ใบความรู้ เรื่องสหภาพยุโรป (EU)

สหภาพยุโรป (European Union : EU) เอกสารประกอบการเรยี น วิชาประชาคมโลกในยคุ ปจั จุบัน 1 ระดบั ชั้น มธั ยมศกึ ษาปที ี่ 6 (SOC. - ACT.) ทมี่ า : สานกั ข่าวกรองแหง่ ชาติ สานกั นายกรฐั มนตรี กระทรวงมหาดไทย 1. ท่ตี ง้ั ในทวีปยุโรป พนื้ ท่ี 4,324,782 ตร.กม. หรือประมาณ 4,079,962 ตร.กม. (ไม่รวมสหราชอาณาจักร) 2. ที่ตั้งสานักงานใหญ่ บรัสเซลส์ เบลเยียม ใช้เป็นท่ีประชุมของคณะมนตรีแห่งสหภาพยุโรป (The Council of European Union) และรัฐสภายุโรป (European Parliament) สตราสบูร์ก ฝร่ังเศส ใช้เป็นที่ประชุมของรัฐสภายุโรป ลกั เซมเบิรก์ ใช้เป็นท่ปี ระชุมของศาลสถติ ยุติธรรมแห่งยุโรป (The European Court of Justice-ECJ) 3. ประเทศสมาชิก 27 ประเทศ : ออสเตรีย เบลเยียม บัลแกเรีย ไซปรัส เช็ก เดนมาร์ก เอสโตเนีย ฟินแลนด์ ฝร่ังเศส เยอรมนี กรีซ ฮังการี ไอร์แลนด์ อิตาลี ลัตเวีย ลิทัวเนีย ลักเซมเบิร์ก มอลตา เนเธอร์แลนด์ โปแลนด์ โปรตุเกส โรมาเนีย สโลวะเกีย สโลวีเนีย สเปน สวีเดน และโครเอเชีย ประชากรรวมกันจานวน 447,512,04 คน (ปี 2562) โดยสหราชอาณาจักรออกจากการเป็นสมาชิก EU หรือ Brexit อย่างเป็นทางการเมื่อเวลา 23.00 น. ของวันท่ี 31 ม.ค. 2563 ตามเวลาท้องถ่ิน ซ่ึงเร็วกว่าเวลา EU 1 ชม. ตรงกับ 06.00 น. ตามเวลาประเทศไทย เป็นการส้ินสุดสมาชิกภาพ หลังจากเป็นสมาชิกยาวนานถึง 47 ปี อย่างไรก็ดี ในทางปฏิบัติ Brexit จะยังไม่มีผลสมบูรณ์ โดยสหราชอาณาจักรจะมี สถานะเสมอื นสมาชิก EU ตอ่ ไปในชว่ งเวลาเปล่ียนผา่ น ซ่งึ จะสิ้นสดุ ใน 31 ธ.ค. 2563 4. การกอ่ ตั้ง ภายหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 สิ้นสุดลง ผู้นาประเทศยุโรปได้มีแนวคิดว่าสันติภาพที่ถาวรจะเกิดข้ึนได้หากนา ประเทศคู่ขัดแย้งสาคัญในยุโรป ได้แก่ เยอรมนีและฝร่ังเศสมาร่วมมือกันท้ังในทางเศรษฐกิจและการเมือง ดังนั้น เมื่อปี 2493 นายโรแบรต์ ชูมอง รมว.กระทรวงการตา่ งประเทศฝร่ังเศส (ขณะนั้น) ไดเ้ สนอแผนความร่วมมือทางเศรษฐกิจ และการเมืองของประเทศในยุโรป โดยริเริ่มจากความร่วมมือด้านถ่านหินและเหล็ก นาไปสู่การจัดตั้งประชาคมถ่านหิน และเหลก็ กล้ายุโรป (European Coal and Steel Community-ECSC) ข้นึ เมอื่ ปี 2494 และขยายไปสคู่ วามร่วมมือด้าน อนื่ โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ เศรษฐกิจและพลังงาน เมื่อปี 2500 มีการจดั ตงั้ ประชาคมเศรษฐกิจยุโรป (European Economic Community-EEC) และประชาคมพลังงานปรมาณูยุโรป (European Atomic Energy Community-Euratom) ข้ึน ภายใต้สนธิสัญญาโรมและการจัดต้ังตลาดร่วม ต่อมาองคก์ รบรหิ ารของทงั้ สามประชาคมรวมเข้าดว้ ยกันอย่างเป็นทางการ เม่ือปี 2510 และพฒั นาไปเปน็ ประชาคมยโุ รป (European Community-EC) การลงนามในสนธิสัญญามาสทริชต์เม่ือ 7 ก.พ. 2535 เป็นการบูรณาการความร่วมมือด้านนโยบายการป้องกัน และการต่างประเทศ กิจการภายใน และงานยุติธรรม การจัดตั้งสหภาพทางเศรษฐกิจและการเงินยุโรป การใช้เงินสกุล เดียวกัน (เงินยูโร) นาไปสู่การจัดต้ังสหภาพยุโรป (European Union-EU) และสมาชิกก็มีจานวนเพิ่มข้ึนตามลาดับจน ปัจจุบัน EU มีสมาชิกรวม 28 ประเทศ การขยายสมาชิกนาไปสู่ความพยายามปรับโครงสร้างการบริหารภายในของ EU เพ่ือให้รองรับจานวนสมาชิกท่ีเพ่ิมขึ้น และเป็นหลักประกันว่าการขยายสมาชิกจะไม่ส่งผลกระทบต่อประสิทธิภาพการ บริหารงานของ EU จึงมีการจัดทาสนธิสัญญานีซ (Treaty of Nice) ซ่ึงมีผลบังคับใช้เมื่อปี 2546 และในปีเดียวกัน EU ได้พยายามจัดทาสนธิสัญญาว่าด้วยธรรมนูญยุโรป (Treaty establishing a Constitution for Europe) เน้ือหาเน้น

การปรับโครงสร้างกระบวนการตัดสินใจและการจัดการของ EU ให้มีลักษณะเป็นสถาบันและมีความเป็นประชาธิปไตย มากข้ึน ที่สาคัญ คือ การมีตาแหน่งประธาน EU ที่มีวาระแน่นอน (ไม่ใช่มาจากการหมุนเวียนในกลุ่มสมาชิก) การมี ตาแหน่งท่ีเป็นเสมือน รมว.กระทรวงการต่างประเทศ ของ EU อย่างไรก็ตาม ฝรั่งเศสและเนเธอร์แลนด์ต่างจัดการลง ประชามติเมื่อปี 2548 ไม่ยอมรับร่างสนธิสัญญาว่าด้วยธรรมนูญยุโรป ส่งผลให้ EU ต้องทบทวนและปรับปรุงเนื้อหา ต่าง ๆ ของร่างสนธิสัญญาว่าด้วยธรรมนูญยุโรป โดยเน้นการมีส่วนร่วมของประเทศสมาชิกมากขึ้น และปรับถ้อยคา บางประเดน็ ที่กระทบต่อความเป็นรัฐชาตแิ ละอธปิ ไตยของประเทศสมาชิก ดังนั้น จึงปรบั เปลี่ยนชื่อเปน็ สนธิสญั ญาปฏิรูป (Reform Treaty) หรือสนธิสญั ญาลสิ บอน (Treaty of Lisbon) ซ่ึงมีผลบังคับใช้เมือ่ 1 ธ.ค. 2552 5. วันชาติ 9 พ.ค. ถือเป็น Europe Day ซ่ึงเป็นวันหยุดแห่งชาติของประเทศใน EU เนื่องจาก 9 พ.ค. 2493 เป็นวันที่ นายชมู องเสนอแผนการจดั ตัง้ ECSC ซง่ึ ถอื เป็นจดุ เร่ิมต้นของการจัดตง้ั EU ในปจั จุบัน 6. กลไกความร่วมมือ EU เปน็ องค์การความร่วมมือระหว่างประเทศระดบั รัฐบาล (intergovernmental organisation) ผสมผสานกับการเป็นองค์การเหนือรัฐ (supranational organisation) กฎหมายสูงสุดหรือรัฐธรรมนูญของ EU มลี กั ษณะเป็นสนธิสญั ญาท่ใี ชใ้ นการจดั ตงั้ ประชาคมยโุ รปตงั้ แตอ่ ดตี จนถึงปัจจุบัน เชน่ สนธสิ ัญญาปารีสปี 2493 ท่ีรองรบั การจัดตั้ง ECSC สนธิสัญญาโรมปี 2500 ท่ีรองรับการจัดต้ัง Euratom กฎหมายยุโรปตลาดเดียว (The Single European Act) ปี 2529 สนธิสัญญาสหภาพยโุ รปหรือสนธิสญั ญามาสทริชต์ปี 2535 สนธิสัญญานซี ปี 2546 สนธสิ ัญญา ลสิ บอนปี 2552 7. องคก์ รบริหารของ EU 1) คณะมนตรียุโรป (European Council) หรือท่ีประชุมสุดยอด EU ประกอบด้วย ผู้นารัฐหรือผู้นารัฐบาลและ ประธานคณะกรรมาธิการยุโรป มาร่วมประชุมหารือกันอย่างน้อย 4 ครั้งต่อปีทุกรอบไตรมาส เพ่ือผลักดันนโยบายการ พัฒนา EU และกาหนดแนวนโยบายท่ัวไป ท้ังนี้นาย Herman Van Rompuy นรม.เบลเยียม ได้รับการแต่งตั้งให้เป็น ประธานคณะมนตรียโุ รปคนแรกตง้ั แต่ พ.ย. 2552 โดยดารงตาแหน่งติดตอ่ กัน 2 วาระ (วาระละ 2 ปี 6 เดือน) คือ วาระ ที่ 1 ระหวา่ ง 19 ธ.ค. 2552-31 พ.ค. 2555 และวาระที่ 2 ระหว่าง 1 ม.ิ ย. 2555-30 พ.ย. 2557 ส่วนประธานคณะมนตรี ยุโรปคนปจั จบุ นั คือ นาย Charles Michel นรม.เบลเยียม วาระดารงตาแหน่ง 1 ธ.ค. 2562-31 พ.ค. 2565 หนา้ ที่หลัก ของประธานคณะมนตรียุโรป คือ เป็นประธานการประชุมสุดยอด EU กาหนดแนวนโยบาย และการจัดองค์กร EU ใหเ้ ปน็ ไปอยา่ งต่อเนื่อง 2) คณะกรรมาธิการยุโรป (European Commission) ปัจจุบันนาง Ursula von der Leyen ดารงตาแหน่ง ประธานคณะกรรมาธิการยุโรป วาระการดารงตาแหน่งคราวละ 5 ปี คณะกรรมาธิการยุโรปชุดปัจจุบันดารงตาแหน่ง ต้ังแต่ 1 ธ.ค. 2562-31 ต.ค. 2567 สมาชิกประกอบด้วยกรรมาธิการรับผิดชอบด้านต่าง ๆ 28 คน ท่ีมาจากประเทศ สมาชิก 28 ประเทศ เมื่อ 1 ธ.ค. 2562 มีการแต่งตั้งสมาชิก 27 ประเทศ ให้ดารงตาแหน่งคณะกรรมาธิการยุโรป เว้นโควตาของสหราชอาณาจักร เพราะอยู่ระหว่างจัดการเลือกตั้งท่ัวไปและเตรียม Brexit โดยกรรมาธิการยุโรปแต่ละ คนทางานอย่างเป็นอิสระจากรัฐบาลของประเทศสมาชิก หน้าท่ีรับผิดชอบหลักของคณะกรรมาธกิ ารยุโรป คือ การเป็น ผู้รับผดิ ชอบงานประจาส่วนใหญ่ของ EU และสง่ เสริมผลประโยชน์โดยทัว่ ไปของ EU ได้แก่ รเิ ริม่ รา่ งกฎหมายและส่งผ่าน ร่างกฎหมายไปยังรฐั สภายโุ รปและคณะมนตรีแห่งสหภาพยุโรป การใช้และปฏิบัติตามกฎหมายงบประมาณและนโยบาย ตามมติของสภายุโรปและคณะมนตรีแห่งสหภาพยุโรป และเป็นเสมือนผู้พิทักษร์ ักษาสนธสิ ัญญาต่าง ๆ ของ EU รวมถึง เป็นตัวแทนของEU ในเวทีการเมืองระหว่างประเทศและทาหน้าที่ในการเจรจาต่อรองข้อตกลงระหว่างประเทศ โดยส่วนใหญจ่ ะเปน็ การเจรจาในเร่ืองการค้าและการรว่ มมือระหว่างกัน

