งานวิทย์1

กาแลก็ ซ่ี(Galaxy) กาแลก็ ซ่ีหรอื ดาราจกั ร (Galaxy) กาแลก็ ซ่ี คือ ระบบท่ีกวา้ งใหญ่ไพศาลประกอบดว้ ยดาว ฤกษ์กระจกุ ดาวฤกษก์ ๊าซและฝ่นุ ทอ้ งฟา้ ท่ีเรยี กวา่ เนบิวลา่ และท่ีวา่ ง (Space) รวมกนั อยใู่ น ระบบเดียวกนั เพราะมีแรงโนม้ ถ่วงซง่ึ กนั และกนั กาแลก็ ซ่ีถือเป็นองคป์ ระกอบหน่งึ ของเอกภพ เกิดมาเม่ือประมาณ 18,000 ลา้ นปีมาแลว้ ประมาณวา่ ในเอกภพมีดาราจกั รถงึ 100,000 ลา้ น ระบบและเช่ือกาแลก็ ซ่ีหรอื ดาราจกั ร (Galaxy) กาแลก็ ซ่ี คือ ระบบท่ีกวา้ งใหญ่ไพศาล ประกอบดว้ ยดาวฤกษก์ ระจกุ ดาวฤกษ์ก๊าซและฝ่นุ ทอ้ งฟา้ ท่ีเรยี กวา่ เนบิวลา่ และท่ีวา่ ง (Space) รวมกนั อยใู่ นระบบเดียวกนั เพราะมีแรงโนม้ ถว่ งซง่ึ กนั และกนั กาแลก็ ซ่ี ถือเป็น องคป์ ระกอบหน่งึ ของเอกภพเกิดมาเม่ือประมาณ 18,000 ลา้ นปีมาแลว้ ประมาณวา่ ในเอกภพ มีดาราจกั รถึง 100,000 ลา้ นระบบและเช่ือวา่ ดาวฤกษต์ า่ งๆรวมทงั้ ดวงอาทิตย์ ซง่ึ เป็น ศนู ยก์ ลางของระบบสรุ ยิ ะตา่ งกเ็ คล่อื นรอบศนู ยก์ ลางของกาแลกซ่ีดว้ ยแรงโนม้ ถ่วงระหวา่ งดาว กบั ส่ิงท่ีอยู่ ณ ใจกลางของกาแลก็ ซ่ีซง่ึ มีแรงโนม้ ถ่วงสงู

หลุมดา (Blank Hole) นกั ดาราศาสตรเ์ ช่ือวา่ ส่งิ นีค้ ือ หลมุ ดา (Blank Hole) ซง่ึ เช่ือวา่ มีความลกึ ไมม่ ีท่ีสนิ้ สดุ ส่ิงต่างๆ เม่ือ หลดุ เขา้ ไปไมส่ ามารถออกมาได้ ดาวฤกษท์ ่ีเหน็ บนทอ้ งฟา้ เป็นดาวท่ีอยใู่ นกาแลกซ่ีของเรา หรอื กาแลกซ่ีทาง ชา้ งเผือก (The Milky Way Galaxy) มีลกั ษณะเป็นฝา้ ขาวคลา้ ยเมฆบางๆ อยโู่ ดยรอบ ทอ้ งฟา้ (คือ ดวงดาวประมาณแสนดวง) กาแลก็ ซ่ีทางชา้ งเผือกเป็นกาแลก็ ซ่ีแบบกงั หนั เน่ืองจากมองดา้ นบน และดา้ นลา่ งจะเหน็ วา่ มีโครงสรา้ งเป็นรูปจานหรอื จกั รหรือขดหอย (Spiral Structure) โดยจดุ ศนู ยก์ ลางจะเป็นรูปวงรี (Ellipsoid) มีความยาวถงึ 100,000 ปีแสงดวงอาทติ ยข์ องเราอยทู่ างแขนดา้ นขวา หา่ งใจกลางของกาแลกซ่ีประมาณ 30,000 ปีแสง

