ชุดการสอนการปลูกพืชผักสวนครัว เรื่องหลักการปลูกพืชผักสวนครัว

ชดุ การสอน เรื่อง การปลูกพืชผกั สวนครวั กล่มุ สาระการเรียนรูก้ ารงานอาชพี (งานเกษตร) ชั้นมธั ยมศกึ ษาปีที่ ๒ กกเลกกม่ กทกี่ก๑ หลกั การปลกู ผกั สวนครัว นางสาวชนฐั กนั ต์ ใจเทพ ครู วิทยฐานะครูชำนาญการ โรงเรยี นมัธยมสทุ ธาราม สำนักงานเขตคลองสาน กรงุ เทพมหานคร

ชุดการสอนการปลกู พืชผักสวนครัว กลมุ่ สาระการเรียนรกู้ ารงานอาชพี (งานเกษตร) ช้ันมัธยมศึกษาปีที่ ๒ เลน่ ท่ี ๒ หลกั การปลกู ผักสวนครวั นางสาวชนัฐกนั ต์ ใจเทพ ครู วิทยฐานะครูชำนาญการ โรงเรยี นมธั ยมสุทธาราม สำนักงานเขตคลองสาน กรงุ เทพมหานคร

ก คาํ นํา ชุดการสอนการปลูกพืชผักสวนครัว กลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพ (งานเกษตร) ชั้นมัธยมศึกษา ป$ท่ี ๒ ฉบับนี้จัดทําข้ึนเพ่ือใชประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนวิชางานเกษตรซึ่งเป0นเอกสาร ประกอบการเรียน ท่ีใหนักเรียนสามารถศึกษาหาความรู ฝ4กทักษะเพ่ิมเติมจากเน้ือหาพรอมท้ังสามารถ ประเมินผลตนเองไดจากคําตอบในเฉลย เนนใหผูเรียนไดเรียนรูดวยตนเอง และใชเอกสารทั้งในเวลาเรียน และนอกเวลาเรยี น ชดุ การสอนการปลกู พชื ผักสวนครัว กลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพ (งานเกษตร) ชนั้ มธั ยมศึกษา ปท$ ี่ ๒ มีจํานวน ๔ เลม ดังน้ี เลมที่ ๑ หลกั การปลูกผกั สวนครวั เลมที่ ๒ การปลกู ถว่ั ฝ9กยาว เลมที่ ๓ การปลูกผักบงุ จนี เลมที่ ๔ การปลกู โหระพา ชดุ การสอนการปลูกพืชผักสวนครัว กลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพ (งานเกษตร) ชั้นมัธยมศึกษา ป$ท่ี ๒ เลมท่ี ๑ หลักการปลูกผักสวนครัว สําเร็จลุลวงไปดวยดี ขอขอบคุณผูที่มีสวนเก่ียวของที่ใหคําปรึกษา แนะนาํ และใหความชวยเหลือ จนทําใหเอกสารประกอบการเรียนฉบับน้ีมีคุณคามากย่ิงข้ึน และหวังเป0นอยาง ย่ิงวาคงจะเปน0 ประโยชน>ตอผูเรียน ในการศึกษาหาความรูในงานเกษตรใหกับตนเองหรือกลุมผูเรียนไดอยางมี ประสทิ ธิภาพ ชนฐั กันต> ใจเทพ

สารบัญ ข เรือ่ ง หนา คาํ นํา ก สารบญั ข สารบัญภาพ ค คาํ ชี้แจง ง มาตรฐานการเรยี นรู จ จ ตวั ช้ีวัด จ จดุ ประสงค>การเรยี นรู จ สาระสาํ คัญ ฉ สาระการเรียนรู ๑ แบบทดสอบกอนเรียน 3 เรียนรู เรอื่ งหลกั การปลูกผักสวนครวั ๗ ความหมายของผกั สวนครวั 7 ประเภทของผกั สวนครวั 8 ขอควรคาํ นงึ ในการปลกู ผักสวนครัว 10 วสั ดุอปุ กรณท> ่ีใชในการปลูกผกั สวนครวั 10 การคดั เลอื กพนั ธ>ุ 10 การขยายพนั ธ>ุ 12 การเตรียมดินปลูก 13 วิธกี ารปลูก 14 การดูแลรักษา 15 การเก็บเก่ยี วผลผลติ ผักสวนครัว 16 ประโยชน>ของผักสวนครวั 18 ใบมอบหมายกจิ กรรมท่ี ๑ 19 ใบมอบหมายกิจกรรมท่ี ๒ 21 แบบฝก4 หัด 22 แบบทดสอบหลงั เรยี น 24 เฉลยแบบทดสอบกอนเรยี น – หลงั เรียน 25 เฉลยใบมอบหมายกจิ กรรมที่ ๑ 26 เฉลยใบมอบหมายกิจกรรมที่ ๒ 28 เฉลยแบบฝ4กหัด 29 บรรณานุกรม

สารบัญภาพประกอบ ค ภาพประกอบที่ หนา ๑. กระเทียม 7 ๒. หัวหอมแดง 7 ๓. ผกั บุงจีน 7 ๔. ผกั กาดขาว 7 ๕. กะหลา่ํ ดอก 8 ๖. ดอกแค 8 ๗. มะเขือเทศ พรกิ หยวก มะเขือเปราะ ๘ ๘. การแยกหนอ 11 ๙. การขยายพันธ>ดุ วยหัวและหนอ 11 ๑๐. การตอนก่งิ 11 ๑๑. การขยายพันธุม> ะนาวโดยการตอนกง่ิ 12 ๑๒. การขยายพันธ>ดวยการปก9 ชาํ 12

ง คําช้ีแจง ชดุ การสอนการปลูกพืชผักสวนครวั กลมุ สาระการเรยี นรูการงานอาชีพ (งานเกษตร) ชั้นมธั ยมศกึ ษา ปท$ ี่ ๒ เลมที่ ๑ หลักการปลูกผักสวนครัวซ้ึงผูจัดทําไดปรับปรุงเน้ือหาสาระ ใหสอดคลองกับทองถิ่นและความ ตองการของนักเรียน เพ่ือใหนักเรียนและครูผูสอนมเี อกสารประกอบการเรียนเป0นส่ือท่ีใชในการจัดกิจกรรม การเรยี นการสอน และใหนักเรยี นมนี ิสยั รกั การอาน ศกึ ษาคนควาหาความรู และสรางองค>ความรูดวยตนเอง คําช้ีแจงสําหรับครู ๑. ศึกษาทําความเขาใจชุดการสอนการปลกู พืชผักสวนครวั ทง้ั เลม ๒. ใชสอนควบคูกบั แผนการจดั การเรยี นรู ตามจดุ ประสงคก> ารเรียนรู ๓. เตรียมเอกสารการเรยี นใหพรอมและครบตามจาํ นวนนักเรียน ๔. ดําเนนิ กิจกรรมการเรยี นรูตามลําดบั ขั้นตอนในแผนการจัดการเรยี นรู คําชี้แจงสําหรบั นกั เรียน ๑. ชดุ การสอนการปลูกพืชผักสวนครวั เร่อื งหลกั การปลกู ผกั สวนครัว ใหนกั เรียนใชอานประกอบ ในชั่วโมงทีค่ รูทาํ การสอน หรือหลงั จากครูสอนจบเนอ้ื หา ๒. นกั เรยี นทําแบบทดสอบกอนเรียน เพ่อื ประเมนิ ความรูพืน้ ฐาน ๓. นกั เรียนศึกษาจุดประสงค>การเรียนรูใหเขาใจ เพือ่ เตรียมความพรอมสําหรับการเรยี นเนือ้ หา และฝก4 ปฏิบัติกิจกรรม ๔. ศกึ ษาเนื้อหากจิ กรรมตามลาํ ดบั ขนั้ ตอน เมื่อนักเรียนศึกษาเนือ้ หาเสรจ็ แลวใหทาํ ใบมอบหมาย กิจกรรม ทําแบบฝ4กหดั ในแตละเรอื่ งเพ่ือประเมินความรูและสามารถตรวจสอบคําตอบจากเฉลย นักเรียนตองมีความซือ่ สตั ยต> อตนเองไมแกไขคาํ ตอบ ๕. ทําแบบทดสอบหลงั เรยี นทายเลม แลวตรวจแบบทดสอบหลงั เรียนจากแบบเฉลยเพื่อประเมินผล การเรียน

