ขนาดภาพและมุมกล้อง

468303 การผลติ สื่อวดี ิทัศน์ดจิ ทิ ัล 91 บทที่7 ขนาดภาพและมมุ กลอ้ ง ในการผลิตสื่อวีดิทัศน์และรายการโทรทัศน์นั้น ภาพที่ปรากฏบนจอโทรทัศน์ แสดงถึงการส่ือ ความหมาย เรื่องราวและการถ่ายทอดอารมณ์ต่างๆ จากผู้สร้างไปสู่ผู้ชมผ่านกระบวนการสื่อความหมาย ของการผลิตวีดิทัศน์และรายการโทรทัศน์ เพื่อให้ผู้ชมเกิดความเข้าใจ ในการถ่ายทาและจัดมุมกล้องน้ัน การจัดองค์ประกอบภาพ ถือว่าเป็นสิ่งสาคัญที่ช่างภาพทุกคนจะต้องรู้ว่าควรจะจัดภาพอย่างไร ให้ได้ องค์ประกอบภาพที่ดี พ้นื ฐานการถา่ ยภาพวีดิทัศน์และโทรทัศน์ สมศกั ด์ิ ชาตนิ ้าเพชร (2559) ได้กลา่ วถงึ การพื้นฐานในการถ่ายภาพ ดงั นี้ 1. เฟรม (Frame) คือ ภาพหนึ่งภาพของชุดภาพนิ่งจานวนมากที่บันทึกลงบนเทป หรือการ์ด บันทึกของมูลของกล้อง หรือกล่าวง่ายๆ หมายถึง ภาพที่ได้จากการถ่ายด้วยกล้องภาพนิ่งจานวน 1 ภาพ นน่ั เอง 2. ช็อต (Shot) คือ การถ่ายทาแต่ละครั้ง ตั้งแต่เริ่มจนหยุดถ่าย บางครั้งเรียก คัต (Cut) ช็อตถือ ว่าเป็นหน่วยที่เล็กที่สุดของภาพ ที่สามารถเข้าใจได้ และเป็นหน่วยที่มีความสาคัญหน่วยหนึ่ง ตามปกติ ช็อตจะเป็นตามช่วงความยาวของเทปที่ถูกบันทึกไว้ในแต่ละครั้งที่ยังกดปุ่มที่ถ่ายกลอ้ งอยู่ ดังนั้นในการถ่าย แต่ละคร้ังชอ็ ตจะมคี วามยาวแตกตา่ งกนั ไป สว่ นการถ่ายทาชอ็ ตเดิมซ้าจะเรียกวา่ Take 3. ซีน (Scene) คือ ช็อตตั้งแต่ 1 ช็อตขึ้นไปซึ่งสามารถสื่อความหมายได้ โดยซีนๆหนึ่งมักจะ เกิดขึน้ ในเวลาตอ่ เนือ่ งกนั ในฉากเดยี วกัน รวมท้งั ประกอบด้วยตัวละครชดุ เดียวกนั 4. ซีเควนส์ (Sequence) คือการเชื่อมเอาซีนต่างๆ เข้าด้วยกันด้วยเงื่อนไขทางอารมณ์และการ เล่าเรอ่ื ง อาจารย์ ดร.วรวฒุ ิ มั่นสขุ ผล | ภาควชิ าเทคโนโลยีการศึกษา มหาวทิ ยาลัยศลิ ปากร

468303 การผลติ ส่ือวีดทิ ศั น์ดจิ ทิ ลั 92 การจดั องค์ประกอบภาพ การถา่ ยภาพด้วยกลอ้ งวดี ิโอ หรือการถ่ายวีดิโอด้วยกลอ้ ง DSLR กเ็ หมอื นกับการวาดภาพซึ่งจะต้อง เกี่ยวข้องกับองค์ประกอบของการจัดภาพ เช่น รายละเอียดของภาพ ความสมดุลย์ รูปทรง ตาแหน่งของ วัตถุ ซึ่งควรนามาจัดองค์ประกอบภาพเพื่อใช้การทางานด้านวีดิทัศน์และโทรทัศน์ สิ่งสาคัญที่เกี่ยวข้องการ การจัดภาพประกอบด้วย 1. การถ่ายภาพ ต้องใช้การถา่ ยภาพแบบระยะใกลก้ ับระยะไกลมากกวา่ กวา่ ถ่ายแบบระยะไกลกับ ระยะไกลมาก 2. การจัดวางภาพ ทาได้หลายวิธี เช่น การวางให้อยู่ในตาแหน่งกึ่งกลาง จัดภาพแบบไม่สมดุลย์ จัดวางภาพแนวนอน จดั วางภาพซ่ึงทาให้ผูช้ มต่อเตมิ ภาพเอง 3. ความลึกของภาพ การสร้างสรรค์ภาพใหเ้ กิดความลึกมีมิติท่ีสาม ซึ่งรวมไปถึงการเลือกใช้เลนส์ การวางตาแหนง่ ของวตั ถุ ระยะชัดลกึ การใช้แสงเงา นอกจากนี้ยังสามารถน าเทคนิคการถ่ายภาพโดยใช้กฏ 3 ส่วน และจุดตัด 9 ช่องมาใช้ ในเป็นแนวทางในการถ่ายภาพวีดิทัศน์ เพื่อให้เกิดความสวยงาม มีความสมดุลย์ และสร้างจุดสนใจในภาพ ทาใหก้ ารสือ่ ความหมายของภาพนัน้ ๆ สามารถทาได้อย่างนา่ สนใจ และทาใหผ้ ู้ชมเกดิ การรบั รูไ้ ด้ตรงกับสิ่งที่ ชา่ งกลอ้ งไดบ้ ันทกึ ภาพไว้ ภาพท่ี5.1 กฏ 3 สว่ น และจดุ ตดั 9 ชอ่ ง อาจารย์ ดร.วรวฒุ ิ มั่นสุขผล | ภาควิชาเทคโนโลยกี ารศึกษา มหาวิทยาลยั ศิลปากร

