วารสาร เดินไป ปั่นไป ปีที่ 6 - ฉบับที่ 22 (จาก สสส.)

รส า ร วา ปีที่ 6 ฉบับที่ 22 วารสารสง่ เสรมิ การเดินการใชจ้ ักรยานในชวี ติ ประจ�ำ วันเพือ่ สรา้ งชมุ ชนและเมอื งนา่ อยู่ เดิน เดนิ &จกั รยาน 16 18เพ่ิม ทางรอดระยะยาวจากปญั หาฝนุ่ PM2.5 PAจลักดรยSาBน รายงานพิเศษ เบมท่อื เรโลยี กนเกผาชริญรบั มมหอื ันจาตกภนยั าฝนุ่นาชาติ

บทบรรณาธิการ “สิทธิของการมี อากาศทีด่ ีหายใจ” ขอหยิบยกประโยคส�ำคัญท่ีได้สนทนาเรื่อง “ฝุ่นPM2.5” ของ ศ.กิตติคุณ ดร.ธงชัย พรรณสวัสด์ิ ประธาน ทปี่ รกึ ษามลู นธิ สิ ถาบนั การเดนิ และการจกั รยานไทย มาจว่ั หวั บทบรรณาธกิ ารในฉบบั นก้ี นั คะ่ เพราะไดย้ นิ ได้ฟงั แลว้ มนั กระทบใจ พร้อมยกมือเหน็ ด้วยกับทัศนะของท่านอาจารย์ ในช่วงที่ประเทศไทยก�ำลังเผชิญวิกฤตมหันตภัยฝุ่น PM2.5 จนน่าวิตก ซ่ึงมีสาเหตุจากสภาพความกด อากาศ ประกอบกับมลพิษในอากาศท่ีเพิ่มสูงมากขึ้นจากการกระท�ำของมนุษย์ ดังนั้นจึงเป็นหน้าที่ของ ทกุ คนในการหาทางรบั มือกับปัญหาทเ่ี กดิ ขน้ึ ท้ังในระดับตนเอง ครอบครวั ชมุ ชน และสังคม ปัญหาหนักหน่วงเช่นนี้เกิดข้ึนมาแล้วในเมืองใหญ่ท่ัวโลก ซ่ึงจะไม่ได้รับการแก้ไขเลยถ้าภาครัฐไม่มี มาตรการรับมือทั้งในระยะสั้นระยะยาว เดินไปปั่นไปวันนี้เราจึงไปส�ำรวจมาตรการแก้ปัญหาฝุ่น PM2.5 ของเมืองใหญ่ในหลายประเทศ รวมถึงสัมภาษณ์นักวิชาการและนักกิจกรรมผู้คร�่ำหวอดในวงการสิ่ง แวดล้อม ศ.กิตติคุณ ดร.ธงชัย พรรณสวัสดิ์ และ ดร.วิจารย์ สิมาฉายา ผู้อ�ำนวยการสถาบันส่ิงแวดล้อม ไทย ทง้ั สองทา่ นมบี ทบาททำ� งานเชงิ รุกกบั ภาคสว่ นตา่ งๆ โดยเฉพาะการขบั เคลอ่ื นในสว่ นของภาคเอกชน ทีต่ ระหนกั ถงึ ความสำ� คญั ของปญั หา ในสถานการณเ์ ชน่ นส้ี ถาบนั การเดนิ และการจกั รยานไทยมจี ดุ ยนื สนบั สนนุ สทิ ธขิ องการมอี ากาศทด่ี หี ายใจ ของประชาชนทุกคน ซ่ึงการเดินและการใช้จักรยานสามารถเป็นส่วนหนึ่งในการแก้ไขปัญหาในระยะยาว ได้ แม้เป็นงานใหญ่ท่ีต้องช่วยกันผลักดัน แต่เราทุกคนช่วยได้ ร่วมมือกันให้เกิดข้ึนอย่างต่อเน่ืองและมี ประสิทธิภาพตอ่ ไป I Bike I Walk Collections สมาชิกชุมชนจักรยานมีกันรึยัง!! เส้อื สดุ คลาสสิก ใส่ไดต้ ลอดทกุ กิจกรรมเดนิ ป่ัน เส้อื ปฐมกาล วนั จักรยานโลก ราค าพิเศษ ผ้าคอตตอน ราคา 100 บาท ผ้ากีฬา ราคา 250 บาท ส่ังซือ้ กันได้ตง้ั แต่วันน้ี โทรศพั ท์ : 0 2618 4434 / 0 2618 5990 หรอื เลอื กชมสนิ คา้ ทห่ี ลากหลายอกี เปน็ จำ� นวนมากไดท้ ี่ www.thaicyclingclub.org facebook.com/thaicycling

รส า ร Contents วา รส า ร วา ปีที่ 6 ฉบับท่ี 22 วารสารสง่ เสรมิ การเดินการใช้จกั รยานในชีวติ ประจาำ วนั เพอื่ สร้างชุมชนและเมอื งนา่ อยู่ ปฏทิ นิ กิจกรรม วารสารส่งเสริมการเดนิ การใช้จกั รยานในชีวิตประจ�ำ วัน ววาารเรสพใกนาสอื่ ารชเสารสมวีรใร่งิตช้าือแเง้จปสจงชกัรรนกุมิมะร่าฟยจชกอา�ำนารนวยรแี นัเลู่ดะิน เพอื่ สร้างชมุ ชนและเมอื งนา่ อยู่ ปีท่ี 6 ฉบับที่ 22 19 มกราคม ท่องเทีย่ วชุมชนดว้ ยจักรยาน ปั่นเดนิ เพลนิ จติ คลองจกิ อยุธยา 16 18เดิน เดิน&จักรยาน เพิ่ม ทางรอดระยะยาวจากปญั หาฝนุ่ PM2.5 ม6.ค3. 25-26 มกราคม ประชุมเชิงปฏิบัตกิ ารเสริมก�ำ ลังใจ PAจลักดรยSาBน รายงานพิเศษ และรายงานความกา้ วหนา้ ทีมนักวจิ ัยและทมี ปฏบิ ัตกิ าร ศนู ย์เรียนรู้ไฟ ฟา้ ประดพิ ัทธ์ กรงุ เทพฯ เม่ือโลกเผชิญมหันตภยั ฝ่นุ บทเรยี นการรบั มอื จากนานาชาติ 28 มกราคม ประชุมหารือการประชุมเดนิ -จักรยาน ระดบั 4 Velo Report ภมู ิภาคกับผูบ้ รหิ าร ทน.พษิ ณโุ ลก • จักรยานสู้ภยั ฝนุ่ 31 มกราคม รว่ มประชมุ กับมลู นิธิทีเอ็มบี สร้างเครือขา่ ย ชมุ ชนเพอ่ื ความยง่ั ยืน 5 งานวจิ ัยแปลงกาย...ใช้ได้จริง • การออกแบบเสน้ ทางจกั รยาน เชือ่ มต่อรถไฟฟา้ สายสมี ่วง • การพัฒนาทางจักรยานรปู แบบใหม่ ริมคลองเมอื งตรัง ก6.พ3 . 7 กมุ ภาพนั ธ์ รว่ มประชุมเชงิ ปฏิบัติการสรปุ ผลการ 6 สุขกายสบายใจ พัฒนาพน้ื ทสี่ ขุ ภาวะ สสส. กรงุ เทพฯ • 5 ท่าบรหิ ารปอดใหแ้ ข็งแรงส้ภู ยั ฝ่นุ 12 มนี าคม จกั รยานไฟฟา้ ทางเลอื กของคนชอบปนั่ กทม. • เมนผู กั บำ� รุงปอด • ออกกำ� ลงั กายคารด์ โิ อง่ายๆ ในบ้าน ม6.ี ค3. 22 มนี าคม ท่องเท่ียวชมุ ชนด้วยจกั รยาน .... 8 ทอดน่องท่องเที่ยว 19-20 มนี าคม Bike and Walk Dialogue ประชมุ เดิน-จักรยาน ระดบั ภมู ิภาค ทน.พษิ ณโุ ลก จ.พิษณโุ ลก • ปั่นหนีฝุ่น ไปสดู อากาศดที บี่ า้ นม้าร้อง ประจวบฯ มนี าคม 2563 ตดิ ตามพน้ื ทน่ี ำ�ร่อง เดิน จกั รยาน จงั หวัดระนอง 10 ถอดบทเรียน (วิจัย) • ถอดรหสั เดนิ ทางอยา่ งกระฉับกระเฉง กรณีศึกษา 4 ชมุ ชนไทย 12 ชุมชนคนเดิน-ป่นั • ชมุ ชนหมู่บา้ นร่มทพิ ย์ จกั รยานรักษ์โลก เพื่อชมุ ชนยั่งยนื ทป่ี รกึ ษาวารสาร : มลู นธิ สิ ถาบนั การเดนิ และการจกั รยานไทย คณะผจู้ ดั ทำ� : คณะกรรมการกำ� กบั ทศิ โครงการ 16 รายงานพิเศษ สง่ เสรมิ การเดนิ และการใชจ้ กั รยานในชวี ติ ประจำ� วนั เพอ่ื สรา้ งชมุ ชนเมอื งใหม้ สี ขุ ภาวะ ทปี่ รกึ ษาคณะกรรมการ กำ� กบั ทศิ : ศ.กิตติคุณ ดร.ธงชัย พรรณสวัสดิ์ คณะกรรมการกำ� กบั ทศิ โครงการฯ : จ�ำรูญ ตงั้ ไพศาลกจิ / • เมอ่ื โลกเผชญิ มหันตภยั ฝุ่น PM2.5 รศ.ดร.พนติ ภจู่ นิ ดา/ดร.ประพทั ธพ์ งษ์ อปุ ลา/กวนิ ชตุ มิ า /ดร.สขุ แสง คกู นก/กติ ศิ กั ด์ิ อนิ ทรวศิ ษิ ฎ์ คณะทำ� งาน : บทเรยี นการรับมอื จากนานชาติ อจั จมิ า มพี รงิ้ /สรสั วดี โรจนกศุ ล/วนั ทนยี ์ บรู ณเ์ จรญิ /นนทนยี ์ วบิ ลู ยก์ ลุ บรรณาธิการ : สรัญญา โภคาลัย บรรณาธกิ ารตน้ ฉบบั และพสิ จู นอ์ กั ษร : บุษกร เสนากุล บรรณาธกิ ารศลิ ปกรรม : ฉตั รทพิ ย์ โลหจ์ รสั ศริ ิ 18 เดนิ ปน่ั บันดาลใจ เทคนคิ งานพมิ พแ์ ละประสานงานผลติ : สญั ญา วงสา พมิ พแ์ ละแยกสี : หา้ งหนุ้ สว่ นจำ� กดั พเี อน็ เอส ครเี อชน่ั ดำ� เนนิ งานโดย : บรษิ ทั กลา้ กา้ วอนิ สไปเรชน่ั จำ� กดั e-mail : [email protected] • “เดินและใชจ้ กั รยาน” ทางรอดระยะยาวจากปัญหา เจา้ ของ : สถาบนั การเดินและการจักรยานไทย ฝนุ่ PM2.5 ทัศนะจากสองนกั วิชการและ เลขท่ี 15 อาคารรจั นาการ ชน้ั 4 ซอยประดพิ ทั ธ์ 17 แขวงพญาไท เขตพญาไท กรงุ เทพฯ 10400 นกั เคลอ่ื นไหวด้านส่งิ แวดล้อมตวั จรงิ ! โทรศัพท์ 0 2 618 4434, 0 2 618 5990 โทรสาร 0 2 618 4430 email : [email protected] www.ibikeiwalk.org facebook.com/ibikeiwalk 20 I Bike I Walk News สนบั สนนุ โดย : ส�ำนักงานกองทุนสนบั สนนุ การสร้างเสรมิ สขุ ภาพ (สสส.) • TMB Volunteer เสรมิ ศักยภาพท่องเท่ียว ด้วยจักรยาน ป่นั สร้างสขุ ชมุ ชนสรา้ งสรรค์