กาแลก็ ซี่ทางชา้ งเผือก ลกคแตเลรลิส่โาียงบตมขรศ์ อเาตฮงณวอทรมราร์นเงชษชุษลทา้ยง่ี(เ์1ผเขผ8คู้า้ อื ใไน้ กจดพวม้ศบา่ ีกตดทาวารารวงสรยชษรเู า้ร้าตงงน่อเกผสัมลอื )าอ้กทฮงเาปโาก็รทนาโ์ รปรลทสรวราาแ์ รกรชศวฏพนจกลค์ขาียวรน์าณทามด์ภาหกใานหายรใาญวนแจ่ดันบึงร่นรทะรขรยยอาะาบงทกดวาาาา่งศวขทโบอลานงงกชทเกชา้อ้ร่นงะงเเผฟจดอุืก้าียแกดวลปากวะรบั ทใะเหมรกงคฆ้อกวบลหาดมมมว้ เซอหย่ึงกด็นหวรว่องุ้งา่ ดหกดาุิม้นววกนมงาอ้าาแกาจลทมนก็ ิตากซยยรีอ์ะเโซยดทอตู่ ยง่ั รรใ์วงชใิ ้ จ คเหวลา่ามนส้ีอมั ยพหู่ นั ่าธงจค์ าากบโ-ลกกาลนงั บั สห่อมงส่ืนวปา่ี แงสขงองรดอาบวลแอ้ปมรสแ่วสนงแปบ่ อบงขRอRงกาLแyลrก็ aซeี ดทงั นี่อ้นยั ใู่ดนวกงรอะาจทุกิตดยาไ์ วมท่นร่างจกะลอมยทตู่ ้งรั หงใลจากยลเาขงาขพอบงวทา่ ากงรชะา้ จงุกเผดอื ากว ปกราะแมลาก็ ณซีท9าหงชมา้ื่นงลเผา้ อืนกเท(่าTขhองeมวMลดilวkงyอาWทิตaย์yแบG่งเaป็lนa3xyส่)วนเปด็นงั กนา้ี แลก็ ซีแบบกงั หนั มีดาวประมาณแสนลา้ นดวง มวลรวม 1ปI).ี แจซสานง่ึ งมม(ีสDีดเปาiวsคฤkตก)รษมั ปป์ขรรอะะงกมโอลาบหณดะ4อว้ 0ยย0แ่มู ,ข0า0นก0ขลอา้งนกดาแวลงก็ อซงีคมป์ ีขรนะากดอเสบน้หผลา่กั นเปศ็นูนฝย่นุก์ ลกา๊างซปรแะลมะาปณระ1ช0า0ก,0ร0ด0าปวีปแสระงเภหทนหาปนร่ึงะ(มPาoณp1u,00la0t–io2n,000 2หเพ.ลียสกั งว่ เเนลปโก็็นปนป่งอ้ร(ยะBชuากlgรดeา)วคปือระบเรภเิ วทณหนใจง่ึ กทล่ีเกา่างแขกอ่งแกลาะแปลรก็ ะซชี ามกีขรนดาาดวปปรระะมเภาทณส6อ,ง0(0P0oปpีแสuงlaมtีฝi่นุoแnละIกI)๊าซซเง่ึ พเปีย็นงเดลาก็ วนเกอ้ ่ายแอกง่แคตป์ม่ รีโะลกหอะบ 3Cส.นั lเuนฮิษsโลtฐeา(Hนr)วaา่ จloากนร)ะวอจนยกุม่ลูดาอ้ากมวแทรตอรล่งบกะสลกว่ มรนะเโปจป็กนุ่งปโขคอรระงงกกสอารแบา้ ลดงก็เว้กซย่าีดขมาอีอวงงฤกคกาป์ ษแรลน์ะก็กบั ซอลีบา้เพนหรดลาวกั ะงเมปลนั็นว้ โนค“กเจปรร็ะนขจปนึ้ กุ ลรดะงาชผวาา่ ทกนรรสงดว่กานลวโมปป”ร่งะ(ขGเอภงlทoกสาbอแงaลlนก็ ซกั ีดาราศาสตร์

