TVChapter5

เอกสารประกอบการสอน 468303 การผลติ สอ่ื วีดิทัศนเ์ พอ่ื การศกึ ษา 53 บทที่5 ขนาดภาพและมุมกลอ้ ง ในการผลิตสื่อวีดิทัศน์และรายการโทรทัศน์น้ัน ภาพท่ีปรากฏบนจอโทรทัศน์ แสดงถึง การสื่อความหมาย เร่ืองราวและการถ่ายทอดอารมณ์ต่างๆ จากผู้สร้างไปสู่ผู้ชมผ่าน กระบวนการส่ือความหมายของการผลิตวีดิทัศน์และรายการโทรทัศน์ เพื่อให้ผู้ชมเกิดความ เข้าใจ ในการถา่ ยทาและจัดมมุ กลอ้ งนน้ั การจัดองค์ประกอบภาพ ถอื ว่าเปน็ สิง่ สาคัญทช่ี ่างภาพ ทกุ คนจะต้องรวู้ า่ ควรจะจัดภาพอย่างไร ให้ได้องค์ประกอบภาพทดี่ ี พื้นฐานการถ่ายภาพวีดิทศั น์และโทรทัศน์ สมศกั ด์ิ ชาตินา้ เพชร (2559) ไดก้ ล่าวถงึ การพน้ื ฐานในการถ่ายภาพ ดังนี้ 1. เฟรม (Frame) คือ ภาพหนง่ึ ภาพของชดุ ภาพนิ่งจานวนมากทีบ่ ันทกึ ลงบนเทป หรือ การด์ บันทกึ ของมลู ของกลอ้ ง หรอื กลา่ วง่ายๆ หมายถงึ ภาพทีไ่ ด้จากการถ่ายดว้ ยกล้องภาพนิ่ง จานวน 1 ภาพนน่ั เอง 2. ช็อต (Shot) คือ การถ่ายทาแต่ละคร้ัง ต้ังแต่เร่ิมจนหยุดถ่าย บางคร้ังเรียก คัต (Cut) ชอ็ ตถือวา่ เป็นหน่วยทเี่ ล็กที่สุดของภาพ ที่สามารถเข้าใจได้ และเป็นหนว่ ยท่มี คี วามสาคัญ หน่วยหน่ึง ตามปกติชอ็ ตจะเป็นตามช่วงความยาวของเทปท่ีถูกบันทึกไว้ในแต่ละคร้ังท่ียังกดป่มุ ท่ีถ่ายกล้องอยู่ ดังนั้นในการถ่ายแต่ละครั้งช็อตจะมีความยาวแตกต่างกันไป ส่วนการถ่ายทา ช็อตเดมิ ซา้ จะเรยี กว่า Take 3. ซีน (Scene) คอื ช็อตตง้ั แต่ 1 ชอ็ ตข้นึ ไปซง่ึ สามารถสื่อความหมายได้ โดยซีนๆหน่ึง มักจะเกิดขน้ึ ในเวลาต่อเน่ืองกนั ในฉากเดียวกัน รวมทัง้ ประกอบด้วยตวั ละครชุดเดียวกัน 4. ซีเควนส์ (Sequence) คือการเชอ่ื มเอาซนี ตา่ งๆ เข้าด้วยกนั ด้วยเงอื่ นไขทางอารมณ์ และการเลา่ เร่อื ง อาจารย์ ดร.วรวฒุ ิ ม่ันสขุ ผล | ภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา มหาวิทยาลยั ศลิ ปากร