Velo Report จักรยานสภู้ ัยฝนุ่ จากสถานการณ์ฝนุ่ PM2.5 ท่ีทวีความรุนแรงในเมอื งใหญห่ ลายแหง่ ทั่วโลก ท�ำ ใหร้ ัฐบาลในแต่ละประเทศตา่ งออกมาตรการปอ้ งกนั และควบคุมฝ่นุ มลพิษ มกี ารรณรงค์ให้ประชาชนหนั มาใช้การขนสง่ สาธารณะ รวมถึงสนบั สนนุ การเดินทางด้วยจักรยานเพ่มิ ขนึ้ ปารีสกับมาตรการให้คนเดนิ ทางดว้ ยจกั รยาน กรุงปารีส รัฐบาลมีมาตรการแบนรถยนต์เก่า สนับสนุนให้ประชาชนหันมาใช้ระบบขนส่งมวลชนและ จกั รยานกนั มากขึ้น มาตรการเร่งด่วนคือรถทมี่ ีเลขทะเบยี นลงทา้ ยด้วยเลขคสู่ ามารถว่ิงได้เฉพาะวันคู่ เลข ค่ีว่ิงได้เฉพาะวันคี่ และยังเปิดให้ใช้บริการขนส่งมวลชนฟรีในช่วงที่มลพิษเพิ่มสูงข้ึน มีการก�ำหนดพ้ืนที่ ปลอดรถยนต์ เชน่ บรเิ วณตามแนวแมน่ ำ�้ แซน รวมถงึ วางแผนใหย้ า่ นใจกลางเมอื งเปน็ เขตถนนคนเดนิ ทกุ มาตรการมงุ่ สง่ เสรมิ ใหป้ ระชาชนเดนิ ทางดว้ ยวธิ ที เี่ ปน็ มติ รตอ่ สงิ่ แวดลอ้ ม ทำ� ใหป้ ระชาชนหนั มาใชจ้ กั รยาน เพ่ิมมากขน้ึ เกาหลใี ต้เพิ่มสถานีจกั รยาน รัฐบาลเกาหลีใต้ติดต้ังสถานีจักรยานเพิ่มเติม มีนโยบายสร้างพื้นที่สีเขียวและทางเดินเท้าแทนท่ีพื้นถนน เม่ือต้นปี 2560 ทางการเกาหลีใต้ใช้มาตรการฉุกเฉินแก้ปัญหามลพิษในกรุงโซล ด้วยการจัดให้บริการ ขนส่งมวลชนฟรีในช่วงเวลาเร่งด่วน เพ่ือช่วยลดปริมาณการใช้รถยนต์ส่วนบุคคล กระตุ้นให้คนหันมาใช้ จกั รยานเดินทางเชือ่ มต่อขนสง่ สาธารณะ จนี พยายามกลบั สู่ Bicycle Kingdom สว่ นประเทศจีนที่ครงั้ หนงึ่ เคยได้รับฉายาว่า “Kingdom of the Bicycle” ในอดตี เคยเปน็ ประเทศทมี่ ีคนใช้ จักรยานแพร่หลายมากที่สุดในโลก ได้พยายามหาวิธีให้จักรยานกลับมาเป็นพาหนะเดินทางหลักของ ประชากรอีกครง้ั เปน็ อีกหนงึ่ มาตรการสู้ภยั ฝนุ่ PM2.5 อย่างเปน็ รูปธรรมในชีวติ ประจำ� วนั เมอื งหางโจวทค่ี รงั้ หนง่ึ เคยไดช้ อ่ื วา่ อากาศดนี า่ อยทู่ สี่ ดุ ในโลก เปน็ อกี หนง่ึ เมอื งทไี่ ดร้ บั ผลกระทบจากมลพษิ ในอากาศระดับท�ำลายล้าง ถือเป็นตัวอย่างเมืองต้นแบบที่ภาครัฐเอาจริงเอาจังในการแก้ไขปัญหา สิ่งแวดล้อมเป็นพิษด้วยการใช้จักรยาน กว่า 10 ปีที่หน่วยงานรัฐบาลท้องถ่ินของเมืองหางโจวได้สร้าง โครงสร้างพนื้ ฐานใหเ้ มอื งเปน็ มติ รต่อการใช้จกั รยาน มีท้ังการสรา้ งทางจกั รยาน การท�ำสัญลักษณจ์ ราจร จักรยานท่ัวเมือง มีระบบจักรยานสาธารณะให้บริการมากถึง 86,000 คัน และยังใช้เทคโนโลยีบัตร สมาร์ทการ์ดทใี่ ช้บรกิ ารขนส่งสาธารณะไดท้ กุ ประเภท ตั้งแตจ่ กั รยาน รถประจำ� ทาง และเรอื โดยสาร ทัง้ หมดนท้ี ำ� ใหม้ กี ารใชจ้ กั รยานในเมอื งหางโจวมากกวา่ 760 ลา้ นครงั้ และไดส้ ร้างแรงบันดาลใจผลกั ดัน ให้เมืองอื่นๆ อีกกว่า 400 เมืองในประเทศจีนน�ำต้นแบบเมืองจักรยานของเมืองหางโจวไปพัฒนาปรับใช้ พฒั นาในเมืองของตนเอง 4

การออกแบบเส้นทางจกั รยาน งานวิจัยแปลงกาย... ใช้ได้จริง เชอื่ มตอ่ รถไฟฟา้ สายสมี ่วง รกาิมรคพลัฒอนงาเทมางอื จงักตรยรางั นรปู แบบใหม่ คณะสถาปตั ยกรรมศาสตร์รว่ มกบั สำ� นกั วจิ ยั นวตั กรรมอจั ฉรยิ ะ(SCiRA) สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง ได้ศึกษา นักวิชาการจากส�ำนักวิชาสถาปัตยกรรมศาสตร์และการออกแบบ การเดนิ ทางเชื่อมตอ่ ดว้ ยจกั รยานจากสถานีรถไฟฟ้าสายสมี ว่ ง เพ่ือ มหาวทิ ยาลยั วลยั ลกั ษณ์ ไดว้ เิ คราะหเ์ สน้ ทางจกั รยานในปจั จบุ นั ของ คดั เลอื กสถานที ม่ี คี วามเหมาะสมทสี่ ดุ ในการพฒั นาออกแบบเสน้ ทาง เทศบาลนครตรงั ทงั้ ดา้ นลกั ษณะทางกายภาพ รปู แบบการใชง้ าน และ จกั รยานเพอ่ื เชอ่ื มตอ่ สถานรี ถไฟฟา้ สายสมี ว่ ง รวมทง้ั เสนอแนะรปู แบบ ปัญหาที่พบจากการใช้งาน ตลอดจนน�ำเสนอลักษณะทางกาย เส้นทางจักรยานที่เหมาะสมกับบริบททางกายภาพและพื้นที่จอด กายภาพทม่ี คี วามเปน็ ไปไดใ้ นการพฒั นาเสน้ ทางจกั รยานรปู แบบใหม่ รถจักรยานทเี่ หมาะสมกับสภาพทางกายภาพของสถานี พบว่าทางจกั รยานในเทศบาลนครตรงั ได้จัดทำ� ขึ้นในปี 2558 บนไหล่ ทางถนนสายหลกั 1 ฝ่งั มีการจอดรถโดยตลอดเส้นทาง ผ้ใู ช้จักรยาน ปัจจยั หลัก 6 ดา้ น • ความกว้างทางเทา้ ตอ้ งใชท้ างรว่ มชอ่ งทางกบั ยานพาหนะอนื่ ๆ ทำ� ใหเ้ กดิ ความเสย่ี ง และ เก่ียวกบั การมรี ะบบ • จำ�นวนประชากร อาจสง่ ผลตอ่ การเลือกใชจ้ กั รยานในการเดินทางน้อยลงได้ เสน้ ทางจกั รยาน • สถาบันราชการ จากการศึกษาพบวา่ พ้นื ทที่ างเดนิ รมิ คลองหว้ ยยางมีศักยภาพในการ • พ้ืนที่อยู่อาศัย พัฒนาเป็นทางจักรยานในการเดินทางเพ่ือประโยชน์ใช้สอยได้ • แหล่งพาณิชยกรรม เนอ่ื งจากเสน้ ทางคลองหว้ ยยางสามารถเข้าถงึ พื้นทกี่ ิจกรรมตา่ งๆ ได้ และการค้า ดี มีการใช้จักรยานในพื้นที่อย่างสม่�ำเสมอ ทางเดินริมคลองมี ในระยะรศั มี 1 กโิ ลเมตร โครงสรา้ งทส่ี ามารถน�ำมาปรับปรุงใหเ้ ปน็ ทางจักรยานได้ จงึ เสนอให้ และ 2.50 กโิ ลเมตร เกดิ เสน้ ทางจกั รยานสายใหมค่ อื เสน้ ทางจกั รยานเลยี บคลองหว้ ยยาง (คลองปอน) ซง่ึ กำ� หนดจดุ จอดจกั รยานไว้ 10 จดุ ซง่ึ ในระยะ 300 เมตร สถานี • สถานีกระทรวงสาธารณสุขมีความเหมาะสม รอบจุดจอดจักรยานสามารถเดินทางได้ครอบคลุมพ้ืนท่ีกิจกรรมการ กระทรวง ท่สี ุดในการออกแบบเสน้ ทางจกั รยาน ทำ� งาน สถานทรี่ าชการ และโรงเรยี นสว่ นใหญไ่ ด้ โดยเสน้ ทางจกั รยาน สาธารณสุข เชื่อมต่อสถานรี ถไฟฟ้าสายสมี ว่ ง ริมคลองนี้จะไม่เกิดปัญหาการจอดรถกีดขวางเส้นทาง และสามารถ ใช้พ้นื ทีส่ ะพานเป็นจุดจอดจักรยานไดอ้ ีกด้วย งานวจิ ัยได้เสนอแนะ • ชิดรมิ ทจ่ี อดรถด้านซ้าย และวิเคราะห์รูปแบบ • ชิดริมที่จอดรถดา้ นขวา สรศักด์ิ ชิตชลธาร.(2562). แนวทางการพัฒนาเส้นทางจักรยานรูปแบบใหม่ใน ทางจักรยานแบบแบง่ พื้นที่ • การใชจ้ กั รยานร่วมกับ เทศบาลนครตรัง [บทคัดย่อ]. การประชุมวิชาการการส่งเสริมการเดินและการใช้ จ�ำนวน 3 รปู แบบ คอื รถยนต์บนพน้ื ที่ถนน จกั รยานในชวี ติ ประจำ� วัน ครั้งที่ 7 : Think Globally, Bike – Walk Locally. สถาบันการ เดินและการจกั รยานไทย, 118. สทาจ่ี มอาดรจถกัรอรงยราบั นกพารนื้ จทอหี่ ดลจงั ักอรายคาานรไทดาจ้ ง�ำเขนา้ว-นออ1ก23Cคมันพี นื้ ทเี่ ชงิ กายภาพทเี่ หมาะสม 5 อมร บุญต่อ และประพัทธ์พงษ์ อุปลา.(2562). การออกแบบเส้นทางจักรยานเชื่อมต่อสถานีรถไฟฟ้า มหานครสายสมี ว่ ง [บทคดั ยอ่ ]. การประชมุ วชิ าการการสง่ เสรมิ การเดนิ และการใชจ้ กั รยานในชวี ติ ประจำ� วนั ครง้ั ที่ 7 : Think Globally, Bike – Walk Locally. สถาบันการเดินและการจกั รยานไทย, 61.

สุขกาย-สบายใจ 5 ท่าบรหิ ารปอดให้แข็งแรงสภู้ ัยฝนุ่ ท่าท่ี 1 ท่าบริหารปอดยามเชา้ 1 • นอนหงายยกแขนข้ึนทง้ั 2 ขา้ ง พรอ้ มกับหายใจเขา้ ลึกๆ ทางจมูก 3 • เอาแขนทัง้ 2 ขา้ งลง พรอ้ มกบั เปา่ ลมหายใจออกทางปากชา้ ๆ • ท�ำซ้า 4-5 ครั้ง ทกุ เช้าเมือ่ ตนื่ นอน ทา่ ท่ี 3 ท่าไขวแ้ ขนเขา้ กางแขนออก 2 • ยนื กางขาเลก็ น้อย ไขวแ้ ขนท้ังสองมาข้างหนา้ ควำ่� มอื พรอ้ มกับหายใจออก ทา่ ที่ 2 ทา่ แกว่งแขนขึ้นลง • กางแขนเฉยี งออก หงายมอื ขึน้ พร้อมหายใจเขา้ • ทำ� ประมาณ 5-10 ครงั้ • ยืนกางขาเล็กน้อย ยกแขนทั้งสอง ขึน้ เหนือศรี ษะพร้อมหายใจเขา้ 5 • แกวง่ แขนทงั้ สองไปขา้ งหลงั ทา่ ท่ี 5 หมนุ ตวั ซา้ ย-ขวา พร้อมหายใจออก • ยนื กางขาเลก็ น้อย เอามือเท้าเอว • ท�ำประมาณ 5-10 คร้ัง หายใจเข้าให้ลึก • หมนุ ตวั ไปทางซา้ ยพรอ้ มหายใจออก 4 • กลบั เขา้ สทู่ ่าตรง พร้อมหายใจเขา้ • หมนุ ตวั ไปทางขวา พรอ้ มหายใจออก ทา่ ท่ี 4 ทา่ ซี่โครงเอยี งลงด้านข้าง • กลบั เข้าส่ทู ่าตรง พรอ้ มหายใจเข้า • ท�ำประมาณ 3 - 6 รอบ • ยืนกางขาเล็กนอ้ ย มือซ้ายแตะซโ่ี ครงดา้ นขา้ งไว้ • มอื ขวายกขน้ึ เหนอื ศรี ษะ หายใจเขา้ ใหล้ ึก • หายใจออก ดันซี่โครงด้วยมือซ้าย และเอียงตัวไป ข้างซ้าย • กลบั เข้าท่าตรง พรอ้ มหายใจเข้า • ท�ำซำ�้ ๆ ประมาณ 3 - 6 ครัง้ • เปลย่ี นขา้ ง ใชม้ อื ขวาแตะซโ่ี ครง และเอยี งตวั ไปขา้ งขวา ทำ� ซำ�้ ประมาณ 3 - 6 คร้ัง 6

