ระบบหมุนเวียนเลือด

ระบบหมุนเวยี นเลอื ด ระบบหมุนเวยี นเลอื ด (Circulatory System) เป็นระบบท่ีเลือดทำหนำ้ ท่ี ลำเลียงสำรตำ่ งๆ ท่ีเซลลต์ อ้ งกำรใหไ้ ปเซลล์ และกำจดั สำรต่ำงๆ ท่ีเซลลไ์ มต่ อ้ งกำร ออกจำกรำ่ งกำย ประเภทของระบบหมนุ เวียนเลอื ดมี 2 แบบ ดงั นี้ 1.ระบบหมนุ เวียนเลอื ดแบบวงจรปิด (Close Circulatory System) ระบบนี้ เลอื ดจะไหลเวียนอย่ภู ำยในหลอดเลอื ดและหวั ใจตลอดเวลำโดยเลอื ดจะมที ศิ ทำงกำร ไหลออกจำกหวั ใจไปตำมหลอดเลอื ดชนิดตำ่ งๆ แลว้ ไหลกลบั เขำ้ สหู่ วั ใจใหมเ่ ช่นนีเ้ อย ไป พบในสตั วจ์ ำพวกหนอนตวั กลมมปี ลอ้ ง เชน่ ไสเ้ ดือนดนิ ปลงิ นำ้ จืด และสตั วม์ ี กระดกู สนั หลงั ทกุ ชนิด 2.ระบบหมนุ เวียนเลือดแบบวงจรเปิด (Open Circulatory System) ระบบนี้ เลือดท่ีไหลออกจำกหวั ใจจะไมอ่ ยใู่ นหลอดเลอื ดตลอดเวลำเหมือนแบบวงจรปิด โดย จะมเี ลือดไหลเขำ้ ไปในชอ่ งว่ำงลำตวั และท่วี ำ่ งระหวำ่ งอวยั วะตำ่ งๆ พบในสตั วจ์ ำพวก แมลง กงุ้ ปู และหอย โครงสร้างส่วนประกอบและหน้าทข่ี องอวยั วะในระบบหมุนเวยี นเลอื ด มีดงั นี้ 1.หัวใจ (Heart) อยรู่ ะหวำ่ งปอดทงั้ 2 ขำ้ ง คอ่ นไปทำงซำ้ ยเลก็ นอ้ ย ประกอบดว้ ยกลำ้ มเนือ้ พเิ ศษท่ีเยกวำ่ กลำ้ มเนือ้ หวั ใจ แบง่ ออกเป็นหอ้ งบน 2 หอ้ ง เรยี กวำ่ Atrium (เอเตรยี ม) และหอ้ งลำ้ งซำ้ ยเรยี นกวำ่ Ventricle (เวนตรเิ คิล) หวั ใจ หอ้ งบนมีขนำดเลก็ กวำ่ หอ้ งลำ่ ง และระหวำ่ งหวั ใจหอ้ งบนกบั หอ้ งลำ่ งจะมีลนิ้ หวั ใจท่ี กน้ั อย่เู พ่ือไมใ่ หเ้ ลอื ดไหลยอ้ นกลบั ไดแ้ ก่ ลนิ้ ไตรคสั พิด (Tricuspid Valve) อยู่ ระหวำ่ งหอ้ งบนขวำกบั ลำ่ งขวำ และลนิ้ ไบคสั ปิด (Bicuspid Valve)

2.หลอดเลือด (Blood Vessel) กำรหมนุ เวียนของเลอื ดจำกหวั ใจไป และกลบั จำกสว่ นตำ่ ง ๆ ของรำ่ งกำยนน้ั ตอ้ ง อำศยั หลอดเลอื ด ซง่ึ มีอยู่ ท่วั รำ่ งกำย หลอดเลอื ดในรำ่ งกำยคนเรำแบง่ ออกเป็น 3 ชนิด คือ 1.หลอดเลือดอำรเ์ ทอรี ( Arteries ) เป็นหลอดเลือดท่ีนำเลอื ดออก จำกหวั ใจไปยงั สว่ นตำ่ ง ๆ ของรำ่ งกำย เลอื ดท่ีอย่ใู นหลอดเลือดนีเ้ ป็นเลอื ดท่ีมี ปรมิ ำณแก๊สออกซเิ จนมำก ยกเวน้ เลอื ดท่ีสง่ ไปยงั ปอด ซ่งึ เป็นเลอื ดท่ีมีปรมิ ำณแก๊ส คำรบ์ อนไดออกไซดม์ ำก หลอดเลือดอำรเ์ ทอรมี ผี นงั หนำไมม่ ลี นิ้ กน้ั มีควำม แข็งแรง เพ่ือใหม้ คี วำมทนทำนตอ่ แรงดนั เลอื ดท่ถี กู ฉีดออกจำกหวั ใจ 2.