กฎหมายที่ประชาชนควรรู ส32201
ผลการเรียนรู 1.อธิบายและวิเคระหค วามสาํ คัญลกั ษณะของกฎหมาย ประเภทและศักดิ์ของกฎหมายกระบวน การตรากฎหมาย ทีส่ าํ คัญของประเทศ 2.วิเคราะหแนวทางการปฏิบตั ิตนของประชาชนตาม บทบัญญัติของรฐั ธรรมนญู แหงราชอาณาจกั รไทย
3.วิเคราะหค วามสําคัญของการปฏิบัติตามบทบญั ญัติ ของกฎหมายปกครอง กฎหมายภาษีอากร กฎหมาย แรงงาน กฎหมายคุม ครองผบู ริโภค กฎหมายรบั ราชการ ทหารและกฎหมายเกี่ยวกับเดก็ 4.วิเคราะหผลของการปฏิบัติตนตามกฎหมายแพง และ พาณิชยเ กีย่ วกบั บุคล นิติกรรมสญั ญา หนี้ ละเมิด ทรพั ย ครอบครวั และมรดก
5.วิเคราะหผ ลของการกระทําความผิดตามประมวล กฎหมายอาญาเกี่ยวกับชีวิต รางกายและทรพั ย 6.อธิบายกระบวนการยุติธรรมทางแพงและทางอาญา ปญหาการใชกฎหมายและแนวทางในการปองกนั แกไข
หนวยที่ 1 ความรูเ บือ้ งตนเกี่ยวกบั กฎหมาย
ความสาํ คัญและลักษณะของกฎหมาย ความสําคัญของกฎหมาย 1.กฎหมายชวยรักษาความสงบเรียบรอ ยของ สงั คมเชน กฎหมายอาญา 2.กฎหมายเปนเกณฑก ติกาของการอยูรว มกัน ในสงั คม
3.กฎหมายมีสว นผลกั ดนั ใหป ระชาชนรจู ักสิทธิและ หนาที่ 4.การรูกฎหมายและปฏิบัติตามขอบญั ญตั ิของ กฎหมายถือเปน สิง่ สําคัญและจําเปนอยางยิ่ง
ลักษณะของกฎหมาย 1.กฎหมายตอ งมีลักษณะเปนคาํ สงั่ หรือขอ บงั คบั 2.กฎหมายตอ งเปนคาํ ส่งั หรือของบงั คบั ที่ออกโดย รัฏฐาธิปตยหรือผูอาํ นาจสงู สุดในรัฐหรือองคก รนั้นมี 3 ลักษณะดังนี้
2.1 กฎหมายภายใตรปู แบบการปกครองประเทศ 2.2 กฎหมายภายใตการปกครองประเทศในภาวะไม ปกติไดแ ก ในยามประเทศมีการปฏิวตั ิหรือรัฐประหาร 2.3 กฎหมายที่ออกใชบงั คบั เฉพาะในทองถิน่ มี 5 รปู แบบ 1.องคก ารบริหารสว นจงั หวัด 2.เทศบาล 3.องคก ารบริหารสว นตาํ บล 4.กรงุ เทพมหานคร 5.เมืองพทั ยา
3.กฎหมายตอ งเปนคาํ สง่ั หรือของบงั คับทีใ่ ชบงั คบั ได ท่ัวไป 4.กฎหมายตอ งมีสภาพบงั คับอาจแยกได 2 ลักษณะ 1. สภาพบังคับของกฎหมายอาญาถา ผูใดฝาฝนจะถกู ลงโทษจากหนักไปหาเบารวม 5 สถานคือ ประหารชีวิต จาํ คกุ กักขงั ปรับ และริบทรัพย 2. สภาพบังคับในทางแพง มีลกั ษณะการชดใชค าเสีย หายหรือสินไหมทดแทน
5.กฎหมายตองมีผลใชบงั คบั ไดตลอดไปจนกวาจะมีการ เปลี่ยนแปลงหรือ ยกเลิก ดงั น้ี -มีผลนับต้งั แตวันประกาศในราชกิจจานุเบกษา -มีผลใชบังคบั นบั ต้งั แตวนั ที่กาํ หนดไวในกฎหมายเชน พระราชบัญญัติมีผลต้ังแตประกาศในราชกิจจานเุ บกษา
สรุปแนวทางทีม่ าของกฎหมายมี 3 แนวทาง 1.มาจากกฎหมายที่เปน ลายลกั ษณอ ักษร 2.มาจากจารีตประเพณี 3.มาจากกฎหมายทั่วไป การนําหลกั ความจริงมาใชใน การวินิจฉัยคดี
