comp

[วารสารวทิ ยาศาสตรสขุ ภาพ วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธปิ ระสงค] ปที่1ฉบับท1่ี (มกราคม-เมษายน2560) ภาพที่ 3 สรปุ บทบาทของผูม ีสวนเก่ียวของในการดูแลผูปวยมะเรง็ ทีอ่ ยูระหวางรบั การรกั ษาดว ยรงั สี รักษาในชมุ ชนบา นเชา ชัว่ คราว ข้ันตอนที่ 2 วางแผนและตัดสินใจเลือกแนวทางการแกไข จะเห็นไดวาตองมีความเช่ือมโยงของผูมีสวนเกี่ยวของในการดูแล และตองมีการติดตามเยี่ยม ผูปวยเพื่อใหเกิดความครอบคลุมในการดูแลผูปวยทุกคนท่ีรับบริการรักษาดวยรังสีรักษาในชุมชน โดย ใชแ นวทางการเยยี่ มผูปวยโรคมะเรง็ ในชุมชน ดงั ภาพท่ี 3 45

[วารสารวิทยาศาสตรสขุ ภาพ วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธิประสงค] ปท ่ี1 ฉบับท1่ี (มกราคม-เมษายน2560) ภาพท่ี 3 แสดงขั้นตอนเยีย่ มผูปว ยมะเร็งที่รับการรักษาดว ยรังสรี ักษาในชมุ ชน ขัน้ ตอนท่ี 3 ปฏบิ ตั ิตามแผนสะทอนและปรับปรุงการปฏิบตั ิ ในข้ันตอนนี้ไดนําแนวทางการเยี่ยมผูปวยมะเร็งท่ีรับการรักษาดวยรังสีรักษาในชุมชนลงสูการ ปฏิบตั ิ โดยทีมสหสาขาวิชาชพี ของโรงพยาบาลมะเร็งอุบลราชธานี และมีบุคลากรศูนยสงเสริมมิตรภาพ บําบัด เปนผูประสานการเย่ียมผูปวยและผูดูแลในชุมชน เก็บรวบรวมขอมูลและวิเคราะหขอมูลโดยใช แนวคิดการดูแลผูปวยโรคไมติดตอเร้ือรัง (Chronic Care Model: CCM) ท่ีพัฒนาข้ึน โดยWagner และ คณะ (Wagner et.al , 1999 ; Wagner et.al. , 2001) พบวามีองคประกอบท่ีสําคัญในการดูแลผูปวย โรคมะเร็ง 6 องคประกอบ คือ 1) การสนับสนุนการดูแลตนเองของผูปวย 2) ระบบสุขภาพ 3) การ สนับสนุนการตัดสินใจ 4) การจัดการระบบขอมูลทางคลินิก 5) ทรัพยากรและนโยบายของชุมชน และ 6) หนว ยบรกิ ารสขุ ภาพ ซงึ่ คณะผวู จิ ัยสามารถสรุปการพัฒนาการดูแลผูปวยโรคมะเร็งท่ีอยูระหวางรับ การรักษาดว ยรังสรี กั ษาในชุมชน ดังนี้ 46

[วารสารวิทยาศาสตรส ุขภาพ วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธปิ ระสงค] ปท่ี1ฉบับท1่ี (มกราคม-เมษายน2560) องคประกอบ สรปุ ผลการศึกษา องคประกอบท่ี 1 1. มกี ารกระตุนใหผ ปู ว ยตัง้ เปา หมายของการรักษาเพือใหไ ดร บั การฉายรงั สี การสนบั สนุนการดแู ล รกั ษาใหค รบตามแผนการรกั ษา ตนเอง 2. มีกําหนดแนวทางการปฏบิ ตั ติ นเองของผปู วยมะเรง็ ทไี่ ดร บั การรักษาดว ยรงั สี (Self-management 3. สงเสรมิ สนบั สนุนดานความรูใ นการดแู ลตนเองของผปู ว ยและพัฒนาทักษะ support : SMS) ของผูด ูแลเพ่ือ ใหก ารดแู ลผูปว ยเปนไปอยางมคี ุณภาพ องคป ระกอบที่ 2 1. มีการวางแผนการดูแลผปู ว ยตอเนอื่ ง การออกแบบระบบบริการ 2. เนน กระบวนการมสี วนรวมของผูป วยและ ญาตหิ รือ ผดู แู ลในการดแู ลผูปว ย (Delivery system design : รวมกับทีมสหสาขาวิชาชีพ DSD) 3. บูรณาการการดูแลผูปวยตามวถิ ที างการดาํ เนนิ ของโรค (Trajectory of cancer) และการดแู ลผปู ว ยแบบองคร วม (Holistic care) องคประกอบที่ 3 4. มีการเชื่อมโยงสงตอขอมูลการดูแลผูปว ยในเครือขา ย การสนับสนุนการตดั สนิ ใจ 1. มรี ะบบการใหค าํ ปรึกษาและทมี พยาบาลเฉพาะทางดานสขุ ภาพจิต และจติ เวช (Decision support : DS) 2. มแี นวทางปฏบิ ัตใิ นการใหบ รกิ ารและการชวยเหลอื ตลอดจนการสง ตอ ไปยงั เครอื ขา ยการดแู ลแบบใกลบาน-ใกลใ จ องคป ระกอบท่ี 4 3. กระบวนการใหคาํ ปรกึ ษาทัง้ รายบคุ คลและรายกลมุ การจดั ระบบขอ มลู ทาง 4. สนบั สนุนการชว ยเหลอื กันระหวางผปู วย โดยกลมุ เพอื่ นชวยเพื่อน (Self-help group) คลินกิ 5. การใหขอ มลู สาํ หรับผปู ว ยโดยอยบู นพนื้ ฐานของหลกั ฐานเชงิ ประจกั ษ (Clinical Information (Evidence-based practice) system) 1. โรงพยาบาลมรี ะบบฐานขอ มลู และสามารถนําขอ มลู มาใชในการบรหิ าร จดั การแกไขปญหาและพฒั นางานการดูแลผปู ว ยไดอยา งมคี ณุ ภาพ 2. มกี ารเช่ือมโยงขอมลู อยา งเปนระบบและเรยี กใชขอ มูลไดท ันทว งที โดยเฉพาะขอ มลู ของผูปวยท่ีแพทยผ ูทําการรกั ษาตองดูประกอบเพื่อ การ พิจารณาการรักษาอยางตอ เนอ่ื ง 3. มีการเชอ่ื มโยงกับเครือขา ยของบริการสาธารณสุข ในการสงตอ ขอ มลู ผปู ว ยใหผูปว ยไดร บั การเขาถงึ บริการอยางรวดเร็ว 4. การจดั ระบบสือ่ สารสารสนเทศ ขอมลู ขา วสารขององคก ร ใหป ระชาชน ไดร ับทราบขอ มลู ขา วสารท่ีจาํ เปน ไดส ะดวกและทนั เหตุการณ 47

[วารสารวิทยาศาสตรส ขุ ภาพ วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธปิ ระสงค] ปท ่ี1 ฉบบั ท1่ี (มกราคม-เมษายน2560) องคป ระกอบ สรปุ ผลการศึกษา องคประกอบท่ี 5 1. จดั ใหช มุ ชนเขามามีสวนรว มในการดแู ลจัดการแกไขปญ หาสุขภาพของชมุ ชน ทรพั ยากรและนโยบายของ 2. การดูแลสภาพสงิ่ แวดลอ มของชมุ ชนใหก ารจัดสุขาภิบาลและสงผลตอ ชมุ ชน สุขภาพทดี่ ขี องคนในชุมชน (Community resource 3. การจัดกิจกรรมการดแู ลสขุ ภาพของคนในชมุ ชน เพอื่ เปน การลดการเกดิ linkage) ปญ หาสขุ ภาพ 4. ชมุ ชนรว มกันคนหา Health Need ของชมุ ชนเพ่อื วางแผนในการดาํ เนนิ องคประกอบท่ี 6 กจิ กรรมใหบรรลุตามเปาหมาย หนว ยบริการสขุ ภาพ 5. การสรา งเครือขา ยความรว มมอื ตา งๆเพ่ือชวยเหลอื สนบั สนุนการ (Health care organization) ดาํ เนนิ งานดานสุขภาพของชมุ ชน 1. พฒั นารูปแบบการดแู ลผูป วยโรคมะเรง็ ท่รี ับการรักษาดว ยรงั สรี กั ษาในชมุ ชน 2. การจดั การระบบทเ่ี ชือ่ มตอระหวา งโรงพยาบาลกับหนว ยบริการตางๆจนถึงชุมชน 3. มที มี ดแู ลผปู วยโรคมะเร็งทร่ี บั การรักษาดวยรังสีรักษาในชมุ ชน 4. มมี าตรฐานการดแู ลผูปว ยโรคมะเรง็ 5. ใชแนวคิดการดูแลผปู ว ยแบบองคร วมท้ังดานรา งกาย จิตใจ สงั คมและจติ วิญญาณ ขั้นตอนที่ 4 ผลลัพธการดําเนินงาน การดําเนินการพัฒนารูปแบบการดูแลผูปวยโรคมะเร็งท่ีอยูระหวาง การรักษาดวยรังสีรักษาในชุมชน เมื่อนํามาปฏิบัติในการดูแลผูปวยมะเร็งที่รับการรักษาดวยรังสีรักษา ในชุมชน จํานวน 92 คน และสะทอนผลการปฏิบัติ 4 วงจรการปฏิบัติการ โดยไดประเมินคุณภาพชีวิต กอนและหลังการใชรูปแบบการพัฒนาที่สรางข้ึนพบวา คะแนนคุณภาพชีวิตหลังการพัฒนาการดูแล ผูปวยโรคมะเร็งระหวางการรักษาดวยรังสีรักษาในชุมชน มีคาเฉล่ีย 86.05 ซ่ึงสูงกวากอนการ พฒั นาการดูแลท่ีมคี า เฉลย่ี 65.35 อยางมีนัยสาํ คัญทางสถิติที่ ระดบั .05 48

[วารสารวทิ ยาศาสตรส ุขภาพ วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธปิ ระสงค] ปที่1ฉบบั ท1่ี (มกราคม-เมษายน2560) สรปุ ผลการพัฒนา สรปุ ผลการพัฒนารูปแบบการดูแลผูปวยโรคมะเร็งที่อยูระหวางรบั การรักษาดว ยรงั สีรกั ษาใน ชุมชน ภาพท่ี 4 สรุปผลการพัฒนารูปแบบการดแู ลผูปว ยโรคมะเรง็ ท่ีอยูร ะหวางรบั การรักษาดว ยรังสรี ักษา ในชุมชน การอภปิ รายผล การวิจัยเร่ืองเร่ืองการพัฒนารูปแบบการดูแลผูปวยโรคมะเร็งท่ีอยูระหวางรับการรักษาดวย รังสรี ักษาในชุมชน คณะผวู จิ ัยอภิปรายผลจากขอ คนพบตามลาํ ดบั วัตถปุ ระสงคข องการวิจัยดังน้ี 1. ผลการพฒั นารูปแบบการดูแลผูปวยโรคมะเร็งท่ีอยูระหวางรับการรักษาดวยรังสีรักษาใน ชุมชนโดยจากการศึกษาสถานการณ เพ่ือนํามาวิเคราะหพบขอมูลที่สะทอนถึงความตองการในการ พัฒนารูปแบบการดแู ลดงั น้ี รูปแบบการดูแลผูปวยกอนการพัฒนามีการดูแลผูปวยแบบแบงเปนสวน ๆ ทั้งผู ใหบริการในโรงพยาบาลเอง ผูปวย ผูดูแล เจาของกิจการบานพัก รวมถึงผูมีสวนเกี่ยวของในชุมชน คือ ดา นผปู ว ยยังไมตระหนักถึงอันตรายจากภาวะแทรกซอนจากโรคและการรักษา สงผลตอการปฏิบัติตัว ในการดูแลตนเองไมถูกตอง โดยเฉพาะเร่ืองการรับประทานอาหาร การสังเกตอาการผิดปกติตาง ๆ 49

[วารสารวิทยาศาสตรสขุ ภาพ วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธปิ ระสงค] ปท ี่1 ฉบบั ท1่ี (มกราคม-เมษายน2560) เปนผลใหผูปวยเกิดปญหาสุขภาพทําใหการรักษาไมตอเนื่อง ดานครอบครัวและผูดูแลผูปวย พบวา มี บางคนใหการดูแลไมสอดคลองกับปญหาของผูปวย สวนชุมชนและเจาของบานพักยังขาดทักษะและ ความรใู นการใหความชว ยเหลอื ผปู วย ทางดา นบุคลากรผูใหบริการ พบวา ในการวางแผนการจําหนาย ยงั ไมค รอบคลมุ ประเดน็ และการวางแผนเพ่ือดูแลผูปวยเม่ือมีภาวะวิกฤติจากโรคมะเร็งจากบานพักใน ชมุ ชนยังไมช ดั เจน จากขอมูลที่ทําใหเห็นไดชัดถึงความตองการความเชื่อมโยงนําสูการพัฒนาผลการวิจัยใน คร้ังนี้ รูปแบบการดูแลผูปวยโรคมะเร็งท่ีอยูระหวางรับการรักษาดวยรังสีรักษาในชุมชน ประกอบดวย กลุมสําคัญในการดูแล 3 ดาน ไดแก 1) ผูปวยและครอบครัวหรือผูดูแลผูปวย มีเปาหมายและ แผนพัฒนาสุขภาพรวมกับทีมสหสาขาวิชาชีพ โดยบุคลากรทางการแพทยจะตองชวยกระตุน ใหขอมูล และเสริมทักษะการดูแลผปู วยโรคมะเร็งในดานตางๆ พรอมทั้งเสริมสรางความมั่นใจในการดูแลตนเอง ของท้ังตัวผูปวยเองและการดูแล ชวยเหลือจากครอบครัว/ผูดูแลผูปวย 2) ระบบบริการสุขภาพหรือ ทีมสหสาขาวิชาชีพ ควรเพิ่มการสนับสนุนการดูแลตนเองของผูปวยและครอบครัว จัดระบบและทีม บริการที่ดี โดยจัดระบบใหครอบคลุมผูมีสวนเกี่ยวของในการดูแลผูปวยทุกภาคสวน และมีการกํากับ ติดตาม ประเมินผลการปฏิบัติการดูแลผูปวยโรคมะเร็งระหวางการรักษาดวยรังสีรักษาในชุมชนเปน ระยะ ๆ พรอมแกไขปรับปรุงตามความเหมาะสม รวมท้ังเพ่ิมเติมการสรางความตระหนักในชุมชนและ สรางความเชื่อมั่นในการดูแลตนเองใหกับผูปวยและผูดูแลผูปวย 3) ผูนําชุมชน หรือชุมชน และผูมีสวน เกี่ยวของในการดูแลผูปวยท้ังภาครัฐและภาคเอกชนใหการสนับสนุนดานทรัพยากร และสรางความ ตระหนักในชุมชน รวมทงั้ การสรางความเชื่อมั่นใหแกผ ูป ว ยโรคมะเรง็ ที่มาใชบ ริการบา นพกั ในชุมชน รูปแบบการดูแลผูปวยโรคมะเร็งที่อยูระหวางรับการรักษาดวยรังสีรักษาในชุมชน มี วัตถุประสงคเพื่อใหผูปวยและผูดูแล / ผูนําชุมชน / ชุมชนและผูมีสวนเกี่ยวของ และระบบบริการ สุขภาพหรือทีมสหสาขาวิชาชีพ ไดมีสวนรวมในการวางแผนดูแลรักษาผูปวยรวมกัน อยางครอบคลุม และตอ เนอื่ ง ระหวา งรบั การรักษาดวยรังสีประเภทผูปวยนอก และพักอาศัยในชุมชน มีองคประกอบใน การพัฒนารูปแบบการดูแล ไดแก ขั้นตอนการปฏิบัติในการดูแล โปรแกรมการใหขอมูลผูปวยมะเร็งที่ รับการรักษาดวยรังสี บัตรสําหรับการบันทึกขอมูลอาการของผูปวย และบัตรบันทึกรายละเอียดการ ฉายรงั สี 2. ผลลัพธของการนํารูปแบบที่พัฒนาแลวมาใชในการดูแลผูปวยโรคมะเร็งที่อยูระหวางรับ การรักษาดวยรังสีรักษาในชุมชน จากการวิจัยพบวาผูปวยโรคมะเร็งที่ไดรับการดูแลโดยรูปแบบที่ พัฒนาข้ึน มีคะแนนคุณภาพชีวิตโดยภาพรวมคาเฉล่ีย 86.05 สูงกวากอนการพัฒนาการดูแลท่ีมี 50