บร็อคโคลผ่ี ักโขมอบชสี บ�ำเมรนงุ ผูปอกั ด ส่วนผสม บร็อกโคลี ผักที่มีวิตามินซีสูง อุดมไปด้วยวิตามินบี 5 ทำ�หน้าที่ 1. บรอ็ คโคลหี่ ่นั พอคำ� ต้มสกุ 100 กรัม ปกป้องปอดจากสารอนุมูลอิสระที่ทำ�ให้ปอดเสียหาย จึงมีส่วน 2. ผักโขม 150 กรมั ช่วยให้ปอดแข็งแรงมากขึ้น 3. เนยสด 1 ช้อนโตะ๊ ผักโขม อุดมด้วยสารอาหารนานาชนิด มีโพแทสเซียมและ 4. หอมใหญ่สบั ละเอยี ด 1 ช้อนโต๊ะ แมกนีเซียมสูง ซึ่งมีส่วนช่วยให้ปอดมีสุขภาพดี 5. แป้งสาลี 1 ชอ้ นโตะ๊ 6. นมสด 200 มลิ ลิลิตร 7. น�ำ้ ตาลทราย 1/2 ชอ้ นชา 8. เกลอื 1/4 ชอ้ นชา 9. พริกไทย 1/4 ช้อนชา 10. พาเมซานชีส 1 ชอ้ นโต๊ะ 11. พาเมซานชสี สำ� หรบั โรยหนา้ กอ่ นอบ 1 ชอ้ นโต๊ะ 12. มอสซาเรลล่าชสี ขูด 1/4 ถ้วย วิธที �ำ 1. ใส่เนยสดในกระทะไฟร้อนปานกลาง น�ำหอมลงผัดพอ เหลอื ง นำ� แปง้ สาลลี งผดั ใสน่ มสด ปรงุ รสดว้ ย เกลอื นำ้� ตาล พรกิ ไทย เคยี่ วจนเดอื ดขน้ ใสพ่ าเมซานชสี แลว้ นำ� บรอ็ คโคล่ี และผักโขมลงไปผัดคลกุ 2. ปาดเนยบางๆ ลงบนภาชนะที่จะน�ำเขา้ เตาอบ 3. นำ� บรอ็ คโคลแี่ ละผกั โขมทผ่ี ดั ใสล่ งภาชนะทจ่ี ะนำ� เขา้ เตาอบ 4. โรยหนา้ กอ่ นอบดว้ ยพาเมซานชสี และมอสซาเรลลา่ ชีส 5. นำ� ไปอบในเตาทอี่ ณุ หภมู สิ งู สดุ ใชไ้ ฟบนอบจนชสี ละลายเยม้ิ มรี อยเหลอื งไหม้พอสวยงาม จดั เสริ ฟ์ ออกกำ�ลังกายคาร์ดิโองา่ ยๆ ในบา้ น ไม่มีเวลาออกไปว่ิงออกก�ำลังกายในสวนเหมือนเคย และยังเป็นช่วงที่ฝุ่น PM2.5 ก�ำลังปกคลุม การไปออกก�ำลังกายหนักๆ นอกบ้านอาจไม่เหมาะนัก อย่างไรก็ตามเราไม่ควรละเว้นการออกก�ำลังกาย โดยสามารถออกก�ำลังกายแบบคาร์ดิโอง่ายๆ ในบา้ นไดท้ กุ วัน วิ่งเหยาะๆ บนลู่วิ่ง แอโรบิก เลือกคลิป เดินขึ้นลงบันได 3-4 รอบ กระโดดเชือก สร้างแรงบันดาลใจ ในยูทูปที่สนุกๆ เดินขึ้นลงจนรู้สึกหายใจ กระโดดไปเรื่อยๆ ด้วยการวิ่งให้จบ เต้นตามเพียงวันละ แรงขึ้น และเหนื่อยหอบ 15-20 นาที เพลงโปรดในเพลย์ 15-20 นาที ลิสต์สัก 5-6 เพลง การออกกำ�ลังกายแบบนี้ช่วยเพิ่มอัตราการเต้นของหัวใจ ทำ�ให้ปอดมีพลังแข็งแรงมากขึ้น และระบบภูมิคุ้มกันดีไม่เป็นหวัด ง่ายๆ ด้วย 7

ทอดน่องท่องเท่ียว ปั่นหนฝี นุ่ ... ไปสูดอากาศดี ทบี่ า้ นมา้ รอ้ ง ประจวบฯ วันหยุดนี้ใครยังไม่มีแผนหนีเที่ยว เราจะชวนคุณหนีฝุ่น และความวุ่นวายไปปั่นจักรยานเที่ยวชมธรรมชาติ สูดอากาศบริสุทธิ์ให้เต็มปอด เติมพลังชีวิตกันที่ชุมชน ท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์บ้านม้าร้อง อ.บางสะพาน จ.ประจวบคีรีขันธ์ ที่นี่มีกิจกรรมการท่องเที่ยว หลากหลายให้เลือก โดยมีไฮไลต์อยู่ที่การปั่นจักรยาน เที่ยวชมวิถีวัฒนธรรมชุมชน ปั่นในเส้นทางท่องเที่ยว โดยรอบชุมชนที่มีวิวทิวทัศน์สวยงาม ทั้งภูเขา นํ้าตก ถํ้า ชายหาด ป่าชายเลน และสถานที่ ทางประวัติศาสตร์ที่น่าสนใจ อ.บางสะพาน ป่นั เท่ยี วชมวถิ ีชุมชน กจิ กรรมปน่ั จกั รยานชมวถิ ชี วี ติ ของคนในชมุ ชน มที งั้ การเรยี น รู้วิถีการท�ำมะพร้าวที่เป็นอาชีพของคนในชุมชนมาช้านาน ตง้ั แต่การสอย การใช้ประโยชน์จากผลมะพรา้ ว การแปรรูป มะพร้าว ชมการแสดงกลองยาวที่สืบสานจากรุ่นสู่รุ่น ไปดู ศนู ยก์ ารเรยี นรเู้ ลยี้ งผง้ึ โพรงทหี่ าชมไดย้ าก การแปรรปู อาหาร จากนำ้� ผง้ึ การทำ� ไขเ่ คม็ ใบเตย ชมธนาคารตน้ ไม้ ทำ� กจิ กรรม ในป่าชมุ ชน และชิมอาหารพ้ืนถ่ินท่มี อี ัตลกั ษณ์ 8

ชมุ ชนท่องเท่ยี วน่าปั่น มีการให้บริการจักรยานเพือ่ การทอ่ งเทย่ี ว มจี ุดให้บริการจักรยานใหเ้ ช่า มปี ้ายแสดงเส้นทางทอ่ งเทย่ี วชุมชนด้วยจักรยาน ปา้ ยจักรยาน ปา้ ยบอกทางเปน็ ระยะ และป้ายกำ�หนดความเรว็ มสี ภาพแวดล้อมโครงสร้างพื้นฐานถนนหนทางทเ่ี อื้อใหเ้ ท่ยี วด้วยจกั รยาน มีบริการไกดท์ อ้ งถน่ิ โดยผู้น�ำ ชุมชน อสม. และมคั คุเทศก์น้อยคอยใหบ้ รกิ าร ปั่นตามต�ำ นานเขามา้ รอ้ ง ที่พลาดไม่ได้คือ การปั่นจักรยานท่องเท่ียวตามไปดู ต�ำนานเขาม้าร้อง มีเรื่องเล่ากันว่าในรัชสมัยพระบาท สมเด็จพระน่ังเกล้าเจ้าอยู่หัว เจ้าพระยาบดินทร์เดชา (สงิ ห์ สงิ หเสน)ี ไดอ้ อกปราบพวกโจรตามหวั เมอื งตา่ งๆ ในระหว่างปี พ.ศ.2385- 2387 เจ้าพระยาบดนิ ทร์เดชา ไดน้ ำ� ทพั มาพกั ทหี่ นองหดั ไทย วดั เขาถำ้� มา้ รอ้ ง ปรากฏ ว่าม้าของท่านได้หายไป แม้จะส่งทหารออกไปค้นหา อย่างไรก็ไม่พบ ไดย้ นิ แตเ่ สยี งม้ารอ้ งเทา่ น้ัน ภูเขาลูกนี้ จงึ ไดถ้ กู ขนานนามวา่ เขาม้าร้อง ปัจจุบันวัดเขาถ้�ำม้าร้องเป็นสถานท่ีท่องเที่ยวท่ีมี ชื่อเสียง ภายในวัดมีถ้�ำท่ีมีหินย้อยรูปร่างลักษณะ คล้ายหัวม้าอยู่ มีบ่อน้�ำศักดิ์สิทธ์ิซ่ึงเป็นบ่อน�้ำที่น�ำไป ใช้ในงานพระราชพิธีส�ำคัญต่างๆ และน�้ำในบ่อน้�ำ ศักดส์ิ ทิ ธแ์ิ ห่งนี้ไม่มีวนั แห้ง พักบา้ นโฮมสเตย์ ปั่นเท่ยี วไดต้ ลอดปี นกั ทอ่ งเทยี่ วสามารถพกั ในบา้ นพกั โฮมสเตย์ ชุมชนแห่งน้ีสามารถท่องเท่ียวได้ตลอดทั้งปี มีภูเขา น�้ำตก ทะเล บรรยากาศ ของชาวบา้ นท่ีเรียบง่ายดูแลเหมอื นญาตมิ า เขยี วชอมุ่ ตลอดปี สามารถจดั ทรปิ ปน่ั ไปเทย่ี วชมุ ชนใกลเ้ คยี ง ปน่ั ไปเทย่ี วชมุ ชนเลก็ ๆ เย่ียม โดยมีโฮมสเตย์ที่ผ่านการรับรอง ใกล้ป่าชายเลนบ้านฝายท่า ปั่นสบายๆ เลียบชายหาด ไปด�ำน้�ำ ไปเที่ยวถ�้ำ เท่ียว มาตรฐานโฮมสเตย์ไทยไว้ต้อนรับอย่าง น้�ำตก และไปพายเรือคายักชมป่าชายเลนท่ีคลองปากปิด ตามสโลแกนท่องเท่ียว อบอนุ่ เปน็ กันเอง ของท้องถ่ินที่ว่า “เช้าดูพระอาทิตย์ขึ้นที่ทางสาย บ่ายมาเข้าถ�้ำ ตกค�่ำไปพายเรือ ที่คลองปากปดิ ดูหิ่งหอ้ ย” นอกจากนี้ในช่วงเทศกาลสงกรานต์ชุมชนจะมีประเพณี 12 ท�ำ 13 กิน ในวันที่ 12 เมษายน จะมีการรวมตัวคนในหมู่บ้านมาร่วมท�ำอาหารพื้นบ้านนานาชนิด เช่น ท�ำขนมจีน หรือการกวนแป้งท�ำกะละแมสูตรโบราณให้ลูกหลานได้เรียนรู้ ส่วนใน วนั ที่ 13 เมษายน รดน้�ำด�ำหัวผใู้ หญ่ ในรูปแบบโบราณทท่ี ำ� กนั เปน็ ประจำ� ทุกปี สนใจรายละเอียดการทอ่ งเที่ยว: คณุ มาณพ ทองมา โทร. 08 7040 3196 [email protected] 9

ถอดบทเรียน (วิจัย) ถอดรหัสเดนิ ทางอย่างกระฉับกระเฉง กรณีศกึ ษา 4 ชุมชนไทย การมีกิจกรรมทางกายที่เพียงพอด้วย “การเดินทางอย่างกระฉับกระเฉง” เป็นอีกหนทางหนึ่งในการลดปัจจัยเสี่ยง ในการเจ็บป่วยด้วยโรคไม่ติดต่อต่างๆ รวมถึงช่วยให้สุขภาพจิตและคุณภาพชีวิตดีขึ้น ในประเทศไทย ในสถานการณ์เช่นนี้สถาบันการเดินและการจักรยานไทย จึงได้สนับสนุนการศึกษาเร่ือง “การวิเคราะห์การส่งเสริม ผู้ใหญ่ (อายุตั้งแต่ 18 ปีขึ้นไป) การเดินทางอย่างกระฉับกระเฉง: กรณีศึกษา 4 ชุมชนใน ร้อยละ 29 และวัยรุ่น ประเทศไทย” จัดท�ำการวิจัยโดยมูลนิธิเพื่อการพัฒนา (อายุ 6-17 ปี) ร้อยละ 73 นโยบายสขุ ภาพระหวา่ งประเทศ เพอ่ื ศกึ ษานโยบายดำ� เนนิ มีกิจกรรมทางกายไม่เพียงพอ การส่งเสริมการเดินทางอยา่ งกระฉับกระเฉงในพ้ืนท่ีชมุ ชน และคนไทย (อายุตั้งแต่ 6 ปีขึ้นไป) 4 ชุมชนในประเทศไทย ด้วยมุ่งหวังให้ผลการศึกษาช่วย มีพฤติกรรมเนือยนิ่ง ให้การพัฒนาการส่งเสริมการเดินทางอย่างกระฉับกระเฉง (ไม่รวมการนอนหลับ) ของประเทศไทยประสบความส�ำเร็จอย่างยัง่ ยืนตอ่ ไป มากกว่า 14 ชั่วโมงต่อวัน ทตา้อทงำ�องไเยมด่าินง การเดินทางอย่างกระฉับกระเฉง (Active Transport, Active Mobility, Active Travel To and From Places) หมายรวมถงึ การ กระฉับกระเฉง เดินและการปั่นจักรยานเพ่ือการเดินทาง และการเดินทางด้วย ระบบขนสง่ สาธารณะอน่ื ๆ ถอื วา่ เปน็ กจิ กรรมทางกายรปู แบบหนง่ึ ที่ทุกคนสามารถมีได้อย่างสม่�ำเสมอ เนื่องจากผนวกไปกับชีวิต ประจำ� วนั ไดท้ กุ วนั ใชเ้ วลา ความมงุ่ มนั่ และคา่ ใชจ้ า่ ยตำ่� กวา่ การ เลน่ กฬี าหรอื ออกกำ� ลงั กายอนื่ ๆ การเดนิ ทางอยา่ งกระฉบั กระเฉง จึงเข้าถึงประชาชนส่วนใหญ่ได้มากกว่าการเล่นกีฬาหรือออก ก�ำลังกายแบบเดมิ ทีเ่ คยสง่ เสรมิ โดยเฉพาะในกล่มุ ผู้ท่มี ีกจิ กรรม ทางกายต่�ำ ผู้ท่ีน�้ำหนักเกิน มีภาวะอ้วน รวมถึงผู้สูงอายุ ซ่ึง สามารถเรม่ิ การมกี จิ กรรมทางกายระดบั ปานกลางตามขอ้ แนะนำ� ขององค์การอนามัยโลกได้ด้วยการเดินทางอย่างกระฉับกระเฉง ในชวี ิตประจำ� วันได้เลย 10

