วิธีการใช้ยาพ่นสูดชนิดกดสูดสำหรับผู้ป่วยเตรียมจำหน่าย

วิธีการใชย้ าพ่นสูดชนิดกดสูด (Metered - Dose Inhaler : MDI) เทคนคิ และข้นั ตอนการพน่ ยาชนดิ กดสูด (MDI) 1. ถอดฝาครอบยาออก 2. ถอื หลอดพน่ ยาในแนวต้งั โดยปากกระบอกยาอยู่ดา้ นล่าง เขย่าหลอดยา 4-5คร้งั ก่อนใชง้ าน เขย่าข้ ึนลง 4-5 คร้งั ตามแนวต้งั ของหลอดยา

3. หายใจออกทางปากจนสุด 4. อมปากกระบอกยาโดยปิ ดปากใหส้ นิท เริ่มหายใจเขา้ ทางปากชา้ ๆ และกดหลอดยาสูด หายใจเขา้ ต่อชา้ ๆ จนสุด หมายเหตุ ในข้นั ตอนที่ 3 น้ ผี ูท้ ี่สูดยาชานาญแลว้ อาจใชว้ ิธีการเปิ ดปากสูดยา โดยใหส้ ่วนปาก กระบอกยาห่างจากปากผูส้ ูด ประมาณ 2 น้ วิ มือ เริม่ หายใจเขา้ ก่อนกดหลอดยาลง และสูดหายใจต่อ ในลกั ษณะเดียวกนั ทุกประการ แต่ใหเ้ ริ่มเปิ ดริมฝี ปากคา้ งไวใ้ นขณะสูดอาจจะทาใหย้ าเขา้ ถึงทาง เดนิ หายใจส่วนล่างไดม้ ากข้ ึน

5. ปิ ดปากและกล้นั ลมหายใจประมาณ 10 วินาที หรือนานสุดเท่าที่กล้นั ไหว แลว้ หายใจออก ตามปกติ หากจะสูดยาคร้งั ที่ 2 ใหร้ อเวลาหลงั สูดยาคร้งั แรก 30-60 วินาที (หา้ มกดยาติดต่อกนั ทนั ที) แลว้ ทาซ้ าตามข้นั ตอนที่ 2-5 *** หลงั พ่นยาเสร็จเรียบรอ้ ยกล้วั ปากและคอดว้ ยน้าสะอาดแลว้ บว้ นท้ ิง เพื่อลดอาการปากแห้ง เช้ ือราในช่องปาก และการเกิดเสียงแหบ โดยเฉพาะจากการใชย้ าสเตียรอยด์

ขอ้ ผดิ พลาดทีพ่ บบอ่ ยในการใชย้ าพน่ ชนดิ กดสูด คือ 1. ไม่เขย่าหลอดยาก่อนพน่ ยา 2. ปากกระบอกยาอยู่ดา้ นบน 3. ไม่หายใจออกใหส้ ุดก่อนสูดยา 4. กดหลอดยาไม่สมั พนั ธก์ บั การหายใจเขา้ (เร็วไปหรือชา้ เกนิ ไป) 5. สูดยาเร็วหรือแรงไป 6. ไม่หายใจลกึ ต่อเนอื่ งจนสุดหลงั การกดหลอดยา 7. ไม่กล้นั ลมหายใจหลงั หายใจเขา้ สุด 8. กดยา 2 คร้งั ติดกนั เทคนคิ และข้นั ตอนการพ่นยาชนิดกดสดู ดว้ ยกระบอกพน่ ยา (Spacer) กระบอกพ่นยาชนิดกรวย กระบอกพ่นยาชนิดขนาดใหญ่ กระบอกพ่นยา (Spacer) คือ อุปกรณท์ ี่เป็ นท่อกลวงใชต้ ่อกบั หลอดยาพ่นก่อนพ่นยาใหก้ บั ผูป้ ่ วย กระบอกพ่นยามีหลายรูปแบบ เพือ่ เพิม่ ระยะห่างระหว่างกระบอกยาพ่นกบั ปากเท่าน้นั ในที่น้ ี จะกล่าวถึงกระบอกพ่นยา 2 รูปแบบ คือ กระบอกพ่นยาชนิดขนาดใหญ่ (Combo spacer) เหมาะ สาหรบั ผูป้ ่ วยที่กดพรอ้ มกับสูดยาไม่ได้ และกระบอกพ่นยาชนิดกรวยหรือโคน (Cone spacer) เหมาะสาหรบั ผูป้ ่ วยที่กดพรอ้ มกบั สูดยาไม่ได้ และกล้นั หายใจไม่ได้ กระบอกพ่นยาเหมาะสาหรบั ใชใ้ นกรณีทีผ่ ปู้ ่ วยทีม่ อี าการหลอดลมหดเกร็ง ประโยชนข์ องกระบอกพ่นยา 1. เพมิ่ โอกาสทีย่ าจะเขา้ ไปในปอดไดด้ ขี ้ ึน 2. ลดผลขา้ งเคียงทีเ่ กิดจากยาตกคา้ งในปาก และกลืนลงไปในกระเพาะอาหาร