เอกสารประกอบการสอน 468303 การผลติ สอ่ื วีดิทัศนเ์ พ่ือการศกึ ษา 54 การจดั องค์ประกอบภาพ การถ่ายภาพด้วยกล้องวีดิโอ หรือการถ่ายวีดิโอด้วยกล้อง DSLR ก็เหมือนกับการวาด ภาพซึ่งจะต้องเกี่ยวข้องกับองค์ประกอบของการจัดภาพ เช่น รายละเอียดของภาพ ความ สมดุลย์ รูปทรง ตาแหน่งของวัตถุ ซึ่งควรนามาจัดองค์ประกอบภาพเพื่อใช้การทางานด้าน วีดทิ ศั นแ์ ละโทรทัศน์ ส่งิ สาคญั ท่เี ก่ียวขอ้ งการการจัดภาพประกอบด้วย 1. การถ่ายภาพ ต้องใช้การถ่ายภาพแบบระยะใกล้กับระยะไกลมากกว่ากว่าถ่ายแบบ ระยะไกลกบั ระยะไกลมาก 2. การจัดวางภาพ ทาได้หลายวิธี เช่น การวางให้อยู่ในตาแหน่งก่ึงกลาง จัดภาพแบบ ไมส่ มดุลย์ จัดวางภาพแนวนอน จัดวางภาพซ่งึ ทาให้ผู้ชมต่อเติมภาพเอง 3. ความลึกของภาพ การสร้างสรรค์ภาพให้เกิดความลึกมีมิติที่สาม ซึ่งรวมไปถึงการ เลอื กใช้เลนส์ การวางตาแหนง่ ของวัตถุ ระยะชดั ลึก การใชแ้ สงเงา นอกจากนี้ยังสามารถนาเทคนิคการถ่ายภาพโดยใช้กฏ 3 ส่วน และจุดตัด 9 ช่องมาใช้ ในเป็นแนวทางในการถ่ายภาพวีดิทัศน์ เพื่อให้เกิดความสวยงาม มีความสมดุลย์ และสร้างจุด สนใจในภาพ ทาให้การสือ่ ความหมายของภาพนนั้ ๆ สามารถทาได้อย่างน่าสนใจ และทาให้ผู้ชม เกดิ การรบั รไู้ ด้ตรงกบั ส่ิงทีช่ ่างกลอ้ งได้บันทกึ ภาพไว้ ภาพท5ี่ .1 กฏ 3 สว่ น และจดุ ตัด 9 ชอ่ ง อาจารย์ ดร.วรวฒุ ิ มั่นสขุ ผล | ภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา มหาวทิ ยาลยั ศิลปากร

เอกสารประกอบการสอน 468303 การผลิตสอื่ วดี ิทัศน์เพ่ือการศกึ ษา 55 ภาพที่ 5.2 แสดงการใชเ้ ทคนิคถ่ายภาพด้วยจดุ ตัด 9 ชอ่ ง ทีม่ า : https://fotofaka.com/20-composition-part-1 ภาพที่ 5.3 แสดงการใชเ้ ทคนิคถ่ายภาพดว้ ยจดุ ตัด 9 ชอ่ ง ทีม่ า : วีดิโอการสอน รศ.ดร. ปานใจ ธารทัศนวงศ์ อาจารย์ ดร.วรวุฒิ ม่ันสุขผล | ภาควชิ าเทคโนโลยีการศึกษา มหาวิทยาลัยศิลปากร

เอกสารประกอบการสอน 468303 การผลิตสอ่ื วีดิทัศน์เพ่อื การศกึ ษา 56 องค์ประกอบดา้ นภาพ 1. ขนาดภาพ (Shot Size) 2. มุมมองภาพ (Camera Angle) 3. การเคลือ่ นไหวของกล้อง (Camera Movement) ขนาดภาพ (Shot Size) ระยะของการถ่ายภาพ หมายถึง การถ่ายให้เห็นภาพวัตถุว่าต้องการให้วัตถุอยู่ใน ตาแหน่งใกล้หรือไกลจากตัวกล้อง ด้วยขนาดของภาพท่ีแตกต่างและสื่อความหมายแตกตา่ งกัน การใช้ขนาดของภาพในการถ่ายทาวีดิทัศน์ จึงช่วยทาให้ผู้ชมไม่รู้สึกเบื่อหน่าย โดยขนาดภาพ สว่ นใหญ่ แบง่ ออกได้เปน็ 5 ระยะ คือ 1. ภาพระยะไกลมาก (Extreme Long Shot หรือ ELS) เป็นภาพท่ีวัตถุอยู่ห่างจาก กล้องมากเปน็ พเิ ศษ ขนาดภาพลักษณะน้ีกลอ้ งจะต้ังอยไู่ กลจากสิ่งที่ถ่ายมาก ซึ่งภาพที่ได้จะเปน็ ภาพมุมกว้าง ผู้ชมสามารถมองเห็นองค์ประกอบของฉากได้ทั้งหมด สามรถมองเห็นส่ิงท่ีถ่ายได้ เต็มสัดส่วน ภาพลักษณะน้ี มักนิยมใช้เป็นภาพแนะนาสถานท่ี เหมาะสาหรับการปูเรื่อง เร่ิม เร่ือง ซ่ึงภาพยนตรใ์ นตา่ งประเทศนิยมใส่ไตเต้ลิ ส่วนหัวไว้ในฉากประเภทนี้ ภาพระยะไกลมากน้ี สามารถสร้างความรู้สึกโอ่อ่า อลังการ แสดงออกถงึ ความใหญ่โตของสถานที่ ความยิ่งใหญ่ และ ยังสามารถสร้างความประทบั ใจรวมถงึ สรา้ งความประทับใจให้กบั ผู้ชมได้อีกด้วย ภาพที่ 5.4 ภาพระยะไกลมาก (Extreme Long Shot หรือ ELS) ทีม่ า: ผลงานนักศึกษารายการวดี ิทศั น์ เรอื่ ง วิถีไทยทรงดา อาจารย์ ดร.วรวฒุ ิ มั่นสุขผล | ภาควิชาเทคโนโลยกี ารศึกษา มหาวทิ ยาลยั ศิลปากร

