สื่อการสอนเรื่อง โควิดสายพันธุ์ใหม่กับการป้องกันตนเอง

โควิดสายพันธุ์ใหม่ กับการป้องกันตนเอง ส่อื การสอน E-Book นวัตกรรมวจิ ัยทางสาธารณสุข

โควิดสายพันธุ์ โอไมครอน (Omicron) • โควิดสายพันธ์ุโอไมครอน (Omicron) หรือ B.1.1.529 variant เป็นเช้ือโควิดสายพันธ์ุใหม่ที่เกิดจากการกลาย พันธ์ุของยีนมากกว่า 50 ตาแหน่ง ถูกรายงานครั้งแรกในแอฟริกาใต้ ในขณะน้ีได้มีการแพร่ระบาดไปยัง ประเทศต่างๆทั่วโลกอย่างรวดเร็ว ทั้งในทวีปแอฟริกาใต้ ยุโรป อเมริกา เอเชีย ออสเตรเลีย ทาให้องค์การอนามัย โลกได้ประกาศให้เป็นสายพันธ์ุที่น่ากังวล (Variants of Concern : VOC) สายพันธ์ุล่าสุด

โควิดสายพันธุ์โอไมครอนแตกต่างจากสายพันธุ์อ่นื อย่างไร • เน่ืองจากโควิดสายพันธ์ุโอไมครอนมีการกลายพันธ์ุของยีนมากกว่า 50 ตาแหน่ง โดย 32 ตาแหน่งเกิดข้ึนบน โปรตีนหนามแหลม (Spike protein) ซ่ึงเป็นโปรตีนท่ีไวรัสใช้ในการเข้าสู่เซลล์ของมนุษย์และพบการกลายพันธ์ุ ที่ส่วนตัวรับ(Receptor binding domain) ซ่ึงไวรัสใช้จับยึดกับเซลล์ของมนุษย์มากกว่า 10 ตาแหน่ง มากกว่า สายพันธุ์เดลต้า (B.1.617.2 variant) ที่เป็นสายพันธ์ุหลักที่ระบาดในปัจจุบันจึงทาให้ไวรัสสามารถเข้าสู่ร่างกาย มนุษย์ได้ง่ายข้ึนและแพร่กระจายได้รวดเร็วข้ึนและมีแนวโน้มที่จะหลบภูมิคุ้มกัน ทั้งภูมิคุ้มกันจากวัคซีนและ ภูมิคุ้มกันธรรมชาติในผู้ท่ีเคยติดเช้ือโควิด-19 สายพันธ์ุอ่ืนมาแล้ว ทาให้ประสิทธิภาพของวัคซีนที่ใช้อยู่ใน ปัจจุบันอาจลดลง

โควิดสายพันธุ์โอไมครอนมีอาการอย่างไร • จากข้อมูลในเบ้อื งต้น พบว่าผู้ท่ีติดเช้อื สายพันธุ์โอไมครอนไม่ได้มีอาการ แตกต่างจากโควิดสายพันธุ์อ่นื ๆชัดเจน โดยอาจมีอาการดังน้ี • ไข้ • ปวดเม่อื ยตามตัว • ปวดหัว • อ่อนเพลีย • ไอแห้งๆ

โควิดสายพันธุ์โอไมครอนรุนแรงกว่าสายพันธุ์อ่นื หรอื ไม่ • ขณะน้ียังไม่มีข้อมูลชัดเจนว่าโควิดสายพันธุ์โอ ไมครอนมีความรุนแรงกว่าโควิดสายพันธุ์อ่ืนๆ หรือไม่ อยู่ในระหว่างการเก็บข้อมูลและศึกษา เพิ่มเติม

การป้องกันตนเองโควิดสายพันธุ์โอไมครอน • รับวัคซีนป้องกันโควิดให้ครบตามระยะเวลาท่ีเหมาะสม • ใส่หน้ากากอนามัย • เว้นระยะห่าง • หลีกเล่ียงสถานท่ีแออัด สถานที่ที่อากาศไม่ถ่ายเท • ล้างมอื บ่อยๆ ดูแลสุขอนามัย • เฝ้าระวังและสังเกตอาการอยู่เสมอ ถ้ามีอาการผิดปกติควรรีบตรวจหาเช้อื หรือไปพบแพทย์