ข้นั ตอนการใชก้ ระบอกพน่ ยาร่วมกบั หลอดยาพ่น 1. ถอดฝาครอบหลอดยา 2. เขย่าหลอดยาในแนวต้งั โดยปากกระบอกยาอยู่ด้านล่าง เขย่าหลอดยา 4-5 คร้ัง กอ่ นใช้งาน เขย่าข้ ึนลง 4-5 คร้งั ตามแนวต้งั ของหลอดยา

3. สอดหลอดยาเข้าในกระบอกช่วยสดู (ดังภาพ) (กรณีใช้ spacer คร้งั แรก หรือหลงั จากไม่ไดใ้ ช้ Spacer เป็ นเวลานาน หรือหลงั ทาความสะอาด spacer ใหก้ ดเคลือบยา 4-5 คร้งั ก่อนใช)้ 4. หายใจออกจนสุด และอมส่วนปลายกระบอกทีเ่ ป็ นทางใหล้ ะอองยาออก(Mouth piece) (กรณี ทีใ่ ชก้ ระบอกพ่นยาชนดิ กรวย ใหใ้ ชด้ า้ นปากกรวยครอบปากและจมูก และเงยหนา้ ข้ ึน เลก็ นอ้ ย แลว้ อา้ ปาก) 5. กดหลอดยาใหล้ ะอองยาเขา้ ไปอยู่ในกระบอก 6. สูดหายใจเขา้ ชา้ ๆและลึกสุด

7. กล้นั ลมหายใจเป็ นเวลา 10 วินาทีหรือนานกว่าน้นั จากน้นั หายใจออกทางส่วนปลายกระบอก (Mouth piece) 8. สูดหายใจเขา้ ซ้ าอีกคร้งั โดยไม่ตอ้ งกดหลอดยา หลงั จากน้นั เอากระบอกออกจากปากได้ 9. หากตอ้ งสูดยาซ้ า ใหร้ อเวลาประมาณ 30-60 วินาที และทาซ้ าตามข้นั ตอนที่ 2-9 ***กรณีทีก่ ล้นั หายใจไม่ได้ ใหห้ ายใจในกระบอก 5 คร้งั แทนข้นั ตอนที่ 6-8 10. ถ้ายาพ่นเป็นสเตียรอยด์ เช่น ยา Symbicort, Seretide ควรบ้วนปากหลังพ่นยาทุกคร้ัง และกรณี ใช้กระบอกพ่นยาชนิดกรวยให้ล้าง หรือเชด็ ทาความสะอาดผวิ หนังบริเวณจมูกและรอบปาก

11. ใชย้ าพ่นสูดตามแผนการรกั ษาของแพทย์ อย่างสมา่ เสมอ ไม่ควรหยดุ ยาเอง วิธีการทาความสะอาดกระบอกพ่นยา 1. ถอดช้ ินส่วนของกระบอกแยกออกจากกนั (กระบอกพ่นยาชนิดขนาดใหญ่ ) 2. ทาความสะอาดด้วยนา้ ยาล้างจานหรือสบู่ออ่ น โดยใช้นา้ 1 ลิตร ต่อ นา้ ยาล้างจาน 1 หยด ห้ามขดั ถูเพราะจะทาให้กระบอกพ่นยาเป็นรอยขดี ข่วนและเกดิ ไฟฟ้ าสถติ ท่ผี นังของกระบอก

3. หลงั ทาความสะอาดเรียบรอ้ ยแลว้ ควรผงึ่ ใหแ้ หง้ โดยไม่ตอ้ งลา้ งน้าเปล่า หมายเหตุ โดยทวั่ ไปควรทาความสะอาดเมอื่ กระบอกพน่ ยาเปรอะเป้ ื อน หรือประมาณเดือนละ 1 คร้งั การสงั เกตยาหมด ใหต้ รวจสอบก่อนใชย้ าพ่นสูดทุกคร้งั หากเป็ นยาชนิดที่มีตวั เลขแสดงอยู่ที่ ดา้ นขา้ งหลอดถา้ ตวั เลขอยู่ที่เลขศูนยแ์ สดงว่ายาหมด กรณีทีไ่ ม่มีตวั เลขใหบ้ นั ทึกจานวนคร้งั ของการ ใชย้ า หรือสงั เกตจากหลอดยาจะมนี ้าหนกั เบา เอกสารอา้ งอิง สมาคมอุรเวชช์แห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ.์ (2560). ขอ้ แนะนาการดูแลรกั ษาผปู้ ่ วยโรค ปอดอุดก้นั เร้ ือรงั พ.ศ. 2560. กรุงเทพฯ : บียอนด์ เอน็ เทอร์ไพรซ์. สริ ิมา สิตะรุโน. (มปป.) Drug Management in COPD & Asthma. โครงการประชุมวิชาการฟ้ื นฟูความรู้ เวชปฏบิ ัติ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์. ค้นเม่อื 8 พฤษภาคม 2563, จาก http://medinfo2.psu.ac.th/commed/document/conf/2012/COPD_asthma_fam%20med.pdf