468303 การผลติ สอื่ วีดิทศั น์ดิจทิ ัล 93 ภาพที่ 5.2 แสดงการใช้เทคนคิ ถ่ายภาพดว้ ยจดุ ตดั 9 ชอ่ ง ทม่ี า : https://fotofaka.com/20-composition-part-1 ภาพท่ี 5.3 แสดงการใช้เทคนคิ ถ่ายภาพด้วยจดุ ตัด 9 ช่อง ที่มา : วีดิโอการสอน รศ.ดร. ปานใจ ธารทัศนวงศ์ มหาวิทยาลัยศิลปากร อาจารย์ ดร.วรวุฒิ ม่ันสุขผล | ภาควิชาเทคโนโลยกี ารศึกษา มหาวิทยาลยั ศลิ ปากร

468303 การผลิตส่อื วดี ิทศั น์ดจิ ทิ ัล 94 องคป์ ระกอบดา้ นภาพ 1. ขนาดภาพ (Shot Size) 2. มุมมองภาพ (Camera Angle) 3. การเคลอ่ื นไหวของกลอ้ ง (Camera Movement) ขนาดภาพ (Shot Size) ระยะของการถ่ายภาพ หมายถึง การถ่ายให้เห็นภาพวัตถุว่าต้องการให้วัตถุอยู่ในตาแหน่งใกล้หรือ ไกลจากตัวกล้อง ด้วยขนาดของภาพที่แตกต่างและสื่อความหมายแตกต่างกัน การใช้ขนาดของภาพในการ ถา่ ยทาวดี ทิ ัศน์ จงึ ช่วยทาใหผ้ ้ชู มไม่รสู้ ึกเบอ่ื หน่าย โดยขนาดภาพส่วนใหญ่ แบ่งออกได้เปน็ 5 ระยะ คอื 1. ภาพระยะไกลมาก (Extreme Long Shot หรือ ELS) เป็นภาพที่วัตถุอยู่ห่างจากกล้องมาก เป็นพิเศษ ขนาดภาพลักษณะนี้กล้องจะตั้งอยู่ไกลจากสิ่งที่ถ่ายมาก ซึ่งภาพที่ได้จะเป็นภาพมุมกว้าง ผู้ชม สามารถมองเห็นองค์ประกอบของฉากได้ทั้งหมด สามรถมองเห็นสิ่งที่ถ่ายได้เต็มสัดส่วน ภาพลักษณะนี้ มัก นยิ มใชเ้ ป็นภาพแนะนาสถานที่ เหมาะสาหรบั การปเู รื่อง เริ่มเร่ือง ซ่งึ ภาพยนตร์ในตา่ งประเทศนิยมใสไ่ ตเต้ลิ ส่วนหัวไว้ในฉากประเภทนี้ ภาพระยะไกลมากน้ีสามารถสร้างความรู้สึกโอ่อ่า อลังการ แสดงออกถึงความ ใหญ่โตของสถานท่ี ความยงิ่ ใหญ่ และยงั สามารถสร้างความประทบั ใจรวมถึงสรา้ งความประทับใจใหก้ ับผูช้ ม ได้อกี ดว้ ย ภาพท่ี 5.4 ภาพระยะไกลมาก (Extreme Long Shot หรอื ELS) ทีม่ า: ผลงานนกั ศึกษารายการวดี ิทศั น์ เร่ือง วิถีไทยทรงดา อาจารย์ ดร.วรวุฒิ ม่ันสุขผล | ภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา มหาวทิ ยาลยั ศิลปากร

468303 การผลติ สอ่ื วีดิทศั น์ดจิ ทิ ลั 95 2. ภาพระยะไกล (Long Shot หรือ LS) เป็นภาพระยะไกล แต่จะเห็นรายละเอียดของภาพมาก ขึ้น หรอื เรยี กอกี อยา่ งว่าภาพ Full Shot ถ้าเปน็ ภาพบุคคลจะเห็นเต็มตัว โดยภาพส่วนหัวจะใกล้กบั ขอบบน เฟรม และส่วนเท้าจะใกล้กับของล่างเฟรม ในงานโทรทัศน์และภาพยนตร์มักใช้ภาพขนาดนี้เป็นหลักในการ เดนิ เรื่อง ซ่ึงเปน็ ภาพท่ีทาใหผ้ ูช้ มเหน็ อากัปกริยาของนักแสดง ภาพท่ี 5.5 ภาพระยะไกล (Long Shot หรือ LS) ทม่ี า: ผลงานนกั ศึกษา MV ขนาดภาพและมุมกลอ้ ง 3. ภาพระยะปานกลาง (Medium Shot หรอื MS) เป็นภาพระยะปานกลาง เป็นขนาดท่มี ีความ หลากหลาย โดยปกติจะมีขนาดประมาณตั้งแต่1/4 ถึง 3/4 ของร่างกาย ผู้ชมจะได้เห็นตั้งแต่เอวของ นักแสดงขั้นไปจนถึงศีรษะ ขนาดภาพแบบนี้ผู้ชมสามารถเห็นการเคลื่อนไหวของนักแสดง และรายละเอียด ของฉากหลังพอสมควร ซึ่งทาให้เข้าใจเรื่องราวต่างๆได้ เป็นขนาดภาพที่นิยมใช้มากที่สุด เพราะใช้เป็นภาพ เช่อื มต่อระหวา่ งภาพระยะไกล (LS) และภาพระยะใกล้ (CU) อาจารย์ ดร.วรวฒุ ิ ม่ันสขุ ผล | ภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา มหาวิทยาลยั ศิลปากร

468303 การผลิตสื่อวีดิทัศน์ดจิ ทิ ลั 96 ภาพที่ 5.6 ภาพระยะปานกลาง (Medium Shot หรือ MS) ท่ีมา: ผลงานนกั ศึกษา MV ขนาดภาพและมุมกล้อง 4. ภาพระยะใกล้ (Close-Up หรือ CU) เป็นภาพที่เห็นรายละเอียดของวัตถุ ถ้าเป็นภาพบุคคล จะเหน็ บรเิ วณศีรษะและบริเวณใบหน้าของผูแ้ สดง ภาพท่ี 5.7 ภาพระยะใกล้ (Close-Up หรือ CU) ท่ีมา: ผลงานนกั ศึกษา MV ขนาดภาพและมมุ กลอ้ ง อาจารย์ ดร.วรวฒุ ิ มั่นสุขผล | ภาควชิ าเทคโนโลยกี ารศึกษา มหาวทิ ยาลยั ศิลปากร

