การศึกษาไทย

Academic Journal of Mahamakut Buddhist University Roi Et Campus การศึกษาไทยในปัจจบุ ัน (Current Thai Studies) ดร.ประหยัด พิมพา Dr.Prayad PimPa สำ� นักงานศกึ ษาธิการภาค 10 อดุ รธานี สำ� นกั งานปลัดกระทรวงศกึ ษาการกระทรวงศกึ ษาธิการ บทคัดยอ่ การศึกษาไทยในปัจจุบันมีการจัดการศึกษาตามบริบทของการจัดการศึกษาอันเป็นไปตามแผน การศกึ ษาของชาติ คอื พฒั นาคน พฒั นาครูอาจารย์ พัฒนาสังคม ในหลากหลายรปู แบบทเี่ นน้ การมสี ว่ น ร่วมขององค์กรภาครัฐและเอกชน เป็นการจัดการศึกษาที่เน้นด้านอาชีวศึกษามากข้ึน การมุ่งเน้นให้มีการ จัดการศึกษาขั้นพ้ืนฐานและระดับปริญญาตรีเพื่อเน้นการมีงานท�ำโดนอาศัยปัจจัยหลักในองค์กรหลักจาก ภายนอกหลายปจั จยั เชน่ ปจั จยั ดา้ นเทคโนโลยี ดา้ นเศรษฐกจิ ดา้ นระบบราชการ ดา้ นการเมอื งการปกครอง ด้านคุณธรรมจริยธรรมซ่ึงส่งผลให้จัดระบบบริหารจัดการกระทรวงศึกษาธิการรูปแบบใหม่ โดยบูรณาการ องค์กรหลกั ของกระทรวงทงั้ 5 องค์กรหลกั โดยให้ปลัดกระทรวงศกึ ษาธิการเป็นผมู้ ีอำ� นาจสูงสดุ กระจาย อำ� นานไปสู่ส่วนภมู ิภาคไปยังศกึ ษาธิการภาค 1-18 โดยแตร่ ะภาคจะประกอบไปด้วยกลมุ่ จังหวดั ในแตล่ ะ จงั หวัดมีศึกษาธิการจังหวดั เปน็ ฝา่ ยก�ำกบั ดูแลหนว่ ยงานทางการศึกษาในจงั หวดั เขตพน้ื ทแ่ี ละสถานศึกษา ซ่งึ เป็นการกระจายอ�ำนาจโดยใหม้ กี ารก�ำกับควบคุมดูแลกันอยา่ งเปน็ ระบบมากข้ึน คำ� สำ� คัญ : การศกึ ษาไทยในปัจจุบัน 1. บทน�ำ หนา้ ทห่ี ลกั ในการจดั การศกึ ษาของประเทศไทยของกระทรวงศกึ ษาธกิ าร รวมทงั้ นโยบายดา้ นการ ศึกษาจากพรรคการเมืองในประเทศไทย ท�ำให้สรุปได้ว่า ภาพอนาคตการศึกษาไทย การศึกษาเป็นเคร่ือง มอื ในการพฒั นาคุณภาพชวี ติ ของคนไทย เป็นการเพมิ่ ตน้ ทนุ ทางสังคมใหแ้ กป่ ระเทศ การมีสว่ นร่วมของทกุ ภาคสว่ นของสงั คมในการจดั การศกึ ษา โดยเนน้ ใหเ้ ดก็ เปน็ คนดี คนเกง่ มคี วามสขุ มคี ณุ ธรรม อาศยั การสอน ท่หี ลากหลายใหเ้ หมาะสมกับศักยภาพของผู้เรยี นเกดิ การบรู ณาการวชิ า ตา่ งๆเขา้ ดว้ ยกันเป็นสหวิทยาการ เพื่อให้การศึกษาสอดคล้องกับวิถีชีวิต ความต้องการของผู้เรียน และชุมชนท้องถิ่นมากท่ีสุด และเพ่ือ ความคล่องตัวในการบริหารจัดการ จึงต้องมีการกระจายอ�ำนาจการจัดการศึกษาไปยังท้องถ่ินอย่างเต็ม รูปแบบในอนาคต นอกจากนั้นในอนาคตจะมีการปรับเปลี่ยนวิธีการเรียนการสอน เพื่อให้สอดคล้องกับ การดำ� เนนิ ชวี ติ และเทคโนโลยสี ารสนเทศจะมบี ทบาทอยา่ งยง่ิ ในระบบการศกึ ษาในอนาคต เสนห่ ์ แตงทอง (2542, หนา้ 27)  242 Vol.7 No.1 January - June 2018