[วารสารวิทยาศาสตรส ขุ ภาพ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธปิ ระสงค] ปท่ี1ฉบับท1่ี (มกราคม-เมษายน2560) คา เฉล่ีย 63.35 สอดคลองกบั การศกึ ษาของ อรสา วัฒนศิริ และเสาวภา ศรีภูสัตตโต (2556) เก่ียวกับ การพัฒนากระบวนการดูแลตอเน่ืองผูปวยจิตเภทโดยทีมสหสาขาและเครือขายผูดูแล พบมีคะแนน คุณภาพชีวิตเพิ่มข้ึนคิดเปนรอยละ 95.70 และระดับคะแนนคุณภาพชีวิตกอนและหลังการพัฒนา แตกตา งกนั อยา งมนี ยั สาํ คัญทางสถิตทิ ีร่ ะดับ .05 จะเห็นไดวา การศกึ ษาการพฒั นารปู แบบที่ชวยสนบั สนนุ การดูแลผูปวยมะเร็งที่รับการรักษาดวย รังสีรักษาในชุมชน คือ การพัฒนากระบวนการดูแล และการวางแผนการจําหนายท่ีมีประสิทธิภาพ ผานการประเมินความรู ความเขาใจ และทัศนคติตอการรักษาโรคมะเร็งดวยรังสีรักษา มีการจัดทํา โปรแกรมใหความรูแกผูปวยทั้งในระยะกอน ระหวาง และหลังการรักษาดวยการฉายรังสีรักษา ตลอดจนการเตรียมความพรอมในระยะของการเปล่ียนผานทางภาวะสุขภาพเมื่อผูปวยจําหนายออก จากโรงพยาบาล นอกจากนี้การพัฒนาการดูแลตนเองของผูปวย/ครอบครัวผูดูแลผูปวย ในการ ชวยเหลือเมื่อเกิดภาวะฉุกเฉิน สงเสริมใหผูปวยไดรับการดูแลอยางตอเนื่อง รวมถึงการติดตาม กํากับ และประเมินผลโดยการเยี่ยมผูปวยท่ีบานพักเปนระยะ ๆ ซ่ึงสอดคลองกับการศึกษาของสมพงษ จันทร โอวาท สุภาพร สุโพธิ์และนวรัตน บุญนาน (2557) การพัฒนารูปแบบการมีสวนรวมของชุมชนในการดูแล ผปู ว ยโรคเรือ้ รงั เพอื่ การสงตอขอมูล และผปู ว ยกับสถานบรกิ ารสุขภาพและเครอื ขาย รวมท้ังการติดตาม ดแู ลผูปวยตอเนื่องในชุมชน13 นอกจากน้ีการพัฒนาสรางระบบเครือขายในการใหการดูแลผูปวยโรคมะเร็ง (ใกลบาน-ใกลใจ) รว มกบั การจัดระบบใหคําปรึกษาทางโทรศัพทตลอด 24 ชั่วโมง ชวยใหผูปวยมีภาวะสุขภาพท่ีดีข้ึนและ การใหทุกภาคสวนท่ีมีความเก่ียวของเขามามีสวนรวมในการดูแลผูปวยมะเร็ง พบวา สามารถสงเสริม ใหผ ปู ว ยมคี ณุ ภาพชีวติ ท่ดี ีขึ้น ซ่ึงสัมพันธกับการศึกษาของ อภญิ ญา ไชยวงศา ในป พ.ศ. 2555 ท่ีพบวา การใหญ าตหิ รือผูมสี วนเก่ยี วขอ งในการดแู ลผูปว ย เขามามสี ว นรว มในการดูแลรักษา จะสงผลใหทุกคน มคี ุณภาพชีวติ ทดี่ ี ทัง้ ทางดา นรางกาย จติ ใจ ครอบครัวและสงั คม14 ขอเสนอแนะ ในปจจุบันกระบวนการดูแลจากทีมสหสาขาวิชาชีพและภาคีเครือขายมีการสงเสริมและ สนับสนุนใหผูปวยมะเร็งที่อยูระหวางรับการรักษาดวยรังสีรักษาในชุมชนมีคุณภาพชีวิตท่ีดีข้ึน แตใน มุมมองของทีมสุขภาพ ยังมีอีกหลายประเด็นท่ีควรจะพัฒนา ใหสอดคลองกับวิถีชุมชนและแผน นโยบายการบริหารของท้ังโรงพยาบาล ชุมชน รวมทั้งเจาของกิจการบานพัก จึงตองมีการประสาน ความรวมมือกับหลายภาคสวน สงผลตอความเขาใจกันและกัน ทราบปญหาและความตองการที่ แทจริงของผูปวยโรคมะเร็ง ลดชองวางในการไดรับการบริการ และความขัดแยงตาง ๆ ที่มีได ดังน้ัน 51

[วารสารวทิ ยาศาสตรสขุ ภาพ วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธปิ ระสงค] ปท ่ี1 ฉบบั ท1่ี (มกราคม-เมษายน2560) การนาํ ผลการวิจัยไปสูก ารกาํ หนดนโยบายนบั วา เปนการวจิ ัยท่มี ีคณุ คา และกอใหเกิดผลของการพัฒนา ทย่ี ่ังยนื รวมถงึ การขยายผลไปยงั กลมุ เปา หมายที่ประสบปญหาคลายคลึงกัน และจุดประกายความคิด สําหรับพ้ืนที่ที่มีปญหาคลายคลึงกันในการนําไปปฏิบัติในการดูแลผูปวยมะเร็งที่รับการรักษาดวยรังสี รกั ษาในชมุ ชน และเม่อื กลับไปอยบู าน เอกสารอา งองิ 1. World Health Organization and International Union Against Cancer. Global Action Against Cancer. Geneva: World Health Organization; 2005. 2. Woods,N.F., Lewis, F.M., & Ellison, E.S. Living with cancer family experiences. Cancer Nursing; 1989: 12(1): 28-33. 3. สมเกียรติ โพธิสตั ย. การทบทวนวรรณกรรม: สถานการณป จ จุบันและรูปแบบการบรกิ ารดาน โรค ไมต ดิ ตอ เรือ้ รัง. สถาบนั วิจัยและประเมินเทคโนโลยที างการแพทย; 2557. 4. American Cancer Society. Type of Cancer Treatment. 2017. Retrieved 15/02/2017. From http://www.org> treatment 5. วงจนั ทร เพชรพิเชฐเชยี ร. การพยาบาลที่เปนเลิศในการดแู ลผูปวยโรคมะเรง็ . บทที่ 3 คณุ ภาพ ชีวติ ผปู ว ย โรคมะเร็ง, บทที่ 4 อาการและการจัดการกบั อาการในผูป ว ยโรคมะเร็ง. สงขลา : ชานเมือง การพิมพ ; 2554 : 79-220. 6. ณัฎฐชา เจยี รนลิ กุลชัย และสายหยุด เถาลัดดา. การพยาบาลผูปวยมะเร็งสมองทุติยภูมิท่ีไดรับการ รกั ษาดว ยรงั สี.วารสารพยาบาลสงขลานครนิ ทร. 2559; 36(4):209-222. 7. Pawel B. & Maria Z. Social support of chronically mentally ill patients. 2008. 2: 13–19. Retrieved 06/06/2013. From http://www.archivespp.pl/uploads/ images/2008_10_2/13_p_Archives%202_08.pdf 8. อรสา วฒั นศริ ิ และเสาวภา ศรีภูสิตโต. การพัฒนากระบวนการดูแลตอเน่ืองผูปวยจิตเภทโดยทีมสห สาขาและเครือขายผูดูแล โรงพยาบาลกําแพงเพชร. วารสารกองการพยาบาล. 2556, 40(1), 67- 83. 9. Kemis, S & Mc Taggart,R. The Action Research Planer. 3rd ed. Victoria: Deakin Univversity. 1990. 10. บุญชม ศรสี ะอาด. การวจิ ยั เบ้อื งตน . พมิ พคร้งั ท่ี 8. กรงุ เทพฯ; สวุ รี ยิ าสาสน; 2543: 36-42 52

[วารสารวิทยาศาสตรส ุขภาพ วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธปิ ระสงค] ปท ่ี1ฉบับท1ี่ (มกราคม-เมษายน2560) 11. Wagner EH, Davis C, Schaefer J, Von Korff M, Austin B. “A Survey of Leading Chronic Disease Management Programs: Are They Consistent with the Literature?”. Managed Care Quarterly. 1999; 7(3):56–66.[PubMed] 12. Wagner EH, Austin BT, Davis C, Hindmarsh M, Schaefer J, Bonomi A. Improving chronic illness care: translating evidence into action. Nov-Dec 2001; 20(6):64-78. 13.สมพงษ จนั ทรโ อวาท สภุ าพร สุโพธแ์ิ ละนวรัตน บญุ นาน. การพฒั นารูปแบบการมสี ว นรวมของชุมชนใน การดแู ลผปู ว ยโรคเรอื้ รงั : กรณีศกึ ษาเครือขายบรกิ ารสขุ ภาพแกดาํ จังหวดั มหาสารคาม. วารสารวิชาการสาธารณสขุ ; 2557, 23(3): 394-402. 14. อภิญญา ไชยวงศา. ผลของการใชโครงการสนบั สนนุ การมคี ณุ ภาพชีวติ ท่ดี ีของสมาชิกในครอบครัวผูป วย ระยะสุดทาย โรงพยาบาลนครพิงค จังหวัดเชียงใหม. วทิ ยานพิ นธศกึ ษาศาสตรมหาบณั ฑติ สาขาวิชาการ สงเสริมสขุ ภาพ บณั ฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเชยี งใหม; 2555. 53

[วารสารวทิ ยาศาสตรส ุขภาพ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธปิ ระสงค] ปท1่ี ฉบับท1ี่ (มกราคม-เมษายน2560) ความปวดประจําเดอื นและการดูแลตนเองในการจัดการความปวด ของนักศกึ ษาพยาบาล นววรรณ ชนะชยั พยบ01 , นาฏอนงค ดําพะธกิ พยบ12 นุชนาฏ พันธลุ ี พยบ23 , นสุ รา ประเสรฐิ ศรี ปรด.พยาบาล34 บทคัดยอ ปวดประจําเดือนเปนปญหาและสงผลกระทบตอคุณภาพชีวิตวัยรุนหญิง ยังมีขอมูลจํากัด เกย่ี วกบั ความปวดประจําเดือนและการดูแลตนเองของนักศึกษาพยาบาล วัตถุประสงคของงานวิจัยเชิง พรรณนาภาคตัดขวางคร้ังนี้เพ่ือศึกษาอุบัติการณ อาการของความปวดประจําเดือนและการดูแล ตนเองในการจัดการความปวด ของนักศึกษาพยาบาลวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิ ประสงค กลุมตัวอยางสุมอยางงาย เปนนักศึกษาพยาบาลทั้งหมด 202 คน เคร่ืองมือเก็บขอมูล ประกอบดวย 3 สวน 1) ขอมูลสวนบุคคล 2) Brief Pain Inventory (BPI) ฉบับภาษาไทย และ 3)แบบ ประเมินการดูแลตนเองในการจัดการความปวด ผลการศึกษาพบวากลุมตัวอยางมีอายุเฉล่ีย 21.02 ± 1.23 ป สวนใหญมีประสบการณปวดประจําเดือนรอยละ 92.7 ความปวดมากที่สุดในวันแรกของรอบ ประจําเดือนรอยละ 92.5 คาเฉล่ียของความปวดมากที่สุดเทากับ 5.4 (SD ± 2.9) และความปวดเฉลี่ย เทากับ 3.9 (SD ± 1.7) ผลกระทบของของความปวดความรุนแรงอยูในระดับกลางคาเฉล่ียอยูระหวาง 3.9 ถึง 5.4 ซึ่งผลกระทบดานอารมณมีคาเฉลี่ยสูงสุด เทากับ 5.4 (SD ± 2.9) รอยละ 48 ของกลุม ตวั อยา ง ดูแลตนเองจัดการความปวดดวยการใชยาและเรียนรูดวยตนเองและสวนใหญกลุมตัวอยางใช วธิ ีการไมใชยาในการบรรเทาความปวดประจําเดือน โดยการเรียนรูจากหลายแหลง นักศึกษาบางสวน ยังมีความปวดประจําเดอื นในระดับกลาง ดงั น้ันควรใหคําแนะนําปรึกษาสาเหตุและวิธีการจัดการความ ปวดประจําเดอื นทมี่ ีประสิทธภิ าพตอไป คาํ สําคญั : ปวดประจาํ เดือน นักศึกษาพยาบาล การจัดการความปวด การดแู ลตนเอง 1 โรงพยาบาลวารินชาํ ราบ อุบลราชธานี 2 โรงพยาบาลนาตาล อบุ ลราชธานี 3 โรงพยาบาลเดชอดุ ม อุบลราชธานี 4 ภาควชิ าการพยาบาลผใู หญแ ละผสู งู อายุ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธปิ ระสงค 54

[วารสารวิทยาศาสตรสุขภาพ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค] ปท1่ี ฉบบั ท1ี่ (มกราคม-เมษายน2560) Dysmenorrhea and Self Pain Management of Nursing Students Navawan Chanachai, RN, BSN1 , Natanong Dompathic, RN, BSN2 Nutchanat Panlee, RNBSN3 , Nusara Prasertsri, RN, PhD4* Abstract Dysmenorrhea is the problem that effect on the quality of life in female adolescence, however there was limitation information of dysmenorrhea and self-care of nursing students. The aim of this cross-sectional descriptive design was to study the prevalence, symptoms of dysmenorrhea, and self-care management strategies in a group of nursing students. A simple random sample of 202 nursing students was included in the study. The instrument for collecting data comprised 3 parts included general personal data, Brief Pain Inventory (BPI) Thai version, and self-care of pain management. The mean age of the participants was 21.02 ± 1.23 years. Most students had experienced dysmenorrhea (92.7%). Menstrual pain was frequently initiated on the first day of menstruation (92.5%). The mean pain intensity of dysmenorrhea was the worst pain (mean = 5.4, SD ± 2.9) and an average pain (mean = 3.9, SD ± 1.7). Pain interference levels were moderate, with the mean ranging from 3.9 to 5.4, an affect was the highest mean of interference (mean = 5.4, SD ± 2.9). Of 48% of participants took medications to relive their pain; self-seeking was the main information source for this self-care strategy. Most of participant applied non-pharmacology for relive their pain by using various self-care pain management strategies, some reported moderate pain. Nursing student should, therefore, be educated and counseled to determine the underlying cause and to increase the use of an effective treatment method. Keywords: Dysmenorrhea, Nursing student, Pain management, Self-Car 1 Warinchamrab Hospital, Ubon Ratchathani 2 Natal Hospital, Ubon Ratchathani 3 Detudom Hospital, Ubon Ratchathani 4 Adult and Elderly Nursing department, Boromrajonnani College of Nursing Sanpasithiprasong * Correspondence e-mail: [email protected] 55

[วารสารวทิ ยาศาสตรส ุขภาพ วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธปิ ระสงค] ปท 1่ี ฉบบั ท1ี่ (มกราคม-เมษายน2560) ความเปนมาและความสําคญั ของปญหา ความปวดประจําเดือน (Dysmenorrhea) เปนโรคทางนรีเวชที่พบมากท่ีสุดและเปนสาเหตุของ การขาดเรียนหรือการขาดงานของวัยรุนผูหญิง1 งานวิจัยพบอุบัติการณความปวดที่แตกตางระหวาง รอยละ 46 ถึง 93 2,3 สาเหตุของการปวดประจําเดือน เชื่อวาเกิดจากกลไกการเปล่ียนแปลงของ ฮอรโมนทําใหมีการสรางพรอสตาแกลนดิน (Prostaglandins) เพ่ิมขึ้น ซ่ึงสารดังกลาวไปกระตุนการหด รัดตัวของกลามเนื้อเรียบของมดลูกสงผลใหเลือดไปเลี้ยงมดลูกไมเพียงพอ ทําใหใยกลามเน้ือของ มดลูกขาดออกซิเจน เกิดการหดเกร็งและเกิดความปวดตามมา4 แมวาผลของการปวดประจําเดือนจะ ไมรุนแรงคุกคามตอชีวิตแตถามีความปวดประจําเดือนทุกเดือนทําใหผูหญิงรูสึกทุกขทรมาน ดังน้ัน ความปวดประจําเดือนจึงเกิดผลกระทบตอคุณภาพ ชีวิตและสุขภาพของผูหญิงได ผลกระทบจากการ ปวดประจําเดือนน้ันพบวามีผลกระทบทางดานรางกาย คือ ความไมสุขสบายจากอาการที่เกิดรวมกับ ความปวดประจําเดือน ไดแก อาการออนเพลีย ปวดศีรษะ ปวดหลัง ปวดกลามเน้ือ ผลกระทบดาน จิตใจและอารมณนนั้ พบวา ความปวดประจาํ เดอื นทาํ ใหผ หู ญงิ เกิดความเครียด ความวิตกกังวลและมี การรับรตู อ อตั มโนทศั นของตนเองไปในทางลบ ประสิทธภิ าพการทํางานในหนา ทีบ่ กพรอง5 โดยท่ัวไปวิธีการจดั การความปวดประจําเดอื นมีทัง้ การใชย า และไมใชยา การใชยาสวนใหญจะ บรรเทาความปวดประจําเดือนโดยการรับประทานยาแกปวด มีการศึกษาวายาแกปวดกลุม NSAIDs เปนทางเลือกแรกของการรักษาเพื่อบรรเทาความปวดประจําเดือน 2,3,6 และยังมีผูหญิงอีกจํานวนหนึ่ง เช่ือวา ประจําเดือนเปนเรื่องของธรรมชาติ จึงไมไดใชยาเพื่อบรรเทาความปวด งานวิจัยการจัดการ ความปวดประจําเดือนของไทยและตางประเทศ พบวามีความความแตกตางกันในการดูแลตนเองเพื่อ บรรเทาความ ปวดในวัยรุนหญิง5,7,8 หลกั การดแู ลตนเองนั้นโดยสวนใหญใ ชทฤษฎีการดแู ลตนเอง การดูแลตนเองตามทฤษฏีการดูแลตนเองของOrem(2001)9 หมายถึง การฝกกิจกรรมท่ีบุคคล เร่ิมตนและดําเนินการดวยตนเองเพื่อรักษาสุขภาพใหคงสภาพเปนอยูที่ดี การศึกษาในวัยรุนผูหญิง ตะวนั ตกมีการดูแลตนเองในการจัดการความปวดประจําเดือนสวนใหญดวยการใชยากลุม NSAID และ acetaminophen5,10 ซึง่ มีความแตกตางกบั วัยรนุ ผูห ญงิ ตะวันออกมีการใชยารวมกับการจัดการโดยไมใช ยาเพ่ือบรรเทาความปวดโดยการประคบรอน เครื่องดื่มอุน ๆ การนอนหลับ และการนวด6 ความ แตกตา งดา นวัฒนธรรมทาํ ใหก ารจัดการความปวดโดยไมใชยาในวัยรุนผูหญิงตะวันตกและตะวันออกมี ความแตกตางกนั การศกึ ษาในนักศึกษาพยาบาลไตหวัน พบวา มวี ธิ ีการจัดการความปวดประจําเดือน 56