หลอดเลือดเวน ( Vein ) เป็นหลอดเลอื ดท่นี ำเลอื ดจำกสว่ นตำ่ ง ๆ ของรำ่ งกำยเขำ้ สหู่ วั ใจ เลือดท่ีอยใู่ นหลอดเลอื ดนีเ้ ป็นเลอื ดท่ีมีปรมิ ำณแก๊ส คำรบ์ อนไดออกไซดส์ งู ยกเวน้ เลอื ดท่ีนำจำกปอดมำยงั หวั ใจ จะเป็นเลอื ดท่ีมปี รมิ ำณ แก๊สออกซเิ จนสงู ภำยในหลอดเลอื ดนีจ้ ะมีลนิ้ ปอ้ งกนั ไมใ่ หเ้ ลือดไหลยอ้ นกลบั 3.หลอดเลอื ดฝอย ( Capillaries ) เป็นหลอดเลือดท่ีมขี นำดเลก็ ละเอยี ดเป็นฝอยตดิ ตอ่ อยรู่ ะหวำ่ งแขนงเลก็ ๆ ของหลอดเลือดอำรเ์ ทอรแี ละหลอด เลือดเวน หลอดเลอื ดฝอยมผี นงั บำงมำก เป็นบรเิ วณท่ีมีกำรแลกเปล่ยี นสำรอำหำร แก๊ส และสง่ิ ตำ่ ง ๆ ระหว่ำงเลอื ดกบั เซลลข์ องรำ่ งกำย 3.เลือด ( Blood ) ในรำ่ งกำยคนเรำมเี ลอื ดอยปู่ ระมำณรอ้ ยละ 9- 10 ของนำ้ หนกั ตวั เลอื ดมีสว่ นประกอบ ท่ีสำคญั 2 สว่ น คือ 1.สว่ นท่ีเป็นของเหลว ซง่ึ เรยี กว่ำ นำ้ เลือด หรอื พลำสมำ ( Plasma ) มีอยปู่ ระมำณรอ้ ยละ55 ของปรมิ ำณเลอื ดท่ไี หลอย่ใู นรำ่ งกำย ในนำ้ เลอื ด ประกอบดว้ ยนำ้ รอ้ ยละ 91 นอกนน้ั เป็นสำรอ่นื ๆ ไดแ้ ก่ สำรอำหำรตำ่ ง ๆ เอนไซม์ ฮอรโ์ มน และแก๊ส รวมทง้ั ของเสยี ท่ีรำ่ งกำยไมต่ อ้ งกำร เชน่ ยเู รยี แก๊ส คำรบ์ อนไดออกไซด์ เป็นตน้ นำ้ เลอื ดทำหนำ้ ท่ีลำเลยี งสำรอำหำร เอนไซม์ ฮอรโ์ มน และแก๊สกลบั ไปเลีย้ งเซลลต์ ำ่ ง ๆ ของรำ่ งกำย และลำเลยี งของเสียต่ำง ๆ มำยงั ปอด

เพ่ือขบั ออกจำกรำ่ งกำย 2.สว่ นท่ีเป็นของแข็ง ไดแ้ ก่ เซลลเ์ มด็ เลอื ด และเกลด็ เลอื ด ซ่งึ มอี ยู่ ประมำณรอ้ ยละ 45 ของปรมิ ำณเลือดทงั้ หมด 2.1เซลลเ์ มด็ เลอื ดมีอยู่ 2 ชนิด คือ 1)เซลลเ์ มด็ เลอื ดแดง ( Red Blood Cell ) มีรูปรำ่ งค่อนขำ้ ง กลมแบน ตรงกลำงบมุ๋ เขำ้ หำกนั เม่อื โตเต็มท่ไี มม่ นี ิวเคลยี ส สว่ นประกอบสว่ นใหญ่ เป็นสำรประเภทโปรตีนท่ีเรยี กว่ำ ฮีโมโกลบนิ ซ่งึ มเี หลก็ เป็นองคป์ ระกอบท่ี สำคญั ฮีโมโกลบนิ มสี มบตั ิในกำรรวมตวั กบั แก๊ส ออกซเิ จน ไดด้ ีมำก เซลลเ์ มด็ เลอื ดแดงมหี นำ้ ท่ีลำเลยี งแก๊สออกซิเจนไปยงั