วารสารมหาวิทยาลยั มหามกุฏราชวทิ ยาลัย วิทยาเขตรอ้ ยเอ็ด อยา่ งไรกต็ าม ปรชั ญาหลักๆ ของแผนการศึกษาแห่งชาตมิ กั จะเน้นและยดึ หลกั เศรษฐกจิ พอเพยี ง หรอื กรอบของการบูรณาการรว่ มกนั ในเร่ืองของการศึกษา ศลิ ปวฒั นธรรม และเร่ืองอืน่ ได้แก่ 1. การพัฒนาคน จะเน้นการพัฒนาให้เป็นคนเก่ง ดี มีความสุข มีความภูมิใจในความเป็นไทย รวมทั้งมีความศรัทธาเช่อื มน่ั ในระบอบประชาธิปไตย รงั เกยี จการทุจรติ ตอ่ ต้านการซอ้ื สิทธขิ ายเสียง 2.  การพฒั นาครู คณาจารย์ และบคุ ลากรทางการศึกษา จะมุ่งเน้นในเรือ่ งการพฒั นาครู เพ่อื นำ� ไปสูก่ ารยกระดับคุณภาพการศึกษา 3. การพฒั นาสังคม และสงิ่ แวดลอ้ ม ใหส้ งั คมไทยเปน็ สังคมแหง่ คณุ ธรรมจรยิ ธรรม และสง่ เสรมิ การเรยี นรู้ตลอดชีวิต 4. การพัฒนาก�ำลังคน ให้สอดคล้องกับความต้องการของผู้ใช้ ภาคอุตสาหกรรมบริการ ภาคเศรษฐกิจและสังคมตา่ งๆ โดยมีการก�ำหนดกรอบมาตรฐานคณุ วุฒวิ ชิ าชีพใหเ้ กดิ ขน้ึ อยา่ งเป็นรูปธรรม 5.  การมสี ว่ นรว่ ม ทง้ั ในสว่ นของภาครฐั เอกชน หนว่ ยงานองคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ และสถาบนั อนื่ ๆ ทีเ่ ก่ยี วขอ้ ง เชน่ สถาบนั ศาสนา สถาบนั ครอบครวั เปน็ ตน้ 6.  การเตรียมประเทศไทยให้เดินหน้าไปสู่ความพร้อมในการสร้างประชาคมอาเซียน โดยอย่าง นอ้ ยทสี่ ุดที่จะตอ้ งท�ำในเวลานี้คือ ควรจะตอ้ งมีการเรง่ รดั ก�ำหนดกรอบมาตรฐานคณุ วฒุ กิ ารศึกษาในระดบั ตา่ งๆ ซงึ่ ในขณะนร้ี ะดบั อดุ มศกึ ษาไดจ้ ดั ทำ� และประกาศใชแ้ ลว้ คอื TQF (Thai Qualifications Framework หรือ กรอบมาตรฐานคุณวุฒิระดับอุดมศึกษาแห่งชาติ) และต้องไปเน้นระดับอาชีวศึกษาต่อไปด้วย ขณะเดียวกันต้องมีการผลักดันให้กลุ่มประเทศอาเซียนมี TQF กลางเกิดข้ึนด้วย (พิตติภรณ์ สิงคราช, การศกึ ษาไทยในยคุ ปัจจบุ นั , ออนไลน)์ อย่างไรก็ตาม การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ที่มีประสิทธิภาพได้นั้น ไม่สามารถจะจ�ำกัดอยู่แค่การ ให้การศกึ ษาไดเ้ ท่าน้นั รายงานการพัฒนาโลกได้ระบวุ า่ ส่งิ สำ� คญั ท่สี ุดทภ่ี าครฐั จะตอ้ งคำ� นึงถึง 3 ประการ คำ� ถามคอื 1) โอกาส 2) สมรรถนะ และ 3) โอกาสเป้าหมายส�ำคญั ของการบรหิ ารชว่ งเปล่ยี นผ่านของชีวิต จงึ เปน็ หวั ใจส�ำคญั ของการพฒั นาทรัพยากรมนษุ ย์ โดยกรอบนโยบายของรฐั จะช่วยสนบั สนนุ ในการพฒั นา ทนุ มนษุ ยแ์ กเ่ ยาวชน เพอื่ ใหส้ ามารถกา้ วผา่ นชว่ งเปลยี่ นในชวี ติ ของเยาวชนไปได้ และพรอ้ มเปน็ กำ� ลงั สำ� คญั ของประเทศชาติตอ่ ไป 2. ปัจจัยภายนอกกับแนวโน้มการศึกษา ปัจจัยต่างๆ ที่มีผลต่อแนวโน้มของการศึกษาในประเทศ แท้จริงแล้วไม่ได้มีเพียงเรื่องของ กระบวนการสอน ครูผู้สอน หรือตัวเด็กเองเท่านั้น แต่รวมไปถึงปัจจัยภายนอกท่ีส�ำคัญและมีผลกับความ ส�ำเร็จ และการพัฒนาของการศึกษาในประเทศจะพัฒนาได้ดีข้ึนมากน้อยเพียงใด จะเจริญทัดเทียมหรือ มากกว่าประเทศอ่ืนๆได้น้ันจึงจ�ำเป็นจะต้องวิเคราะห์ศึกษาปัจจัยภายนอกต่างๆด้วย ดังเช่น 5 ประการท่ี สำ� คัญท่ีมผี ลตอ่ แนวโนม้ ของการศกึ ษาไทยในอนาคต ดังตอ่ ไปนี้ 1. ปจั จัยด้านเทคโนโลยี ความกา้ วหนา้ ของเทคโนโลยีมีผลตอ่ การกำ� หนดคณุ สมบตั ิและคุณภาพ ของแรงงานใน อนาคต เทคโนโลยีสารสนเทศ เทคโนโลยีการขนส่ง เทคโนโลยีการผลิต นาโนเทคโนโลยี เทคโนโลยชี วี ภาพ ฯลฯ มคี วามกา้ วหนา้ ขน้ึ อยา่ งตอ่ เนอ่ื ง ซงึ่ เทคโนโลยเี หลา่ นมี้ ปี ระโยชนใ์ นการเพม่ิ ศกั ยภาพ ปที ี่ 7 ฉบบั ที่ 1 ประจ�ำเดอื น มกราคม-มถิ นุ ายน 2561 243