จ มาตรฐาน/ตวั ชว้ี ดั /จดุ ประสงค& มาตรฐาน สาระที่ ๑ การดํารงชีวิตและครอบครัว มาตรฐาน ง ๑.๑ เขาใจการทาํ งาน มคี วามคาํ สรางสรรค& มีทกั ษะกระบวนการทาํ งาน ทักษะ การจัดการ ทักษะกระบวนการแกป.ญหา ทักษะการทํางานร/วมกัน และทักษะแสวงหาความรู มีคุณธรรม และลักษณะนสิ ยั ในการทาํ งาน มีจติ สํานึกในการใชพลังงาน ทรัพยากรและส่ิงแวดลอม เพื่อการดํารงชีวิต และครอบครัว ตวั ชีว้ ดั ง ๑.๑ ม.๒/๑ ใชทกั ษะการแสวงหาความรูเพอื่ พัฒนาการ ทํางาน ง ๑.๑ ม.๒/๒ ใชทกั ษะกระบวนการแกป9ญหาในการทาํ งาน ง ๑.๑ ม.๒/๓ มจี ติ สาํ นกึ ในการทํางานและใชทรัพยากรในการปฏิบัติงานอยางประหยัดและคุมคา จดุ ประสงค&การเรียนรูตัวช้ีวดั นกั เรียนจะมคี วามรูความสามารถ ดังนี้ ๑. อธิบายความหมายและจาํ แนกประเภทของผักสวนครัวได ๒. อธบิ ายวธิ กี ารขยายพนั ธ>ผุ กั สวนครวั ไดถูกตอง ๓. อธิบายวธิ ีการเตรียมดนิ การปลูก ดูแลรักษาและเกบ็ เกยี่ วผักสวนครวั ตามขัน้ ตอนไดถูกตอง ๔. เห็นความสาํ คญั และประโยชน>ของผกั สวนครัว สาระสําคญั การปลูกผกั สวนครัวเปน0 การนาํ เมลด็ พนั ธ>ุ หรอื สวนตางๆ ของพชื มาปลูกลงในดินหรือวสั ดอุ นื่ เพื่อให งอกและเจริญเติบโตและขยายพันธุ>ตอไปได โดยการปลูกผกั สวนครัวใหไดผลผลติ ดนี นั้ ตองปลูกและดแู ลรักษา ตามขั้นตอนทถี่ ูกตองเหมาะสมกับพชื แตละชนดิ

ฉ สาระการเรียนรู ๑. ความหมายของผกั สวนครัว ๒. ประเภทของผักสวนครวั ๓. ขอคาํ นงึ ในการปลกู ผกั สวนครวั ๔. สภาพพื้นทท่ี ี่ใชในการปลูกผกั สวนครัว ๕. สภาพแวดลอมที่เหมาะตอการปลูกผกั สวนครวั ๖. วัสดุอปุ กรณท> ี่ใชในการปลูกผกั สวนครัว ๗. การคดั เลอื กพันธุ> ๘. การขยายพนั ธุ> ๙. การเตรยี มดนิ ปลูก ๑๐. วิธกี ารปลกู ๑๑. การดแู ลรกั ษา ๑๒. การเก็บเกี่ยวผลผลิตผกั สวนครวั ๑๓. ประโยชนข> องผักสวนครวั

๑ แบบทดสอบกอนเรยี น คาํ ช้ีแจง ใหนกั เรียนทําเครอื่ งหมาย X ทับขอท่ถี กู ตองท่ีสดุ ๑. ขอใดคือความหมายของ “ผวั สวนครัว” ก. ผักทปี่ ลูกไวเผ่อื จําหน(าย ข. ผักทป่ี ลูกไวเพื่อประดบั บาน ค. ผักทป่ี ลกู ไวเพื่อแจกเพอื่ นบาน ง. ผกั ทป่ี ลกู ไวเพอ่ื ใชเปน- อาหารในชวี ติ ประจําวนั ๒. สุดาตองการปลกู ผักสวนครัวไวรบั ประทานเอง เพื่อลดคา( ใชจา( ยในครอบครัว แต(บานของสุดาเป-น ทาวน0เฮาส0 และมพี ้ืนท่ีบรเิ วณหนาบานเพียงเลก็ นอย เธอควรเลอื กวธิ กี ารปลกู ผักแบบใด ก. ปลกู ผกั สวนครวั หลังบาน ข. ปลูกผักสวนครัวในแนวต้ัง ค. ปลูกผกั สวนครัวแบบสวนหยอ( มกินได ง. ปลูกผกั สวนครัวที่เปน- พันธไ0ุ มเ( ลือ้ ยกินได ๓. ผกั สวนครัวในขอใดเปน- ผกั กล(ุมเดยี วกนั ก. ถัว่ ลนั เตา ข. ผกั กาดหวั ดอกแค ค. กะหล่ําปลี แครอท ง. มะเขือเปราะ แตงกวา ๔. ป8ุยชนิดใดท่ีใชในการเตรียมดินเพื่อปลกู ผกั สวนครัว ก. ปุย8 ยเู รยี ข. ป8ยุ คอก ค. ป8ยุ พืชสด ง. ป8ุยฟอสเฟต ๕. เมลด็ พนั ธผ0ุ ักในขอใดท่คี วรนาํ มาปลกู ก. เม่ือนําไปแช(นํ้าแลวเมล็ดทดี่ ีจะจมนํา้ ข. เมื่อนํามาฝด< แลวเมล็ดที่ดจี ะปลวิ ออกจากกระดัง ค. เมื่อใชมือบบี เบาๆ เมล็ดทีด่ จี ะอ(อนนุ(มและบบุ ตามแรงบีบ ง. เปน- เมล็ดทไ่ี ดจากตนพนั ธุ0สม แข็งแรง มีรอยกัดแทะของแมลงบาง ๖. ลักษณะของตนกลาท่ีควรถอดทงิ้ เป-นอนั ดับแรกคือขอใด ก. ตนกลาท่ีเป-นโรค ข. ตนกลาที่มขี นาดเล็ก ค. ตนกลาที่มขี นาดใหญ( ง. ตนกลาทมี่ ีแมลงกัดกนิ

๒ ๗. ผักสวนครัวชนดิ ใดทป่ี ลกู ดวยการปก< ชํา ก. คะนา ข. โหระพา ค. กะหลา่ํ ดอก ง. ถ่วั ฝก< ยาว ๘. อปุ กรณ0ในขอใดใชสาํ หรับการเตรียมแปลงปลูกพชื ก. สอมพรวนดนิ ข. ชอนปลกู ค. จอบ ง. คราด ๙. การพรวนดินใกลโคนตนมากเกนิ ไป จะเกดิ ผลเสียอย(างไรกบั พชื ก. ทาํ ใหรากพชื ขาด ข. ทาํ ใหดินอุมนาํ้ ไดนอย ค. ทาํ ใหนํ้าขงั รอบโคนตนพชื ง. แมลงศัตรูพชื ทําลายไดง(าย ๑๐.ผักสวนครัวชนิดใดควรเกบ็ เกี่ยวดวยวธิ ีถอนทั้งตน ก. คะนา ข. โหระพา ค. ผกั บงุ จีน ง. พรกิ ขหี้ นู

๓ อานเพ่มิ เสริมความรู ผักบุง คุณครใู หพวกเราทํารายงาน ยงั เลยคะ( แตงกวาฉนั เรอื่ ง หลกั การปลูกผกั สวนครัว ว(าเราไปหาพ่ีสมโอ กบั พ่มี ะนาวกัน ส(งอาทติ ย0หนา เธอมีหนงั สือที่จะทํา ไหม พ่ีๆเขาอาจจะมีหนงั สือ หรือ รายงานหรอื ยัง หรอื คาํ แนะนาํ ใหพวกเรา ดีเหมอื นกนั ไปกันเลยคาบบบบ เราไปกันเลยไหม

๔ สวัสดีคะ( พสี่ มโอ พ่ีมะนาว สวสั ดีคะ( นองผกั บงุ นองแตงกวา วนั น้ีมาหาพ่ที เ่ี รอื นเกษตร มีอะไรใหพ่ๆี ชว( ยเหลือไหมคะ

คุณครูใหพวกเรา ทํารายงาน ๕ เรื่อง หลกั การปลูกผักสวนครัว สง( อาทติ ย0หนาค(ะ พวกเราก็เลยมาหาพ่ีๆ เผือ่ ว(าพี่ มะนาว กับ พ่ีสมโอจะมีหนังสือ หรอื มคี าํ แนะนาํ อะ( ค(ะ แหม! นองแตงกวา กับ นองผักบงุ โชคดีจงั เลยคะ( พ่ีกําลงอา( นเล(มนอ้ี ยพู( อดี เลยคะ(

๖ วาว! ดจี ังเลยค(ะ ผักบุงกับแตงกวา อยากใหพี่ๆ ทั้งสองอธิบายใหฟ<งหน(อยไดไหมคะ ไดเลยค(ะ นองผักบุง นองแตงกวา

๗ หลักการปลูกผกั สวนครวั ความหมายของผกั สวนครัว ผักสวนครวั หมายถงึ พชื ท่ปี ลูกเพือ่ ใชประโยชนจ0 ากสว( นตา( งๆ เป-นอาหารในชวี ิตประจาํ วนั เช(น ราก หวั ใบ ลําตน ดอก ผลและฝ<ก ส(วนใหญเ( ป-นพืชอายสุ ้ันเจริญเตบิ โตเรว็ เชน( ขงิ ขา ตะไคร คะนา ผกั กาดขาว ผกั บุงจนี กะเพราผักสวนครัวบางชนดิ ก็มอี ายุยนื เช(น มะกรดู ผกั หวาน มะรุม ชะอม มะนาว ประเภทของผักสวนครัว ผกั สวนครัวแบง( ตามลกั ษณะการใชประโยชนไ0 ด๔ ประเภท ดังน้ี ๑. ผักสวนครวั ทีใ่ ชรากและหัวเปน( อาหาร เชน( แครอท ขงิ หัวไชเทา กระเทยี ม กระชาย ขมนิ้ หวั หอมใหญ( หัวหอมแดง ภาพท่ี ๑ กระเทียม ภาพท่ี ๒ หัวหอมแดง ๒. ผักสวนครัวที่ใชตนและใบเปน( อาหาร เช(นคะนา ผกั บุง กะหล่าํ ปลี ปก< กาดขาว ตําลึง ภาพท่ี ๓ ผกั บุงจนี ภาพท่ี ๔ ผักกาดขาว

๘ ๓. ผกั สวนครวั ท่ใี ชดอกเปน( อาหาร เช(น กะหลํ่าปลีดอก ดอกแค บร็อคโคลี่ ภาพที่ ๕ กะหลาํ่ ดอก ภาพท่ี ๖ ดอกแค ๔. ผกั สวนครัวทใี่ ชผลและฝ1กเปน( อาหาร เช(น แตงกวา พริก มะเขือ ถวั่ ฝ<กยาว ภาพที่ ๗ มะเขอื เทศ พริกหยวก มะเขือเปราะ ขอควรคาํ นึงในการปลกู ผกั สวนครัว ๑. ฤดูกาล ในการปลกู พชื ผักสวนครวั แตล( ะชนิดควรเลอื กปลกู ใหเหมาะสมกบั ฤดู เพอ่ื ใหไดผักที่มีคุณภาพดี จึงควรพิจารณาเลือกปลูกผัก ดงั น้ี ๑.๑ ผกั สวนครวั ท่คี รัวที่ควรปลกู ในตนฤดูฝน เชน( ผักบงุ คะนา แตงกวา ถ่ัวฝ<กยาว ๑.๒ ผกั ท่คี วรปลกู ในปลายฤดฝู นและฤดหู นาว เช(น หอมหัวใหญ( แครอท ผกั ชี ฟก< ทอง มะเขือเทศ ๑.๓ ผกั ท่ีควรปลกู ในฤดรู อน เชน( บวบ มะระ ถ่ัวฝก< ยาว ผกั กาดหอม ผกั ชี ๑.๔ ผักท่คี วรปลกู ไวรับประทานตลอดปL เช(น สาระแหน( โหระพา กะเพรา ผกั ตาํ ลึง ตะไคร มะเขือพวง

๙ ๒. สภาพพื้นทีท่ ี่ใชในการปลูกผักสวนครัว การปลกู ผกั สวนครัว สามารถทําไดหลายวธิ ี ข้นึ อย(ูกับป<จจัยหลายอยา( ง เช(น สภาะแวดลอม สถานที่ ปลูกชนิดของผักท่ีจะปลกู รวมถงึ ความชอบหรือความตองการของผปู ลกู เปน- ตน ซ่ึงสามารถทําไดหลายวธิ ี ดงั น้ี ๒.๑ การปลูกผักสวนครวั หลงั บาน เหมาะสาํ หรบั บานทีม่ ีบริเวณพอสมควรเป-นทท่ี ี่มแี สงแดดสอ( งถงึ มนี ้ําบรบิ ูรณ0 ควรขดุ ดนิ ย(อยร(องเป-นแปลงกวางประมาณ ๑ เมตร เวนทางเดนิ ๓๐-๔๐ เซนติเมตร ความยาว ข้ึนอย(ูกบั พนื้ ทป่ี ลกู ๒.๒ การปลูกผักสวนครัวแบบสวนหย(อมกินได เหมาะสาํ หรบั บานทม่ี บี ริเวณเพยี งเลก็ นอย แตก( ็ พอท่จี ะจัดทาํ เป-นสว( นหย(อม ซง่ึ อาจใชผักสวนครวั บางชนิดเปน- พืชประกอบในสวนหย(อมนั้นๆ ได ผักสวนครวั ทีป่ ลกู ควรเป-นพชื ที่มอี ายุหลายปL มีทรงพม(ุ และสสี นั สวยงาม เช(น โหระพา กะเพรา แมงลัก พริกขหี้ นู มะเขอื ชนดิ ต(างๆ ๒.๓ การปลกู ผักสวนครวั ทเี่ ปน- ไมเลื้อย ผักสวนครัวหลายชนดิ เปน- พนั ธุ0ไมเลอ้ื ยที่สามารถนํามาปลูก เปน- ไมประดบั ได เชน( มะระ แตงกวา บวบ ถั่วพู ถว่ั ฝก< ยาว โครงสรางของรานหรือคางนั้นอาจจะออกแบบให สวยงาม หรือปล(อยใหเล้ือยข้ึนริมรัว้ ลวดนา้ํ ก็ได ๒.๔ การปลูกผักสวนครวั ในแนวตัง้ เหมาะสาํ หรับบานที่ไมม( พี ้นื ท่พี อสําหรบั ปลกู พชื เชน( ตามแฟลต ทาวน0เฮาส0 หรือหองแถว รานคาริมถนน ภาชนะท่ีใชปลูก ไดแก( กระปอ8 ง กระทะ กะละม่งั ยางรถยนต0เก(าๆ กะลามะพราว กระบอกไมไผ( เปน- ตน นําภาชนะเหลา( นี้มาดดั แปลงใหสวยงาม หาโซห( รือเชือกเหนยี วๆ มาผกู แขวนไวตรงท่มี แี สงแดดส(องถึง ๒.๕ การปลูกผักสวนครัวในภาชนะหรือสวนครัวกระถาง สวนครัวแบบนีน้ ยิ มปลกู โดยนําภาชนะ ท่ีหาไดง(าย หรือวัสดุเหลือใช เชน( กะละมังแตก โอง( ถงั นาํ้ เกา( ถังสี หมอ ฯลฯ มาใชปลกู ผกั ตงั้ ทิง้ ไวตามนอก ชาน หรอื บริเวณบานที่พอมีแสงแดดสอ( งถึง ๓. สภาพแวดลอมทเ่ี หมาะตอการปลกู ผักสวนครัว อณุ หภมู ินับว(าเปน- ปจ< จัยสาํ คญั อยา( งหนึ่งของการปลกู ผัก ความตองการอุณหภูมิของผักแตล( ะอย(าง สามารถแยกได ดงั นี้ ๓.๑ ผักสวนครวั ทใ่ี ชตนและใบเป-นอาหาร เช(น ขน้ึ ฉา( ย ผกั กาดหอม คะนา ผักกาดเขยี วลวนแต( ตองการอากาศเย็น ในการเจริญเตบิ โต ยกเวนคะนาท่ปี ลูกไดตลอดปL ๓.๒ ผกั สวนครวั ที่ใชรากและหัวเป-นอาหาร เชน( แครอท หอม ผักกาดหวั ควรปลกู ในฤดูหนาว เวนแต(ผักกาดหัวบางพันธ0ุที่ปลกู ไดตลอดปL ๓.๓ ผักสวนครัวตระกูลกะหล่าํ เช(น กะหล่ําปลี และกะหลาํ่ ดอก กะหลา่ํ ดอกตองปลูกในฤดูหนาว แตบ( างพนั ธ0ุทีส่ ามารถปลกู ไดในฤดรู อน ๓.๔ ผกั สวนครัวตระกลู ท่วั แทบจะทกุ ชนดิ ปลูกไดดใี นฤดูรอน เชน( ถั่วฝ<กยาว ถัว่ พุม( สว( นถว่ั ชนดิ อ่นื ๆ คือ ถ่วั ลันเตา ถ่ัวแขก ตองการอากาศหนาวเยน็ ในการปลกู ๓.๕ ผกั สวนครวั ตระกูลแตง ทกุ ชนิดปลูกไดในฤดูรอน ทนตอ( สภาพอากาศรอนไดดี เช(น แตงกวา แตงไทย แตงโม ฟ<กทอง ฟก< เขียว น้ําเตา ๓.๖ ผักสวนครวั ตระกลู พริกและมะเขอื ส(วนมากปลกู ไดตั้งแต(อากาศอบอุน( จนถงึ รอน ยกเวน พริก ยักษ0 และมะเขือเทศบางพันธท0ุ ่ีตองการอากาศคอ( นขางเย็น