เซลลต์ ำ่ ง ๆ ท่วั รำ่ งกำย และลำเลียงแก๊ส คำรบ์ อนไดออกไซดก์ ลบั ไปสปู่ อดเพ่ือทำกำรแลกเปล่ยี นแก๊ส เซลลเ์ มด็ เลอื ดแดง สรำ้ งท่ีไขกระดกู และเซลลเ์ มด็ เลือดแดงมอี ำยปุ ระมำณ 110-120 วนั หลงั จำกนน้ั จะ ถกู สง่ ไปทำลำยท่ีตบั และมำ้ ม 2)เซลลเ์ มด็ เลอื ดขำว ( White Blood cell ) มรี ูปรำ่ งกลม ขนำดใหญ่กว่ำเซลลเ์ มด็ เลอื ดแดง ไมม่ ีนิวเคลยี ส เซลลเ์ มด็ เลอื ดขำว ในรำ่ งกำย มี อย่หู ลำยชนิด ทำหนำ้ ท่ีตอ่ ตำ้ นและทำลำย เชือ้ โรคหรอื ส่งิ แปลกปลอม ท่ีเขำ้ สู่ รำ่ งกำย แหลง่ ท่สี รำ้ งเซลลเ์ มด็ เลอื ดขำวไดแ้ ก่ มำ้ ม ไขกระดกู และตอ่ ม นำ้ เหลอื ง เซลลเ์ มด็ เลอื ดขำวมอี ำยปุ ระมำณ 7-14 วนั ก็จะถกู ทำลำย 2.2เกลด็ เลือด ( Blood Platelet ) เป็นสว่ นประกอบของเลอื ดท่ี ไมใ่ ชเ่ ซลล์ มขี นำดเลก็ มำก ไมม่ สี ี ไมม่ ีนิวเคลยี ส ทำหนำ้ ท่ีช่วยทำใหเ้ ลือดแขง็ ตวั เม่อื เลือดออกสภู้ ำยนอกรำ่ งกำย และชว่ ยหำ้ มเลือดในกรณีท่ีเกิดบำดแผล โดยจบั รวมตวั กนั เป็นกระจกุ รำ่ งแหอดุ รูของหลอดเลอื ดฝอยทำใหเ้ ลือดหยดุ ไหล แหลง่ ท่สี รำ้ งเกลด็ เลือดไดแ้ ก่ ไขกระดกู เกลด็ เลือดมอี ำยุ 4 วนั เทำ่ นนั้ ก็จะถกู ทำลำย

การหมุนเวยี นเลือดไปยงั ส่วนตา่ งของร่างกาย 1.เลือดจำกสว่ นตำ่ ง ๆ ของรำ่ งกำยซ่งึ เป็นเลอื ดท่ีมีปรมิ ำณแก๊สออกซเิ จน ต่ำ จะไหลกลบั เขำ้ สหู่ วั ใจหอ้ งบนขวำ (Right Atrium ) 2.เม่อื หวั ใจบบี ตวั เลือดจะไหลจำกหวั ใจหอ้ งบนขวำผ่ำนลนิ้ หวั ใจลงสู่ หวั ใจหอ้ งลำ่ งขวำ ( Right Ventricle ) 3.เม่อื หวั ใจหอ้ งลำ่ งขวำบีบตวั เลอื ดจะไหลเขำ้ สหู่ ลอดเลอื ดไปยงั ปอด เม่อื มกี ำรแลกเปล่ยี นแก๊สระหว่ำงแก๊สคำรบ์ อนไดออกไซดแ์ ละแก๊สออกซเิ จน เลือดท่ีมปี รมิ ำณแก๊สออกซเิ จนสงู จะไหลกลบั เขำ้ สหู่ วั ใจหอ้ งบนซำ้ ย ( Left Atrium ) 4.เม่อื หวั ใจหอ้ งบนซำ้ ยบีบตวั เลอื ดจะไหลผำ่ นลนิ้ หวั ใจลงสหู่ วั ใจหอ้ ง ลำ่ งซำ้ ย(Left Ventricle ) 5.เม่อื หวั ใจหอ้ งลำ่ งซำ้ ยบบี ตวั เลือดจะไหลเขำ้ สหู่ ลอดเลือดไปเลยี้ งสว่ น ต่ำง ๆ ของรำ่ งกำย และเม่อื เลอื ดมปี รมิ ำณแก๊สออกซิเจนต่ำกจ็ ะไหลกลบั เขำ้ สหู่ วั ใจ หอ้ งบนชวำเป็นเชน่ นีเ้ รอ่ื ย ๆ ไป