เอกสารประกอบการสอน 468303 การผลติ สอ่ื วีดิทศั น์เพือ่ การศกึ ษา 57 2. ภาพระยะไกล (Long Shot หรือ LS) เป็นภาพระยะไกล แต่จะเห็นรายละเอียด ของภาพมากขึน้ หรือเรียกอีกอย่างว่าภาพ Full Shot ถ้าเป็นภาพบุคคลจะเห็นเตม็ ตวั โดยภาพ ส่วนหัวจะใกล้กับขอบบนเฟรม และส่วนเท้าจะใกล้กับของล่างเฟรม ในงานโทรทัศน์และ ภาพยนตร์มักใช้ภาพขนาดนี้เป็นหลักในการเดินเร่ือง ซึ่งเป็นภาพที่ทาให้ผู้ชมเห็นอากัปกริยา ของนกั แสดง ภาพที่ 5.5 ภาพระยะไกล (Long Shot หรอื LS) ทีม่ า: ผลงานนักศึกษา MV ขนาดภาพและมุมกลอ้ ง 3. ภาพระยะปานกลาง (Medium Shot หรือ MS) เป็นภาพระยะปานกลาง เป็น ขนาดท่ีมีความหลากหลาย โดยปกติจะมีขนาดประมาณตั้งแต่1/4 ถึง 3/4 ของร่างกาย ผู้ชมจะ ได้เห็นต้ังแต่เอวของนักแสดงขั้นไปจนถึงศีรษะ ขนาดภาพแบบนี้ผู้ชมสามารถเห็นการ เคลื่อนไหวของนักแสดง และรายละเอียดของฉากหลังพอสมควร ซึ่งทาให้เข้าใจเร่ืองราวต่างๆ ได้ เป็นขนาดภาพท่นี ิยมใช้มากทสี่ ุด เพราะใชเ้ ป็นภาพเช่ือมตอ่ ระหว่างภาพระยะไกล (LS) และ ภาพระยะใกล้ (CU) อาจารย์ ดร.วรวุฒิ มั่นสขุ ผล | ภาควิชาเทคโนโลยกี ารศึกษา มหาวิทยาลยั ศลิ ปากร

เอกสารประกอบการสอน 468303 การผลิตสอื่ วดี ิทศั น์เพ่ือการศกึ ษา 58 ภาพท่ี 5.6 ภาพระยะปานกลาง (Medium Shot หรอื MS) ทีม่ า: ผลงานนักศึกษา MV ขนาดภาพและมมุ กลอ้ ง 4. ภาพระยะใกล้ (Close-Up หรือ CU) เป็นภาพท่ีเห็นรายละเอียดของวัตถุ ถ้าเป็น ภาพบคุ คลจะเห็นบริเวณศีรษะและบรเิ วณใบหนา้ ของผแู้ สดง ภาพท่ี 5.7 ภาพระยะใกล้ (Close-Up หรือ CU) ทม่ี า: ผลงานนักศึกษา MV ขนาดภาพและมมุ กล้อง อาจารย์ ดร.วรวุฒิ มั่นสุขผล | ภาควชิ าเทคโนโลยีการศึกษา มหาวทิ ยาลยั ศิลปากร