[วารสารวิทยาศาสตรสุขภาพ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธปิ ระสงค] ปท1่ี ฉบบั ท1ี่ (มกราคม-เมษายน2560) โดยลดการเคลื่อนไหวของรางกาย มีการปรับเปลี่ยนการรับประทานอาหาร ใชสมุนไพร ใชการแพทย ทางเลือก เชน การนวด การประคบรอน กลุมตัวอยางเปนนักศึกษาวิทยาศาสตรสุขภาพและมีความรู เก่ียวกับวิธีจัดการอาการของตนเองได11 เน่ืองจากความแตกตางทางสังคมและวัฒนธรรมระหวาง ไตหวนั และไทย และยงั มีขอมูลจาํ กัดในการศึกษาความปวดประจําเดือนและการจัดการความปวดดวย ตนองในนักศึกษาพยาบาลไทย การวิจัยจึงมีความจําเปน ซึ่งผลการศึกษาจะเปนแนวทางใหคําแนะนํา การดูแลตนเองในการจัดการความปวดประจําเดอื นอยางเหมาะสมและมปี ระสทิ ธิภาพ วัตถปุ ระสงคของการวจิ ยั เพ่ือศึกษาความปวดประจําเดือนและการจัดการความปวดของนักศึกษาหลักสูตรพยาบาล ศาสตรบณั ฑิต วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธิประสงค วธิ ีดําเนินการวจิ ยั การวิจัยคร้ังน้ีเปนการวิจัยเชิงพรรณนาแบบภาคตัดขวาง (Cross sectional descriptive design) โครงการวิจัยผานการพิจารณาเห็นชอบของ คณะกรรมการจริยธรรมการวิจัยในคน ของวิทยาลัย พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค กอ นดาํ เนินการเกบ็ รวบรวมขอมูล ประชากรและกลมุ ตวั อยาง ประชากรเปนนักศึกษาหญิงหลักสูตรพยาบาลศาสตรบัณฑิต วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธปิ ระสงค จงั หวดั อบุ ลราชธานี ปการศกึ ษา 2556 จํานวน 560 คน กลุมตัวอยาง เปนนักศึกษาหญิงหลักสูตรพยาบาลศาสตรบัณฑิต วิทยาลัยพยาบาล บรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค จังหวัดอุบลราชธานี ปการศึกษา 2556 จํานวนกลุมตัวอยางใน การศึกษาน้ีใชสูตรของการประมาณคาเฉล่ีย12 n= NZ2÷4Ne2+Z2 โดยกําหนดคาความคลาดเคลื่อนที่ สงู ทีส่ ดุ ท่ีผูวิจยั รบั ได กําหนดe= 0.05 แทนคากลุมตัวอยาง n = 560 (1.645)2÷4{560 (.05)2}+(1.645)2 ไดเทากับ 183 ราย ปรับเพ่ิมขนาดกลุมตัวอยางเพ่ือปองกันการสูญหาย รอยละ 10 จํานวนกลุม ตัวอยางทศ่ี ึกษาทัง้ หมดจํานวน 202 คนใชวิธกี ารสุมตัวอยางแบบงาย (Simple Random Sampling) โดย มสี ัดสว นจากนักศกึ ษาทกุ ชน้ั ป 57

[วารสารวิทยาศาสตรส ุขภาพ วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธปิ ระสงค] ปท1่ี ฉบบั ท1ี่ (มกราคม-เมษายน2560) เครอ่ื งมอื การวจิ ยั เคร่ืองมอื ที่ใชใ นการเกบ็ รวบรวมขอ มูลการวิจยั คร้งั น้ี ประกอบดว ย 3 สวน ดงั น้ี 1) แบบบันทึกขอมูลท่ัวไป ประกอบดวย ขอมูล สวนบุคคล ไดแก อายุ ระดับช้ันปการศึกษา ลกั ษณะทวั่ ไปของประจาํ เดอื น 2) แบบสอบถามความปวด Brief Pain Inventory (BPI) ฉบบั ภาษาไทย13 แบบสอบถามมีจํานวน 10 ขอ ประกอบดวย 2 สวน สวนที่1 มี3ขอ ประเมินระดับความรุนแรงของความปวด (0 ไมปวด 10 ปวด มากที่สุด และแบงระดับความรุนแรงความปวดเปน(1-3)ปวดเล็กนอย (4-6) ปวดปานกลาง (7-10) ปวดรนุ แรง) และสวนท่ี2 จํานวน7ขอ สอบถามผลกระทบของความปวดตอกิจกรรมโดยทั่วไป อารมณ ความสามารถในการเดนิ งานประจาํ วนั ความสมั พันธกับผูอ่ืน การนอนหลับ ความสุขในชีวิตประจําวัน (0 ไมกระทบ 10 กระทบมากที่สุด) ตรวจสอบความเช่ือมั่นชนิดความสอดคลองภายในของ แบบสอบถามมีคา สัมประสทิ ธิ์อลั ฟาของครอนบาคในกลุมตวั อยางนี้ เทากบั 0.83 3) แบบสอบถามการดูแลตนเองในการจัดการความปวดประจําเดือน สรางข้ึนตามกรอบแนวคิด การดูแลตนเอง ประกอบดวยการดูแตนเองดวยยา แพทยทางเลือก การเบี่ยงเบน และการจัดทา บรรเทาความปวด ผตู อบแบบสอบถามสามารถตอบไดมากกวา 1 ขอ คุณภาพของเครื่องมือตรวจสอบ ความตรงของเนือ้ หา โดยผเู ช่ยี วชาญ 3 ทาน แลว นํามาปรบั ปรุงแกไ ขตามขอเสนอแนะ แลวนํามาหาคา ดัชนีความตรงตามเน้ือหา (IOC) มคี า ระหวา ง 0.67 -1.00 วิธเี ก็บรวบรวมขอ มลู 1. ทีมผวู ิจยั ชี้แจงวัตถปุ ระสงคของการวจิ ยั และการพทิ กั ษส ิทธ์ิของกลุมตัวอยาง 2. เก็บรวบรวมขอมูล แบบประเมินประสบการณและวิธีการจัดการความปวดประจําเดือน ของ นักศึกษาหลักสูตรพยาบาลศาสตรบัณฑิต วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีสรรพสิทธิ์ จังหวัด อบุ ลราชธานี ในแตล ะชน้ั ป 3. ตรวจสอบความถกู ตองของขอ มูลกอ นนําไปวิเคราะหขอมูล การวิเคราะหข อ มูล ขอมูลเชิงปริมาณใชสถิติเชิงพรรณนาหาคาความถ่ี รอยละ คาเฉล่ีย และสวนเบ่ียงเบน มาตรฐานเพื่อวิเคราะหขอมูลทั่วไป และการดูแลตนเองในการจัดการกับความปวดประจําเดือนของ นกั ศกึ ษาพยาบาล 58

[วารสารวิทยาศาสตรส ุขภาพ วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธิประสงค] ปท1่ี ฉบบั ท1่ี (มกราคม-เมษายน2560) ผลการวิจัย ขอมูลท่ัวไปของกลุมตัวอยางเปนเพศหญิง มีชวงอายุระหวาง 18 ถึง 23 ป มีคาอายุเฉลี่ย เทากับ 21.02 ป (SD ± 1.23) เริ่มมปี ระจําเดือนครงั้ แรกอายเุ ฉลี่ยเทากับ 13.13 ป (SD ± 1.52) จํานวน วันของประจําเดอื นในแตละรอบเฉล่ียเทากับ 4.59 วนั (SD ± 1.36) ดงั แสดงในตารางที่ 1 ตารางที่ 1 แสดงขอ มูลท่ัวไป (N= 202) คา เฉลย่ี สว นเบยี่ งเบน ลกั ษณะ มาตรฐาน 21.02 1.23 อายุ (ป) 13.13 อายุมีประจําเดือนครัง้ แรก (ป) 4.59 1.52 จํานวนวันของประจาํ เดือนในแตละรอบ (วนั ) 27.72 ความถ่ีของรอบประจําเดือน (วนั ) 1.36 4.82 ลักษณะความปวดประจําเดือนของกลุมตัวอยางแสดงในตารางที่ 2 โดยสวนใหญกลุมตัวอยาง มีประสบการณความปวดประจําเดือนรอยละ 92.7 ปวดในตําแหนงหลังสวนลางมากท่ีสุด รอยละ 80.19 สว นใหญวนั แรกทม่ี ีประจาํ เดือนมีระดบั ความรุนแรงความปวดมากทีส่ ดุ รอยละ 73.29 ตารางท่ี 2 แสดงขอมูลของความปวดประจําเดือน (N= 202) ความถ่ี รอยละ ลักษณะ 191 92.7 11 5.3 มีประสบการณป วดประจําเดือน ไมม ปี ระสบการณปวดประจําเดือน 162 80.19 ตาํ แหนงปวด 30 14.85 ดานหลังสว นลาง 65 32.17 ดา นหลัง 78 38.61 หนา ขา 62 30.69 ทอ งนอย ขาหนีบ 59

[วารสารวิทยาศาสตรส ุขภาพ วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธิประสงค] ปท 1่ี ฉบบั ท1่ี (มกราคม-เมษายน2560) ลักษณะ ความถี่ รอยละ วันทีม่ ีความปวดประจําเดือนในระดับรุนแรงมากทส่ี ุด 1 วันกอนมปี ระจาํ เดอื น 37 19.37 วันท่ี 1 ของการมปี ระจําเดอื น 140 73.29 วนั ที่ 2 ของการมปี ระจาํ เดือน 11 5.75 วันท่ี 3-4 ของการมีประจําเดือน 3 1.57 ระดับความรุนแรงของความปวดประจําเดือนเฉล่ียเทากับ 3.86 (SD ± 1.75) กลุมตัวอยางทน ตอความปวดไดในระดับความรุนแรงเฉล่ียเทากับ 4.56 (SD ± 3.25) และความปวดมีผลกระทบมาก ท่ีสุดคือดานอารมณมีคาเฉล่ียเทากับ 5.41 (SD ± 2.9) และผลกระทบความปวดนอยท่ีสุด คือดาน ความสัมพนั ธก บั ผอู ่นื ดังแสดงในตารางที่ 3 ตารางที่ 3 แสดงระดับความรนุ แรงความปวดประจาํ เดอื นและผลกระทบของความปวด (N= 202) หัวขอประเมิน คา เฉล่ีย สวนเบ่ยี งเบน มาตรฐาน ระดบั ความรุนแรงความปวดประจําเดอื น ปวดมากทสี่ ดุ (0-10) 4.90 2.94 ปวดนอ ยท่ีสุด (0-10) 1.87 2.02 ปวดเฉลีย่ (0-10) 3.86 1.75 ระดบั ความทนตอความปวด (0-10) 4.56 3.25 ระดบั ความรุนแรงผลกระทบของความปวดประจําเดือน 4.40 2.55 กิจกรรมโดยท่วั ไป 5.41 2.90 อารมณ 3.94 2.74 ความสามารถในการเดิน 4.19 2.60 งานประจําวัน 3.73 2.45 ความสมั พันธก บั ผูอื่น 3.83 2.62 การนอนหลับ 4.44 2.78 ความสุขในชวี ิตประจําวัน 60

[วารสารวทิ ยาศาสตรสุขภาพ วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธิประสงค] ปท1่ี ฉบับท1ี่ (มกราคม-เมษายน2560) การจัดการความปวด กลุมตัวอยางมีวิธีการจัดการความปวดดวยยา สวนใหญเลือกใช Ponstan คิดเปนรอยละ 27.7 สวนใหญเรียนรูเกี่ยวกับการใชยาดวยตนเอง การจัดการความปวดโดย ไมใ ชย า สว นใหญเลอื กใชว ิธี การประคบดว ยความรอน คิดเปนรอยละ 42.2 การเบี่ยงเบนความปวดใช วธิ กี ารนอน โดยเรียนรดู วยตนเอง คิดเปนรอ ยละ28.2 การเบย่ี งเบนความปวด สวนใหญเลือกใชวิธีการ นอนหลับคิดเปนรอยละ 69.4 การจัดทา สวนใหญเลือกใชวิธีไมเคลื่อนไหว คิดเปนรอยละ 55.3 ดัง แสดงในตารางที่ 4 ตารางท่ี 4 แสดงความถ่ีและรอยละของกลมุ ตัวอยางในการจัดการความปวด (N= 202) จํานวน แหลง ขอ มูลวิธกี ารจัดการความปวด วิธีการจดั การความปวด (คน) รอย ประจําเดือน (รอ ยละ) ละ แพทย พยาบาล เรยี นรเู อง อ่นื ๆ รบั ประทานยา 7.8 6.8 45.6 1.9 Paracetamol 42 20.4 Ponstan 57 27.7 Ibufen 2 1 แพทยทางเลอื ก การประคบรอน 87 42.2 1.5 8.3 28.2 5.8 การนวด 42 20.4 0 0.5 17.5 2.9 การกดจุด 28 13.6 1.0 2.9 7.8 1.9 การฝง เข็ม 23 11.2 5.3 1.0 2.4 2.4 ไทยปราณ 26 12.6 4.4 1.9 4.9 4.5 การเบย่ี งเบนความปวด การนอนหลบั 143 69.4 0 1.0 68.5 0.5 การนัง่ พกั 128 62.1 0 0.5 60.7 1.0 การออกกาํ ลังกาย 54 26.2 0 1.9 20.9 3.9 ทําสมาธิ/สวดมนต 54 26.2 0 1.9 20.9 3.9 ดูโทรทศั น 84 40.8 0 0 39.8 1.9 ฟง เพลง 92 44.7 0 0 43.7 1.9 อาบน้าํ อนุ 80 33.8 0 1.5 35.4 3.4 ดืม่ น้าํ /นํ้าชา 77 37.4 0 1.9 33.5 3.4 ดม่ื เคร่อื งดื่มแอลกอฮอล 27 13.1 0 0.5 8.3 4.4 61

[วารสารวิทยาศาสตรสุขภาพ วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธิประสงค] ปท1่ี ฉบับท1่ี (มกราคม-เมษายน2560) จํานวน แหลงขอ มูลวธิ กี ารจดั การความปวด วิธีการจดั การความปวด (คน) รอย ประจาํ เดือน (รอยละ) ละ แพทย พยาบาล เรยี นรูเ อง อื่นๆ การจัดทา 114 55.3 0 1.5 50.5 2.9 ไมเคล่อื นไหว 94 45.6 0 2.4 41.7 1.5 นง่ั 67 32.5 0 2.7 25.7 4.4 มที าเฉพาะ การอภปิ รายผล การศึกษาความปวดประจําเดือนและการดูแลตนเองในการจัดการความปวดของนักศึกษา พยาบาลคร้ังนี้ พบวาชวงอายุเวลาการมีประจําเดือนคร้ังแรก และความถ่ีในการมีประจําเดือน ใน นกั ศึกษาพยาบาลเหมอื นกบั การศึกษาทผ่ี า นมา10,11,14 ทงั้ นีก้ ลมุ ตัวอยางทศ่ี ึกษามลี ักษณะคลา ยกนั ความปวดประจําเดือนเปนปญหาที่สําคัญในวัยรุนผูหญิง จากการศึกษาครั้งน้ีพบวา กลุม ตัวอยา งสวนใหญมปี ระสบการณปวดประจําเดือนมากถึงรอยละ 92.7 ซึ่งมากกวาการศึกษาที่ผานของ Seven14ที่ศึกษาในนักศึกษาพยาบาลในประเทศเตอรกิซ พบความปวดประจําเดือนรอยละ 84.9 และ รอ ยละ 31 ในการศึกษาของ Guvenc15 ความแตกตา งของอุบตั ิการณ อาจจะเนื่องจากวิธีการเก็บขอมูล และขอคําถาม การศึกษาครั้งน้ีใชคําถามประสบการณของความปวดประจําเดือน ซึ่งมีความแตกตาง จากการศึกษาของ Seven และ Guvenc ทรี่ ะบุความปวดประจําเดอื นในชวงท่ีเก็บขอ มูล จึงทําใหมีความ แตกตา งของขอ มูลที่ได ความรุนแรงของความปวดประจําเดือนจะมีความรุนแรงมากในวันแรกของการมีประจําเดือน และยังมีความปวดตอเน่ือง 1-3 วัน ซ่ึงสอดคลองกับการศึกษาของ Eryilmaz2 ในประเด็นความรุนแรง ของความปวดการศึกษารายงานที่ผานมา พบความรุนแรงของความปวดในชวงมีประจําเดือนท่ี แตกตางกันระหวาง 14% -20% ความรุนแรงของความปวดในการศึกษาคร้ังน้ี โดยเฉล่ียอยูในระดับ ปานกลาง และกลมุ ตัวอยางมคี วามทนตอความปวดในระดบั ใกลเ คยี งตอ ความปวดของกลมุ ตัวอยา ง 62