Academic Journal of Mahamakut Buddhist University Roi Et Campus การแข่งขันของประเทศ ดังนั้นการจัดการศึกษาจึงต้องมีการเพิ่มเติมความรู้เก่ียวกับเทคโนโลยีใหม่ ๆ ในหลักสตู รการเรียนการสอน และปรบั ปรุงให้ทันตอ่ การเปลี่ยนแปลงเทคโนโลยี 2. ปจั จยั ด้านเศรษฐกิจปัจจยั ทางเศรษฐกิจมีผลตอ่ ตลาดแรงงานและ ตลาดการศกึ ษา เน่ืองจาก การก�ำหนดลักษณะของแรงงานที่ตอ้ งการ อาทิ เศรษฐกิจ ใหม่ จะแขง่ ขันกนั ด้วยนวัตกรรมใหม่ ๆ ซงึ่ ตอ้ ง อาศัยการวิจยั และพัฒนา ดงั นนั้ การศึกษาต้องพัฒนาคนให้มที กั ษะการท�ำวจิ ยั ให้สามารถสร้างนวัตกรรม ใหมท่ ี่มคี ุณค่าต่อระบบเศรษฐกิจ การเปดิ เสรี ทางการค้าและการลงทนุ เกดิ การเคลือ่ นยา้ ยสนิ คา้ และเงิน ลงทนุ จากตา่ งประเทศมากขนึ้ ประเทศตา่ ง ๆ ไมเ่ พยี งแตต่ อ้ งลดการกดี กนั การแขง่ ขนั เทา่ นน้ั ยงั ตอ้ งแขง่ ขนั กนั ดว้ ยสนิ คา้ ทมี่ คี ณุ ภาพ ซงึ่ ตอ้ งอาศยั แรงงานทมี่ ฝี มี อื มที กั ษะความสามารถทหี่ ลากหลาย เชน่ ความรดู้ า้ น เทคโนโลยี ภาษาต่างประเทศ การบริหาร ซ่งึ เปน็ หน้าที่ของผบู้ ริหารการศึกษาที่จะพฒั นาคนให้มีคุณภาพ 3. ปัจจัยดา้ นระบบราชการ การปฏริ ปู การศึกษาทผ่ี ่านมาเคลอ่ื นไป อย่างยากล�ำบาก เนือ่ งด้วย ระบบราชการเปน็ อปุ สรรค ซงึ่ เกดิ จากความลา่ ชา้ ในการประสานงาน เนอ่ื งจากการทำ� งานตามระบบราชการ ไทยมักทำ� งานแบบตา่ งคนตา่ งทำ� ไม่ไปในทิศเดียวกนั นอกจากนี้ ยังมลี ักษณะของการรวมศูนย์ทส่ี ่วนกลาง มากเกนิ ไป การท�ำงานแบบราชการ ทีย่ ึดกฎระเบยี บตายตวั ขาดความยดื หยนุ่ และเออื้ ต่อการปฏบิ ตั งิ าน ของผูบ้ ริหารการศึกษา และครบู างสว่ นท่ีไม่ยอมปรบั ตัว 4. ปจั จัยด้านการเมือง กลา่ วกนั วา่ การปฏิรปู หรอื พัฒนาการจดั การศกึ ษาจะสำ� เรจ็ หรอื ล้มเหลว ขึ้นอยู่กับการเมืองมากกว่าแนวทางและวิธีการ แต่หากการเมืองไทยมีเงื่อนไขบางประการที่เป็นอุปสรรค จะส่งผลให้การปฏิรูปการศึกษาไทยไม่ก้าวหน้าหรือประสบความส�ำเร็จเท่าท่ีควร บางคร้ังผู้ท่ีเข้ามาด�ำรง ต�ำแหน่งจึงมิใช่ผู้มีความรู้ในด้านการศึกษาอย่างแท้จริง ความไม่สอดคล้องของเป้าหมายของการ จัดการ ศกึ ษากับเป้าหมายทางการเมือง เป้าหมายของนกั การเมืองหลายคนคอื ต้องการคะแนนนยิ ม จงึ มนี ักการ เมืองจ�ำนวนไม่น้อยท่ีไม่ด�ำเนินนโยบายท่ีให้ผลในระยะยาว เน่ืองจากเสี่ยงที่จะท�ำให้ตนเองไม่เป็นท่ีนิยม ทางการเมือง ซ่ึงน่ันหมายความรวมถึงนโยบายการศึกษา ดังน้ันนักการเมืองจึงเลือกด�ำเนินนโยบายท่ีเห็น ผลในระยะสั้น เพอ่ื ทำ� ให้ตนเองได้รบั เลอื กตง้ั เข้ามาอีกครั้ง อนั เปน็ อุปสรรคยง่ิ ต่อการพฒั นาการศกึ ษาไทย 5.   