คู่มือโครงการพัฒนาศักยภาพการจัดการสารเคมีอันตรายเพื่อลดผลกระทบต่อสุขภาพแรงงานอย่างยั่งยืน

13 ๔. มาตรการป้ องกนั อนั ตรายและสถานทีก่ ารเก็บ นายจา้ งตอ้ งปฏิบ • เก็บรกั ษาสารเคมอี นั ตราย ๑) ตามมาตรฐานการเก็บรกั ษา • จดั ทําบญั ชีรายชื่อ ปริมาณสารเคมี อนั ตรายทุกชนดิ ทีจ่ ดั เกบ็ ในสถานที่ ๒) เก็บรกั ษาสารเคมอี นั ตราย • มีมาตรการป้ องกนั ระมดั ระวงั มใิ หห้ ีบ ห่อ ภาชนะบรรจุ หรือวสั ดุห่อหุม้ ๓) สารเคมีอนั ตรายชํารุดหรือพงั ทลาย • มีมาตรการป้ องกนั ความเสยี หายหรือ อนั ตรายทีเ่ กิดจากการขุดเจาะ หรือมี ๔) เครือ่ งหมายแสดงตําแหนง่ จดั เก็บ

34 บรกั ษา การบรรจุ และการถ่ายเทสารเคมีอนั ตราย บตั ิอย่างนอ้ ย ดงั น้ ี • สถานที่จดั เก็บตอ้ งสามารถทนไฟได้ อยา่ งเหมาะสมตามคณุ สมบตั ิของ ๕) สารเคมี • มีพ้ นื เรียบ ไม่ขรุขระ ไม่เปี ยก ไม่ลนื่ สามารถรบั น้าํ หนกั ได้ และไม่ดูดซบั ๖) สารเคมีอนั ตราย • มีระยะห่างจากอาคารทีล่ ูกจา้ งทํางาน ๗) ในระยะทีป่ ลอดภยั • มที างเดินภายในและภายนอกกวา้ ง เพยี งพอทีจ่ ะนาํ เครือ่ งมือและอุปกรณ์ ๘) ดบั เพลิงมาใชไ้ ดอ้ ยา่ งสะดวก

13 ๔. มาตรการป้ องกนั อนั ตรายและสถานที่การเก็บ นายจา้ งตอ้ งปฏิบตั ิอ มที างเขา้ ออกไม่นอ้ ยกว่าสองทาง ใชป้ ระตูทนไฟ ๙ และเป็ นชนดิ เปิ ดออกสู่ภายนอก และปิ ดกญุ แจ หอ้ งทุกคร้งั เมอื่ ไม่มกี ารปฏิบตั ิงาน ๑ มรี ะบบระบายอากาศทีเ่ หมาะสม และเกิดความ ๐ ปลอดภยั แก่ลูกจา้ งทีป่ ฏิบตั ิงาน มกี ารป้ องกนั สาเหตุทีอ่ าจทําใหเ้ กิดอคั คีภยั ใน ๑ บริเวณสถานทีเ่ ก็บรกั ษาสารเคมอี นั ตราย เช่น ๑ ประกายไฟ เปลวไฟ อปุ กรณไ์ ฟฟ้ า การเสียดสี ท่อรอ้ น การลกุ ไหมไ้ ดเ้ อง เป็ นตน้ ๑ จดั ทําเขือ่ น กาํ แพง ทํานบ ผนงั หรือสิง่ อื่นใดทีม่ ี ลกั ษณะคลา้ ยกนั เพอื่ กกั มใิ หส้ ารเคมีอนั ตรายที่ ๒ เป็ นของเหลว ไหลออกภายนอก