468303 การผลิตส่อื วดี ทิ ัศน์ดจิ ทิ ลั 97 5. ภาพระยะใกล้มาก (Extreme Close-Up Shot หรือ ECU) เป็นภาพระยะใกล้เป็นพิเศษ เป็นการเน้นสิ่งที่ถ่าย เพื่อให้ผู้ชมเห็นรายละเอียดของวัตถุ หรือถ้าถ่ายใบหน้านักแสดง ก็เพื่อเป็นการเน้น อารมณข์ องนักแสดง เช่น สหี น้า แววตา ภาพที่ 5.8 ภาพระยะใกล้มาก (Extreme Close-Up Shot หรอื ECU) ทม่ี า: ผลงานนกั ศึกษา MV ขนาดภาพและมมุ กลอ้ ง นอกจากระยะของภาพ ดังที่กล่าวมาแล้ว ยังสามารถตามแบ่งลักษณะของการถ่ายภาพได้อีก 6 แบบ คือ 1) ภาพเหนอื ราวนม (Bust Shot) 2) ภาพเหนือหัวเขา่ (Knee Shot) หรือภาพระยะไกลปานกลาง (Medium Long Shot / MLS) 3) ภาพคนสองคนหรือวตั ถสุ องชนิ้ อยูใ่ นเฟรมเดยี วกนั (Two Shot) 4) ภาพคนสามคนหรอื วตั ถุสามชิน้ อยู่ในเฟรมเดียวกนั (Three Shot) 5) ภาพกลุม่ คนอยู่ในเฟรมเดยี วกัน (Group Shot) 6) ภาพถ่ายเหนือหวั ไหล่ (Over Shoulder Shot) อาจารย์ ดร.วรวุฒิ ม่ันสขุ ผล | ภาควิชาเทคโนโลยกี ารศึกษา มหาวทิ ยาลยั ศิลปากร

468303 การผลติ สื่อวดี ิทศั น์ดิจทิ ลั 98 ภาพท5่ี .9 ภาพเหนือราวนม (Bust Shot) ที่มา: ผลงานนกั ศกึ ษารายการวีดิทศั น์ เร่ือง วิถไี ทยหมบู่ า้ นกระดาน ภาพท5่ี .10 ภาพเหนือหัวเข่า (Knee Shot) ท่มี า: ผลงานนกั ศึกษารายการวีดิทศั น์ เรอ่ื ง วิถไี ทยหมบู่ า้ นกระดาน อาจารย์ ดร.วรวุฒิ ม่ันสขุ ผล | ภาควชิ าเทคโนโลยีการศึกษา มหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร

468303 การผลติ สื่อวดี ิทศั น์ดิจทิ ลั 99 ภาพท5่ี .11 ภาพคนสองคนอยู่ในเฟรมเดียวกัน (Two Shot) ทีม่ า: ผลงานนกั ศึกษารายการวีดิทศั น์ เรอื่ ง วิถีไทยหมบู่ ้านกระดาน ภาพท5ี่ .12 ภาพคนสามคนอยู่ในเฟรมเดยี วกัน (Three Shot) ทีม่ า: ผลงานนกั ศึกษารายการวีดิทศั น์ เรอ่ื ง วิถไี ทยหม่บู า้ นกระดาน อาจารย์ ดร.วรวุฒิ ม่ันสขุ ผล | ภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา มหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร

468303 การผลิตสื่อวีดทิ ศั น์ดจิ ทิ ลั 100 ภาพท5ี่ .13 ภาพกลุ่มคนอยใู่ นเฟรมเดยี วกัน (Group Shot) ที่มา: ภาพลงพื้นที่ชมุ ชนบ้านแข้ จงั หวัดมุกดาหาร โครงการพัฒนาศักยภาพแหล่งทอ่ งเทีย่ วฯ ภาพท5ี่ .14 ภาพถ่ายเหนอื หัวไหล่ (Over Shoulder Shot) ท่ีมา: ผลงานนกั ศึกษา MV ขนาดภาพและมมุ กล้อง อาจารย์ ดร.วรวุฒิ ม่ันสขุ ผล | ภาควิชาเทคโนโลยกี ารศึกษา มหาวิทยาลัยศลิ ปากร

468303 การผลติ สอื่ วดี ิทัศน์ดิจทิ ลั 101 มุมกลอ้ ง (Camera Angles) ในการถ่ายทารายการโทรทัศน์จะมีลักษณะของการสับเปลี่ยนภาพอยู่ตลอดเวลา เพื่อให้เกิดความ ต่อเน่อื งและเห็นภาพได้หลายแงม่ มุ ในทางปฏบิ ัตเิ ราจะเห็นการเปลีย่ นแปลงอยู่ 3 ลกั ษณะ คือ 1. ระยะทางระหว่างผู้ดูกับวัตถุ หมายถึง ผู้ดูจะมองเห็นภาพของวัตถุสิ่งต่างๆที่ปรากฏอยู่หน้าจอ วา่ อย่ใู กล้ตวั หรอื ไกลออกไป 2. ตาแหนง่ ของวัตถุทผ่ี ู้ดู มองเห็นวา่ มคี วามสมั พนั ธก์ บั ผู้ดูอย่างไร เชน่ ภาพผแู้ สดงกาลังนั่งพูดคุย กัน แล้วถ่ายภาพข้ามหัวไหล่ซึ่งทาให้รู้สึกว่า ผู้แสดงกาลังพูดคุยกันจริงๆ ภาพผู้ประกาศข่าวหรือพิธิกรพูด กบั กลอ้ งดว้ ยการมองเข้าหากลอ้ ง เหมือนกบั กาลังพดู กับผู้ชม 3. มุมการมองภาพ ทาให้ผู้ดูเห็นว่า ภาพอยู่ในลักษณะใด เช่น มุมสูง มุมต่า หรืออยู่ในระดับ เดียวกับวัตถุ ภาพท5่ี .15 ภาพมุมกล้อง ที่มา: ผลงานนกั ศกึ ษา MV ขนาดภาพและมุมกล้อง ทั้งนี้ในการถ่ายภาพโดยทั่วไป การตั้งกล้องไม่จาเป็นต้องวางไว้เฉพาะด้านหน้าตรงของแบบเท่านน้ั แต่จะทามุมกับแบบหรือวัตถุได้หลากหลายมุม ยิ่งกล้องทามุมกับแบบมากเท่าไรก็ยิ่งทาให้ภาพดูน่าสนใจ มากขึ้นเท่านั้นและการใช้มุมกล้องต้องให้สอดคล้องกับการเล่าเรื่องหรือความหมายที่ต้องการสื่อด้วย อาจ แบง่ มุมกลอ้ งออกเปน็ 5 ระดบั คอื อาจารย์ ดร.วรวฒุ ิ ม่ันสขุ ผล | ภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา มหาวทิ ยาลยั ศิลปากร