ปัจจัยด้านวัฒนธรรม สังคมไทยมีเงื่อนไขทางวัฒนธรรมหลายประการท่ีเป็นอุปสรรคต่อการ พฒั นาคณุ ภาพการจดั การศกึ ษาไทย ดงั เชน่ การขาดวฒั นธรรมการมสี ว่ นรว่ ม สงั คมไทยในปจั จบุ นั ขาดความ เหนียวแน่น ขาดความรว่ มแรงรว่ มใจ คนในสงั คมจึงมองการศึกษาว่าเป็นเร่ืองของรฐั บาลไมเ่ ก่ียวกบั ตนเอง รกั ความสนกุ และความสบาย คนไทยสว่ นใหญส่ นใจความบนั เทงิ มากกวา่ การแสวงหาความรู้ จงึ เปน็ อปุ สรรค ต่อการพัฒนาคุณภาพการศึกษา อีกท้ังสังคมไทยยังมีลักษณะสังคมอุปถัมภ์ เห็นแก่พวกพ้องมากกว่าส่วน รวม ผซู้ ่งึ มีอ�ำนาจมกั แสวงหาผลประโยชน์เพ่ือตนเองและพวกพอ้ ง โดยท่ปี ระชาชนไมก่ ล้าขัดขวาง เพราะ ต้องพ่งึ พาอาศัย ดงั น้นั เมื่อมกี ารกระจายอ�ำนาจทางการศึกษา อาจกลายเปน็ แหล่งผลประโยชน์ให้กับผู้มี อทิ ธิพลได้หากควบคมุ ไม่ดี (เกรยี งศักด์ิ เจริญวงศ์ศกั ด,์ิ 2556, หน้า 11-15) 3. แนวโนม้ ของการศกึ ษาไทย การวิเคราะห์การศึกษาในประเทศภายใตก้ ารใช้แผนการศกึ ษาแห่งชาติ พระราชบัญญัติ (พ.ร.บ.) การศึกษาแหง่ ชาติ รวมถึงแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสงั คมแห่งชาติ อีกทั้งความพยายามของทกุ ส่วนในการ 244 Vol.7 No.1 January - June 2018

วารสารมหาวิทยาลยั มหามกฏุ ราชวิทยาลัย วทิ ยาเขตร้อยเอด็ มุ่งมั่นพัฒนาการศึกษาในประเทศที่ผ่านมาน้ันสามารถมองให้เห็นถึงสภาพที่ยังไม่มีการพัฒนาอย่างชัดเท่า ทคี วร จึงสามารถแบง่ แนวโน้มในอนาคตไดเ้ ปน็ เปน็ 2 ดา้ น คอื ดา้ นบวกและด้านลบ ต่อไปน้ี 3.1 แนวโน้มด้านบวก 3.1.1 หลักสูตรใหม่เกิดข้นึ จ�ำนวนมาก จากการเปลย่ี นแปลงและการแข่งขนั ในดา้ นเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม ทำ� ใหค้ นใน สงั คมตอ้ งการเพม่ิ ความรคู้ วามสามารถใหท้ นั ตอ่ การเปลย่ี นแปลง จงึ หนั มาสนใจศกึ ษาตอ่ ในหลกั สตู รทตี่ อบ สนองตอ่ การเปล่ียนแปลงของเศรษฐกจิ ดงั นัน้ เพอ่ื ตอบสนองตอ่ ความต้องการของคนในสงั คมสถาบนั การ ศกึ ษาจงึ มงุ่ พฒั นาหลกั สตู ร ใหม่ ๆ อาทิ หลกั สตู รทบี่ รู ณาการระหวา่ งสองศาสตรข์ นึ้ ไป เชน่ ระดบั อาชวี ศกึ ษา หลกั สตู รเดยี วจะมหี ลายสาขาวชิ า เรยี นชา่ งยนตจ์ ะผนวกการตลาดและการบญั ชเี ขา้ ไปดว้ ย เปน็ ตน้ หลกั สตู ร ทใี่ ห้ปรญิ ญาบตั ร 2 ใบ และมกี ารพัฒนาหลักสตู รใหท้ นั สมัยตลอดเวลา 3.1.2 หลกั สตู รนานาชาตมิ แี นวโนม้ มากข้ึน  เนอ่ื งจากสภาพยคุ โลกาภวิ ตั นท์ มี่ กี ารเชอ่ื มโยงดา้ นการคา้ และการลงทนุ ทำ� ใหต้ ลาด แรงงานในอนาคตต้องการคนที่มีความสามารถด้านภาษาต่างประเทศ ส่งผลให้ความต้องการการศึกษาท่ี เป็นภาษาสากลมีมากข้ึน ที่ส�ำคัญการเปิดเสรีทางการศึกษา ยังเป็นโอกาสให้สถาบันการศึกษาจากต่าง ประเทศเข้ามาจดั การศึกษาในประเทศไทย และเปดิ หลกั สตู รภาษาตา่ งประเทศ เช่น ภาษาองั กฤษ ภาษา จีน ภาษาญ่ีปุ่น ฯลฯ ยิ่งมีส่วนกระตุ้นให้หลักสูตรการศึกษานานาชาติมีแนวโน้มได้รับความนิยมมากขึ้น แตเ่ นื่องจากหลักสูตรนานาชาติมคี ่าใชจ้ ่ายสูง ดงั น้ัน การเรยี นในหลักสูตรนี้ยงั คงจ�ำกดั อยใู่ นกลมุ่ ผู้เรยี นท่ีมี ฐานะดี 3.1.3 การจดั การศึกษามคี วามเปน็ สากลมากขน้ึ            สภาพโลกาภิวัตน์ที่มีการเชื่อมโยงในทุกด้านร่วมกันท่ัวโลก ส่งผลให้เกิดการเคลื่อน ย้ายองค์ความรู้ กฎกติกา การด�ำเนนิ การดา้ นต่าง ๆ ทัง้ การคา้ การลงทนุ การศกึ ษา เศรษฐกิจ สังคม และ วัฒนธรรม เชอื่ มต่อถึงกัน ประกอบการเปดิ เสรที างการศกึ ษา สง่ ผลให้เกดิ การหล่งั ไหลหลกั สตู รการเรียน การสอน บคุ ลากรดา้ นการสอน หลกั สตู ร จากสถาบนั การศกึ ษาตา่ งประเทศเขา้ สไู่ ทย อนั มผี ลทำ� ใหเ้ กดิ การ เปรียบเทียบและผลักดันให้สถาบันการศึกษาไทยต้องพัฒนาการ จัดการศึกษาที่มีความเป็นสากลที่เป็นท่ี ยอมรับ อีกท้ังการเปิดเสรีทางการคา้ และการลงทุนกบั นานาประเทศของไทย ได้ส่งผลใหเ้ กดิ ความต้องการ การศกึ ษาทมี่ ีคณุ ภาพทัดเทยี มในระดบั สากล 3.1.4 ความเหลือ่ มล้�ำด้านโอกาสทางการศึกษาลดลง          เน่ืองจากสภาพการเรียกร้องสิทธิมนุษยชนที่เป็นกระแสระดับโลกเกิดขึ้น ควบคู่กับ คลนื่ ประชาธปิ ไตยแผข่ ยายวงกวา้ งถงึ ไทย รฐั ธรรมนญู ฉบบั ใหมท่ ส่ี ง่ เสรมิ การเพมิ่ สทิ ธเิ สรภี าพแกป่ ระชาชน อีกท้ังสภาพการใช้เทคโนโลยีส่งเสริมการเรียนการสอน ท�ำให้ช่องทางการเผยแพร่ข้อมูลข่าวสารเข้าถึงคน ได้อย่างกว้างขวาง อย่างไรก็ตาม อาจเป็นได้ว่าความเหล่ือมล�้ำด้านโอกาสทางการศึกษาจะลดลงในกลุ่ม สถาบนั การศกึ ษาของรฐั สว่ นการจดั การศกึ ษาโดยสถาบนั การศกึ ษาเอกชน ผเู้ รยี นทคี่ รอบครวั มรี ายไดน้ อ้ ย อาจเข้ารบั บริการทางการศึกษาได้ลดลง เน่อื งจากคา่ เลา่ เรียนแพง ปที ่ี 7 ฉบบั ที่ 1 ประจ�ำเดอื น มกราคม-มิถนุ ายน 2561 245

Academic Journal of Mahamakut Buddhist University Roi Et Campus 3.1.5 โอกาสรับบรกิ ารทางการศึกษาที่มีคณุ ภาพเพมิ่ ข้ึน          เมื่อเปดิ เสรที างการศึกษา จะก่อเกดิ การแขง่ ขันในการจัดการศกึ ษาจากสถาบนั การ ศกึ ษาทงั้ ในและตา่ งประเทศมากขน้ึ หากพจิ ารณาในแงบ่ วก การเปดิ เสรที างการศกึ ษา เปน็ การสรา้ งโอกาส ให้คนไทยได้รับการศึกษาที่มีคุณภาพ เน่ืองด้วยสถาบันแต่ละแห่งจะแข่งด้านคุณภาพมากข้ึน โดยเฉพาะ อยา่ งยงิ่ สถาบนั อดุ มศกึ ษา คณุ ภาพการศกึ ษาจะเพม่ิ ขน้ึ คอ่ นขา้ งมาก เนอื่ งจากการเปดิ เสรที างการศกึ ษา ที่ เปดิ โอกาสใหส้ ถาบนั อดุ มศกึ ษาตา่ งชาตเิ ขา้ มาเปดิ การเรยี นการสอน จงึ เปน็ แรงกดดนั ใหส้ ถาบนั อดุ มศกึ ษา ไทยต้องพัฒนาคุณภาพการศึกษาใหส้ งู ข้นึ 3.2 แนวโน้มดา้ นลบ 3.2.1 การเพ่มิ ช่องวา่ งด้านคณุ ภาพในการจดั การศึกษา          แมว้ า่ สภาพ การแขง่ ขนั ทางการศกึ ษาจะเปน็ แรงผลกั ใหส้ ถาบนั การศกึ ษาตา่ ง ๆ เรง่ พฒั นาคณุ ภาพการจดั การเรยี นการสอนมากข้นึ แตเ่ นื่องจากทรพั ยากรตง้ั ตน้ ของแตล่ ะสถาบันการศึกษามี ความแตกตา่ งกนั ไมว่ า่ จะเปน็ ความรคู้ วามสามารถและปรมิ าณของบคุ ลากรการศกึ ษา งบประมาณ เงนิ ทนุ เทคโนโลยี สถานท่ี ความมชี อ่ื เสยี ง สง่ ผลใหโ้ อกาสพฒั นาคณุ ภาพการศกึ ษายอ่ มแตกตา่ งกนั ดว้ ย โดยเฉพาะ สถาบันการศึกษาขนาดเล็ก หรือสถาบันการศึกษาที่ยังไม่มีความพร้อม มีทรัพยากรต้ังต้นไม่มาก ย่อมมี ศักยภาพไม่เพยี งพอในการพัฒนาคุณภาพมากนัก 3.2.2 การผลติ บณั ฑิตเกนิ ความต้องการของตลาด          เน่อื งจากความตอ้ งการศึกษาต่อในระดับอุดมศกึ ษามสี งู ข้ึน และการพฒั นาไปสู่การ เป็นมหาวิทยาลัยในก�ำกับของรัฐที่ต้องหาเลยี้ งตนเอง มอี