๑๐ ๓.๗ ผักสวนครัวท่ีสามารถปลูกไดนานกวา( ๑ ฤดู เชน( หนอ( ไมฝรัง่ ปลูกไดตลอดปL เหมาะสําหรบั ปลูกไวรมิ สวนดานใดดานหนึ่งเพราะปลกู แลวอยูไ( ดนานหลายปL วัสดุอปุ กรณท8 ่ใี ชในการปลกู ผกั สวนครวั วสั ดอุ ปุ กรณท0 ่ีใชในการปลกู ผกั สวนครวั ขึ้นอยู(กับรปู แบบ วิธีการปลูก และชนดิ ของผักสวนครวั ทป่ี ลกู ไดแก( เมลด็ พนั ธ0ุ ตนพันธ0ุหรือสว( นตา( งๆ ท่ใี ชปลูก ดินปลกู แปลงปลกู ปุ8ยคอกหรือปย8ุ หมัก อปุ กรณ0ในการ เตรียมดินและดูแลรักษาพชื เช(น จอบ เสยี ม ชอนปลกู สอมพรวนดนิ บดั รดนํา้ สายยาง กรรไกรตดั ก่ิง ฟาง หรือหญาแหง การคดั เลอื กพันธ8ุ การคัดเบื่อพันธผ0ุ ักสวนครัวทีจ่ ะใชในการเพราะปลูก เพ่อื ใหไดพันธ0ุพชื ที่ดีเหมาะแกก( ารปลูกโดยทัว่ ไป มีวธิ กี ารคัดเลอื ก ๒ วธิ ี ไดแก( ๑. การคัดเลอื กจากเมล็ดโดยตรง สามารถใชวธิ ีคดั เลอื ก อยา( งงา( ย ไดดังน้ี ๑.๑ ใส(ลงในนํา้ เมอ่ื ใส(เมลด็ พืชลงในนํา้ เมลด็ ที่เสียจะลอยนํา้ เมลด็ ทด่ี จี ะจมนาํ้ ซ่งึ สามารถนาํ เมล็ด ทจี่ มไปขายพนั ธ0ไุ ด ๒.๒ ใชมอื บีบเมลด็ เมล็ดลบี หรืออ(อนจะไม(มีเนอ้ื เยื่อภายใน เมื่อบีบจะทาํ ใหเมลด็ บุบไดง(าย ส(วนเมลด็ ทีด่ ีจะแข็งแรง และมีเนื้อแน(น นาํ ไปใชขยายพันธไ0 ด ๒.๓ ฝด< เมล็ด นาํ เมล็ดใสภ( าชนะปากกวาง เช(น กระดง หรือถาดแลวฝ<ดใหเมลด็ ลบี ออก จะเหลอื เมลด็ ดไี วขยายพันธ0 ๒. การคัดเลอื กเมล็ดพันธจ0ุ ากทีป่ ลกู ไว มวี ิธกี ารคัดเลือก ดงั นี้ ๒.๑ คดั เลอื กจากตนทส่ี มบูรณแ0 ข็งแรง ไม(เปน- โรค และไมม( ีแมลงกดั กิน ๒.๒ คดั เลอื กจากฝก< หรือเมลด็ ท่มี ขี นาดโตและแก(เตม็ ท่ี การขยายพนั ธ8ุ การขยายพนั ธผ0ุ ักสวนครัว หมายถงึ การเพ่ิมจาํ นวนพชื ผักสวนครัวใหมีประมาณเพ่ิมขนึ้ กวา( เดมิ หรอื ดี ขึ้นกว(าเดิม โดยคงไวซ่งึ คณุ สมบัติ ลักษณะและคุณภาพในการผลติ พชื ใหดเี ท(าเดิมหรือดีข้ึนกว(าเดมิ ซ่งึ การ ขยายพันธพุ0 ืชสวนครวั มีหลายวธิ ี ไดแก( ๑. การเพาะเมลด็ คอื การขยายพนั ธุ0พืชโดยการนาํ เมล็ดพันธ0ทุ ผี่ (านการคดั เลอื กแลวนํามาปลกู ไวในพื้นที่ ทเี่ ตรยี มไว ไดแก( ๑.๑ การเพราะเมลด็ ในแปรงปลกู เชน( ผักกาดหัว ผกั คะนา ผักบุง ผักชี ๑.๒ การเพาะเมล็ดในถุงหรือแปลงเพาะ ก(อนนาํ ไปปลูกในแปลง เช(น มะเขือเทศ พรกิ หยวก มะเขอื เปราะ ๑.๓ การหยอกเมล็ดลงในหลมุ เช(น มะระ บวบ ขาวโพด ถว่ั ต(างๆ

๑๑ ๒. การใชสวนตา( งๆ ของพชื ไดแก( ๒.๑ การแยกหน(อหรือหวั คือ การนาํ เอาสว( นที่เป-นหัวหน(ออ(อนหรือตนอ(อนของพืชมาปลูก ซึ่งผักสวนครัวท่ีเหมาะแก(การขยายพนั ธว0ุ ิธนี ี้ เชน( กระเทยี ม หอม กระชาย ข(า ขิง ภาพท่ี ๘ การแยกหนอ ภาพท่ี ๙ การขยายพันธพุ8 ชื ดวยหวั และหนอ ๒.๒ การตอนกิ่ง คือ การทําใหกง่ิ ของพชื ออกรากขึ้นมาในขณะทก่ี ่งิ ยังติดกบั ตนเดมิ และเมื่อกิ่งมี รากมากและแข็งแรงดี กจ็ ะตัดมาเปน- พืชตนใหม( ผกั สวนครวั ทเี่ หมาะสมต(อการขยายพนั ธุว0 ธิ ีนี้ เชน( มะกรดู มะนาว

๑๒ ภาพที่ ๑๐ การตอนก่งิ ภาพที่ ๑๑ การขยายพันธุม8 ะนาวโดยการตอนกงิ่ ๒.๓ การปก< ชาํ คอื การใชสว( นตา( งๆ ของพืช เช(นราก ลาํ ตน ก่ิง ไปป<กชําในดินหรือวัสดุปก< ชํา ทเี่ ตรยี มไว ซ่งึ ส(วนของพชื เหล(าน้นั กจ็ ะเจริญงอกงามต(อไป ผกั สวนครวั ทเี่ หมาะสมตอ( การขยายพันธว0ุ ธิ นี ้ี ไดแก( โหระพา กะเพรา ชะอม ชะพลู สะระแหน( เปน- ตน ภาพท่ี ๑๒ การขยายพันธพ8ุ ืชดวยการปก1 ชาํ การเตรียมดนิ ปลูก ดินท่ีเหมาะสาํ หรับการปลกู ผักโดยท่ัวไป คอื ดินรว( น ถ(ายเทอากาศและระบายนาํ้ ไดดมี อี ินทรีย0วตั ถุ และธาตอุ าหารพชื มีขน้ั ตอนการเตรียม ดังน้ี ๑. ดายหญา และกาํ จัดเศษวัสดตุ า( งๆ ทีอ่ ยใู( นดนิ ออกใหหมด ๒. ใชจอบขดุ ดินลึกประมาณ ๓๐ เซนติเมตร และยกเปน- แปลง ขนาด ๑ x ๔ เมตร ตากดินทิ้งไว ประมาณ ๗ - ๑๐ วนั เพือ่ ฆ(าเชือ้ โรค และไขข( องแมลงศตั รูพืช ๓. ใชจอบพรวนดินใหละเอียด ๔. ใส(ปย8ุ คอกหรอื ปุย8 หมักลงในแปลงประมาณ ๑ - ๒ ปRบL คลกุ เคลากบั ดิน ๕. เกบ็ เศษวัชพืชออกใหหมด เพ่ือเตรยี มปลกู ผักสวนครวั ทต่ี องการ

๑๓ วธิ กี ารปลกู เป-นการนาํ เมลด็ พันธุ0 ตนกลา หรอื สว( นต(างๆ ของพืช มาใสล( งไปในดินปลกู เตรียมไวแลวสามารถทาํ ไดหลายวิธี เชน( การหว(านเมลด็ โรยเมล็ดเปน- แถว การหยอดเมลด็ การขุดหลุมเล็กๆ แลวยายตนกลาลงปลกู การปก< ชาํ การใชก่ิงพันธทุ0 ี่ไดจากการตอนก่งิ ทั้งนี้ข้นึ อย(ูกับชนิดของผักสวนครัวท่จี ะปลกู ๑. ผักสวนครัวตระกลู แตงและถ่วั ไดแก( แตงราน แตงกวา แตงไทย มะระ ฟ<กทอง บวบ ถ่ัวฝ<กยาว และถวั่ ชนิดอื่นๆ ผกั ในกลุม( น้ีมเี มลด็ ขนาดใหญ( ควรปฎิบัติ ดงั น้ี - หยอดเมลด็ ในแปลงปลกู หรือภาชนะปลูก หลุมละ ๓ - ๕ เมลด็ - เม่อื ตนกลามใี บจรงิ ๓ -๕ ใบ จงึ ถอนแยกใหเหลือหลุมละ ๒ ตน - ใส(ป8ุยยูเรีย หลังเมลด็ งอก ๑๔ วนั และกอ( นการออกดอกป8ุยใส(สตู ร ๑๕ - ๑๕ - ๑๕ หรือ ๑๒ - ๑๔ - ๑๒ - รดนาํ้ และหมนั่ ดูแลกําจัดศัตรพู ืชอย(ูเสมอ ผักในกล(ุมน้ี มีอายกุ ารเกบ็ เกี่ยวประมาณ ๔๐ - ๖๐ วัน ๒. ผกั สวนครัวตระกลู กะหลาํ่ และผักกาด ไดแก( กะหลาํ่ ปลี บร็อคโคล่ี คะนา ผักกาดขาว ผกั กาดหวั ผักกาดกวางตงุ ผกั กลุม( น้ีมีเมล็ดค(อนขางเล็กและตองการดแู ลเอาใจใส(มาก วิธกี ารปลูกปฎิบัติ ดงั นี้ - หยอดเมลด็ ๓ - ๕ เมลด็ ตอ( หลมุ /หลมุ ห(างกนั หลุมละ ๒๐ เซนติเมตร - หว(านเมล็ดใหกระจายท่วั แปลง โดยนาํ เมล็ดมาคลกุ เคลากับทรายหรือดินปลกู ก(อนนาํ ไปหวา( น เพ่อื ใหเมล็ดกระจายทว่ั แปลงปลกู - โรยเมลด็ เป-นแถว ห(างกันแถวละ ๒๐ เซนตเิ มตร - หลังจากเมล็ดงอก ๑๐ วนั หรือมใี บจรงิ ๒ - ๓ ใบใหถอนแยกตนที่อ(อนแอออก ผักในกลุ(มนี้มอี ายุ การเกบ็ เกีย่ วแตกตา( งกนั เล็กนอย เชน( ผักกาดกวางตุง คะนา มีอายกุ ารเก็บเก่ียว ๓๐ - ๔๕ วัน กะหลํา่ ปลี กะหล่าํ ดอก ๕๐ - ๖๐ วนั เปน- ตน ๓. พืชตระกูลพรกิ และมะเขอื ไดแก( พริกหยวก พริกข้ีหนู พริกชี้ฟาU มะเขอื มว( ง มะเขือเทศ มะเขือยาว มะเขือเปราะ ผกั ในกลมุ( น้ี ควรเพาะกลาก(อนยายลงปลกู ในแปลงมวี ิธีปฎิบัติ ดงั น้ี - เตรยี มดนิ ในกะบะเพาะ หรือถุงพลาสตกิ - หยอดเมลด็ หลมุ ละ ๓ - ๕ เมลด็ - เม่อื เมลด็ งอกและมีใบจริง ๒ - ๓ ใบ ใหถอดแยกเหลอื ไว ๒ ตน/หลมุ และเม่ือตนกลามใี บจริง ๕ - ๖ ใบ หรืออายุ ๓๐ วัน จงึ ยายไปปลกู - เมือ่ ตนกลาตัง้ ตวั ไดแลว ใส(ปุย8 ยเู รีย ๑ ครง้ั และกอ( นการออกดอกใหใสป( 8ุย ๑๕ - ๑๕ - ๑๕ หรือ ๑๒ - ๑๒ - ๑๒ พืชในกล(ุมน้ี มะเขอื เทศมีอายุการเกบ็ เก่ยี วหลังเพาะกลาประมาณ ๕๐ – ๖๐ วนั พรกิ และ มะเขือ ประมาณ ๖๐ - ๗๕ วัน ๔. ผักสวนครวั ตระกลู ผักชแี ละผกั บุง ไดแก( ผักขนึ้ ฉ(าย ผักชี ผกั บงุ ควรปฎิบตั ิ ดังนี้ - นําเมลด็ มาแชน( าํ้ แยกเมล็ดท่ีลอยน้าํ ออก นาํ เมลด็ ท่ีจมนํ้ามาหว(านในแปลงปลูก หรอื โรยเป-นแถว ใหหา( งกัน ๑๕ - ๒๐ เซนตเิ มตร - เมลด็ ขึน้ ฉ(ายเมอ่ื หว(านเมลด็ แลวไมต( องกลบ เพราะเมลด็ มขี นาดเล็กมาก - ควรถอนแยก และพรวนดินใหโปร(งอยเู( สมอ - ผกั บงุ มอี ายุการเกบ็ เกย่ี วประมาณ ๒๕ - ๓๐ วนั ผักข้ึนฉ(าย ประมาณ ๖๐ - ๗๐ วัน ผกั ชี ประมาณ ๔๕ - ๖๐ วัน

๑๔ ๕. ผักสวนครัวตระกูลโหระพา กะเพรา แมงลกั และผักชฝี รง่ั มวี ิธีการปลกู ดงั นี้ - หวา( นเมลด็ ใหกระจ(ายท่วั แปลง โรยดนิ ทบั บางๆรดนํ้าดวยบวั รดน้ําฝอยละเอียดเมลด็ จะงอก ภายใน ๗ วัน - เมอื่ ตนกลามอี ายุ ๑ เดอื น ถอนแยกใหมีระยะหา( งระหวา( งตน ประมาณ ๒๐ - ๓๐ เซนติเมตร โหระพา กะเพรา แมงลัก มอี ายกุ ารเก็บเกยี่ ว ประมาณ ๔๕ - ๕๐ วัน ผักชฝี รั่ง ประมาณ ๖๐ วนั การดแู ลรกั ษา เมื่อปลูกผักสวนครวั แลว ควรบาํ รงุ ดูแลรักษาอยา( งสมาํ่ เสมอเพอ่ื ใหพชื ที่ปลูกเจริญงอกงาม การดแู ล รกั ษาโดยท่วั ไปมหี ลักปฏิบัติ ดงั นี้ ๑. ควรรดน้ําอย(างสมาํ่ เสมอ ท้งั เชาและเย็น อยา( ใหแปลงปลกู ขาดนาํ้ หรือปลอ( ยใหนํ้าทว( มขัง ๒. ควรพรวนดินทกุ ๆ ๗ - ๑๐ วนั ระวงั อยา( ใหรากขาด ๓. ควรเลือกใสป( 8ุยคอกหรือป8ยุ หมกั ใหเหมาะสมกับพชื โดยโรยใหท่ัวแปลงปลกู แลวพรวนดินกลบและ รดนํ้าทันที ๔. ขณะพรวนดนิ ควรถอยหรือกําจดั วัชพืช ศตั รูพชื หรอื แมลงโดยใชวิธธี รรมชาติ เช(น การจับทําลาย โดยตรง การใชกับดกั หรือ สารสมุนไพร ไมค( วรใชสารเคมี เพราะมผี ลกระทบตอ( สงิ่ แวดลอม และผปู ลูก ๕. การปUองกันและกําจดั ศตั รูพืช ๕.๑ โรยพืช คอื ส่ิงทท่ี าํ ใหพืชท่มี ีลักษณะผดิ ปกติ เช(น ใบหงิกงอ ใบเปน- จุด ใบเป-นสเี หลือง ใบไหม เปน- ตน ซ่ึงมสี าเหตุมาจากเชือ้ โรค และสงิ่ มีชีวิตอน่ื ๆ รวมทัง้ ส่งิ แวดลอมตา( งๆ เชน( เชื้อไวรสั เชอ้ื รา ไสเดือนฝอย สภาวะแวดลอมไม(เหมาะสม เชน( อากาศทร่ี อนจดั จนเกินไป หรอื อากาศเย็น อยา( งกะทนั หนั การปอU งกนั และกาํ จดั สามารถทําไดดงั นี้ ๕.๑.๑ การเขตกรรม คือ การดแู ล รกั ษาความสะอาดแปลงปลูก เชน( - หมั่นดแู ลแปลงปลกู อย(างสม่าํ เสมอ - ถอนตนทเ่ี ป-นโรคออกจากแปลง - การพรวนดนิ กําจดั วชั พชื - การรกั ษาความชน้ื ในแปลงปลกู ไมใ( หแฉะหรอื มนี ้าํ ขัง - การปลูกพชื หมุนเวียนในแปลงเดียวกนั แต(ต(างเวลากัน เพื่อลดการระบาดของโรค - การทาํ ความสะอาดเมล็ดพันธ0ุกอ( นปลกู - การใชพลงั งานความรอนจากแสงแดด โดยการขดุ ดนิ ตากแดดทิ้งไว ประมาณ ๗ - ๑๐ วนั เพือ่ ใหความรอนจากแสงแดดฆ(าเชอื้ โรค - การทําความสะอาดเมลด็ พนั ธุ0กอ( นปลกู - การใชพลังงานความรอนจากแสงแดด โดยการขุดดนิ ตากแดด ทงิ้ ไวประมาณ ๗ - ๑๐ วนั เพ่ือใหความรอนจากแสงแดดฆ(าเชอ้ื โรค ๕.๑.๒ การใชศัตรูธรรมชาติ เชน( การใชเชอ้ื ราควบคมุ เชอื้ โรค ๕.๑.๓ การปรับปรงุ พืชใหมีความตานทานโรค เช(น การคัดเลอื กพันธ0พุ ชื ที่มีความตานทานโรคไดดี มาปลกู ๕.๒ แมลงศตั รูพืช แมลงทีเ่ ราพบเหน็ ในปจ< จุบนั บางชนิดมปี ระโยชนต0 อ( พชื บางชนดิ ทําลายผักสวน ครัวที่เราปลูก ซึ่งการปUองกนั และกําจัดแมลงสามารถทําไดหลายวิธี เปน- การกาํ จัดแมลงศตั รูพืชโดย