4ถอดชบุมทเชรียนน การศึกษาเน้นการถอดบทเรียนของ • ชุมชนในเขตเทศบาลเมืองกาฬสินธุ์ จ.กาฬสินธุ์ 4 ชุมชน จาก 10 ชุมชนที่เข้าร่วมโครงการ • ชุมชนในเขตเทศบาลตำ�บลหย่วน อ.เชียงคำ� จ.พะเยา ส่งเสริมการเดินและใช้จักรยานในชีวิต • ชุมชนในเขตเทศบาลตำ�บลบางคล้า อ.บางคล้า จ.ฉะเชิงเทรา ประจำ�วันกับมูลนิธิสถาบันการเดินและการ • ชุมชนในเขตเทศบาลตำ�บลนาทวี จ.สงขลา จักรยานไทยมาตั้งแต่ ปี พ.ศ.2560 ได้แก่ ศสปำ�ึกัจคจษัญัยา โดยมีการศึกษามิติ • ปัจจัยพื้นฐานของพื้นที่ ต่างๆ ที่เป็นปัจจัย ภูมิประเทศ ภมู ิอากาศ วัฒนธรรม ลักษณะพื้นฐานประชากร ให้คนในชุมชนมี การเดินทางอย่าง • นโยบายและยุทธศาสตร์ กระฉับกระเฉง ในการสง่ เสรมิ การเดินทางอย่างกระฉับกระเฉง • การดำ�เนินโครงการ โครงการสง่ เสริมการเดินและปน่ั จักรยานในชวี ติ ประจำ�วัน • สภาพแวดล้อมทางกายภาพ ลักษณะและรูปแบบของพ้ืนทส่ี าธารณะและการออกแบบเมอื ง ระบบคมนาคม ในการเดนิ ป่นั จกั รยาน และใชบ้ ริการขนส่งสาธารณะ ทั้งปริมาณและคุณภาพ การเข้าถงึ ด้านระยะทางและราคา • สภาพแวดล้อมทางสังคม กิจกรรมรณรงค์ การรวมกลมุ่ และสรา้ งเครือข่ายของประชาชน • ทัศนคติและพฤติกรรม ทัศนคติตอ่ การเดินทางอยา่ งกระฉบั กระเฉง การเดินทางอยา่ งกระฉับกระเฉง ระดับกจิ กรรมทางกายเพียงพอหรอื ไม่ ค่าใช้จ่ายในการเดนิ ทาง การปลอ่ ยกา๊ ซคารบ์ อนไดออกไซด์จากการเดินทาง ในแพนอัฒวนทานาคางต โดยการศกึ ษาจะทำ� ผา่ นกระบวนการทบทวนเอกสารทเี่ กยี่ วขอ้ ง การสมั ภาษณเ์ ชงิ ลกึ ผทู้ เี่ กย่ี วขอ้ งกบั การดำ� เนนิ โครงการในพนื้ ท่ี การสงั เกตการณส์ ภาพแวดลอ้ มในพน้ื ท่ี การสอบถามประชาชน ในพนื้ ทดี่ ว้ ยแบบสอบถาม เพอ่ื ใหเ้ หน็ ทม่ี า กระบวนการ ผลลพั ธ์ การดำ� เนนิ การ และขอ้ ทา้ ทายของการสง่ เสรมิ การเดนิ ทางอยา่ ง กระฉบั กระเฉงอยา่ งรอบดา้ น เพอื่ ใชเ้ ปน็ แนวทางในการพฒั นา งานด้านนี้ตอ่ ไปในอนาคต ด�ำเนนิ งานโดย มูลนิธิเพอื่ การพัฒนานโยบายสขุ ภาพระหว่างประเทศ รายชื่อผู้รับผิดชอบด�ำเนินงาน นักวิจัย นพ.ฐิติกร โตโพธิ์ไทย นักวิจัยร่วม พญ.ชมพูนุท โตโพธิ์ไทย ทปี่ รกึ ษาโครงการวจิ ยั ดร.นพ.ระพพี งศ์ สพุ รรณไชยมาตย,์ นางสาวอรณา จนั ทราศริ ,ิ ดร.ภญ.ฐติ พิ ร สแุ กว้ , ผศ.ดร.ทพ.วีระศักดิ์ พุทธาศรี, ดร.นพ.วโิ รจน์ ตงั้ เจริญเสถยี ร ผู้ชว่ ยนกั วจิ ยั นางสาวรชั พร คงประเสริฐ 11

ชุมชนคนเดิน-ปั่น ชุมชนหมบู่ า้ นรม่ ทพิ ย์ ชุมชนหมูบ่ ้านร่มทพิ ย์ ตั้งอยบู่ นถนนหทัยราษฎร์ จักรยานรกั ษ์โลกเพอื่ ชุมชนยงั่ ยืน 33 เขตคลองสามวา กรุงเทพมหานคร ชมุ ชนจกั รยานเพอื่ สุขภาวะรม่ ทิพย์ เขตคลองสามวา กรงุ เทพฯ ชุมชนจกั รยานรักษ์โลกทส่ี ง่ เสรมิ การใชจ้ กั รยานเพ่ือพัฒนาสง่ิ แวดลอ้ ม มีเนื้อท่ปี ระมาณ 20 ไร่ ภายในชมุ ชน และยงั ประสบความส�ำ เรจ็ ในการกระตุน้ ใหค้ นในชมุ ชน เปน็ ชมุ ชนบ้านจัดสรร 2 โครงการ ใชจ้ ักรยานเพ่อื การเดนิ ทางเชื่อมตอ่ กบั ระบบขนส่งมวลชนไดอ้ ีกด้วย จ�ำ นวน 850 หลงั คาเรอื น ชุมชนหมู่บ้านร่มทิพย์เป็นชุมชนชานเมืองพ้ืนที่ข้างเคียงยังเป็นพ้ืนที่เกษตรกรรม ชาวชุมชนส่วนใหญ่ใช้รถจักรยานยนต์และรถยนต์เป็นพาหนะเดินทางสัญจร มีประชากร 2,602 คน ไปมาท้ังภายในและภายนอกชุมชน จากเดิมท่ีคนในชุมชนเคยใช้จักรยานกัน เปน็ ชาย 1,180 คน เป็นประจ�ำ การเปล่ียนแปลงวิถีชีวิตด้านการเดินทางส่งผลต่อสภาพแวดล้อม หญิง 1,422 คน ท�ำให้เกิดมลพิษทางอากาศ และครัวเรือนมีค่าใช้จ่ายในการเดินทางเพิ่มขึ้น แกนน�ำชุมชนตระหนักถึงปัญหาที่เกิดขึ้นจึงมีแนวคิดส่งเสริมให้ชาวชุมชน หมู่บ้านร่มทิพย์ใช้จักรยานเพื่อการเดินทางในระยะส้ันๆ ไม่เกิน 3-5 กิโลเมตร เพื่อใช้เดินทางไปประกอบอาชีพ หรือท�ำธุระใกล้ชุมชน เพื่อลดค่าใช้จ่าย ในครัวเรือน รวมทั้งเพื่อส่งเสริมสุขภาพเป็นการออกก�ำลังกายในชีวิตประจ�ำวัน ทำ� ใหช้ าวบา้ นมสี ุขภาพทด่ี ีข้ึน 12

สร้างความมั่นใจเรื่องความปลอดภัย ประชาชนในหมบู่ า้ นรม่ ทพิ ยม์ ปี ระมาณ 2,602 คน สมยั กอ่ นมสี มาชกิ ของชุมชนที่ยังใช้จักรยานอยู่บ้าง แต่เป็นจ�ำนวนน้อย เน่ืองจากคน ส่วนใหญ่ไม่มีความมั่นใจในความปลอดภัย ในการใช้ถนนร่วมกับ ยานพาหะอน่ื ๆ และไมม่ นั่ ใจเรอื่ งความปลอดภยั ของการจอดจกั รยาน เนือ่ งจากไม่มที ่จี อดจักรยานที่เพียงพอ เม่ือเร่ิมส่งเสริมให้ใช้จักรยาน แกนน�ำชุมชนจึงผลักดันสร้างจุดจอด จกั รยานให้เพียงพอ โดยเฉพาะบริเวณถนนใหญ่ปากทางเขา้ หมบู่ า้ น ที่ชาวบ้านสามารถน�ำจักรยานมาจอดไว้เพ่ือเดินทางเชื่อมต่อรถ โดยสารชนดิ อน่ื ๆ เขา้ สเู่ มอื ง โดยจดั ใหม้ ที จี่ อดจกั รยานทปี่ ลอดภยั เพม่ิ มากขน้ึ สง่ ผลใหช้ าวชมุ ชนทยี่ งั ไมค่ อ่ ยมน่ั ใจในการใชจ้ กั รยานเรมิ่ หนั มาใช้จักรยานกนั มากข้ึน มีการใช้จกั รยานในชีวิตประจ�ำวนั ประมาณ 400-500 คนในแตล่ ะวนั สรา้ งจติ สำ�นึกรักษาสง่ิ แวดลอ้ ม ชุมชนมีการใช้จักรยานเป็นเครื่องมือสร้างจิตส�ำนึกเรื่องการอนุรักษ์ส่ิงแวดล้อม มี กจิ กรรมดา้ นจกั รยานเพอื่ สรา้ งสายสมั พนั ธท์ ดี่ รี ะหวา่ งคนในชมุ ชนนำ� ไปสคู่ วามรว่ ม มอื รว่ มใจในการดแู ลสภาพแวดลอ้ มของชมุ ชนใหเ้ ปน็ พน้ื ทแ่ี ละชมุ ชนสขุ ภาวะทยี่ ง่ั ยนื กิจกรรมที่ท�ำล้วนตอกย�้ำให้ทุกคนภาคภูมิใจว่าการใช้จักรยานช่วยลดมลพิษใน อากาศและชว่ ยรกั ษาสง่ิ แวดลอ้ มได้ โดยแกนนำ� ชมุ ชนประสบความสำ� เรจ็ ในการสง่ เสริมการใช้จักรยานเพื่อสร้างการมีส่วนร่วมในการจัดการสิ่งแวดล้อม ร่วมกันดูแล ความสะอาดของชุมชน ทกุ วนั อาทติ ยส์ น้ิ เดอื นชมุ ชนรม่ ทพิ ยจ์ ดั กจิ กรรม “อาสาสมคั รปน่ั ไปเกบ็ ไป” ซงึ่ กลมุ่ อาสาสมัครจะร่วมกันปั่นจักรยานออกไปเก็บขยะ กิจกรรมนี้เป็นท่ีชื่นชอบของเด็ก และเยาวชนในชุมชนท่ีออกมาร่วมขบวนอย่างสนุกสนาน ได้ออกปั่นเท่ียวเล่นกับ เพ่ือนๆ ในวันหยุด ได้ช่วยเก็บขยะภายในชุมชน และเม่ือจบกิจกรรมในแต่ละครั้ง อาสาสมัครจะน�ำขยะที่เก็บได้มาช่ังขาย น�ำเงินเข้าสมทบกองกลางของกลุ่มอาสา สมคั รเพอ่ื นำ� ไปทำ� กจิ กรรมตา่ งๆ ในชมุ ชนตอ่ ไป ทำ� ใหช้ มุ ชนสามารถพงึ่ พาตวั เองได้ ด้านงบประมาณในการจัดกิจกรรม เด็กๆ ได้เรียนรู้เร่ืองสิ่งแวดล้อมและการจัดการ สง่ิ แวดลอ้ มดว้ ยตวั เอง ถอื เปน็ วชิ าทกั ษะชวี ติ ทไ่ี มม่ สี อนในหอ้ งเรยี น แตเ่ กดิ การเรยี น ร้จู รงิ ภายในชุมชนทต่ี นเองอาศัยอยู่ 13

จกั รยานเฝ้าระวังดูแลชมุ ชน นอกจากนี้ยังมีกิจกรรมตรวจตราและเฝ้าระวังชุมชน โดยกลุ่มอาสา สมัครกรุงเทพมหานครเฝ้าระวังภัยและยาเสพติดของชุมชนจะใช้ จักรยานปั่นออกตรวจตราความปลอดภัยภายในชุมชน จากเดิมท่ี ส่วนใหญ่ใช้จักรยานยนต์ในการออกตรวจ กลุ่มอาสาสมัครเริ่มเปลี่ยน หันมาใช้จักรยาน ซึ่งมีข้อดีสามารถเข้าถึงซอกมุมต่างๆ ของชุมชนได้ ง่ายและเงียบ ไม่สร้างมลภาวะในอากาศเพ่ิมให้กับชุมชน ซึ่งผลงาน ที่เข้าตาและสร้างสรรค์นี้ท�ำให้ชุมชนหมู่บ้านร่มทิพย์ได้รับรางวัล ชนะเลิศระดับประเทศ ในสาขางานส่งเสริมและป้องกนั ในชุมชน การดำ�เนินกิจกรรมสง่ เสรมิ การใช้จกั รยาน อนรุ ักษส์ ่งิ แวดล้อม ในชมุ ชนทีส่ ร้างแนวร่วมดา้ นการอนรุ กั ษ์ ปลอดภยั ประหยดั รายจ่าย ส่ิงแวดล้อม โดยเริ่มจากการสรา้ ง สภาพแวดล้อมให้เอ้ือตอ่ การใช้จกั รยาน โครงสรา้ งพนื้ ฐานพร้อม เมื่อสภาพแวดลอ้ มอ�ำ นวยความสะดวก อยา่ งเพียงพอและปลอดภัยแลว้ ปจั จัยส�ำ คญั เรมิ่ แรก เราทำ� แบบสำ� รวจวา่ ชาวบา้ นสว่ นใหญใ่ ชจ้ กั รยานจำ� นวน ทช่ี ้ีขาดการใชจ้ กั รยานในชมุ ชนคอื เท่าไหร่ แบ่งตามอายุ ตามเพศ ตามครัวเรือน ได้ข้อสรุปก็มาคิดเป็น ค่าเปอร์เซ็นต์ วิเคราะห์หาวิธีการท�ำงานที่จะสนับสนุนและส่งเสริม การประหยดั รายจา่ ยทเี่ กดิ ข้ึนภายใน ให้เอื้อต่อการใช้จักรยาน เร่ิมจากเราท�ำที่ล็อกล้อจักรยานเป็นที่จอด ครวั เรือน คนที่ใชจ้ ักรยานได้ประโยชนด์ ้าน ให้กับชาวบ้านหน้าหมู่บ้านตรงปากทาง เพราะเราพบว่าที่เขาไม่ใช้ เศรษฐกจิ จากการเปลยี่ นวถิ มี าใช้จกั รยาน จักรยานเขาค�ำนึงเร่ืองความปลอดภัยของจักรยาน เน่ืองจากจุดจอด ไม่เพียงพอ และไม่มีท่ีกันแดดกันฝนได้ พอมีที่จอดตอนนี้จักรยาน คุณดวงฤดี พันสมตน ไม่หายแลว้ คนกใ็ ชเ้ พ่ิมขน้ึ เร่อื ยๆ ประธานชุมชนหมู่บ้านรม่ ทพิ ย์ คนวัยท�ำงาน วัยเรยี นจะเอาจกั รยานมาจอดท่ีถนนใหญป่ ากซอย เด็ก นักเรียนก็จะมีรถบัสโรงเรียนมารับที่ปากซอย ตอนเย็นรถบัสมาส่งก็ 14 ขี่จักรยานเข้าบ้าน บางคนก็มารอข้ึนรถโรงงาน หรือขึ้นรถประจ�ำทาง ไปท�ำงาน คนใช้จักรยานในชีวิตประจ�ำวันที่จอดเราท�ำไว้จอดได้ ประมาณ 200 คันจะจอดเต็มทุกวัน แล้วมีคนที่ใช้แบบไม่ได้มาจอด อีก ใช้สัญจรไปมาขี่ออกไปท�ำธุระไปตลาด ไปซื้อของ รวมแล้วคนใช้ จักรยานเป็นประจ�ำน่าจะประมาณ 400-500 คนได้ ปลูกจิตสำ�นึกและสร้างความรว่ มมือ เรายังท�ำกิจกรรมที่เก่ียวกับสิ่งแวดล้อม ท�ำโครงการปั่นไปเก็บไป ทกุ วนั อาทติ ยส์ ดุ ทา้ ยของเดอื นกจ็ ะเสยี งตามสายเชญิ ชวนชาวบา้ นมา รว่ มกจิ กรรมรณรงค์ ออกมาปน่ั ดว้ ยกนั ปน่ั ไปเจอเศษขยะทไี่ หนกเ็ กบ็ มารวมไว้ที่ส�ำนักงานของหมู่บ้าน มาชั่งรวมกัน ใครได้มากก็เอาของ รางวัลไป คนทุกเพศทุกวัยมาร่วม พ่อแม่ลูก ผู้สูงอายุด้วย เด็กๆ มา รว่ มกนั หมด โครงการนที้ �ำใหท้ ี่จากเดิมเขาไม่ใชจ้ ักรยานเลย เขาก็หัน มาใช้จักรยาน จากเดิมท่ีคนในชุมชนท้ิงขยะไม่เป็นท่ีเป็นทาง พอเขา