[วารสารวทิ ยาศาสตรสุขภาพ วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธิประสงค] ปท 1่ี ฉบับท1่ี (มกราคม-เมษายน2560) การศึกษาครงั้ นพ้ี บวา ความปวดของประจําเดือนสงผลกระทบดานอารมณมากที่สุด โดยสงผล ตอความสขุ ในชีวิตประจาํ วนั ผลคลายกับการศกึ ษาของ Chiou6 และ Wong & Khoo 16 แมวาผลกระทบ จากความปวดประจําเดือน แตอุบัติการณและความรุนแรงจะมีความแตกตางกันไปในแตละสังคมและ วัฒนธรรม การดูแลตนเองในการจัดการความปวดประจําเดือน กลุมตัวอยางมีวิธีการจัดการความปวดที่ แตกตางกัน มีการจัดการใชยาและไมใชยา ยาที่กลุมตัวอยางเลือกใชไดแกParacetamol Ibufen และ Ponstan ยาท่ีเลือกใชมากที่สุดคือ ยาPonstan จากการเรียนรูดวยตนเอง ซ่ึงยา IbufenและPonstanเปน ยา กลุมเดียวกันคือ กลุมNSIAD สอดคลองกับการศึกษาของEryilmaz2และSeven14 ซ่ึงรายงานวา นักศึกษาพยาบาลมีความรูเก่ียวกับยาบรรเทาความปวดจึงสามารถเรียนรูและจัดการตนเองไดในการ ใชยาบรรเทาความปวด อยางไรก็ตามพบวา กลุมตัวอยางสวนใหญจะเลือกรับประทานยาในขณะท่ีมี อาการปวดมากแลว จากขอมูลนี้ทําใหเห็นวากลุมตัวอยางมีการใชยาท่ียังไมมีประสิทธิภาพ ทั้งน้ีจาก หลักฐานเชิงประจักษ พบวา การรับประทานยากอนการมีอาการปวดนั้น จะมีประสิทธิภาพในการลด อาการปวดไดด ีกวา17 แมวาการศึกษาน้ีพบอุบัติการณของความปวดประจําเดือนสูงแตมีเพียงรอยละ 7.8 ของ นักศึกษาพยาบาลไปพบแพทยเพื่อจัดการความปวดประจําเดือน สอดคลองกับการศึกษาท่ีผานมาพบ รอยละ1216 รอยละ1618และรอยละ27.615 Wong and Khoo16 พบรอยละ 53.3 ของวัยรุนหญิงที่มีความ ปวดประจําเดือนแตไมมีการจัดการความปวด ในบางวัฒนธรรม11,14,16และในไทย7 พบวาวัยรุนผูหญิง อายท่ีจะไปโรงพยาบาลพบแพทยเนื่องจากความปวดประจําเดือน สถานการณนี้สงผลเสียตอ พฤติกรรมการแสวงหาการรักษาของวัยรุนผูหญิงในการดูแลตนเองเพื่อบรรเทาความปวดในชวงมี ประจําเดือน ดังนั้นบุคลากรทางการแพทยควรใหคําปรึกษาแกวัยรุนผูหญิงเก่ียวกับสาเหตุและแนว ทางการรักษาสําหรับปญ หาปวดประจาํ เดือน การศึกษาคร้ังน้ีพบวาประมาณรอยละ 70 ของนักศึกษาพยาบาลดูแลตนเองจัดการความ ปวดประจําเดือนโดยไมใชยา และโดยสวนใหญเรียนรูวิธีการดวยตนเอง นักศึกษาพยาบาลเลือกใช แพทยทางเลือก ประกอบดวยการประคบรอน การนวด อาบน้ําอุน ใชวิธีการเบี่ยงเบนความปวดดวย การนอน พกั ผอ น และการจดั ทาเพ่ือบรรเทาความปวด สอดคลองกับการศึกษาในกลุมประเทศเอเซีย 6, 7, 11, 19 ซึง่ แตกตางจากการศึกษาทางตะวนั ตก5 ทั้งนี้ความเชอื่ ทางวฒั นธรรมมีสวนสําคัญในประเด็นน้ี ในเอเชียมีความเชื่อในความสมดุลของธาตุในรางกาย การใชความรอนเย็นในการปรับสมดุลของ 63

[วารสารวทิ ยาศาสตรส ขุ ภาพ วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค] ปท1ี่ ฉบบั ท1่ี (มกราคม-เมษายน2560) รางกาย นักศึกษาพยาบาลอาจจะเรียนรูวิธีการน้ีจากครอบครัว และชุมชน ซึ่งแตกตางจากทาง ตะวันตกจะเนนการใชยาในการจัดการความปวดอีกประเด็นของการศึกษาที่ผานมาพบวาวัยรุนผูหญิง ไมใชยาเนอ่ื งจากเก่ียวกับผลขางเคยี งของยา11 โดยสรุป นักศึกษาพยาบาลมีอุบัติการณของความปวดประจําเดือนสูง ความรุนแรงของความ ปวดอยูในระดับเล็กนอยถึงปานกลาง และความปวดกระทบตอดานอารมณและความสุขใน ชีวิตประจําวนั นักศึกษาพยาบาลมีการดูแลตนเองในการจดั การความปวดท้ังใชยาและไมใชย า ขอจํากดั ของการศึกษา การศึกษาคร้ังนี้มีขอจํากัดของการนําผลการวิจัยไปใช ซึ่งควรพิจารณาดังตอไปน้ี เปน การศึกษาภาคตัดขวาง กลุมตัวอยางเปนนักศึกษาพยาบาลท่ีมีอายุระหวาง 18-22 ป สถานภาพโสด และศึกษาเฉพาะวิทยาลัยพยาบาลบรมราชนนี สรรพสิทธิประสงค อาจจะไมสามารถอางอิงกับ สถาบนั การศกึ ษาพยาบาลอนื่ หรอื กลมุ วยั รนุ ผหู ญงิ อ่นื ได ขอเสนอแนะในการนําผลการศกึ ษาไปใช ขอเสนอแนะจากขอคนพบของการศึกษาคร้ังนี้ แมวาความปวดประจําเดือนเปนปญหาทางนรี เวชที่พบไดทั่วไปในวัยรุนผูหญิง และมีผลกระทบในทางลบตอกิจกรรมประจําวันและชีวิตในวิทยาลัย พยาบาล ควรใหคําแนะนําหรือโปรแกรมความรูเกี่ยวกับสาเหตุและการจัดการความปวดประจําเดือน สาํ หรบั นกั ศกึ ษา เพื่อใหการจดั การความปวดมีประสิทธิภาพเพิม่ ขน้ึ 64

[วารสารวทิ ยาศาสตรสุขภาพ วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธปิ ระสงค] ปท1่ี ฉบบั ท1ี่ (มกราคม-เมษายน2560) อางองิ 1. Seven M, Guvenc G, Akyuz A, Eski F. Evaluating dysmenorrhea in a sample of Turkish nursing students. Pain management nursing: official journal of the American Society of Pain Management Nurses. 2014; 15(3):664-71. 2. Eryilmaz G, Ozdemir F, Pasinlioglu T. Dysmenorrhea prevalence among adolescents in eastern Turkey: its effects on school performance and relationships with family and friends. Journal of pediatric and adolescent gynecology. 2010; 23(5):267-72. 3. Potur DC, Bilgin NC, Komurcu N. Prevalence of dysmenorrhea in university students in Turkey: effect on daily activities and evaluation of different pain management methods. Pain Management Nursing. 2014; 15(4):768-77. 4. Dmitrovic R, Peter B, Cvitkovic-Kuzmic A, Strelec M, Kereshi T. Severity of symptoms in primary dysmenorrhea -A Doppler study. European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology. 2003; 107(2):191-4. 5. Parker M, Sneddon A, Arbon P. The menstrual disorder of teenagers (MDOT) study: determining typical menstrual patterns and menstrual disturbance in a large population based study of Australian teenagers. BJOG: An International Journal of Obstetrics & Gynaecology. 2010; 117(2):185-92. 6. Chiou MH, Wang HH. Predictors of dysmenorrhea and self-care behavior among vocational nursing school female students. The journal of nursing research : JNR. 2008; 16(1):17-25. 7. Chongpensuklert Y, Kaewrudee S, Soontrapa S, Sakondhavut C. Dysmenorrhea in Thai secondary school students. Thai Journal of Obstetric and Gynecology. 2008; 16:47-53. 8. Tangchai K, Titapant V, Boriboonhirunsarn D. Dysmenorrhea in Thai adolescents: prevalence, impact and knowledge of treatment. JOURNAL-MEDICAL ASSOCIATION OF THAILAND. 2004; 87:S69-S73. 9. Denyes MJ, Orem DE, Bekel G. Self-care: a foundational science. Nursing Science Quarterly. 2001; 14(1):48-54. 10.Agarwal A, Venkat A. Questionnaire study on menstrual disorders in adolescent girls in Singapore. Journal of pediatric and adolescent gynecology. 2009; 22(6):365-71. 65

[วารสารวิทยาศาสตรสุขภาพ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค] ปท 1ี่ ฉบับท1่ี (มกราคม-เมษายน2560) 11.Chen C-H, Lin Y-H, Heitkemper MM, Wu K-M. The self-care strategies of girls with primary dysmenorrhea: a focus group study in Taiwan. Health care for women international. 2006; 27(5):418-27. 12.อรณุ จิรวฒั นก ลุ . ชีวสิ ถิต.ิ ขอนแกน: คลังนานาวทิ ยา; 2551. 13.Chaudakshetrin P. Validation of the Thai Version of Brief Pain Inventory (BPI-T) in cancer patients. 2009. 14.Seven M, Güvenç G, Akyüz A, Eski F. Evaluating dysmenorrhea in a sample of Turkish nursing students. Pain Management Nursing. 2014; 15(3):664-71. 15.Guvenc G, Kilic A, Akyuz A, Ustunsoz A. Premenstrual syndrome and attitudes toward menstruation in a sample of nursing students. Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology. 2012; 33(3):106-11. 16.Wong LP, Khoo EM. Dysmenorrhea in a multiethnic population of adolescent Asian girls. International Journal of Gynecology & Obstetrics. 2010; 108(2):139-42. 17.Lefebvre G, Pinsonneault O, Antao V, Black A, Burnett M, Feldman K, et al. Primary dysmenorrhea consensus guideline. J Obstet Gynaecol Can. 2005; 27(12):1117-46. 18.Nwankwo TO, Aniebue UU, Aniebue PN. Menstrual disorders in adolescent school girls in Enugu, Nigeria. Journal of pediatric and adolescent gynecology. 2010; 23(6):358-63. 19.Chiou MH, Wang HH. [The relationship between dysmenorrhea and menstrual attitudes among female students in vocational nursing schools]. Hu li za zhi The journal of nursing. 2004; 51(4):45-52. 66

[วารสารวิทยาศาสตรส ขุ ภาพ วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธปิ ระสงค] ปท1ี่ ฉบับที่1 (มกราคม-เมษายน2560) การวเิ คราะหต น ทนุ การผลติ ของวิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธปิ ระสงค ปท มา ผองศริ 0ิ1 ปรด. กุลธิดา กลุ ประฑีปญ ญา1 ปรด., วรางคณา บุตรศรี1 สสม. ลกั ขณา ชอบเสียง1 พยม. , นวพล แกนบปุ ผา1 พยบ. บทคดั ยอ การวิจัยครั้งน้ีมุงศึกษาเพ่ือวิเคราะหตนทุนการผลิตนักศึกษาหลักสูตรพยาบาลศาสตรบัณฑิต ของ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค ปงบประมาณ 2558 โดยจัดแบงหนวยตนทุนออกเปน หนวยตนทุนหลัก คือ ฝายวิชาการ และงานพัฒนาบุคลากร หนวยตนทุนสนับสนุน คือ ฝายบริหาร และ ฝายสงเสริมวิชาการ ยกเวนงานพัฒนาบุคลากร และจําแนกองคประกอบตนทุน ออกเปน 3 ประเภท คือ ตน ทุนงบบุคลากร ตนทุนงบดําเนินการ ตนทุนงบลงทุน การกระจายตนทุนจากหนวยตนทุนสนับสนุนไปยัง หนวยตนทุนหลัก ใชเกณฑจํานวนคน จํานวนโครงการ และจํานวนพื้นท่ีการใชงานเปนเกณฑปนสวน เคร่ืองมือที่ใชในการวิจัยครั้งนี้ ประกอบดวย แบบบันทึกขอมูลตนทุนงบบุคลากร (Labour = LC) ขอมูลตน งบดําเนนิ การ (Material Cost = MC)ขอมูลตนทนุ งบลงทนุ (Capital Cost = CC) ผลการวิจัย ตนทุนงบบุคลากร เมื่อจําแนกตามหนวยตนทุน พบวางานบริหารหลักสูตร/วิชาการมี ตนทุนงบบุคลากรสูงที่สุดเปนเงิน 24,732,026.55 บาท (รอยละ42.37) รองลงมาคือ ฝายบริหารเปนเงิน 9,129,809.69 บาท (รอยละ15.64) และงานพัฒนา/กิจการนักศึกษา 5,106,668.64 บาท (รอยละ8.75) ตามลําดับ ตนทุนงบดําเนินการ เมื่อจําแนกตามหนวยตนทุน พบวางานเทคโนโลยีสารสนเทศมีตนทุน งบดาํ เนนิ การสูงที่สุด เปนเงิน 3,990,097.99 บาท (รอ ยละ26.01) รองลงมาคอื งานบริหารหลักสตู ร/วิชาการ เปนเงิน 3,555,223.38 บาท (รอยละ 23.17) และฝายบริหาร 3,335,759.03 บาท (รอ ยละ21.74) ตามลาํ ดับ ตนทุนงบลงทนุ เม่อื จาํ แนกตามหนวยตนทุน พบวา งานบริหารหลักสูตร/วิชาการ มีตนทุนงบลงทุนสูงท่ีสุด เปนเงิน 6,415,973.28 บาท (รอยละ 62.53) รองลงมาคือ ฝายบริหารเปนเงิน 1,602,499.97 บาท (รอยละ 15.62) และงานพัฒนา/กิจการนักศึกษา 1,591,786.80บาท (รอยละ 15.51) ตามลําดับ อัตราสวนตนทุน ระหวางงบบุคลากร งบดําเนินการ งบลงทุน และงบเงินอุดหนุน พบวา รอยละตนทุนระหวางงบบุคลากร ตอ งบดําเนินการ ตอ งบลงทุน ตอ งบเงินอุดหนุน คิดเปน 69.51: 18.27: 12.22 ตนทุนตอหัวนักศึกษาแยก ตามช้นั ป พบวา ชั้นปท่ี 1 มีตนทุนสูงสุด คือ 191,260.60 บาท ช้ันปที่ 2 รองลงมา คือ 144,121.16 ช้ันปที่ 3 102,792.95 ชั้นปท่ี 4 82,425.46 ตามลําดับ ตนทุนตอหัวของการผลิตบัณฑิตหลักสูตรพยาบาลศาสตร บัณฑิต พบวา ตนทุนตอหัวของการผลิตนักศึกษาตอคน เปนเงิน 130,196.31 บาท ตนทุนตอหนวยการผลิต ตอ FTES เปนเงิน 129,589.42 บาท สําหรบั จุดคมุ ทุนในการผลติ ตอ หลักสตู ร/ป เทา กับ 152 คน คาํ สาํ คัญ: การวิเคราะหตน ทนุ ตน ทนุ การผลติ นกั ศึกษาพยาบาล หลักสตู รพยาบาลศาสตรบัณฑิต 1 วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธปิ ระสงค 67

[วารสารวทิ ยาศาสตรสขุ ภาพ วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค] ปท 1่ี ฉบับท่ี1 (มกราคม-เมษายน2560) Unit Cost of Production Analysis of Boromarajonani College of Nursing, Sunpasithiprasong Pattama Phongsiri1, PhD, RN Kunthida Kulprateepunya1, PhD, RN., Warangkana Bootsri1, MPH, RN Lakana Chobchaing1, MSN, RN., Nawapon Khanphupa1, BSN, RN Abstract This cost analysis research aimed to analyze the cost of production for nursing students of Boromarajonani College of Nursing, Sunpasithiprasong. Cost analysis was divided into main and support cost unit. The main cost units were the academic and personnel development unit. The support cost units were management and technical support, except personnel development. The cost factors were classified into 3 categories: 1) Labour cost, 2) Material cost, and 3) Capital cost. The method of distribution costs from cost support units to main cost unit used the number of people, projects, and usage areas for workload allocation. The tools were used include the capital cost (CC), labour cost (LC), and material cost (MC). The results showed that the curriculum management had the highest labour cost 24,732,026.55 baht (42.37%), administration 9,129,809.69 baht (15.64%) and student development 5.106,668.64 (8.75%) respectively. About Material cost, IT was the highest material cost of 3,990,097.99 baht (26.01%), curriculum management of 3,555,223.38 baht (23.17%) and administration of 3,335,759.03 baht respectively. The capital cost was 6,415,973.28 Baht (62.53%), the management cost of money (21.74%). 1,602,499.97 baht (15.62%) and student development work 1,591,786.80 Baht (15.51%), respectively. The cost ratio between labour cost, material cost, and capital cost found that the cost percentage was 69.51: 18.27: 12.22. The unit costs per college year were as follows; the first year was 191,260.60 baht/head, the second year was 144,121.16 baht/head, the third year was 102,792.95 baht/head the fourth year was 82,425.46 baht, respectively. The unit cost per head for registered nurse production in BCNSP was 130,196.31 baht/head and 129,589.42 baht/FTES. The breakeven point of production per year was 152 students. Keywords: Unit Cost Analysis, Nursing student, College of Nursing 1 Boromarajonani College of Nursing, Sunpasithiprasong 68