468303 การผลิตสอ่ื วีดทิ ัศน์ดจิ ทิ ลั 102 1. ภาพมุมปกติ (Normal angle shot หรือ Eye-level shot) เป็นมุม ที่มีความหมายตรงตาม ชื่อที่เรียก คือคนดูถูกวางไว้ในระดับเดียวกับสายตาของผู้ชมหรือระดับเดียวกับช่างภาพ มุมระดับสายตานี้ เปน็ มุมที่เราใชม้ องในชวี ิตประจาวัน เปน็ มุมกลอ้ งทใี่ ชม้ ากทส่ี ุด ภาพท5ี่ .16 ภาพมมุ ปกติ (Normal angle shot หรอื Eye-level shot) ทมี่ า: ผลงานวีดิทศั น์ส่งเสรมิ การทอ่ งเท่ยี วชุมชนไทแสก จังหวดั นครพนม 2. ภาพมุมต่า( Low angle shot) คือการตั้งกล้องระดับต่ากว่าวัตถุหรือต่ากว่าสิ่งที่ถ่าย หรือต่า กวา่ ระดับสายตาของผแู้ สดง สื่อความหมายถึงพลัง อานาจความเข้มเเขง็ อาจารย์ ดร.วรวุฒิ มั่นสขุ ผล | ภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา มหาวิทยาลัยศิลปากร

468303 การผลติ ส่อื วดี ทิ ัศน์ดิจทิ ัล 103 ภาพท5่ี .17 ภาพมุมต่า ( Low angle shot) ทีม่ า: ผลงานวีดทิ ัศนส์ ่งเสรมิ การท่องเท่ียวชมุ ชนไทแสก จงั หวดั นครพนม 3. ภาพมุมสูง (High angle shot) คือมุมสูงกล้องอยู่ด้านบน วางไว้บนเครน (crane) หรือที่สูง ถ่ายกดมาที่ผู้แสดง แต่ไม่ตั้งฉากเท่า Bird’s-eye view ประมาณ 45 องศา เป็นมุมมองที่เห็นแบบหรือวัตถุ อย่ตู ่ากว่าใช้แสดงแทนสายตา ส่ือความหมายตรงข้ามกับภาพมุมต่า คอื ไรพ้ ลงั ไร้อานาจ อ่อนแอ ต่าตอ้ ย ภาพท5่ี .18 ภาพมมุ สูง (High angle shot) ท่มี า: ผลงานวดี ทิ ัศน์สง่ เสรมิ การท่องเที่ยวชุมชนปะโค จงั หวดั หนองคาย 4. มุมสายตานก (Bird - eye view) มุมชนิดนี้มักเรียกทับศัพท์ทาให้เข้าใจมากกว่า เป็นมุมถ่ายมา จากด้านบนเหนือศีรษะ ทามุมตั้งฉากเป็นแนวดิ่ง 90องศา กับผู้แสดง เป็นมุมมองที่เราไม่คุ้นเคยใน ชวี ติ ประจาวัน จึงเปน็ มมุ ทีแ่ ปลก แทนสายตานกที่อยบู่ นทอ้ งฟา้ อาจารย์ ดร.วรวฒุ ิ มั่นสขุ ผล | ภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา มหาวทิ ยาลัยศลิ ปากร

468303 การผลิตส่ือวดี ทิ ศั น์ดจิ ทิ ลั 104 ภาพท5่ี .19 มุมสายตานก (Bird - eye view) ทมี่ า: ผลงานวีดิทัศนส์ ่งเสริมการท่องเท่ียวชุมชนปะโค จงั หวดั หนองคาย 5. มมุ สายตาหนอน (Worm – eye view) มุมชนิดน้ี เปน็ ลักษณะภาพอยู่ตา่ กว่าวัตถุ ลักษณะของ ภาพ จะทาให้วัตถุที่ถูกถ่าย ดูยิ่งใหญ่ น่ากลัว เช่น ความยิ่งใหญ่ของต้นไม้ใหญ่ในป่า อนุเสาวรีย์ ความ ยง่ิ ใหญ่ของอาคาร สถาปตั ยกรรม ความน่ากลัวของวัตถุ ภาพท5่ี .20 มมุ สายตาหนอน (Worm – eye view) ทม่ี า: ผลงานนกั ศึกษา MV ขนาดภาพและมุมกลอ้ ง นอกจากน้ียงั มีมุมกล้องประเภทอ่ืนท่สี าคญั ทีค่ วรทราบ ดังนี้ 1) มุมเฝ้ามอง (Objective Camera Angle) เป็นมุมแอบมองหรือเฝ้ามองตัวละคร และเหตุการณ์ ที่กาลังจะเกิดขึ้น เป็นมุมเดียวกับกล้องแต่มองไม่เห็นคนดู ซึ่งคนดูจะอยู่หลังกล้องโดยผ่านสายตาของตา กลอ้ ง หรอื บางทีเปน็ การถ่ายโดยคนแสดงไมร่ ตู้ วั เรียกวา่ การแอบถา่ ย (Candid Camera) 2) มุมแทนสายตา (Subjective Camera Angle) เป็นมุมมองส่วนตัว เป็นมุมมองที่พาคนดูเข้ามา มีส่วนร่วมในภาพด้วย เช่น ผู้แสดงมองมาที่กล้อง จะให้ความรู้สึกเหมือนคนดูพูดกับกล้อง เช่น การนั่งคุย กนั การอ่านขา่ ว การรายงานข่าวในทีวี เปน็ ต้น อาจารย์ ดร.วรวุฒิ มั่นสุขผล | ภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา มหาวทิ ยาลัยศลิ ปากร