ประเภทและศักดิข์ องกฎหมาย ประเภทของกฎหมาย 1.กฎหมายแบง ตามความสมั พนั ธข องผทู ีต่ องเกี่ยวของ แบง ออกไดด งั นี้ 1.1 กฎหมายเอกชน เปน กฎหมายที่บังคับโดย คาํ นึงถึงความสมั พันธระหวางเอกชนกับเอกชนมีดังนี้
(1) กฎหมายแพง เปน กฎหมายทีว่ าดวยสถานะ และความเกีย่ วพันของบคุ คลเพื่อกาํ หนดสิทธิและ หนาทีเ่ ชนการกาํ หนดสภาพบุคคล ประเภทของ ทรพั ยและทรัพยสิน นิติกรรมและสญั ญา หน้ี ครอบครัว และมรดก
(2)กฎหมายพาณิชย เปนกฎหมายระหวางเอกชนกบั เอกชนเชนการซื้อขาย การเชาทรัพย การเชาซ้ือ การ จํานอง การจาํ นํา การกยู ืม การฝากทรัพย กฎหมาย เหลานี้เรียกรวมกนั วา “เอกเทศสัญญา”
ประมวลกฎหมายแพงพานิชยม ีทั้งหมด 6 บรรพไดแ ก บรรพ 1 เรือ่ งทัว่ ไป เชนบุคคล ละเมิด จดั การงานนอกสัง่ ลาภมิควรได ประเภทของทรัพย นิติกรรม สัญญา บรรพ 2 หนี้ บรรพ 3 เอกเทศสัญญา บรรพ 4 ทรพั ย บรรพ 5 ครอบครวั บรรพ 6 มรดก
1.2 กฎหมายมหาชน เปนกฎหมายระหวางรฐั กับพลเมือง ของรัฐมีดงั ตอไปน้ี (1) กฎหมายรัฐธรรมนญู คือกฎหมายสูงสุดของประเทศ (2) กฎหมายปกครอง คือ กฎหมายที่กาํ หนดกฎเกณฑ การบริหารราชการแผนดิน (3) กฎหมายอาญา คือกฎหมายที่วาดวยความผิดและการ กาํ หนดโทษสาํ ความผิดน้นั ๆมีอยู 3 สวน
1.ภาคท่วั ไป อันเปน การวางหลกั ทัว่ ไปของกฎหมายอาญา 2.ภาคความผิด อนั เปนการกําหนดประเภทความผิดไวเปน หมวดหมู 3.ภาคลหุโทษ อันเปนการวางโทษสาํ หรบั การกระทาํ ความ ผิดเลก็ นอย
(4) กฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา คือกฎหมายทีว่ า ดวยหลักเกณฑหรือข้ันตอนในการดําเนินคดีอาญาโดยมี 4 ฝายดังน้ี 1.พนกั งานสอบสวนหรือเจาหนาที่ตํารวจมีหนาที่รวบรวม หลกั ฐาน 2.พนักงานอยั การ หรืออาจเรียกวา “ทนายของ แผนดิน”
3.ผูพ ิพากษาหรือศาล ทาํ หนาทีพ่ ิจารณาและพิพากษา จากการกระทาํ ของจําเลย 4.เจาหนา ที่ราชทัณฑ จะทาํ หนาทีบ่ งั คับคดีตามคํา พิพากษาโดยศาลพิพากษาลงโทษประหารชีวิต หรือจําคกุ
(5)กฎหมายวิธีพิจารณาความแพง คือ กฎหมาย หรือกฎเกณฑทีว่ าดวยการดําเนินคดีเมื่อเกิดขอพิพาทในทาง แพง (6)พระธรรมนูญศาลยตุ ิธรรม คือ กฎหมายที่เกี่ยวกบั เรือ่ งการจดั องคกรของศาลในการพิจารณาพิพากษาคดีท้ัง คดีแพง คดีอาญาและคดีพิเศษอืน่ ๆเชนคดีลมละลาย คดี แรงงาน
รปู แบบของศาลในประเทศไทยมี 4 ประเภท 1. ศาลยุติธรรม 2. ศาลปกครอง 3. ศาลรฐั ธรรมนูญ 4.ศาลทหาร
1.3 กฎหมายระหวา งประเทศ คือ กฎหมายหรือตกลง รวมกันระหวางรฐั หรือประเทศทีม่ ีความสัมพันธในรูปของภาคี สมาชิกที่มีการรวมกลุมกันเพือ่ แกปญ หารวมกันมี 3 ลกั ษณะ (1) กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดีการเมือง คือ กฎเกณฑขอบังคบั วาดวยความสัมพันธและสิทธิหนาทีร่ ะหวาง รฐั ทีเ่ ปนภาคีสมาชิกเชนขอ ขดั แยงตอ กันเพือ่ ยตุ ิสงคราม
(2) กฎหมายระหวา งประเทศแผนกคดีบุคคล คือ กฎหมายที่บญั ญตั ิถึงความสัมพนั ธระหวางบคุ คลทีอ่ ยตู างรัฐ กนั (3) กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดีอาญา คือ กฎหมายที่กาํ หนดความสมั พนั ธระหวางรฐั ตอรัฐในความ รวมมือขจัดปญหาอาชญากรรมขามชาติ
2) การแบงกฎหมายออกตามหลักของการใชกฎหมาย แบงออก เปน 2 ประเภท 2.1) กฎหมายสารบัญญตั ิ คือ กฎหมายที่มีลกั ษณะเปน เน้ือหาของกฎหมายเชน ประมวลกฎหมายแพงพาณิชย ประมวลกฎหมายอาญา ประมวลกฎหมายทีด่ ิน ประมวล รัษฎากร กฎหมายในรูปแบบพระราชบัญญตั ิ
2.2) กฎหมายวิธีสบญั ญัติ คือ กฎหมายที่มีลกั ษณะ กาํ หนดข้นั ตอนของกระบวนการวิธีใชกฎหมายหรือกระบวน การวิธีพิจารณาคดีซึ่งกาํ หนดข้นั ตอนหรือระยะเวลาในการ ดําเนินการ
แผนผังลาํ ดบั ข้นั หรือศกั ดิ์ของกฎหมายไทย รฐั ธรรมนูญ พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนญู พระราชบัญญัติ/พระราชกําหนด พระราชกฤษฎกี า กฎกระทรวง ขอ บญั ญตั ิขององคกร ปกครองสว นทอ งถนิ่
ศักดิข์ องกฎหมายหรือฐานะของกฎหมายมีหลกั สําคญั 3 ประการ 1.กฎหมายมีฐานะศกั ดิ์ตาํ่ กวา 2. กฎหมายมีฐานะศกั ดิต์ ่ํากวาจะขัดหรือแยงกฎหมายสูง กวาไมไดไมวาจะเปนบทหรือตอน 3.กฎหมายทีม่ ีศักดิ์ตํ่ากวาหรือกฎหมายลกู จะออกมาเกิน อํานาจที่กฎหมายแมบทซึ่งมีอาํ นาจสงู กวาไมได
รปู แบบของกฎหมายทีเ่ ปนลายลกั ษณอ ักษรของไทย เรียงตามศักดิ์ของกฎหมายดงั นี้ 1.รฐั ธรรมนูญ เปนกฎหมายสงู สุดของประเทศ 2.พระราชบญั ญัติประกอบรัฐธรรมนญู 3.พระราชบญั ญัติ คือ กฎหมายทีพ่ ระมหากษตั ริยตราขึ้น โดยคําแนะนาํ และยินยอมของรฐั สภา
4.พระราชกาํ หนด คือกฎหมายอีกรปู แบบหนึ่งซึ่งมีความ จาํ เปน เรงดวนโดยคณะรัฐมนตรี มี 2 ลกั ษณะ 4.1 พระราชกาํ หนดทว่ั ไป คือ พระราชกําหนดที่ตราขึ้น เพื่อประโยชนในอันที่จะรกั ษาความปลอดภัยของประเทศ 4.2 พระราชกาํ หนดเกี่ยวดว ยภาษีและเงินตรา คือ มีความจาํ เปนตองมีกฎหมายออกมาใชเรื่องภาษีและเงินตรา เรงดวน
5.พระราชกฤษฎีกา คือ กฎหมายที่พระมหากษัตริยทรง ตราข้ึนโดยคาํ แนะนาํ รฐั มนตรีมีดงั น้ี 5.1 ออกเพือ่ กําหนดระยะเวลาการทํางานของฝาย บริหารหรือฝา ยนิติบัญญตั ิแลว แตก รณี เชน พระราช กฤษฎีกาเปด -ปด ประชมุ รฐั สภา ยุบสภา วนั เลือกต้งั 5.2 ออกพระราชกฤษฎีกาตามที่กฎหมายแมบ ท กําหนด เชน พระราชกฤษฎีกาวาดวยเบ้ียประชุมกรรมการ
6.กฎกระทรวง คือ กฎหมายที่รัฐมนตรีผรู กั ษาการตาม กฎหมายแมบทออกโดยผานความเหน็ ชอบจากคณะรฐั มนตรี เชนกฎกระทรวงกําหนดอตั ราคาธรรมเนียม 7.กฎหมายที่ตราโดยองคก รปกครองทองถิ่น โดยมี 3 สวน คือ สวนกลาง สวนภมู ิภาคและสวนทองถิ่นและสวน ทองถิ่นมี 5 รปู แบบ