[วารสารวทิ ยาศาสตรส ขุ ภาพ วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธปิ ระสงค] ปท1่ี ฉบบั ท่ี1 (มกราคม-เมษายน2560) ความเปน มาและความสาํ คัญของปญหา พยาบาลวิชาชีพเปนบุคลากรทางสาธารณสุขที่มีบทบาทสําคัญในการใหบริการวิชาชีพหนึ่ง ซ่ึงมีผลตอการพัฒนาสุขภาพอนามัยของประชาชนใหดีขึ้น จากการศึกษาของกุลธิดา กุลประฑีปญญา และคณะ1-3พบวา วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค มีตนทุนการผลิตนักศึกษา พยาบาลคอนขางสูง คือ 103,320.17 บาท เม่ือเปรียบเทียบกับรายจายทั้งหมดที่วิทยาลัยฯ จายไปใน ปงบประมาณ 2557 หลังจากน้ันวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค ไดเล็งเห็น ความสําคัญของการวิเคราะหตนทุนการผลิต เน่ืองจากเปนตัวชี้วัดของการประกันคุณภาพการศึกษา4 และปจจุบันไดมกี ารปรบั เปลี่ยน การบริหารงบประมาณเพื่อเตรียมความพรอมสูการแขงขันในการเปด ประเทศไปสปู ระชาคมอาเซียนในสิน้ ป 25585 และเตรียมการปรับเปลี่ยนองคกรเปนสถาบันอุดมศึกษา ท่ีมีสถานะเปนนิติบุคคล อยูในกํากับดูแลของกระทรวงสาธารณสุข โดยเฉพาะอยางย่ิงการจัดสรร งบประมาณในระบบงบประมาณแบบมุงเนนผลงาน เปนการจัดสรรที่ให ความสําคัญกับผลผลิต (Output) แทนการควบคุมในเร่ืองรายละเอียดของปจจัยนําเขา(Input) โดยผลผลิตดังกลาวจะผาน กระบวนการจัดทําแผนกลยุทธท่ีสอดคลองกับยุทธศาสตรของชาติ นโยบายรัฐบาล และยุทธศาสตร กระทรวง สอดรับกบั แผนการใหบริการ(สาธารณสุข)และสามารถเช่ือมโยงกับผลลัพธระดับกระทรวง และระดับชาติได 6 กลาวคือ เม่ือหนวยงานนําสงผลผลิต แลวจะทําใหบรรลุเปาหมายการใหบริการ (สาธารณสุข)ระดับกระทรวง (Service Delivery Targets)และเปาหมายยุทธศาสตรระดับชาติ (Strategic Delivery Targets) อันจะนําไปสู ผลลัพธสูงสุดท่ีรัฐบาล มุงหวังใหเกิดขึ้นตามนโยบายที่ได แถลงไวตอรัฐสภาและประชาชนในที่สุด การคํานวณตนทุน/คาใชจายผลผลิตจะดําเนินการหลังจาก หนวยงานมีการกําหนดผลผลิตท่ีถูกตองตรงตามความตองการของรัฐบาลและไดผาน กระบวนการ พิจารณาขางตนเรียบรอ ยแลว 7 วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค เห็นความสําคัญของการวิเคราะหตนทุน การผลิตตามพันธกิจหลักในยุคการเรงรัดพัฒนาประเทศการใชทรัพยากรท่ีมีอยูอยางจํากัดใหมี ประโยชนสูงสุด และวิทยาลัยมีการเปลี่ยนแปลง คือ มีจํานวนบุคลากรทั้งสายอาจารยและสาย สนับสนุนเพิ่มข้ึน มีการกอสรางตึกใหม จํานวน 11 ชั้น แตจํานวนนักศึกษาที่รับยังคงเดิม จึงตองมีการ วิเคราะหและประเมินการใชทรัพยากรในการจัดการศึกษาและพัฒนาบุคลากรทาง ดานสุขภาพท่ี มีอยูอยางจํากัดใหมีประสิทธิภาพและมีประสิทธิผลมากที่สุด โดยมีการจัดทําโปรแกรมคํานวณการ วิเคราะหต น ทุนทคี่ รอบคลุมถึงจดุ คุม ทนุ ในการผลติ นกั ศกึ ษาดว ย 69

[วารสารวิทยาศาสตรส ขุ ภาพ วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค] ปท 1ี่ ฉบบั ท่ี1 (มกราคม-เมษายน2560) กรอบแนวคดิ การวิจยั หลกั การวเิ คราะหตนทุน ยึดกรอบการคํานวณตามกรมบญั ชกี ลาง7-10 การวิเคราะหตน ทุน COST CENTER TOTAL COST = LC+ MC+ CC ALLOCATION CRITERIA FULL COST = DC+ IDC No. of Output UNIT COST วัตถปุ ระสงคของการวิจัย เพ่อื วิเคราะหตน ทนุ การผลิตบคุ ลากรดานสุขภาพของวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธปิ ระสงค วธิ ดี ําเนินการวิจยั ประกอบดว ย ประชากรและกลุมตัวอยาง เครอื่ งมือการวิจัย วจิ ยั คร้ังนีเ้ ปนการศึกษาวจิ ัยเชิงพรรณนา(Descriptive study)โดยศึกษาตนทุนผลผลิต2ประเภท คือ ตนทุนการผลิตนักศึกษาหลักสูตรพยาบาลศาสตรบัณฑิต ในปงบประมาณ 2558 (1ตุลาคม 2557 – 30 กันยายน 2558) ระยะเวลาทีท่ ําการศึกษาท้ังส้นิ 1 ป ประชากรและกลมุ ตวั อยา ง สาํ หรับการศึกษาครงั้ น้ี ตนทุนการผลิตประกอบดวยตนทุนทางตรง(Direct Costs)คือ คาใชจาย ตาง ๆ ที่จายโดยตรงกับบุคลากรและใหแกงานโครงการ ไดแก 1)คาจางเงินเดือน รวมทั้งเงิน คา ตอบแทน สวสั ดกิ าร ของเจาหนาท่ีระดับตาง ๆ 2)สถานท่ีและอุปกรณด ําเนนิ การตา ง ๆ เชน อาคาร ท่ีทําการ วัสดุเคร่ืองมือ ยานพาหนะ และตนทุนทางออม (Indirect Costs) คือคาใชจายตาง ๆ ท่ีไมได จา ยโดยตรง คา ใชจา ยประเภทนีไ้ มข น้ึ กับระดบั ของกิจกรรม สวนใหญจะเกิดขึ้นในหนวยงานที่ทําหนาท่ี บริหารจัดการ ไดแก 1)คาใชจายในการบริหารงาน 2)คาใชจายในการติดตามประเมินผลและวิจัย 3) 70

[วารสารวทิ ยาศาสตรส ขุ ภาพ วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธิประสงค] ปท 1่ี ฉบับที่1 (มกราคม-เมษายน2560) คาใชจายทางออมอื่น ๆ โดยคํานวณจากตนทุนงบบุคลากร (Labour cost - LC) ตนทุนงบดําเนินการ (Material cost - MC) และ ตนทุนงบลงทุน (Capital cost - CC) ซ่ึงเปนขอมูลท่ีไดจากทุกหนวยงาน ของวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค ในระยะเวลา 1 ปท ก่ี าํ หนด เคร่อื งมอื ท่ใี ชใ นการวจิ ัย 1. แบบเกบ็ ขอมลู ใชแบบฟอรมบนั ทึกขอมูลท่ีคณะผูว ิจัยสรางข้ึนเอง โดยแบง แบบขอมลู ออกเปน 4 สว น คือ 1) แบบบนั ทกึ ขอมูลตนทุนงบบุคลากร (LC) 2) แบบบันทึกขอ มูลตน ทุนงบดาํ เนนิ การ (MC) 3) แบบบันทึกขอมลู ตนทนุ งบลงทุน (CC) 4) แบบฟอรม บนั ทึกการกระจายตนทุนของหนว ยงานตาง ๆ 2. เคร่อื งคอมพิวเตอร (Computer) ใชใ นการเกบ็ และรวบรวมขอ มูล วธิ ีเก็บรวบรวมขอมูล และการวิเคราะหข อมลู ขั้นตอนในการดําเนินการวิจัย การดําเนนิ การวจิ ัยมที ้ังหมด 8 ข้นั ตอน ดังตอ ไปน้ี 1. กาํ หนดผลผลิตของวิทยาลัยพยาบาล เพอื่ นําไปใชในการคาํ นวณตนทนุ 2. ศกึ ษาโครงสรางและระบบงาน (System analysis) 3. ศึกษากจิ กรรมท่เี ก่ียวขอ งกับผลผลิตแตละสว นของวิทยาลัยพยาบาล 4. จาํ แนกและจัดกลุม หนวยตนทนุ (Cost Center Identification and Grouping) 5. ระบตุ น ทุนทางตรงของแตล ะหนว ยงาน (Direct Cost Determination) ตน ทนุ ทางตรง ประกอบดวย 1) ตนทุนงบบุคลากร (Labour Cost - LC) 2) ตนทุนงบดําเนินการ (Material Cost - MC) 3) ตนทุนงบลงทุน (Capital Cost - CC) Direct Cost = Labour Cost + Material Cost + Capital Cost 6. กาํ หนดเกณฑการกระจายตน ทุน (Allocation Criteria Determination) 7. การหาตน ทนุ ทง้ั หมด (Total Cost Determination) 8. คํานวณหาตนทุนตอหนวยกิจกรรม และตน ทนุ ตอหนว ยผลผลติ (Unit Cost Calculation) การวิเคราะหข อมลู ใชโปรแกรม EXCEL ในการวิเคราะหขอมลู ตาง ๆ โดยใชคาสถิติ รอยละ และการจัดสรรการ กระจายตนทนุ ใชว ิธี Direct Distribution Method 71

[วารสารวิทยาศาสตรสขุ ภาพ วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธปิ ระสงค] ปท1่ี ฉบบั ท่ี1 (มกราคม-เมษายน2560) ผลการวจิ ัย ตนทุนงบบุคลากร (Labour Cost) เนื่องจากบุคลากรของวิทยาลัยมีหนาที่ความรับผิดชอบ 2 สวน คือ งานหลัก กับ งานรอง ดังน้ัน งบบุคลากรจึงถูกแบงออกตามภาระงานของแตละบุคคล เม่ือจําแนกตามหนวยตนทุน พบวา งานบริหารหลักสูตร/วิชาการมีตนทุนงบบุคลากรสูงท่ีสุดเปนเงิน 24,732,026.55 บาท (รอ ยละ42.37) รองลงมาคือ ฝายบริหารเปนเงิน 9,129,809.69 บาท (รอยละ 15.64) และงานพัฒนา/กิจการนักศึกษา 5,106,668.64บาท (รอยละ8.75) ตามลําดับ ดังแสดงใน ตารางท่ี 1 ตารางท่ี 1 แสดงจํานวนและรอ ยละของงบบคุ ลากร แยกตามหนว ยตนทุน หนวยตน ทุน งบบคุ ลากร (บาท) รอ ยละ งานบริหาร 9,129,809.69 15.64 งานนโยบายและยทุ ธศาสตร 2,489,854.34 4.27 งานพฒั นา/กจิ การนักศึกษา 5,106,668.64 8.75 งานประกันคณุ ภาพการศกึ ษา 2,367,892.09 4.06 งานเทคโนโลยสี ารสนเทศ 1,980,741.89 3.39 งานพัฒนาบุคลากรภายใน 1,483,832.92 2.54 งานบริการวชิ าการ 2,004,668.87 3.43 งานวเิ ทศสมั พันธ 1,043,969.86 1.79 งานวจิ ัย 2,079,182.22 3.56 งานศูนยค วามเปน เลิศ 667,634.16 1.14 งานทะเบียน/งานวดั และประเมนิ ผล 2.70 งานฝก อบรม(พฒั นาบคุ ลากรภายนอก) 1,572,994.54 6.35 งานบริหารหลกั สูตร/วิชาการ 3,706,267.93 42.37 24,732,026.55 รวม 100.00 58,365,543.68 ตน ทนุ งบดาํ เนนิ การ (Material Cost) เมอ่ื จาํ แนกตามหนว ยตน ทุน พบวา งานเทคโนโลยี สารสนเทศมตี นทุนงบดําเนินการสูงทส่ี ดุ เปนเงิน3,990,097.99 บาท (รอยละ26.01) รองลงมาคอื งาน บรหิ ารหลกั สตู ร/วชิ าการเปน เงิน 3,555,223.38 บาท (รอ ยละ 23.17) และฝายบริหาร 3,335,759.03 บาท (รอ ยละ21.74) ดังแสดงในตารางท่ี 2 72

[วารสารวทิ ยาศาสตรส ุขภาพ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธปิ ระสงค] ปท1ี่ ฉบบั ที่1 (มกราคม-เมษายน2560) ตารางท่ี 2 แสดงจํานวนและรอ ยละของงบดําเนนิ การ แยกตามหนวยตนทนุ หนวยตน ทุน งบดําเนินการ (บาท) รอยละ งานบรหิ าร 3,335,759.03 21.74 งานนโยบายและยุทธศาสตร 165,809.10 1.08 งานพฒั นา/กิจการนกั ศึกษา 2,055,339.77 13.40 งานประกันคุณภาพการศกึ ษา 0.75 114,700.98 งานเทคโนโลยีสารสนเทศ 26.01 3,990,097.99 งานพฒั นาบคุ ลากรภายใน 3.32 งานบรกิ ารวชิ าการ 509,420.88 0.37 งานวเิ ทศสมั พันธ 56,095.10 0.12 งานวิจัย 19,080.05 1.01 งานศูนยความเปนเลิศ 154,892.50 0.32 งานทะเบยี น/งานวัดและประเมินผล 49,777.80 0.71 งานฝก อบรม(พฒั นาบุคลากรภายนอก) 109,037.68 7.99 งานบริหารหลกั สูตร/วิชาการ 1,225,936.31 23.17 3,555,223.38 รวม 100.00 15,341,170.57 ตนทุนงบลงทุน (Capital Cost) เมื่อจําแนกตามหนวยตนทุน พบวา งานบริหารหลักสูตร/ วชิ าการมีตนทุนงบลงทุนสงู ท่สี ดุ เปน เงิน 6,415,973.28 บาท (รอยละ 62.53) รองลงมาคือฝายบริหาร เปนเงิน 1,602,499.97 บาท (รอยละ15.62) และงานพัฒนา/กิจการนักศึกษา 1,591,786.80 บาท (รอ ยละ 15.51) ตามลําดบั ดังแสดงในตารางท่ี 3 ตารางที่ 3 แสดงจํานวนและรอ ยละของงบลงทนุ แยกตามหนวยตนทนุ หนว ยตน ทุน งบลงทุน (บาท) รอยละ งานบริหาร 1,602,499.97 15.62 งานนโยบายและยทุ ธศาสตร 26,752.67 0.26 งานพฒั นา/กิจการนกั ศึกษา 15.51 งานประกนั คณุ ภาพการศกึ ษา 1,591,786.80 0.34 34,545.81 73

[วารสารวิทยาศาสตรส ุขภาพ วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค] ปท 1ี่ ฉบบั ท่ี1 (มกราคม-เมษายน2560) หนวยตน ทุน งบลงทุน (บาท) รอ ยละ งานเทคโนโลยสี ารสนเทศ 116,747.00 1.14 งานพัฒนาบคุ ลากรภายใน 26,752.67 0.26 งานบริการวิชาการ 13,903.17 0.14 งานวเิ ทศสมั พันธ 15,067.26 0.15 งานวจิ ยั 25,089.27 0.24 งานศูนยค วามเปน เลศิ 32,662.50 0.32 งานทะเบียน/งานวดั และประเมินผล 92,476.77 0.90 งานฝก อบรม(พัฒนาบคุ ลากรภายนอก) 266,898.92 2.60 งานบริหารหลกั สูตร/วิชาการ 6,415,973.28 62.53 รวม 10,261,156.07 100.00 ตนทุนรวม ของงบบุคลากร (Labour Cost) งบดําเนินการ (Material Cost)และงบลงทุน (Capital Cost) เมื่อจําแนกตามหนวยตนทุน พบวา งานบริหารหลักสูตร/วิชาการมีตนทุนงบบุคลากรสูง ท่ีสุดเปนเงิน34,703,223.21 บาท (รอยละ41.33) รองลงมาคือ ฝายบริหารเปนเงิน 14,068,068.69 บาท (รอ ยละ16.75) และงานพฒั นา/กิจการนักศึกษา 8,753,795.21 บาท (รอยละ10.43 ) ตามลําดับ ดังแสดงในตารางท่ี 4 ตารางท่ี 4 แสดงจํานวนและรอ ยละของตน ทนุ รวมของงบบคุ ลากร งบดําเนนิ การ และงบลงทุน แยกตามหนว ยตน ทนุ หนว ยตนทุน LC+MC+CC (บาท) รอ ยละ งานบริหาร 14,068,068.69 16.75 งานนโยบายและยทุ ธศาสตร 2,682,416.11 3.19 งานพัฒนา/กิจการนกั ศึกษา 8,753,795.21 10.43 งานประกนั คณุ ภาพการศึกษา 2,517,138.88 3.00 งานเทคโนโลยีสารสนเทศ 6,087,586.88 7.25 งานพฒั นาบุคลากรภายใน 2,020,006.46 2.41 งานบริการวิชาการ 2,074,667.14 2.47 งานวเิ ทศสัมพันธ 1,078,117.16 1.28 งานวิจยั 2,259,163.98 2.69 74

[วารสารวิทยาศาสตรสุขภาพ วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธิประสงค] ปท 1่ี ฉบับที่1 (มกราคม-เมษายน2560) หนว ยตน ทุน LC+MC+CC (บาท) รอยละ งานศูนยค วามเปนเลิศ 750,074.46 0.89 งานทะเบียน/งานวดั และประเมนิ ผล 2.11 1,774,508.98 งานฝกอบรม(พัฒนาบุคลากรภายนอก) 6.19 งานบรหิ ารหลกั สูตร/วิชาการ 5,199,103.15 41.33 34,703,223.21 รวม 100.00 83,967,870.32 อัตราสวนตนทุนระหวางงบบุคลากร งบดําเนินการ งบลงทุน และงบเงินอุดหนุน พบวา รอยละตนทนุ ระหวางงบบคุ ลากรตองบดําเนินการตองบลงทุน ตองบเงินอุดหนุน คิดเปน 69.51:18.27: 12.22 ดังแสดงในตารางที่ 5 ตารางที่ 5 อตั ราสวนตน ทนุ ระหวางงบบุคลากร งบดําเนินการ งบลงทุน ของวทิ ยาลัยพยาบาลบรม ราชชนนี สรรพสทิ ธิประสงค อุบลราชธานี ชนดิ ของตนทุน จาํ นวนเงิน (บาท) รอยละ งบบคุ ลากร (คา แรง Labour Cost) 58,365,543.68 69.51 งบดําเนินการ (คา วสั ดุ Material Cost) 8,257,075.00 9.83 งบดําเนินการ (คา สาธารณูปโภค Material Cost) 7,084,095.57 8.44 งบลงทุน (คาครุภณั ฑ Capital Cost) 4,746,806.07 5.65 งบลงทุน (คาสิง่ กอ สรา ง Capital Cost) 5,514,350.00 6.57 รวม 83,967,870.32 100.00 อัตราสวนตนทุนระหวางงบบุคลากร งบดําเนินการ และงบลงทุนของวิทยาลัยพยาบาล บรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค พบวา อัตราสวนตนทุนระหวางงบบุคลากร ตองบดําเนินการ ตองบ ลงทุน คิดเปน 69.51: 18.27 : 12.22 ดงั ตารางท่ี 6 75