ปัจจบุ นั เช่ือกนั วา่ ดวงอาทติ ยอ์ ยหู่ า่ งจากศนู ยก์ ลางของกาแลก็ ซีประมาณ 30,000 ปีแสง และหมนุ รอบ ศนู ยก์ ลางไปตามแขนนายพราน ดว้ ยความเรว็ 220 km ตอ่ วินาที หน่งึ รอบใชเ้ วลา 240 ลา้ นปี ดวงอาทิตยม์ ี อายุ 4,600 ลา้ นปี จงึ โคจรรอบกาแลก็ ซีมาแลว้ เกือบ 20 รอบ นกั ดาราศาสตรใ์ ชก้ ฎเคปเลอรข์ อ้ ท่ี 3 คานวณหามวลรวมของทางชา้ งเผือกภายในวงโคจรของดวงอาทิตยไ์ ด้ 9 x 1010 เทา่ ของดวงอาทิตย์ จากนนั้ ทาการตรวจวดั มวลของกาแลก็ ซีดา้ นนอกของวงโคจรดวงอาทติ ยเ์ พ่มิ เตมิ โดยใชก้ ลอ้ งโทรทรรศนว์ ทิ ยุ พบวา่ มวลทงั้ หมดของกาแลก็ ซีทางชา้ งเผือกควรจะเป็น 6 x 1011 เทา่ ของดวงอาทิตย์ ในจานวนนีเ้ ป็น ดาวฤกษ์ ดาวเคราะห์ ก๊าซ และฝ่นุ ท่ีสงั เกตไดโ้ ดยตรงดว้ ยแสงเพียง 10% ฉะนนั้ มวลสารสว่ นใหญ่ของ กาแลก็ ซีอีก 90% เป็นสิ่งท่ีไมส่ ามารถมองเห็นไดซ้ ง่ึ อาจจะเป็น หลมุ ดาขนาดเลก็ ดาวท่ีเย็นมาก หรอื อนภุ าค ขนาดเลก็ จานวนมาก นกั ดาราศาสตรจ์ งึ เรยี กวตั ถเุ หลา่ นีโ้ ดยรวมวา่ “สสารมืด” (Dark Matter) แขน กงั หนั ของกาแลก็ ซีทางชา้ งเผือกประกอบดว้ ย ฝ่นุ ก๊าซ และดาวอายนุ อ้ ยอณุ หภมู ิสงู สเปกตรมั O และ B ซง่ึ ทาใหม้ องดสู วา่ งเป็นสีนา้ เงินกวา่ บรเิ วณโดยรอบ แขนกงั หนั ของมนั ทาหนา้ ท่ีเหมือนไมก้ วาด ปัดรวบรวม ดาว ฝ่นุ และก๊าซ ไวด้ ว้ ยกนั ทาใหเ้ กิดคล่นื ความหนาแน่น กระตนุ้ ใหเ้ กิดการกอ่ ตวั ของดาวดวงใหม่

กาแลก็ ซ่ีเพื่อนบา้ น กาแลก็ ซ่เี พ่ือนบา้ น (Local Group) เป็นกลมุ่ กาแลก็ ซที ่ีมีขนาดคอ่ นขา้ งเลก็ ประกอบดว้ ยกาแลก็ ซี เพียงกวา่ 30กาแลก็ ซี รวมกลมุ่ กนั อยหู่ า่ งๆรอบ 2 กาแล็กซใี หญ่คือ กาแลก็ ซีแอนโดรมีดา(M31) และกาแลก็ ซที างชา้ งเผือก (Milky Way galaxy) ของเรา กาแล็กซีแอนโดรมีดา อย่ไู กลออกไปประมาณ 2.2ลา้ นปีแสง มีลกั ษณะคลา้ ยๆทางชา้ งเผือกของเรา แตอ่ าจจะใหญ่กว่าเลก็ นอ้ ย และถา้ สงั เกตใหด้ จี ะเห็นว่า มนั มีกาแลก็ ซเี พ่ือนบา้ นเลก็ ๆ เป็นฝา้ จางๆอีก 2กาแลก็ ซี คอื M32(NGC 221) และ M110(NGC 205) ในขณะท่ีกาแลก็ ซแี อนโดรมีดา เป็นกาแลก็ ซีรูปเกลียว(Spiral galaxy) คือมี ลกั ษณะกลมแบนเหมือนจานสองใบประกบกนั มีแขนเกลยี วย่ืนออกมา คลา้ ยๆกนั กบั กาแลก็ ซที างชา้ งเผือกของเรา แต่ M32 และ M110 มีลกั ษณะเป็นกาแลก็ ซีรูปทรงร(ี Elliptical galaxy) ปัจจบุ นั พบวา่ กาแลก็ ซรี ูปทรงรมี ีจานวน มากมาย มากกว่า กาแลก็ ซรี ูปเกลยี วเสยี อีก