๑๕ วธิ ีการทางธรรมชาติ ไมใ( ชสารเคมี ซงึ่ การกําจัดแมลงวิธีนี้ จะไม(ทําใหธรรมชาติเสียหาย ทง้ั ยงั ปลอดภยั กบั ผูใชและผูบรโิ ภค และผลผลติ ท่ไี ดจากปราศจากสารพษิ และยังช(วยใหสมดุลของธรรมชาติ ดีขนึ้ ดวย ซง่ึ สามารถปฎิบตั ไิ ดหลายวธิ ดี งั นี้ ๕.๒.๑ การเขตกรรม คือ การดแู ลรกั ษาความสะอาดแปลงปลูกเช(น - หม่ันดแู ลแปลงปลกู อยา( งสมํ่าเสมอ - ถอนตนที่อ(อนแอออกจากแปลง - การพรวนดนิ กาํ จดั วชั พชื ท่เี ป-นแหลง( อาศัยของแมลง - การรกั ษาความชน่ื ในแปลงปลกู ไม(ใหแฉะหรอื มนี าํ้ ขัง - การปลกู พชื หมนุ เวยี น ในแปลงเดยี วกนั แต(ต(างเวลากันเพอ่ื ลดการระบาดของแมลง - การทําความสะอาดเมล็ดพันธุก0 อ( นปลูก - การใชพลังงานความรอนจากแสงแดด โดยการขดุ ดินตากแดดท้ิงไว ๗ - ๑๐ วัน เพื่อใหความรอนจากแสงแดดช(วยกําจดั ไขต( วั อ(อนของแมลง ๕.๒.๒ การใชวิธกี ล เป-นวธิ กี ารกาํ จัดแมลงโดยตรงเมื่อพบ การระบาด ไดแก( - สังเกตและจับทาํ ลายดวยมอื เหมาะสาํ หรับการปลกู พืช เพียงเลก็ นอย - การใชแสงไฟเป-นกับดักแมลง โดยติดตั้งหลอดไฟใหสูงจากพ้ืนดินพอประมาณเพ่ือล(อให แมลงมาเล(นไฟวางภาชนะที่บรรจุนํ้ามันเคร่ืองท่ีใชแลว หรือนํ้าเปล(าไวดานล(างเมื่อแมลง บินมาเลน( ไฟ จะตกลงไปในภาชนะที่วางไว ๕.๒.๓ การใชศัตรูธรรมชาติของแมลง ซึ่งเป-นการนําเอาสัตว0อ่ืนๆ ท่ีกนิ แมลงเป-นอาหาร ไดแก( กบ คางคก จิง้ จก ตก๊ั แตนตําขาว มวนพฆิ าต เป-นตน ๕.๒.๔ การใชสารสกัดจากสมนุ ไพร ไดแก( น้ําสะเดา ตนหนอน ตายอยาก น้าํ หมกั จากยาสูบ ข(า พริกไทยสด เป-นตน การเก็บเกี่ยวผลผลติ ผักสวนครวั การเก็บเกยี่ วผลผลิต เป-นการนําผลผลติ ทเ่ี จรญิ เตบิ โตเตม็ ที่แลว มาใชประโยชนโ0 ดยท่วั ไปมกั จะเกบ็ ผลผลติ ในตอนเชาตร(ูเพอ่ื ใหไดผักสวนครวั ท่สี ด ไมเ( หี่ยวเฉา สามารถทาํ ไดหลายวธิ ี ดงั น้ี ๑. การเก็บดวยมือ ไดแก( การใชมอื เดด็ เช(น พริกขี้หนู ถวั่ ฝก< ยาว การถอนทงั้ ตน เช(น ตนหอม ผกั บุงจีน ๒. การใชเครื่องมือขนาดเลก็ ไดแก( การใชมดี คมๆ ตัดท่โี คนตนผักกินใบ เช(น ผกั คะนา กะหลา่ํ ปลี ผักกาดกวางตงุ การใชกรรไกรตัดก่ิงตัดโหระพา กะเพรา แมงลกั การใชจอบหรือเสียมขุดเผอื ก และมัน เปน- ตน

๑๖ ประโยชนข8 องผักสวนครัว ๑. ใชเปน- อาหารโดยรับประทานสดๆ เชน( แตงกวา มะเขอื เทศ หรอื นําไปปรงุ อาหารก(อนรบั ประทาน ผกั แตล( ะชนิดมีสารอาหารตา( งกนั เชน( โปรตีน คารโ0 บไฮเดรต วิตามนิ เกลอื แร( ๒. ใชเป-นพืชสมนุ ไพรรักษาโรค เช(น หอม กระเทียม ขิง สาระแหน( ๓. นาํ ไปจาํ หนา( ยเพ่อื เปน- รายไดแกค( รอบครวั ๔. ทําใหผปู ลกู มรี (างกายแขง็ แรง เพราะตองรดนํ้า พรวนดนิ ใสป( 8ุย ทําใหไดออกกําลังกายไปในตวั ๕. ทําเป-นรว้ั บานได คือ ปลูกลอมก้ันเป-นเขตของบาน เช(น ตนกระถนิ ชะอม ตําลงึ มะระ

โอโฮ! เย่ยี มมากเลยคะแตงกวา ๑๗ สบายใจแลวละคะ วาตองทํา รายงานไดแนนอนคะ ผกั บงุ ขอขอบคณุ พีม่ ะนาวกบั พี่สมโอ มากๆ เลยนะคะ ไมเป(นไรคะ พที่ งั้ สองยนิ ดีคะ

๑๘ ใบมอบหมายกจิ กรรมที่ ๑ กลมุ สาระการเรียนการงานอาชพี (งานเกษตร) ชัน้ ประถมศกึ ษาปทG ี่ ๒ เรื่อง หลกั การปลกู ผกั สวนครวั ชือ่ …………………………………………………………………………………………………. เลขท่ี………. ชัน้ ………. คาํ ชี้แจง ใหนักเรียน ตดิ ภาพหรือวาดภาพผักสวนครัวทนี่ ักเรยี นชอบรบั ประทานลงในกรอบ แลวสืบคนขอมูลเก่ยี วกบั ผกั ชนดิ นั้นๆ ช่อื ผกั สวนครัว……………………………………………………………………………………………………………………………. ประเภทของผกั สวนครัว………………………………………………………………………………………………………………. วธิ ขี ยายพนั ธ8ุ……………………………………………………………………………………………………………………………… วิธกี ารดูแลรักษาและเกบ็ เก่ยี ว……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …….…………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………….……………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๑๙ ใบมอบหมายกิจกรรมที่ ๒ กลุมสาระการเรียนรกู ารงานอาชีพ (งานเกษตร) ช้นั มัธยมศึกษาปทG ่ี ๒ เรอ่ื ง การสรปุ ความรเู กีย่ วกบั หลกั การปลกู ผักสวนครัว (แผนภาพความคดิ ) คําชี้แจง ๑. ใหนกั เรยี นแบง( กลุม( กลุ(มละ ๔ คน ร(วมกันศึกษาและวิเคราะห0 ความรูเกย่ี วกับหลกั การปลกู ผกั สวนครัวในชุดการสอน แลวอภิปรายสรปุ ความคดิ รวบยอดเปน- แผนภาพความคิด ๒. แต(ละกลม(ุ นําเสนอผลงานหนาชั้นเรยี น ชอ่ื กลุ(ม………………………………………………………. สมาชกิ ๑. ชื่อ……………………………………………………………………………………………………หัวหนากลมุ( ๒. ชือ่ …………………………………………………………………………………….……………..รองหวั หนากล(ุม ๓. ชื่อ……………………………………………………………………………………………………สมาชิก ๔. ชอ่ื ……………………………………………………………………………………………………สมาชกิ

๒๐ แผนภาพความคดิ เรอ่ื ง หลักการปลูกผักสวนครัว ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………….……………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………….. ……………………………….… …….…………….………………………….. …………….…………………………. ………………………………… ……………………………….……………… ……………………………….………. ………………………………… ……………………………….……………… ……...……….……………………… ………………………………… .…………….………………………… …………..……………………. ความหมาย ……………………………………….. …………….…………………………. ประโยชน8ของ วสั ดุอุปกรณ8 …………….…………………………. ผกั สวนครัว ในการปลกู …………….…………………………. การเกบ็ เกี่ยว หลกั การปลูก การคดั เลอื ก …………….…………………………. ผลผลติ ผกั สวนครัว และการ …………….…………………………. ขยายพันธุ8 …………….…………………………. การดูแลรักษา …………….…………………………. การเตรียมดิน …………….…………………………. …………….…………………………. …………….…………………………. …………….…………………………. การปลกู …………….…………………………. …………….…………………………. …………….…………………………. …………….…………………………. …………….…………………………. …………….…………………………. …………….…………………………. …………….…………………………. …………….…………………………. …………….…………………………. …………….…………………………. …………….…………………………. …………….…………………………. …………….…………………………. ..……………………………………… ………………………………………… …..............................................……………………………………………………… ...............................................................................................................