อนึ่ง ตาแหน่งประธานคณะกรรมาธิการยุโรปมาจากการเสนอชื่อของสมาชิก EU โดยให้รัฐสภายุโรปรับรอง หลังจากนน้ั ประธานคณะกรรมาธกิ ารยโุ รปเสนอรายชื่อกรรมาธกิ ารยโุ รป 28 คน เพอื่ ใหร้ ัฐสภายุโรปรับรอง ผู้แทนของ EU ด้านการต่างประเทศ : เป็นตาแหน่งท่ีกาหนดข้ึนใหม่ตามสนธิสัญญาลิสบอน โดยผู้นา EU ได้แต่งต้ังนาย Josep Borrell (ชาวสเปน) เป็นผู้แทนระดับสูงด้านการต่างประเทศและความม่ันคงของ EU วาระดารง ตาแหน่ง 5 ปี ต้ังแต่ 1 ธ.ค. 2562-31 ต.ค. 2567 ทาหน้าที่เสมือน รมว.กระทรวงการต่างประเทศของ EU และเป็น หัวหน้าบริหารสานักงานกิจการต่างประเทศของยุโรป (European External Action Service-EEAS) ซ่ึงต้ังเมื่อ 1 ธ.ค. 2553 ทาหน้าที่เชิงการทูตเสมือนเป็นกระทรวงการต่างประเทศ และกระทรวงกลาโหมของ EU มีบุคลากรประมาณ 4,955 คน 8. องค์กรนิติบญั ญตั ขิ อง EU 1) คณะมนตรีแห่งสหภาพยโุ รป (The Council of the European Union) หรือท่ีประชมุ ระดบั รฐั มนตรขี อง EU ทาหน้าท่ีทั้งในด้านนิติบัญญัติและมีอานาจในการบริหาร ประกอบด้วย รมต.จาก 28 ประเทศสมาชิก (แยกเป็นภารกิจ และตาแหน่ง รมต.ด้านต่าง ๆ และแต่ละประเทศจะมีคะแนนเสียงไม่เท่ากนั ข้ึนอยู่กับจานวนประชากรในประเทศ) เป็น กลไกหลักท่ีจัดประชุมเป็นประจา ประธานคณะมนตรีแห่งสหภาพยุโรปจะเป็นแบบหมุนเวียนระหว่างประเทศสมาชิก วาระละ 6 เดือน โดยเยอรมนีรับหน้าท่ีเป็นประธาน EU ในห้วง 1 ก.ค.-31 ธ.ค. 2563 โปรตุเกสจะรับหน้าท่ีต่อในห้วง 1 ม.ค.-30 มิ.ย. 2564 และสโลวเี นียจะรับหน้าท่ีต่อในห้วง 1 ก.ค.-31 ธ.ค. 2564 หนา้ ทห่ี ลกั ของคณะมนตรีแห่งสหภาพ ยุโรป คือ ทางานร่วมกับรัฐสภายุโรปในการบัญญัติกฎหมาย ประสานแนวนโยบายด้านเศรษฐกิจของประเทศสมาชิก บรรลคุ วามตกลงระหว่างประเทศที่สาคญั ๆ ระหว่าง EU กับประเทศหรอื องคก์ รระหวา่ งประเทศ ใช้อานาจรว่ มกบั รฐั สภา ยุโรปในการอนุมัติงบประมาณของ EU พัฒนานโยบายร่วมด้านการต่างประเทศและความมั่นคง โดยตั้งแต่ปี 2557 เป็น ต้นมาการลงมติของคณะมนตรีแห่งสหภาพยุโรปใช้ระบบ “Double Majority” หรือการนับคะแนนเสียงข้างมากจาก 2 เกณฑ์ไดแ้ ก่ 1) เสยี งขา้ งมากในแงข่ องจานวนประเทศสมาชกิ คือ มปี ระเทศสมาชิกอย่างน้อย 15 ประเทศสนับสนุน และ 2) ในแง่ของจานวนประชากรใน EU โดยในประเทศ (อย่างน้อย 15 ประเทศ) ที่สนับสนุนต้องมีประชากรรวมกันแลว้ ไม่ น้อยกว่า 65% ของจานวนประชากรทั้งหมดใน EU ด้วย ส่วนประเด็นที่อ่อนไหว เช่น กิจการต่างประเทศ ความม่ันคง การเกบ็ ภาษใี ชก้ ารลงคะแนนเสียงแบบเอกฉันท์ 2) รัฐสภายุโรป (European Parliament) ประกอบด้วยผู้แทนท่ีมาจากการเลือกต้ังโดยตรงในประเทศสมาชิก โดยจานวนสมาชิกรัฐสภายุโรปจากแต่ละประเทศจะไม่เท่ากันขึ้นอยู่กับจานวนประชากรของประเทศนั้น ๆ ปัจจุบัน รัฐสภายโุ รปมีจานวนสมาชกิ 751 คนจาก 28 ประเทศสมาชกิ วาระ 5 ปี การปฏบิ ตั งิ านของสมาชกิ รัฐสภายุโรปจะไม่ยึด หลักสัญชาติหรือประเทศ แต่จะทางานโดยแบ่งเป็นกลุ่มท่ีมีแนวคิดทางการเมืองแบบเดียวกัน เช่น กลุ่มอนุรักษ์นิยม กลุ่มสังคมนิยม กลมุ่ พทิ กั ษส์ ่ิงแวดล้อม หนา้ ท่ีหลกั ของรัฐสภายุโรป คือ ตรวจสอบและบัญญัติกฎหมายของ EU โดยสว่ น ใหญ่จะใช้อานาจร่วมกบั คณะมนตรีแห่งสหภาพยุโรปอนุมตั ิงบประมาณของ EU ตรวจสอบการทางานของสถาบันต่าง ๆ ใน EU ตามหลักประชาธปิ ไตย รวมทงั้ จดั ต้งั คณะกรรมการเพื่อทาการไตส่ วน ใหค้ วามเหน็ ชอบข้อตกลงระหว่างประเทศท่ี สาคัญ เช่น การรับสมาชิกใหม่และความตกลงด้านการค้า หรือการมีความสัมพันธ์ในเชิงการรวมกลุ่มระหว่าง EU กบั ประเทศท่สี าม

9. องคก์ รตุลาการของ EU ศาลสถิตยุติธรรมแห่งสหภาพยุโรป (Court of Justice of the European Union) ประกอบด้วยผู้พิพากษา 28 คน (แต่งต้ังจากประเทศสมาชิกประเทศละ 1 คน) มีวาระ 6 ปี และตุลาการผู้แถลงคดี (Advocate General) อกี 8 คน (วาระละ 6 ปี) ทาหน้าท่เี สนอความเหน็ ในคดีตา่ ง ๆ ก่อนนาคดีขึ้นสศู่ าล ผู้พิพากษาแต่ละคนสามารถต่ออายุได้ เม่ือครบวาระหากประเทศสมาชิกที่แต่งตั้งผู้พพิ ากษาคนดังกล่าวเห็นควร ศาลยุติธรรมแห่งสหภาพยุโรปมีหนา้ ที่หลักใน การตคี วามวินจิ ฉยั ข้อพพิ าทให้เปน็ ไปตามสนธิสัญญาต่าง ๆ ของ EU เพ่อื ใหก้ ฎเกณฑ์ทางกฎหมายมีความเป็นอันหนึ่งอัน เดียวกนั ระหวา่ งประเทศสมาชิก ศาลท่ัวไป (General Court) ประกอบด้วยผู้พิพากษาที่ได้รับการแต่งต้ังจากสมาชิก 28 ประเทศ วาระ 6 ปี และคณะกรรมการพิจารณาคดขี องราชการ (Civil Service Tribunal) ประกอบด้วยผ้พู พิ ากษา 7 คน มาจากการแต่งต้ัง วาระ 3 ปี 10. เศรษฐกิจของ EU ภาคการเกษตรผลผลิตทางการเกษตรที่สาคัญ คือ ข้าวสาลี ข้าวบาร์เลย์ น้ามันพืช หัวผักกาดหวาน ไวน์องุ่น ผลิตภัณฑ์นม เนื้อวัว เน้ือแกะ เน้ือหมู เนื้อไก่ และปลา ภาคอุตสาหกรรม ผลผลิตที่สาคัญ คือ อุตสาหกรรมท้ังที่มีเหลก็ เป็นสว่ นประกอบและแบบปลอดเหล็ก ปโิ ตรเลยี ม ถา่ นหิน ซีเมนต์ เคมีภัณฑ์ เวชภณั ฑ์ อุตสาหกรรมการบิน อุปกรณด์ ้าน การขนส่งทางรถไฟ อุปกรณ์ด้านอุตสาหกรรม อุปกรณ์ด้านพลังงานไฟฟา้ และการต่อเรือ อุปกรณ์การก่อสร้าง อุปกรณ์ อิเล็กทรอนกิ ส์และโทรคมนาคม เฟอรน์ ิเจอร์ กระดาษ สง่ิ ทอและการทอ่ งเท่ียว สินคา้ สง่ ออกทสี่ าคัญ ได้แก่ เคร่อื งจกั ร ยานพาหนะ เวชภณั ฑ์ เคมีภัณฑ์ เชื้อเพลงิ เคร่อื งบิน พลาสตกิ เหล็กและ เหลก็ กลา้ ส่ิงทอ ผลติ ภัณฑ์จากกระดาษ เคร่อื งด่ืมท่ีมีสว่ นผสมของแอลกอฮอลแ์ ละเฟอรน์ เิ จอร์ สินค้านาเข้าท่ีสาคัญ ได้แก่ เช้ือเพลิงและน้ามันดิบ เคร่ืองจักร ยานพาหนะ เวชภัณฑ์ เคมีภัณฑ์ แร่ อัญมณี สงิ่ ทอ เครื่องบนิ พลาสตกิ เหลก็ และเรอื ในระดับความร่วมมือภายใน EU ยกเลิกอุปสรรคทางการค้าใช้เงินตราสกุลเดียวกัน และมุ่งสู่การมีมาตรฐาน การครองชพี ท่ีดีรว่ มกนั ในระดับระหวา่ งประเทศ EU มจี ดุ มุ่งหมายท่ีจะเพม่ิ พูนบทบาททางการค้า การเมืองและเศรษฐกิจ ของตน อย่างไรกต็ าม การที่ประเทศสมาชิกยังมีความแตกต่างกันทางเศรษฐกิจด้านต่าง ๆ อาทิ รายได้เฉล่ียต่อหัว และ อัตราการเตบิ โตทางเศรษฐกิจ ทาให้ประเทศสมาชิกบางส่วนของ EU ยงั ไม่ได้เข้าร่วมกลุม่ ประเทศใชเ้ งินยูโร ปจั จุบันกลุ่ม ยูโรโซนมีสมาชิกเพียง 19 ประเทศจากประเทศสมาชิก EU 27 ประเทศ ได้แก่ ออสเตรีย เบลเยียม ไซปรัส เอสโตเนีย ฟินแลนด์ ฝรั่งเศส เยอรมนี กรีซ ไอร์แลนด์ อิตาลี ลักเซมเบิร์ก มอลตา เนเธอร์แลนด์ โปรตุเกส สโลวะเกีย สโลวีเนีย สเปน ลตั เวยี และลทิ ัวเนีย สกลุ เงิน ตวั ย่อสกลุ เงิน : ยโู ร (Euro) อตั ราแลกเปลี่ยนตอ่ ดอลลาร์สหรฐั : 1 ยโู ร : 1.18 ดอลลารส์ หรัฐ อตั ราแลกเปลี่ยนตอ่ บาท : 1 ยูโร : 36.95 บาท (ต.ค.2563)

11. การทหารของ EU ความร่วมมือส่วนใหญเ่ ป็นไปด้วยความสมัครใจ ในรูปแบบการกาหนดนโยบายด้านความม่ันคงและการปอ้ งกนั ร่วมกัน การส่งกองทัพเข้าร่วมในกระบวนการสันติภาพ ปฏิบัติการด้านมนุษยธรรมและปฏิบัติการ ของ NATO แต่หลังจากสหราชอาณาจักรจัดลงประชามติเรื่อง Brexit เม่ือ มิ.ย. 2559 และนายโดนัลด์ ทรัมป์ เข้ารับตาแหน่ง ประธานาธิบดีของสหรัฐฯ เม่ือ ม.ค. 2560 EU ย่ิงตระหนกั ถงึ การหนั มาพึ่งพาตนเองทางด้านความมนั่ คงและการป้องกัน รวมท้งั เรง่ บรู ณาการเชงิ ลกึ เพือ่ พฒั นาขีดความสามารถของกองทัพ การบัญชาการรว่ ม การพัฒนาอาวธุ ยทุ โธปกรณ์ และ การใช้ทรัพยากรร่วมให้เกิดประโยชน์สูงสุด โดยเมื่อ ก.ย. 2560 ฝรั่งเศสริเร่ิมการทาข้อตกลง European Intervention Initiative (EII) ซ่ึงเป็นการจัดต้ังกองกาลังร่วมแทรกแซงยามวิกฤตโดยมีชาติยุโรปเข้าปัจจุบันมีประเทศเข้าร่วม 13 ประเทศ ไดแ้ ก่ ฝรง่ั เศส เบลเยยี ม เดนมาร์ก เอสโตเนยี เยอรมนี เนเธอรแ์ ลนด์ โปรตเุ กส ฟินแลนด์ นอรเ์ วย์ สเปน สหราช อาณาจักร สวเี ดน และอิตาลี นาไปส่กู ารจดั ทากรอบความร่วมมอื Permanent Structured Cooperation on Security and Defence (PESCO) ซึ่งถือเป็นการจัดตั้งโครงสร้างถาวรด้านความมั่นคงและการป้องกันเป็นคร้ังแรกของ EU เมื่อ ธ.