ດກ້ າໍ ນດົ ໄວຢ້ ່ າງຊດັ ເຈນ. 4) ລາງວນັ : ເປນັ ການໃຫລ້ າງວນັ ຈງໃຈພະນກັ ງານ ເມ່ ອເຂາົ ສາມາດປະຕບິ ດັ ໜາ້ ທ່ ີ ໄດຕ້ າມຄາດໝາຍຂອງອງົ ກອນ ໃນທາງບວກ. 5) ການພດັ ທະນາ: ເປນັ ການປະຖມົ ນເິ ທດເພ່ ອໃຫພ້ ະນກັ ງານສາມາດເຮດັ ວຽກຕາມແຜນງານ ຫຼ ເປາົ້ ໝາຍຂອງອງົ ກອນ. ການບລໍ ຫິ ານງານ ໃນຍຸກ 1997-2000 - ຜບ້ ລໍ ຫິ ານຊບັ ພະຍາກອນມະນຸດ ຍງັ ເປນັ ວທິ ກີ ານດໍາເນນີ ງານແບບເດມີ , ເປນັ ການເຮດັ ວຽກຕາມໜາ້ ທ່ ,ີ ເຮດັ ເປນັ ລກັ ສະນະວຽກປະຈາໍ ວນັ , ປດັ ໄຈຄນົ ມຜີ ນົ ຕ່ ໍການສໍາເລດັ , ຜບ້ ລໍ ຫິ ານຫາຼ ຍຄນົ ເຂາົ້ ໃຈວ່ າ ວຽກງານບໍລຫິ ານ ຊບັ ພະຍາກອນມະນດຸ ບ່ ໍມຄີ ວາມສະຫບຼັ ຊບັ ຊອ້ ນ ທຸກຄນົ ກ່ ສໍ າມາດເຮດັ ໄດ.້ - ຜບ້ ໍລຫິ ານຊບັ ພະຍາກອນມະນຸດ ບ່ ສໍ າມາດກາ້ ວຂນ້ ເປນັ ຜບ້ ລໍ ຫິ ານລະດບັ ສງສຸດຂອງອງົ ກອນ ເພາະຫາຼ ຍຄນົ ຄດິ ວ່ າຜບ້ ໍລຫິ ານບ່ ໍໄດສ້ າ້ ງຫຍງັ ໃຫກ້ ບັ ທຸລະກດິ ຜບ້ ໍລຫິ ານລະດບັ ສງຮສກວ່ າ ຜບ້ ລໍ ຫິ ານຊບັ ພະຍາກອນມະນດຸ ບ່ ໍມຄີ ວາມຮວ້ ່ າ ກອງໜາ້ ກາໍ ລງັ ເຮດັ ຫຍງັ ຢ່ ຊ່ ງ ຄວາມຈງິ ແລວ້ ຜບ້ ລໍ ຫິ ານຊບັ ພະຍາກອນມະນຸດເຂາົ້ ໄປສະນບັ ສະໜນ. ຜບ້ ໍລຫິ ານຊບັ ພະຍາກອນມະນດຸ ບ່ ສໍ າມາດຄດິ ໃນເຊງິ ຍຸດທະສາດໄດ,້ ຈະເຮດັ ໄດພ້ ຽງຕອບສະໜອງຕາມໜາ້ ທ່ ີ ທໍາມະດາ. - ບດົ ບາດຄວນປ່ ຽນແປງໄປສ່ ຮບແບບໃໝ່ : ຜບ້ ໍລຫິ ານລະດບັ ສງ, ຜບ້ ໍລຫິ ານຊບັ ພະຍາກອນມະນຸດ ແລະພະນກັ ງານທຸກຄນົ ຕອ້ ງສກສາໃຫເ້ ຂາົ້ ໃຈ ຈນົ ສາມາດສາ້ ງວໄິ ສທດັ ທ່ ເີ ປນັ ຍຸດທະສາດຂນ້ ມາ ແລະ ຖ່ າຍທອດໄປສ່ ໜ່ ວຍງານໃຫເ້ ປນັ ຮບປະທໍາ, ຝ່ າຍຊບັ ພະຍາ ກອນມະນຸດຕອ້ ງເປນັ ຜ້ ເຊ່ ອມໂຍງວໄິ ສທດັ ເຊງິ ຍຸດທະສາດຂອງທຸລະກດິ ເຂາົ້ ສ່ ການບໍລຫິ ານຊ່ ງເປນັ ສ່ ງິ ສໍາຄນັ ເພ່ ອ ຊບີ້ ອກຄວາມຢ່ ລອດ ຫຼ ໄຊຊະນະໃນການແຂ່ ງຂນັ . ການປ່ ຽນແປງແນວຄດິ ໃໝ່ ຄ ຈາກຄວາມຄດິ ເປນັ ຜສ້ ະໜບັ ສະໜນ ກາຍເປນັ ພນັ ທະມດິ ທຸລະກດິ , ການ ພດັ ທະນາທກັ ສະຂອງຄນົ ໃນອງົ ກອນ ໃຫເ້ ປນັ ລກັ ສະນະ ທມີ ການຮຽນຮ ້ ແລະ ອງົ ກອນແຫ່ ງຄວາມຮ,້ ການສາ້ ງ ລະບບົ ແຮງຈງໃຈໃໝ່ ທ່ ເີ ໝາະສມົ ກບັ ຄວາມຄດິ ຂອງການບໍລຫິ ານຊບັ ພະຍາກອນມະນດຸ ເຊ່ ນັ :ເນນັ້ ຄວາມສາມາດ ຂອງຄນົ ເພ່ ມີ ຈາກການເນນັ້ ທ່ ຜີ ນົ ງານ, ການປະເມນີ ຜນົ ການປະຕບິ ດັ ງານແບບທມີ ງານ, ການກາໍ ນດົ ໂຄງສາ້ ງຄ່ າຈາ້ ງ ແລະ ສະຫວດັ ດກິ ານ ແບບຫດົ ຢດໄດ,້ ການພດັ ທະນາຄວາມກາ້ ວໜາ້ ໃນອາຊບີ . ການສາ້ ງວດັ ທະນະທາໍ ແລະຄຸນຄ່ າໃນອງົ ກອນ ຊ່ ວຍຜບ້ ໍລຫິ ານລະດບັ ສງ ໃນການສາ້ ງວດັ ທະນະທາໍ ແລະ ຄຸນຄ່ າໃນອງົ ກອນ ຂນ້ ມາດວ້ ຍຮບແບບ ແລະວທິ ກີ ານເພ່ ອໃຫຜ້ ນົ ປະໂຫຍດຂອງການປະກອບທຸລະກດິ ເປນັ ໄປ ຕາມຍຸດທະສາດຂອງອງົ ກອນ. 4. ຂະບວນການບລໍ ຫິ ານ 1) ການກາໍ ນດົ ນະໂຍບານ ແລະວາງລະບຽບກ່ ຽວກບັ ບຸກຄນົ . 29

2) ການວາງແຜນໃນການຈດັ ອດັ ຕາກາໍ ລງັ ຄນົ ໃຫສ້ ອດຄ່ ອງກບັ ຈດຸ ປະສງົ ຂອງອງົ ກອນ. 3) ການວາງໂຄງການປະຕບິ ດັ . 4) ກາໍ ນດົ ໜາ້ ທ່ ີ ແລະຄຸນສມົ ບດັ ຂອງພະນກັ ງານໃນຕໍາແໜ່ ງຕ່ າງໆ. 5) ການຈາໍ ແໜກຕໍາແໜ່ ງ 6) ການກາໍ ນດົ ອດັ ຕາເງນິ ເດອນ 7) ການປະກາດຮບັ ສະໝກັ ຫາຄນົ ເຂາົ້ ເຮດັ ວຽກ 8) ການຄດັ ເລອກ ແລະທດົ ສອບ 9) ການໃຫທ້ ດົ ລອງປະຕບິ ດັ ງານ 10) ການບນັ ຈຕຸ ໍາແໜ່ ງ 11) ການສາ້ ງທະບຽນ ແລະປະຫວດັ 12) ການຍກົ ຍາ້ ຍ 13) ການພດັ ທະນາ 14) ການປະເມນີ ຜນົ ການປະຕບິ ດັ ງານ 15) ການພຈິ າລະນາຄວາມກາ້ ວໜາ້ 16) ການເລ່ ອນຕໍາແໜ່ ງ ແລະຖານະ 17) ການຮກັ ສາສຸຂະພາບ ແລະ ຄວາມປອດໄພໃນການເຮດັ ວຽກ 18) ການໃຫສ້ ະຫວດັ ດກິ ານ ແລະ ຜນົ ປະໂຫຍດອ່ ນໆ 19) ການຄຸມ້ ຄອງບງັ ຄບັ ບນັ ຊາ 20) ການຮກັ ສາວໄິ ນ 21) ການພນົ້ ຈາກງານ 22) ການຈດັ ລະບຽບບໍາເນດັ ບາໍ ນານ 23) ການສກສາວໄິ ຈກ່ ຽວກບັ ບຸກຄນົ ບນັ ດາຂະບວນການຂາ້ ງເທງິ ຕອ້ ງໄດປ້ ະຕບິ ດັ ໃນອງົ ກອນເພາະເປນັ ຂະບວນການທ່ ຕີ ່ ໍເນ່ ອງກນັ . 5. ໜາ້ ທ່ ຂີ ອງຜບ້ ລໍ ຫິ ານ ຜບ້ ໍລຫິ ານຊບັ ພະຍາກອນມະນຸດ ມໜີ າ້ ທ່ ສີ າໍ ຄນັ ດ່ ງັ ລ່ ຸມນ:ີ້ 1) ການວາງແຜນ: 2) ການຈດັ ອງົ ກອນ: 3) ການອາໍ ນວຍການ: 4) ການຈດັ ຄນົ ເຂາົ ້ ເຮດັ ວຽກ: 5) ການຄວບຄຸມ: 6. ປດັ ສະຍາຂອງການບລໍ ຫິ ານຊບັ ພະຍາກອນມະນດຸ : ປດັ ຊະຍາໝາຍເຖງິ ຄວາມຄດິ , ຄວາມເຊ່ ອ ແລະຄ່ ານຍິ ມົ ທ່ ເີ ປນັ ແນວທາງໃນການປະຕບິ ດັ ຕ່ ສໍ ່ ງິ ຕ່ າງໆໃນ ຄວາມເປນັ ຈງິ ການສະແດງອອກ ຫກຼ ານກະທາໍ ຂອງແຕ່ ລະຄນົ ແລະ ຮບແບບຂອງການປະຕບິ ດັ ຈະເປນັ ໄປໃນທາງ ໃດນນັ້ ຂນ້ ຢ່ ກບັ ຂໍສ້ ມົ ມຸດ ຫຄຼ ວາມເຊ່ ອທ່ ເີ ປນັ ພນ້ ຖານ ຂອງຜບ້ ລໍ ຫິ ານແຕ່ ລະຄນົ . ເຊ່ ນັ : ໄວໃ້ ຈໄດ,້ ເອາົ ການເອາົ ງານດ,ີ ສະຫຼຽວສະຫາຼ ດ.ຊ່ ງເປນັ ປດັ ຊະຍາຂອງການບໍລຫິ ານຊບັ ພະຍາກອນມະນດຸ ປດັ ຊະຍາຂອງການບໍລຫິ ານຊບັ ພະຍາກອນມະນຸດມດີ ່ ງັ ນ:ີ້ 1) ປະສບົ ການ, ການສກສາ ແລະພນ້ ຖານ ຂອງຜບ້ ລໍ ຫິ ານ:ຂນ້ ກບັ ບຸກຄນົ ນນັ້ ໄດເ້ ຄຍີ ມຄີ ວາມພາກພມໃຈ, ຄວາມ ເຂາົ້ ໃຈ ແລະ ມພີ ນ້ ຖານກ່ ຽວຂອ້ ງກບັ ຄນົ ມາແນວໃດຊ່ ງເປນັ ຄວາມເຊ່ ອ ແລະ ພດັ ທະນາຂນ້ ມາ. 30