๒๑ แบบฝกI หัด กลมุ สาระการเรยี นรกู ารงานอาชพี (งานเกษตร) ช้นั มธั ยมศกึ ษาปทG ่ี ๒ เรอ่ื ง การปลกู ผกั สวนครัว ช่อื ……………………………………………………………………………………………………….เลขที่…………..ช้ัน…………… คําช้ีแจง ใหนักเรียนศึกษาและวเิ คราะห0 เรอื่ ง หลกั การปลกู ผักสวนครัวแลวตอบคาํ ถามต(อไปน้ี ๑. ผกั สวนครัว หมายถงึ อะไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ๒. การขยายพนั ธุ0ผักสวนครวั ทาํ ไดกว่ี ธิ ี อะไรบาง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ๓. การปลูกผกั สวนครัวมีประโยชนอ0 ย(างไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ๔. เมื่อนกั เรยี นนําเมลด็ พันธผ0ุ กั สวนครวั ไปแช(ในนา้ํ จะเกิดผลอย(างไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ๕. ใหนักเรียนยกตัวอย(างผกั สวนครัวมา อยา( งละ ๓ ชนิด ก. ผกั ที่ใชรากและหวั เปน- อาหาร…………………………… …………………………… …………………………… ข. ผักทใี่ ชใบและตนเปน- อาหาร …………………………… …………………………… …………………………… ค. ผักท่ใี ชดอกเป-นอาหาร …………………………… …………………………… …………………………… ง. ผักทใี่ ชผลและฝก< เปน- อาหาร …………………………… …………………………… ……………………………

๒๒ แบบทดสอบหลงั เรียน เรื่อง หลักการปลกู ผักสวนครวั กลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพ (งานเกษตร) ช้นั มัธยมศึกษาปทG ี่ ๒ ชื่อ……………………………………………………………………………………………………….เลขท่ี…………..ช้ัน…………… คาํ ช้ีแจงใหนักเรียนทาํ เครือ่ งหมาย x ทับตวั อักษร ก ข ค หรอื ง หนาคําตอบทถ่ี ูกตองที่สุด ๑. ผกั สวนครวั ในขอใดเปน- ผักในกลมุ( เดียวกัน ก. ถวั่ ลน่ั เตา คะนา ข. ผกั กาดหัว ดอกแค ค. มะเขือเปราะ แตงกวา ง. กะหลาํ่ ปลี แครอท ๒. อุปกรณ0ในขอใดใชสาํ หรับการเตรียมแปลงปลกู พืช ก. สอมพรวนดนิ ข. ชอนปลกู ค. จอบ ง. คราด ๓. ผักสวนครวั ชนิดใดท่ปี ลูกดวยวิธีการปก< ชาํ ก. คะนา ข. โหระพา ค. กะหลํา่ ดอก ง. ถว่ั ฝก< ยาว ๔. ลกั ษณะของตนกลาทีค่ วรถอนท้งิ เป-นอนั ดับแรกคือขอใด ก. ตนกลาท่เี ปน- โรค ข. ตนกลาทมี่ ีขนาดเล็ก ค. ตนกลาทม่ี ขี นาดใหญ( ง. ตนกลาทม่ี ีแมลงกดั กิน ๕. ปุย8 ชนดิ ใดทใ่ี ชในการเตรียมดนิ เพ่ือปลูกผกั สวนครวั ก. ปยุ8 ยูเรีย ข. ปุย8 คอก ค. ป8ยุ พืชสด ง. ปย8ุ ฟอสเฟต

๒๓ ๖. เมลด็ พันธผุ0 ักในขอใดที่ควรนํามาปลกู ก. เมื่อนา้ํ ไปแชน( ํ้าแลวเมล็ดทดี่ ีจะจมนํ้า ข. เมอ่ื นาํ้ มาฝด< แลวเมลด็ ทด่ี จี ะปลวิ ออกจากกระดง ค. เมือ่ ใชมือบบี เบาๆ เมล็ดที่ดีจะออ( นนุ(มและบุบตามแรงบีบ ง. เปน- เมล็ดทไี่ ดจากตนพนั ธ0ทุ ่ีสมบูรณ0 แขง็ แรง มรี อยกัดแทะแมลงบาง ๗. การพรวนดนิ ใกลโคนตนมากเกนิ ไป จะเกิดผลเสียอยา( งไรกบั พืช ก. ทําใหรากพืชขาด ข. ทําใหดินอุมนาํ้ ไดนอย ค. ทาํ ใหนาํ้ ขังรอบโคนตนพชื ง. แมลงศัตรพู ืชทาํ ลายไดง(าย ๘. ผกั สวนครวั ชนิดใดควรเก็บเกี่ยวดวยวธิ ถี อนทงั้ ตน ก. คะนา ข. โหระพา ค. พริกข้ีหนู ง. ผักบุงจนี ๙. ขอใดคอื ความหมายของ “ผักสวนครวั ” ก. ผักทปี่ ลกู ไวเผื่อจาํ หน(าย ข. ผักทป่ี ลูกไวเพื่อประดบั บาน ค. ผกั ท่ีปลูกไวเพอื่ แจกเพ่อื นบาน ง. ผกั ท่ีปลูกไวเพือ่ ใชเปน- อาหารในชีวิตประจําวนั ๑๐.สุดาตองการปลกู ผกั สวนครัวไวรับประทานเอง เพื่อลดค(าใชจา( ยในครอบครัว แตบ( านของสุดาเป-น ทาวน0เฮาส0 และมพี ื้นท่บี รเิ วณหนาบานเพยี งเล็กนอย เธอควรเลอื กวิธกี ารปลูกผักแบบใด ก. ปลกู ผักสวนครวั หลังบาน ข. ปลกู ผักสวนครวั ในแนวตั้ง ค. ปลกู ผกั สวนครวั แบบสวนหย(อมกินได ง. ปลกู ผกั สวนครวั ท่เี ปน- พันธไ0ุ มเลอื้ ยกนิ ได

๒๔ เฉลยแบบทดสอบ แบบทดสอบกอนเรียน ๑. ง ๖. ก ๒. ข ๗. ข ๓. ง ๘. ค ๔. ข ๙. ก ๕. ก ๑๐.ค แบบทดสอบหลงั เรยี น ๑. ค ๖. ก ๒. ค ๗. ก ๓. ข ๘. ง ๔. ก ๙. ง ๕. ข ๑๐.ข

๒๕ ตัวอยางคําตอบใบมอบหมายกิจกรรมท่ี ๑ กลุมสาระการเรยี นการงานอาชพี (งานเกษตร) ช้ันประถมศึกษาปGท่ี ๒ เรอื่ ง หลกั การปลกู ผกั สวนครัว ช่ือ…………………………………………………………………………………………………. เลขท่ี………. ช้นั ………. คาํ ชี้แจง ใหนกั เรียน ติดภาพหรือวาดภาพผักสวนครัวท่ีนักเรียนชอบรบั ประทานลงในกรอบ แลวสืบคนขอมูลเกี่ยวกบั ผักชนิดนั้นๆ ชื่อผกั สวนครัว……………………………โหระพา……………………..……………………………………………………………. ประเภทของผักสวนครัว………………ใชตนและใบเปน- อาหาร……………………………………………………………… วธิ ีขยายพันธ8ุ……………………………..เพราะเมลด็ และ ป<กชาํ …………………………………………………………….. วธิ ีการดูแลรักษาและเก็บเก่ยี ว…….๑. การรดน้ํา ปลูกในกระถาง รดนา้ํ วันละ ๒ คร่งั ปลกู ในแปลงชว( ง ๗ - ๑๕ วัน รดนํา้ วนั ละ ๑ - ๒ คร้งั หลงั จากนนั้ รดนา้ํ สัปดาห0ละ ๓ - ๔ ครั่ง ๒. การใสป( ย8ุ อายุ ๑๕ - ๒๐ วนั ใส(ปยุ8 สตู ร ๒๐ - ๐ - ๐ หลงั จากนัน้ ใส(ปยุ8 สูตร ๑๕ - ๑๕ - ๑๕ ทกุ ๆ ๑๕ - ๒๐ วัน หากพบแมลงมากดั กนิ ใหจับทาํ ลายการเกบ็ เกี่ยว เม่ืออายปุ ระมาณ ๓๐ วนั ใชมดี คมๆ หรือกรรไกรตัดก่ิงตดั ตนห(างจากยอดลงประมาณ๑๐-๑๕เซนติเมตรไม(ควรใชมือเดด็ …………………………………

๒๖ ตัวอยางคาํ ตอบ ใบมอบหมายกิจกรรมที่ ๒ กลมุ สาระการเรียนรูการงานอาชพี (งานเกษตร) ช้นั มธั ยมศึกษาปGที่ ๒ เร่ือง การสรปุ ความรูเก่ียวกับหลักการปลูกผักสวนครัว (แผนภาพความคิด) คาํ ช้ีแจง ๑. ใหนกั เรยี นแบง( กล(มุ กลุ(มละ ๔ ร(วมกนั ศกึ ษาและวเิ คราะห0 ความรเู กยี่ วกับหลกั การปลูกผกั สวน ครวั ในชดุ การสอน แลวอภปิ รายสรุปความคดิ รวบยอดเปน- แผนภาพความคดิ ๒. แตล( ะกลุม( นาํ เสนอผลงานหนาชั้นเรยี น ช่ือกล(ุม………………………………………………………. สมาชิก ๑. ชื่อ……………………………………………………………………………………………………หัวหนากลุ(ม ๒. ช่ือ…………………………………………………………………………………….……………..รองหัวหนากลุ(ม ๓. ชอื่ ……………………………………………………………………………………………………สมาชิก ๔. ช่ือ……………………………………………………………………………………………………สมาชกิ