468303 การผลิตส่ือวีดิทศั น์ดิจทิ ลั 105 ภาพท5่ี .21 มมุ เฝ้ามอง (Objective Camera Angle) ทม่ี า: ผลงานนกั ศึกษา MV ขนาดภาพและมุมกลอ้ ง ภาพท5ี่ .22 มุมแทนสายตา (Subjective Camera Angle) ทมี่ า: ผลงานนกั ศึกษา MV ขนาดภาพและมุมกล้อง อาจารย์ ดร.วรวุฒิ มั่นสุขผล | ภาควชิ าเทคโนโลยกี ารศึกษา มหาวิทยาลัยศลิ ปากร

468303 การผลิตส่ือวีดทิ ัศน์ดิจทิ ัล 106 การเคล่อื นไหวของกล้อง (Camera Movement) การเคลือ่ นไหวของกลอ้ ง คอื เป็นการเปลี่ยนมมุ มองและเปลี่ยนขนาดภาพวิธหี นึ่ง ซ่งึ ไม่ตอ้ งใช้วธิ ีการ วางมุมกล้องเพื่อบันทึกภาพทีละช็อตแล้วนามาตัดต่อภายหลัง แต่การเคลื่อนกล้องจะเป็นการเสนอภาพที่มี ขนาดแตกต่างกันได้อย่างต่อเนื่อง สามารถบันทึกเทปเป็นช็อตยาว โดยไม่ต้องใช้การตัดต่อเข้ามาช่วย การ เปลี่ยนแปลงภาพจงึ เป็นไปอยา่ งต่อเนอื่ ง ทาให้ภาพมีชวี ิตชวี าน่าสนใจ ซ่งึ ภาพวดี ิทัศนน์ น้ั จะมีความแตกตา่ ง จากภาพน่งิ 2 ประการ คือ 1. สามารถถา่ ยภาพเคลือ่ นไหวได้ 2. สามารถเคลือ่ นที่ไปไดด้ ้วยการเคลื่อนกลอ้ งในขณะถ่ายทา การเคล่อื นกล้องแม้นจะมีความยงุ่ ยากและเสียเวลามากในการถ่ายทา แต่การเคลื่อนกล้องจะทาให้ภาพวีดิทัศน์มีความโดดเด่นทางด้านเทคนิคและอารมณ์สูง ซึ่งจุดประสงค์ของ การการเคลอื่ นกลอ้ งนนั้ คอื 1) ตดิ ตามผู้แสดง 2) เชือ่ มความคิดกันระหว่างสองความคดิ 3) สร้างอารมณ์ที่ทรงพลัง ถ้าหากใช้การเคลื่อนไหวแทนมมุ มองของผูแ้ สดง 1. การแพน (Panning) มีทั้งการ Pan left และ Pan right คือ การหมุนตัวกล้องไปตามแนวนอน จากซ้ายไปขวา หรือจากขวาไปซ้าย โดยตาแหน่งกล้องยังอยู่ที่เดิม ลักษณะของ การแพนกล้องเพื่อฉายให้ เห็นภาพของฉากหรือวัตถุในมุมกว้างหรือบอกให้ผู้ชมรู้ว่ามีอะไรอยู่บ้าง นอกจากนี้การแพนมีวัตถุประสงค์ เพื่อรักษาความสมดุลของภาพ และเพื่อเป็นการติดตามการแสดงของสิ่งที่ถ่าย สิ่งสาคัญของการแพนกล้อง คือ การกระทาอย่างช้าๆ นุ่มนวล และกล้องไม่ สั่นไหว จะทาให้ด้ภาพที่ให้ความรู้สึกสบาย หากเป็นการ แพนอย่างรวดเร็ว ทาให้ภาพพร่ามัว จะ เป็นการแสดงถึงการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วของกาลเวลา หรือ การเปล่ยี นจดุ สนใจ อาจารย์ ดร.วรวุฒิ ม่ันสขุ ผล | ภาควชิ าเทคโนโลยีการศึกษา มหาวิทยาลัยศลิ ปากร

468303 การผลติ สื่อวีดทิ ศั น์ดจิ ทิ ัล 107 ภาพท5ี่ .23 การแพน (Panning) ท่ีมา: http://sekmome.weebly.com/grammar-of-the-film-2.html 2. การทิลท์ (Titling) คือ การเคลื่อนหน้ากล้องด้วยการก้ม และการเงยกล้องในแนวดิ่ง การจับ ภาพส่วนล่างของวัตถุแล้วค่อยๆเงยหน้ากล้องขึ้นตามเพื่อให้เห็นส่วนบนของภาพ เรียกว่า Tilt up โดยตัว กลอ้ งยงั อยใู่ นตาแหน่งเดมิ ส่วนการกม้ กลอ้ งลง เรียกว่า Tilt down การนาไปใชง้ าน เช่น ตอ้ งการสื่อให้ผู้ดู เห็นถึงระยะความสูงของอาคาร เจดีย์ บางครั้งอาจสร้างความน่าฉงน ให้กับผู้ดูได้ ดังจะพบจากละคร หรือ ภาพยนตรท์ ่ีจับภาพตัวละคร เริ่มจากรองเท้าแลว้ เปลย่ี นเปน็ ภาพลาตัวไปจนถงึ ใบหนา้ เป็นต้น ภาพท5่ี .24 การทิลต์ (Titling) ที่มา: http://sekmome.weebly.com/grammar-of-the-film-2.html อาจารย์ ดร.วรวุฒิ มั่นสุขผล | ภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา มหาวิทยาลยั ศิลปากร