35 บรกั ษา การบรรจุ และการถา่ ยเทสารเคมอี นั ตราย อย่างนอ้ ย ดงั น้ ี (ต่อ) ๑ มีรางระบายสารเคมีอนั ตรายทีร่ วั่ ไหลไปยงั ทีท่ ี่ ๓ สามารถรวบรวมเพอื่ นาํ ไปกาํ จดั อย่างปลอดภยั ๑ จดั ทําร้วั ลอ้ มรอบสถานทีเ่ ก็บรกั ษาสารเคมี ๔ อนั ตรายทีอ่ ยู่นอกอาคาร ๑ มีป้ ายขอ้ ความว่า “สถานทีเ่ ก็บรกั ษาสารเคมี ๕ อนั ตราย หา้ มเขา้ โดยไม่ไดร้ บั อนุญาต” ปิ ด ประกาศไว้ ๑ มีเครือ่ งหมายหรือสญั ลกั ษณท์ ีแ่ สดงถงึ อนั ตราย ๖ ของสารเคมอี นั ตรายใหเ้ ห็นไดช้ ดั เจนตลอดเวลา ๑ มแี ผนผงั แสดงทีต่ ้งั ของอุปกรณด์ บั เพลิง อปุ กรณ์ ๗ ผจญเพลงิ อปุ กรณท์ ีใ่ ชใ้ นกรณีฉุกเฉินติดไว้ บริเวณทางเขา้ ออกใหเ้ ห็นไดช้ ดั เจนตลอดเวลา

13 ๕. มาตรความปลอดภยั ในการขนถ่าย ก อนั ตราย นายจา้ งต ๑ มีมาตรการป้ องกนั การฟ้ ุงกระจายรวมท้งั การกร ๒ ตรวจสอบความพรอ้ มของลูกจา้ งทีข่ บั ยานพาห หรือขนส่งสารเคมอี นั ตรายใหอ้ ยู่ในสภาพสมบูร ตามกฎหมายทีเ่ กีย่ วขอ้ งดว้ ย ๓ จดั ใหม้ คี ู่มอื หรือขอ้ ปฏิบตั ิในการแกไ้ ขปัญหากร เก็บไวใ้ นยานพาหนะ ๔ จดั ใหม้ กี ารฝึ กอบรมและฝึ กซอ้ มวิธีการแกไ้ ขป ๕ จดั ใหม้ เี ครือ่ งดบั เพลิงชนดิ เคลือ่ นยา้ ยไดท้ ีม่ ีคุณ ตามความเหมาะสม

36 การเคลอื่ นยา้ ย หรือการขนส่งสารเคมี ตอ้ งปฏิบตั ิ ดงั น้ ี ระเด็น หก ลน้ รวั่ ไหล หรือตกหล่นของสารเคมี หนะ และยานพาหนะทีใ่ ชใ้ นการขนถา่ ย เคลอื่ นยา้ ย รณพ์ รอ้ มทีจ่ ะปฏิบตั ิงานไดอ้ ย่างปลอดภยั และตอ้ งปฏิบตั ิ รณีฉุกเฉินไดอ้ ย่างปลอดภยั เป็ นภาษาไทย ปัญหาเมอื่ เกิดเหตุฉุกเฉินแก่ลูกจา้ งอย่างนอ้ ยปี ละหนงึ่ คร้งั ณสมบตั ิสามารถดบั เพลงิ จากสารเคมีอนั ตราย

13 ๕. มาตรความปลอดภยั ในการขนถา่ ย ก อนั ตราย นายจา้ งต ๖ มมี าตรการป้ องกนั การฟ้ ุงกระจายรวมท้งั การกร ๗ หีบห่อ ภาชนะบรรจุ หรือวสั ดุห่อหมุ้ สารเคมีอนั และยานพาหนะฐานรองรบั และยานพาหนะตอ้ งมคี วามมนั่ ค หรือวสั ดุห่อหมุ้ รวมกบั น้าํ หนกั ของสารเคมอี นั ตรายในอตั ราส ๙ หา้ มบรรทุกสารเคมอี นั ตรายทีอ่ าจเกิดปฏิกริ ิยา ขนส่งทีป่ ลอดภยั