สป่ชูจั มุจยัชนคจวักามรสย�ำาเนรจ็ ... ปลอดภยั และม่ันใจ ที่จอดจักรยานเพยี งพอและปลอดภัย ถนนหนทางการสัญจรปลอดภยั มีจิตส�ำ นกึ การใช้ถนนร่วมกนั อยา่ งระมัดระวงั มสี ญั ลักษณก์ ารใช้จกั รยานบนท้องถนน ปลกู จิตสำ�นึกสร้างการมีสว่ นร่วม ปลกู จิตสำ�นึกอนรุ ักษ์สภาพแวดลอ้ มดว้ ยจักรยาน ทำ�ให้การใชจ้ ักรยานมีส่วนรว่ มดูแลชุมชนทุกดา้ น ได้ประโยชนจ์ รงิ ในชวี ติ ประจำ�วนั ได้ออกกำ�ลงั กายสขุ ภาพดขี น้ึ ประหยดั รายจ่ายดา้ นการเดนิ ทาง เห็นเดก็ ๆ มาเกบ็ ขยะ เขากเ็ รม่ิ ทิง้ ขยะเป็นที่เป็นทาง ชมุ ชนก็สะอาดข้ึน บริการสงั คมด้วยจกั รยาน กจิ กรรมปน่ั ไปเกบ็ ไปทำ� มาหลายปแี ลว้ แลว้ กม็ าทำ� เปน็ จรงิ เปน็ จงั ตอนที่ มารว่ มโครงการชมุ ชนจกั รยานสขุ ภาวะของ สสส. เมอื่ ประมาณ 2 ปที แ่ี ลว้ กจิ กรรมอนื่ ๆ เรามสี ายตรวจสงิ่ แวดลอ้ ม กลมุ่ อส.กทม. (อาสาสมคั ร พอเสรจ็ โครงการเราทำ� แบบสำ� รวจอกี ครง้ั ประชาชนกใ็ ชจ้ กั รยานมากขน้ึ กรงุ เทพมหานครเฝา้ ระวงั ภยั และยาเสพตดิ ) ของชมุ ชนเขากจ็ ะขจ่ี กั รยาน ตรวจดูผักตบชวา ขยะมูลฝอย มีใครเอาขยะชิ้นใหญ่มาทิ้งท�ำอย่างไร เกิดการเปลีย่ นแปลงพฤติกรรม ฝาทอ่ ระบายนำ้� ยงั อยใู่ นสภาพดไี หม มชี ำ� รดุ ไหม ดแู ลเรอื่ งลกู นำ้� ยงุ ลาย อาสาสมคั รกลมุ่ นเ้ี ขาจะขจ่ี กั รยานคอยดแู ลสอดสอ่ งภายในชมุ ชน แตก่ อ่ น พฤติกรรมท่ีเปลี่ยนแปลงไป แต่ก่อนคนสูงอายุไม่กล้าใช้จักรยาน ใชม้ อเตอรไ์ ซคก์ บั เดนิ เดยี๋ วนเ้ี ปลยี่ นมาใชจ้ กั รยานกนั เปน็ สว่ นใหญ่ กลัวอันตราย แต่ตอนน้ีเราท�ำกิจกรรมเกี่ยวกับจักรยานต่างๆ ท�ำให้ทุก คนรู้กันว่าต้องปั่นชิดขอบทางซ้าย ขอบทางซ้ายเหมือนเป็นเส้นทาง ปัจจัยความส�ำ เร็จ จักรยานในชุมชนของเรา ทุกคนก็จะปั่นไปในทิศทางเดียวกันท�ำให้ ปลอดภยั ขนึ้ คนทปี่ น่ั ในชวี ติ ประจำ� วนั สว่ นมากจะปน่ั จากบา้ นไปตลาด การส่งเสริมต่อเน่ือง มีกิจกรรมร่วมกันตลอด ผู้สูงอายุในวัน ไปทที่ ำ� งาน ไปไปรษณยี ์ ไปซอ้ื ของบกิ๊ ซี โลตสั เซเวน่ ระยะประมาณ 3-5 สงกรานตเ์ รากใ็ หจ้ กั รยานเปน็ ของขวญั 2 คนั อยา่ งวนั เดก็ ปนี กี้ แ็ จกอกี กิโล เร่ืองสุขภาพคนหันมาขี่จักรยานเพ่ือสุขภาพมากขึ้น คนมีปัญหา 6 คนั ชมุ ชนอยากจดั กจิ กรรมอะไรทสี่ ง่ เสรมิ จกั รยานในชมุ ชนไปเรอ่ื ยๆ เรอ่ื งขอ้ เขา่ เขาใชเ้ พอื่ เนน้ ออกกำ� ลงั กาย ผสู้ งู อายใุ ชก้ ส็ ขุ ภาพดขี น้ึ สภาพ เช่น กิจกรรมแรลลี่จักรยานก็ดีนะ ได้รวมตัวกันท�ำกิจกรรม เพราะทุก แวดลอ้ มกด็ ขี นึ้ แทนทจี่ ะใชม้ อเตอรไ์ ซคก์ ใ็ ชจ้ กั รยาน ชว่ ยลดทง้ั เสยี งและ วันน้ีมคี นขีไ่ ปป่นั เทย่ี วข้างนอกเยอะ ควันลงไปไดม้ ากเลย เร่ืองเศรษฐกิจน่าจะมีผลมากเหมือนกัน แต่ก่อนระยะทางแค่ 2 กิโลฯ เขาเรียกมอเตอร์ไซค์กัน ตอนนกี้ ็ 15 บาทแล้ว เมื่อก่อนแค่ 7 บาท พอ ท้องถนนปลอดภัย ตอนน้ีจักรยานข่ีแล้วปลอดภัย ไม่มีการสูญหาย ได้ออกก�ำลังกาย ได้ ประหยัดเงิน ประหยัดเวลาด้วย ถ้าเดินออกมาก็ใช้เวลา ข่ีจักรยานไม่ เรอ่ื งความปลอดภยั บนทอ้ งถนน พอคนขบั รถเขาเหน็ คนใชจ้ กั รยาน ต้องจ่ายค่ามอเตอร์ไซค์ แล้วก็เร็วกว่าเดินออกมา โครงสร้างพ้ืนฐานที่ มากขน้ึ เขากจ็ ะระวงั และชะลอรถขนึ้ ความปลอดภยั ในการใชถ้ นนรว่ ม ชุมชนท�ำไว้ ท่ีจอดท่ีปลอดภัย มีกล้องวงจรปิดของ กทม. 10 ตัวด้วย ยานพาหนะอ่ืนๆ ตามถนนในซอยดีข้ึน คนท่ีขับรถเขาก็จะรู้ว่าเส้นนี้มี ทำ� ใหท้ กุ คนรสู้ กึ โอเคขน้ึ มที ง้ั ความปลอดภยั ในเรอื่ งการใชถ้ นนหนทาง จกั รยานใชเ้ ยอะ แลว้ เราจะมปี า้ ยสญั ลกั ษณเ์ ขตชมุ ชนลดความเรว็ ปา้ ย ในการขอี่ อกมา ความปลอดภยั ในเรอ่ื งทจี่ อด ทสี่ ำ� คญั ประหยดั รายจา่ ย ก�ำจดั ความเร็ว ปา้ ยการใช้ถนนรว่ มกันของจกั รยาน ของครอบครัวไปได้มาก 15

รายงานพิเศษ เมื่อโลกเผชิญมหันตภัยฝุ่น PM2.5 บทเรียนการรบั มือจากนานาชาติ ในชว่ งทค่ี วามกดอากาศสูงปกคลมุ ท�ำ ให้ ม าตรการทุม่ เทของเกาหลีใต้ เกดิ สภาพอากาศนิ่ง ไมม่ กี ระแสลมพัด แรงพอใหเ้ กิดการถา่ ยเทอากาศ มลพิษ รัฐบาลเกาหลีใต้ประกาศให้ปัญหาฝุ่นละอองเป็นภัยพิบัติทางสังคม ประกาศ ทางอากาศจึงเกิดการสะสมจนระดบั ฝุ่น ภาวะฉุกเฉนิ เพอื่ ออกงบประมาณฉกุ เฉนิ มาแก้ปัญหาน้ีอยา่ งจรงิ จังหลายมาตรการ PM2.5 สงู ขน้ึ ผดิ ปกตริ ะดบั เปน็ อนั ตราย • เพ่ิมพื้นที่สีเขียว เตรียมปลูกต้นไม้ให้ได้ 30 ล้านต้นภายในปี 2565 ตอ่ สุขภาพคนท่ัวไป โดยปญั หาวกิ ฤตฝุ่น โดยคาดการณว์ า่ ตน้ ไมจ้ ำ�นวน 30 ลา้ นตน้ จะชว่ ยลดฝนุ่ มลพษิ ทเี่ กดิ จากควนั หมอกควนั จะหนักมากขนึ้ ในช่วงเดอื น รถยนต์ดีเซลเก่าได้ถึง 64,000 คันต่อปี และผลิตออกซิเจนปริมาตร มกราคม – มีนาคมของทุกปี ซึ่งองค์การ เทยี บเทา่ กบั ทีป่ ระชาชน 21 ลา้ นคนใช้หายใจในช่วงเวลาหนง่ึ ปี อนามัยโลกระบุว่าปริมาณฝุ่นละออง • ใชเ้ ทคโนโลยโี ดรนบนิ สำ�รวจบนั ทกึ ภาพกลมุ่ มลพษิ ในยา่ นอตุ สาหกรรม PM2.5 ทม่ี ากกวา่ 35 ไมโครกรมั ต่อ เพอ่ื ตรวจสอบการปลอ่ ยควนั พษิ ของโรงงานตา่ งๆ ควบคมุ ไมใ่ หม้ กี ารลกั ลอบ ลูกบาศก์เมตรข้นึ ไปถอื ว่ามีผลกระทบตอ่ ปล่อยควันเสีย ซ่ึงมาตรการนี้ช่วยให้ตรวจพบผู้ลักลอบปล่อยควันเสียได้ สขุ ภาพ และทด่ี ีท่สี ุดควรมีค่าเฉลย่ี ต่อปไี ม่ รวดเร็วและมปี ระสทิ ธภิ าพมากกว่าการตรวจภาคพ้นื ดนิ ของเจา้ หนา้ ที่ เกนิ 10 ไมโครกรมั ตอ่ ลกู บาศก์เมตร • กระทรวงสง่ิ แวดลอ้ มสง่ั ใหโ้ รงไฟฟา้ พลงั งานความรอ้ นลดกำ�ลงั การผลติ ภยั คกุ คามของสภาพอากาศมลพษิ ลง 80% ในช่วงทฝ่ี นุ่ PM2.5 มปี รมิ าณเพิ่มสูงข้นึ ฝุ่นจิ๋วไม่ได้เกดิ เฉพาะในประเทศไทย หลาย • ในชว่ งวกิ ฤตริ ฐั บาลของกรงุ โซลสง่ั หา้ มรถยนตค์ รง่ึ หนง่ึ ออกมาวง่ิ บนทอ้ งถนน เมืองใหญ่ในโลกก็กำ�ลงั เผชิญปญั หาฝุ่น โดยใช้มาตรการดังกล่าวมา 2 ครัง้ แลว้ ในเดอื นมกราคมและมนี าคม ปี 2561 จ๋ิวอยา่ งหนกั ซ่งึ แต่ละประเทศได้หาวธิ ีการ โดยประกาศใหส้ ลบั วนั ขบั รถของพนกั งานทว่ั ไปจำ�กดั การใชร้ ถยนตส์ ว่ นบคุ คล รบั มอื จนบรรเทาปญั หาลงได ้ ของลูกจ้างรฐั ข้าราชการที่หมายเลขทะเบยี นรถลงทา้ ยดว้ ยเลขคตี่ อ้ งจอดรถ ไวท้ ่ีบ้าน และประกาศปดิ ลานจอดรถตามหนว่ ยงานรัฐ 434 แห่ง • รัฐบาลยกเว้นค่าโดยสารการใช้ระบบขนส่งสาธารณะ ในช่วงวันท่ีมีค่า มลพษิ ทางอากาศสงู • ปรบั และยกเลกิ การใชพ้ าหนะทใ่ี ชน้ า้ํ มนั ดเี ซลและจำ�กดั การใชร้ ถยนตร์ นุ่ เกา่ • การลดการก่อสรา้ งของโครงการทไ่ี ดร้ ับงบประมาณจากภาครฐั 16