468303 การผลติ สื่อวีดิทศั น์ดิจทิ ลั 108 การใช้การแพน และการทิลท์ จะใช้ในกรณีครอบคลุมพื้นที่ที่มีขนาดใหญ่และไม่สามารถมองเห็นได้ ในเฟรมเดียว โดยจะใช้เพื่อ 1) ตดิ ตามแอคช่นั ของผ้แู สดง 2) เช่อื มจุดสนใจของภาพ 3) การใหค้ วามหมายของการเชื่อมจดุ สนใจของภาพต้งั แต่ 2 จุดข้นึ ไป 3. การเปล่ียนความสงู ของขาตั้งกล้อง (Pedestal) คอื การเคล่ือนไหวกลอ้ งโดย การเปลี่ยนความ สูงของขาตั้งกล้อง คาสั่งที่ใช้ \"Pedestal up\" หรือ \"Ped up\" เป็นการยกกล้องให้สูงขึ้น ส่วนการคาส่ัง \"Pedestal down\" หรือ \"Ped down\" เปน็ การลดกลอ้ งให้ต่าลงโดยการปรับความสงู ของขาตั้งกลอ้ ง ภาพท5่ี .25 การเปลย่ี นความสูงของขาต้ังกลอ้ ง (Pedestal) ทม่ี า: http://sekmome.weebly.com/grammar-of-the-film-2.html 4. การเครน (Crane) คือ การยกตัวกล้องขึ้นลงด้วยรถเครน หรือขาเครน ซึ่งใช้กับกล้องที่มีขนาด ใหญ่ ผลที่ได้จะคล้ายกับ PEDENTAL แต่ที่เหนือกว่า คือจะได้ระยะความสูงมากกว่า มีความคล่องตัว มากกว่า สามารถเคลื่อนกล้องไปยังทิศทางต่างๆ ได้ทั้งแนวนอนและแนวตั้ง โดยเคลื่อนกล้องให้เห็นเป็น ภาพมุมกว้างต่อเนื่องกันหรือลดให้กล้องต่าลง ภาพที่ได้จากเครนจะให้ความรู้สึกสง่าผ่าเผยตรึงความสนใจ คนดู ได้มมุ มองทแ่ี ปลกใหม่ทาให้นา่ ติดตาม อาจารย์ ดร.วรวฒุ ิ ม่ันสุขผล | ภาควิชาเทคโนโลยกี ารศึกษา มหาวทิ ยาลัยศลิ ปากร

468303 การผลติ สื่อวดี ิทศั น์ดจิ ทิ ัล 109 ภาพท5่ี .26 การเครน (Crane) ทมี่ า: http://camsandgrips.com/tripods---support.html 5. การดอลลี่ (Dolly) คือ การเคลื่อนกล้องเข้าไปใกล้ หรือถอยห่างจากวัตถุในแนวเส้นตรง การ Dolly in หมายถึง การเคลื่อนกล้องเข้าหาวัตถุ โดยผู้ดูจะมองเห็นภาพที่มีขนาดใหญ่ขึ้นเหมือนกับเข้าไปดู วัตถุใกล้ๆ ส่วนการ Dolly out เป็นการเคลื่อนกล้องถอยห่างจากวัตถุจะให้ความรู้สึกเหมือนผู้ดูถอยห่าง ออกไป ภาพท5ี่ .27 การดอลล่ี (Dolly) ท่ีมา: http://sekmome.weebly.com/grammar-of-the-film-2.html อาจารย์ ดร.วรวฒุ ิ มั่นสขุ ผล | ภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา มหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร

468303 การผลติ สือ่ วดี ิทัศน์ดจิ ทิ ัล 110 6. การทรกั ต์ (Trucking or Tracking) คือ การเคลื่อนกล้องจากจดุ หน่ึงไปยงั อีกจุดหน่ึงในทิศทาง ต่างๆ เช่น การเคลื่อนที่ไปทางซ้าย Truck left หรือการเคลื่อนที่ไปทางขวา Truck right โดยกล้องจะจับ ภาพนักแสดงหรือวตั ถอุ ยูใ่ นตาแหนง่ เดิม โดยพนื้ หลังของภาพจะเปลยี่ นไปตามการเคลอ่ื นที่ของวตั ถุ ทาใหผ้ ู้ ดูรสู้ ึกไดต้ ิดตามไปกับนักแสดง เช่น ภาพของกล้องท่ีเดนิ ขนานตามไปกบั นักแสดง ภาพท5ี่ .28 การทรักต์ (Trucking or Tracking) ท่ีมา: http://sekmome.weebly.com/grammar-of-the-film-2.html 7. การอาร์ค (ARC) คือ การเคลื่อนกล้องย้ายเป็นเส้นโค้ง โดยตัวกล้องยังจับภาพวัตถุนั้นอยู่ เป็น การเคลื่อนไหวกล้องโดยวิธี Dolly และ Truck แต่เป็นการเคลื่อนในลักษณะครึ่งวงกลมสาหรับการเคลื่อน ไปทางขวามือ ใช้คาว่า \"Arc right\" และสาหรับการเคลื่อนไปทางซ้ายมือ \"Arc left\" เพื่อเปรียบเสมือนว่า กล้องแทนสายตาของผู้ชม กาลังเคลื่อนตัวไปทางซ้ายและขวา จุดมุ่งหมายในการตัดต่อลาดับภาพ เพื่อ ตอ้ งการบอกใหผ้ ้ชู มทราบ ส่วนการเคลื่อนของกลอ้ งน้ันจะไมเ่ กนิ 180 องศา อาจารย์ ดร.วรวุฒิ มั่นสุขผล | ภาควชิ าเทคโนโลยีการศึกษา มหาวิทยาลัยศลิ ปากร

