สื่อการสอนเรื่อง อาหารสำหรับวัยรุ่น

อาหารปลอดภยั ถูกหลกั โภชนาการ อาหารสาหรับวยั รุ่น เข้าสู่บทเรียน นายกติ ตริ ัตน์ หน่อขัด ครูผ้สู อน

ความหมายและความสาคญั ของโภชนาการต่อสุขภาพ • อาหาร (Foods) คือ ส่ิงทสี่ ามารถบริโภคได้บาบดั ความหิว เสริมสร้างร่างกายให้เติบโตแขง็ แรง • สารอาหาร (Nutrients) คือ เป็ นสารเคมซี ึ่งเป็ นองค์ประกอบในอาหาร สารอาหารแต่ละชนิดอาจจะทาหน้าที่ได้ มากกว่า 1 อย่าง • โภชนาการ (Nutrition) หมายถงึ กระบวนการศึกษาเกยี่ วกบั สารอาหารและสารประกอบ • ในศตวรรษท่ี 20 ศึกษาถึงบทบาทและผลของการรับประทานอาหารต่อสุขภาพและการเกดิ โรคมากขนึ้ • ปัญหาโภชนาการในศตวรรษท่ี 21 ประเทศไทยอยู่ในระยะเปลย่ี นผ่าน (Transition period) มที ้งั ปัญหาโภชนาการ ขาด และปัญหาโภชนาการเกนิ • ความสาคญั ระดบั บุคคล ขนึ้ อยู่ อายุ เพศ ร่างกาย จติ ใจ ประเพณี • ความสาคญั ระดบั ครอบครัว ขนึ้ อยู่ ความสัมพนั ธ์ทางสายเลือด พนั ธุกรรม • ความสาคญั ระดบั ชุมชน ขนึ้ อยู่ การกระจายของอาหารในชุมชน • ความสาคญั ระดบั ประเทศ ขนึ้ อยู่ การผลติ การขาดทรัพยากร

ความเช่ือและพฤติกรรมการบริโภคอาหาร • แนวคดิ ความเชื่อเกย่ี วกบั การบริโภคอาหาร ประเภทที่เช่ือว่าเป็ นอาหารท่ีไม่ควรบริโภค เช่น ภาคเหนือห้ามหญงิ ต้ังครรภ์กนิ ข้าวตงั เช่น ห้ามหญงิ มคี รรภ์กนิ กล้วยแฝดเพราะกลวั บุตรทเี่ กดิ มาจะเป็ นลูกแฝดเหมือนกล้วย • แนวคดิ เกย่ี วกบั พฤตกิ รรมการบริโภคอาหาร โคลาซา (Kolasa 1981: 9-11, อ้างถงึ ใน วสุนธรี เสรีสุชาติ 2543: 33) เป็ นพฤตกิ รรมที่ ขนึ้ อยู่กบั แบบแผนการดาเนินชีวติ (Life style) ของแต่ละบุคคล ซ่ึงแบบอย่างการดาเนินชีวติ นีไ้ ด้รับอทิ ธิพลจากความเช่ือเกยี่ วกบั อาหาร • แนวคดิ ความรู้เกย่ี วกบั การบริโภคอาหาร การกนิ อาหารปรุงใหม่และใช้ช้อนกลางในการรับประทานอาหารร่วมกนั หลกี เลย่ี งการ รับประทานอาหารสุกๆดบิ ๆ หรืออาหารรสจดั ของหมกั ดองหรืออาหารใส่สีฉูดฉาด • วยั รุ่น เป็ นวยั ท่มี กี ารพฒั นาและการเจริญเตบิ โตอย่างรวดเร็วจงึ ต้องการอาหารทใี่ ห้สารอาหารและพลงั งานสูง เดก็ วยั นีม้ ักรับประทาน อาหารได้มาก • อาหารของวยั รุ่น ทีส่ าคญั คือ อาหารประเภทแป้งเป็ นพืน้ ฐาน อดุ มด้วยผลไม้และผกั และมผี ลติ ภณั ฑ์โปรตนี และนมในปริมาณปานกลาง • พฤตกิ รรมการบริโภคอาหารของวยั รุ่นไทยในปัจจุบนั เปลย่ี นแปลงไปอย่างมาก ท้ังนีเ้ ป็ นเพราะสภาพสังคมวฒั นธรรม และความ เจริญก้าวหน้าทางเทคโนโลยที ี่ทนั สมยั ขนึ้ กเ็ ปลยี่ นเป็ นการเลือกรับประทานอาหารนอกบ้าน รับประทานอาหารจานด่วน (fast food) และเลือกซื้ออาหารสาเร็จรูปกนั มากขนึ้