[วารสารวิทยาศาสตรสุขภาพ วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธปิ ระสงค] ปท 1ี่ ฉบบั ท่ี1 (มกราคม-เมษายน2560) ตารางที่ 6 แสดงตนทุนการผลติ ตอ หัวนกั ศึกษาแยกตามชัน้ ป ช้ันป สัดสวนหนวยกติ จาํ นวนนกั ศึกษา Unit Cost 191,260.60 1 34.7% 143 144,121.16 102,792.95 2 30.6% 167 82,425.46 3 19.4% 149 130,196.31 4 15.3% 146 รวม 605 ตนทุนตอหัวนกั ศึกษาแยกตามช้นั ป พบวา ชั้นปท ี่ 1 มตี นทนุ สงู สุด คือ 191,260.60 บาท ชั้นปที่ 2 รองลงมา คือ 144,121.16 ชั้นปที่ 3 102,792.95 ชนั้ ปที่ 4 82,425.46 ตามลําดบั ดงั ตารางท่ี 7 ตารางที่ 7 แสดงตนทุนตอหวั (Unit Cost) ของการผลติ บัณฑติ หลักสตู รพยาบาลศาสตรบณั ฑติ ตน ทนุ จํานวนเงนิ (บาท) ตนทุนตอ หนว ยการผลติ ตอคน 130,196.31 ตน ทนุ ตอหนว ยการผลติ ตอ FTES 129,589.42 จดุ คมุ ทุนในการผลติ ตอหลักสตู ร/ป 152 คน อภปิ รายผลการวิจัย 1. ผลการวิเคราะหตนทุนการผลิตของวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค พบวาตนทุนงบบุคลากร(Labour Cost) ฝายวิชาการมีตนทุนสูงสุด เนื่องจากอาจารยซ่ึงเปนบุคลากร สวนใหญข องวทิ ยาลยั ฯ จะสังกดั ในฝายวิชาการ อกี ทงั้ อายรุ าชการมาก และหลายทานไดรับเงินประจํา ตาํ แหนง 2. ตนทุนงบดําเนินการ(Material Cost)พบวา งานเทคโนโลยีสารสนเทศมีตนทุนงบดําเนินการ สูงท่สี ุด เนื่องจากงานเทคโนโลยีสารสนเทศมีการใชจายเปนคาซอมแซมดูแลอุปกรณคอมพิวเตอรและ อปุ กรณเพ่ือการจัดการเรียนการสอนตางๆ เปน จาํ นวนมาก 3. ตนทุนงบลงทุน(Capital Cost) พบวา งานบริหารหลักสูตร/วิชาการมีงบลงทุนสูงสุด เน่ืองจากตกึ -อาคารตา ง ๆ เปน สวนท่ีฝายวิชาการเปนผูรับผิดชอบใชงานเพ่ือการจัดการเรียนการสอน ของนักศกึ ษา 76

[วารสารวิทยาศาสตรสขุ ภาพ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค] ปท 1ี่ ฉบับที่1 (มกราคม-เมษายน2560) 4. เปรยี บเทยี บอัตราสว นของตนทุนงบบุคลากร: งบดําเนินการ: งบลงทุน พบวา งบบุคลากรมี อตั ราสูงท่ีสุด เนื่องจากวิทยาลัยฯ มีอัตรากําลังบุคลากรคอนขางมาก เปนวิทยาลัยฯขนาดใหญ เกาแก มีอาจารยผูทรงคุณวุฒิและมีอายุราชการมาก อาจารยหลายทานไดรับเงินประจําตําแหนง จึงทําใหงบ บคุ ลากรมจี าํ นวนมาก 5. งบลงทุน เม่อื เทียบกบั งบบคุ ลากรและงบดําเนินการพบวา งบลงทุนของวิทยาลัยฯ คอนขาง นอย เน่ืองจากตึกสวนใหญของวิทยาลัยฯ เปนตึกเกามีอายุราชการใชงานนานเกิน 20 ป จึงไมคิดคา เสือ่ มราคามาเปน งบลงทุน และในปงบประมาณ 2558 ยังไมมีการกอสรางตึก 11 ชั้นยังไมแลวเสร็จ จึง ยังไมมีการนําคา เสื่อมของตกึ 11 ชน้ั มาคดิ คํานวณ 6. เม่ือพิจารณาคาใชจายเฉลี่ยตอหัวของนักศึกษา พบวา นักศึกษาหลักสูตรพยาบาลศาสตร บัณฑิตคอนขางสูงท่ีสุดเปนเงิน 130,196.31 บาท ซ่ึงจากผลการวิจัยการคํานวณตนทุนการผลิตตอ หวั นกั ศึกษา ในปงบประมาณ 2557 ของ กุลธิดา กุลประฑีปญญา พบวาตนทุนตอหัวนักศึกษาเทากับ 103,320.17 บาท ตอป1 ซึ่งคาใชจายตอหัวในการวิจัยครั้งน้ี คิดเฉพาะจากตนทุนท่ีวิทยาลัยจายไป เทา นนั้ ไมไดท าํ การศึกษาถึงตนทุนที่สวนของสถานศึกษาภาคปฏิบัติตองจายไปเพ่ือการเรียนการสอน ของนกั ศึกษาทงั้ คาแรง คาวัสดุ และคาลงทุน และเม่ือเวลาผานไป ภาวะเงินเฟอ เศรษฐกิจตาง ๆ มี การเปล่ียนแปลง ทําใหคาใชจายตอหัวของนักศึกษาเพิ่มขึ้น อีกท้ังจํานวนอาจารยที่เพ่ิมข้ึนเพ่ือใหได สัดสวนการดูแลนักศึกษาตามเกณฑสภาการพยาบาล ทําใหตนทุนบุคลากรสูงข้ึนตามไปดวย ซึ่ง สุภาเพ็ญ ปาณะวัฒนพิสทุธ และคณะ11 ไดวิเคราะห ตนทุนการผลิตตอหัวนักศึกษาของวิทยาลัย พยาบาลสวรรคประชารักษ ปงบประมาณ 2559 เทากับ 115,968.04 บาท/คน สําหรับ ภูษิตา อินทรประสงค12 ไดทําการศึกษาวิเคราะหตนทุนการผลิตบัณฑิต คณะสาธารณสุขศาสตร มหาวิทยาลัยมหิดล ผลการวิเคราะหตนทุนตอหนวยการผลิตโดยภาพรวมของทุกหลักสูตร (วท.บ , ส.บ. , ส.ม. , วท.ม. , และ ส.ด.) เทากับ 113,143.31 บาท สวนตนทุนตอหนวยการผลิตบัณฑิตของ คณะสาธารณสุขศาสตร [วท.ม. (สาธารณสุขศาสตร), สาธารณสุขศาสตรบัณฑิต และสาธารณสุข ศาสตรมหาบัณฑิต] เทากับ 219,753.42 บาท และตนทุนตอหนวยการผลิตบัณฑิตระดับบัณฑิตศึกษา เทา กบั 188,572.19 บาท ขอ เสนอแนะจากการวิจัย 1. จากการศึกษาตนทุนการผลิตของวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค ทําให มองภาพรวมของการใหบริการการศึกษาของวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค และ การควบคุมตนทุนชัดเจนขึ้น ความเปนไปไดในการจัดระบบขอมูลใหเอื้อตอการคํานวณตนทุนของ การศึกษาอยางตอเนื่องมคี อ นขางมากอยางไรกต็ าม ควรมีการปรบั ปรงุ ระบบการเก็บขอมลู ดงั น้ี 77

[วารสารวทิ ยาศาสตรสุขภาพ วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธปิ ระสงค] ปท1่ี ฉบับท่ี1 (มกราคม-เมษายน2560) 1.1 ตนทุนงบบุคลากร ควรมีการจัดเก็บขอมูลที่เปนระบบ โดยใหมีการกําหนดรหัสของ บคุ ลากร และใชเ ครื่องไมโครคอมพวิ เตอรเขามาชว ย โดยจะทําใหมีขอมูลเงินเดือน คาสวัสดิการ และ คาตอบแทน ทีช่ ัดเจนข้ึน 1.2 ตนทุนงบดําเนินการ เน่ืองจากบุคลากรของวิทยาลัย 1 คน ปฏิบัติหนาท่ีหลายดาน ทาํ ใหม กี ารเบิกใชว ัสดุบางอยา งไมต รงตามกิจกรรมของหนว ยตน ทุน จงึ ควรใหมีการจัดเบิกท่ีเหมาะสม เพ่ือประโยชนใ นการควบคุมตน ทนุ ตอไป 1.3 ตนทุนงบลงทุน การจัดเก็บขอมูลครุภัณฑ ยังไมเปนระบบ ยังใชการเก็บขอมูลในรูป เอกสาร ไมไ ดจัดเกบ็ ในโปรแกรมคอมพวิ เตอร 2. การวิเคราะห Unit Cost ดานการผลิตนักศึกษา เปนประโยชนอยางมากในการนําขอมูลไป วางแผนในการจัดการเรียนการสอนและการบริหารดานการเงินของวิทยาลัย ดังน้ัน วิทยาลัยจึงเสนอ ใหสถาบันพระบรมราชชนนกจดั ทาํ โปรแกรมการวเิ คราะห Unit Cost ดา นการพฒั นาบุคลากรดวย เอกสารอางอิง 1. กลุ ธิดา กลุ ประฑปี ญญา และคณะ. รายงานการวิจัยเร่อื ง การวิเคราะหต น ทนุ การผลติ และ พฒั นาบุคลากรดานสุขภาพ ของวิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธิประสงค ประจําปงบประมาณ 2555. 2558. 2. กลุ ธิดา กลุ ประฑปี ญญา และคณะ .รายงานการวิจัยเร่ือง การวเิ คราะหตน ทนุ การผลิตและ พฒั นาบคุ ลากรดานสขุ ภาพ ของวทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธิประสงค ประจําปงบประมาณ 2547. 2548 3. กุลธิดา กลุ ประฑีปญ ญา, เยาวเรศ ประภาษานนท และวิมลพรรณ สังขสกลุ . รายงานการวิจัย เรื่อง การวเิ คราะหตนทุนการผลติ และพฒั นาบุคลากรดานสุขภาพ ของวิทยาลยั พยาบาล บรมราชชนนี สรรพสทิ ธิประสงค ประจําปงบประมาณ 2549. 2550. 4. บรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค, วิทยาลัยพยาบาล. คมู ือประกนั คุณภาพการศึกษา. กรกฎาคม 2558. 5. อาคม เติมพทิ ยาไพสฐิ การกา วสูประชาคมอาเซยี น. 2554. 6. Berman HJ, Weeks LE. The financial Management of hospital. Michigen : Health Administration Press The United States of America, 1982. 7. กรมบญั ชกี ลาง . หลกั เกณฑเ บ้ืองตนในการคาํ นวณตน ทนุ การผลิต. กรุงเทพ: สํานกั มาตรฐาน ดาน การบญั ชภี าครัฐ กลุมมาตรฐานและนโยบายบัญชภี าครัฐ กระทรวงการคลัง, ม.ป.ป. 78

[วารสารวิทยาศาสตรสขุ ภาพ วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธปิ ระสงค] ปท1ี่ ฉบบั ที่1 (มกราคม-เมษายน2560) 8. สํานักมาตรฐานดานการบญั ช.ี กรมบญั ชีกลาง. แนวทางการคํานวณตนทนุ ผลผลติ ปงบประมาณ พ.ศ.2555. 2555. 9. อนรุ ักษ ทองสโุ ขวงศ. วธิ ีการบญั ชใี นระบบการผลติ http://home.kku.ac.th/anuton/ cost%20accounting/cost%20allocation%20and%20ABC.htmเขา ถงึ ณ วันที่ 2/8/2558 10.ลําไย มากเจรญิ . การบัญชีตน ทุน. บรษิ ัท ทรปิ เพิ้ล เอ็ดดูเคชน่ั จํากัด. 2551. 11.สุภาเพญ็ ปาณะวัฒนพิสทุธ และคณะ. การวิเคราะหตนทุนการผลติ นักศึกษาพยาบาล วิทยาลัย พยาบาลสวรรคป ระชารกั ษ สถาบนั พระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขุ . 2559. 12.ภูษติ า อินทรประสงค.การวิเคราะหตนทนุ การผลติ บัณฑติ คณะสาธารณสขุ ศาสตร มหาวิทยาลยั มหดิ ล. 2546. 79

[วารสารวทิ ยาศาสตรส ขุ ภาพ วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธิประสงค] ปท 1่ี ฉบบั ท1ี่ (มกราคม-เมษายน2560) การมสี วนรวมของอาสาสมัครสาธารณสขุ (อสม.) ในการดูแลผูปว ยเบาหวาน กรณีศกึ ษาตาํ บลเมอื งศรีไค อําเภอวารินชาํ ราบ จังหวัดอุบลราชธานี วรางคณา บุตรศรี01 อภริ ดี เจรญิ นุกูล12 บทคดั ยอ อาสาสมัครสาธารณสุข(อสม.) มบี ทบาททห่ี ลากหลายในการชวยดูแลประชาชนในชุมชน แตยัง มีขอมูลจํากัดการมีสวนรวมในการดูแลผูปวยเบาหวาน การวิจัยคร้ังนี้ เปนการวิจัยเชิงพรรณนา เพ่ือศึกษาการมีสวนรวมของอาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) ในการดูแลผูปวยเบาหวาน ศึกษาเฉพาะ กรณี ตําบลเมืองศรีไค อําเภอวารินชําราบ จังหวัดอุบลราชธานี กลุมตัวอยางเปนอาสาสมัคร สาธารณสุข (อสม.) ที่ดูแลผูปวยเบาหวาน จํานวน 40 คน เครื่องมือวิจัยประกอบดวยแบบสอบถาม และแบบสัมภาษณเชิงลึก สนทนากลุม ผลการศึกษาพบวา อาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) มีสวนรวม ในการดูแลผูปวยเบาหวาน การคัดกรอง การเยี่ยมบาน การประชาสัมพันธขอมูล และการติดตาม ผปู ว ยเบาหวานท่มี ภี าวะแทรกซอ นแตขาดความรูปฏิบัติงานดานการดูแลผูปวยเบาหวานที่ปญหาแทรก ซอ นทต่ี า รอ ยละ 77.5 รองลงมาคอื ดา นการดูแลผูปว ยเบาหวานท่ีปญหาแทรกซอนท่ีเทา รอยละ72.5 สว นใหญไ มค อ ยมเี วลาใหก บั ชมุ ชน คดิ เปน รอยละ62.5ขาดทักษะการใช คอมพิวเตอร ทําใหการพัฒนา ฐานขอมูลยังไมประสบความสําเร็จเทาที่ควร มีขอเสนอแนะคือ ดานการใหความรูควรใหความรูที่เปน ปญหาของพนื้ ที่ กลุมที่เปน อาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.)ใหม ควรจัดการอบรมใหมีความรูพ้ืนฐานใน ดานการดูแลสขุ ภาพ กลมุ เกาท่ดี ูแลผูปว ยเบาหวานเนนหลักใหสามารถวเิ คราะหปญหาของชุมชน คาํ สําคญั : การมีสว นรว ม อาสาสมัครสาธารณสขุ ผูปว ยเบาหวาน 1 กลุมวชิ าการพยาบาลอนามัยชุมชน วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธปิ ระสงค อุบลราชธานี 2 กลุมวชิ าการพยาบาลผูใหญแ ละผูสงู อายุ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธิประสงค อบุ ลราชธานี 80

[วารสารวทิ ยาศาสตรสขุ ภาพ วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธิประสงค] ปที่1 ฉบับท1่ี (มกราคม-เมษายน2560) Participation of Health Care Volunteer in Caring for Diabetic Patients: A Case Study of Srikai Subdistrict, Warinchamrap District, Ubonratchathani Province. Warangkana Bootsri 1 Apiradee Charoenukul 2 Abstract Health care volunteers have various roles for helping people’s health in the community. However, there was limitation of the information to participation caring for diabetic patients. This descriptive aimed to explore the participation of health care volunteers in caring for diabetic patients at Srikaisubdisdtrict, Warinchamrap District, Ubon Ratchathani Province. There were 40 health care volunteers participate in the study. The instruments for collecting data consisted the questionnaires and semi structure in-depth interview, focus group interview to share knowledge and experience of diabetic care services. The results found that health care volunteers were participate to caring diabetic patients screening, visiting at home, sharing information and monitoring complications’ diabetic patients. But there were problems and obstacles in this group working that included lacking diabetic retinopathy knowledge (77.5%), lacking knowledge of diabetic foot (72.5%). Most health care volunteers had no time for other community activities (62.5%). They had insufficient computer skill that leading database development was unsuccessful. This study recommended providing diabetes knowledge to new health care volunteers in risk area, and updating diabetes knowledge to current health care volunteers to appropriately analyze community problems. Key words: participation, health care volunteers, diabetic patients 1 Community nursing department, Boromarajonani college of Nursing Sanpasithiprasong, Ubonratchathani. 2 Adult and Elderly nursing department, Boromarajonani college of Nursing Sanpasithiprasong, Ubonratchathani. 81