37 การเคลอื่ นยา้ ย หรือการขนส่งสารเคมี ตอ้ งปฏิบตั ิ ดงั น้ ี ระเดน็ หก ลน้ รวั่ ไหล หรือตกหล่นของสารเคมี นตรายทีบ่ รรทุกในยานพาหนะ ตอ้ งยดึ แนน่ กบั ฐานรองรบั คงแข็งแรงเพยี งพอทีจ่ ะรบั น้าํ หนกั ของหีบห่อ ภาชนะบรรจุ สูงสุดไม่เกินน้าํ หนกั ทีจ่ ะบรรทุกได้ าต่อกนั ไวร้ วมกนั ในยานพาหนะ เวน้ แต่ไดจ้ ัดใหม้ มี าตรการ

13 ๖. มาตรการความปลอดภยั ในการจดั การและการ ๑. ๒ ทําความสะอาดหรือกําจดั สารเคมี การกาํ จดั กากสาร อนั ตรายทีห่ ก รวั่ ไหล หรือไม่ใช้ หรือสารเคมอี นั ตรา แลว้ โดยวิธีทีก่ าํ หนดในขอ้ มูล ความปลอดภยั ตามชนิดของ อาจกาํ จดั โดยการ ใชส้ ารเคมี ดว้ ยวิธ สารเคมอี นั ตราย ตามหลกั วิชาการแ กฎหมายทีเ่

38 รกําจดั สารเคมีอนั ตราย นายจา้ งตอ้ งปฏิบตั ิ ดงั น้ ี ๒. ๓. รเคมอี นั ตราย หีบห่อ ภาชนะบรรจุ หรือวสั ดุ ายทีเ่ สอื่ มสภาพ ห่อหมุ้ สารเคมอี นั ตรายทีป่ นเป้ ื อน รเผา ฝัง หรือ และไม่ตอ้ งการใชแ้ ลว้ ธีการทีป่ ลอดภยั ใหป้ ฏิบตั ิดงั ต่อไปน้ ี และเป็ นไปตาม เกีย่ วขอ้ ง (๑) ไม่ใช้บรรจุส่ิงของอ่ืน และควบคุมดูแล ลูกจ้างมใิ ห้นาํ ไปใช้บรรจุส่งิ ของอ่นื ด้วย (๒) เก็บรวบรวมไว้ ในภาชนะหรือในท่ี ท่ปี ลอดภัยนอกบริเวณท่ลี ูกจ้างทาํ งาน (๓) กาํ จัดโดยวิธีการท่ีปลอดภัยและเหมาะสม กับชนิดของสารเคมีอันตรายและเป็ นไปตาม กฎหมายท่เี ก่ยี วข้อง

13 ๑ ๒ จดั ใหม้ ีระบบป้ องกนั และควบคุม ตรวจวดั และวิเคร เพอื่ มิใหม้ รี ะดบั ความเขม้ ขน้ ของ ความเขม้ ขน้ ของ สารเคมอี นั ตรายในบรรยากาศของ ในบรรยากาศของ สถานทีท่ ํางานและสถานทีเ่ ก็บรกั ษา สถานทีเ่ ก็บรกั ษา สารเคมอี นั ตรายเกินขีดจํากดั ความ เขม้ ขน้ ของสารเคมีอนั ตรายตามที่ อธิบดปี ระกาศกําหนด

39 ราะหร์ ะดบั ๓ งสารเคมอี นั ตราย งสถานทีท่ ํางานและ กาํ จดั หรือควบคุมสารเคมีอนั ตราย าสารเคมอี นั ตราย ทางวิศวกรรมและการบริหารจดั การ สภาพแวดลอ้ ม เพอื่ ลดระดบั ความ เขม้ ขน้ ของสารเคมีอนั ตรายมใิ ห้ เกนิ ขีดจํากดั ดงั กล่าว และตอ้ งมี มาตรการป้ องกนั อนั ตรายส่วน บุคคลดว้ ยวิธีการทีเ่ หมาะสม

14 ๘. การดูแลสุขภาพอนามยั ของลูกจา้ งทีท่ ํางานเก ประเมนิ ความเสยี่ งต่อสุขภาพของลูกจา้ ง อาจก่อใหเ้ ก ในกรณีทีม่ ีการใชส้ ารเคมีอนั ตราย ตามหลกั เกณฑแ์ ละวิธีการทีอ่ ธิบดี ประกาศกาํ หนด