วยั รุ่น • วยั รุ่น หรือเด็กวัยรุ่น (Adolescence หรือ Teenager หรือ Teen) เป็ นช่วงวัยทร่ี ่างกายมีการเจริญเติบโตมาก ทส่ี ุด วยั รุ่น จะมีการเปล่ียนท้งั ทางด้าน โครงสร้างร่างกาย เพศ ฮอร์โมน อารมณ์ และการเข้าสังคม ซึ่งสิ่งเหล่านี้ ส่งผลต่อพฤติกรรมการบริโภคอาหารของวัยรุ่น ดงั น้ันการได้รับสารอาหารอย่างถูกต้อง และอย่างเหมาะสมจึงมี ความสาคัญต่อวัยรุ่น อน่ึง พจนานุกรมฉบับราชบัณทิตยสถาน พ.ศ. 2554 ให้นิยาม “วัยรุ่น” ว่า วัยที่มีอายุ ประมาณ 13-19ปี อาจเรียกว่า “วยั กาดัด” ส่วนองค์การอนามัยโลก(WHO: World health organization) นิยาม ให้วัยรุ่นอยู่ในช่วงอายุ 10-19ปี อย่างไรก็ตาม WHOได้รับุว่า ในแต่ละประเทศจะมีการระบุอายุวัยรุ่นได้แตกต่าง กนั ตามแต่สังคมของแต่ละประเทศ

ปริมาณอาหารทค่ี วรได้รับและพฤติกรรมการกนิ อาหาร ปริมาณอาหารทค่ี วรได้รับช่วงวยั รุ่น 1) คาร์โบไฮเดรต : สารอาหารประเภทนีค้ วรจะได้รับเพยี ง 8-12 ทัพพี 2) โปรตนี : จากพวกเนื้อสัตว์หรือถว่ั ต่างๆ ควรจะได้รับ 45-60 กรัมต่อวนั หรือ 2-3 ส่วนต่อวนั 3) ไขมนั : หรือนา้ มัน ควรจะได้รับน้อยกว่าร้อยละ 30 ต่อวนั โดยเฉพาะไขมันอม่ิ ตวั ควรจะได้รับไม่เกนิ ร้อยละ 10 4) ผกั ต่างๆ : ควรจะได้รับ 2-4 ส่วนต่อวนั หรือ 4-6 ทพั พี 5) ผลติ ภณั ฑ์ที่ทามาจากนม : ควรจะได้รับ 1-2 แก้วต่อวนั 6) นา้ ตาลหรือเกลือ : ควรจะได้รับเพยี งเลก็ น้อยต่อวนั 7) แคลเซียม : เพื่อการพฒั นาการของกระดูกที่ดี วยั รุ่นควรจะได้รับ 1,200-1,500 มก./วนั หรือได้รับจากสารอาหารทมี่ ี ปริมาณแคลเซียมสูง 2-3 ส่วนต่อวนั 8) ธาตุเหลก็ : เพื่อการพฒั นาการที่ดขี องกล้ามเนื้อ และการผลติ เมด็ เลือด วยั รุ่นชายจะต้องการ 12 มก./วนั ส่วนวยั รุ่น หญงิ จะต้องการ 15 มก./วนั