กลุ่มเมฆแมก็ เจลแลนเลก็ และ กล่มุ เมฆแมก็ เจลแลนเลก็ ( Small and Large Clouds of Magellan ) เป็นกาแลก็ ซีเลก็ ๆ ท่ีมีรูปทรงแบบ Irregular บรวิ ารของทางชา้ งเผือก เน่ืองจากสามารถเห็นได้ เฉพาะ จากซีกโลกใต้ จงึ เป็นท่ีรูจ้ กั ในหมนู่ กั ดดู าว ทางซีกโลกใตม้ านาน แตเ่ พ่งิ ไดร้ บั การบนั ทึกจนเป็นท่ีรูจ้ กั กนั เม่ือปี ค.ศ.1519 โดยกปั ตนั เฟอรด์ ินานด์ แมก็ เจลแลน ( Ferdinand Magellan ) ผนู้ าเรอื ออกเดนิ ทางรอบ โลก 400 ปีถดั มา เฮนรเิ อตทาเลวติ ต์ (Henrietta Leavitt) ก็ใชบ้ รเิ วณกลมุ่ เมฆแมก็ เจลแลนนีแ้ หละ ศกึ ษาเก่ียวกบั ดาวแปรแสงประเภทซีฟี อดิ (Cepheid Variable) จนเราสามารถใชด้ าวแปรแสงชนิดนี้ วดั ระยะทางไกลมากๆ ระหวา่ งกาแลก็ ซีในเอกภพได้

กาแลก็ ซีรี (Elliptical Galaxy) มีสณั ฐานเป็นทรงรี แบง่ ยอ่ ยได้ 8 แบบ ตงั้ แต่ E0 - E7 โดย E0 มี ความรนี อ้ ยท่ีสดุ และ E7 มีความรมี ากท่ีสดุ

กกงัาหแนัล็กSซbกี มังหีสว่นั น(ปS่อpงใirหaญl่ แGขaนยlaาวxปyา)นแกบลง่ายง่อ, ยกเาปแ็นลก็ 3ซแีกบงั หบนั กาSแcลมก็ ซสี ีกว่ นงั หปนั่องSเลaก็ มแีสขว่ นนยปา่อวงหหนนาาแแนนน่ ่น แขนไมช่ ดั เจน, กาแลก็ ซี บกกงัาาหรแ์นั SลบBก็ าaซร์กี Sมงั Bีสหว่cนั นแมปบีส่อว่บงนใมหปคี่ญอาง่ไนเมลเ่หก็หมร็นอื อคงกาเนาหแไน็ มลค่ชก็าดั นซเยกจี านงั วห,ชกนั ดั าบเแจาลนรก็ ์ ซ(Bกี งัaหrนั rบeาdร์ SSBpbiraมlีสว่Gนaป่lอaงxขนyา)ดแกบลง่ ายงอ่ เยหเน็ ปค็นา3นไแดบช้ บดั เจกนา,แกลาก็ แซลีกก็งั หซีนั

กาแลก็ ซลี ูกสะบ้า หรอื กาแลก็ ซเี ลนส์ (Lenticular Galaxy) เป็นกาแลก็ ซีท่ีไมม่ ีลกั ษณะกา้ กง่ึ ระหวา่ งกาแลก็ ซีรแี ละกาแลก็ ซีกงั หนั กลา่ วคือ สว่ นโป่งขนาดใหญ่และไมม่ ีแขนกงั หนั (แบบ S0 หรอื S0)

นางสาวชนิกานต์ พกิ ลุ โสม เลขท่ี19 ชนั้ มธั ยมปีท่ี6/2