40 กยี่ วกบั สารเคมอี นั ตราย นายจา้ งตอ้ งปฏิบตั ิดงั น้ ี ดาํ เนนิ การแกไ้ ขปรบั ปรุงใหอ้ ยู่ในระดบั ทีป่ ลอดภยั ต่อลูกจา้ ง กดิ อนั ตราย วางแผนการตรวจสขุ ภาพของลูกจา้ ง ทีท่ ํางานเกยี่ วกบั ปัจจยั เสยี่ งและการเฝ้ า ระวงั สุขภาพอนามยั ของลูกจา้ ง

14 หลกั เกณฑ์ วิธีการตรวจว การตรวจวดั ระดบั ความเข ในบรรยากาศของสถานทีท่ ํางาน อย่างนอ้ ยป กรณี ที่มีการปรบั ปรงุ แกไ้ ขกําจัดห กรณี พบผลการตรวจสขุ ภาพขอ และ เนอื่ งจากการทํางานเกยี่ วกบั สา ภายใน กรณี มกี ารปรบั ปรุงหรือเปลีย่ น 30 วนั เครือ่ งจกั ร อุปกรณ์ กระบวนกา อาจมผี ลต่อการเปลีย่ นแปลงระ ของสถานทีท่ ํางานและสถานทีเ่ ส่งรายงานผลการตร ใหแ้ ก่อธิบดี หรือผูซ้ ึ่ง

41 วดั และการวิเคราะหผ์ ล ขม้ ขน้ ของสารเคมอี นั ตราย สถานที่เกบ็ รกั ษาสารเคมอี นั ตราย ปี ละ 1 คร้งั หรือควบคุมสารเคมอี นั ตรายทางวิศวกรรมแลว้ เสร็จ องลูกจา้ งมีความผิดปกติ หรือลูกจา้ งเจ็บป่ วย ารเคมีอนั ตราย นแปลง ชนิด หรือปริมาณของสารเคมีอนั ตราย ารผลิต วิธีการทํางาน หรือวิธีการดําเนนิ การใด ๆ ที่ ะดบั ความเขม้ ขน้ ของสารเคมีอนั ตรายในบรรยากาศ เก็บรกั ษาสารเคมีอนั ตราย รวจวดั (สอ. 3) งอธิบดมี อบหมาย

14 หลกั เกณฑ์ วิธีการตรวจว การตรวจวดั ระดบั ความเข ๑. วิธีการ เครือ่ งมอื และอปุ กรณท์ ีเ่ ป็ นมาตรฐาน สากลหรือเป็ นทีย่ อมรบั เช่น NIOSH OSHA ACGIH JISHA ASTM สมอ. เป็ นตน้ ๒. ผูต้ รวจวดั มีคุณสมบตั ิ - ป.ตรี วิทยาศาสตรส์ าขาเคมี สาขาเคมเี ทคนคิ สาขาเค สาขาเคมีอินทรีย์ สาขาเคมอี นนิ ทรีย์ สาขาวิทยาศาสตร์ สงิ่ แ สาขาอนามยั สิง่ แวดลอ้ ม หรือปริญญาตรีสาขาอาชีวอนามยั ห เทียบเท่า หรือปริญญาตรี ทางวิศวกรรมศาสตร์ สาขาวิศวกร สงิ่ แวดลอ้ ม ๓. ผูต้ รวจวิเคราะห์ - ป.ตรี ทางวิทยาศาสตร์ สาขาเคมี สาขาเคมีเทคนิค สา วิเคราะห์ สาขาเคมีอินทรีย์ สาขาเคมอี นนิ ทรีย์ สาขาวิทยาศ สงิ่ แวดลอ้ ม สาขาอนามยั สงิ่ แวดลอ้ ม หรือปริญญาตรีสาขา อนามยั หรือเทียบเท่า

42 วดั และการวิเคราะหผ์ ล ขม้ ขน้ ของสารเคมีอนั ตราย A ISO ตามมาตรา ๑๑ แห่งพระราชบญั ญตั ิ คมีวิเคราะห์ ความปลอดภยั อาชีวอนามยั แวดลอ้ ม และสภาพแวดลอ้ มในการทํางาน หรือ รรม พ.ศ. ๒๕๕๔ าขาเคมี ศาสตร์ าอาชีว