ค. 2560 โดยการพฒั นาขีดความสามารถด้านการทหารตา่ ง ๆ ในกรอบ PESCO ยงั อยู่ในความดูแลของประเทศสมาชิก และกองทพั ของแตล่ ะประเทศมอี สิ ระในการปฏบิ ตั หิ นา้ ที่ในกรอบความรว่ มมืออ่นื ๆ เชน่ UN 12. สมาชิกองคก์ ารระหว่างประเทศ เข้าร่วมในองค์การระหว่างประเทศ Australian Group, BIS, CBSS, CERN, EBRD, FAO, FATF, G-8, G-10, G-20, IDA, IEA, WTO, OECD มีสถานะเป็นคู่เจรจาในกรอบ ASEAN Regional Forum (ARF) และอาเซียน และมี สถานะเป็นผู้สังเกตการณ์ใน UN, ในกลุ่ม SAARC (South Asian Association for Regional Cooperation), NSG, OAS, UNRWA 13. สถานการณ์สาคญั ทีน่ า่ ตดิ ตาม 1) การแสดงบทบาทนาของ EU ในการระดมทุนเพื่อวิจัยและพัฒนาวัคซีนรักษาโรค COVID-19 รวมถึงการ ผลักดันและดาเนินการกองทุนของ EU สาหรบั การฟืน้ ฟูเศรษฐกจิ ประเทศในภมู ภิ าคทไี่ ด้รบั กระทบจากโรค COVID-19 2) สถานการณผ์ ู้อพยพ ท่ยี ังเป็นประเดน็ ขดั แยง้ ในยโุ รป 3) การกอ่ การรา้ ยในยุโรป ท่ามกลางความแตกแยกในสงั คมพหุวัฒนธรรม และการเตบิ โตของกลุม่ แนวคดิ ขวาจัด 4) ทิศทางความสัมพันธ์ระหว่าง EU กบั สหราชอาณาจักร หลังจาก Brexit 14. ความสมั พนั ธ์ประเทศไทย-สหภาพยุโรป ประเทศไทยให้ความสาคัญกับ EU ในฐานะเป็นมหาอานาจทางเศรษฐกิจ และเป็นตลาดขนาดใหญ่ด้วยจานวน ประชากรมากกว่า 500 ล้านคน และเป็นภูมิภาคที่มีอานาจซ้อื สูงที่สุดในโลก EU มีบทบาทในการกาหนดทิศทางการคา้ ระหว่างประเทศ โดยเป็นผู้นาด้านกฎระเบียบและนโยบายด้านการค้าและที่มิใช่การค้าที่สาคัญของโลก EU ยอมรับว่า ไทยคือหุ้นส่วนที่สาคัญในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้โดยเฉพาะในมิติการเมืองและความม่ันคง โดยไทยมีบทบาทสาคัญใน ภูมิภาคมาโดยตลอด อีกท้ังยังเป็นตัวกลางสาคัญในการเช่ือมโยง EU กับประเทศอาเซียนอ่ืน ๆ ท้ังในกรอบอาเซียน- สหภาพยโุ รป (ASEAN-EU) และในกรอบ ARF (ASEAN Regional Forum)