โอมิครอนสายพันธุ์ BA.4 และ BA.5 • โควิดสายพันธุ์โอมิครอน BA.4 และ BA.5 มีการกลายพันธุ์ท่ียีนส์โปรตีนหนามตาแหน่ง L452R ท่ีอาจทาให้ เกิดการติดเช้ือได้ง่ายกว่าโอมิครอนสายพันธ์ุย่อยเดิมและไวรัสอาจเพิ่มจานวนท่ีเน้ือเย่ือปอดได้เร็วข้ึน มีความ เป็นไปได้ว่า BA.4 BA.5 อาจมาแทนท่ีสายพันธ์ุย่อยเดิมท่ีระบาดในขณะน้ี คอื BA.2 เน่อื งจากมีความสามารถใน การหลบภูมิคุ้มกันของร่างกายท่ีเกิดจากการเคยติดเช้ือ ทาให้คนท่ีเคยติดเช้ือโอมิครอน BA.1 หรือ BA.2 มา ก่อนสามารถติดเช้อื BA.4 หรือ BA.5 ซ้าได้อีก

การป้องกันโอมิครอนสายพันธุ์ BA.4 และ BA.5 • การได้รับวัคซีนท่ีมีประสิทธิภาพมีส่วนสาคัญในการป้องกันการป่วยรุนแรงและเสียชีวิตจากสายพันธ์ุย่อยใหม่น้ี รวมถึงการฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้นที่สามารถช่วยเพิ่มระดับภูมิคุ้มกันของร่างกายให้อยู่ในระดับสูงเพียงพอที่จะ ป้องกันการเจ็บป่วยรุนแรง โดยเฉพาะคนที่อยู่ในกลุ่มเสี่ยง 608 ควรได้รับวัคซีน mRNA เป็นเข็มกระตุ้นหลัง ได้รับเข็มท่ี 3 ครบ 4 เดือน • แม้ตอนน้ีในประเทศไทยจะมีมาตรการผ่อนคลายเร่ืองการใส่หน้ากากอนามัยแล้ว แต่เรายังควรป้องกันตัวเอง อย่างเหมาะสม ทั้งการล้างมือบ่อยๆ การเว้นระยะห่าง และการสวมใส่หน้ากากอนามัยเม่ืออยู่ในสถานท่ีเสี่ยง หรอื สถานท่ีแออัดท่ีอากาศไม่ถ่ายเท

แนวทางปฏิบัติสาหรับผู้สัมผัสใกล้ชิดเส่ยี งสูง โรคโควิด-19 • ใครเส่ียงสูง 1. ใครเป็นผู้สัมผัสใกล้ชิดเส่ียงสูง ไม่สวมหน้ากากอนามัยและทากิจกรรมต่างๆ เช่น ทานอาหาร ด่ืมสุรา หรือ อยู่ในสถานท่ีปิดรวมกัน 2. ผู้ติดเช้อื เข้าข่าย ผลตรวจด้วย ATK เป็นบวก 3. ผู้ติดเช้อื ยนื ยัน ผลตรวจด้วย RT-PCR เป็นบวก

แนวทางปฏิบัติสาหรับผู้สัมผัสใกล้ชิดเส่ยี งสูง โรคโควิด-19 • กักตัว 7 วัน 1. กักตัวท่ีบ้าน 7 วัน ตรวจสอบอาการป่วยทุกวัน 2. ตรวจ ATK ครั้งที่ 1 วันท่ี5-6หลังสัมผัสใกล้ชิดผู้ติดเช้อื ครั้งสุดท้าย 3. สังเกตอาการ 3 วัน

แนวทางปฏิบัติสาหรับผู้สัมผัสใกล้ชิดเส่ยี งสูง โรคโควิด-19 • สังเกตอาการตนเองเพ่มิ อีก 3 วัน 1. ออกนอกบ้านเท่าท่ีจาเป็น 2. หากไปทางาน แยกพ้นื ท่ีกับผู้อ่นื 3. ปฏิบัติตามมาตรการ (Universal Prevention) 4. หลีกเล่ียงไปสถานท่ีสาธารณะ 5. หลีกเล่ียงไปขนส่งสาธารณะที่หนาแน่น 6. ตรวจ ATK ครั้งท่ี2 วันท่ี 10 หลังสัมผัสใกล้ชิดผู้ติดเช้อื ครั้งสุดท้าย

ผลกระทบระยะยาวต่อสุขภาพของผู้ท่เี คยป่วยเป็นโควิด-19 • ผลกระทบระยะยาวต่อสุขภาพจากโรคโควิด-19 หรือ ภาวะ LONG COVID-19 เป็นอาการท่ีเกิดข้ึนใหม่หรือ ต่อเน่อื งภายหลังการติดเช้ือโควิด-19 ตั้งแต่ 3 เดือนนับจากวันท่ีตรวจพบเช้ือ และมีอาการอยู่นานอย่างน้อย 2 เดือน เกิดข้ึนได้หลายระบบ และอาการท่ีเกิดข้ึนไม่สามารถอธิบายได้ด้วยการวินิจฉัยอ่นื ๆ • จากการสารวจผลกระทบระยะยาวต่อสุขภาพของผู้ที่เคยป่วยเป็นโรคโควิด-19 ของกรมการแพทย์ อาการท่ีมัก พบได้บ่อยมีดังน้ี

ผลกระทบระยะยาวต่อสุขภาพของผู้ท่ีเคยป่วยเป็นโควิด-19 • ระบบประสาท (27.33%) • ระบบทางจิตใจ (32.1%) • อ่อนแรงเฉพาะท่ีเฉียบพลัน • นอนไม่หลับ • ปวดศีรษะ • วิตกกังวล • มึนศีรษะ • ซึมเศร้า • หลงลมื • กล้ามเน้อื ลีบ

ผลกระทบระยะยาวต่อสุขภาพของผู้ท่เี คยป่วยเป็นโควิด-19 • ระบบผิวหนัง (22.8%) • ระบบหัวใจและหลอดเลือด (22.86%) • ผมร่วง • เจ็บหน้าอก • ผ่นื แพ้ • ใจสั่น

ผลกระทบระยะยาวต่อสุขภาพของผู้ท่ีเคยป่วยเป็นโควิด-19 • ระบบทั่วไป (23.41%) • ระบบทางเดินหายใจ (44.38%) • อ่อนเพลีย • หอบเหน่อื ย • ปวดเม่อื ยกล้ามเน้ือ • ไอเร้อื รัง • ปวดตามข้อ

อาหารท่ีเหมาะสมกับการต้านโควิด • กลุ่มที่กินอาหารท่ีมีผัก ผลไม้ ธัญพชื เป็นส่วนใหญใ่ นม้อื อาหาร จะมีความเส่ียงตดิ เช้อื ลดลง ร้อยละ 9 และมีอาการรุนแรงจากการตดิ เช้อื ลดลง ร้อยละ 41 เม่อื เทียบกับกลุ่มท่ีเน้นบริโภคอาหารกลุ่มเน้อื สัตว์ หรอื อาหารที่มีผักน้อย และการศึกษาข้อมูลอาหารของบุคลากรทาง การแพทย์ท่ีเป็นผู้ป่วยโควิด-19 จานวน 568 ราย และกลุ่มควบคุม 2,316 ราย ใน 6 ประเทศ ได้แก่ ฝรั่งเศส เยอรมนี อิตาลี สเปน สหราชอาณาจักร และสหรัฐอเมริกา • พบว่า ผู้ท่ีมีกินอาหารท่ีมีพืชผัก ผลไม้เป็นหลัก มีความเสี่ยงที่จะมีอาการปานกลางถึงรุนแรงลดลง ร้อยละ 73 สอดคล้องกับคาแนะนา ขององค์การอนามัยโลก ปี 2563 ได้แนะนาให้กินอาหารที่หลากหลาย รวมทั้งผักและผลไม้สดทุกวัน ควรกินธัญพืชเต็มเมล็ด กินโปรตีน จากพชื และสัตว์ กินปลา ไข่ นม ลดการบรโิ ภคเกลอื หรือกินเกลอื ไม่เกิน 1 ช้อนชาต่อวัน โดยเลือกใช้เกลอื ไอโอดีน จากัดการบริโภคน้าตาล ของหวาน และเคร่อื งด่มื ที่มีน้าตาล เพราะน้าตาลจะทาให้ภูมิคุ้มกันต่าลง โดยแนะนาให้กินไขมัน และน้ามัน ในปริมาณปานกลาง เลือก แหล่งอาหารท่ีมีไขมันไม่อ่ิมตัว เช่น ปลา ถั่ว น้ามันมะกอก น้ามันถั่วเหลือง น้ามันดอกทานตะวัน เป็นต้น เล่ียงการกินอาหารแปรรูป หรอื เน้อื สัตว์แปรรูป เพราะจะมีปริมาณไขมัน และเกลือสูง ด่มื น้าให้เพียงพอวันละ 8-10 แก้ว และหลีกเล่ียงเคร่อื งด่มื แอลกอฮอล์