468303 การผลิตส่อื วดี ทิ ศั น์ดิจทิ ัล 111 ภาพท5ี่ .29 การอารค์ (ARC) ท่มี า: https://www.youtube.com/watch?v=5_g2FqrAnZk 8. การซูม (Zoom) คือ การเปลี่ยนความยาวโฟกัสของเลนส์โดยการปรับบังคับที่ปุ่มซูม ขณะท่ี กล้องกาลังจับภาพอยู่นิ่งอยู่กับท่ี การซูมเข้า (Zoom in) คือ การดึงภาพในระยะห่างให้มีขนาดโตได้โดยไม่ ต้องเปลี่ยนแปลงที่ตั้งกล้องให้ผิดไปจากเดิม และระยะความคมชัดของภาพจะเท่ากันตลอดในการซูมเข้า เพื่อเปรียบเสมือนว่า กล้องแทนสายตาของผู้แสงที่กาลังเพ่งมอง การลาดับภาพในลักษณะนี้ ต้องการบอก ให้ผู้ชมทราบว่า ผู้แสดงกาลังเพ่งมองอะไรบางอย่าง โดยการนาภาพการซูมเข้าให้มีขนาดโตขึ้น เพื่อให้ผู้ชม ทราบว่าผู้แสดง กาลังเพ่งมองอะไร ส่วนการซูมออก (Zoom out) คือ การถอยภาพในระยะใกล้ให้เป็น ระยะไกล โดยไม่ตอ้ งเปลีย่ นแปลงที่ตั้งกล้องใหผ้ ิดไปจากเดิม และระยะความคมชัดของภาพจะเท่ากันตลอด เพื่อเปรียบเหมือนว่ากล้องแทนสายตาของผู้แสดงที่กาลังละสายตา การลาดับภาพในลักษณะนี้ ต้องการ บอกให้ผู้ชมทราบว่า ผู้แสดงกาลงั ละสายตาจากสงิ่ ท่ีกาลงั มองโดยการถอยภาพในระยะใกลใ้ หเ้ ป็นระยะไกล การซูมมีลักษณะคล้ายกับการดอลลี่แต่การซูมตัวกล้องจะอยู่กับที่ จุดที่น่าสังเกตคือ จะให้ ความ แตกต่างทางความรู้สึกของผู้ดูระหว่างเทคนิคการเปลี่ยนภาพ การดอลลี่เหมือนการเดิน เข้าไปหาวัตถุหรือ ถอยห่างจากวัตถุ แต่การซูมจะเหมือนดึงวัตถุให้เข้ามาอยู่ใกล้ และผลักวัตถุ ออกไป ดังนั้นจึงควรพิจารณา ในการเลือกใช้งานให้เหมาะสม อาจารย์ ดร.วรวุฒิ มั่นสุขผล | ภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา มหาวิทยาลัยศลิ ปากร

468303 การผลิตส่ือวีดิทศั น์ดจิ ทิ ลั 112 ภาพท5่ี .30 การซูม (Zoom) ท่มี า: https://goo.gl/eDJ4VX 9. โดรน (Drone) หรือ เรียกว่า อากาศยานไร้คนขับ (UAV : Unmanned Aerial Vehicle) เป็น อุปกรณ์ไร้คนขับที่สามารถควบคุมระยะไกลจากพื้นดิน โดรนที่นิยมนามาใช้ในการถ่ายทาวีดิทัศน์และ โทรทัศนค์ อื มัลติโรเตอร์ หรือ มัลติคอปเตอร์ ที่เรียกแบบนีเ้ พราะโดรนแบบใบพัด แต่ละใบพัดจะมีมอเตอร์ ของตัวเอง รูปร่างจะคล้ายๆ เฮลิคอปเตอร์แต่อาศัยใบพัดจานวนมากกว่า โดรนที่นิยมใช้จะเป็นแบบ 4 ใบพัด หรือ 6 ใบพัด สามารถขึ้นลงแนวดิ่งได้ กล้องที่ติดเข้ากับโดรนจะเป็นกล้องขนาดเล็ก เช่น พวก Action Camera เนื่องจากสามารถเคลื่อนได้ทุกทิศทุกทาง มีความสะดวกในการเคลื่อนที่อย่างต่อเน่ืองท้ัง แนวต้ังและแนวนอน จึงนิยมนามาใชส้ าหรบั ถา่ ยภาพมุมสูง ภาพท5่ี .31 โดรนแบบ 6 ใบพดั และ 4 ใบพัด อาจารย์ ดร.วรวุฒิ ม่ันสขุ ผล | ภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา มหาวทิ ยาลัยศลิ ปากร

468303 การผลิตส่ือวีดิทัศน์ดิจทิ ลั 113 10. การถือกล้องถ่าย (Handheld Camera) เป็นการเคลื่อนกล้องที่มีความอิสระต่อเนื่องและ ภาพเคลื่อนไหวไปมาตลอดเวลา การถือกล้องถ่ายนี้จะไม่มีแบบแผนเหมือนการเคลื่อนกล้องแบบอื่นๆ สามารถเคลื่อนกล้องติดตามผู้แสดงได้อย่างต่อเนื่อง ภาพที่ได้อาจดูสับสนอลหม่าน ฉุกเฉินหรือรวดเร็วของ เหตุการณ์นั้น ทาให้ผู้ชมมีอารมณแ์ ละความรู้สึกร่วมอยูใ่ นเหตุการณ์นัน้ ด้วย โดยเฉพาะฉากที่ต้องการความ ตื่นเต้นและระทึกใจการถือกล้องถ่ายจะให้ความรู้สึกสมจริงเป็นอย่างยิ่ง การถือกล้องถ่ายจะมีอุปกรณ์ ให้ เลือกใช้ ไดแ้ ก่ Handheld Stabilizer , Steadicam , Camera Gimbal , Ring Camera Stabilizer Steadicam Camera Gimbal Ring Camera Stabilizer ภาพที่ 5.32 การใช้งานอุปกรณ์ Handheld Camera ทีม่ า : http://www.kamlangniyom.com/content/Steadicam.php อาจารย์ ดร.วรวฒุ ิ ม่ันสุขผล | ภาควิชาเทคโนโลยกี ารศึกษา มหาวทิ ยาลยั ศิลปากร