เคร่งครดั เอาจรงิ แบบจนี แกป้ ญั หาระยะยาวเพม่ิ พน้ื ทส่ี เี ขยี ว เมืองใหญ่ในประเทศจีนหลายแห่งเผชิญกับฝุ่น PM2.5 กลายเป็นเมืองในหมอกพิษ ท้ังน้ีมาตรการระยะยาวในการแก้ปัญหาฝุ่น PM ทน่ี า่ หวาดหวน่ั จนเปน็ ขา่ วไปทว่ั โลกในปี2560กรงุ ปกั กง่ิ ประกาศทมุ่ งบ9.1หมน่ื ลา้ นบาท 2.5 ทท่ี ง้ั โลกเหน็ พอ้ งตอ้ งกนั คอื การเพม่ิ พน้ื ทส่ี เี ขยี ว แกไ้ ขปญั หาหมอกควนั พษิ และทว่ั ประเทศเครง่ ครดั บงั คบั ใชม้ าตรการตา่ งๆ จนเกดิ ผล สาธารณะใหม้ ากขน้ึ เนอ่ื งจากใบไมช้ ว่ ยดกั จบั ฝนุ่ • ยกเลิกการเผาถา่ นหนิ ในครวั เรอื นใน 700 หมบู่ า้ น ละอองในอากาศได้มงี านวจิ ยั โดยหนว่ ยงานอนรุ กั ษ์ • ยกเลกิ การใชร้ ถยนต์เก่า ทป่ี ลอ่ ยควนั พษิ 300,000 คนั ส่ิงแวดล้อมของสหรัฐฯ ระบุว่า บริเวณท่ีมีต้นไม้ • สัง่ ปิดโรงงานเกา่ สง่ั ปดิ หรอื ใหป้ รบั ปรงุ โรงงานทม่ี ปี ญั หามลพษิ กวา่ 2,500 แหง่ ใหญม่ กี ารลดลงของอนภุ าคฝนุ่ ละอองไดป้ ระมาณ • ปรบั ปรงุ กฎหมายดา้ นสง่ิ แวดลอ้ ม พรอ้ มจดั ตง้ั หนว่ ยตำ�รวจพทิ กั ษส์ ง่ิ แวดลอ้ ม 7–24%โดยตน้ ไมท้ ม่ี ใี บใหญแ่ ละหนาเชน่ ตน้ เมเปลิ • กรงุ ปกั กงิ่ ออกนโยบายใชพ้ ลงั งานสะอาด สนบั สนนุ ใหป้ ระชาชนใชร้ ถยนตไ์ ฟฟา้ และตน้ เอลม์ มคี ณุ สมบตั ใิ นการดดู ซบั มลพษิ ในอากาศ รัฐบาลสร้างจุดชาร์จรถยนต์ไฟฟ้าอย่างเพียงพอ สนับสนุนให้ขนส่งมวลชน ไดม้ ากกวา่ ตน้ ไมช้ นดิ อน่ื สาธารณะปรับเปล่ียนมาใช้พลังงานไฟฟ้า ท้ังรถเมล์ไฟฟ้า และรถแท็กซ่ี โดย อย่างไรก็ตามจากการศึกษาพบว่าต้นไม้ใหญ่ เมอ่ื ปี 2560 ปกั กง่ิ ออกนโยบายเปลย่ี นรถแทก็ ซร่ี นุ่ เกา่ กวา่ 70,000 คนั มาเปน็ รถ อยา่ งเดียวไม่เพยี งพอในการแกป้ ญั หามลพิษทาง แทก็ ซไ่ี ฟฟา้ อากาศในเมือง โดยจากรายงานท่ีเผยแพร่ลงใน • เพมิ่ พนื้ ทส่ี เี ขยี ว ในปี 2561 ไดว้ างแผนเพม่ิ พน้ื ทป่ี า่ ในจนี 5 พน้ื ท่ีรวมถงึ เพม่ิ พน้ื ท่ี วารสาร Atmospheric Environment อธิบายว่า สีเขียวขนาดเล็กในเมือง ท้งั สวนสาธารณะ สวนหย่อม โดยสามารถทำ�ให้พ้นื ท่ี ตน้ ไมใ้ หญช่ ว่ ยดดู ซบั มลพษิ ไดด้ ใี นพน้ื ทเ่ี ปดิ โลง่ แต่ สเี ขยี วเพม่ิ ขน้ึ ครอบคลมุ เกอื บ 50% ของพน้ื ทก่ี รงุ ปกั กง่ิ สำ�หรบั พน้ื ทเ่ี มอื งทก่ี ารจราจรหนาแนน่ ตน้ พมุ่ ไมเ้ ตย้ี • เสาไฟฟา้ สศู้ กึ ควนั พษิ กรงุ ปกั กง่ิ เปลย่ี นเสาไฟฟา้ กลายเปน็ จดุ ตรวจจบั คา่ มลพษิ สามารถดกั จบั ฝนุ่ ควนั จากทอ่ ไอเสยี รถยนตไ์ ดด้ ที ส่ี ดุ PM2.5 พร้อมแสดงข้อมูลออกทางหน้าจอขนาดใหญ่ เพ่ือเพ่ิมประสิทธิภาพ ดังน้ันพ้ืนท่ีเมืองควรปลูกต้นไม้หลายรูปแบบ ในการวดั ขอ้ มลู มลพษิ ในอากาศใหด้ ยี ง่ิ ขน้ึ ทง้ั ตน้ ไมใ้ หญแ่ ละตน้ ไมพ้ มุ่ เตย้ี ทไ่ี มส่ งู มากนกั เพอ่ื ดกั จบั ฝนุ่ ละอองในเมอื งรว่ มกนั ใหไ้ ดม้ ากทส่ี ดุ กรงุ เทพฯ พืน้ ท่สี ีเขียวไมเ่ พยี งพอ องค์การอนามัยโลกระบุว่า เมืองท่ีดีควรมีพื้นท่ีสีเขียวเฉลี่ย 9 ตารางเมตรต่อคน แต่จากข้อมูล สำ�นักงานสวนสาธารณะ กรุงเทพมาหนคร (กทม.) ในปี 2560 ระบุว่ากรุงเทพฯ มีพื้นที่สีเขียว เพียง 6.43 ตารางเมตรต่อคน ตํ่ากว่าเกณฑ์มาตรฐานท่ีควรเป็น และตํ่ามากเม่ือเทียบกับ ประเทศอ่ืนๆ เชน่ สหรฐั อเมริกามสี ัดส่วนอยทู่ ี่ 23.1 ตารางเมตรตอ่ คน บราซลิ 52 ตารางเมตร ตอ่ คน หรอื แคนาดา 12.6 ตารางเมตรต่อคน เป็นต้น กรุงเทพฯ มีสัดส่วนพ้ืนที่สีเขยี ว 2.4 % ข้อมูลจาก www.worldcitiescultureforum.com ระบุวา่ กรุงเทพฯ มพี นื้ ที่สเี ขียวเป็นสดั สว่ นเพยี ง 2.4 % ในขณะทเี่ มอื งใหญอ่ น่ื ๆ ในโลกมพี น้ื ทส่ี เี ขยี วเปน็ สดั สว่ นสงู มาก อาทิ มอสโค 54.0 % สงิ คโปร์ 47 % ซดิ นีย์ 46 % เวียนนา 45.5 % เซนิ เจิ้น 45 % เฉงิ ตู 42.3 % และฮ่องกง 40 % 17

เดินปั่นบันดาลใจ ท“เาดงนิ รแอลดะใรชะจ้ ยกั ะยรยาวาจนา”กปญั หาฝุ่น PM2.5 ทศั นะจากสองนกั วิชาการและนกั เคลื่อนไหว ดา้ นสิ่งแวดล้อมตัวจรงิ ! ฟงั 2 มมุ มองจากนักวชิ าการและนกั เคลือ่ นไหวทีท่ �ำ งานดา้ นการพัฒนาสิง่ แวดล้อม ผู้ทมุ่ เทแรงกายแรงใจเพ่อื สงิ่ แวดล้อมมายาวนาน ในประเด็นการรบั มือวกิ ฤตฝุ่น PM2.5 ที่ก�ำ ลงั คุกคามสงั คมไทย ศ.กิตติคณุ ดร.ธงชัย พรรณสวัสด์ิ ประธานทป่ี รกึ ษามูลนิธสิ ถาบนั การเดนิ และการจกั รยานไทย และ ดร.วิจารย์ สิมาฉายา ผอู้ �ำ นวยการสถาบันส่งิ แวดลอ้ มไทย ผมู้ บี ทบาทในการผลกั ดันนโยบายด้านสงิ่ แวดล้อม และการท�ำ งานเชิงรุกกับภาคส่วนตา่ งๆ เดินและจกั รยานเคร่อื งมือทรงพลังตา้ นฝุน่ PM2.5 หลักคิดในการทำ�งานของสถาบันฯ ตลอดมาคือ ยิงกระสุนนัดเดียวได้นกหลายตัว ไม่ว่าจะเป็นเรื่องพลังงาน เรื่องเศรษฐกิจ เรื่องมลพิษ แล้วมลพิษก็พูดถึงคุณภาพของ อากาศด้วย เราเคยรณรงค์เรื่องฝุ่นเมื่อ 22 ปีที่แล้ว ที่ใส่หน้ากากปั่นจักรยาน เรื่องนี้ เราคิดมานานก่อนคนอื่น พอตอนนี้คนเริ่มเห็นแล้ว เราผลักดันให้ไปถึงนโยบายเข้าสู่แผน ของสภาพัฒน์ฯ ในแผนสภาพัฒน์ไม่ได้พูดเรื่อง PM2.5 แต่เป็นประเด็นย่อยอยู่ ดังนั้น เราต้องเสนอต่อว่าการเดินและการจักรยานเป็นเครื่องมือที่ทรงพลังที่สุดในการแก้ปัญหา ฝุ่น PM2.5 ซึ่งมีสาเหตุใหญ่ต้องแก้ไขอยู่ 2 เรื่องคือ การเผากับเรื่องจราจร ศ.กิตติคณุ ดร.ธงชัย พรรณสวัสด์ิ ต้องเพมิ่ จำ�นวจผู้ใชข้ นสง่ มวลชนสาธารณะ เรอื่ งการจราจรทำ� อยา่ งไรใหก้ ารจราจรคลอ่ งตวั มขี นสง่ มวลชนสาธารณะ ประธานทีป่ รกึ ษามลู นิธสิ ถาบนั การเดนิ และการ จักรยานไทย กลา่ วถึงบทบาทอนั ทรงพลังของ ที่ดี ซึ่งรัฐบาลก็ลงทุนไปหลายแสนล้าน แต่ยังมีค�ำถามตามมาว่าค่าใช้จ่าย การเดนิ และจักรยานท่ีสามารถเข้าไปมีส่วนแก้ไข ค่าเดินทางรถไฟไฟฟ้าขนส่งมวลชนมีคนท่ีเขาสู้ราคาไม่ไหว ซ่ึงหมายถึง ปัญหา PM2.5 ในระยะยาวได้อย่างยัง่ ยืน ราคาแพงคนก็จะใช้น้อยลง ถ้าคนใช้น้อยลง ค่าใช้จ่ายต่อหัวก็จะสูงขึ้น วิธีการแกม้ ี 2 สว่ น เพ่มิ รายไดก้ ับลดคา่ ใช้จา่ ย ต้องหาทางเพิม่ คนทีจ่ ะมาใช้ บรกิ ารรถไฟไฟฟ้า ซ่ึงการเดนิ และข่ีจกั รยานจะชว่ ยเพิม่ คนมาใช้รถไฟไฟฟา้ มากขน้ึ ได้ รัฐต้องมภี ารกจิ ตรงนี้ เพราะองค์กรรถไฟไฟฟ้าเขามอี ำ� นาจหนา้ ที่ เฉพาะบนเส้นทางเดินรถของเขา แต่คนท่ีจะท�ำให้เดินได้และขี่จักรยานได้ อยา่ งสะดวกสบาย ปลอดภยั และรม่ รน่ื คอื หนา้ ทข่ี ององคก์ รปกครองสว่ นทอ้ ง ถ่นิ ไม่ว่าจะเป็นนนทบรุ ี สมทุ รปราการ หรอื กทม. ถา้ ท้องถิ่นเข้าใจประเด็น นเ้ี ตรยี มกายภาพใหส้ ะดวกปลอดภยั คนกจ็ ะเดนิ และใชจ้ กั รยานมากขน้ึ และ กจ็ ะมคี นมาใชบ้ รกิ ารรถไฟฟา้ มากขน้ึ ไดท้ งั้ เรอ่ื งพลงั งาน เรอื่ งคา่ ใชจ้ า่ ยทค่ี มุ้ ทุนมากขน้ึ และลดฝนุ่ PM2.5 ไปพร้อมกันทุกมิติ 18