เอกสารประกอบการสอน 468303 การผลิตสอื่ วดี ทิ ศั นเ์ พ่อื การศกึ ษา 59 5. ภาพระยะใกล้มาก (Extreme Close-Up Shot หรือ ECU) เป็นภาพระยะใกล้ เป็นพิเศษ เป็นการเน้นส่ิงท่ีถ่าย เพื่อให้ผู้ชมเห็นรายละเอียดของวัตถุ หรือถ้าถ่ายใบหน้า นักแสดง ก็เพอ่ื เป็นการเนน้ อารมณ์ของนักแสดง เช่น สีหน้า แววตา ภาพท่ี 5.8 ภาพระยะใกลม้ าก (Extreme Close-Up Shot หรือ ECU) ทีม่ า: ผลงานนักศึกษา MV ขนาดภาพและมุมกล้อง นอกจากระยะของภาพ ดังท่ีกล่าวมาแล้ว ยังสามารถตามแบ่งลักษณะของการถ่ายภาพ ไดอ้ กี 6 แบบ คือ 1) ภาพเหนือราวนม (Bust Shot) 2) ภาพเหนอื หัวเข่า (Knee Shot) หรอื ภาพระยะไกลปานกลาง (Medium Long Shot / MLS) 3) ภาพคนสองคนหรือวตั ถสุ องชิ้นอย่ใู นเฟรมเดียวกัน (Two Shot) 4) ภาพคนสามคนหรือวัตถุสามชิ้นอยู่ในเฟรมเดยี วกัน (Three Shot) 5) ภาพกลุม่ คนอยู่ในเฟรมเดียวกัน (Group Shot) 6) ภาพถ่ายเหนือหัวไหล่ (Over Shoulder Shot) อาจารย์ ดร.วรวุฒิ ม่ันสขุ ผล | ภาควชิ าเทคโนโลยกี ารศึกษา มหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร

เอกสารประกอบการสอน 468303 การผลิตสอื่ วดี ทิ ัศน์เพ่ือการศกึ ษา 60 ภาพท5ี่ .9 ภาพเหนือราวนม (Bust Shot) ทมี่ า: ผลงานนักศึกษารายการวีดิทัศน์ เรอ่ื ง วถิ ไี ทยหมู่บ้านกระดาน ภาพท5ี่ .10 ภาพเหนือหวั เขา่ (Knee Shot) ที่มา: ผลงานนักศึกษารายการวดี ทิ ศั น์ เรอ่ื ง วิถีไทยหม่บู ้านกระดาน อาจารย์ ดร.วรวฒุ ิ มั่นสุขผล | ภาควชิ าเทคโนโลยีการศึกษา มหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร

เอกสารประกอบการสอน 468303 การผลติ สอื่ วดี ทิ ัศน์เพ่ือการศกึ ษา 61 ภาพท5่ี .11 ภาพคนสองคนอยใู่ นเฟรมเดยี วกนั (Two Shot) ท่มี า: ผลงานนกั ศึกษารายการวดี ิทศั น์ เร่อื ง วิถีไทยหมบู่ ้านกระดาน ภาพที่5.12 ภาพคนสามคนอยใู่ นเฟรมเดยี วกัน (Three Shot) ทม่ี า: ผลงานนักศึกษารายการวดี ทิ ศั น์ เรื่อง วถิ ีไทยหมู่บ้านกระดาน อาจารย์ ดร.วรวุฒิ ม่ันสุขผล | ภาควชิ าเทคโนโลยีการศึกษา มหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร

เอกสารประกอบการสอน 468303 การผลติ สอ่ื วดี ิทัศนเ์ พ่ือการศกึ ษา 62 ภาพท5ี่ .13 ภาพกลุ่มคนอยใู่ นเฟรมเดยี วกนั (Group Shot) ท่มี า: ภาพลงพ้นื ทีช่ ุมชนบา้ นแข้ จังหวดั มุกดาหาร โครงการพัฒนาศักยภาพแหล่งท่องเที่ยวฯ ภาพท5ี่ .14 ภาพถา่ ยเหนอื หัวไหล่ (Over Shoulder Shot) ทีม่ า: ผลงานนกั ศึกษา MV ขนาดภาพและมุมกล้อง อาจารย์ ดร.วรวุฒิ มั่นสขุ ผล | ภาควิชาเทคโนโลยกี ารศึกษา มหาวทิ ยาลยั ศิลปากร