2) ອດິ ທພິ ນົ ຂອງການປ່ ຽນແປງຂອງສະພາບແວດລອ້ ມ: ການປ່ ຽນແປງຂອງຄ່ ານຍິ ມົ , ຮບແບບຂອງການດາໍ ລງົ ຊວີ ດິ , ການປ່ ຽນແປງຂອງກດົ ໝາຍແຮງງານ. 3) ຂໍສ້ ມົ ມຸດຂອງຄນົ ກ່ ຽວກບັ ຜບ້ ລໍ ຫິ ານແຕ່ ລະຄນົ : ການຍດຖຂອງຜບ້ ໍລຫິ ານ ທດິ ສະດີ x(ທາດແທຂ້ ອງຄນົ ເປນັ ຄນົ ບ່ ໍດ)ີ ທດິ ສະດີ y(ຄນົ ເປນັ ຊບັ ພະຍາກອນທ່ ປີ ະເສດີ , ທາດແທສ້ ່ ວນເລກີ ຂອງຄນົ ເປນັ ຄນົ ດຄີ ກນັ ທຸກຄນົ ) 4) ປດັ ຊະຍະຂອງຜບ້ ລໍ ຫິ ານລະດບັ ສງ: 5) ຄວາມຈາໍ ເປນັ ທ່ ຕີ ອ້ ງໄດມ້ ກີ ານຈງຸ ໃນທ່ ຖີ ກຕອ້ ງ: ການຈງຸ ໃຈເປນັ ການສາ້ ງຄວາມກະຕລລນົ້ ໃຫແ້ ກ່ ພະນກັ ງານ ທ່ ຈີ ະທຸມ້ ເທເຫ່ ອແຮງ ແລະ ສະຕປິ ນັ ຍາ ເຮດັ ວຽກໃຫອ້ ງົ ກອນ. 7. ໜາ້ ທ່ ຂີ ອງການບລໍ ຫິ ານ 1) ການວາງແຜນກາໍ ລງັ ຄນົ 2) ການປະກາດຮບັ ສະໝກັ ແລະ ຄດັ ເລອກ 3) ການຈດັ ບຸກຄນົ ເຂາົ້ ເຮດັ ວຽກ 4) ການບນັ ຈຸ ແລະ ການປະຖມົ ນເິ ທດ 5) ການພດັ ທະນາ ແລະ ການເຝກິ ອບົ ຮມົ 6) ການຍກົ ຍາ້ ຍ ແລະ ການເລ່ ອນຊນັ້ 7) ການສາ້ ງແຮງຈງຸ ໃຈ 8) ການໃຫສ້ ະຫວດັ ດກີ ານ 9) ການນເິ ທດງານ 10) ການພນົ້ ອອກຈາກງານ 1) ການວາງແຜນກາໍ ລງັ ຄນົ : ຈະຕອ້ ງມກີ ານວເິ ຄາະງານ ແລະ ການປະມານຈາໍ ນວນແຮງງານ ທ່ ອີ ງົ ກອນຕອ້ ງການ ໃຊ້ ຊ່ ງເປນັ ການລວບລວມຂໍມ້ ນກ່ ຽວກບັ ລກັ ຊະນະຂອງງານ ພອ້ ມກາໍ ນດົ ຄຸນສມົ ບດັ ຂອງຜທ້ ່ ຈີ ະມາປະຕິ ບດັ ງານທາງດາ້ ນຄວາມຮ,້ ຄວາມສາມາດ, ຄວາມຊາໍ ນານ ແລະ ຄວາມຮບັ ຜດິ ຊອບ ຫຼາຍໜອ້ ຍພຽງໃດ. 2) ການປະກາດຮບັ ສະໝກັ ແລະ ການຄດັ ເລອກ: ການປະກາດຮບັ ສະໝກັ ມີ 2 ທາງຄ: ຈາກແຫ່ ຼງພາຍໃນ ແລະ ພາຍນອກ ການຄດັ ເລອກມ:ີ ກາໍ ນດົ ສະຖານທ່ ີ ແລະ ວນັ ເວລາສອບເສງັ , ສໍາພາດເບອ້ ງຕນົ້ , ສອບເສງັ ຄດັ ເລອກ, ສບ ປະຫວດັ , ກວດສຸຂະພາບ, ສໍາພາດຂນັ້ ສຸດທາ້ ຍ, ແຈງ້ ຜນົ ການຄດັ ເລອກຕາມວນັ ເວລາທ່ ກີ າໍ ນດົ . ມາດຖານທ່ ວົ ໄປ: - ມສີ ະຕປິ ນັ ຍາດ,ີ ມຄີ ວາມຄດິ ກາ້ ວໜາ້ ແລະ ມແີ ນວຄດິ ລເິ ລ່ ມີ ສາ້ ງສນັ . - ມຈີ ດິ ໃຈຮກັ ວຽກງານ, ມສີ ດັ ທາ ແລະ ເຕມັ ໃຈ ທ່ ຈີ ະເຮດັ ວຽກນນັ້ - ມທີ ກັ ສະຄວາມຊໍານານ - ມສີ ຸຂະພາບສມົ ບນ 3) ການຈດັ ບຸກຄນົ ເຂາົ້ ເຮດັ ວຽກ ພາຍຫງຼັ ຄດັ ເລອກແລວ້ ຈະຕອ້ ງມກີ ານຝກງານຕາມກດົ ໝາຍທ່ ກີ າໍ ນດົ ໄວເ້ ຊ່ ງິ ມີ 3 ເດອນ, 6 ເດອນ, 1 ປ.ີ ... ໂດຍຂນ້ ກບັ ລກັ ຊະນະຂອງວຽກ ແລະ ລະດບັ ຄວາມຊາໍ ນານງານຂອງແຕ່ ລະອາຊບີ . ພາຍຫຼງັ ສາໍ ເລດັ ກ່ ຕໍ ອ້ ງເຮດັ ສນັ ຍາການເຂາົ້ ເຮດັ ວຽກໃນຕໍາແໜ່ ງນນັ້ . 4) ການບນັ ຈຸ ແລະ ການປະຖມົ ນເິ ທດ: ມຈີ ດຸ ປະສງົ ເພ່ ອໃຫເ້ ຂາົ ມຄີ ວາມຮດ້ ່ ງັ ນ:ີ້ ລກັ ຊະນະຂອງວຽກໃນໜາ້ ທ່ ,ີ ວຽກໂດຍລວມ ແລະ ວຽກທ່ ກີ ່ ຽວຂອ້ ງກບັ ຕນົ ສະເພາະ, ທາໍ ຄວາມຮຈ້ ກັ ກບັ ງານເກ່ າົ , ຮຈ້ ກັ ກດົ ລະບຽບ ແລະ ແບບແຜນການເຮດັ ວຽກ, ຊແີ້ ຈງ ແລະ ຕອບບນັ ຫາຂໍສ້ ງົ ໃສ. 31

5) ການພດັ ທະນະ ແລະ ການເຝກິ ອບົ ຮມົ : - ຈດຸ ປະສງົ : ແນະນາໍ ວທິ ີ ແລະ ຮ່ ວມມກນັ ເຮດັ ວຽກ, ພດັ ທະນາທກັ ສະ ແລະ ເພ່ ມີ ຄວາມຮ,້ ພດັ ທະນາສມີ , ເຝກິ ໃຫທ້ ນັ ກບັ ເຕກັ ໂນໂລຊ,ີ ວາງມາດຕະຖານໃນການເຮດັ ວຽກ, ລດົ ອຸປະຕເິ ຫດ, ສາ້ ງໃຫເ້ ກດີ ການປະຫ ຍດັ ,ເພ່ ອຄວາມກາ້ ວໜາ້ . - ປະໂຫຍດ: ເພ່ ມີ ພນທກັ ສະແຮງງານ, ສາມາດປບັ ຕວົ ໃຫທ້ ນັ ກບັ ເຕກັ ໂທໂລຊ,ີ ນາໍ ໄປແກໄ້ ຂບນັ ຫາ, ສາ້ ງໃຫ້ ເກດີ ຄວາມເຂາົ້ ໃຈທ່ ດີ .