เช่ือมโยงขนส่งสาธารณะท่หี ลากหลาย จกั รยาน เดนิ ไปใชข้ นสง่ มวลชนไดม้ ากขนึ้ กจ็ ะทำ� ใหก้ ารจราจรแออดั ผมก�ำลงั พดู ถึงรถขนส่งมวลชนสาธารณะ ไมจ่ �ำเป็นต้องเป็นรถไฟ นอ้ ยลง ชว่ ยลดมลพษิ ไดท้ นั ที มผี ลการศกึ ษาพบวา่ ถา้ การจราจรคลอ่ ง ตัว การปลอ่ ย PM2.5 ตอ่ คนั ต่อกโิ ลเมตรจะลดลง” ไฟฟา้ อยา่ งเดยี ว แตย่ งั มเี รอื รถเมล์ เราสามารถทำ� ทางเดนิ จากในซอย มาทป่ี ากซอย ทำ� ทางจกั รยานจากในซอยใหค้ นมาตอ่ รถเมลไ์ ด้ อยา่ ลมื มาตรการบูรณาการ ว่าโครงสร้างประชากรในเมืองไหนก็ตาม กทม.เองก็ตาม โครงสร้าง เราอาจจะต้องเสนอเป็นกิจจะลักษณะส่งไปที่ภาครัฐ ส่งไป ประชากรเป็นพีรามิด ยอดพีรามิดเป็นคนส่วนน้อย แต่ฐานรากของ พีรามิดคือคนส่วนใหญ่ของเมืองนั้นๆ ซง่ึ มรี ายได้ไม่มาก ทำ� อย่างไรให้ กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดลอ้ ม หรือน�ำเสนอไปทีค่ ณะ เกิดการให้บริการคนจ�ำนวนมากท่ีดี ซ่ึงก็คือขนส่งมวลชน รถ เรือ ราง กรรมการลด PM2.5 เรื่องพวกนี้ท�ำคนใดคนหนึ่งไม่ได้ ต้องท�ำเป็น ใหเ้ กดิ บรกิ ารไดม้ ากทสี่ ดุ ไมว่ า่ จะเปน็ ทา่ รถเมล์ ทา่ เรอื เมล์ สถานรี ถไฟ มาตรการบูรณาการของหลายกระทรวง ยกตัวอย่าง อปท.กระทรวง ไฟฟา้ ท�ำใหม้ ที างเดินสะดวกร่มรื่นกันฝนคนเขา้ ถึงไดง้ ่าย มหาดไทยทำ� ทางเทา้ ทางจกั รยานใหด้ ขี น้ึ โยงไปถงึ กระทรวงพาณชิ ย์ ส่วนเร่ืองจักรยานจะท�ำทางอย่างเดียวไม่ได้ ต้องท�ำระบบจักรยาน กระทรวงการคลัง เรื่องลดภาษี หรือกระทรวงอุตสาหกรรมท่ีจะผลิต ระบบจกั รยานอาจจะไมต่ อ้ งมที างจกั รยานกไ็ ด้ ขอใหส้ ะดวกปลอดภยั จกั รยานทไี่ ดม้ าตรฐานราคาถกู ทำ� ใหต้ ลาดจกั รยานบมู และเศรษฐกจิ ที่ส�ำคัญต้องมีบริการการจอดจักรยานที่ประชาชนมองเห็นได้และเข้า บูมข้ึนมา ไมใ่ ช่แคเ่ รือ่ งข่ีจกั รยานไปปา้ ยรถเมล์ มาใช้ได้ สิ่งที่ประชาชนต้องการมากท่ีสุดคือความปลอดภัยจากขโมย เราเป็นองค์กรเล็กๆ เราท�ำได้คือ เสนอความคิดไปให้ผู้บริหารที่มี ถ้ามีมาตรการในการดูแลให้จักรยานปลอดภัย ระบบจักรยานลองคิด อำ� นาจตดั สนิ ใจ เราทำ� ไดอ้ กี สว่ นคอื การพยายามสรา้ งแรงกดดนั ทาง ง่ายๆ สมมติแต่ละซอยมีคนใช้จักรยานออกมาจากซอยแค่ 100 คน สงั คม คงไมแ่ รงแบบไปถอื ปา้ ยประทว้ ง แตแ่ สดงใหเ้ หน็ ถงึ จดุ ยนื ของ ทอ้ งถนิ่ สามารถดแู ลจดั การใหม้ ที จ่ี อดสกั 100 คนั ทำ� ทจี่ อดดๆี กนั แดด เราว่า เราสนับสนุนสิทธิในการสูดอากาศบริสุทธ์ิให้กับประชาชน ส่ิง ฝนได้ คิดค่าจอดแค่วันละ 8 บาท อาจจะท�ำระบบสัมปทานให้คนมา ทเ่ี ราเสนอรฐั บาลเรอื่ งเกยี่ วกบั จกั รยาน เราผลกั ดนั ใหค้ ดิ ในภาพใหญ่ ดแู ลหรอื อะไรกแ็ ล้วแต่ ใหเ้ ขาคดิ ค่าตอบแทนที่เขาอย่ไู ด้ แลว้ มีบริการ ไมใ่ ชแ่ คเ่ ดนิ และขจี่ กั รยานไปตอ่ รถ แตค่ ดิ โครงสรา้ งใหญ่ คดิ เรอ่ื งพลงั ทตี่ อบโจทยค์ นใชจ้ กั รยานได้ ทกุ อยา่ งหลกั คดิ คอื เดนิ จกั รยานตอ้ งเชอ่ื ม ของมนุษย์ ไอเดียต่างๆ เกี่ยวกับการจราจรต้องคิดถึงคนใช้ท้องถนน กับขนส่งมวลชนให้ได้ ถึงจะช่วยแก้ปัญหาฝุ่น PM 2.5 ได้ ถ้าคนข่ี มากกวา่ คดิ ถึงแต่รถยนต์ Think Tank และผปู้ ระสานทุกภาคส่วน ดร.วิจารย์ สิมาฉายา สิ่งที่ทำ�เราเป็น Think Tank เราไมไ่ ด้ลงมือท�ำ เอง แตเ่ ราเป็นตัวเชอ่ื มระหวา่ งภาครฐั ภาคเอกชน ภาคประชาสังคม หลายส่วนเราทำ�งานจากขา้ งลา่ ง หลายส่วนเราทำ�งาน ผู้อ�ำนวยการสถาบันสง่ิ แวดล้อมไทย ขับเคลื่อนนโยบาย โดยเฉพาะอยา่ งยิ่งกับภาคเอกชน เราได้กอ่ ตง้ั องคก์ รธรุ กจิ เพ่อื การ อดตี ปลดั กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติ พฒั นาอยา่ งยง่ั ยนื (TBCSD - Thailand Business Council for Sustainable Development) และสงิ่ แวดล้อม กับภารกิจทีป่ รกึ ษาของสถาบนั โดยสถาบนั สง่ิ แวดลอ้ มไทยมี ผอ.สถาบนั ท�ำ หนา้ ทเ่ีปน็ เลขาธกิ ารขององคก์ รน้ี ซง่ึ TBCSD การเดินและการจักรยานไทย ในการประสาน มี 40 บริษัทชั้นน�ำ ทกุ ประเภทของประเทศเข้าร่วม ซ่งึ ประเดน็ หนึ่งท่ที างกลุม่ ให้ ความร่วมมอื กับองค์กรธรุ กิจและภาคอุตสาหกรรม ความส�ำ คัญคอื PM2.5 ท่ที างกล่มุ ธุรกจิ ตอ้ งมสี ่วนรว่ มขบั เคล่อื นแก้ไขปัญหาดว้ ย ให้เข้ามาร่วมแกไ้ ขปญั หา PM2.5 TBCSD มีเช็กลสิ ตใ์ ห้บรษิ ทั เร่ืองการลด PM2.5 ตอ้ งทำ�อะไรบา้ ง เช่น กรณีของระบบ ขนส่งสินคา้ ระบบขนส่งพนกั งาน การใช้รถขนสง่ มวลชนใหม้ ากขึ้น การใช้จักรยาน การเดิน หรือแมก้ ระทง่ั ในช่วงวิกฤตงานบางอย่างทไี่ มจ่ �ำ เป็นต้องมาท่ีทำ�งานอาจจะ ทำ�งานท่ีบ้านได้ หลายส่วนขานรบั ไปขบั เคลอื่ นการดำ�เนินงานในบรบิ ทของบรษิ ทั มีการติดตามรายงานผล ซ่งึ ในส่วนของสถาบันส่งิ แวดล้อมไทยก็คอยเป็นเลขา รวบรวมข้อมูลวา่ ใครทำ�อะไรไปแลว้ อยา่ งไรบา้ ง อกี ส่วนหนึง่ คอื การสรา้ งความตระหนกั ใหค้ นไดร้ ู้ เราคุยกับบรษิ ัทการสือ่ สาร AIS ทำ�อยา่ งไรให้คนร้วู า่ วันนมี้ ีปญั หาฝนุ่ กอ่ นออกจากบ้านจะช่วยลด PM2.5 ได้อยา่ งไร มที างเลือกอยา่ งไรบา้ ง กอ็ ยู่ระหว่าง การพัฒนาเครือ่ งมอื ทจี่ ะใช้ แล้วส่ือไปทางสอ่ื ออนไลน์ 19

องคก์ ารธุรกิจเพ่ือการพฒั นาที่ยัง่ ยืน TBCSD สรา้ งมาตรฐานเดนิ และจกั รยาน ท่ีผ่านมาบริษัทที่เข้าร่วมกลุ่มใน TBCSD ก็ตื่นตัวกันมาก อย่าง อีกส่วนคอื รถตดิ จากโครงการก่อสร้างรถไฟฟา้ ช่วงทรี่ ถตดิ มลพิษ กรณบี รษิ ทั IRPC ชว่ งวนั หยดุ ทผี่ า่ นมาบรษิ ทั เอกชนไมห่ ยดุ แตร่ าชการ กส็ งู ขนึ้ ทำ� อยา่ งไรใหร้ ถสามารถเคลอ่ื นไปไดด้ ใี นชว่ งเวลาเรง่ ดว่ น เรอ่ื ง หยุด เขาก็ลองระบบให้พนักงานท�ำงานท่บี า้ น มีระบบติดตามประเมนิ น้ีเดินและจักรยานก็จะช่วยได้มาก แต่สิ่งส�ำคัญที่สุดเป็นเรื่องความ ผล หลายสว่ นสามารถทำ� งานทบ่ี า้ นแลว้ สง่ ผลงานมาได้ แตบ่ รษิ ทั ตอ้ ง ปลอดภยั ยงิ่ ถา้ PM2.5 สงู จะใหเ้ ดนิ และขจี่ กั รยานคนกไ็ มอ่ ยากสมั ผสั สร้างระบบรองรับ หรือกรณีรถรับส่งพนักงานต้องตรวจสภาพประจ�ำ กับอากาศท่ีไม่ดีนานๆ แต่อย่างไรก็ต้องส่งเสริมเร่ืองการเดินและ ไมใ่ หม้ ปี ญั หาเรอื่ งปลอ่ ยควนั ดำ� ใชร้ ถทใ่ี ชพ้ ลงั งานสะอาด หรอื ใชน้ ำ้� มนั จักรยาน หลายเมืองท�ำได้ แต่ กทม.ก็ยังติดขัดมาก สิ่งที่ต้องปรับปรุง ทมี่ คี า่ กำ� มะถนั ตำ่� รถใชน้ ำ�้ มนั เบนซนิ แทนดเี ซลในชว่ งวกิ ฤตน้ี หรอื กรณี คอื ระบบทางเดนิ ตอ้ งเออื้ อำ� นวยใหเ้ ดนิ ทางเดนิ ของเราไมเ่ รยี บจะแกไ้ ข ของระบบขนสง่ จำ� นวนมากๆ การวางแผนบรหิ ารจดั การ หลกี เลยี่ งพน้ื ท่ี อย่างไรให้คนเดินอย่างปลอดภัย ทุกคนก็อยากมีคอนโดริมถนนติด ชนั้ ในทมี่ ปี ญั หา PM2.5 สงู มกี ารประเมนิ กอ่ นและหลงั ประเมนิ เปน็ การ รถไฟฟา้ เพอื่ ไมต่ ้องมรี ถ แตป่ รากฎว่าทกุ คนกย็ งั ใชร้ ถ รถกย็ ังตดิ อกี ปลอ่ ย PM2.5 อาจยากเพราะมหี ลายปจั จยั แตจ่ ะประเมนิ เปน็ ลกั ษณะ แนวทางเดินรถต้องเอ้ืออ�ำนวยในการเช่ือมต่อการเดินทาง เรื่องน้ีเรา กจิ กรรมทบ่ี รษิ ทั ไดท้ ำ� วา่ สามารถลดมลพษิ ไดม้ ากนอ้ ยอยา่ งไร หรอื ใน ต้องวางแผนให้ดี ต่อไประบบขนส่งมวลชนดีข้ึน ระบบรถไฟฟ้าสร้าง ระยะยาวก็ต้องท�ำเร่ืองเปล่ียนการผลิตน้�ำมัน ให้บริษัทผลิตน้�ำมันท่ีมี เสร็จต่อเน่ือง สถานีรถไฟควรท�ำที่จอดจักรยาน รัฐควรท�ำให้ทางเดิน คุณภาพดีขึ้น บริษัทที่ท�ำเก่ียวกับรถยนต์ก็ท�ำรถยนต์ท่ีเข้าสู่มาตรฐาน และทางจกั รยานใหค้ นใชแ้ ลว้ รสู้ กึ ปลอดภยั คนยคุ ใหมเ่ ขามแี นวคดิ ไม่ ของสหภาพยุโรป ซง่ึ เปน็ ส่วนทต่ี อ้ งตดิ ตามขบั เคลอื่ นต่อไป คอ่ ยใชร้ ถสว่ นตวั กนั แลว้ แตเ่ ขากบ็ น่ กนั วา่ การเดนิ ทางไมส่ ะดวกสบาย เอกชนจะเคลอื่ นในสว่ นทท่ี ำ� ได้ แลว้ เรากพ็ ยายามสรา้ งความตระหนกั สง่ิ อำ� นวยความสะดวกพวกนร้ี ฐั ตอ้ งทำ� ทำ� ใหเ้ ดนิ ทางออกจากซอยบา้ น ให้เอกชนเห็นความส�ำคัญ เราดูนโยบายของรัฐบาลว่าเราสามารถ ได้สะดวก มาจอดจักรยานไมห่ าย หรือมีระบบให้เชา่ จกั รยาน บ้านเรา เตมิ เตม็ ไดอ้ ยา่ งไร เพราะคนทปี่ ฏบิ ตั คิ อื เอกชน เขาจะไมท่ ำ� ผดิ กฎหมาย โครงสรา้ งพน้ื ฐานยงั ไมเ่ ออ้ื แตเ่ ราอาจสรา้ งตน้ แบบพนื้ ทที่ ใี่ ชไ้ ดจ้ รงิ ใน อยู่แล้ว แต่ในช่วงวิกฤตนี้เขาต้องท�ำให้ดีกว่าที่กฎหมายบังคับ ซึ่งเป็น พนื้ ทที่ มี่ ศี กั ยภาพเอ้อื อำ� นวยให้เป็นตวั อย่างก่อนได้ เร่ืองขอรอ้ ง ขอความรว่ มมอื วิกฤตฝุ่น PM2.5 คืบคลานและทวีความ ผลักดนั นโยบายและมาตรฐาน รุนแรงมากขนึ้ ทุกวัน ทกุ ภาคสว่ น ในสว่ นของภาครฐั เรอ่ื งใหญๆ่ ทเี่ ราไปผลกั ดนั ดา้ นนโยบายตอนนมี้ ี ตอ้ งรว่ มมือ แตห่ ลายครง้ั เราพบว่า หากเริม่ จากจดุ เล็กๆ ที่ตวั เรา ขยายวง เร่ืองน้�ำมันรถยนต์ ตอนน้ีเราผลิตน้�ำมันมาตรฐานยูโร 5 ได้บางบริษัท กว้างออกไป เหมอื นวงกระเพื่อมของน้�ำ เท่าน้ันเอง ซึ่งพยายามเร่งรัดเอามาใช้ให้เร็วขึ้น แล้วก็การบังคับใช้ ในทส่ี ุดการเปล่ียนแปลงจะเกดิ ข้ึนไดอ้ ยา่ ง กฎหมายรถท่ีก่อให้เกิดปัญหามลพิษสูง รถท่ีมีควันด�ำเยอะต้องมีการ แน่นอน รว่ มชว่ ยกนั รณรงค์การเดนิ และ ตรวจวดั ควนั ดำ� โดยเฉพาะรถดเี ซล รถประจำ� ทาง ขสมก. เวลารถตรวจ การใช้จกั รยาน ทางออกของปญั หาฝ่นุ ไมผ่ า่ นมาตรฐานแลว้ เจา้ หนา้ ทตี่ ำ� รวจตอ้ งออกคำ� สงั่ หา้ มใชร้ ถดว้ ย แต่ จว๋ิ ไปดว้ ยกัน...เดนิ บ้าง ใช้จักรยานบ้าง ตอนน้ีรถไมไ่ ดไ้ ปบำ� รงุ ซอ่ มแซมก็ยงั ใชร้ ถควันดำ� ไดต้ ่อไป เพราะคำ� สั่ง ท�ำ จนเปน็ กจิ วตั ร เปา้ หมายเพอื่ ร่วมกนั ไมไ่ ดบ้ งั คบั ใช้ ดงั นน้ั ตอ้ งเชอื่ มโยงกบั ระบบทะเบยี นใหร้ ะบบตรวจควนั สรา้ งการเปล่ียนแปลงด้านสิ่งแวดลอ้ ม ด�ำเช่อื มไปท้ังระบบ มาตรฐานตรวจควนั ดำ� ก็ตอ้ งเขม้ งวด ด้วยสองมอื เรา...มารว่ มดว้ ยชว่ ยกันค่ะ 20