14 หลกั เกณฑ์ วิธีการตรวจว การตรวจวดั ระดบั ความเข - มวี ุฒิการศึกษาไม่ตํ่ากว่าระดบั ปริญญาตรีทางวิทยาศา สาขาอื่นทีม่ ีวิชาเรียนทางดา้ นเคมี ไม่นอ้ ยกว่า ๑๒ หน่วยกติ และมปี ระสบการณว์ ิเคราะหส์ ารเคมีอนั ตรายทางหอ้ งปฏิบตั เป็ นระยะเวลา ไม่นอ้ ยกว่า ๒ ปี - เป็ นผูท้ ีผ่ ่านการฝึ กอบรมหลกั สูตรนกั วิเคราะหม์ อื อาช ของกรมวิทยาศาสตรบ์ ริการ หรือเป็ นผูค้ วบคมุ ดูแลหอ้ งปฏิบ วิเคราะหซ์ ึ่งไดข้ ้ ึนทะเบยี นกบั กรมโรงงานอตุ สาหกรรม หรือ ใบประกอบวิชาชีพวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยคี วบคุมตามก ดว้ ยการส่งเสริมวิชาชีพ วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

43 วดั และการวิเคราะหผ์ ล ขม้ ขน้ ของสารเคมีอนั ตราย าสตร์ ตามมาตรา ๑๑ ต แห่งพระราชบญั ญตั ิ ติการ ความปลอดภยั อาชีวอนามยั และสภาพแวดลอ้ มในการทํางาน ชีพสาขาเคมี บตั ิการ พ.ศ. ๒๕๕๔ อเป็ นผูไ้ ดร้ บั กฎหมายว่า

14 ๑) • ดําเนนิ การประเมนิ ความเสีย่ งการก่อใหเ้ ๒) • จดั ทํารายงานการประเมนิ ความเสีย่ ง อย • จดั ทําแผนปฏิบตั ิการกรณีมีเหตุฉุกเฉินข ๓) ประกอบกิจการและปรบั ปรุงแผนใหท้ นั ส • อบรมลูกจา้ งทีม่ ีหนา้ ทีค่ วบคมุ และระงบั เ ๔) • อยา่ งนอ้ ยปี ละหนงึ่ คร้งั • สงั่ หยุดการทํางานทนั ที กรณีมสี ารเคมีอนั ๕) และอพยพลกุ จา้ งออกจากพ้ นื ที่ พรอ้ มดาํ

44 เกิดอนั ตราย ย่างนอ้ ยหา้ ปี ต่อหนงึ่ คร้งั ของสถานประกอบกิจการ เก็บไว้ ณ สถาน สมยั เหตุอนั ตรายและฝึ กอบรมทบทวน นตรายรวั่ ไหล ฟ้ ุงกระจาย เกดิ อคั คีภยั ระเบดิ าเนินตรวจสอบ ระงบั เหตุ

14

45

14 หนา้ ทีข่ องลูกจา้ งทีท่ ํางานเกีย่ วกบั ส ๑) ตอ้ งปฏิบตั ิตามวิธีการทํางาน ๒) ตอ้ งบรร ที่ถูกตอ้ งและปลอดภัยตามคู่มือ แจ้งใหห้ ัวหน การปฏิบตั ิงานเกี่ยวกับสารเคมี ทัน ที ทัน ที เ ม อนั ตราย ฉุ กเฉิ นเกี่ยว อนั ตราย

46 สารเคมอี นั ตราย ตอ้ งปฏิบตั ิ ดงั น้ ี รเทาเหตุและ ๓) ต้องใช้หรือสวมใส่ นา้ งานทราบ อุ ป ก ร ณ์ คุ ้ม ค ร อ ง ค ว า ม มื่ อ เ กิ ด เ ห ตุ ปลอดภยั ส่วนบุคคล วกบั สารเคมี

14

47