ใบความรู้ที่ 2

ใบความรู้ที่ 2 วธิ กี ารในการจกั สาน วสั ดอุ ปุ กรณ์ - ไมไ้ ผ่ ภายในชุมชนทม่ี มี ากมายในหม่บู า้ น - มดี ตอก - มดี โต้ - เลอ่ื ยโคง้ - เล่อื ยลนิ ดา - ฆอ้ น วิธีการทาตะกรา้ ๑. ตดั ไมไ้ ผ่แก่มาผ่าซกี และผ่าแบ่งเป็นเสย้ี วเลก็ ๆ ขนาดประมาณ ๑ ซม. และอกี สว่ นหน่งึ ผ่าประมาณ ๑ น้วิ เพอ่ื ใชท้ าขอบปากตะกรา้ และมอื จบั ๒. นาแตล่ ะชน้ิ ทผ่ี า่ ไว้ ลอกใชแ้ ต่สว่ นเปลอื ก โดยใชม้ ดี คม ๆ เหลาหรอื ขดู เน้อื ไมอ้ อกและเหลอื แตส่ ว่ น เปลอื กบาง ๆ และเหนียว ๓. เรมิ่ ตน้ สานตะกรา้ โดยเรม่ิ ทก่ี น้ กอ่ น โดยใชส้ ว่ นทแ่ี ขง็ กว่าและหนากวา่ สานทก่ี น้ ความยาวของไม้ ตามขนาดของตะกรา้ เสน้ ทแ่ี ขง็ กว่าสานขน้ึ ตามแนวตงั้ ความห่างเทา่ ๆ กนั สว่ นเสน้ ไมไ้ ผท่ บ่ี าง น่ิม สานตามขวางชนั้ มาเรอ่ื ย ๆ แน่น มลี กั ษณะเป็นวงกลมแต่ปากตะกรา้ จะกวา้ งกวา่ ก้นตะกรา้ พอไดข้ นาดตามตอ้ งการ ใชไ้ มไ้ ผ่ ขนาด ๑ น้วิ ทาใหเ้ ป็นวงกลมและวางไวท้ ข่ี อบปากตะกรา้ ใชไ้ ม่ไผส่ ว่ นทต่ี งั้ ขน้ึ พนั หรอื บดิ ลงไปดา้ นล่าง สานลงไปประมาณ ๑ น้วิ จนแน่นไมห่ ลุด ตดั เศษทเ่ี หลอื ทง้ิ ตกแตง่ ใหส้ วยงาม ๔. ใสห่ หู รอื ทห่ี ว้ิ ซง่ึ ทาจากไมไ้ ผ่และโคง้ งอได้ ใชเ้ ชอื กหรอื หวายพนั ใหแ้ น่น หรอื ใชเ้ ชอื กทเ่ี ป็นสพี นั ท่ี มอื จบั จนมดิ นาไปใชง้ านหรอื ขายได้ ๕. หากตอ้ งการเกบ็ ไวใ้ ชง้ านไดน้ าน ทาเลก็ เกอรเ์ คลอื บไมไ้ ผท่ งั้ ดา้ นในและดา้ นนอก แลว้ นาไปตากแดดใหแ้ หง้

ขนั้ ตอนการทา นาตอกยนื 4 เสน้ วดั กง่ึ กลางเสน้ แลว้ วางตดั กนั เป็นเคร่อื งหมาย + เพอ่ื ก่อกน้ โดยสานลายสองขดั บใี นขนั้ ตอนน้จี ะ ใชต้ อกยนื ทงั้ หมด จนไดแ้ ผ่นพน้ื ตะกรา้ ตามขนาดทต่ี อ้ งการจากนนั้ นาเขา้ แบบพมิ พต์ ะกรา้ (ตวั แบบพมิ พท์ าจากท่อนไม้ เป็นรปู กลมขนาดใหญ่ – เลก็ ) เพอ่ื สานผนงั ตะกรา้ ต่อจากกน้ โดยใชต้ อกสานเสน้ กลมสานลายหน่งึ คอื ขา้ มหน่งึ สอดหน่งึ โดยใชเ้ สน้ ตอกยนื เป็นหลกั สานไปเรอ่ื ยๆจนไดข้ นาดของตะกรา้ ตามตอ้ งการโดยใหเ้ หลอื สว่ นปลายของตอกยนื ไว้ ประมาณ 15 ซม. เผ่อื ไวพ้ บั เป็นปากตะกรา้ จากนนั้ นาออกจากแบบพมิ พ์ การลม้ ปาก คอื การพบั ปากตะกรา้ โดยตอกยนื ทเ่ี หลอื ไวน้ นั้ จบั รวมกนั จบั ละ 4-5เสน้ แลว้ มว้ นสอดเขา้ ตามชอ่ ง ของปากตะกรา้ ในลกั ษณะเอยี งลม้ ไปในทศิ ทางเดยี วกนั ใหส้ วยงาม และแขง็ แรง ใชไ้ มค้ ดั กน้ 2 อนั สอดปลายแหลมเขา้ ทม่ี ุมกน้ ตะกรา้ ในลกั ษณะไขวก้ นั (เคร่อื งหมาย X) เพอ่ื ใหเ้ กดิ ความคงรูปแขง็ แรง และตอกตนี คอื ไมต้ รงปลอ้ งไมไ้ ผ่ทา เป็นปุ่มปลายแหลม จมุ่ เทยี นแลว้ ตเี ขา้ มุมกน้ เป็นขาของตะกรา้ 4มุม การรมควนั นาตะกรา้ ไปรมควนั ไฟใชฟ้ างขา้ วทไ่ี มใ่ ชแ้ ลว้ เป็นเชอ้ื เพลงิ รวมควนั เพอ่ื กนั มอดแมลงเพอ่ื ใหเ้ ศษไม้ เศษเสย้ี นไมไ้ ผ่ทส่ี านหลุดออกสรา้ งสสี นั ดใู หเ้ กดิ ความแขง็ แรงแลว้ นาไปเขา้ รวงตะกรา้ รวงตะกรา้ ใชไ้ มเ้ สยี วหรอื ตอไม้ ไผ่กไ็ ดเ้ ป็นไมท้ ห่ี าไดจ้ ากหม่บู า้ นเป็นทรพั ยากรในชมุ ชนทน่ี ามาใชป้ ระโยชน์ไดโ้ ดยแตง่ ไมก้ ลมขนาดเลก็ เสน้ ผา่ ศนู ยก์ ลาง 1.5 ซม.ดดั ใหโ้ คง้ เสยี บเขา้ ขอบปากตะกรา้ แลว้ ใชห้ วายหรอื เครอื ไมผ้ กู รอ้ ยใหห้ รู วงและขอบตะกรา้ ยดึ ตดิ กนั แน่น นาไปใชป้ ระโยชน์หรอื จาหน่ายได้ หากตอ้ งการความสวยงามเพม่ิ ขน้ึ กท็ าแลกเกอรเ์ พอ่ื รกั ษาไมแ้ ละใหค้ วาม สวยงาม -แลคเกอร์ -ทนิ เนอร์ -แปลงทาสี