ิสระในการบริหารและเปดิ หลักสตู รเพ่ือหาผู้เรยี น เขา้ เรยี นใหไ้ ดจ้ ำ� นวนมาก สงิ่ เหลา่ นจ้ี ะสง่ ผลกระทบระยะยาวคอื มบี ณั ฑติ จบเปน็ จำ� นวนมากตลาดแรงงาน ไมส่ ามารถรองรบั ไดห้ มด โดยกลมุ่ แรงงานระดบั อดุ มศกึ ษาทไี่ มม่ คี ณุ ภาพหรอื ไมจ่ บจากสาขาทต่ี ลาดแรงงาน ตอ้ งการ จะถกู ผลกั สแู่ รงงานนอกระบบ หรอื หาทางออกโดยเรยี นตอ่ ระดบั สงู ขนึ้ ซงึ่ อาจกอ่ เกดิ ภาวะแรงงาน ระดับปรญิ ญาโทและเอกไมม่ คี ุณภาพและล้นตลาดตามมา เช่นกัน 3.2.3 การสอนทักษะการคดิ และทักษะทางอารมณ์ยงั ไมม่ ีคุณภาพ           สภาพ เศรษฐกจิ ทม่ี งุ่ แขง่ ขนั ทำ� ใหก้ ารจดั การศกึ ษามงุ่ พฒั นาทางวชิ าการเปน็ สำ� คญั ในขณะท่ีระบบการศึกษาไทยยังไม่สามารถพัฒนาทักษะการคิดของผู้เรียนได้เท่าท่ีควร เน่ืองจากการเรียน การสอนยังมงุ่ สอนใหผ้ เู้ รียนคดิ ตามสงิ่ ทผี่ ู้สอนปอ้ นความรู้มากกวา่ การคิดสงิ่ ใหม่ ๆ ประกอบกบั ครผู ู้สอนมี ภาระงานมาก จนส่งผลต่อการพัฒนาบุคคลในด้านอื่น เช่น การพัฒนาเชิงสังคม รวมถึงการพัฒนาทักษะ ทางอารมณ์ นอกจากน้ี การใชเ้ ทคโนโลยใี นกจิ วตั รประจำ� วนั หรอื ใชใ้ นการเรยี นการสอน ทำ� ใหก้ ารปฏสิ มั พนั ธ์ ระหว่างครูกับศิษย์ลดลง ส่งผลให้ช่องทางการพัฒนาทักษะทางอารมณ์และทักษะทางสังคมของผู้เรียนลด ลงดว้ ย 3.2.4 การสอนคุณธรรมจริยธรรมยงั ไมม่ คี ุณภาพ           แนวคดิ ของทนุ นยิ มทม่ี งุ่ แขง่ ขนั ไดแ้ พรก่ ระจายไปทว่ั โลก สง่ ผลใหผ้ คู้ นตา่ งมงุ่ แขง่ ขนั และพฒั นาความรคู้ วามสามารถ เพอื่ ความกา้ วหนา้ ในหนา้ ทก่ี ารงานและมชี วี ติ ความเปน็ อยทู่ ดี่ ขี นึ้ ประกอบ กบั สถาบนั การศกึ ษาจำ� นวนมากมงุ่ พฒั นาความรทู้ างวชิ าการ และประเมนิ ผลการเรยี นทคี่ วามสามารถทาง 246 Vol.7 No.1 January - June 2018

วารสารมหาวิทยาลยั มหามกุฏราชวทิ ยาลยั วิทยาเขตร้อยเอด็ วิชาการ จนอาจละเลยการพัฒนาผเู้ รียนให้มีคณุ ธรรมจรยิ ธรรม นอกจากน้ี การไมไ่ ดม้ ีผสู้ อนทร่ี เู้ ช่ียวชาญ ด้านการสอนคุณธรรมจริยธรรมโดยตรงหรือมีคุณภาพ ย่อมส่งผลต่อคุณภาพการสอนของวิชาคุณธรรม จริยธรรมได้ 3.2.5 การสอนภาษาต่างประเทศยังไมม่ คี ณุ ภาพ          ก้าวสู่โลกไร้พรมแดนมากขึ้นเท่าใด ผู้มีความรู้ด้านภาษาต่างประเทศ เช่น ภาษา อังกฤษ หรอื ภาษาจนี ทผ่ี คู้ นส่วนใหญใ่ นโลกใชต้ ิดต่อส่ือสาร เจรจาต่อรอง การคา้ การศกึ ษา ฯลฯ ย่อมมี ความไดเ้ ปรียบ ทง้ั ในเรื่องการติดต่อสอ่ื สารและความกา้ วหนา้ ในหน้าท่กี ารงาน อยา่ งไรก็ตาม ปัญหาท่พี บ คอื การสอนภาษาองั กฤษ และภาษาตา่ งประเทศของไทยยงั ไมม่ คี ณุ ภาพเทา่ ทค่ี วร โดยเฉพาะภาษาองั กฤษ แมป้ จั จบุ นั จะตน่ื ตวั มากขน้ึ แตย่ งั ไมก่ า้ วหนา้ ไปมากเทา่ ทคี่ วร เพราะทรพั ยากรดา้ นบคุ ลากรสอนภาษาตา่ ง ประเทศนี้ขาดแคลนมาก (ศ.ดร.