ยทุ ธศาสตรไ์ ทยต่อ EU คอื การเน้นว่าไทยยดึ มนั่ ในคณุ ค่าประชาธปิ ไตยเชน่ เดียวกับ EU เพอ่ื ให้ EU เช่อื ม่ันและ เห็นไทยเป็นหุ้นส่วนหลักในภูมิภาค เพื่อผลประโยชน์ของไทยในการขยายการค้า การลงทุน การท่องเท่ียว การรับ เทคโนโลยีและนวัตกรรมจาก EU เพื่อยกระดับมาตรฐานสินค้าและบริการของไทย และส่งเสริมขีดความสามารถในการ แขง่ ขนั ของไทย ซงึ่ ไทยควรพัฒนาศักยภาพตนเองเพอื่ การเป็นหนุ้ ส่วนท่ีทัดเทียมกับยุโรปในระยะยาว ความคืบหน้าการเจรจาขอ้ ตกลงลงการค้าเสรี (FTA) ไทยกับ EU : EU กับไทยเหน็ พอ้ งการรื้อฟื้นการเจรจาที่ถูก ระงับไปเนื่องจากการเปล่ียนแปลงทางการเมืองของไทยเมื่อปี 2557 โดยต้ังเป้าหมายจะลงนามในปี 2564 แต่เกิดการ แพรร่ ะบาดของโรค COVID-19 การเจรจารอบใหม่จงึ ยงั ไม่เกิดขน้ึ ปัจจุบันอยู่ระหวา่ งกระบวนการเตรียมการของท้ังสอง ฝ่าย โดยมีแนวโน้มว่าการเจรจา FTA อาจดาเนินการได้ตั้งแต่ห้วง ธ.ค. 2563 ถึงประมาณห้วง 6 เดือนแรกของปี 2564 ควบคู่ไปกับการเจรจากรอบความตกลงว่าด้วยความเป็นหุ้นส่วนและความร่วมมือรอบด้านระหว่างไทยกับ EU และรัฐ สมาชิก (PCA) ซึ่งมีกรอบกาหนดหารือเจรจาในห้วงเวลาดังกล่าวเช่นกัน อนึ่ง FTA และPCA มีความเช่ือมโยงกัน เนื่องจาก PCA เป็นเครื่องมือสาคัญในการพัฒนามาตรฐานในด้านต่าง ๆ ของไทยท่ีจะปรากฎอยู่ในการเจรจา FTA ด้วย เช่น สิ่งแวดลอ้ ม สทิ ธแิ รงงาน และทรพั ย์สินทางปญั ญา เป็นต้น ท้ังนี้ ด้านบวกของการสานต่อการเจรจา FTA คือ ไทยจะมีโอกาสได้รบั ประโยชนจ์ ากการดงึ ดดู นักธุรกิจและนัก ลงทุนจากยุโรปได้มากข้ึน ขณะเดียวกันอาจมีผลกระทบติดตามมาอันเนื่องจาก EU พยายามเช่ือมโยงเง่ือนไขการจัดทา FTA เขา้ กับมาตรฐานคา่ นิยมที่ EU ใหค้ วามสาคญั อาทิ ส่ิงแวดล้อม สิทธิมนษุ ยชน สิทธแิ รงงาน รวมถงึ อาจอา้ งเหตเุ รื่อง สถานการณ์ทางการเมอื งไทย ซ่ึงอาจสง่ ผลให้ไทยตอ้ งยอมรบั และนาประเดน็ ดงั กล่าวมาปรับใชใ้ หเ้ หมาะสม ด้านเศรษฐกิจปี 2562 การค้าไทย-EU มีมูลค่า 1,387,061.40 ล้านบาท โดยไทยส่งออกไป EU มูลค่า 730,921.85 ลา้ นบาท และไทยนาเข้าจาก EU มูลค่า 656,139.55 ล้านบาท ไทยไดด้ ุลการคา้ 74,782.30 ล้านบาท สินค้าส่งออกของไทยไปตลาด EU ท่ีสาคัญ เช่น เครื่องคอมพิวเตอร์ รถยนต์ อัญมณีและเครื่องประดับ เครอ่ื งปรับอากาศ ผลิตภัณฑย์ าง แผงวงจรไฟฟ้า ไก่แปรรูป เครอื่ งจักรกล รถจกั รยานยนต์ เคร่อื งนงุ่ ห่ม ยางพารา สินค้านาเข้าของไทยจาก EU ที่สาคัญ เช่น เครื่องจักรกล เคมีภัณฑ์ เคร่ืองจักรไฟฟ้า ผลิตภัณฑ์เวชกรรมและ เภสัชกรรม ส่วนประกอบและอุปกรณ์ยานยนต์ เคร่ืองมือเครื่องใช้เก่ียวกับวิทยาศาสตร์ การแพทย์ แผงวงจรไฟฟ้า เคร่อื งบิน เครือ่ งเพชรพลอย อัญมณี เงนิ แทง่ และทองคา ด้านการลงทุน เม่ือปี 2562 EU มีโครงการลงทุนของในไทยท่ีได้รับอนุมัติจากสานักงานคณะกรรมการส่งเสรมิ การลงทุน (BOI) จานวน 166 โครงการ มูลค่า 28,336 ล้านบาท