ີ 6) ການຍກົ ຍາ້ ຍ ແລະ ການເລ່ ອນຊນັ້ - ການຍກົ ຍາ້ ຍ: ເປນັ ການປ່ ຽນຕາໍ ແໜ່ ງໂດຍບ່ ໍມກີ ານປ່ ຽນລະດບັ ເງນິ ເດອນ ແລະ ຂນັ້ ຂອງອາໍ ນາດ ໜາ້ ທ່ ີ ຄວາມຮບັ ຜດິ ຊອບ, ພຽງແຕ່ ປ່ ຽນວຽກໃຫສ້ ອດຄ່ ອງກບັ ຄວາມຮ,້ ຄວາມສາມາດ ຫຼ ເໝາະສມົ ແລະ ຈາໍ ເປນັ . - ການເລ່ ອນຊນັ້ : ການປ່ ຽນຕໍາແໜ່ ງ ແລະ ລະດບັ ເງນິ ເດອນ ເປນັ ການໃຫບ້ ຸກຄນົ ໄປດໍາລງົ ຕາໍ ແໜ່ ງທ່ ສີ ງກວ່ າ ເດມີ , ມອີ ໍານາດ ແລະ ຄວາມຮບັ ຜດິ ຊອບຫຼາຍຂນ້ . ໃຊລ້ ະບບົ ຄຸນນະທາໍ , ຫກຼັ ອາວຸໂສ ແລະ ປະສບົ ການ, ລະບບົ ອຸປະຖມົ . 7) ການສາ້ ງແຮງຈງຸ ໃຈ: ເປນັ ການກະຕຸນ້ ໃຫພ້ ະນກັ ງານ ໃນອງົ ກອນເຮດັ ວຽກໃຫມ້ ປີ ະສດິ ທພິ າບ ເພ່ ມີ ຂນ້ ດວ້ ຍຄວາມເຕມັ ໃຈ ແລະ ຮ່ ວມມເຊ່ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ . ວທິ ສີ າ້ ງແຮງຈງຸ ໃຈ: ລາຍໄດພ້ ຽງພໍຕ່ ໍການດໍາລງົ ຊວີ ດິ , ຄວາມໝນັ້ ຄງົ ໃນການເຮດັ ວຽກ, ໂອກາດຄວາມ ກາ້ ວໜາ້ , ການຮບັ ຮ້ ແລະ ລາງວນັ ໃນການເຮດັ ວຽກ, ສະຫວດັ ດກີ ານປະເພດຕ່ າງໆ. 8) ການໃຫສ້ ະຫວດັ ດກີ ານ: ໝາຍເຖງິ ຜນົ ປະໂຫຍດ ແລະ ບລໍ ກິ ານຕ່ າງໆ ທ່ ອີ ງົ ກອນໃຫແ້ ກ່ ພະນກັ ງານຂອງຕນົ ໂດຍລວມທງັ ຜທ້ ່ ີ ອອກກນິ ເບຍ້ ບາໍ ນານ ແລະ ກາໍ ລງັ ເຮດັ ວຽກຢ່ . 9) ການນເິ ທດງານ: ເປນັ ໜາ້ ທ່ ໃີ ນການນາໍ ພາ, ປະສານງານ ແລະ ສ່ ງັ ການໃຫບ້ ຸກຄນົ ປະຕບິ ດັ ງານໃຫສ້ າໍ ເລດັ ຕາມຈດຸ ປະສງົ . 10) ການພນົ້ ອອກຈາກງານ: - ການລາອອກຈາກງານ. - ການຫຸຼດຈາໍ ນວນພະນກັ ງານລງົ , ອາດປະຕບິ ດັ ໃນເມ່ ອໂຄງການວຽກງານນນັ້ ສນີ້ ສຸດລງົ ແລວ້ , ບ່ ໍມງີ ບົ ປະມານ ຈະດໍາເນນີ ການຕ່ ໄໍ ປ, ນາໍ ເອາົ ເຕກັ ໂນໂລຊມີ າໃໝ່ ແລະ ມກີ ານປບັ ປຸງລະບບົ ໜ່ ວຍງານແບບໃໝ່ . - ອອກກນິ ເບຍ້ ບໍານານ. - ການຖກໄລ່ ອອກງານ. - ການເສຍຊວີ ດິ . 32