เกรียงศักด์ิ เจริญวงศ์ศักดิ์, แนวโน้มการศึกษาไทยในครึ่งทศวรรษ หน้า, ออนไลน)์ 4. สรปุ ประเทศไทยยังต้องการ การปฏิรูปโครงสร้างการบริหารให้มีประสิทธิภาพโปร่งใสและเป็นธรรม การกระจายงบประมาณทเี่ ป็นธรรม ปฏิรปู การใช้งบประมาณใหเ้ กดิ ประสิทธิภาพ และสอดคลอ้ งกบั บรบิ ท ทางเศรษฐกิจ การเมือง สังคมของประเทศ โดยความร่วมแรงร่วมใจทุกฝ่ายไม่ว่าจะเป็นหน่วยงานต่างๆ ทเ่ี กย่ี วขอ้ ง โดยเฉพาะดา้ นการพฒั นากระบวนการเรยี นการสอนกค็ วรใหส้ อดคลอ้ งกบั การทำ� งานของสมอง ของผู้เรียนและมีคุณภาพท่ีใช้งานได้ เช่น อาจจัดโครงการที่มุ่งพัฒนาครูอาจารย์ ผู้บริหารการศึกษาอย่าง จรงิ จงั และต่อเนือ่ ง ท้งั ในเร่อื งการสรา้ งแรงจงู ใจใหค้ นเก่ง คนดี อยากเขา้ มาเป็นครู และสร้างความมั่นใจ และมั่นคงในอาชีพครูมากข้ึน เช่น ปฏิรูปการฝึกหัดครู ปฏิรูปการคัดเลือก การท�ำงานแบบส่งเสริมความ พอใจและความก้าวหนา้ ของครูดว้ ย (ส�ำนกั งานปลัดกระทรวงศกึ ษาธกิ ารกระทรวงศึกษาธกิ าร, 2560) ผเู้ ขยี นมนั่ ใจเปน็ อยา่ งยง่ิ วา่ หากวางรากฐานพฒั นาการของชวี ติ ตง้ั แตแ่ รกเกดิ และพฒั นาศกั ยภาพ ขดี ความสามารถดา้ นตา่ งๆประเทศไทยเรากจ็ ะมผี ทู้ เี่ ขา้ มารว่ มพฒั นาชาตบิ า้ นเมอื งอยา่ งแนน่ อน ดงั นน้ั การ ศึกษาจึงเป็นกระบวนการท่ีมุ่งพัฒนาคนให้เป็นมนุษย์ท่ีมีคุณภาพมีความสามารถเต็มตามศักยภาพมี พฒั นาการทสี่ มดลุ ทงั้ ปญั ญา จติ ใจ รา่ งกายและสงั คม รวมไปถงึ การอบรมจากผปู้ กครองแนะนำ� บตุ รหลาน อยา่ งถกู ตอ้ ง ใหเ้ ลอื กเรยี นหรอื อบรมบม่ นสิ ยั ใหร้ กั การเรยี นรทู้ กุ รปู แบบ รกั การอา่ น แสวงหาความสามารถ พเิ ศษ ทช่ี นื่ ชอบและโดดเดน่ ของตวั เอง เปน็ การทำ� ใหเ้ ดก็ รสู้ กึ รกั และตง้ั ใจเรยี นยงิ่ ขนึ้ ดว้ ย อยา่ งไรกต็ ามควร ตอ้ งศกึ ษาเพอื่ ใหเ้ ขา้ ถงึ ผเู้ รยี นดว้ ยเพอ่ื ใหไ้ ดร้ บั พฒั นาการอยา่ งแทจ้ รงิ ควรใหผ้ เู้ รยี นรจู้ กั คดิ วเิ คราะหแ์ สวงหา ความรดู้ ้วยตนเอง อีกทั้งปลกู ฝงั การรักท่ีจะเรียนรู้ตอ่ ไปอนั เปน็ คณุ สมบัตทิ ี่ ส�ำคญั ในโลกยุคขอ้ มลู ข่าวสาร หรือสงั คมแห่งการเรียนรู้ต่อไปในอนาคตอยา่ งแนน่ อน ดงั นัน้ การศกึ ษาไทยในปจั จุบันจึงอาจสรุปได้ ดงั น้ี 1. การศกึ ษาในปจั จบุ นั มีการจัดการศึกษาตามบริบทของการจัดการศึกษาอันเป็นปามแผนการศึกษาของชาติ คือ พฒั นาคน พฒั นาครอู าจารย์ พฒั นาสงั คม ในหลากหลายรปู แบบทเ่ี นน้ การมสี ว่ นรว่ มขององคก์ รภาครฐั และ ปีที่ 7 ฉบบั ท่ี 1 ประจ�ำเดือน มกราคม-มิถุนายน 2561 247

Academic Journal of Mahamakut Buddhist University Roi Et Campus เอกชน เป็นการจัดการศกึ ษาที่เน้นดา้ นอาชวี ศึกษามากข้ึน การมุ่งเน้นให้มีการจัดการศึกษาขน้ั พนื้ ฐานและ ระดบั ปรญิ ญาตรเี พอื่ เนน้ การมงี านทำ� โดนอาศยั ปจั จยั หลกั ในองคก์ รหลกั จากภายนอกหลายปจั จยั เชน่ ปจั จยั ด้านเทคโนโลยี ดา้ นเศรษฐกจิ ดา้ นระบบราชการ ดา้ นการเมอื งการปกครอง ด้านคุณธรรมจริยธรรมซึง่ ส่ง ผลให้จัดระบบบริหารจัดการกระทรวงศึกษาธิการรูปแบบใหม่ โดยบูรณาการองค์กรหลักของกระทรวงทั้ง 5 องคก์ รหลัก โดยให้ปลัดกระทรวงศกึ ษาธิการเปน็ ผู้มีอำ� นาจสงู สุด กระจายอำ� นานไปสสู่ ่วนภมู ภิ าคไปยัง ศกึ ษาธกิ ารภาค 1-18 โดยแตร่ ะภาคจะประกอบไปดว้ ยกลมุ่ จงั หวดั ในแตล่ ะจงั หวดั มศี กึ ษาธกิ ารจงั หวดั เปน็ ฝ่ายก�ำกับดูแลหน่วยงานทางการศึกษาในจังหวัด เขตพื้นท่ีและสถานศึกษาซึ่งเป็นการกระจายอ�ำนาจโดย ใหม้ ีการก�ำกบั ควบคุมดแู ลกนั อย่างเปน็ ระบบมากขึ้น 2. แนวโนม้ การศึกษาไทย หลังจากการจัดการศึกษาในรูปแบบการบริหารจัดการปฏิรูปองค์การศึกษาของกระทรวง ศกึ ษาธกิ ารแลว้ การจดั การศกึ ษาไทยมแี นวโนม้ ทจ่ี ะกา้ วสกู่ ารเปน็ ประเทศทพี่ ฒั นาแลว้ และอาจจะเกดิ การ เปลี่ยนแปลงเปน็ แนวโน้มอนาคตทางการศกึ ษาไทยได้เป็นดังน้ี 2.1 เกดิ การปฏิรูปโครงสร้างการบริหารการจดั การศกึ ษาของกระทรวงศึกษาธกิ ารของไทย 2.2 มหี ลักสตู รใหมเ่ กดิ เพม่ิ มากข้นึ 2.3 มกี ารบรู ณาการหลักสูตรนานาชาตมิ คี วามเปน็ สากลมากข้นึ 2.4 เกดิ การมีสว่ นรว่ มมากขึ้น 2.5 เพิ่มโอกาสทางการศึกษาและลดความเหลอ่ื มลำ้� ทางการศึกษา 2.6 เกดิ การแขง่ ขนั ทางการศกึ ษาสงู ขน้ึ เนน้ ดา้ นคณุ ภาพและอาจดอ้ ยดา้ นคณุ ธรรมจรยิ ธรรม 2.7 เกิดววิ ฒั นาการ การสืบคน้ ด้านเทคโนโลยี ขอ้ มลู ขา่ วสารได้รวดเรว็ และพัฒนาองคค์ วาม ร้ตู ลอดเวลา การจดั การศกึ ษาในอนาคตของไทยจงึ ตอ้ งอาศยั เทคโนโลยแี ละการสบื คน้ ดว้ ยตนเองมากกวา่ ใชค้ รู และบุคลากรทางการศึกษาท่ีต้องเปล่ียนบทบาทจากผู้ให้มาเป็นผู้ก�ำกับดูแลและให้ค�ำปรึกษาการสืบค้น ขอ้ มลู การใชข้ อ้ มลู ทเี่ หมาะสม การเรยี นรจู้ ะอาศยั การศกึ ษาเรยี นรจู้ ากสภาพจรงิ ของสงั คมและสงิ่ แวดลอ้ ม มากกวา่ การเรยี นรใู้ นชน้ั เรยี น การวดั และการประเมนิ ผลการเรยี นรใู้ ชเ้ ทคโนโลยี ขา่ วสารทางอเิ ลก็ ทรอนคิ ส์ นวตั กรรม สงั คมจะปรบั ตวั ตามเทคโนโลยแี ละนวตั กรรม การศกึ ษาในอนาคตจงึ ตอ้ งปรบั ตวั ตามเพอื่ รองรบั การเปล่ียนแปลงเพอ่ื เตรยี มความพรอ้ มสปู่ ระเทศไทย 4.0 ตอ่ ไป 5. เอกสารอา้ งองิ พิตตภิ รณ์ สิงคราช. การศึกษาไทยในยุคปจั จบุ ัน. (ออนไลน)์ . สบื ค้นเม่ือ 20 มถิ นุ ายน 2560, จาก http:// pittiporn-ja-o.blogspot.com/2010/05/ek.html. เกรยี งศกั ดิ์ เจรญิ วงศศ์ กั ด.์ิ   แนวโนม้ การศกึ ษาไทยในครง่ึ ทศวรรษหนา้ . (ออนไลน)์ . สบื คน้ เมอ่ื 22 มถิ นุ ายน 2560. จาก http://blog.eduzones.com/drkrieng/7005.  เกรียงศกั ด์ิ เจริญวงศศ์ ักดิ์ (2556). การคิดเชิงสรา้ งสรรค์. พมิ พ์ครง้ั ท่ี 10. กรงุ เทพฯ : ซัคเซสมีเดยี 248 Vol.7 No.1 January - June 2018

วารสารมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย วิทยาเขตรอ้ ยเอด็ เสนห่ ์ แตงทอง. (2542). ภาพอนาคตทางการศึกษาของโรงเรยี นประถมศึกษาในทศวรรษหนา้ : กรณี ศกึ ษาโรงเรยี นบา้ นคลองตนั . วทิ ยานพิ นธป์ รญิ ญาศกึ ษาศาสตรมหาบณั ฑติ . มหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร.  สำ� นกั งานปลัดกระทรวงศึกษาธกิ ารกระทรวงศกึ ษาธิการ. (2560). สรปุ การประชมุ แผนพฒั นาการศกึ ษา ของกระทรวงศึกษาธกิ าร ฉบับที่ 12 (พ.ศ. 2560 - 2564). กรุงเทพฯ : โรงพมิ พ์คุรสุ ภา. ปีที่ 7 ฉบบั ท่ี 1 ประจำ� เดอื น มกราคม-มถิ ุนายน 2561 249