468303 การผลติ สอื่ วดี ิทศั น์ดิจทิ ลั 114 บทสรุป ในการถา่ ยทาวดี ทิ ัศนน์ น้ั การจดั องคข์ องประกอบภาพ ขนาดภาพและมุมกล้องถือวา่ เป็น สว่ นสาคัญ ของการสื่อสารถ่ายทอดเรื่องราว บอกอารมณ์และสร้างการสื่อสาร เป็นการส่ง ข้อความหรือเนื้อหาท่ี ต้องการสื่อสารไปยังผู้ชม ให้เกิดความเข้าใจตรงกับวัตถุประสงค์ของสิ่งท่ี ต้องการนาเสนอ ระยะของขนาด ภาพจึงมีผลต่อการให้ความสาคัญ ไม่ว่าจะเป็นภาพระยะไกลที่ สามารถให้เห็นถึงสิ่งแวดล้อมและองค์ของ ประกอบต่างๆที่อยู่ในภาพ ภาพระยะใกล้เมื่อต้องการ สื่อสารโดยการเน้นที่วัตถุหรืออารมณ์สีหน้าของ นักแสดง นอกจากนี้มุมกล้องที่แบ่งออกเป็น ลักษณะต่างๆ ส่งยังผลต่ออารมณ์และการสื่อสาร เช่น มุม กล้องภาพมุมสูง ให้ความรู้สึกเหมือน ผู้ชมได้มองเห็นภาพมุมในมุมแปลกตามากกว่ามุมปกติ ส่งผลต่อ อารมณ์และความรู้สึกในการ รับชม หรือในปัจจุบันมีความนิยมในการใช้มุมภาพโดรน ที่มีลักษณะคล้ายกับ มุมสายตาของนก ที่ทาให้ผู้ชมเห็นความสวยงามของวิวทิวทัศน์ หรือสถาปัตยกรรมต่างๆ ในภาพมุมกว้าง สร้าง ความตื่นตาตื่นใจ นอกจากนี้ยังมีมุมภาพเคลื่อนไหวของกล้องในลักษณะต่างๆ เช่น การแพน เพื่อ ติดตามวัตถุ การดอลลี่เข้าหาวัตถุ ให้ความรู้สึกเหมือนได้ติดตามนักแสดงเข้าไปในเหตุการณ์หรือมุมภาพ ข้ามหัวไหล่ ที่ให้ความรู้สึกเหมือนการได้ไปนั่งคุยหรือสัมภาษณ์กับนักแสดงนั้นๆ จะเห็นได้ว่าการใช้ขนาด ภาพและมุมกล้องมีความสาคัญต่อการถ่ายทอดอารมณ์และเรื่องราวของเนื้อหาที่ต้องการนาเสนอ ดังน้ัน ผูผ้ ลิตส่อื วดี ิทศั น์จึงควรให้ความสาคัญกบั ขนาดภาพและมมุ กลอ้ งเพ่ือใหไ้ ดผ้ ลงานที่มคี ุณภาพ คาถามท้ายบท 1. องคป์ ระกอบภาพ คืออะไร มหี ลกั การจดั องคป์ ระกอบภาพอย่างไร 2. ระยะของภาพและมมุ กล้อง คอื อะไร 3. ขนาดของภาพท่ีนยิ มนามาใชใ้ นการผลติ ส่ือวดี ิทัศนแ์ ละโทรทัศนป์ ระกอบด้วยอะไรบา้ ง 4. การใช้ขาตงั้ กลอ้ งทาใหผ้ ้ถู า่ ยวดี ิโอสามารถสรา้ งสรรค์ภาพในลกั ษณะใดไดบ้ า้ ง 5. การเคลื่อนไหวของกล้องทน่ี ยิ มนามาใช้ในการผลติ ส่ือวีดิทศั น์และโทรทัศน์ประกอบด้วยอะไรบ้าง อาจารย์ ดร.วรวฒุ ิ ม่ันสขุ ผล | ภาควชิ าเทคโนโลยกี ารศึกษา มหาวิทยาลยั ศิลปากร

468303 การผลติ ส่อื วีดิทัศน์ดจิ ทิ ลั 115 เอกสารอ้างอิง ประทิน คลา้ ยนาค. การผลติ รายการโทรทศั นท์ างการศกึ ษา. นครปฐม: คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลยศั ลปิ ากร. 2545. ศุภางค์ นันตา. หลักการวิทยุกระจายเสียงและวิทยุโทรทัศน์. มหาสารคาม:ส านักพิมพ์ มหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม. 2552 สุธี พลพงษ์, เอกสารการสอนชุดวิชาการผลิตรายการโทรทัศน์เบื้องต้น หน่วยที่ 8-15, นนทบุรี : สานกั พิมพ์มหาวทิยาลยสั โุ ขทยธั รรมธิราช, 2550. สุทิติ ขัตติยะ. (2554). หลักการวิทยุกระจายเสียงและวิทยุโทรทัศน์. พิมพ์ครั้งที่ 1 กรุงเทพฯ: บรษิ ทั ประยูรวงศพ์ รนิ้ ติง้ จากดั . สมศักดิ์ ชาติน ้าเพชร. การถ่ายภาพนิ่งและภาพยนตร์. พิมพ์ครั้งที่ 1 นครปฐม:โรงพิมพ์ มหาวทิ ยาลัยศลิ ปากร. 2559. สหศักดิ์ กลิ่นสุวรรณ, “Television Production American Style,” กรุงเทพ : อี.ที พับลิชช่ิง จากดั , 2548. อุษณีย์ ศิริสุนทรไพบูลย์. (2552). หลักการวิทยุกระจายเสียงและวิทยุโทรทัศน์. พิมพ์ครั้งที่ 1 กรุงเทพฯ: สานักพิมพ์แหง่ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. Adam Juniper & David Newton. 101 top tip for DSLR video. East Sussex : llex. 2011. Chester, Giraus, Garfison,Garnet R. , Willis. Edgar E. . Television and Radio 5 th. Edition., Prentic Hall, New Jesey, 1978. Ricard Harrington. Creative DSLR Video ถ่ายวีดิโออย่างมือโปรด้วยกล้อง DSLR แปลโดย นารีรัตน์ พัทยากร. กรงุ เทพฯ:สานกั พมิ พ์ ทรไู ลฟ์. 2556. อาจารย์ ดร.วรวุฒิ ม่ันสขุ ผล | ภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา มหาวิทยาลยั ศิลปากร