อาหารท่ีเหมาะสมกับการต้านโควิด • ผู้ป่วยติดโควิดหรือผู้ที่มีอาการลองโควิด ควรเลือกอาหารอ่อนย่อยง่าย เช่น ปลา นม ไข่ ซ่ึงปลามีโอเมก้า 3 จะช่วยยับยั้งการ เพ่มิ จานวนไวรัสในเซลล์ได้ และเน้นผัก ผลไม้ 400 กรัมต่อวัน และเล่ียงอาหารแปรรูปต่าง ๆ • ควรเลือกกินอาหารท่ีบารุงปอด เช่น ขิง พริกหวาน แอปเป้ิล ฟักทอง ขม้ินชัน มะเขือเทศ ธัญพืช น้ามันมะกอก หอยนางรม และเบอร์ร่ี เป็นต้น • เน้นกินอาหารให้ถูกต้องตามธงโภชนาการ โดยกินผัก วันละ 4-6 ทัพพีต่อวัน ผลไม้วันละ 3-5 ส่วน ซึ่งตัวอย่างเมนูอาหาร ตามธงโภชนาการใน 1 วัน ประกอบด้วย 1) อาหารเช้า ข้าวกล้องต้มปลา 2) อาหารว่างเช้า นมรสจดื พร่องมันเนย 3) อาหาร กลางวัน ราดหน้าทะเลใส่คะน้า 4) อาหารว่างบ่าย ขนมจีบหมู 2 ช้นิ แตงโมหั่นสามเหล่ียม 2 ช้นิ และ 5) อาหารเย็น แกงส้ม ผักรวม และข้าวกล้อง

อ้างอิง โควดิ สายพันธุ์ โอไมครอน (2565). โรงพยาบาลสนิ แพทย์. สบื ค้นออนไลน์ วันท่ี 25 กรกฎาคม 2565. จาก https://www.synphaet.co.th/ %E0%B9%82%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%94%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%9E%E0%B8%B1%E0%B 8%99%E0%B8%98%E0%B8%B8%E0%B9%8C%E0%B9%82%E0%B8%AD%E0%B9%84%E0%B8%A1%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%AD% E0%B8%99/. แนวทางปฏบิ ัตสิ าหรับผู้สัมผัสใกล้ชดิ เสี่ยงสูง โรคโควดิ -19 (2565). โรงพยาบาลวิภาราม อมตนคร. สืบค้นออนไลน์ วันที่ 25 กรกฎาคม 2565. จาก https://vibharamamata.com/detail.php?cat_id=1&know_id=83. เกร็ดความรู้เร่อื งผลกระทบระยะยาวต่อสุขภาพของผ้ทู ่ีเคยป่วยเป็นโควดิ -19 (2565). โรงพยาบาลวิภาราม อมตนคร. สบื ค้นออนไลน์ วันที่ 25 กรกฎาคม 2565. จาก https://vibharamamata.com/detail.php?cat_id=1&know_id=84. สานักสารนเิ ทศ สานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข (2565). กรมอนามัย. สบื ค้นออนไลน์ วันที่ 25 กรกฎาคม 2565. จาก https://pr.moph.go.th/?url=pr/detail/2/02/173508.