I bike I Walk News TMB Volunteer เสรมิ ศกั ยภาพท่องเทยี่ ว ด้วยจกั รยาน ปั่นสรา้ งสขุ ชุมชนสร้างสรรค์ TMB Volunteer ผนึกกำ�ลงั รว่ มกับสถาบันการเดนิ และการจกั รยานไทย สรา้ งความร่วมมอื จดั ท�ำ โครงการ “ป่นั สร้างสุข ชมุ ชนสร้างสรรค์” เพือ่ สรา้ งแนวทางสนับสนนุ ส่งเสรมิ ชุมชนท่ีมคี วามตอ้ งการให้เกดิ การใชจ้ กั รยานในการ ทอ่ งเทยี่ วของชมุ ชน โดย TMB Volunteer เปน็ กลุ่มพนักงาน ธนาคารทหารไทยทท่ี ำ�กิจกรรมจติ อาสาตามนโยบาย และการสนบั สนุนขององคก์ รฯ มคี วามสนใจในประเด็น การทอ่ งเทยี่ วชมุ ชนดว้ ยจักรยาน จึงแสวงหาความร่วมมือ กับผู้ที่ทำ�งานดา้ นนที้ ี่มีความเช่ยี วชาญ และเข้าใจบริบท ของพน้ื ท่ีในทุกมติ ิ เพอ่ื แลกเปลีย่ นประสบการณ์ และร่วมทมี เข้าไปหนุนเสริมกลุม่ ชุมชนทเี่ หมาะสม 21

TMB Volunteer ผนึกก�ำลังร่วมกับสถาบันการเดินและการจักรยานไทย สร้างความร่วมมือจัดท�ำ โครงการ “ปน่ั สรา้ งสขุ ชมุ ชนสรา้ งสรรค”์ เพอ่ื สรา้ งแนวทางสนบั สนนุ สง่ เสรมิ ชมุ ชนทม่ี คี วามตอ้ งการ ให้เกิดการใช้จักรยานในการท่องเท่ียวของชุมชน โดย TMB Volunteer เป็นกลุ่มพนักงานธนาคาร ทหารไทยที่ทำ� กจิ กรรมจติ อาสาตามนโยบายและการสนบั สนุนขององคก์ รฯ มีความสนใจในประเดน็ การทอ่ งเทยี่ วชมุ ชนดว้ ยจกั รยาน จงึ แสวงหาความรว่ มมอื กบั ผทู้ ท่ี ำ� งานดา้ นนท้ี ม่ี คี วามเชยี่ วชาญ และ เขา้ ใจบริบทของพ้นื ทใ่ี นทุกมิติ เพือ่ แลกเปล่ยี นประสบการณ์ และร่วมทมี เขา้ ไปหนุนเสริมกลมุ่ ชุมชน ท่ีเหมาะสม โครงการ “ปั่นสรา้ งสุข ชุมชนสร้างสรรค”์ จงึ ไดค้ ดั เลือก 6 ชมุ ชนต้นแบบ ชมุ ชนจักรยานไทยพวน อ.เมอื ง จ.นครนายก ชุมชนจกั รยานบ้านคลองจกิ อ.บางปะอนิ จ.พระนครศรอี ยุธยา ชุมชนจักรยาน บา้ นมา้ ร้อง อ.บางสะพาน จ.ประจวบคีรีขนั ธ์ ชุมชนจักรยานเน่ืองเขต อ.เมือง จ.ฉะเชงิ เทรา ชมุ ชน ในเขตเทศบาลต�ำบลบางคล้า อ.บางคล้า จ.ฉะเชิงเทรา และชุมชนจักรยานบ้านดงกลาง อ.เมือง จ.พิจติ ร เพื่อเติมเต็มความรู้ใหก้ บั ชุมชนดา้ นการท�ำประชาสมั พนั ธผ์ ่านช่องทาง Social Media รวม ถงึ หนนุ เสรมิ ใหช้ มุ ชนสามารถพฒั นาเสน้ ทางการทอ่ งเทย่ี วของชมุ ชน และทำ� ใหช้ มุ ชนมรี ายไดเ้ พม่ิ ขนึ้ คุณพิษิณ บุญเจริญ ผู้จัดการอาวุโสฝ่ายทรัพยากรบุคคล สมาชิกกลุ่ม TMB Volunteer ผู้น�ำ ในโครงการปั่นสร้างสุข ชุมชนสร้างสรรค์ เล่าถึงจุดเริ่มต้นของโครงการท่ีเกิดจากการท�ำการบ้าน และลงพ้ืนที่ค้นหาศักยภาพของแต่ละชุมชน เพ่ือหาแนวทางส่งเสริมจุดแข็ง และเข้าไปเติมเต็มใน สิง่ ท่ีชุมชนยงั ขาดอยู่ ในกลุ่มของเรา 15 คนเห็นว่าเรื่องการปั่นจักรยาน การเดิน การวิ่งเป็นเรื่องใกล้ตัว เราเลยเลือก ท�ำงานรว่ มกับสถาบนั ฯ ทำ� ใหเ้ กิดโครงการปัน่ สรา้ งสขุ ชุมชนสร้างสรรค์ขึน้ มา ก่อนทจี่ ะเกดิ โครงการ นีเ้ ราเขา้ ไปคุยกบั สถาบนั ฯ วา่ มคี วามตอ้ งการอะไร มอี ะไรทเ่ี ปน็ จดุ Pain Point ทเี่ ราสามารถเขา้ ไปเสรมิ ได้ เราเลือกหมวดท่องเที่ยวข้ึนมาเพราะไม่ใช่แค่สถาบันฯ เองท่ีได้ประโยชน์ในการโปรโมทเรื่องการใช้ จกั รยานในชีวิตประจำ� วนั แตก่ ารท่องเทยี่ วชมุ ชนด้วยจกั รยานยงั สร้างรายได้ใหก้ ับชมุ ชนดว้ ย เม่ือได้ ประโยชนส์ องทางเราจงึ เลอื กจกั รยานเพอ่ื การทอ่ งเทยี่ วเปน็ ตวั ชโู รงในการทำ� งานรว่ มกบั สถาบนั ฯ ครง้ั น้ี จากการลงพ้นื ทช่ี ุมชนท�ำใหท้ มี งาน TMB Volunteer พบวา่ ส่งิ ที่ชุมชนยังขาดอย่เู ป็นเร่อื งทักษะการ ส่ือสารและเล่าเร่ืองราวของชุมชนให้น่าสนใจ เพ่ือประชาสัมพันธ์การท่องเท่ียวของชุมชนผ่านสื่อ ช่องทางต่างๆ เราไปลงพืน้ ทีช่ ุมชนเพ่อื ดูว่ามีจดุ ไหนท่เี ราสามารถเขา้ ไปช่วยได้บ้าง การทีไ่ ปพบปะชุมชน พดู คยุ กับผู้น�ำชุมชน และพูดคุยกับทางสถาบันฯ พบว่าชุมชนมีจุดแข็งและของดีอยู่แล้ว แต่สิ่งท่ียังขาดอยู่ คือ ขาดการดึงเอาจุดขายของชุมชนออกมาน�ำเสนอให้ถูกจุด และขาดเร่ืองการประชาสัมพันธ์การ ทอ่ งเทีย่ วโดยใชจ้ กั รยาน เพื่อเสริมสร้างทักษะและองค์ความรู้ด้านการท่องเที่ยวชุมชนด้วยจักรยาน TMB Volunteer และ สถาบนั การเดนิ และการจกั รยานไทย จงึ ไดร้ ว่ มกนั จดั การประชมุ เชงิ ปฏบิ ตั กิ าร “พฒั นาศกั ยภาพและ ทักษะแกนน�ำ...เพื่อสื่อสารการท่องเท่ียวชุมชนด้วยจักรยาน” จัดอบรมทักษะ เทคนิคการเล่าเร่ือง ชมุ ชนทน่ี า่ สนใจใหก้ บั แกนนำ� ของชมุ ชน เพอื่ ใหส้ ามารถนำ� จดุ เดน่ และอตั ลกั ษณข์ องชมุ ชนมานำ� เสนอ ผ่านสอื่ ต่างๆ ให้คนเขา้ ถงึ ได้อย่างน่าประทบั ใจ จากการดำ� เนนิ โครงการทำ� ใหเ้ กดิ องคค์ วามรหู้ ลายสว่ น ไดแ้ ก่ คมู่ อื และโครงรา่ งของการประชาสมั พนั ธ์ และเส้นทางการปั่นจักรยานเพ่ือท่องเท่ียวในชุมชน องค์ความรู้ด้านการจัดการประชาสัมพันธ์ ผ่านช่องทาง Social Media โดยเชิญ Youtuber ด้านการท่องเท่ียวร่วมให้ค�ำแนะน�ำ แลกเปลี่ยน ประสบการณ์ และช่วยประชาสัมพันธ์ชุมชนผ่านสื่อ Social Media โดยมุ่งหวังให้เกิดองค์ความรู้ ที่ชุมชนต้นแบบทั้ง 6 ชุมชน และชุมชนอื่นๆ สามารถน�ำไปต่อยอดเพ่ือพัฒนาการท่องเที่ยว ชุมชนด้วยจกั รยานได้ต่อไป 22

23

Bike and Walk Dialogue 2020 “สนทนา​เดิน-ปัน่ ​เพ่มิ ​PA​ ในทอ้ งถิน่ -ชมุ ชน” พบกนั เดอื นมนี าคม​2563​จงั หวัดพิษณโุ ลก Showcase พิษณุโลก​เมอื งที่เอ้ือเดนิ -ปั่น ตัวอยา่ งชุมชนคน​เดนิ -ปัน่ ​ ทริปเดิน-ปนั่ ​ชมเมอื งพษิ ณโุ ลก ร่วมสนบั สนนุ โดย ติดตามข้อมลู ตา่ งๆ ไดท้ ่ี • ทน.พิษณุโลก Facebook: เดินไปปั่นไป • ส�ำ นักศิลปะ​และวฒั นธรรม​มหาวทิ ยาลยั ราชภ​ัฏพิบูลสงคราม Website: www.ibikeiwalk.org • มหาวิทยาลยั นเรศวร​ Tel. 0 2618 5990