[วารสารวทิ ยาศาสตรสขุ ภาพ วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธปิ ระสงค] ปท1ี่ ฉบับท1่ี (มกราคม-เมษายน2560) ความเปน มาและความสาํ คัญของปญ หา องคการอนามัยโลกไดกําหนดใหโรคเบาหวาน เปนโรคที่มีอัตราปวยสูงขึ้นมากในทุก ประเทศ และพบในทุกกลุมอายุประมาณรอยละ 2.8 ในป ค.ศ.2000 แนวโนมการเพิ่มขึ้นของ จํานวนผูปวย มีอัตราสูงขึ้นจากประมาณ 171 ลานคน ในป ค.ศ.2000 เปน 366 ลานคนในปค.ศ. 2030 น้ันคือมีอัตราเพิ่มถึงสองเทา ประเทศที่กําลังพัฒนาจะมีอัตราการปวยเพิ่มขึ้นถึงรอยละ1501 (Adam, J.M., & Tarigan, N.P. ,2004) โรคเบาหวานเปนโรคที่กออันตรายตอสุขภาพจนถึงเสียชีวิต พบวาประมาณ8,700 คน จะเสียชีวิตทุกวันหรือมีจํานวน 6 คน ที่ตายทุกนาที จนองคการอนามัย โลก ไดจัดทําโครงการที่เรียกวา “Diabetes action now” ในป ค.ศ.2003 โดยใหมุงเนนไปที่การ สรางความตระหนักใหประชาชนรูจักเฝาระวัง และลดอัตราการปวยดวยโรคเบาหวาน2 (Hangan P,Dall T, Nikolov P.,2003) และที่สําคัญคือ การปองกันไมใหเกิดภาวะแทรกซอนในกลุมผูปวย เบาหวาน ในประเทศไทยจากรายงานของกระทรวงสาธารณสุข พบวาอัตราการรับผูปวยในของ โรงพยาบาลดวยโรคเบาหวานเพิ่มสูงข้ึนมาก จากป ค.ศ.1985 มีอัตราการเขาผูปวยใน 33.3 คนตอ ประชากรแสนคนมาเปน 250.3 คนตอประชากรแสนคน นั่นคือเพิ่ม 8 เทา เพียงเวลา 15 ป ทั้งนี้ องคการอนามัยโลกไดคาดการณประมาณจํานวนผูปวยเบาหวานในประเทศไทย เดิมมีเพียง 1.5 ลานคน ในป ค.ศ.2000 จะเพิ่มขึ้นเปน 2.7 ลานคน ในปค.ศ.2030 2(Hangan P,Dall T, Nikolov P.,2003) แมวากระทรวงสาธารณสุขไดรายงานการลดลงอัตราการตายจากโรคเบาหวานจากเดิม อัตราท่ี13.2 คน มาเปน 10.6 คนตอประชากรแสนคน ทั้งนี้เนื่องมาจากประสิทธิภาพการรักษาและ มีการเฝาระวังและปองกันภาวะแทรกซอนจากโรคเบาหวานที่สูงขึ้น3 (ภาวนา กีรติยุตวงศ, สมจิต หนุเจริญกุล,2010) การดูแลสุขภาพถือเปนการภารกิจรวมกันในชุมชนไดแกองคกรปกครองสวนทองถิ่น หนวย บริการสุขภาพในพื้นที่องคกรชุมชนและประชาชน มุงเนนที่กระบวนการใหเกิดการเรียนรูรวมกัน จากประสบการณตรง และใชความรูเชิงวิชาการจากชุมชน โดยมีเจาหนาที่สาธารณสุขเปนพี่เลี้ยง หรือผูใหการสนับสนุน ตามความจําเปนและความตองการของชุมชน ขนิษฐา นันทบุตร ไดศึกษา บทบาทหนาที่ของอาสาสมัครสาธารณสุขไววา มีหนาที่รวมศึกษาขอมูลสภาพปญหาแลและความ ตองการของผูปวยและประชาชนที่เปนกลุมเสี่ยง รับรูปญหาและหาแนวทางในการแกไขปญหา รวม ใหบริการตรวจรักษาผูปวยและตรวจคัดกรองประชาชนที่เปนกลุมเสี่ยง ประชาสัมพันธขอมูล ขาวสาร ติดตามเยี่ยมผูปวยและประชาชนที่เปนกลุมเสี่ยง เฝาระวังสังเกตอาการผิดปกติในผูปวย 82

[วารสารวิทยาศาสตรส ุขภาพ วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธิประสงค] ปท่ี1 ฉบบั ท1่ี (มกราคม-เมษายน2560) และประชาชนที่เปนกลุมเสี่ยงที่มีปญหา รวมผลักดันและพัฒนาขอตกลงหรือนโยบายสาธารณะ ของพื้นที่ในการดูแลผูปวยและประชาชนที่เปนกลุมเสี่ยง นอกจากนี้บทบาทของอาสาสมัคร สาธารณสุขกับการสรางเสริมสุขภาพ คือการศึกษาขอมูลสภาพปญหาและความตองการการดูแล สุขภาพของประชาชนในพื้นที่ รวมแสดงความคิดเห็นในเวทีตางๆเชน เวทีประชาคม เวทีแลกเปลี่ยน เรียนรู เวทีสรุปบทเรียน รวมรับรูปญหาและหาแนวทางในการแกไขปญหารวมเปนทีมภาคี เครือขายในการดูแลสุขภาพชุมชน เปนแกนนํา และรวมกิจกรรมสงเสริมสุขภาพ ประชาสัมพันธ ขอมูลขาวสาร ประสานความรวมมือกับองคกรภาคีที่เกี่ยวของในการดูแลสุขภาพของชุมชนรวม จัดทําแผนพัฒนาการดูแลสุขภาพชุมชน4 (ขนิษฐา นันทบุตร,2550) การมีสวนรวมของชุมชนและการสรางความรวมมือระหวางภาคสวน ประเทศไทยไดจัดใหมี อาสาสมัครประจําหมูบาน (Village health volunteer)เรียกยอ ๆ วา อสม. เปนประชาชนที่ผาน กระบวนการอบรมใหความรูตามหลักสูตรที่กระทรวงสาธารณสุขกําหนด ปฏิบัติงานดวยความ เสียสละตอประชาชนในหมูบาน ซึ่งสอดคลองกับรายงานสถาบันแพทยของอเมริกัน5 (Sein,2006) ที่แนะนําใหมีผูปฏิบัติงานในชุมชน (Community health workers) ซึ่งเปนประชาชนทั่วไป ปฏิบัติงาน รวมกับเจาหนาที่สาธารณสุข เพื่อเปนกลไกเชื่อมตอระหวางระบบบริการสุขภาพภาครัฐและชุมชน ลดชองวางระหวางชุมชนและเจาหนาที่ในระบบบริการสุขภาพ เพื่อใหเกิดการเขาถึงบริการสุขภาพ จากการเปลี่ยนแปลงโครงสรางประชากรและการเปลี่ยนผานทางระบาดวิทยาทําใหประเทศไทย มี การสรางการมีสวนรวมของอาสาสมัครสาธารณสุขในการจัดการโรคเรื้อรังในชุมชน เนื่องจากเปน ผูอยูใกลชิดกับประชาชนมากที่สุด มีความเขาใจในบริบทการดํารงชีวิตของประชาชน ในพื้นที่เปน อยางดีและปจจุบันเปนทุนทางสังคม(Social capital) ท่ีสาํ คัญของระบบสุขภาพ จากการคัดกรองคนหาผูปวยเบาหวานใน พ.ศ.2555 ตําบลเมืองศรีไค อําเภอวารินชําราบ จงั หวัดอบุ ลราชธานี พบวามีผูปวยเบาหวานจํานวน 174 คน เบาหวานรวมกับความดันโลหิตสูงจํานวน 83 คน มีแนวโนม สงู ข้ึนเร่ือยๆ ผูปวยไดรับผลกระทบจากการเจ็บปวยเชนไตวาย ถูกตัดขา อัมพาตเปน ตน สงผลใหคาใชจายสูงข้ึน โรงพยาบาลสงเสริมตําบลใหบริการไดจํากัดคนในชุมชนตองเขามามี สวนรวมในการดูแลโรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพตําบลเมืองศรีไค จึงไดมีการฝกอบรมอาสาสมัคร สาธารณสุข(อสม.) ในการเยี่ยมบา นและประเมนิ อาการผปู วยเบาหวาน เชนการเจาะเลือดปลายนิ้วเพ่ือ ประเมินระดับนํ้าตาลและรับยาโดยไมตองเดินทางมาที่โรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพ ในรายท่ีปกติ การ กระตุนใหมาตรวจตามนัด การต้ังกลุมออกกําลังกาย การคัดกรองกลุมเส่ียง จะเห็นไดวาอาสาสมัคร 83

[วารสารวทิ ยาศาสตรส ขุ ภาพ วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค] ปท1่ี ฉบับท1่ี (มกราคม-เมษายน2560) สาธารณสุขประจาํ หมบู าน(อสม.) เปนผูที่มีความสําคัญในการดําเนินงานดานสาธารณสุข เปนตนแบบ ในการสรางสุขภาพ เฝาระวงั ปองกันและควบคมุ โรคไมติดตอ เรือ้ รงั ในชุมชน ดังน้ันผูวิจัยจึงตองการศึกษาการมีสวนรวมของอาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) ในการดูแล ผูปวยเบาหวาน ตําบลเมืองศรีไค อําเภอวารินชําราบ จังหวัดอุบลราชธานี เพ่ือสงเสริมและสนับสนุน การพัฒนาเฝาระวังภาวะแทรกซอนในกลุมผูปวยเบาหวานในระดับชุมชนไดอยางเหมาะสม และนํามา เปนแนวทางในการพฒั นาอาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) และดแู ลผูปวยเบาหวานตอไป วตั ถปุ ระสงคการวจิ ยั เพอ่ื ศกึ ษาการมสี วนรว มของอาสาสมัครสาธารณสขุ (อสม.) ในการดูแลผูป ว ยเบาหวาน ตําบล เมอื งศรีไค อําเภอวารินชาํ ราบ จงั หวดั อุบลราชธานี คําถามการวิจยั การมสี ว นรวมของอาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) ในการดูแลผปู วยเบาหวาน ตําบลเมืองศรีไค อาํ เภอวารนิ ชาํ ราบ จังหวดั อบุ ลราชธานเี ปน อยา งไร กรอบแนวคิดในการวิจยั ขอมูลสว นบคุ คล การมสี ว นรว มของ อสม.ในการ ดูแลผปู ว ยเบาหวาน - เพศ - อายุ - การตรวจคัดกรอง - ระดับการศึกษา - การบริการเยย่ี มบา น - การประชาสัมพนั ธ - การติดตามกลมุ เสย่ี งและผทู ม่ี ี ภาวะแทรกซอ น ผปู วยเบาหวานในระดับชมุ ชน แผนภมู ิที่ 1 กรอบแนวคดิ ในการวจิ ยั 84

[วารสารวิทยาศาสตรสุขภาพ วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธิประสงค] ปท ่ี1 ฉบบั ท1่ี (มกราคม-เมษายน2560) วิธีการดาํ เนินการวิจัย การวิจัยครัง้ น้ี เปนการวิจัยเชงิ พรรณนา (Descriptive Research) เพ่ือศึกษาการมสี วนรวม ของอาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) ในการดูแลผปู ว ยเบาหวาน ศึกษาเฉพาะกรณีตําบลเมอื งศรีไค อําเภอวารนิ ชําราบ จงั หวัดอบุ ลราชธานี ประชากรและกลุมตัวอยาง ประชากรเปนอาสาสมัครสาธารณสขุ (อสม.) ตําบลเมอื งศรไี ค อําเภอวารินชําราบ จังหวัด อุบลราชธานี จาํ นวน 120 คน กลมุ ตัวอยา ง เปนอาสาสมัครสาธารณสขุ (อสม.) ในการดูแลผปู วยเบาหวาน ตําบลเมืองศรไี ค อาํ เภอวารนิ ชําราบ จงั หวัดอบุ ลราชธานี จาํ นวน 40 คน เครอ่ื งมือการวิจยั การศกึ ษาคร้ังนเี้ ครอ่ื งมือท่ใี ชในการศกึ ษาไดแ ก 1.แบบสอบถามปจจัยสวนบุคคลของอาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) ประกอบดวยเพศ อายุ ระดับการศึกษา ดานการปฏิบัติงานประกอบดวย ระยะเวลาที่เปนอาสาสมัครสาธารณสุข การรับรู ขอมูลขาวสารดานสาธารณสุข การเขารวมการอบรม การไดรับการนิเทศจากเจาหนาท่ีสาธารณสุข ความภมู ใิ จในการเปนอาสาสมัครสาธารณสุข ความรูเกี่ยวกับการดูแลโรคเบาหวานและการไดรับการ สนบั สนนุ งบประมาณ 2.แนวคําถามการสนทนากลุมสําหรับอาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) เก่ียวกับการปฏิบัติงาน ประกอบดว ย - จุดเรมิ่ ตน ในการดแู ลผูป ว ยเบาหวานเกดิ จากอะไร - ความรูในการดแู ลผูปวยเบาหวานไดมาจากไหน - ประสบการณก ารดูแลผปู ว ยเบาหวานในกลมุ เสยี่ งที่มภี าวะแทรกซอ น - การดูแลผปู ว ยเบาหวานในอดีตเปนอยางไร ปจ จบุ นั เปน อยางไร 3. แบบสัมภาษณเ ชิงลึกสาํ หรับอาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) ไดแก - ความภาคภูมใิ จ ในการดแู ลผปู ว ยเบาหวาน - การมีสว นรว มของชุมชนในการดแู ลผปู ว ยเบาหวาน 85

[วารสารวิทยาศาสตรสุขภาพ วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค] ปท 1ี่ ฉบับท1่ี (มกราคม-เมษายน2560) - ปญ หาอปุ สรรคทเ่ี กดิ ขนึ้ ระหวา งปฏิบตั ิงาน และขอ เสนอแนะ ระยะเวลาในการเก็บขอ มูล การศกึ ษาคร้ังนี้ ใชเวลาในการเก็บรวบรวมขอมลู ระหวางเดือนมกราคม – พฤษภาคม พ.ศ. 2556 การวิเคราะหข อมูล 1. วิเคราะหดวยสถิติเชิงพรรณนา วิเคราะหโดยใชคาความถี่ คารอยละ คาเฉลี่ยและสวน เบ่ยี งเบนมาตรฐาน เพื่อวิเคราะหขอมูลสวนบุคคลไดแก เพศ อายุ ระดับการศึกษา การมีสวนรวมของ อาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) ในการดแู ลผูป ว ยเบาหวาน 2. วิเคราะหขอมลู เชิงคุณภาพ โดยนาํ ขอมลู ที่ไดมาจําแนก จดั หมวดหมู เชอื่ มโยงขอมลู ท่ไี ด วิเคราะหสวนประกอบและสรปุ ผล โดยอาศยั ความสอดคลองและความเปน เหตแุ ละผล ผลการวจิ ยั ขอมูลท่ัวไปของกลมุ ตัวอยา ง กลมุ ตัวอยา งจาํ นวน 40 คน เพศชายรอยละ 25 เพศหญิงรอยละ 70 อายุอยูระหวาง 41-50 ป รอยละ 45 รองลงมาคืออายุ 51–60 ป รอยละ 27.5 อายุมากกวา 60 ป รอยละ 12.5 ตามลําดับ อายุ สงู สุด67 ป อายตุ ํา่ สดุ 32 ป ระยะเวลาเปนอาสาสมคั รสาธารณสุขจํานวน สวนใหญอยูระหวาง 16–20 ป รอยละ 37.5 รองลงมาคือ ระหวาง 6–10ป รอยละ 22.5 และมากกวา 20 ป รอยละ 20 ตามลําดับ การรับรูขอมูลขาวสารดานสาธารณสุขไดรับรอยละ 100 สวนการไดรับการนิเทศจากเจาหนาที่ สาธารณสุข สวนใหญเปนการสอบถามรอยละ 32.5 รองลงมาคือ มอบหมายงานใหทําและสอนให ความรู คิดเปน รอยละ 27.5 และรอยละ 25 ตามลําดับ และพบวาอาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) ขาด ความรปู ฏบิ ตั ิงาน ดา นการดูแลผูป วยเบาหวานทปี่ ญ หาแทรกซอนท่ีตา รอยละ 77.5 รองลงมาคือดาน การดูแลผูปวยเบาหวานที่ปญหาแทรกซอนท่ีเทา รอยละ 72.5 อาสาสมัครสาธารณสุข(อสม.) สวน ใหญไ มคอยมีเวลาใหก บั ชุมชน คดิ เปน รอ ยละ 62.5 การมีสวนรว มของอาสาสมคั รสาธารณสุข (อสม.)ในการดแู ลผปู วยเบาหวาน ปรากฏผลดังนี้ การตรวจคดั กรอง ผลการดําเนนิ งานพบวา ในกลมุ ปกติ อสม. สํารวจคนหาและจัดทําทะเบียนผูท่ีอายุ 15 ปข้ึนไป ละในครัวเรือนท่ีตนเองรับผิดชอบ พรอมท้ังจัดทําทะเบียนและจดบันทึกไวในสมุดปฏิบัติงาน เพ่ือเปน ขอมูลในการเฝาระวังพฤติกรรมสุขภาพ การคัดกรองเบาหวาน สําหรับผูท่ีไมเคยไดรับการวินิจฉัยวา 86