7.1 องการบรหิ ารสวนจังหวัดหรือ อบจ. มอี าํ นาจออก ขอ บญั ญตั ิจงั หวัดขึน้ 7.2 เทศบาล (เทศบาลตาํ บล เทศบานเมือง เทศบาลนคร)มีหนาที ออกเทศบัญญัตขิ ึน้ มาใชบังคบั ในเขตเทศบาล 7.3 องคการบริหารสวนตาํ บล หรือ อบต. มีอาํ นาจออก ขอบัญญัตอิ งคก ารบริหารสว นตาํ บล 7.4 กรุงเทพมหานคร มอี าํ นาจออกขอ บญั ญัติกรุงเทพมหานคร 7.5 เมอื งพัทยา มอี าํ นาจออกขอบัญญัตเิ มืองพทั ยาขึ้นใชบงั คบั
3.กระบวนการตรากฎหมาย มีดงั นี้ 1.พระราชบญั ญัติประกอบรัฐธรรมนญู เปน กฎหมาย ที่ตราข้ึนในรูปแบบพระราชบัญญตั ิจะตองมี สส.ไมนอยกวา 1 ใน 10 ของจาํ นวนสมาชิกท้งั หมดเทาที่มีอยู 2.พระราชบัญญัติ เปนบทบญั ญตั ิแหงกฎหมายที่ พระมหากษตั ริยตราขึ้นโดยคําแนะนาํ ยินยอมของรัฐสภา การเสนอรางพรบ.ส.ส.ไมนอยกวา 20 คนหรือประชาชนไม นอยกวา 10,000 คน เขาชือ่ เสนอ
3.พระราชกาํ หนด เปนกฎหมายทีพ่ ระมหากษตั ริยทรงตรา ขึ้นตามคาํ แนะนําของคณะรฐั มนตรีเพื่อใชในกรณีฉกุ เฉินที่มี ความจาํ เปนเรงดวนรัฐตองเสนอตอ สภาผแู ทนราษฎรและ วุฒิสภาในการประชมุ 4.พระราชกฤษฎีกา เปนกฎหมายที่พระมหากษตั ริยทรง ตราข้ึนโดยคําแนะนาํ ของคณะรฐั มนตรีหรือฝายบริหาร
5.กฎกระทรวง เปนกฎหมายทีอ่ อกตามพระราชบญั ญตั ิ หรือพระราชกาํ หนดออกโดยฝายบริหารอันไดแกรฐั มนตรี โดยความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรี 6.ขอ บัญญตั ิองคก รปกครองสวนทองถิน่ เปนกฎหมายที่ องคกรปกครองสวนทองถิน่ เชน เทศบัญญัติ ขอบัญญัติ องคก ารบริหารสว นตําบล
ขั้นตอนการตรากฎหมาย 1.การพิจารณาในสภา ไดกําหนดเปน 3 วาระ 1.1 วาระที่หนึง่ ข้ันรับหลกั การ 1.2 วาระทีส่ อง เปนการพิจารณาในรายละเอียดของราง พ.ร.บ.โดยสภาแตงต้ังกรรมาธิการและเสนอคําขอ “แปรญัตติ”ตอประธานกรรมาธิการภายใน 7 วนั
1.3 วาระที่สาม ข้ันลงมติเห็นชอบ ใหสงตอวุฒิสภาแตถาไม เหน็ ชอบรางพระราชบัญญตั ิน้ันก็เปนอนั ตกไป 2.การพิจารณาในวุฒิสภา ใหกระทาํ เปน 3 วาระเชน เดียว กบั ส.ส.พิจารณาใหเสร็จภายใน 60 วนั ถารางเกีย่ วดวย การ เงินพิจารณาใหแลวเสรจ็ ภายใน 30 วัน
การพิจารณาของวฒุ ิสภาทําได 3 กรณีคือ 1.เหน็ ชอบ แลวใหนายกรฐั มนตรีดาํ เนินการนําขึ้นทลู เกลา เพือ่ ลงพระปรมาภิไธยและประกาศในราชกิจจานุเบกษาใช บงั คับเปนกฎหมายตอไป 2.ไมเ ห็นชอบ เปน การที่วุฒิสภายบั ย้งั รางพระราชบัญญตั ิ น้นั ไวกอนสงกลบั คืนไปยงั สภาผูแทนราษฎร
3.แกไ ขเพิม่ เติม โดยดําเนินการแจงใหสภาผูแทนราษฎร ทราบเพือ่ ต้งั กรรมาธิการพิจารณารางพระราชบัญญตั ิ
Search
Read the Text Version
- 1 - 40
Pages: