ทฤษฎีดนตรีสากลเบื้องต้น

ทฤษฎดี นตรีสากลเบื้องต้น การอา่ นโน้ตดนตรีหรือบทเพลงตา่ งๆ ก็เฉกเชน่ เดยี วกนั กบั การอา่ นหนงั สือโดยทวั่ ไป กลา่ วคือ ผ้เู รียนหรือผ้อู า่ นจะต้องจดจาสญั ลกั ษณ์หรือพยญั ชนะเบือ้ งต้นที่ใช้แทนเสียง เชน่ ก,ข,ค,……ฮ. หรือสระ ตา่ ง ๆ แล้วจงึ นาสิ่งเหลา่ นนั้ มารวมกนั แล้วสะกดเป็นคาๆ จงึ จะมีความหมาย ท่ีเราสามารถใช้เขียนเป็นการ แสดงออกถึงความรู้สกึ นกึ คิดตา่ งๆ และเป็นการตดิ ตอ่ ส่ือสารกบั ผ้อู ื่น

ในทางดนตรีก็เชน่ กนั ความคดิ ของผ้ปู ระพนั ธ์เพลง(Composer) ท่ีแตง่ เพลงออกมาจะถกู บนั ทกึ ไว้ ด้วยตวั โน้ต เพื่อให้นกั ดนตรีได้เลน่ และถา่ ยทอดอารมณ์ออกมาให้ผ้ฟู ังได้โดยที่นกั ดนตรีผ้นู นั้ ไมเ่ คยรู้จกั มา กอ่ นได้ ตวั โน้ตที่ใช้บนั ทกึ ในลกั ษณะตา่ งๆนนั้ จะกลายเป็นโสตภาษาของผ้ฟู ัง ความรู้ท่วั ไปเก่ียวกับดนตรี 1.ตวั โน้ตดนตรี เป็นระบบการบนั ทกึ แทนเสียงดนตรีท่ีมีมาตงั้ แตศ่ ตวรรษท่ี 11 โดย บาทหลวง กีโด เดอ อเรซ์โซ ตอ่ มาได้มีการพฒั นาอยา่ งตอ่ เนื่องจนกระทง่ั สมบรู ณ์อยา่ งท่ีเราได้พบเหน็ และใช้กนั ในปัจจบุ นั ตวั โน้ต สามารถบอกหรือส่ือให้นกั ดนตรีทราบถึงความสนั้ – ยาว , สงู – ตา่ ของระดบั เสียงได้ เราจงึ ควรมีความรู้ พืน้ ฐานเกี่ยวกบั ลกั ษณะของตวั โน้ตดนตรี ( Music notation ) พอสงั เขป ดงั นี ้ จากข้างต้นสามารถอธิบายได้ว่า โน้ตตวั กลม1ตวั ได้ตวั ขาว 2 ตวั หรือได้ตวั ดา 4 ตวั โน้ตตวั ขาว 1 ตวั ได้ตวั ดา 2 ตวั โน้ตตวั ดา 1 ตวั ได้ตวั เขบต็ หนงึ่ ชนั้ 2 ตวั โน้ตตวั เขบต็ หนง่ึ ชนั้ 1 ตวั ได้ตวั เขบต็ สองชนั้ 2 ตวั

2. ตวั หยดุ หรือเคร่ืองหมายพกั จงั หวะ การบรรเลงดนตรีหรือการร้องเพลง ในบทเพลงใดบทเพลงหนง่ึ ต้องมีบางตอนที่หยดุ นนั้ อาจเป็น 4,3,2....จงั หวะหรืออาจมาก – น้อยกวา่ นีข้ นึ ้ อย่กู บั ผ้แู ตง่ การบนั ทกึ ตวั หยดุ นนั้ ได้กาหนดเป็นสญั ลกั ษณ์ เชน่ เดยี วกนั กบั ตวั โน้ต ซง่ึ โดยทว่ั ไป เรียกวา่ ตวั หยดุ ( Rest ) หมายถงึ สญั ลกั ษณ์ท่ีใช้ในการเงียบ เสียงดนตรีหรือเสียงร้องแตอ่ ตั ราจงั หวะยงั คงดาเนินไปตลอด ตวั หยดุ จะถกู เขียนลงบนบรรทดั 5 เส้น เชน่ เดียวกนั กบั ขวั โน้ต มีลกั ษณะตา่ งกนั ดงั นี ้ 3.การเพ่ิมอตั ราจงั หวะตวั โน้ต และตวั หยดุ โดยปกตอิ ตั ราจงั หวะของตวั โน้ตมีคา่ ผนั แปรตามเครื่องหมายกาหนดจงั หวะดงั ที่กลา่ วมาแล้ว ข้างต้น ด้วยขีดจากดั ของอตั ราจงั หวะที่ถกู กาหนดโดยเครื่องหมายกาหนดอตั ราจงั หวะจงึ ต้องมีวธิ ีการเพิ่ม จงั หวะให้กบั ตวั โน้ตและตวั หยดุ เพื่อเพ่มิ ความสามารถให้กบั ตวั โน้ตและตวั หยดุ นอกจากนีย้ งั เพ่มิ สีสนั ของทานองเพลงด้วยการเพมิ่ อตั ราจงั หวะ มีหลายวิธีดงั นี ้

3.1 การโยงเสียง ( Ties ) การเพิ่มอตั ราจงั หวะโดยมีลกั ษณะเป็นเส้นโค้ง ใช้กบั ตวั โน้ตที่มีระดบั เสียงเดียวกนั เทา่ นนั้ ใช้ได้ 2 กรณีคือ ใช้โยงเสียงตวั โน้ตภายในห้องเดียวกนั หรือโยงเสียงตา่ งห้องก็ได้ มี ความหมายคล้ายกบั เครื่องหมาย + การเขียนเส้นโยงเสียง ให้เขียนเส้นโยงท่ีตาแหนง่ หวั ตวั โน้ต สว่ นตวั หยดุ ไมต่ ้องใช้เครื่องหมายโยงเสียง เชน่ 3.2 การประจดุ ( Dot ) เป็นการเพ่มิ อตั ราจงั หวะตวั โน้ตโดยการประจดุ ( . ) เพ่ิมเข้าไปด้านหลงั ของตวั โน้ตท่ีต้องการประจดุ จดุ ที่นามาประหลงั ตวั โน้ตจะมีคา่ เป็นคร่ึงหนง่ึ ของตวั โน้ตข้างหน้าแล้วรวมกนั เชน่ หมายเหตุ ถ้ามีจดุ สองจดุ จดุ ตวั หลงั จะมีคา่ เป็นคร่ึงหนงึ่ ของจดุ ตวั แรก 3.3 เคร่ืองหมายตาไก่หรือศนู ย์ ( Fermata ) เป็นเครื่องหมายทางดนตรีที่มีลกั ษณะคล้ายตาไก่ คนไทยเราก็เลยนิยมเรียกง่ายๆ ตามลกั ษณะท่ีเหน็ วา่ ตาไก่ ใช้สาหรับเขียนกากบั ตวั โน้ตตวั ใดตวั หนง่ึ ที่ผู้ แตง่ ต้องการให้ยืดเสียงออกตามความพอใจ การเขียนเครื่องหมายตาไก่ นยิ มเขียนกากบั ไว้ที่หวั ตวั โน้ต และจะมีผลกบั ตวั โน้ตตวั นนั้ ๆ ไมว่ า่ เป็นโน้ตลกั ษณะใดก็ตาม

4. ระดบั เสียง การบนั ทกึ โน้ตดนตรีสามารถทาให้เราทราบถงึ ระดบั เสียงหรือความแตกตา่ งของเสียงท่ีแนน่ อนได้ ในการบนั ทกึ เสียงโดยใช้บรรทดั 5 เส้น ( Staff ) ซงึ่ จะแสดงให้เห็นความสงู ต่าของเสียงอยา่ งชดั เจน โดย การวางตวั โน้ตตา่ งๆ ไว้บนบรรทดั 5 เส้น ดงั นี ้ ภาพแสดงบรรทัด 5 เส้น ( Staff ) จากบรรทดั 5 เส้น ( Staff ) ข้างต้นซงึ่ หมายถึงเส้นตรง 5 เส้น ท่ีลากขนานกนั ในแนวนอนเราสามารถ จาแนกระดบั เสียงสงู – ตา่ ได้อย่างเป็นรูปธรรมดงั นี ้

ภาพแสดงเส้นน้อย ( ledger lines ) จากข้างต้นท่ีกลา่ วมาเป็นส่วนที่เกี่ยวกบั ตวั โน้ต ลกั ษณะตวั โน้ต และตาแหนง่ ที่อยขู่ องตวั โน้ตเทา่ นนั้ ซง่ึ ยงั ไมเ่ พียงพอท่ีจะระบไุ ด้วา่ ตวั โน้ตนนั้ มีระดบั เสียงช่ือวา่ อะไร มีความสงู ตา่ ระดบั ใด จงึ ได้มีการกาหนด กญุ แจประจาหลกั ขนึ ้ เพื่อท่ีใช้เป็นตวั ระบชุ ่ือของตวั โน้ตได้ 5. เครื่องหมายแปลงเสียง เป็นสญั ลกั ษณ์ทางดนตรีที่เขียนไว้กากบั หน้าตวั โน้ตหรือหลงั กญุ แจประจาหลกั เมื่อต้องการแปลง เสียงให้สงู ขนึ ้ ต่าลง หรือกลบั มาเป็นเสียงปกติ เคร่ืองหมายแปลงเสียงประกอบด้วย 5 ชนิด คือ 5.1 เคร่ืองหมายชาร์ป ( Sharp ) หรือ มีไว้สาหรับแปลงเสียงตวั โน้ตให้สงู ขนึ ้ คร่ึงเสียง ( Semitone ) 5.2 เคร่ืองหมายแฟลท็ ( Flat ) มีไว้สาหรับแปลงเสียงตวั โน้ตให้ต่าลงครึ่งเสียง ( Semitone )

5.3 เคร่ืองหมายเนเจอรัล ( Natural ) มีไว้สาหรับแปลงเสียงตวั โน้ตให้ต่าลงคร่ึงเสียงหรือสงู ขนึ ้ ครึ่งเสียงให้กลบั สเู่ สียงปกติ 5.4 เครื่องหมายดบั เบลิ ้ ชาร์ป ( Double Sharp ) มีไว้สาหรับแปลงเสียงตวั โน้ตให้สงู ขนึ ้ 1 เสียงเตม็ ( Tone ) 5.5 เครื่องหมายดบั เบลิ ้ แฟล็ท ( Double Flat ) มีไว้สาหรับแปลงเสียงตวั โน้ตให้ตา่ ลง 1 เสียงเตม็ ( Tone ) 6. กญุ แจประจาหลกั ( Clef ) กญุ แจประจาหลกั ถือวา่ เป็นเคร่ืองหมายทางดนตรีท่ีสาคญั ท่ีใช้ในการกาหนดหรือบง่ ชีว้ า่ ตวั โน้ต แตล่ ะตวั มีช่ือเรียกวา่ อยา่ งไร ในที่นีจ้ ะกลา่ วถงึ กญุ แจประจาหลกั เพียง 2 กญุ แจ คือกญุ แจซอล ( G clef ) และ กญุ แจฟา ( F clef )

6.1 กญุ แจซอล ( G clef ) เป็นเครื่องหมายประจาหลกั ท่ีใช้กนั มากสาหรับใช้บนั ทึกระดบั เสียงเครื่องดนตรีและเสียงร้องท่ีมี ระดบั กลางถึงสงู ภาษาองั กฤษเรียก จี เครฟ ( G clef ) หรือ เทร็บเบลิ ้ เครฟ ( Treble clef ) โดยทวั่ ไปเรียก กญุ แจซอล ในการเขียนกญุ แจซอลบนั ทกึ โดยหวั กญุ แจคาบเส้นท่ี 2 ของบรรทดั 5 เส้น และโน้ตทกุ ตวั ท่ี คาบเส้นท่ี 2 ของกญุ แจซอล จะมีเสียงเดยี วกนั กบั ชื่อกญุ แจประจาหลกั คือ ซอล ดงั ตวั อยา่ ง จากข้างต้นเมื่อเราทราบช่ือของตวั โน้ตที่เรียงลาดบั จากต่าไปสูงแล้วและยงั ทราบชื่อโน้ตที่คาบเส้นท่ี 2 ของ กญุ แจซอล คือตวั ซอล แล้วเรายงั ทราบช่ือตวั โน้ตอ่ืนๆ โดยการไลเ่ สียงขนึ ้ และลงตามลาดบั ดงั นี ้

6.2 กญุ แจฟา ( F clef ) เป็นเครื่องหมายประจาหลกั ท่ีใช้กนั มากสาหรับใช้บนั ทึกระดบั เสียงเครื่องดนตรีและเสียงร้องท่ีมี ระดบั ตา่ ภาษาองั กฤษเรียก เบสเครฟ ( Bass clef ) หรือ เอฟ เครฟ ( F clef ) โดยทวั่ ไปเรียกวา่ กญุ แจฟา ในการเขียนกญุ แจฟาให้เขียนบนั ทกึ ลงโดยหวั กญุ แจคาบเส้นที่ 4 โน้ตทกุ ตวั ท่ีคาบเส้นที่ 4 จะเป็นเสียงฟา จากข้างต้นเมื่อเราทราบช่ือของตวั โน้ตท่ีเรียงลาดบั จากต่าไปสงู แล้วและยงั ทราบช่ือโน้ตที่คาบเส้นที่ 4 ของกญุ แจฟา คือตวั ฟา แล้วเรายงั ทราบชื่อตวั โน้ตอื่นๆ โดยการไลเ่ สียงขนึ ้ และลงตามลาดบั ดงั นี ้ นอกจากการบนั ทึกโน้ตลงบนบรรทดั 5 เส้นท่ีแยกระหว่างกญุ แจซอลกบั กญุ แจฟาแล้วยงั มีการบนั ทกึ โน้ต อีกประเภทคือ บรรทดั รวม ( Grand saff ) โดยการนาเอากญุ แจซอลกบั กญุ แจฟาบนั ทกึ ลงพร้อมๆกนั บรรทดั ประเภทนี ้เหมาะกบั การเขียนโน้ตให้เปียโนบรรเลง

ท่มี า http://www.ebook.mtk.ac.th/main/uploads/warawut