[วารสารวิทยาศาสตรส ขุ ภาพ วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค] ปท ่ี1 ฉบบั ท1่ี (มกราคม-เมษายน2560) เปนโรคจะใชแบบคัดกรองดวยวาจา ซ่ึงเปนการคัดกรองขั้นตน เจาหนาที่สาธารณสุขและ อสม. จัดแบงกลุมผูที่ไดรับการคัดกรองเปนกลุมปกติ กลุมเส่ียง กลุมปวยและกลุมแทรกซอน พรอมท้ังแจง ผลการตรวจคัดกรองแกผูมารับบริการ กลุมเสี่ยงแนะนําให มาตรวจซํ้าท่ีโรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพ ตําบลเมืองศรีไค โดยการเจาะเลือดเพื่อหาปริมาณระดับน้ําตาลที่คลินิกบริการสวนกลุมปวย รวมคัด กรองกับเจาหนาท่ีโรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพตําบลเมืองศรีไค ในวันที่มีคลินิกเบาหวานโดยมีแพทย จากโรงพยาบาลวารินชําราบออกตรวจรวมดวย โดยอสม.จะทําหนาท่ีวัดความดันโลหิตช่ังน้ําหนัก กอนวันนัดจะนําเครื่องวัดระดับน้ําตาลไปเจาะเลือดที่ปลายน้ิวใหที่บาน กอนจะมาพบแพทย ที่โรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพตําบลเมืองศรีไค ถาระดับนํ้าตาลอยูในเกณฑปกติ อสม.จะรับยาไปให ผูป ว ยท่บี าน และแนะนาํ การกินยาใหถ ูกวิธี การบริการเย่ียมบาน สวนใหญ อสม. จะเยี่ยมเพ่ือใหกําลังใจและรับทราบพฤติกรรมการดูแลตนเองที่ทําไดและทํา ไมได พรอมทั้งสาเหตุและจดบันทึกขอมูลตามแนบบันทึก การเฝาระวังพฤติกรรมสุขภาพ การเยี่ยม บา น จะเยยี่ มตามผลท่เี จา หนาที่สาธารณสุขจัดแบงกลมุ ใหคือปกติ กลุมเสี่ยง และกลุมปวยแนะนําการ ดูแลตนเองผูปวยเบาหวานตามหลัก 3 อ. คือ อาหาร ลดการกินขาวเหนียว รับประทานผักใบเขียว เพ่ิมข้ึน งดหวานจัด มันจัด เค็มจัด อารมณตองไมเครียด การออกกําลังกายแนะนําใหเหมาะสมกับวัย สวนการประเมนิ อาการแทรกซอ นและการตรวจภาวะแทรกซอนเชน การตรวจวัดสายตา การตรวจเทา ยงั ขาดความมั่นใจในการปฏิบตั ิ การประชาสัมพนั ธ ผลการดาํ เนนิ งานพบวา อสม. ใชรปู แบบการประชาสมั พนั ธ บอกดวยวาจาเปน รายบุคคลใหมา ตรวจตามนัดและผานหอกระจายขาว โดยประชาสัมพันธรายชื่อผูปวยที่ตองพบแพทยที่โรงพยาบาล สงเสริมสุขภาพตําบลเมืองศรีไคทุกเดือน กรณีผูปวยเปนเบาหวานมากกวา 5 ป จะมีหนังสือจาก โรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพตําบลเมืองศรีไค ไปใหผูปวยใหมาตรวจจอประสาทตา กลุมเปาหมายสวน ใหญไดทราบขอมูลอยางทั่วถึง แตบางครั้งเดินทางของ อสม. ในการไปสงหนังสือ ก็มีความลําบากใน การเดินทาง การติดตามกลมุ เส่ียงและผูท่ีมภี าวะแทรกซอ นจากโรคเบาหวาน การติดตามกลุมเสี่ยง ไดแนะนําใหความรูเกี่ยวกับอาหารที่เปนอันตรายตอโรคเบาหวานเชน หวานจัด มันจัด ลดการรับประทานขาวเหนียว รับประทานผักใบเขียวใหมากข้ึน แนะนําการออกกําลัง 87

[วารสารวทิ ยาศาสตรส ขุ ภาพ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธิประสงค] ปท 1ี่ ฉบบั ท1ี่ (มกราคม-เมษายน2560) กาย โดย อสม. เปนผูนําในการออกกําลังกายติดตามเยี่ยมทุก 1 เดือน สวนการติดตามกลุมผูท่ีมี อาการแทรกซอ นจากโรคเบาหวานคือ 1.การเย่ียมผูปวยเบาหวานท่ีมีบาดแผลและบริเวณอวัยวะตางๆ แนะนําการทําความสะอาดโดยใชน้ําเกลือลางแผล หากแผลมีขนาดใหญและติดเช้ือ แนะนําใหมาทํา แผลท่ีโรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพตําบลเมืองศรีไค แนะนําใหควบคุมระดับน้ําตาล กินอาหารโปรตีน เพม่ิ เชนถั่วเหลือง เนอ้ื สตั ว จะทาํ ใหแ ผลหายเร็วขนึ้ 2.กรณีพบผูปวยที่มอี าการตามัวแนะนําใหมาตรวจ ตาทีโ่ รงพยาบาลสงเสรมิ สุขภาพตําบลเมืองศรีไค ถามองไมเห็นแนะนําใหผูดูแลระมัดระวังอุบัติเหตุ 3. กรณีเกิดภาวะน้ําตาลในเลือดต่ํา ใหสังเกตอาการไดจากเหง่ือออกมาก ตาลาย มือสั่น แนะนําใหกิน น้ําหวาน ของหวานหรือลูกอม ผูปวยน้ําตาลในเลือดสูง จะมีอาการเหน่ือย ตามัว เหมือนจะเปนลม คลา ยจะวูบใหด ่ืมนํ้ามากๆและใหน ําสง โรงพยาบาล ความคดิ เห็นของอาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) ตอ การมีสวนรว มในการดูแลผปู ว ยเบาหวาน ใน ตาํ บลเมืองศรไี ค อําเภอวารนิ ชําราบ จังหวดั อบุ ลราชธานี เห็นวาประชาชนยอมรบั มากคดิ เปน รอ ย ละ 90 การประเมนิ คณุ คาของตนเองของอสม. ในการดูแลผปู วยเบาหวานพบวาสว นใหญจ ะเรมิ่ ตนดวย การเปนจิตอาสา เสียสละเขามาดูแลประชาชน และขน้ึ กับขนาดหมูบ านเชน หมู 1 บานคอและหมู 7 บานโนนงาม ซ่ึงเปนหมูบา นขนาดเล็ก จะมีจติ อาสา จาํ นวน 3-5 คน หมูบา นขนาดใหญไ ดแกหมู 2 บา นแขม หมู3 บา นศรีไคตก หมู 4 บานศรไี คออก หมู 5 บา นแมด และหมู 6 บา นมดงา มเหนือ จะมีจิต อาสาจาํ นวน 2 คน มีความภมู ิใจท่ไี ดเปน จิตอาสา ไดใหความชว ยเหลอื ประชาชนในหมูบ าน ไดทําบญุ ไดทํางานเพอื่ สังคม ตลอดจน ไดแ บงเบาภาระเจาหนา ท่ีสาธารณสุข การมสี ว นรวมของอาสาสมัครสาธารณสขุ (อสม.) ในการดแู ลผูปว ยเบาหวาน โดยการสนทนา กลุม และแลกเปลยี่ นประสบการณใ นการทํางาน จดั ทําคูมอื และเกณฑการคดั กรองภาวะแทรกซอ น โรคเบาหวานใหกบั อาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) เพ่อื เปนผรู ว มคน หาภาวะแทรกซอน ในกลมุ ผูปวย เบาหวานในชมุ ชนไดขอคนพบดังน้ี - ความรูในการดูแลผูปวยเบาหวาน ไดมาจากการอบรมจากเจาหนาท่ีสาธารณสุขใน พน้ื ท่ีเชน การวัดความดนั โลหิต การเจาะเลอื ดปลายน้ิว และอาสาสมคั รสาธารณสุข (อสม.) หมูบานละ 1- 3 คน มาชว ยบริการทโ่ี รงพยาบาลสง เสรมิ สขุ ภาพตําบลเมืองศรีไค ในวันที่มีคลินกิ เบาหวาน - การดูแลผูปวยกลุมเสี่ยงของอาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) ตัวอยางกิจกรรมไดแก แนะนํางดอาหารเชนหวานจัด มันจัด ลดการรับประทานขาวเหนียว รับประทานผักใบเขียวใหมากข้ึน 88

[วารสารวิทยาศาสตรสขุ ภาพ วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธิประสงค] ปท ่ี1 ฉบบั ท1ี่ (มกราคม-เมษายน2560) และออกกําลังกาย สอบถามอาการและจดรายช่ือกลุมเส่ียงเพื่อ สงใหเจาหนาที่โรงพยาบาลสงเสริม สุขภาพตําบลเมอื งศรไี ค และแนะนําใหม าตรวจอกี ครงั้ - การดูแลผูปวยกลุมท่ีมีอาการแทรกซอน ตัวอยางกิจกรรมไดแก การดูแลบาดแผล การแนะนําใหรักษาความสะอาดบาดแผลโดยใชนํ้าเกลือลาง - การใหความรูและความเขาใจเก่ียวกับการดูแลผูปวยเบาหวาน มีการจัดประชุมท่ี โรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพตําบลเมืองศรีไค เดือนละ 1 คร้ัง ทบทวนความรูเปนระยะ และมาชวย บริการเพ่ือเพ่ิมทักษะที่โรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพตําบลเมืองศรีไค ในวันที่มีคลินิกเบาหวาน โดยมี หนาทจ่ี ดั คิวตามนัด ช่ังนา้ํ หนัก วดั ความดันโลหติ เจาะเลอื ดปลายน้ิวทบี่ านกอนมาพบแพทย - การมีสวนรวมของชุมชนในการดูแลผูปวยเบาหวาน กรณีผูปวยไมมียานพาหนะ สามารถประสานขอรถจากเทศบาลตาํ บลเมอื งศรไี ค ไปสงท่ีบา นได - ความตองการของอาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) ในการดแู ลผปู วยเบาหวาน เชน การเพิ่มความรูเร่อื งการตรวจวัดสายตาและสนับสนนุ แวน ตาฟรี คาตอบแทนนอย การเดินทาง บางคร้ังมคี วามลําบากในการเดนิ ทางไปเยี่ยม การติดตามเฝาระวัง การเย่ียมผูปวยเบาหวาน อาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.)ผูรวบรวมและ ประเมินความเส่ียงตอการมีภาวะแทรกซอ นของผปู วยเบาหวานในรพ.สต.เมืองศรีไค โดยใชปงปอง 7 สี อาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) เปนผูทําหนาที่เก็บขอมูลทําไดดี แตยังมีปญหาคือ ขอมูลตาง ๆ ท่ี อาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) เก็บยังไมเช่ือมโยง สามารถดึงขอมูลออกมาในการเย่ียมไดเฉพาะ บางสวน ขาดทักษะการใชคอมพิวเตอร ซึ่งทําใหมีบทบาทต่ําในการวางแผนพัฒนาสุขภาพ สวนใหญ เปน เจาหนาทีเ่ ปน ผจู ดั ทาํ แผนให ซงึ่ ตองพัฒนาสว นนี้คอ นขางมาก การอภิปรายผล การศกึ ษาการมีสวนรวมของอาสาสมคั รสาธารณสุข (อสม.) ในการดูแลผูปวยเบาหวาน ศึกษา เฉพาะกรณี ตําบลเมืองศรีไค อําเภอวารินชําราบ จังหวัดอุบลราชธานี พบวาปญหาการทํางานในการ ดูแลผูปวยเบาหวานคือความรูในการดูแลผูปวยเฉพาะดานเชนการตรวจวัดสายตา การดูแลเทา ซึ่ง สอดคลองกับการศึกษาของ นิทรา กิจธีระวุฒิวงษ (2556)6เร่ืองการประเมินประสิทธิภาพการทํางาน ของอาสาสมัครสาธารณสุข(อสม.) ท่ีปฏิบัติงานในเครือขายบริการสุขภาพ อําเภอพรหมพิราม จังหวัด พิษณุโลก พบวาอาสาสมัครสาธารณสุขรอยละ 66.5 ปฏิบัติงานอยูในระดับปานกลาง ควรพัฒนา ทักษะการประสานงานของอาสาสมัครสาธารณสุขและสนับสนุนการจัดกิจกรรม เพื่อพัฒนาความรู 89

[วารสารวิทยาศาสตรส ุขภาพ วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค] ปท 1ี่ ฉบับท1่ี (มกราคม-เมษายน2560) อยางตอเนื่อง โดยออกแบบการอบรมท่ีมีเนื้อหาและวิธีการ ใหสอดคลองกับการปฏิบัติงานของ อาสาสมัครสาธารณสุขในชุมชน และจากการศึกษาของ ประภาส อนันตาและคณะ(2555) 7 ศึกษา เรื่องผลของการพัฒนาเครือขายอาสาสมัครสาธารณสุขประจําหมูบาน ในการเย่ียมบานตําบลขวาว อําเภอเสลภูมิ จังหวัดรอยเอ็ด ความรูและทักษะการปฏิบัติงานในการเยี่ยมบานของอาสาสมัคร สาธารณสุข มีความรูเพ่ิมมากขึ้น หลังจากไดรับการฝกอบรมอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ p-value < 0.001) ดังน้ันหากจะใหเกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลสูงสุดในการเยี่ยมบานของอาสาสมัคร สาธารณสุข จงึ ควรเพม่ิ หลักสตู รการใหความรูและทกั ษะการปฏบิ ตั ิงานในการเย่ียมบานแกอาสาสมัคร สาธารณสุข กอนท่ีจะใหออกเย่ียมบานจริง นอกจากนั้นควรพัฒนาศักยภาพอาสาสมัครสาธารณสุข ใหมีความรูดานโรคตางๆบุคลิกภาพ ความนาเชื่อถืออยางสมํ่าเสมอ ตลอดจนมีการวางแผนลวงหนา กอนลงเยีย่ มบา น มีข้นั ตอนการปฏบิ ัตทิ ี่ชดั เจนก็จะชวยใหการเยย่ี มบา นมคี ณุ ภาพท่ีดีย่ิงขึน้ บทเรียนท่ไี ดร บั และขอเสนอแนะ 1) การใหความรู ส่ิงที่ตองพัฒนาคือ การสรางเคร่ืองมือในการนิเทศสัมพันธคือ การที่ เจาหนาที่ไปพบปะกับอาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) เพื่อเย่ียมเยียนและใหความรูท่ีเปนปญหาของ พ้ืนท่ีในขณะที่พบปะกัน การเพิ่มความรูในการดูแลผูปวยเบาหวาน กลุมที่เปนอาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.)ใหม ควรจดั การอบรมใหมีความรูพื้นฐานในดานการดูแลสุขภาพ กลุมเกาท่ีดูแลผูปวยเบาหวาน เนน หลกั ใหส ามารถวเิ คราะหป ญหาของชุมชน เปนผนู ําการเปลยี่ นแปลง 2) ควรมีกิจกรรมที่สนับสนุนหรือสงเสริมใหอาสาสมัครสาธารณสุข(อสม.) มีความรัก ความผูกพันระหวางกัน ควรมีรูปแบบเพิ่มเติมเชน กิจกรรมออมทรัพยในกลุมอาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) มีการประชุมกันทุกเดือน แลกเปลี่ยนความรู และพบปะการดูแลผูปวยเบาหวานในชุมชน หมบู านทีต่ นเองรบั ผิดชอบ 3) ควรมีการช้ีแจงเก่ียวกับสวสั ดกิ ารตางๆ จาการเปนอาสาสมัครสาธารณสุข(อสม.) เชน คาตอบแทน คาเบ้ียเลี้ยง การไดสวัสดิการท่ีไดรับจากการทําหนาที่เปนอาสาสมัครสาธารณสุข(อสม.) เพ่ือใหอาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) ดูแลผูปวยเบาหวาน ไดทํางานอยางเต็มศักยภาพ การเรียนรู ระหวางเปนสง่ิ สําคัญและการสรางขวัญและกําลังใจเชน การไดรบั เหรียญเชดิ ชูและประกาศนียบตั ร 90

[วารสารวิทยาศาสตรส ุขภาพ วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธปิ ระสงค] ปท่ี1 ฉบับท1ี่ (มกราคม-เมษายน2560) บรรณานุกรม 1. Adam, J. M., & Tarigan, N. P. (2004) Comparison of The World Health Organization (WHO) two – step strategy and OGTT for diabetes mellitus screening. Comparative Study), pp. 647-649. 52. Hangan P,Dall T, Nikolov P. Economic cost of diabetes in the US, in 2003, 26(3), pp. 917- 932. 63. ภาวนา กรี ตยิ ุตวงศ, สมจิต หนเุ จรญิ กุล. การตดิ ตามประสิทธภิ าพในระยะยาวของโปรแกรมการ จดั การดูแลตนเองของผูปวยเบาหวานชนิดที่2. วารสารคณะพยาบาลศาสตรร ามาธิบด.ี 2010; 16(2):293 – 305. 4. ขนษิ ฐา นนั ทบตุ ร. สุขภาพชมุ ชน: จากแนวคิดสูป ฏบิ ัติการ. นนทบุรี : สถาบันวจิ ัยและ พฒั นา ระบบสุขภาพ ชุมชน สภาการพยาบาล. 2550. 5. Sein, U.T. 2006. Health Volunteers: Third Workforce for Health-for-All Movement. Regional Health Forum, 10(1), 38 - 48 6. นิทรา กิจธีระวฒุ วิ งษ. การประเมนิ ประสทิ ธิภาพการทํางานของอาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) ที่ ปฏบิ ัติงานในเครือขายบรกิ ารสขุ ภาพ อําเภอพรหมพริ าม จังหวัดพษิ ณุโลก. วารสารพยาบาล สาธารณสุข. ปท่ี 28 ฉบับที่ 3 (กนั ยายน – ธันวาคม). 2556. 7. ประภาส อนันตาและคณะ. ผลของการพฒั นาเครอื ขายอาสาสมคั รสาธารณสขุ ประจาํ หมูบา นใน การเยยี่ มบา นตําบลขวาว อําเภอเสลภูมิ จังหวดั รอ ยเอ็ด. วารสารสํานักงานปอ งกันและควบคุม โรค ที่ 6 ขอนแกน. ปท ี่ 20 ฉบบั ที่ 1 (ตุลาคม 2555 – มนี าคม 2556). 2555. 91

[วารสารวทิ ยาศาสตรส ุขภาพ วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี สรรพสทิ ธปิ ระสงค] ปท 1ี่ ฉบบั ท1่ี (มกราคม-เมษายน2560) 92