๒๗ แผนภาพความคิด เรอื่ ง หลกั การปลกู ผักสวนครัว ๑. ใชเปน- อาหาร ๒. ใชเปน- พชื สมนุ ไพร รักษาโรค ๓. นําไปจาํ หน(ายเพอ่ื เป-นรายได ๔. ทาํ ใหผูปลูกมีรา( งกายแขง็ แรง ๕. ทําเป-นรัว้ บานได ๑. การเกบ็ ดวยมอื เช(น พชื ทป่ี ลกู เพอ่ื ใชประโยชนจ0 ากส(วน เมล็ดพนั ธุ0 ตนพันธุ0 หรือ ใชมอื เดด็ ในการถอนทง้ั หมด ต(างๆ เปน- อาหารในชีวิตประจําวัน สว( นต(าง ดนิ ปลกู แปลงปลูก ๒. การใชเครื่องมือขนาดเลก็ ปุ8ยคอกหรือปย8ุ หมัก อุปกรณ0 เช(น การใชมดื คมๆ ตัดที่โคน ในการดูแลรกั ษาและการ ตน เตรยี ม เชน เสียม ชอนปลกู บัดรดนาํ้ กรรไกรตดั ก่งิ ฟาง ความหมาย หรือ หญาแหง ประโยชน8ของ วสั ดอุ ุปกรณ8 ผักสวนครัว ในการปลกู 1. คดั เลือกจากเมลด็ โดยตรง ๑.๑ ใส(ลงในน้าํ เมลด็ ท่ดี จี ะ การเกบ็ เก่ียว หลกั การปลูก การคัดเลอื ก จมนํ้า ผลผลติ ผกั สวรครวั และการ 1.2 ใชมอื บบี เมล็ด เมล็ดท่ีดี ขยายพันธ8ุ จะมีเนื้อแน(น ไมบ( บุ ไมฝ( \\อ การดแู ลรักษา ๒. คัดเลอื กเมลด็ พนั ธจ0ุ ากตน การเตรยี มดิน ท่ปี ลกู ไว การปลกู ๒.๑ คัดเลอื กจากตนท่สี มบรู ณ0 ๑. ควรรดนาํ้ อยา( งสมา่ํ เสมอ แข็งแรง เชาและเย็น ทาํ ไดหลายวิธี เช(น การหวา( น ๒.๒ คดั เลือกจากฝ<กหรือเมล็ด ๒. ควรพรวนดินทกุ ๆ ๗-๑๐ วนั เมลด็ โรยเมล็ดเป-นแถวการหยอด ท่มี ขี นาดโตและแกเ( ต็มที่ ๓. ใสป( ยุ8 คอกหรอื ปุ8ยหมักให เมล็ด การขุดหลุมเล็กๆ แลวยาย เหมาะสมกับพืช ตนกลาลงปลูก การปก< ชาํ การใช ๓. ขนาดพรวนดินควรถอน กงิ่ พนั ธท0 ีไ่ ดจากการตอนก่ิงทั้งน้ี วชั พชื ไปดวย ขึ้นอยก(ู บั ชนดิ ของผักสวนครัว ๔. การปUองกนั กําจัดศตั รพู ืชโดย ทจ่ี ะปลูก ใชวิธี การเขตกรรม การใชวิธกี ล การใชพนั ธุ0ตานทาน การใชศตั รู ๑. ดายหญาและกําจดั เศษวสั ดุต(างๆ ออกใหหมด ธรรมชาติ ๒. ขุดดนิ ลึกประมาณ ๓๐ ซม. และยกเปน- แปลง ขนาด ๑ x ๔ เมตร ๓. พรวนดนิ ใหละเอียด ๔. ใส(ป8ุยคอกหรือปย8ุ หมกั ลงในแปลงประมาณ ๑-๒ ปLRบ คลกุ เคลากับดนิ ๕. เก็บเศษวัชพชื ออกใหหมด เพ่ือเตรียมปลูกผักสวนครัวท่ีตองการ

๒๘ แบบฝIกหดั กลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพ (งานเกษตร) ชัน้ มัธยมศึกษาปทG ่ี ๒ เรอื่ ง การปลูกผักสวนครวั ชือ่ ……………………………………………………………………………………………………….เลขที่…………..ชั้น…………… คาํ ช้ีแจง ใหนักเรียนศกึ ษาและวิเคราะห0 เรอื่ ง หลกั การปลูกผกั สวนครวั แลวตอบคาํ ถามต(อไปน้ี ๑. ผักสวนครวั หมายถึงอะไร พชื ผักทปี่ ลูกเพื่อใชประโยชนจ0 ากส(วนตา( งๆ เป-นอาหารในชีวิตประจาํ วัน เชน( ราก หวั ใบ ลําตน ดอก และฝ<ก สว( นใหญ(เป-นพืช ๒. การขยายพันธผุ0 ักสวนครัวทาํ ไดก่ีวธิ ี อะไรบาง ๑. การเพาะเมลด็ ไดแก( การเพาะเมล็ดในแปลงปลกู การเพาะเมล็ดในถงุ หรอื แปลงเพาะ การหยอดเมล็ดลงในหลุม ๒. การใชส(วนตา( งๆ ของพืช ไดแก( การแยกหน(อ การแยกหัว การตอนกิ่ง การป<กชํา ๓. การปลกู ผกั สวนครัวมปี ระโยชนอ0 ย(างไร - ใชเป-นอาหาร ใชเปน- พืชสมุนไพร รกั ษาโรค - นาํ ไปจาํ หนา( ยเพอ่ื เป-นรายไดเสริม - ทําใหผูปลกู มีร(างกายแขง็ แรง - ทาํ เป-นรว้ั บานได ๔. เม่อื นักเรยี นนําเมลด็ พนั ธผ0ุ ักสวนครวั ไปแชใ( นนํ้า จะเกดิ ผลอย(างไร เมลด็ ที่ดีจะจมนํ้า เมลด็ ทเ่ี สียจะลอยน้ํา ๕. ใหนักเรียนยกตวั อย(างผกั สวนครวั มา อย(างละ ๓ ชนิด หัวหอมใหญ( จ. ผกั ทีใ่ ชรากและหัวเป-นอาหาร = แครอท ผักกาดหัว กะหล่าํ ปลี ฉ. ผกั ที่ใชใบและตนเป-นอาหาร = ผกั บงุ จนี ผักคะนา แค ช. ผักท่ใี ชดอกเปน- อาหาร = กะหลํ่าดอก กุยชา( ย มะนาว ซ. ผกั ท่ีใชผลและฝก< เปน- อาหาร = มะเขือเทศ ถั่วฝ<กยาว

๒๙ บรรณานกุ รม กณั ฑมาศ ปาลวฒั น0. สวนผกั ในบาน กินฟรที ั้งปG. กรงุ เทพฯ : สาํ นักพมิ พอ0 ินสปายร,0 ๒๔๔๗ คมสนั หุตะแพทย0. คูมือเกษตรพอเพยี ง. กรุงเททฯ, บรษิ ัท ออฟเทพลสั จํากดั , ๒๕๕๗ ชําราญ เขยี วอาํ ไพ. คูมอื การปลกู ผกั . กรงุ เทพฯ, บริษทั ธนธัชการพมิ พ0 จาํ กดั , ๒๕๕๘ ฝา\\ ยพฒั นานวตั กรรมการเรยี นรู (พว).ชดุ กจิ กรรมการเรียนรูพฒั นาการคดิ วเิ คราะห8 การงานอาชพี (งานเกษตร .๒) กรุงเทพฯ : สถาบนั พฒั นาคณุ ภาพวิชาการ, ๒๕๕๘ พจน0 อินทรนนท0. ปลูกผักกินเอง. นนทบุรี : สาํ นกั พมิ พ0คอรังก0ชัน่ , ๒๕๕๘ มณฑา ลิมปdยประพันธ0. หลักพชื กรรรม. กรงุ เทพฯ : บริษทั ซเี อด็ ยเู คช่ัน จํากดั (มหาชน), ๒๕๕๖ อฤชร พงษไ0 สว. สวนครัวกระถาง. กรงุ เทพฯ : บริษทั อมรินทรพ0 ริ้นติง้ แอนดพ0 บั ลชิ ชงิ่ จาํ กดั มหาชน, ๒๕๔๕ เอกรนิ ทร0 สม่ี หาศาลและคณะ. แมบทมาตรฐานการงานอาชพี (งาเกษตร) ป. ๒. กรุงเทพฯ : บริษทั อกั ษร เจริญทศั น0 อจท. จาํ กดั , ม.ป.ป