ปริมาณอาหารทีค่ วรได้รับและพฤตกิ รรมการกนิ อาหาร พฤตกิ รรมการกนิ อาหารของวยั รุ่น 1) อดอาหารบางมื้อ เช่น เดก็ วยั รุ่นสมยั นีม้ ักจะห่วงรูปร่าง กลวั ความอ้วน อดอาหาร 2) มีนิสัยการบริโภคทีไ่ ม่ดี เช่น ส่วนมากจะไปหากนิ อาหารกบั เพ่ือนได้สารอาหารไม่ครบ 3) เบื่ออาหาร ได้รับการกระทบกระเทือนทางจติ ใจ หรือ ทางอารมณ์ ถูกรบกวน เช่น ผดิ หวงั ในเร่ืองต่างๆ 4) ชอบกนิ อาหารจุกจกิ วยั รุ่นมกั จะไม่กนิ อาหารแค่มื้อหลกั เท่าน้ัน ยงั ชอบกนิ ระหว่างมื้ออกี ด้วย ซ่ึงจะทาให้กนิ อาหารมากกว่าทีค่ วร ซึ่งจะก่อให้เกดิ โรคอ้วน โรคฟันพไุ ด้ เป็ นต้น 5) ความเช่ือผดิ ๆในเร่ืองอาหาร วยั รุ่นมกั จะหลงเช่ือคาเชิญชวน หรือโฆษณาทีผ่ ดิ ๆ ว่าอาหารส่ิงน้ันมปี ระโยชน์ หรือสามารถรักษาโรคต่างๆได้ จงึ ทาให้วยั รุ่นหันไปนิยมซื้อตามคาเชิญชวน โดยไม่รู้ว่าส่ิงน้ันอาจส่งผลเสีย ต่อร่างกายตามมาภายหลงั กไ็ ด้

โภชนบญั ญัติ 9 ประการ

ธงโภชนาการ ธงโภชนาการ คอื แนวทางการรับประทาน อาหารทใี่ หค้ ุณคา่ ทางอาหารครบถว้ นกับ ความตอ้ งการของร่างกาย โดยการนา อาหารหลัก 5 หมู่ มาจดั แบ่งออกเป็ นชั้น ๆ ตามสัดส่วน ปริมาณ และความหลากหลาย ทค่ี วรรับประทานใน 1 วัน

กราฟแสดงเกณฑ์อ้างองิ การเจริญเตบิ โตของเดก็ อายุ 6 - 19 ปี

บทสรุปอาหารสาหรับวยั รุ่น วัยรุ่น เป็ นช่วงอายุท่รี ่างกายต้องการสารอาหาร และพลงั งานที่ใกล้เคียง กับวัยผู้ใหญ่ การได้รับสารอาหารหลักท้ังคาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน วิตามิน และแร่ธาตุจากวัตถุดิบท่ีมีคุณค่าทางสารอาหารที่เหมาะสม จะช่วยให้วัยรุ่นมี ร่างกายท่ีแข็งแรงสมวัย และพร้อมจะเจริญเติบโตสู่วัยผู้ใหญ่ท่ีมีสุขภาพที่ดีใน อนาคตได้

อ้างองิ อาหารสาหรับวยั รุ่น (Nutrition for adolescence). Thai Health. สืบค้นออนไลน์. วนั ท่ี 6 กรกฎาคม 2565. จาก https://s3.amazonaws.com/thai-health/%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%AB%E0%B8% B2%E0%B8%A3%E0%B8%AA%E0%B8%B3%E0%B8%AB%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8 %9A%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%A2%E0%B8%A3%E0%B8%B8-%E0%B8%99- nutrition-for-adolescence.

ส่ือประกอบแผนการสอนอาหารปลอดภัยถูกหลกั โภชนาการ สวสั ดคี ่ะ